Holy Bible

Latin Vulgate Translation

Old Testament

Genesis

Chapter 1

¹in principio creavit Deus caelum et terram ²terra autem erat inanis et vacua et tenebrae super faciem abyssi et spiritus Dei ferebatur super aquas ³dixitque Deus fiat lux et facta est lux ⁴et vidit Deus lucem quod esset bona et divisit lucem ac tenebras ⁵appellavitque lucem diem et tenebras noctem factumque est vespere et mane dies unus ⁶dixit quoque Deus fiat firmamentum in medio aquarum et dividat aquas ab aquis ⁷et fecit Deus firmamentum divisitque aquas quae erant sub firmamento ab his quae erant super firmamentum et factum est ita ⁸vocavitque Deus firmamentum caelum et factum est vespere et mane dies secundus ⁹dixit vero Deus congregentur aquae quae sub caelo sunt in locum unum et appareat arida factumque est ita ¹⁰et vocavit Deus aridam terram congregationesque aquarum appellavit maria et vidit Deus quod esset bonum ¹¹et ait germinet terra herbam virentem et facientem semen et lignum pomiferum faciens fructum iuxta genus suum cuius semen in semet ipso sit super terram et factum est ita ¹²et protulit terra herbam virentem et adferentem semen iuxta genus suum lignumque faciens fructum et habens unumquodque sementem secundum speciem suam et vidit Deus quod esset bonum ¹³factumque est vespere et mane dies tertius ¹⁴dixit autem Deus fiant luminaria in firmamento caeli ut dividant diem ac noctem et sint in signa et tempora et dies et annos ¹⁵ut luceant in firmamento caeli et inluminent terram et factum est ita ¹⁶fecitque Deus duo magna luminaria luminare maius ut praeesset diei et luminare minus ut praeesset nocti et stellas ¹⁷et posuit eas in firmamento caeli ut lucerent super terram ¹⁸et praeessent diei ac nocti et dividerent lucem ac tenebras et vidit Deus quod esset bonum ¹⁹et factum est vespere et mane dies quartus ²⁰dixit etiam Deus producant aquae reptile animae viventis et volatile super terram sub firmamento caeli ²¹creavitque Deus cete grandia et omnem animam viventem atque motabilem quam produxerant aquae in species suas et omne volatile secundum genus suum et vidit Deus quod esset bonum ²²benedixitque eis dicens crescite et multiplicamini et replete aquas maris avesque multiplicentur super terram ²³et factum est vespere et mane dies quintus ²⁴dixit quoque Deus producat terra animam viventem in genere suo iumenta et reptilia et bestias terrae secundum species suas factumque est ita ²⁵et fecit Deus bestias terrae iuxta species suas et iumenta et omne reptile terrae in genere suo et vidit Deus quod esset bonum ²⁶et ait faciamus hominem ad imaginem et similitudinem nostram et praesit piscibus maris et volatilibus caeli et bestiis universaeque terrae omnique reptili quod movetur in terra ²⁷et creavit Deus hominem ad imaginem suam ad imaginem Dei creavit illum masculum et feminam creavit eos ²⁸benedixitque illis Deus et ait crescite et multiplicamini et replete terram et subicite eam et dominamini piscibus maris et volatilibus caeli et universis animantibus quae moventur super terram ²⁹dixitque Deus ecce dedi vobis omnem herbam adferentem semen super terram et universa ligna quae habent in semet ipsis sementem generis sui ut sint vobis in escam ³⁰et cunctis animantibus terrae omnique volucri caeli et universis quae moventur in terra et in quibus est anima vivens ut habeant ad vescendum et factum est ita ³¹viditque Deus cuncta quae fecit et erant valde bona et factum est vespere et mane dies sextus

Chapter 2

¹igitur perfecti sunt caeli et terra et omnis ornatus eorum ²conplevitque Deus die septimo opus suum quod fecerat et requievit die septimo ab universo opere quod patrarat ³et benedixit diei septimo et sanctificavit illum quia in ipso cessaverat ab omni opere suo quod creavit Deus ut faceret ⁴istae generationes caeli et terrae quando creatae sunt in die quo fecit Dominus Deus caelum et terram ⁵et omne virgultum agri antequam oreretur in terra omnemque herbam regionis priusquam germinaret non enim pluerat Dominus Deus super terram et homo non erat qui operaretur terram ⁶sed fons ascendebat e terra inrigans universam superficiem terrae ⁷formavit igitur Dominus Deus hominem de limo terrae et inspiravit in faciem eius spiraculum vitae et factus est homo in animam viventem ⁸plantaverat autem Dominus Deus paradisum voluptatis a principio in quo posuit hominem quem formaverat ⁹produxitque Dominus Deus de humo omne lignum pulchrum visu et ad vescendum suave lignum etiam vitae in medio paradisi lignumque scientiae boni et mali ¹⁰et fluvius egrediebatur de loco voluptatis ad inrigandum paradisum qui inde dividitur in quattuor capita ¹¹nomen uni Phison ipse est qui circuit omnem terram Evilat ubi nascitur aurum ¹²et aurum terrae illius optimum est ibique invenitur bdellium et lapis onychinus ¹³et nomen fluvio secundo Geon ipse est qui circuit omnem terram Aethiopiae ¹⁴nomen vero fluminis tertii Tigris ipse vadit contra Assyrios fluvius autem quartus ipse est Eufrates ¹⁵tulit ergo Dominus Deus hominem et posuit eum in paradiso voluptatis ut operaretur et custodiret illum ¹⁶praecepitque ei dicens ex omni ligno paradisi comede ¹⁷de ligno autem scientiae boni et mali ne comedas in quocumque enim die comederis ex eo morte morieris ¹⁸dixit quoque Dominus Deus non est bonum esse hominem solum faciamus ei adiutorium similem sui ¹⁹formatis igitur Dominus Deus de humo cunctis animantibus terrae et universis volatilibus caeli adduxit ea ad Adam ut videret quid vocaret ea omne enim quod vocavit Adam animae viventis ipsum est nomen eius ²⁰appellavitque Adam nominibus suis cuncta animantia et universa volatilia caeli et omnes bestias terrae Adam vero non inveniebatur adiutor similis eius ²¹inmisit ergo Dominus Deus soporem in Adam cumque obdormisset tulit unam de costis eius et replevit carnem pro ea ²²et aedificavit Dominus Deus costam quam tulerat de Adam in mulierem et adduxit eam ad Adam ²³dixitque Adam hoc nunc os ex ossibus meis et caro de carne mea haec vocabitur virago quoniam de viro sumpta est ²⁴quam ob rem relinquet homo patrem suum et matrem et adherebit uxori suae et erunt duo in carne una ²⁵erant autem uterque nudi Adam scilicet et uxor eius et non erubescebant

Chapter 3

¹sed et serpens erat callidior cunctis animantibus terrae quae fecerat Dominus Deus qui dixit ad mulierem cur praecepit vobis Deus ut non comederetis de omni ligno paradisi ²cui respondit mulier de fructu lignorum quae sunt in paradiso vescemur ³de fructu vero ligni quod est in medio paradisi praecepit nobis Deus ne comederemus et ne tangeremus illud ne forte moriamur ⁴dixit autem serpens ad mulierem nequaquam morte moriemini ⁵scit enim Deus quod in quocumque die comederitis ex eo aperientur oculi vestri et eritis sicut dii scientes bonum et malum ⁶vidit igitur mulier quod bonum esset lignum ad vescendum et pulchrum oculis aspectuque delectabile et tulit de fructu illius et comedit deditque viro suo qui comedit ⁷et aperti sunt oculi amborum cumque cognovissent esse se nudos consuerunt folia ficus et fecerunt sibi perizomata ⁸et cum audissent vocem Domini Dei deambulantis in paradiso ad auram post meridiem abscondit se Adam et uxor eius a facie Domini Dei in medio ligni paradisi ⁹vocavitque Dominus Deus Adam et dixit ei ubi es ¹⁰qui ait vocem tuam audivi in paradiso et timui eo quod nudus essem et abscondi me ¹¹cui dixit quis enim indicavit tibi quod nudus esses nisi quod ex ligno de quo tibi praeceperam ne comederes comedisti ¹²dixitque Adam mulier quam dedisti sociam mihi dedit mihi de ligno et comedi ¹³et dixit Dominus Deus ad mulierem quare hoc fecisti quae respondit serpens decepit me et comedi ¹⁴et ait Dominus Deus ad serpentem quia fecisti hoc maledictus es inter omnia animantia et bestias terrae super pectus tuum gradieris et terram comedes cunctis diebus vitae tuae ¹⁵inimicitias ponam inter te et mulierem et semen tuum et semen illius ipsa conteret caput tuum et tu insidiaberis calcaneo eius ¹⁶mulieri quoque dixit multiplicabo aerumnas tuas et conceptus tuos in dolore paries filios et sub viri potestate eris et ipse dominabitur tui ¹⁷ad Adam vero dixit quia audisti vocem uxoris tuae et comedisti de ligno ex quo praeceperam tibi ne comederes maledicta terra in opere tuo in laboribus comedes eam cunctis diebus vitae tuae ¹⁸spinas et tribulos germinabit tibi et comedes herbas terrae ¹⁹in sudore vultus tui vesceris pane donec revertaris in terram de qua sumptus es quia pulvis es et in pulverem reverteris ²⁰et vocavit Adam nomen uxoris suae Hava eo quod mater esset cunctorum viventium ²¹fecit quoque Dominus Deus Adam et uxori eius tunicas pellicias et induit eos ²²et ait ecce Adam factus est quasi unus ex nobis sciens bonum et malum nunc ergo ne forte mittat manum suam et sumat etiam de ligno vitae et comedat et vivat in aeternum ²³emisit eum Dominus Deus de paradiso voluptatis ut operaretur terram de qua sumptus est ²⁴eiecitque Adam et conlocavit ante paradisum voluptatis cherubin et flammeum gladium atque versatilem ad custodiendam viam ligni vitae

Chapter 4

¹Adam vero cognovit Havam uxorem suam quae concepit et peperit Cain dicens possedi hominem per Dominum ²rursusque peperit fratrem eius Abel fuit autem Abel pastor ovium et Cain agricola ³factum est autem post multos dies ut offerret Cain de fructibus terrae munera Domino ⁴Abel quoque obtulit de primogenitis gregis sui et de adipibus eorum et respexit Dominus ad Abel et ad munera eius ⁵ad Cain vero et ad munera illius non respexit iratusque est Cain vehementer et concidit vultus eius ⁶dixitque Dominus ad eum quare maestus es et cur concidit facies tua ⁷nonne si bene egeris recipies sin autem male statim in foribus peccatum aderit sed sub te erit appetitus eius et tu dominaberis illius ⁸dixitque Cain ad Abel fratrem suum egrediamur foras cumque essent in agro consurrexit Cain adversus Abel fratrem suum et interfecit eum ⁹et ait Dominus ad Cain ubi est Abel frater tuus qui respondit nescio num custos fratris mei sum ¹⁰dixitque ad eum quid fecisti vox sanguinis fratris tui clamat ad me de terra ¹¹nunc igitur maledictus eris super terram quae aperuit os suum et suscepit sanguinem fratris tui de manu tua ¹²cum operatus fueris eam non dabit tibi fructus suos vagus et profugus eris super terram ¹³dixitque Cain ad Dominum maior est iniquitas mea quam ut veniam merear ¹⁴ecce eicis me hodie a facie terrae et a facie tua abscondar et ero vagus et profugus in terra omnis igitur qui invenerit me occidet me ¹⁵dixitque ei Dominus nequaquam ita fiet sed omnis qui occiderit Cain septuplum punietur posuitque Dominus Cain signum ut non eum interficeret omnis qui invenisset eum ¹⁶egressusque Cain a facie Domini habitavit in terra profugus ad orientalem plagam Eden ¹⁷cognovit autem Cain uxorem suam quae concepit et peperit Enoch et aedificavit civitatem vocavitque nomen eius ex nomine filii sui Enoch ¹⁸porro Enoch genuit Irad et Irad genuit Maviahel et Maviahel genuit Matusahel et Matusahel genuit Lamech ¹⁹qui accepit uxores duas nomen uni Ada et nomen alteri Sella ²⁰genuitque Ada Iabel qui fuit pater habitantium in tentoriis atque pastorum ²¹et nomen fratris eius Iubal ipse fuit pater canentium cithara et organo ²²Sella quoque genuit Thubalcain qui fuit malleator et faber in cuncta opera aeris et ferri soror vero Thubalcain Noemma ²³dixitque Lamech uxoribus suis Adae et Sellae audite vocem meam uxores Lamech auscultate sermonem meum quoniam occidi virum in vulnus meum et adulescentulum in livorem meum ²⁴septuplum ultio dabitur de Cain de Lamech vero septuagies septies ²⁵cognovit quoque adhuc Adam uxorem suam et peperit filium vocavitque nomen eius Seth dicens posuit mihi Deus semen aliud pro Abel quem occidit Cain ²⁶sed et Seth natus est filius quem vocavit Enos iste coepit invocare nomen Domini

Chapter 5

¹hic est liber generationis Adam in die qua creavit Deus hominem ad similitudinem Dei fecit illum ²masculum et feminam creavit eos et benedixit illis et vocavit nomen eorum Adam in die qua creati sunt ³vixit autem Adam centum triginta annis et genuit ad similitudinem et imaginem suam vocavitque nomen eius Seth ⁴et facti sunt dies Adam postquam genuit Seth octingenti anni genuitque filios et filias ⁵et factum est omne tempus quod vixit Adam anni nongenti triginta et mortuus est ⁶vixit quoque Seth centum quinque annos et genuit Enos ⁷vixitque Seth postquam genuit Enos octingentis septem annis genuitque filios et filias ⁸et facti sunt omnes dies Seth nongentorum duodecim annorum et mortuus est ⁹vixit vero Enos nonaginta annis et genuit Cainan ¹⁰post cuius ortum vixit octingentis quindecim annis et genuit filios et filias ¹¹factique sunt omnes dies Enos nongentorum quinque annorum et mortuus est ¹²vixit quoque Cainan septuaginta annis et genuit Malalehel ¹³et vixit Cainan postquam genuit Malalehel octingentos quadraginta annos genuitque filios et filias ¹⁴et facti sunt omnes dies Cainan nongenti decem anni et mortuus est ¹⁵vixit autem Malalehel sexaginta quinque annos et genuit Iared ¹⁶et vixit Malalehel postquam genuit Iared octingentis triginta annis et genuit filios et filias ¹⁷et facti sunt omnes dies Malalehel octingenti nonaginta quinque anni et mortuus est ¹⁸vixitque Iared centum sexaginta duobus annis et genuit Enoch ¹⁹et vixit Iared postquam genuit Enoch octingentos annos et genuit filios et filias ²⁰et facti sunt omnes dies Iared nongenti sexaginta duo anni et mortuus est ²¹porro Enoch vixit sexaginta quinque annis et genuit Mathusalam ²²et ambulavit Enoch cum Deo postquam genuit Mathusalam trecentis annis et genuit filios et filias ²³et facti sunt omnes dies Enoch trecenti sexaginta quinque anni ²⁴ambulavitque cum Deo et non apparuit quia tulit eum Deus ²⁵vixit quoque Mathusalam centum octoginta septem annos et genuit Lamech ²⁶et vixit Mathusalam postquam genuit Lamech septingentos octoginta duos annos et genuit filios et filias ²⁷et facti sunt omnes dies Mathusalae nongenti sexaginta novem anni et mortuus est ²⁸vixit autem Lamech centum octoginta duobus annis et genuit filium ²⁹vocavitque nomen eius Noe dicens iste consolabitur nos ab operibus et laboribus manuum nostrarum in terra cui maledixit Dominus ³⁰vixitque Lamech postquam genuit Noe quingentos nonaginta quinque annos et genuit filios et filias ³¹et facti sunt omnes dies Lamech septingenti septuaginta septem anni et mortuus est ³²Noe vero cum quingentorum esset annorum genuit Sem et Ham et Iafeth

Chapter 6

¹cumque coepissent homines multiplicari super terram et filias procreassent ²videntes filii Dei filias eorum quod essent pulchrae acceperunt uxores sibi ex omnibus quas elegerant ³dixitque Deus non permanebit spiritus meus in homine in aeternum quia caro est eruntque dies illius centum viginti annorum ⁴gigantes autem erant super terram in diebus illis postquam enim ingressi sunt filii Dei ad filias hominum illaeque genuerunt isti sunt potentes a saeculo viri famosi ⁵videns autem Deus quod multa malitia hominum esset in terra et cuncta cogitatio cordis intenta esset ad malum omni tempore ⁶paenituit eum quod hominem fecisset in terra et tactus dolore cordis intrinsecus ⁷delebo inquit hominem quem creavi a facie terrae ab homine usque ad animantia a reptili usque ad volucres caeli paenitet enim me fecisse eos ⁸Noe vero invenit gratiam coram Domino ⁹hae generationes Noe Noe vir iustus atque perfectus fuit in generationibus suis cum Deo ambulavit ¹⁰et genuit tres filios Sem Ham et Iafeth ¹¹corrupta est autem terra coram Deo et repleta est iniquitate ¹²cumque vidisset Deus terram esse corruptam omnis quippe caro corruperat viam suam super terram ¹³dixit ad Noe finis universae carnis venit coram me repleta est terra iniquitate a facie eorum et ego disperdam eos cum terra ¹⁴fac tibi arcam de lignis levigatis mansiunculas in arca facies et bitumine linies intrinsecus et extrinsecus ¹⁵et sic facies eam trecentorum cubitorum erit longitudo arcae quinquaginta cubitorum latitudo et triginta cubitorum altitudo illius ¹⁶fenestram in arca facies et in cubito consummabis summitatem ostium autem arcae pones ex latere deorsum cenacula et tristega facies in ea ¹⁷ecce ego adducam diluvii aquas super terram ut interficiam omnem carnem in qua spiritus vitae est subter caelum universa quae in terra sunt consumentur ¹⁸ponamque foedus meum tecum et ingredieris arcam tu et filii tui uxor tua et uxores filiorum tuorum tecum ¹⁹et ex cunctis animantibus universae carnis bina induces in arcam ut vivant tecum masculini sexus et feminini ²⁰de volucribus iuxta genus suum et de iumentis in genere suo et ex omni reptili terrae secundum genus suum bina de omnibus ingredientur tecum ut possint vivere ²¹tolles igitur tecum ex omnibus escis quae mandi possunt et conportabis apud te et erunt tam tibi quam illis in cibum ²²fecit ergo Noe omnia quae praeceperat illi Deus

Chapter 7

¹dixitque Dominus ad eum ingredere tu et omnis domus tua arcam te enim vidi iustum coram me in generatione hac ²ex omnibus animantibus mundis tolle septena septena masculum et feminam de animantibus vero non mundis duo duo masculum et feminam ³sed et de volatilibus caeli septena septena masculum et feminam ut salvetur semen super faciem universae terrae ⁴adhuc enim et post dies septem ego pluam super terram quadraginta diebus et quadraginta noctibus et delebo omnem substantiam quam feci de superficie terrae ⁵fecit ergo Noe omnia quae mandaverat ei Dominus ⁶eratque sescentorum annorum quando diluvii aquae inundaverunt super terram ⁷et ingressus est Noe et filii eius uxor eius et uxores filiorum eius cum eo in arcam propter aquas diluvii ⁸de animantibus quoque mundis et inmundis et de volucribus et ex omni quod movetur super terram ⁹duo et duo ingressa sunt ad Noe in arcam masculus et femina sicut praeceperat Deus Noe ¹⁰cumque transissent septem dies aquae diluvii inundaverunt super terram ¹¹anno sescentesimo vitae Noe mense secundo septimodecimo die mensis rupti sunt omnes fontes abyssi magnae et cataractae caeli apertae sunt ¹²et facta est pluvia super terram quadraginta diebus et quadraginta noctibus ¹³in articulo diei illius ingressus est Noe et Sem et Ham et Iafeth filii eius uxor illius et tres uxores filiorum eius cum eis in arcam ¹⁴ipsi et omne animal secundum genus suum universaque iumenta in genus suum et omne quod movetur super terram in genere suo cunctumque volatile secundum genus suum universae aves omnesque volucres ¹⁵ingressae sunt ad Noe in arcam bina et bina ex omni carne in qua erat spiritus vitae ¹⁶et quae ingressa sunt masculus et femina ex omni carne introierunt sicut praeceperat ei Deus et inclusit eum Dominus de foris ¹⁷factumque est diluvium quadraginta diebus super terram et multiplicatae sunt aquae et elevaverunt arcam in sublime a terra ¹⁸vehementer inundaverunt et omnia repleverunt in superficie terrae porro arca ferebatur super aquas ¹⁹et aquae praevaluerunt nimis super terram opertique sunt omnes montes excelsi sub universo caelo ²⁰quindecim cubitis altior fuit aqua super montes quos operuerat ²¹consumptaque est omnis caro quae movebatur super terram volucrum animantium bestiarum omniumque reptilium quae reptant super terram universi homines ²²et cuncta in quibus spiraculum vitae est in terra mortua sunt ²³et delevit omnem substantiam quae erat super terram ab homine usque ad pecus tam reptile quam volucres caeli et deleta sunt de terra remansit autem solus Noe et qui cum eo erant in arca ²⁴obtinueruntque aquae terras centum quinquaginta diebus

Chapter 8

¹recordatus autem Deus Noe cunctarumque animantium et omnium iumentorum quae erant cum eo in arca adduxit spiritum super terram et inminutae sunt aquae ²et clausi sunt fontes abyssi et cataractae caeli et prohibitae sunt pluviae de caelo ³reversaeque aquae de terra euntes et redeuntes et coeperunt minui post centum quinquaginta dies ⁴requievitque arca mense septimo vicesima septima die mensis super montes Armeniae ⁵at vero aquae ibant et decrescebant usque ad decimum mensem decimo enim mense prima die mensis apparuerunt cacumina montium ⁶cumque transissent quadraginta dies aperiens Noe fenestram arcae quam fecerat dimisit corvum ⁷qui egrediebatur et revertebatur donec siccarentur aquae super terram ⁸emisit quoque columbam post eum ut videret si iam cessassent aquae super faciem terrae ⁹quae cum non invenisset ubi requiesceret pes eius reversa est ad eum in arcam aquae enim erant super universam terram extenditque manum et adprehensam intulit in arcam ¹⁰expectatis autem ultra septem diebus aliis rursum dimisit columbam ex arca ¹¹at illa venit ad eum ad vesperam portans ramum olivae virentibus foliis in ore suo intellexit ergo Noe quod cessassent aquae super terram ¹²expectavitque nihilominus septem alios dies et emisit columbam quae non est reversa ultra ad eum ¹³igitur sescentesimo primo anno primo mense prima die mensis inminutae sunt aquae super terram et aperiens Noe tectum arcae aspexit viditque quod exsiccata esset superficies terrae ¹⁴mense secundo septima et vicesima die mensis arefacta est terra ¹⁵locutus est autem Deus ad Noe dicens ¹⁶egredere de arca tu et uxor tua filii tui et uxores filiorum tuorum tecum ¹⁷cuncta animantia quae sunt apud te ex omni carne tam in volatilibus quam in bestiis et in universis reptilibus quae reptant super terram educ tecum et ingredimini super terram crescite et multiplicamini super eam ¹⁸egressus est ergo Noe et filii eius uxor illius et uxores filiorum eius cum eo ¹⁹sed et omnia animantia iumenta et reptilia quae repunt super terram secundum genus suum arcam egressa sunt ²⁰aedificavit autem Noe altare Domino et tollens de cunctis pecoribus et volucribus mundis obtulit holocausta super altare ²¹odoratusque est Dominus odorem suavitatis et ait ad eum nequaquam ultra maledicam terrae propter homines sensus enim et cogitatio humani cordis in malum prona sunt ab adulescentia sua non igitur ultra percutiam omnem animantem sicut feci ²²cunctis diebus terrae sementis et messis frigus et aestus aestas et hiemps nox et dies non requiescent

Chapter 9

¹benedixitque Deus Noe et filiis eius et dixit ad eos crescite et multiplicamini et implete terram ²et terror vester ac tremor sit super cuncta animalia terrae et super omnes volucres caeli cum universis quae moventur in terra omnes pisces maris manui vestrae traditi sunt ³et omne quod movetur et vivit erit vobis in cibum quasi holera virentia tradidi vobis omnia ⁴excepto quod carnem cum sanguine non comedetis ⁵sanguinem enim animarum vestrarum requiram de manu cunctarum bestiarum et de manu hominis de manu viri et fratris eius requiram animam hominis ⁶quicumque effuderit humanum sanguinem fundetur sanguis illius ad imaginem quippe Dei factus est homo ⁷vos autem crescite et multiplicamini et ingredimini super terram et implete eam ⁸haec quoque dixit Deus ad Noe et ad filios eius cum eo ⁹ecce ego statuam pactum meum vobiscum et cum semine vestro post vos ¹⁰et ad omnem animam viventem quae est vobiscum tam in volucribus quam in iumentis et pecudibus terrae cunctis quae egressa sunt de arca et universis bestiis terrae ¹¹statuam pactum meum vobiscum et nequaquam ultra interficietur omnis caro aquis diluvii neque erit deinceps diluvium dissipans terram ¹²dixitque Deus hoc signum foederis quod do inter me et vos et ad omnem animam viventem quae est vobiscum in generationes sempiternas ¹³arcum meum ponam in nubibus et erit signum foederis inter me et inter terram ¹⁴cumque obduxero nubibus caelum apparebit arcus meus in nubibus ¹⁵et recordabor foederis mei vobiscum et cum omni anima vivente quae carnem vegetat et non erunt ultra aquae diluvii ad delendam universam carnem ¹⁶eritque arcus in nubibus et videbo illum et recordabor foederis sempiterni quod pactum est inter Deum et inter omnem animam viventem universae carnis quae est super terram ¹⁷dixitque Deus Noe hoc erit signum foederis quod constitui inter me et inter omnem carnem super terram ¹⁸erant igitur filii Noe qui egressi sunt de arca Sem Ham et Iafeth porro Ham ipse est pater Chanaan ¹⁹tres isti sunt filii Noe et ab his disseminatum est omne hominum genus super universam terram ²⁰coepitque Noe vir agricola exercere terram et plantavit vineam ²¹bibensque vinum inebriatus est et nudatus in tabernaculo suo ²²quod cum vidisset Ham pater Chanaan verenda scilicet patris sui esse nuda nuntiavit duobus fratribus suis foras ²³at vero Sem et Iafeth pallium inposuerunt umeris suis et incedentes retrorsum operuerunt verecunda patris sui faciesque eorum aversae erant et patris virilia non viderunt ²⁴evigilans autem Noe ex vino cum didicisset quae fecerat ei filius suus minor ²⁵ait maledictus Chanaan servus servorum erit fratribus suis ²⁶dixitque benedictus Dominus Deus Sem sit Chanaan servus eius ²⁷dilatet Deus Iafeth et habitet in tabernaculis Sem sitque Chanaan servus eius ²⁸vixit autem Noe post diluvium trecentis quinquaginta annis ²⁹et impleti sunt omnes dies eius nongentorum quinquaginta annorum et mortuus est

Chapter 10

¹hae generationes filiorum Noe Sem Ham Iafeth natique sunt eis filii post diluvium ²filii Iafeth Gomer Magog et Madai Iavan et Thubal et Mosoch et Thiras ³porro filii Gomer Aschenez et Rifath et Thogorma ⁴filii autem Iavan Elisa et Tharsis Cetthim et Dodanim ⁵ab his divisae sunt insulae gentium in regionibus suis unusquisque secundum linguam et familias in nationibus suis ⁶filii autem Ham Chus et Mesraim et Fut et Chanaan ⁷filii Chus Saba et Hevila et Sabatha et Regma et Sabathaca filii Regma Saba et Dadan ⁸porro Chus genuit Nemrod ipse coepit esse potens in terra ⁹et erat robustus venator coram Domino ab hoc exivit proverbium quasi Nemrod robustus venator coram Domino ¹⁰fuit autem principium regni eius Babylon et Arach et Archad et Chalanne in terra Sennaar ¹¹de terra illa egressus est Assur et aedificavit Nineven et plateas civitatis et Chale ¹²Resen quoque inter Nineven et Chale haec est civitas magna ¹³at vero Mesraim genuit Ludim et Anamim et Laabim Nepthuim ¹⁴et Phetrusim et Cesluim de quibus egressi sunt Philisthim et Capthurim ¹⁵Chanaan autem genuit Sidonem primogenitum suum Ettheum ¹⁶et Iebuseum et Amorreum Gergeseum ¹⁷Eveum et Araceum Sineum ¹⁸et Aradium Samariten et Amatheum et post haec disseminati sunt populi Chananeorum ¹⁹factique sunt termini Chanaan venientibus a Sidone Geraram usque Gazam donec ingrediaris Sodomam et Gomorram et Adama et Seboim usque Lesa ²⁰hii filii Ham in cognationibus et linguis et generationibus terrisque et gentibus suis ²¹de Sem quoque nati sunt patre omnium filiorum Eber fratre Iafeth maiore ²²filii Sem Aelam et Assur et Arfaxad et Lud et Aram ²³filii Aram Us et Hul et Gether et Mes ²⁴at vero Arfaxad genuit Sala de quo ortus est Eber ²⁵natique sunt Eber filii duo nomen uni Faleg eo quod in diebus eius divisa sit terra et nomen fratris eius Iectan ²⁶qui Iectan genuit Helmodad et Saleph et Asarmoth Iare ²⁷et Aduram et Uzal Decla ²⁸et Ebal et Abimahel Saba ²⁹et Ophir et Evila et Iobab omnes isti filii Iectan ³⁰et facta est habitatio eorum de Messa pergentibus usque Sephar montem orientalem ³¹isti filii Sem secundum cognationes et linguas et regiones in gentibus suis ³²hae familiae Noe iuxta populos et nationes suas ab his divisae sunt gentes in terra post diluvium

Chapter 11

¹erat autem terra labii unius et sermonum eorundem ²cumque proficiscerentur de oriente invenerunt campum in terra Sennaar et habitaverunt in eo ³dixitque alter ad proximum suum venite faciamus lateres et coquamus eos igni habueruntque lateres pro saxis et bitumen pro cemento ⁴et dixerunt venite faciamus nobis civitatem et turrem cuius culmen pertingat ad caelum et celebremus nomen nostrum antequam dividamur in universas terras ⁵descendit autem Dominus ut videret civitatem et turrem quam aedificabant filii Adam ⁶et dixit ecce unus est populus et unum labium omnibus coeperuntque hoc facere nec desistent a cogitationibus suis donec eas opere conpleant ⁷venite igitur descendamus et confundamus ibi linguam eorum ut non audiat unusquisque vocem proximi sui ⁸atque ita divisit eos Dominus ex illo loco in universas terras et cessaverunt aedificare civitatem ⁹et idcirco vocatum est nomen eius Babel quia ibi confusum est labium universae terrae et inde dispersit eos Dominus super faciem cunctarum regionum ¹⁰hae generationes Sem Sem centum erat annorum quando genuit Arfaxad biennio post diluvium ¹¹vixitque Sem postquam genuit Arfaxad quingentos annos et genuit filios et filias ¹²porro Arfaxad vixit triginta quinque annos et genuit Sale ¹³vixitque Arfaxad postquam genuit Sale trecentis tribus annis et genuit filios et filias ¹⁴Sale quoque vixit triginta annis et genuit Eber ¹⁵vixitque Sale postquam genuit Eber quadringentis tribus annis et genuit filios et filias ¹⁶vixit autem Eber triginta quattuor annis et genuit Faleg ¹⁷et vixit Eber postquam genuit Faleg quadringentis triginta annis et genuit filios et filias ¹⁸vixit quoque Faleg triginta annis et genuit Reu ¹⁹vixitque Faleg postquam genuit Reu ducentis novem annis et genuit filios et filias ²⁰vixit autem Reu triginta duobus annis et genuit Sarug ²¹vixitque Reu postquam genuit Sarug ducentis septem annis et genuit filios et filias ²²vixit vero Sarug triginta annis et genuit Nahor ²³vixitque Sarug postquam genuit Nahor ducentos annos et genuit filios et filias ²⁴vixit autem Nahor viginti novem annis et genuit Thare ²⁵vixitque Nahor postquam genuit Thare centum decem et novem annos et genuit filios et filias ²⁶vixitque Thare septuaginta annis et genuit Abram et Nahor et Aran ²⁷hae sunt autem generationes Thare Thare genuit Abram et Nahor et Aran porro Aran genuit Loth ²⁸mortuusque est Aran ante Thare patrem suum in terra nativitatis suae in Ur Chaldeorum ²⁹duxerunt autem Abram et Nahor uxores nomen autem uxoris Abram Sarai et nomen uxoris Nahor Melcha filia Aran patris Melchae et patris Ieschae ³⁰erat autem Sarai sterilis nec habebat liberos ³¹tulit itaque Thare Abram filium suum et Loth filium Aran filium filii sui et Sarai nurum suam uxorem Abram filii sui et eduxit eos de Ur Chaldeorum ut irent in terram Chanaan veneruntque usque Haran et habitaverunt ibi ³²et facti sunt dies Thare ducentorum quinque annorum et mortuus est in Haran

Chapter 12

¹dixit autem Dominus ad Abram egredere de terra tua et de cognatione tua et de domo patris tui in terram quam monstrabo tibi ²faciamque te in gentem magnam et benedicam tibi et magnificabo nomen tuum erisque benedictus ³benedicam benedicentibus tibi et maledicam maledicentibus tibi atque in te benedicentur universae cognationes terrae ⁴egressus est itaque Abram sicut praeceperat ei Dominus et ivit cum eo Loth septuaginta quinque annorum erat Abram cum egrederetur de Haran ⁵tulitque Sarai uxorem suam et Loth filium fratris sui universamque substantiam quam possederant et animas quas fecerant in Haran et egressi sunt ut irent in terram Chanaan cumque venissent in eam ⁶pertransivit Abram terram usque ad locum Sychem usque ad convallem Inlustrem Chananeus autem tunc erat in terra ⁷apparuitque Dominus Abram et dixit ei semini tuo dabo terram hanc qui aedificavit ibi altare Domino qui apparuerat ei ⁸et inde transgrediens ad montem qui erat contra orientem Bethel tetendit ibi tabernaculum suum ab occidente habens Bethel et ab oriente Ai aedificavit quoque ibi altare Domino et invocavit nomen eius ⁹perrexitque Abram vadens et ultra progrediens ad meridiem ¹⁰facta est autem fames in terra descenditque Abram in Aegyptum ut peregrinaretur ibi praevaluerat enim fames in terra ¹¹cumque prope esset ut ingrederetur Aegyptum dixit Sarai uxori suae novi quod pulchra sis mulier ¹²et quod cum viderint te Aegyptii dicturi sunt uxor ipsius est et interficient me et te reservabunt ¹³dic ergo obsecro te quod soror mea sis ut bene sit mihi propter te et vivat anima mea ob gratiam tui ¹⁴cum itaque ingressus esset Abram Aegyptum viderunt Aegyptii mulierem quod esset pulchra nimis ¹⁵et nuntiaverunt principes Pharaoni et laudaverunt eam apud illum et sublata est mulier in domum Pharaonis ¹⁶Abram vero bene usi sunt propter illam fueruntque ei oves et boves et asini et servi et famulae et asinae et cameli ¹⁷flagellavit autem Dominus Pharaonem plagis maximis et domum eius propter Sarai uxorem Abram ¹⁸vocavitque Pharao Abram et dixit ei quidnam est quod fecisti mihi quare non indicasti quod uxor tua esset ¹⁹quam ob causam dixisti esse sororem tuam ut tollerem eam mihi in uxorem nunc igitur ecce coniux tua accipe eam et vade ²⁰praecepitque Pharao super Abram viris et deduxerunt eum et uxorem illius et omnia quae habebat

Chapter 13

¹ascendit ergo Abram de Aegypto ipse et uxor eius et omnia quae habebat et Loth cum eo ad australem plagam ²erat autem dives valde in possessione argenti et auri ³reversusque est per iter quo venerat a meridie in Bethel usque ad locum ubi prius fixerat tabernaculum inter Bethel et Ai ⁴in loco altaris quod fecerat prius et invocavit ibi nomen Domini ⁵sed et Loth qui erat cum Abram fuerunt greges ovium et armenta et tabernacula ⁶nec poterat eos capere terra ut habitarent simul erat quippe substantia eorum multa et non quibant habitare communiter ⁷unde et facta est rixa inter pastores gregum Abram et Loth eo autem tempore Chananeus et Ferezeus habitabant in illa terra ⁸dixit ergo Abram ad Loth ne quaeso sit iurgium inter me et te et inter pastores meos et pastores tuos fratres enim sumus ⁹ecce universa terra coram te est recede a me obsecro si ad sinistram ieris ego ad dexteram tenebo si tu dexteram elegeris ego ad sinistram pergam ¹⁰elevatis itaque Loth oculis vidit omnem circa regionem Iordanis quae universa inrigabatur antequam subverteret Dominus Sodomam et Gomorram sicut paradisus Domini et sicut Aegyptus venientibus in Segor ¹¹elegitque sibi Loth regionem circa Iordanem et recessit ab oriente divisique sunt alterutrum a fratre suo ¹²Abram habitavit in terra Chanaan Loth moratus est in oppidis quae erant circa Iordanem et habitavit in Sodomis ¹³homines autem Sodomitae pessimi erant et peccatores coram Domino nimis ¹⁴dixitque Dominus ad Abram postquam divisus est Loth ab eo leva oculos tuos et vide a loco in quo nunc es ad aquilonem et ad meridiem ad orientem et ad occidentem ¹⁵omnem terram quam conspicis tibi dabo et semini tuo usque in sempiternum ¹⁶faciamque semen tuum sicut pulverem terrae si quis potest hominum numerare pulverem semen quoque tuum numerare poterit ¹⁷surge et perambula terram in longitudine et in latitudine sua quia tibi daturus sum eam ¹⁸movens igitur Abram tabernaculum suum venit et habitavit iuxta convallem Mambre quod est in Hebron aedificavitque ibi altare Domino

Chapter 14

¹factum est autem in illo tempore ut Amrafel rex Sennaar et Arioch rex Ponti et Chodorlahomor rex Aelamitarum et Thadal rex Gentium ²inirent bellum contra Bara regem Sodomorum et contra Bersa regem Gomorrae et contra Sennaab regem Adamae et contra Semeber regem Seboim contraque regem Balae ipsa est Segor ³omnes hii convenerunt in vallem Silvestrem quae nunc est mare Salis ⁴duodecim enim annis servierant Chodorlahomor et tertiodecimo anno recesserunt ab eo ⁵igitur anno quartodecimo venit Chodorlahomor et reges qui erant cum eo percusseruntque Rafaim in Astharothcarnaim et Zuzim cum eis et Emim in Savecariathaim ⁶et Chorreos in montibus Seir usque ad campestria Pharan quae est in solitudine ⁷reversique sunt et venerunt ad fontem Mesfat ipsa est Cades et percusserunt omnem regionem Amalechitarum et Amorreum qui habitabat in Asasonthamar ⁸et egressi sunt rex Sodomorum et rex Gomorrae rexque Adamae et rex Seboim necnon et rex Balae quae est Segor et direxerunt contra eos aciem in valle Silvestri ⁹scilicet adversum Chodorlahomor regem Aelamitarum et Thadal regem Gentium et Amrafel regem Sennaar et Arioch regem Ponti quattuor reges adversus quinque ¹⁰vallis autem Silvestris habebat puteos multos bituminis itaque rex Sodomorum et Gomorrae terga verterunt cecideruntque ibi et qui remanserant fugerunt ad montem ¹¹tulerunt autem omnem substantiam Sodomorum et Gomorrae et universa quae ad cibum pertinent et abierunt ¹²necnon et Loth et substantiam eius filium fratris Abram qui habitabat in Sodomis ¹³et ecce unus qui evaserat nuntiavit Abram Hebraeo qui habitabat in convalle Mambre Amorrei fratris Eschol et fratris Aner hii enim pepigerant foedus cum Abram ¹⁴quod cum audisset Abram captum videlicet Loth fratrem suum numeravit expeditos vernaculos suos trecentos decem et octo et persecutus est eos usque Dan ¹⁵et divisis sociis inruit super eos nocte percussitque eos et persecutus est usque Hoba quae est ad levam Damasci ¹⁶reduxitque omnem substantiam et Loth fratrem suum cum substantia illius mulieres quoque et populum ¹⁷egressus est autem rex Sodomorum in occursum eius postquam reversus est a caede Chodorlahomor et regum qui cum eo erant in valle Save quae est vallis Regis ¹⁸at vero Melchisedech rex Salem proferens panem et vinum erat enim sacerdos Dei altissimi ¹⁹benedixit ei et ait benedictus Abram Deo excelso qui creavit caelum et terram ²⁰et benedictus Deus excelsus quo protegente hostes in manibus tuis sunt et dedit ei decimas ex omnibus ²¹dixit autem rex Sodomorum ad Abram da mihi animas cetera tolle tibi ²²qui respondit ei levo manum meam ad Dominum Deum excelsum possessorem caeli et terrae ²³quod a filo subteminis usque ad corrigiam caligae non accipiam ex omnibus quae tua sunt ne dicas ego ditavi Abram ²⁴exceptis his quae comederunt iuvenes et partibus virorum qui venerunt mecum Aner Eschol et Mambre isti accipient partes suas

Chapter 15

¹his itaque transactis factus est sermo Domini ad Abram per visionem dicens noli timere Abram ego protector tuus sum et merces tua magna nimis ²dixitque Abram Domine Deus quid dabis mihi ego vadam absque liberis et filius procuratoris domus meae iste Damascus Eliezer ³addiditque Abram mihi autem non dedisti semen et ecce vernaculus meus heres meus erit ⁴statimque sermo Domini factus est ad eum dicens non erit hic heres tuus sed qui egredietur de utero tuo ipsum habebis heredem ⁵eduxitque eum foras et ait illi suspice caelum et numera stellas si potes et dixit ei sic erit semen tuum ⁶credidit Domino et reputatum est ei ad iustitiam ⁷dixitque ad eum ego Dominus qui eduxi te de Ur Chaldeorum ut darem tibi terram istam et possideres eam ⁸at ille ait Domine Deus unde scire possum quod possessurus sim eam ⁹respondens Dominus sume inquit mihi vaccam triennem et capram trimam et arietem annorum trium turturem quoque et columbam ¹⁰qui tollens universa haec divisit per medium et utrasque partes contra se altrinsecus posuit aves autem non divisit ¹¹descenderuntque volucres super cadavera et abigebat eas Abram ¹²cumque sol occumberet sopor inruit super Abram et horror magnus et tenebrosus invasit eum ¹³dictumque est ad eum scito praenoscens quod peregrinum futurum sit semen tuum in terra non sua et subicient eos servituti et adfligent quadringentis annis ¹⁴verumtamen gentem cui servituri sunt ego iudicabo et post haec egredientur cum magna substantia ¹⁵tu autem ibis ad patres tuos in pace sepultus in senectute bona ¹⁶generatione autem quarta revertentur huc necdum enim conpletae sunt iniquitates Amorreorum usque ad praesens tempus ¹⁷cum ergo occubuisset sol facta est caligo tenebrosa et apparuit clibanus fumans et lampas ignis transiens inter divisiones illas ¹⁸in die illo pepigit Dominus cum Abram foedus dicens semini tuo dabo terram hanc a fluvio Aegypti usque ad fluvium magnum flumen Eufraten ¹⁹Cineos et Cenezeos et Cedmoneos ²⁰et Hettheos et Ferezeos Rafaim quoque ²¹et Amorreos et Chananeos et Gergeseos et Iebuseos

Chapter 16

¹igitur Sarai uxor Abram non genuerat liberos sed habens ancillam aegyptiam nomine Agar ²dixit marito suo ecce conclusit me Dominus ne parerem ingredere ad ancillam meam si forte saltem ex illa suscipiam filios cumque ille adquiesceret deprecanti ³tulit Agar Aegyptiam ancillam suam post annos decem quam habitare coeperant in terra Chanaan et dedit eam viro suo uxorem ⁴qui ingressus est ad eam at illa concepisse se videns despexit dominam suam ⁵dixitque Sarai ad Abram inique agis contra me ego dedi ancillam meam in sinum tuum quae videns quod conceperit despectui me habet iudicet Dominus inter me et te ⁶cui respondens Abram ecce ait ancilla tua in manu tua est utere ea ut libet adfligente igitur eam Sarai fugam iniit ⁷cumque invenisset illam angelus Domini iuxta fontem aquae in solitudine qui est in via Sur ⁸dixit ad eam Agar ancilla Sarai unde venis et quo vadis quae respondit a facie Sarai dominae meae ego fugio ⁹dixitque ei angelus Domini revertere ad dominam tuam et humiliare sub manibus ipsius ¹⁰et rursum multiplicans inquit multiplicabo semen tuum et non numerabitur prae multitudine ¹¹ac deinceps ecce ait concepisti et paries filium vocabisque nomen eius Ismahel eo quod audierit Dominus adflictionem tuam ¹²hic erit ferus homo manus eius contra omnes et manus omnium contra eum et e regione universorum fratrum suorum figet tabernacula ¹³vocavit autem nomen Domini qui loquebatur ad eam Tu Deus qui vidisti me dixit enim profecto hic vidi posteriora videntis me ¹⁴propterea appellavit puteum illum puteum Viventis et videntis me ipse est inter Cades et Barad ¹⁵peperitque Abrae filium qui vocavit nomen eius Ismahel ¹⁶octoginta et sex annorum erat quando peperit ei Agar Ismahelem

Chapter 17

¹postquam vero nonaginta et novem annorum esse coeperat apparuit ei Dominus dixitque ad eum ego Deus omnipotens ambula coram me et esto perfectus ²ponamque foedus meum inter me et te et multiplicabo te vehementer nimis ³cecidit Abram pronus in faciem ⁴dixitque ei Deus ego sum et pactum meum tecum erisque pater multarum gentium ⁵nec ultra vocabitur nomen tuum Abram sed appellaberis Abraham quia patrem multarum gentium constitui te ⁶faciamque te crescere vehementissime et ponam in gentibus regesque ex te egredientur ⁷et statuam pactum meum inter me et te et inter semen tuum post te in generationibus suis foedere sempiterno ut sim Deus tuus et seminis tui post te ⁸daboque tibi et semini tuo terram peregrinationis tuae omnem terram Chanaan in possessionem aeternam eroque Deus eorum ⁹dixit iterum Deus ad Abraham et tu ergo custodies pactum meum et semen tuum post te in generationibus suis ¹⁰hoc est pactum quod observabitis inter me et vos et semen tuum post te circumcidetur ex vobis omne masculinum ¹¹et circumcidetis carnem praeputii vestri ut sit in signum foederis inter me et vos ¹²infans octo dierum circumcidetur in vobis omne masculinum in generationibus vestris tam vernaculus quam empticius circumcidetur et quicumque non fuerit de stirpe vestra ¹³eritque pactum meum in carne vestra in foedus aeternum ¹⁴masculus cuius praeputii caro circumcisa non fuerit delebitur anima illa de populo suo quia pactum meum irritum fecit ¹⁵dixit quoque Deus ad Abraham Sarai uxorem tuam non vocabis Sarai sed Sarram ¹⁶et benedicam ei et ex illa dabo tibi filium cui benedicturus sum eritque in nationes et reges populorum orientur ex eo ¹⁷cecidit Abraham in faciem et risit dicens in corde suo putasne centenario nascetur filius et Sarra nonagenaria pariet ¹⁸dixitque ad Deum utinam Ismahel vivat coram te ¹⁹et ait Deus ad Abraham Sarra uxor tua pariet tibi filium vocabisque nomen eius Isaac et constituam pactum meum illi in foedus sempiternum et semini eius post eum ²⁰super Ismahel quoque exaudivi te ecce benedicam ei et augebo et multiplicabo eum valde duodecim duces generabit et faciam illum in gentem magnam ²¹pactum vero meum statuam ad Isaac quem pariet tibi Sarra tempore isto in anno altero ²²cumque finitus esset sermo loquentis cum eo ascendit Deus ab Abraham ²³tulit autem Abraham Ismahelem filium suum et omnes vernaculos domus suae universosque quos emerat cunctos mares ex omnibus viris domus suae et circumcidit carnem praeputii eorum statim in ipsa die sicut praeceperat ei Deus ²⁴nonaginta novem erat annorum quando circumcidit carnem praeputii sui ²⁵et Ismahel filius eius tredecim annos impleverat tempore circumcisionis suae ²⁶eadem die circumcisus est Abraham et Ismahel filius eius ²⁷et omnes viri domus illius tam vernaculi quam empticii et alienigenae pariter circumcisi sunt

Chapter 18

¹apparuit autem ei Dominus in convalle Mambre sedenti in ostio tabernaculi sui in ipso fervore diei ²cumque elevasset oculos apparuerunt ei tres viri stantes propter eum quos cum vidisset cucurrit in occursum eorum de ostio tabernaculi et adoravit in terra ³et dixit Domine si inveni gratiam in oculis tuis ne transeas servum tuum ⁴sed adferam pauxillum aquae et lavate pedes vestros et requiescite sub arbore ⁵ponam buccellam panis et confortate cor vestrum postea transibitis idcirco enim declinastis ad servum vestrum qui dixerunt fac ut locutus es ⁶festinavit Abraham in tabernaculum ad Sarram dixitque ei adcelera tria sata similae commisce et fac subcinericios panes ⁷ipse vero ad armentum cucurrit et tulit inde vitulum tenerrimum et optimum deditque puero qui festinavit et coxit illum ⁸tulit quoque butyrum et lac et vitulum quem coxerat et posuit coram eis ipse vero stabat iuxta eos sub arbore ⁹cumque comedissent dixerunt ad eum ubi est Sarra uxor tua ille respondit ecce in tabernaculo est ¹⁰cui dixit revertens veniam ad te tempore isto vita comite et habebit filium Sarra uxor tua quo audito Sarra risit post ostium tabernaculi ¹¹erant autem ambo senes provectaeque aetatis et desierant Sarrae fieri muliebria ¹²quae risit occulte dicens postquam consenui et dominus meus vetulus est voluptati operam dabo ¹³dixit autem Dominus ad Abraham quare risit Sarra dicens num vere paritura sum anus ¹⁴numquid Deo est quicquam difficile iuxta condictum revertar ad te hoc eodem tempore vita comite et habebit Sarra filium ¹⁵negavit Sarra dicens non risi timore perterrita Dominus autem non est inquit ita sed risisti ¹⁶cum ergo surrexissent inde viri direxerunt oculos suos contra Sodomam et Abraham simul gradiebatur deducens eos ¹⁷dixitque Dominus num celare potero Abraham quae gesturus sum ¹⁸cum futurus sit in gentem magnam ac robustissimam et benedicendae sint in illo omnes nationes terrae ¹⁹scio enim quod praecepturus sit filiis suis et domui suae post se ut custodiant viam Domini et faciant iustitiam et iudicium ut adducat Dominus propter Abraham omnia quae locutus est ad eum ²⁰dixit itaque Dominus clamor Sodomorum et Gomorrae multiplicatus est et peccatum earum adgravatum est nimis ²¹descendam et videbo utrum clamorem qui venit ad me opere conpleverint an non est ita ut sciam ²²converteruntque se inde et abierunt Sodomam Abraham vero adhuc stabat coram Domino ²³et adpropinquans ait numquid perdes iustum cum impio ²⁴si fuerint quinquaginta iusti in civitate peribunt simul et non parces loco illi propter quinquaginta iustos si fuerint in eo ²⁵absit a te ut rem hanc facias et occidas iustum cum impio fiatque iustus sicut impius non est hoc tuum qui iudicas omnem terram nequaquam facies iudicium ²⁶dixitque Dominus ad eum si invenero Sodomis quinquaginta iustos in medio civitatis dimittam omni loco propter eos ²⁷respondens Abraham ait quia semel coepi loquar ad Dominum meum cum sim pulvis et cinis ²⁸quid si minus quinquaginta iustis quinque fuerint delebis propter quinque universam urbem et ait non delebo si invenero ibi quadraginta quinque ²⁹rursumque locutus est ad eum sin autem quadraginta inventi fuerint quid facies ait non percutiam propter quadraginta ³⁰ne quaeso inquit indigneris Domine si loquar quid si inventi fuerint ibi triginta respondit non faciam si invenero ibi triginta ³¹quia semel ait coepi loquar ad Dominum meum quid si inventi fuerint ibi viginti dixit non interficiam propter viginti ³²obsecro inquit ne irascaris Domine si loquar adhuc semel quid si inventi fuerint ibi decem dixit non delebo propter decem ³³abiit Dominus postquam cessavit loqui ad Abraham et ille reversus est in locum suum

Chapter 19

¹veneruntque duo angeli Sodomam vespere sedente Loth in foribus civitatis qui cum vidisset surrexit et ivit obviam eis adoravitque pronus in terra ²et dixit obsecro domini declinate in domum pueri vestri et manete ibi lavate pedes vestros et mane proficiscimini in viam vestram qui dixerunt minime sed in platea manebimus ³conpulit illos oppido ut deverterent ad eum ingressisque domum illius fecit convivium coxit azyma et comederunt ⁴prius autem quam irent cubitum viri civitatis vallaverunt domum a puero usque ad senem omnis populus simul ⁵vocaveruntque Loth et dixerunt ei ubi sunt viri qui introierunt ad te nocte educ illos huc ut cognoscamus eos ⁶egressus ad eos Loth post tergum adcludens ostium ait ⁷nolite quaeso fratres mei nolite malum hoc facere ⁸habeo duas filias quae necdum cognoverunt virum educam eas ad vos et abutimini eis sicut placuerit vobis dummodo viris istis nihil faciatis mali quia ingressi sunt sub umbraculum tegminis mei ⁹at illi dixerunt recede illuc et rursus ingressus es inquiunt ut advena numquid ut iudices te ergo ipsum magis quam hos adfligemus vimque faciebant Loth vehementissime iam prope erat ut refringerent fores ¹⁰et ecce miserunt manum viri et introduxerunt ad se Loth cluseruntque ostium ¹¹et eos qui erant foris percusserunt caecitate a minimo usque ad maximum ita ut ostium invenire non possent ¹²dixerunt autem ad Loth habes hic tuorum quempiam generum aut filios aut filias omnes qui tui sunt educ de urbe hac ¹³delebimus enim locum istum eo quod increverit clamor eorum coram Domino qui misit nos ut perdamus illos ¹⁴egressus itaque Loth locutus est ad generos suos qui accepturi erant filias eius et dixit surgite egredimini de loco isto quia delebit Dominus civitatem hanc et visus est eis quasi ludens loqui ¹⁵cumque esset mane cogebant eum angeli dicentes surge et tolle uxorem tuam et duas filias quas habes ne et tu pariter pereas in scelere civitatis ¹⁶dissimulante illo adprehenderunt manum eius et manum uxoris ac duarum filiarum eius eo quod parceret Dominus illi ¹⁷et eduxerunt eum posueruntque extra civitatem ibi locutus est ad eum salva animam tuam noli respicere post tergum nec stes in omni circa regione sed in monte salvum te fac ne et tu simul pereas ¹⁸dixitque Loth ad eos quaeso Domine mi ¹⁹quia invenit servus tuus gratiam coram te et magnificasti misericordiam tuam quam fecisti mecum ut salvares animam meam nec possum in monte salvari ne forte adprehendat me malum et moriar ²⁰est civitas haec iuxta ad quam possum fugere parva et salvabor in ea numquid non modica est et vivet anima mea ²¹dixitque ad eum ecce etiam in hoc suscepi preces tuas ut non subvertam urbem pro qua locutus es ²²festina et salvare ibi quia non potero facere quicquam donec ingrediaris illuc idcirco vocatum est nomen urbis illius Segor ²³sol egressus est super terram et Loth ingressus est in Segor ²⁴igitur Dominus pluit super Sodomam et Gomorram sulphur et ignem a Domino de caelo ²⁵et subvertit civitates has et omnem circa regionem universos habitatores urbium et cuncta terrae virentia ²⁶respiciensque uxor eius post se versa est in statuam salis ²⁷Abraham autem consurgens mane ubi steterat prius cum Domino ²⁸intuitus est Sodomam et Gomorram et universam terram regionis illius viditque ascendentem favillam de terra quasi fornacis fumum ²⁹cum enim subverteret Deus civitates regionis illius recordatus est Abrahae et liberavit Loth de subversione urbium in quibus habitaverat ³⁰ascenditque Loth de Segor et mansit in monte duae quoque filiae eius cum eo timuerat enim manere in Segor et mansit in spelunca ipse et duae filiae eius ³¹dixitque maior ad minorem pater noster senex est et nullus virorum remansit in terra qui possit ingredi ad nos iuxta morem universae terrae ³²veni inebriemus eum vino dormiamusque cum eo ut servare possimus ex patre nostro semen ³³dederunt itaque patri suo bibere vinum nocte illa et ingressa est maior dormivitque cum patre at ille non sensit nec quando accubuit filia nec quando surrexit ³⁴altera quoque die dixit maior ad minorem ecce dormivi heri cum patre meo demus ei bibere vinum etiam hac nocte et dormies cum eo ut salvemus semen de patre nostro ³⁵dederunt et illa nocte patri vinum ingressaque minor filia dormivit cum eo et nec tunc quidem sensit quando concubuerit vel quando illa surrexerit ³⁶conceperunt ergo duae filiae Loth de patre suo ³⁷peperitque maior filium et vocavit nomen eius Moab ipse est pater Moabitarum usque in praesentem diem ³⁸minor quoque peperit filium et vocavit nomen eius Ammon id est filius populi mei ipse est pater Ammanitarum usque hodie

Chapter 20

¹profectus inde Abraham in terram australem habitavit inter Cades et Sur et peregrinatus est in Geraris ²dixitque de Sarra uxore sua soror mea est misit ergo Abimelech rex Gerarae et tulit eam ³venit autem Deus ad Abimelech per somnium noctis et ait ei en morieris propter mulierem quam tulisti habet enim virum ⁴Abimelech vero non tetigerat eam et ait Domine num gentem ignorantem et iustam interficies ⁵nonne ipse dixit mihi soror mea est et ipsa ait frater meus est in simplicitate cordis mei et munditia manuum mearum feci hoc ⁶dixitque ad eum Deus et ego scio quod simplici corde feceris et ideo custodivi te ne peccares in me et non dimisi ut tangeres eam ⁷nunc igitur redde uxorem viro suo quia propheta est et orabit pro te et vives si autem nolueris reddere scito quod morte morieris tu et omnia quae tua sunt ⁸statimque de nocte consurgens Abimelech vocavit omnes servos suos et locutus est universa verba haec in auribus eorum timueruntque omnes viri valde ⁹vocavit autem Abimelech etiam Abraham et dixit ei quid fecisti nobis quid peccavimus in te quia induxisti super me et super regnum meum peccatum grande quae non debuisti facere fecisti nobis ¹⁰rursusque expostulans ait quid vidisti ut hoc faceres ¹¹respondit Abraham cogitavi mecum dicens forsitan non est timor Dei in loco isto et interficient me propter uxorem meam ¹²alias autem et vere soror mea est filia patris mei et non filia matris meae et duxi eam uxorem ¹³postquam autem eduxit me Deus de domo patris mei dixi ad eam hanc misericordiam facies mecum in omni loco ad quem ingrediemur dices quod frater tuus sim ¹⁴tulit igitur Abimelech oves et boves et servos et ancillas et dedit Abraham reddiditque illi Sarram uxorem suam ¹⁵et ait terra coram vobis est ubicumque tibi placuerit habita ¹⁶Sarrae autem dixit ecce mille argenteos dedi fratri tuo hoc erit tibi in velamen oculorum ad omnes qui tecum sunt et quocumque perrexeris mementoque te deprehensam ¹⁷orante autem Abraham sanavit Deus Abimelech et uxorem ancillasque eius et pepererunt ¹⁸concluserat enim Deus omnem vulvam domus Abimelech propter Sarram uxorem Abraham

Chapter 21

¹visitavit autem Dominus Sarram sicut promiserat et implevit quae locutus est ²concepitque et peperit filium in senectute sua tempore quo praedixerat ei Deus ³vocavitque Abraham nomen filii sui quem genuit ei Sarra Isaac ⁴et circumcidit eum octavo die sicut praeceperat ei Deus ⁵cum centum esset annorum hac quippe aetate patris natus est Isaac ⁶dixitque Sarra risum fecit mihi Deus quicumque audierit conridebit mihi ⁷rursumque ait quis auditurum crederet Abraham quod Sarra lactaret filium quem peperit ei iam seni ⁸crevit igitur puer et ablactatus est fecitque Abraham grande convivium in die ablactationis eius ⁹cumque vidisset Sarra filium Agar Aegyptiae ludentem dixit ad Abraham ¹⁰eice ancillam hanc et filium eius non enim erit heres filius ancillae cum filio meo Isaac ¹¹dure accepit hoc Abraham pro filio suo ¹²cui dixit Deus non tibi videatur asperum super puero et super ancilla tua omnia quae dixerit tibi Sarra audi vocem eius quia in Isaac vocabitur tibi semen ¹³sed et filium ancillae faciam in gentem magnam quia semen tuum est ¹⁴surrexit itaque Abraham mane et tollens panem et utrem aquae inposuit scapulae eius tradiditque puerum et dimisit eam quae cum abisset errabat in solitudine Bersabee ¹⁵cumque consumpta esset aqua in utre abiecit puerum subter unam arborum quae ibi erant ¹⁶et abiit seditque e regione procul quantum potest arcus iacere dixit enim non videbo morientem puerum et sedens contra levavit vocem suam et flevit ¹⁷exaudivit autem Deus vocem pueri vocavitque angelus Domini Agar de caelo dicens quid agis Agar noli timere exaudivit enim Deus vocem pueri de loco in quo est ¹⁸surge tolle puerum et tene manum illius quia in gentem magnam faciam eum ¹⁹aperuitque oculos eius Deus quae videns puteum aquae abiit et implevit utrem deditque puero bibere ²⁰et fuit cum eo qui crevit et moratus est in solitudine et factus est iuvenis sagittarius ²¹habitavitque in deserto Pharan et accepit illi mater sua uxorem de terra Aegypti ²²eodem tempore dixit Abimelech et Fichol princeps exercitus eius ad Abraham Deus tecum est in universis quae agis ²³iura ergo per Dominum ne noceas mihi et posteris meis stirpique meae sed iuxta misericordiam quam feci tibi facies mihi et terrae in qua versatus es advena ²⁴dixitque Abraham ego iurabo ²⁵et increpavit Abimelech propter puteum aquae quem vi abstulerant servi illius ²⁶respondit Abimelech nescivi quis fecerit hanc rem sed et tu non indicasti mihi et ego non audivi praeter hodie ²⁷tulit itaque Abraham oves et boves et dedit Abimelech percusseruntque ambo foedus ²⁸et statuit Abraham septem agnas gregis seorsum ²⁹cui dixit Abimelech quid sibi volunt septem agnae istae quas stare fecisti seorsum ³⁰at ille septem inquit agnas accipies de manu mea ut sint in testimonium mihi quoniam ego fodi puteum istum ³¹idcirco vocatus est locus ille Bersabee quia ibi uterque iuraverunt ³²et inierunt foedus pro puteo Iuramenti ³³surrexit autem Abimelech et Fichol princeps militiae eius reversique sunt in terram Palestinorum Abraham vero plantavit nemus in Bersabee et invocavit ibi nomen Domini Dei aeterni ³⁴et fuit colonus terrae Philisthinorum diebus multis

Chapter 22

¹quae postquam gesta sunt temptavit Deus Abraham et dixit ad eum Abraham ille respondit adsum ²ait ei tolle filium tuum unigenitum quem diligis Isaac et vade in terram Visionis atque offer eum ibi holocaustum super unum montium quem monstravero tibi ³igitur Abraham de nocte consurgens stravit asinum suum ducens secum duos iuvenes et Isaac filium suum cumque concidisset ligna in holocaustum abiit ad locum quem praeceperat ei Deus ⁴die autem tertio elevatis oculis vidit locum procul ⁵dixitque ad pueros suos expectate hic cum asino ego et puer illuc usque properantes postquam adoraverimus revertemur ad vos ⁶tulit quoque ligna holocausti et inposuit super Isaac filium suum ipse vero portabat in manibus ignem et gladium cumque duo pergerent simul ⁷dixit Isaac patri suo pater mi at ille respondit quid vis fili ecce inquit ignis et ligna ubi est victima holocausti ⁸dixit Abraham Deus providebit sibi victimam holocausti fili mi pergebant ergo pariter ⁹veneruntque ad locum quem ostenderat ei Deus in quo aedificavit altare et desuper ligna conposuit cumque conligasset Isaac filium suum posuit eum in altari super struem lignorum ¹⁰extenditque manum et arripuit gladium ut immolaret filium ¹¹et ecce angelus Domini de caelo clamavit dicens Abraham Abraham qui respondit adsum ¹²dixitque ei non extendas manum tuam super puerum neque facias illi quicquam nunc cognovi quod timeas Dominum et non peperceris filio tuo unigenito propter me ¹³levavit Abraham oculos viditque post tergum arietem inter vepres herentem cornibus quem adsumens obtulit holocaustum pro filio ¹⁴appellavitque nomen loci illius Dominus videt unde usque hodie dicitur in monte Dominus videbit ¹⁵vocavit autem angelus Domini Abraham secundo de caelo dicens ¹⁶per memet ipsum iuravi dicit Dominus quia fecisti rem hanc et non pepercisti filio tuo unigenito ¹⁷benedicam tibi et multiplicabo semen tuum sicut stellas caeli et velut harenam quae est in litore maris possidebit semen tuum portas inimicorum suorum ¹⁸et benedicentur in semine tuo omnes gentes terrae quia oboedisti voci meae ¹⁹reversus est Abraham ad pueros suos abieruntque Bersabee simul et habitavit ibi ²⁰his itaque gestis nuntiatum est Abraham quod Melcha quoque genuisset filios Nahor fratri suo ²¹Hus primogenitum et Buz fratrem eius Camuhel patrem Syrorum ²²et Chased et Azau Pheldas quoque et Iedlaph ²³ac Bathuel de quo nata est Rebecca octo istos genuit Melcha Nahor fratri Abraham ²⁴concubina vero illius nomine Roma peperit Tabee et Gaom et Thaas et Maacha

Chapter 23

¹vixit autem Sarra centum viginti septem annis ²et mortua est in civitate Arbee quae est Hebron in terra Chanaan venitque Abraham ut plangeret et fleret eam ³cumque surrexisset ab officio funeris locutus est ad filios Heth dicens ⁴advena sum et peregrinus apud vos date mihi ius sepulchri vobiscum ut sepeliam mortuum meum ⁵responderuntque filii Heth ⁶audi nos domine princeps Dei es apud nos in electis sepulchris nostris sepeli mortuum tuum nullusque prohibere te poterit quin in monumento eius sepelias mortuum tuum ⁷surrexit Abraham et adoravit populum terrae filios videlicet Heth ⁸dixitque ad eos si placet animae vestrae ut sepeliam mortuum meum audite me et intercedite apud Ephron filium Soor ⁹ut det mihi speluncam duplicem quam habet in extrema parte agri sui pecunia digna tradat mihi eam coram vobis in possessionem sepulchri ¹⁰habitabat autem Ephron in medio filiorum Heth responditque ad Abraham cunctis audientibus qui ingrediebantur portam civitatis illius dicens ¹¹nequaquam ita fiat domine mi sed magis ausculta quod loquor agrum trado tibi et speluncam quae in eo est praesentibus filiis populi mei sepeli mortuum tuum ¹²adoravit Abraham coram populo terrae ¹³et locutus est ad Ephron circumstante plebe quaeso ut audias me dabo pecuniam pro agro suscipe eam et sic sepeliam mortuum meum in eo ¹⁴respondit Ephron ¹⁵domine mi audi terram quam postulas quadringentis argenti siclis valet istud est pretium inter me et te sed quantum est hoc sepeli mortuum tuum ¹⁶quod cum audisset Abraham adpendit pecuniam quam Ephron postulaverat audientibus filiis Heth quadringentos siclos argenti et probati monetae publicae ¹⁷confirmatusque est ager quondam Ephronis in quo erat spelunca duplex respiciens Mambre tam ipse quam spelunca et omnes arbores eius in cunctis terminis per circuitum ¹⁸Abrahae in possessionem videntibus filiis Heth et cunctis qui intrabant portam civitatis illius ¹⁹atque ita sepelivit Abraham Sarram uxorem suam in spelunca agri duplici qui respiciebat Mambre haec est Hebron in terra Chanaan ²⁰et confirmatus est ager et antrum quod erat in eo Abrahae in possessionem monumenti a filiis Heth

Chapter 24

¹erat autem Abraham senex dierumque multorum et Dominus in cunctis benedixerat ei ²dixitque ad servum seniorem domus suae qui praeerat omnibus quae habebat pone manum tuam subter femur meum ³ut adiurem te per Dominum Deum caeli et terrae ut non accipias uxorem filio meo de filiabus Chananeorum inter quos habito ⁴sed ad terram et ad cognationem meam proficiscaris et inde accipias uxorem filio meo Isaac ⁵respondit servus si noluerit mulier venire mecum in terram hanc num reducere debeo filium tuum ad locum de quo egressus es ⁶dixit Abraham cave nequando reducas illuc filium meum ⁷Dominus Deus caeli qui tulit me de domo patris mei et de terra nativitatis meae qui locutus est mihi et iuravit dicens semini tuo dabo terram hanc ipse mittet angelum suum coram te et accipies inde uxorem filio meo ⁸sin autem noluerit mulier sequi te non teneberis iuramento filium tantum meum ne reducas illuc ⁹posuit ergo servus manum sub femore Abraham domini sui et iuravit illi super sermone hoc ¹⁰tulitque decem camelos de grege domini sui et abiit ex omnibus bonis eius portans secum profectusque perrexit Mesopotamiam ad urbem Nahor ¹¹cumque camelos fecisset accumbere extra oppidum iuxta puteum aquae vespere eo tempore quo solent mulieres egredi ad hauriendam aquam dixit ¹²Domine Deus domini mei Abraham occurre obsecro hodie mihi et fac misericordiam cum domino meo Abraham ¹³ecce ego sto propter fontem aquae et filiae habitatorum huius civitatis egredientur ad hauriendam aquam ¹⁴igitur puella cui ego dixero inclina hydriam tuam ut bibam et illa responderit bibe quin et camelis tuis dabo potum ipsa est quam praeparasti servo tuo Isaac et per hoc intellegam quod feceris misericordiam cum domino meo ¹⁵necdum intra se verba conpleverat et ecce Rebecca egrediebatur filia Bathuel filii Melchae uxoris Nahor fratris Abraham habens hydriam in scapula ¹⁶puella decora nimis virgoque pulcherrima et incognita viro descenderat autem ad fontem et impleverat hydriam ac revertebatur ¹⁷occurritque ei servus et ait pauxillum mihi ad sorbendum praebe aquae de hydria tua ¹⁸quae respondit bibe domine mi celeriterque deposuit hydriam super ulnam suam et dedit ei potum ¹⁹cumque ille bibisset adiecit quin et camelis tuis hauriam aquam donec cuncti bibant ²⁰effundensque hydriam in canalibus recurrit ad puteum ut hauriret aquam et haustam omnibus camelis dedit ²¹ille autem contemplabatur eam tacitus scire volens utrum prosperum fecisset iter suum Dominus an non ²²postquam ergo biberunt cameli protulit vir inaures aureas adpendentes siclos duos et armillas totidem pondo siclorum decem ²³dixitque ad eam cuius es filia indica mihi est in domo patris tui locus ad manendum ²⁴quae respondit filia Bathuelis sum filii Melchae quem peperit Nahor ²⁵et addidit dicens palearum quoque et faeni plurimum est apud nos et locus spatiosus ad manendum ²⁶inclinavit se homo et adoravit Dominum ²⁷dicens benedictus Dominus Deus domini mei Abraham qui non abstulit misericordiam et veritatem suam a domino meo et recto me itinere perduxit in domum fratris domini mei ²⁸cucurrit itaque puella et nuntiavit in domum matris suae omnia quae audierat ²⁹habebat autem Rebecca fratrem nomine Laban qui festinus egressus est ad hominem ubi erat fons ³⁰cumque vidisset inaures et armillas in manibus sororis suae et audisset cuncta verba referentis haec locutus est mihi homo venit ad virum qui stabat iuxta camelos et propter fontem aquae ³¹dixitque ad eum ingredere benedicte Domini cur foris stas praeparavi domum et locum camelis ³²et introduxit eum hospitium ac destravit camelos deditque paleas et faenum et aquam ad lavandos pedes camelorum et virorum qui venerant cum eo ³³et adpositus est in conspectu eius panis qui ait non comedam donec loquar sermones meos respondit ei loquere ³⁴at ille servus inquit Abraham sum ³⁵et Dominus benedixit domino meo valde magnificatusque est et dedit ei oves et boves argentum et aurum servos et ancillas camelos et asinos ³⁶et peperit Sarra uxor domini mei filium domino meo in senectute sua deditque illi omnia quae habuerat ³⁷et adiuravit me dominus meus dicens non accipies uxorem filio meo de filiabus Chananeorum in quorum terra habito ³⁸sed ad domum patris mei perges et de cognatione mea accipies uxorem filio meo ³⁹ego vero respondi domino meo quid si noluerit venire mecum mulier ⁴⁰Dominus ait in cuius conspectu ambulo mittet angelum suum tecum et diriget viam tuam accipiesque uxorem filio meo de cognatione mea et de domo patris mei ⁴¹innocens eris a maledictione mea cum veneris ad propinquos meos et non dederint tibi ⁴²veni ergo hodie ad fontem et dixi Domine Deus domini mei Abraham si direxisti viam meam in qua nunc ambulo ⁴³ecce sto iuxta fontem aquae et virgo quae egredietur ad hauriendam aquam audierit a me da mihi pauxillum aquae ad bibendum ex hydria tua ⁴⁴et dixerit mihi et tu bibe et camelis tuis hauriam ipsa est mulier quam praeparavit Dominus filio domini mei ⁴⁵dum haec mecum tacitus volverem apparuit Rebecca veniens cum hydria quam portabat in scapula descenditque ad fontem et hausit aquam et aio ad eam da mihi paululum bibere ⁴⁶quae festina deposuit hydriam de umero et dixit mihi et tu bibe et camelis tuis potum tribuam bibi et adaquavit camelos ⁴⁷interrogavique eam et dixi cuius es filia quae respondit filia Bathuelis sum filii Nahor quem peperit illi Melcha suspendi itaque inaures ad ornandam faciem eius et armillas posui in manibus ⁴⁸pronusque adoravi Dominum benedicens Domino Deo domini mei Abraham qui perduxisset me recto itinere ut sumerem filiam fratris domini mei filio eius ⁴⁹quam ob rem si facitis misericordiam et veritatem cum domino meo indicate mihi sin autem aliud placet et hoc dicite ut vadam ad dextram sive ad sinistram ⁵⁰responderunt Laban et Bathuel a Domino egressus est sermo non possumus extra placitum eius quicquam aliud tecum loqui ⁵¹en Rebecca coram te est tolle eam et proficiscere et sit uxor filii domini tui sicut locutus est Dominus ⁵²quod cum audisset puer Abraham adoravit in terra Dominum ⁵³prolatisque vasis argenteis et aureis ac vestibus dedit ea Rebeccae pro munere fratribus quoque eius et matri dona obtulit ⁵⁴initoque convivio vescentes pariter et bibentes manserunt ibi surgens autem mane locutus est puer dimittite me ut vadam ad dominum meum ⁵⁵responderunt fratres eius et mater maneat puella saltem decem dies apud nos et postea proficiscetur ⁵⁶nolite ait me retinere quia Dominus direxit viam meam dimittite me ut pergam ad dominum meum ⁵⁷dixerunt vocemus puellam et quaeramus ipsius voluntatem ⁵⁸cumque vocata venisset sciscitati sunt vis ire cum homine isto quae ait vadam ⁵⁹dimiserunt ergo eam et nutricem illius servumque Abraham et comites eius ⁶⁰inprecantes prospera sorori suae atque dicentes soror nostra es crescas in mille milia et possideat semen tuum portas inimicorum suorum ⁶¹igitur Rebecca et puellae illius ascensis camelis secutae sunt virum qui festinus revertebatur ad dominum suum ⁶²eo tempore Isaac deambulabat per viam quae ducit ad puteum cuius nomen est Viventis et videntis habitabat enim in terra australi ⁶³et egressus fuerat ad meditandum in agro inclinata iam die cumque levasset oculos vidit camelos venientes procul ⁶⁴Rebecca quoque conspecto Isaac descendit de camelo ⁶⁵et ait ad puerum quis est ille homo qui venit per agrum in occursum nobis dixit ei ipse est dominus meus at illa tollens cito pallium operuit se ⁶⁶servus autem cuncta quae gesserat narravit Isaac ⁶⁷qui introduxit eam in tabernaculum Sarrae matris suae et accepit uxorem et in tantum dilexit ut dolorem qui ex morte matris acciderat temperaret

Chapter 25

¹Abraham vero aliam duxit uxorem nomine Cetthuram ²quae peperit ei Zamram et Iexan et Madan et Madian et Iesboch et Sue ³Iexan quoque genuit Saba et Dadan filii Dadan fuerunt Assurim et Lathusim et Loommim ⁴at vero ex Madian ortus est Epha et Opher et Enoch et Abida et Eldaa omnes hii filii Cetthurae ⁵deditque Abraham cuncta quae possederat Isaac ⁶filiis autem concubinarum largitus est munera et separavit eos ab Isaac filio suo dum adhuc ipse viveret ad plagam orientalem ⁷fuerunt autem dies vitae eius centum septuaginta quinque anni ⁸et deficiens mortuus est in senectute bona provectaeque aetatis et plenus dierum congregatusque est ad populum suum ⁹et sepelierunt eum Isaac et Ismahel filii sui in spelunca duplici quae sita est in agro Ephron filii Soor Hetthei e regione Mambre ¹⁰quem emerat a filiis Heth ibi sepultus est ipse et Sarra uxor eius ¹¹et post obitum illius benedixit Deus Isaac filio eius qui habitabat iuxta puteum nomine Viventis et videntis ¹²hae sunt generationes Ismahel filii Abraham quem peperit ei Agar Aegyptia famula Sarrae ¹³et haec nomina filiorum eius in vocabulis et generationibus suis primogenitus Ismahelis Nabaioth dein Cedar et Abdeel et Mabsam ¹⁴Masma quoque et Duma et Massa ¹⁵Adad et Thema Itur et Naphis et Cedma ¹⁶isti sunt filii Ismahel et haec nomina per castella et oppida eorum duodecim principes tribuum suarum ¹⁷anni vitae Ismahel centum triginta septem deficiens mortuus est et adpositus ad populum suum ¹⁸habitavit autem ab Evila usque Sur quae respicit Aegyptum introeuntibus Assyrios coram cunctis fratribus suis obiit ¹⁹hae quoque sunt generationes Isaac filii Abraham Abraham genuit Isaac ²⁰qui cum quadraginta esset annorum duxit uxorem Rebeccam filiam Bathuel Syri de Mesopotamiam sororem Laban ²¹deprecatusque est Dominum pro uxore sua eo quod esset sterilis qui exaudivit eum et dedit conceptum Rebeccae ²²sed conlidebantur in utero eius parvuli quae ait si sic mihi futurum erat quid necesse fuit concipere perrexitque ut consuleret Dominum ²³qui respondens ait duae gentes in utero tuo sunt et duo populi ex ventre tuo dividentur populusque populum superabit et maior minori serviet ²⁴iam tempus pariendi venerat et ecce gemini in utero repperti sunt ²⁵qui primus egressus est rufus erat et totus in morem pellis hispidus vocatumque est nomen eius Esau protinus alter egrediens plantam fratris tenebat manu et idcirco appellavit eum Iacob ²⁶sexagenarius erat Isaac quando nati sunt parvuli ²⁷quibus adultis factus est Esau vir gnarus venandi et homo agricola Iacob autem vir simplex habitabat in tabernaculis ²⁸Isaac amabat Esau eo quod de venationibus illius vesceretur et Rebecca diligebat Iacob ²⁹coxit autem Iacob pulmentum ad quem cum venisset Esau de agro lassus ³⁰ait da mihi de coctione hac rufa quia oppido lassus sum quam ob causam vocatum est nomen eius Edom ³¹cui dixit Iacob vende mihi primogenita tua ³²ille respondit en morior quid mihi proderunt primogenita ³³ait Iacob iura ergo mihi iuravit Esau et vendidit primogenita ³⁴et sic accepto pane et lentis edulio comedit et bibit et abiit parvipendens quod primogenita vendidisset

Chapter 26

¹orta autem fame super terram post eam sterilitatem quae acciderat in diebus Abraham abiit Isaac ad Abimelech regem Palestinorum in Gerara ²apparuitque ei Dominus et ait ne descendas in Aegyptum sed quiesce in terra quam dixero tibi ³et peregrinare in ea eroque tecum et benedicam tibi tibi enim et semini tuo dabo universas regiones has conplens iuramentum quod spopondi Abraham patri tuo ⁴et multiplicabo semen tuum sicut stellas caeli daboque posteris tuis universas regiones has et benedicentur in semine tuo omnes gentes terrae ⁵eo quod oboedierit Abraham voci meae et custodierit praecepta et mandata mea et caerimonias legesque servaverit ⁶mansit itaque Isaac in Geraris ⁷qui cum interrogaretur a viris loci illius super uxore sua respondit soror mea est timuerat enim confiteri quod sibi esset sociata coniugio reputans ne forte interficerent eum propter illius pulchritudinem ⁸cumque pertransissent dies plurimi et ibi demoraretur prospiciens Abimelech Palestinorum rex per fenestram vidit eum iocantem cum Rebecca uxore sua ⁹et accersito ait perspicuum est quod uxor tua sit cur mentitus es sororem tuam esse respondit timui ne morerer propter eam ¹⁰dixitque Abimelech quare inposuisti nobis potuit coire quispiam de populo cum uxore tua et induxeras super nos grande peccatum praecepitque omni populo dicens ¹¹qui tetigerit hominis huius uxorem morte morietur ¹²seruit autem Isaac in terra illa et invenit in ipso anno centuplum benedixitque ei Dominus ¹³et locupletatus est homo et ibat proficiens atque succrescens donec magnus vehementer effectus est ¹⁴habuit quoque possessionem ovium et armentorum et familiae plurimum ob haec invidentes ei Palestini ¹⁵omnes puteos quos foderant servi patris illius Abraham illo tempore obstruxerunt implentes humo ¹⁶in tantum ut ipse Abimelech diceret ad Isaac recede a nobis quoniam potentior nostri factus es valde ¹⁷et ille discedens veniret ad torrentem Gerarae habitaretque ibi ¹⁸rursum fodit alios puteos quos foderant servi patris sui Abraham et quos illo mortuo olim obstruxerant Philisthim appellavitque eos hisdem nominibus quibus ante pater vocaverat ¹⁹foderunt in torrente et reppererunt aquam vivam ²⁰sed et ibi iurgium fuit pastorum Gerarae adversum pastores Isaac dicentium nostra est aqua quam ob rem nomen putei ex eo quod acciderat vocavit Calumniam ²¹foderunt et alium et pro illo quoque rixati sunt appellavitque eum Inimicitias ²²profectus inde fodit alium puteum pro quo non contenderunt itaque vocavit nomen illius Latitudo dicens nunc dilatavit nos Dominus et fecit crescere super terram ²³ascendit autem ex illo loco in Bersabee ²⁴ubi apparuit ei Dominus in ipsa nocte dicens ego sum Deus Abraham patris tui noli metuere quia tecum sum benedicam tibi et multiplicabo semen tuum propter servum meum Abraham ²⁵itaque aedificavit ibi altare et invocato nomine Domini extendit tabernaculum praecepitque servis suis ut foderent puteum ²⁶ad quem locum cum venissent de Geraris Abimelech et Ochozath amicus illius et Fichol dux militum ²⁷locutus est eis Isaac quid venistis ad me hominem quem odistis et expulistis a vobis ²⁸qui responderunt vidimus tecum esse Dominum et idcirco nunc diximus sit iuramentum inter nos et ineamus foedus ²⁹ut non facias nobis quicquam mali sicut et nos nihil tuorum adtigimus nec fecimus quod te laederet sed cum pace dimisimus auctum benedictione Domini ³⁰fecit ergo eis convivium et post cibum et potum ³¹surgentes mane iuraverunt sibi mutuo dimisitque eos Isaac pacifice in locum suum ³²ecce autem venerunt in ipso die servi Isaac adnuntiantes ei de puteo quem foderant atque dicentes invenimus aquam ³³unde appellavit eum Abundantiam et nomen urbi inpositum est Bersabee usque in praesentem diem ³⁴Esau vero quadragenarius duxit uxores Iudith filiam Beeri Hetthei et Basemath filiam Helon eiusdem loci ³⁵quae ambae offenderant animum Isaac et Rebeccae

Chapter 27

¹senuit autem Isaac et caligaverunt oculi eius et videre non poterat vocavitque Esau filium suum maiorem et dixit ei fili mi qui respondit adsum ²cui pater vides inquit quod senuerim et ignorem diem mortis meae ³sume arma tua faretram et arcum et egredere foras cumque venatu aliquid adprehenderis ⁴fac mihi inde pulmentum sicut velle me nosti et adfer ut comedam et benedicat tibi anima mea antequam moriar ⁵quod cum audisset Rebecca et ille abisset in agrum ut iussionem patris expleret ⁶dixit filio suo Iacob audivi patrem tuum loquentem cum Esau fratre tuo et dicentem ei ⁷adfer mihi venationem tuam et fac cibos ut comedam et benedicam tibi coram Domino antequam moriar ⁸nunc ergo fili mi adquiesce consiliis meis ⁹et pergens ad gregem adfer mihi duos hedos optimos ut faciam ex eis escas patri tuo quibus libenter vescitur ¹⁰quas cum intuleris et comederit benedicat tibi priusquam moriatur ¹¹cui ille respondit nosti quod Esau frater meus homo pilosus sit et ego lenis ¹²si adtractaverit me pater meus et senserit timeo ne putet sibi voluisse inludere et inducat super me maledictionem pro benedictione ¹³ad quem mater in me sit ait ista maledictio fili mi tantum audi vocem meam et perge adferque quae dixi ¹⁴abiit et adtulit deditque matri paravit illa cibos sicut noverat velle patrem illius ¹⁵et vestibus Esau valde bonis quas apud se habebat domi induit eum ¹⁶pelliculasque hedorum circumdedit manibus et colli nuda protexit ¹⁷dedit pulmentum et panes quos coxerat tradidit ¹⁸quibus inlatis dixit pater mi et ille respondit audio quis tu es fili mi ¹⁹dixitque Iacob ego sum Esau primogenitus tuus feci sicut praecepisti mihi surge sede et comede de venatione mea ut benedicat mihi anima tua ²⁰rursum Isaac ad filium suum quomodo inquit tam cito invenire potuisti fili mi qui respondit voluntatis Dei fuit ut cito mihi occurreret quod volebam ²¹dixitque Isaac accede huc ut tangam te fili mi et probem utrum tu sis filius meus Esau an non ²²accessit ille ad patrem et palpato eo dixit Isaac vox quidem vox Iacob est sed manus manus sunt Esau ²³et non cognovit eum quia pilosae manus similitudinem maioris expresserant benedicens ergo illi ²⁴ait tu es filius meus Esau respondit ego sum ²⁵at ille offer inquit mihi cibos de venatione tua fili mi ut benedicat tibi anima mea quos cum oblatos comedisset obtulit ei etiam vinum quo hausto ²⁶dixit ad eum accede ad me et da mihi osculum fili mi ²⁷accessit et osculatus est eum statimque ut sensit vestimentorum illius flagrantiam benedicens ait ecce odor filii mei sicut odor agri cui benedixit Dominus ²⁸det tibi Deus de rore caeli et de pinguedine terrae abundantiam frumenti et vini ²⁹et serviant tibi populi et adorent te tribus esto dominus fratrum tuorum et incurventur ante te filii matris tuae qui maledixerit tibi sit maledictus et qui benedixerit benedictionibus repleatur ³⁰vix Isaac sermonem impleverat et egresso Iacob foras venit Esau ³¹coctosque de venatione cibos intulit patri dicens surge pater mi et comede de venatione filii tui ut benedicat mihi anima tua ³²dixitque illi Isaac quis enim es tu qui respondit ego sum primogenitus filius tuus Esau ³³expavit Isaac stupore vehementi et ultra quam credi potest admirans ait quis igitur ille est qui dudum captam venationem adtulit mihi et comedi ex omnibus priusquam tu venires benedixique ei et erit benedictus ³⁴auditis Esau sermonibus patris inrugiit clamore magno et consternatus ait benedic etiam mihi pater mi ³⁵qui ait venit germanus tuus fraudulenter et accepit benedictionem tuam ³⁶at ille subiunxit iuste vocatum est nomen eius Iacob subplantavit enim me en altera vice primogenita mea ante tulit et nunc secundo subripuit benedictionem meam rursumque ad patrem numquid non reservasti ait et mihi benedictionem ³⁷respondit Isaac dominum tuum illum constitui et omnes fratres eius servituti illius subiugavi frumento et vino stabilivi eum tibi post haec fili mi ultra quid faciam ³⁸cui Esau num unam inquit tantum benedictionem habes pater mihi quoque obsecro ut benedicas cumque heiulatu magno fleret ³⁹motus Isaac dixit ad eum in pinguedine terrae et in rore caeli desuper ⁴⁰erit benedictio tua vives gladio et fratri tuo servies tempusque veniet cum excutias et solvas iugum eius de cervicibus tuis ⁴¹oderat ergo semper Esau Iacob pro benedictione qua benedixerat ei pater dixitque in corde suo veniant dies luctus patris mei ut occidam Iacob fratrem meum ⁴²nuntiata sunt haec Rebeccae quae mittens et vocans Iacob filium suum dixit ad eum ecce Esau frater tuus minatur ut occidat te ⁴³nunc ergo fili audi vocem meam et consurgens fuge ad Laban fratrem meum in Haran ⁴⁴habitabisque cum eo dies paucos donec requiescat furor fratris tui ⁴⁵et cesset indignatio eius obliviscaturque eorum quae fecisti in eum postea mittam et adducam te inde huc cur utroque orbabor filio in una die ⁴⁶dixit quoque Rebecca ad Isaac taedet me vitae meae propter filias Heth si acceperit Iacob uxorem de stirpe huius terrae nolo vivere

Chapter 28

¹vocavit itaque Isaac Iacob et benedixit praecepitque ei dicens noli accipere coniugem de genere Chanaan ²sed vade et proficiscere in Mesopotamiam Syriae ad domum Bathuel patrem matris tuae et accipe tibi inde uxorem de filiabus Laban avunculi tui ³Deus autem omnipotens benedicat tibi et crescere te faciat atque multiplicet ut sis in turbas populorum ⁴et det tibi benedictiones Abraham et semini tuo post te ut possideas terram peregrinationis tuae quam pollicitus est avo tuo ⁵cumque dimisisset eum Isaac profectus venit in Mesopotamiam Syriae ad Laban filium Bathuel Syri fratrem Rebeccae matris suae ⁶videns autem Esau quod benedixisset pater suus Iacob et misisset eum in Mesopotamiam Syriae ut inde uxorem duceret et quod post benedictionem praecepisset ei dicens non accipies coniugem de filiabus Chanaan ⁷quodque oboediens Iacob parentibus isset in Syriam ⁸probans quoque quod non libenter aspiceret filias Chanaan pater suus ⁹ivit ad Ismahelem et duxit uxorem absque his quas prius habebat Maeleth filiam Ismahel filii Abraham sororem Nabaioth ¹⁰igitur egressus Iacob de Bersabee pergebat Haran ¹¹cumque venisset ad quendam locum et vellet in eo requiescere post solis occubitum tulit de lapidibus qui iacebant et subponens capiti suo dormivit in eodem loco ¹²viditque in somnis scalam stantem super terram et cacumen illius tangens caelum angelos quoque Dei ascendentes et descendentes per eam ¹³et Dominum innixum scalae dicentem sibi ego sum Dominus Deus Abraham patris tui et Deus Isaac terram in qua dormis tibi dabo et semini tuo ¹⁴eritque germen tuum quasi pulvis terrae dilataberis ad occidentem et orientem septentrionem et meridiem et benedicentur in te et in semine tuo cunctae tribus terrae ¹⁵et ero custos tuus quocumque perrexeris et reducam te in terram hanc nec dimittam nisi conplevero universa quae dixi ¹⁶cumque evigilasset Iacob de somno ait vere Dominus est in loco isto et ego nesciebam ¹⁷pavensque quam terribilis inquit est locus iste non est hic aliud nisi domus Dei et porta caeli ¹⁸surgens ergo mane tulit lapidem quem subposuerat capiti suo et erexit in titulum fundens oleum desuper ¹⁹appellavitque nomen urbis Bethel quae prius Luza vocabatur ²⁰vovit etiam votum dicens si fuerit Deus mecum et custodierit me in via per quam ambulo et dederit mihi panem ad vescendum et vestem ad induendum ²¹reversusque fuero prospere ad domum patris mei erit mihi Dominus in Deum ²²et lapis iste quem erexi in titulum vocabitur Domus Dei cunctorumque quae dederis mihi decimas offeram tibi

Chapter 29

¹profectus ergo Iacob venit ad terram orientalem ²et vidit puteum in agro tresque greges ovium accubantes iuxta eum nam ex illo adaquabantur pecora et os eius grandi lapide claudebatur ³morisque erat ut cunctis ovibus congregatis devolverent lapidem et refectis gregibus rursum super os putei ponerent ⁴dixitque ad pastores fratres unde estis qui responderunt de Haran ⁵quos interrogans numquid ait nostis Laban filium Nahor dixerunt novimus ⁶sanusne est inquit valet inquiunt et ecce Rahel filia eius venit cum grege suo ⁷dixitque Iacob adhuc multum diei superest nec est tempus ut reducantur ad caulas greges date ante potum ovibus et sic ad pastum eas reducite ⁸qui responderunt non possumus donec omnia pecora congregentur et amoveamus lapidem de ore putei ut adaquemus greges ⁹adhuc loquebantur et ecce Rahel veniebat cum ovibus patris sui nam gregem ipsa pascebat ¹⁰quam cum vidisset Iacob et sciret consobrinam suam ovesque Laban avunculi sui amovit lapidem quo puteus claudebatur ¹¹et adaquato grege osculatus est eam elevataque voce flevit ¹²et indicavit ei quod frater esset patris eius et filius Rebeccae at illa festinans nuntiavit patri suo ¹³qui cum audisset venisse Iacob filium sororis suae cucurrit obviam conplexusque eum et in oscula ruens duxit in domum suam auditis autem causis itineris ¹⁴respondit os meum es et caro mea et postquam expleti sunt dies mensis unius ¹⁵dixit ei num quia frater meus es gratis servies mihi dic quid mercedis accipias ¹⁶habebat vero filias duas nomen maioris Lia minor appellabatur Rahel ¹⁷sed Lia lippis erat oculis Rahel decora facie et venusto aspectu ¹⁸quam diligens Iacob ait serviam tibi pro Rahel filia tua minore septem annis ¹⁹respondit Laban melius est ut tibi eam dem quam viro alteri mane apud me ²⁰servivit igitur Iacob pro Rahel septem annis et videbantur illi pauci dies prae amoris magnitudine ²¹dixitque ad Laban da mihi uxorem meam quia iam tempus expletum est ut ingrediar ad eam ²²qui vocatis multis amicorum turbis ad convivium fecit nuptias ²³et vespere filiam suam Liam introduxit ad eum ²⁴dans ancillam filiae Zelpham nomine ad quam cum ex more Iacob fuisset ingressus facto mane vidit Liam ²⁵et dixit ad socerum quid est quod facere voluisti nonne pro Rahel servivi tibi quare inposuisti mihi ²⁶respondit Laban non est in loco nostro consuetudinis ut minores ante tradamus ad nuptias ²⁷imple ebdomadem dierum huius copulae et hanc quoque dabo tibi pro opere quo serviturus es mihi septem annis aliis ²⁸adquievit placito et ebdomade transacta Rahel duxit uxorem ²⁹cui pater servam Balam dederat ³⁰tandemque potitus optatis nuptiis amorem sequentis priori praetulit serviens apud eum septem annis aliis ³¹videns autem Dominus quod despiceret Liam aperuit vulvam eius sorore sterili permanente ³²quae conceptum genuit filium vocavitque nomen eius Ruben dicens vidit Dominus humilitatem meam nunc amabit me vir meus ³³rursumque concepit et peperit filium et ait quoniam audivit Dominus haberi me contemptui dedit etiam istum mihi vocavitque nomen illius Symeon ³⁴concepit tertio et genuit alium dixitque nunc quoque copulabitur mihi maritus meus eo quod pepererim illi tres filios et idcirco appellavit nomen eius Levi ³⁵quarto concepit et peperit filium et ait modo confitebor Domino et ob hoc vocavit eum Iudam cessavitque parere

Chapter 30

¹cernens autem Rahel quod infecunda esset invidit sorori et ait marito suo da mihi liberos alioquin moriar ²cui iratus respondit Iacob num pro Deo ego sum qui privavit te fructu ventris tui ³at illa habeo inquit famulam Balam ingredere ad eam ut pariat super genua mea et habeam ex ea filios ⁴deditque illi Balam in coniugium quae ⁵ingresso ad se viro concepit et peperit filium ⁶dixitque Rahel iudicavit mihi Dominus et exaudivit vocem meam dans mihi filium et idcirco appellavit nomen illius Dan ⁷rursumque Bala concipiens peperit alterum ⁸pro quo ait Rahel conparavit me Deus cum sorore mea et invalui vocavitque eum Nepthalim ⁹sentiens Lia quod parere desisset Zelpham ancillam suam marito tradidit ¹⁰qua post conceptum edente filium ¹¹dixit feliciter et idcirco vocavit nomen eius Gad ¹²peperit quoque Zelpha alterum ¹³dixitque Lia hoc pro beatitudine mea beatam quippe me dicent mulieres propterea appellavit eum Aser ¹⁴egressus autem Ruben tempore messis triticeae in agro repperit mandragoras quos matri Liae detulit dixitque Rahel da mihi partem de mandragoris filii tui ¹⁵illa respondit parumne tibi videtur quod praeripueris maritum mihi nisi etiam mandragoras filii mei tuleris ait Rahel dormiat tecum hac nocte pro mandragoris filii tui ¹⁶redeuntique ad vesperam de agro Iacob egressa est in occursum Lia et ad me inquit intrabis quia mercede conduxi te pro mandragoris filii mei dormivit cum ea nocte illa ¹⁷et exaudivit Deus preces eius concepitque et peperit filium quintum ¹⁸et ait dedit Deus mercedem mihi quia dedi ancillam meam viro meo appellavitque nomen illius Isachar ¹⁹rursum Lia concipiens peperit sextum filium ²⁰et ait ditavit me Deus dote bona etiam hac vice mecum erit maritus meus eo quod genuerim ei sex filios et idcirco appellavit nomen eius Zabulon ²¹post quem peperit filiam nomine Dinam ²²recordatus quoque Dominus Rahelis exaudivit eam et aperuit vulvam illius ²³quae concepit et peperit filium dicens abstulit Deus obprobrium meum ²⁴et vocavit nomen illius Ioseph dicens addat mihi Dominus filium alterum ²⁵nato autem Ioseph dixit Iacob socero suo dimitte me ut revertar in patriam et ad terram meam ²⁶da mihi uxores et liberos meos pro quibus servivi tibi ut abeam tu nosti servitutem qua servivi tibi ²⁷ait ei Laban inveniam gratiam in conspectu tuo experimento didici quod benedixerit mihi Deus propter te ²⁸constitue mercedem tuam quam dem tibi ²⁹at ille respondit tu nosti quomodo servierim tibi et quanta in manibus meis fuerit possessio tua ³⁰modicum habuisti antequam venirem et nunc dives effectus es benedixitque tibi Dominus ad introitum meum iustum est igitur ut aliquando provideam etiam domui meae ³¹dixitque Laban quid dabo tibi at ille ait nihil volo sed si feceris quod postulo iterum pascam et custodiam pecora tua ³²gyra omnes greges tuos et separa cunctas oves varias et sparso vellere et quodcumque furvum et maculosum variumque fuerit tam in ovibus quam in capris erit merces mea ³³respondebitque mihi cras iustitia mea quando placiti tempus advenerit coram te et omnia quae non fuerint varia et maculosa et furva tam in ovibus quam in capris furti me arguent ³⁴dixit Laban gratum habeo quod petis ³⁵et separavit in die illo capras et oves hircos et arietes varios atque maculosos cunctum autem gregem unicolorem id est albi et nigri velleris tradidit in manu filiorum suorum ³⁶et posuit spatium itineris inter se et generum dierum trium qui pascebat reliquos greges eius ³⁷tollens ergo Iacob virgas populeas virides et amigdalinas et ex platanis ex parte decorticavit eas detractisque corticibus in his quae spoliata fuerant candor apparuit illa vero quae integra erant viridia permanserunt atque in hunc modum color effectus est varius ³⁸posuitque eas in canalibus ubi effundebatur aqua ut cum venissent greges ad bibendum ante oculos haberent virgas et in aspectu earum conciperent ³⁹factumque est ut in ipso calore coitus oves intuerentur virgas et parerent maculosa et varia et diverso colore respersa ⁴⁰divisitque gregem Iacob et posuit virgas ante oculos arietum erant autem alba quaeque et nigra Laban cetera vero Iacob separatis inter se gregibus ⁴¹igitur quando primo tempore ascendebantur oves ponebat Iacob virgas in canalibus aquarum ante oculos arietum et ovium ut in earum contemplatione conciperent ⁴²quando vero serotina admissura erat et conceptus extremus non ponebat eas factaque sunt ea quae erant serotina Laban et quae primi temporis Iacob ⁴³ditatusque est homo ultra modum et habuit greges multos ancillas et servos camelos et asinos

Chapter 31

¹postquam autem audivit verba filiorum Laban dicentium tulit Iacob omnia quae fuerunt patris nostri et de illius facultate ditatus factus est inclitus ²animadvertit quoque faciem Laban quod non esset erga se sicut heri et nudius tertius ³maxime dicente sibi Domino revertere in terram patrum tuorum et ad generationem tuam eroque tecum ⁴misit et vocavit Rahel et Liam in agrum ubi pascebat greges ⁵dixitque eis video faciem patris vestri quod non sit erga me sicut heri et nudius tertius Deus autem patris mei fuit mecum ⁶et ipsae nostis quod totis viribus meis servierim patri vestro ⁷sed pater vester circumvenit me et mutavit mercedem meam decem vicibus et tamen non dimisit eum Deus ut noceret mihi ⁸si quando dixit variae erunt mercedes tuae pariebant omnes oves varios fetus quando vero e contrario ait alba quaeque accipies pro mercede omnes greges alba pepererunt ⁹tulitque Deus substantiam patris vestri et dedit mihi ¹⁰postquam enim conceptus ovium tempus advenerat levavi oculos meos et vidi in somnis ascendentes mares super feminas varios et maculosos et diversorum colorum ¹¹dixitque angelus Dei ad me in somnis Iacob et ego respondi adsum ¹²qui ait leva oculos tuos et vide universos masculos ascendentes super feminas varios respersos atque maculosos vidi enim omnia quae fecit tibi Laban ¹³ego sum Deus Bethel ubi unxisti lapidem et votum vovisti mihi nunc ergo surge et egredere de terra hac revertens in terram nativitatis tuae ¹⁴responderunt Rahel et Lia numquid habemus residui quicquam in facultatibus et hereditate domus patris nostri ¹⁵nonne quasi alienas reputavit nos et vendidit comeditque pretium nostrum ¹⁶sed Deus tulit opes patris nostri et nobis eas tradidit ac filiis nostris unde omnia quae praecepit fac ¹⁷surrexit itaque Iacob et inpositis liberis et coniugibus suis super camelos abiit ¹⁸tulitque omnem substantiam et greges et quicquid in Mesopotamiam quaesierat pergens ad Isaac patrem suum in terram Chanaan ¹⁹eo tempore Laban ierat ad tondendas oves et Rahel furata est idola patris sui ²⁰noluitque Iacob confiteri socero quod fugeret ²¹cumque abisset tam ipse quam omnia quae iuris eius erant et amne transmisso pergeret contra montem Galaad ²²nuntiatum est Laban die tertio quod fugeret Iacob ²³qui adsumptis fratribus suis persecutus est eum diebus septem et conprehendit in monte Galaad ²⁴viditque in somnis dicentem sibi Dominum cave ne quicquam aspere loquaris contra Iacob ²⁵iamque Iacob extenderat in monte tabernaculum cum ille consecutus eum cum fratribus suis in eodem monte Galaad fixit tentorium ²⁶et dixit ad Iacob quare ita egisti ut clam me abigeres filias meas quasi captivas gladio ²⁷cur ignorante me fugere voluisti nec indicare mihi ut prosequerer te cum gaudio et canticis et tympanis et cithara ²⁸non es passus ut oscularer filios meos ac filias stulte operatus es et nunc ²⁹valet quidem manus mea reddere tibi malum sed Deus patris vestri heri dixit mihi cave ne loquaris cum Iacob quicquam durius ³⁰esto ad tuos ire cupiebas et desiderio tibi erat domus patris tui cur furatus es deos meos ³¹respondit Iacob quod inscio te profectus sum timui ne violenter auferres filias tuas ³²quod autem furti arguis apud quemcumque inveneris deos tuos necetur coram fratribus nostris scrutare quicquid tuorum apud me inveneris et aufer haec dicens ignorabat quod Rahel furata esset idola ³³ingressus itaque Laban tabernaculum Iacob et Liae et utriusque famulae non invenit cumque intrasset tentorium Rahelis ³⁴illa festinans abscondit idola subter stramen cameli et sedit desuper scrutantique omne tentorium et nihil invenienti ³⁵ait ne irascatur dominus meus quod coram te adsurgere nequeo quia iuxta consuetudinem feminarum nunc accidit mihi sic delusa sollicitudo quaerentis est ³⁶tumensque Iacob cum iurgio ait quam ob culpam meam et ob quod peccatum sic exarsisti post me ³⁷et scrutatus es omnem supellectilem meam quid invenisti de cuncta substantia domus tuae pone hic coram fratribus meis et fratribus tuis et iudicent inter me et te ³⁸idcirco viginti annis fui tecum oves tuae et caprae steriles non fuerunt arietes gregis tui non comedi ³⁹nec captum a bestia ostendi tibi ego damnum omne reddebam quicquid furto perierat a me exigebas ⁴⁰die noctuque aestu urebar et gelu fugiebat somnus ab oculis meis ⁴¹sic per viginti annos in domo tua servivi tibi quattuordecim pro filiabus et sex pro gregibus tuis inmutasti quoque mercedem meam decem vicibus ⁴²nisi Deus patris mei Abraham et Timor Isaac adfuisset mihi forsitan modo nudum me dimisisses adflictionem meam et laborem manuum mearum respexit Deus et arguit te heri ⁴³respondit ei Laban filiae et filii et greges tui et omnia quae cernis mea sunt quid possum facere filiis et nepotibus meis ⁴⁴veni ergo et ineamus foedus ut sit testimonium inter me et te ⁴⁵tulit itaque Iacob lapidem et erexit illum in titulum ⁴⁶dixitque fratribus suis adferte lapides qui congregantes fecerunt tumulum comederuntque super eum ⁴⁷quem vocavit Laban tumulus Testis et Iacob acervum Testimonii uterque iuxta proprietatem linguae suae ⁴⁸dixitque Laban tumulus iste testis erit inter me et te hodie et idcirco appellatum est nomen eius Galaad id est tumulus Testis ⁴⁹intueatur Dominus et iudicet inter nos quando recesserimus a nobis ⁵⁰si adflixeris filias meas et si introduxeris uxores alias super eas nullus sermonis nostri testis est absque Deo qui praesens respicit ⁵¹dixitque rursus ad Iacob en tumulus hic et lapis quem erexi inter me et te ⁵²testis erit tumulus inquam iste et lapis sint in testimonio si aut ego transiero illum pergens ad te aut tu praeterieris malum mihi cogitans ⁵³Deus Abraham et Deus Nahor iudicet inter nos Deus patris eorum iuravit Iacob per Timorem patris sui Isaac ⁵⁴immolatisque victimis in monte vocavit fratres suos ut ederent panem qui cum comedissent manserunt ibi ⁵⁵Laban vero de nocte consurgens osculatus est filios et filias suas et benedixit illis reversus in locum suum

Chapter 32

¹Iacob quoque abiit itinere quo coeperat fueruntque ei obviam angeli Dei ²quos cum vidisset ait castra Dei sunt haec et appellavit nomen loci illius Manaim id est Castra ³misit autem et nuntios ante se ad Esau fratrem suum in terram Seir regionis Edom ⁴praecepitque eis dicens sic loquimini domino meo Esau haec dicit frater tuus Iacob apud Laban peregrinatus sum et fui usque in praesentem diem ⁵habeo boves et asinos oves et servos atque ancillas mittoque nunc legationem ad dominum meum ut inveniam gratiam in conspectu tuo ⁶reversi sunt nuntii ad Iacob dicentes venimus ad Esau fratrem tuum et ecce properat in occursum tibi cum quadringentis viris ⁷timuit Iacob valde et perterritus divisit populum qui secum erat greges quoque et oves et boves et camelos in duas turmas ⁸dicens si venerit Esau ad unam turmam et percusserit eam alia turma quae reliqua est salvabitur ⁹dixitque Iacob Deus patris mei Abraham et Deus patris mei Isaac Domine qui dixisti mihi revertere in terram tuam et in locum nativitatis tuae et benefaciam tibi ¹⁰minor sum cunctis miserationibus et veritate quam explesti servo tuo in baculo meo transivi Iordanem istum et nunc cum duabus turmis regredior ¹¹erue me de manu fratris mei de manu Esau quia valde eum timeo ne forte veniens percutiat matrem cum filiis ¹²tu locutus es quod bene mihi faceres et dilatares semen meum sicut harenam maris quae prae multitudine numerari non potest ¹³cumque dormisset ibi nocte illa separavit de his quae habebat munera Esau fratri suo ¹⁴capras ducentas hircos viginti oves ducentas arietes viginti ¹⁵camelos fetas cum pullis suis triginta vaccas quadraginta et tauros viginti asinas viginti et pullos earum decem ¹⁶et misit per manus servorum suorum singulos seorsum greges dixitque pueris suis antecedite me et sit spatium inter gregem et gregem ¹⁷et praecepit priori dicens si obvium habueris Esau fratrem meum et interrogaverit te cuius es et quo vadis et cuius sunt ista quae sequeris ¹⁸respondebis servi tui Iacob munera misit domino meo Esau ipse quoque post nos venit ¹⁹similiter mandata dedit secundo ac tertio et cunctis qui sequebantur greges dicens hisdem verbis loquimini ad Esau cum inveneritis eum ²⁰et addetis ipse quoque servus tuus Iacob iter nostrum insequitur dixit enim placabo illum muneribus quae praecedunt et postea videbo forsitan propitiabitur mihi ²¹praecesserunt itaque munera ante eum ipse vero mansit nocte illa in Castris ²²cumque mature surrexisset tulit duas uxores suas et totidem famulas cum undecim filiis et transivit vadum Iaboc ²³transductisque omnibus quae ad se pertinebant ²⁴remansit solus et ecce vir luctabatur cum eo usque mane ²⁵qui cum videret quod eum superare non posset tetigit nervum femoris eius et statim emarcuit ²⁶dixitque ad eum dimitte me iam enim ascendit aurora respondit non dimittam te nisi benedixeris mihi ²⁷ait ergo quod nomen est tibi respondit Iacob ²⁸at ille nequaquam inquit Iacob appellabitur nomen tuum sed Israhel quoniam si contra Deum fortis fuisti quanto magis contra homines praevalebis ²⁹interrogavit eum Iacob dic mihi quo appellaris nomine respondit cur quaeris nomen meum et benedixit ei in eodem loco ³⁰vocavitque Iacob nomen loci illius Phanuhel dicens vidi Deum facie ad faciem et salva facta est anima mea ³¹ortusque est ei statim sol postquam transgressus est Phanuhel ipse vero claudicabat pede ³²quam ob causam non comedunt filii Israhel nervum qui emarcuit in femore Iacob usque in praesentem diem eo quod tetigerit nervum femoris eius et obstipuerit

Chapter 33

¹levans autem Iacob oculos suos vidit venientem Esau et cum eo quadringentos viros divisitque filios Liae et Rahel ambarumque famularum ²et posuit utramque ancillam et liberos earum in principio Liam vero et filios eius in secundo loco Rahel autem et Ioseph novissimos ³et ipse praegrediens adoravit pronus in terram septies donec adpropinquaret frater eius ⁴currens itaque Esau obviam fratri suo amplexatus est eum stringensque collum et osculans flevit ⁵levatisque oculis vidit mulieres et parvulos earum et ait quid sibi volunt isti et si ad te pertinent respondit parvuli sunt quos donavit mihi Deus servo tuo ⁶et adpropinquantes ancillae et filii earum incurvati sunt ⁷accessitque Lia cum liberis suis et cum similiter adorassent extremi Ioseph et Rahel adoraverunt ⁸quaenam sunt inquit istae turmae quas obvias habui respondit ut invenirem gratiam coram domino meo ⁹et ille habeo ait plurima frater mi sint tua tibi ¹⁰dixit Iacob noli ita obsecro sed si inveni gratiam in oculis tuis accipe munusculum de manibus meis sic enim vidi faciem tuam quasi viderim vultum Dei esto mihi propitius ¹¹et suscipe benedictionem quam adtuli tibi et quam donavit mihi Deus tribuens omnia vix fratre conpellente suscipiens ¹²ait gradiamur simul eroque socius itineris tui ¹³dixit Iacob nosti domine mi quod parvulos habeam teneros et oves ac boves fetas mecum quas si plus in ambulando fecero laborare morientur una die cuncti greges ¹⁴praecedat dominus meus ante servum suum et ego sequar paulatim vestigia eius sicut videro posse parvulos meos donec veniam ad dominum meum in Seir ¹⁵respondit Esau oro te ut de populo qui mecum est saltem socii remaneant viae tuae non est inquit necesse hoc uno indigeo ut inveniam gratiam in conspectu domini mei ¹⁶reversus est itaque illo die Esau itinere quo venerat in Seir ¹⁷et Iacob venit in Soccoth ubi aedificata domo et fixis tentoriis appellavit nomen loci illius Soccoth id est Tabernacula ¹⁸transivitque in Salem urbem Sycimorum quae est in terra Chanaan postquam regressus est de Mesopotamiam Syriae et habitavit iuxta oppidum ¹⁹emitque partem agri in qua fixerat tabernaculum a filiis Emor patris Sychem centum agnis ²⁰et erecto ibi altari invocavit super illud Fortissimum Deum Israhel

Chapter 34

¹egressa est autem Dina filia Liae ut videret mulieres regionis illius ²quam cum vidisset Sychem filius Emor Evei princeps terrae illius adamavit et rapuit et dormivit cum illa vi opprimens virginem ³et conglutinata est anima eius cum ea tristemque blanditiis delinivit ⁴et pergens ad Emor patrem suum accipe mihi inquit puellam hanc coniugem ⁵quod cum audisset Iacob absentibus filiis et in pastu occupatis pecorum siluit donec redirent ⁶egresso autem Emor patre Sychem ut loqueretur ad Iacob ⁷ecce filii eius veniebant de agro auditoque quod acciderat irati sunt valde eo quod foedam rem esset operatus in Israhel et violata filia Iacob rem inlicitam perpetrasset ⁸locutus est itaque Emor ad eos Sychem filii mei adhesit anima filiae vestrae date eam illi uxorem ⁹et iungamus vicissim conubia filias vestras tradite nobis et filias nostras accipite ¹⁰et habitate nobiscum terra in potestate vestra est exercete negotiamini et possidete eam ¹¹sed et Sychem ad patrem et ad fratres eius ait inveniam gratiam coram vobis et quaecumque statueritis dabo ¹²augete dotem munera postulate libens tribuam quod petieritis tantum date mihi puellam hanc uxorem ¹³responderunt filii Iacob Sychem et patri eius in dolo saevientes ob stuprum sororis ¹⁴non possumus facere quod petitis nec dare sororem nostram homini incircumciso quod inlicitum et nefarium est apud nos ¹⁵sed in hoc valebimus foederari si esse volueritis nostri similes et circumcidatur in vobis omne masculini sexus ¹⁶tunc dabimus et accipiemus mutuo filias nostras ac vestras et habitabimus vobiscum erimusque unus populus ¹⁷sin autem circumcidi nolueritis tollemus filiam nostram et recedemus ¹⁸placuit oblatio eorum Emor et Sychem filio eius ¹⁹nec distulit adulescens quin statim quod petebatur expleret amabat enim puellam valde et ipse erat inclitus in omni domo patris sui ²⁰ingressique portam urbis locuti sunt populo ²¹viri isti pacifici sunt et volunt habitare nobiscum negotientur in terra et exerceant eam quae spatiosa et lata cultoribus indiget filias eorum accipiemus uxores et nostras illis dabimus ²²unum est quod differtur tantum bonum si circumcidamus masculos nostros ritum gentis imitantes ²³et substantia eorum et pecora et cuncta quae possident nostra erunt tantum in hoc adquiescamus et habitantes simul unum efficiemus populum ²⁴adsensi sunt omnes circumcisis cunctis maribus ²⁵et ecce die tertio quando gravissimus vulnerum dolor est arreptis duo Iacob filii Symeon et Levi fratres Dinae gladiis ingressi sunt urbem confidenter interfectisque omnibus masculis ²⁶Emor et Sychem pariter necaverunt tollentes Dinam de domo Sychem sororem suam ²⁷quibus egressis inruerunt super occisos ceteri filii Iacob et depopulati sunt urbem in ultionem stupri ²⁸oves eorum et armenta et asinos cunctaque vastantes quae in domibus et in agris erant ²⁹parvulos quoque et uxores eorum duxere captivas ³⁰quibus patratis audacter Iacob dixit ad Symeon et Levi turbastis me et odiosum fecistis Chananeis et Ferezeis habitatoribus terrae huius nos pauci sumus illi congregati percutient me et delebor ego et domus mea ³¹responderunt numquid ut scorto abuti debuere sorore nostra

Chapter 35

¹interea locutus est Deus ad Iacob surge et ascende Bethel et habita ibi facque altare Deo qui apparuit tibi quando fugiebas Esau fratrem tuum ²Iacob vero convocata omni domo sua ait abicite deos alienos qui in medio vestri sunt et mundamini ac mutate vestimenta vestra ³surgite et ascendamus in Bethel ut faciamus ibi altare Deo qui exaudivit me in die tribulationis meae et fuit socius itineris mei ⁴dederunt ergo ei omnes deos alienos quos habebant et inaures quae erant in auribus eorum at ille infodit ea subter terebinthum quae est post urbem Sychem ⁵cumque profecti essent terror Dei invasit omnes per circuitum civitates et non sunt ausi persequi recedentes ⁶venit igitur Iacob Luzam quae est in terra Chanaan cognomento Bethel ipse et omnis populus cum eo ⁷aedificavitque ibi altare et appellavit nomen loci Domus Dei ibi enim apparuit ei Deus cum fugeret fratrem suum ⁸eodem tempore mortua est Debbora nutrix Rebeccae et sepulta ad radices Bethel subter quercum vocatumque est nomen loci quercus Fletus ⁹apparuit autem iterum Deus Iacob postquam reversus est de Mesopotamiam Syriae benedixitque ei ¹⁰dicens non vocaberis ultra Iacob sed Israhel erit nomen tuum et appellavit eum Israhel ¹¹dixitque ei ego Deus omnipotens cresce et multiplicare gentes et populi nationum erunt ex te reges de lumbis tuis egredientur ¹²terramque quam dedi Abraham et Isaac dabo tibi et semini tuo post te ¹³et recessit ab eo ¹⁴ille vero erexit titulum lapideum in loco quo locutus ei fuerat Deus libans super eum libamina et effundens oleum ¹⁵vocansque nomen loci Bethel ¹⁶egressus inde venit verno tempore ad terram quae ducit Efratham in qua cum parturiret Rahel ¹⁷ob difficultatem partus periclitari coepit dixitque ei obsetrix noli timere quia et hunc habebis filium ¹⁸egrediente autem anima prae dolore et inminente iam morte vocavit nomen filii sui Benoni id est filius doloris mei pater vero appellavit eum Beniamin id est filius dexterae ¹⁹mortua est ergo Rahel et sepulta in via quae ducit Efratham haec est Bethleem ²⁰erexitque Iacob titulum super sepulchrum eius hic est titulus monumenti Rahel usque in praesentem diem ²¹egressus inde fixit tabernaculum trans turrem Gregis ²²cumque habitaret in illa regione abiit Ruben et dormivit cum Bala concubina patris sui quod illum minime latuit erant autem filii Iacob duodecim ²³filii Liae primogenitus Ruben et Symeon et Levi et Iudas et Isachar et Zabulon ²⁴filii Rahel Ioseph et Beniamin ²⁵filii Balae ancillae Rahelis Dan et Nepthalim ²⁶filii Zelphae ancillae Liae Gad et Aser hii filii Iacob qui nati sunt ei in Mesopotamiam Syriae ²⁷venit etiam ad Isaac patrem suum in Mambre civitatem Arbee haec est Hebron in qua peregrinatus est Abraham et Isaac ²⁸et conpleti sunt dies Isaac centum octoginta annorum ²⁹consumptusque aetate mortuus est et adpositus populo suo senex et plenus dierum et sepelierunt eum Esau et Iacob filii sui

Chapter 36

¹hae sunt autem generationes Esau ipse est Edom ²Esau accepit uxores de filiabus Chanaan Ada filiam Elom Hetthei et Oolibama filiam Anae filiae Sebeon Evei ³Basemath quoque filiam Ismahel sororem Nabaioth ⁴peperit autem Ada Eliphaz Basemath genuit Rauhel ⁵Oolibama edidit Hieus et Hielom et Core hii filii Esau qui nati sunt ei in terra Chanaan ⁶tulit autem Esau uxores suas et filios et filias et omnem animam domus suae et substantiam et pecora et cuncta quae habere poterat in terra Chanaan et abiit in alteram regionem recessitque a fratre suo Iacob ⁷divites enim erant valde et simul habitare non poterant nec sustinebat eos terra peregrinationis eorum prae multitudine gregum ⁸habitavitque Esau in monte Seir ipse est Edom ⁹hae sunt generationes Esau patris Edom in monte Seir ¹⁰et haec nomina filiorum eius Eliphaz filius Ada uxoris Esau Rauhel quoque filius Basemath uxoris eius ¹¹fueruntque filii Eliphaz Theman Omar Sephu et Gatham et Cenez ¹²erat autem Thamna concubina Eliphaz filii Esau quae peperit ei Amalech hii sunt filii Adae uxoris Esau ¹³filii autem Rauhel Naath et Zara Semma et Meza hii filii Basemath uxoris Esau ¹⁴isti quoque erant filii Oolibama filiae Ana filiae Sebeon uxoris Esau quos genuit ei Hieus et Hielom et Core ¹⁵hii duces filiorum Esau filii Eliphaz primogeniti Esau dux Theman dux Omar dux Sephu dux Cenez ¹⁶dux Core dux Gatham dux Amalech hii filii Eliphaz in terra Edom et hii filii Adae ¹⁷hii quoque filii Rauhel filii Esau dux Naath dux Zara dux Semma dux Meza hii duces Rauhel in terra Edom isti filii Basemath uxoris Esau ¹⁸hii autem filii Oolibama uxoris Esau dux Hieus dux Hielom dux Core hii duces Oolibama filiae Ana uxoris Esau ¹⁹isti filii Esau et hii duces eorum ipse est Edom ²⁰isti filii Seir Horrei habitatores terrae Lotham et Sobal et Sebeon et Anan ²¹Dison et Eser et Disan hii duces Horrei filii Seir in terra Edom ²²facti sunt autem filii Lotham Horrei et Heman erat autem soror Lotham Thamna ²³et isti filii Sobal Alvam et Maneeth et Hebal Sephi et Onam ²⁴et hii filii Sebeon Ahaia et Anam iste est Ana qui invenit aquas calidas in solitudine cum pasceret asinos Sebeon patris sui ²⁵habuitque filium Disan et filiam Oolibama ²⁶et isti filii Disan Amdan et Esban et Iethran et Charan ²⁷hii quoque filii Eser Balaan et Zevan et Acham ²⁸habuit autem filios Disan Hus et Aran ²⁹isti duces Horreorum dux Lothan dux Sobal dux Sebeon dux Ana ³⁰dux Dison dux Eser dux Disan isti duces Horreorum qui imperaverunt in terra Seir ³¹reges autem qui regnaverunt in terra Edom antequam haberent regem filii Israhel fuerunt hii ³²Bale filius Beor nomenque urbis eius Denaba ³³mortuus est autem Bale et regnavit pro eo Iobab filius Zare de Bosra ³⁴cumque mortuus esset Iobab regnavit pro eo Husan de terra Themanorum ³⁵hoc quoque mortuo regnavit pro eo Adad filius Badadi qui percussit Madian in regione Moab et nomen urbis eius Ahuith ³⁶cumque mortuus esset Adad regnavit pro eo Semla de Maserecha ³⁷hoc quoque mortuo regnavit pro eo Saul de fluvio Rooboth ³⁸cumque et hic obisset successit in regnum Baalanam filius Achobor ³⁹isto quoque mortuo regnavit pro eo Adad nomenque urbis eius Phau et appellabatur uxor illius Meezabel filia Matred filiae Mizaab ⁴⁰haec ergo nomina Esau in cognationibus et locis et vocabulis suis dux Thamna dux Alva dux Ietheth ⁴¹dux Oolibama dux Ela dux Phinon ⁴²dux Cenez dux Theman dux Mabsar ⁴³dux Mabdiel dux Iram hii duces Edom habitantes in terra imperii sui ipse est Esau pater Idumeorum

Chapter 37

¹habitavit autem Iacob in terra Chanaan in qua peregrinatus est pater suus ²et hae sunt generationes eius Ioseph cum sedecim esset annorum pascebat gregem cum fratribus suis adhuc puer et erat cum filiis Balae et Zelphae uxorum patris sui accusavitque fratres suos apud patrem crimine pessimo ³Israhel autem diligebat Ioseph super omnes filios suos eo quod in senectute genuisset eum fecitque ei tunicam polymitam ⁴videntes autem fratres eius quod a patre plus cunctis filiis amaretur oderant eum nec poterant ei quicquam pacificum loqui ⁵accidit quoque ut visum somnium referret fratribus quae causa maioris odii seminarium fuit ⁶dixitque ad eos audite somnium meum quod vidi ⁷putabam ligare nos manipulos in agro et quasi consurgere manipulum meum et stare vestrosque manipulos circumstantes adorare manipulum meum ⁸responderunt fratres eius numquid rex noster eris aut subiciemur dicioni tuae haec ergo causa somniorum atque sermonum invidiae et odii fomitem ministravit ⁹aliud quoque vidit somnium quod narrans fratribus ait vidi per somnium quasi solem et lunam et stellas undecim adorare me ¹⁰quod cum patri suo et fratribus rettulisset increpavit eum pater et dixit quid sibi vult hoc somnium quod vidisti num ego et mater tua et fratres adorabimus te super terram ¹¹invidebant igitur ei fratres sui pater vero rem tacitus considerabat ¹²cumque fratres illius in pascendis gregibus patris morarentur in Sychem ¹³dixit ad eum Israhel fratres tui pascunt oves in Sycimis veni mittam te ad eos quo respondente ¹⁴praesto sum ait vade et vide si cuncta prospera sint erga fratres tuos et pecora et renuntia mihi quid agatur missus de valle Hebron venit in Sychem ¹⁵invenitque eum vir errantem in agro et interrogavit quid quaereret ¹⁶at ille respondit fratres meos quaero indica mihi ubi pascant greges ¹⁷dixitque ei vir recesserunt de loco isto audivi autem eos dicentes eamus in Dothain perrexit ergo Ioseph post fratres suos et invenit eos in Dothain ¹⁸qui cum vidissent eum procul antequam accederet ad eos cogitaverunt illum occidere ¹⁹et mutuo loquebantur ecce somniator venit ²⁰venite occidamus eum et mittamus in cisternam veterem dicemusque fera pessima devoravit eum et tunc apparebit quid illi prosint somnia sua ²¹audiens hoc Ruben nitebatur liberare eum de manibus eorum et dicebat ²²non interficiamus animam eius nec effundatis sanguinem sed proicite eum in cisternam hanc quae est in solitudine manusque vestras servate innoxias hoc autem dicebat volens eripere eum de manibus eorum et reddere patri suo ²³confestim igitur ut pervenit ad fratres nudaverunt eum tunica talari et polymita ²⁴miseruntque in cisternam quae non habebat aquam ²⁵et sedentes ut comederent panem viderunt viatores Ismahelitas venire de Galaad et camelos eorum portare aromata et resinam et stacten in Aegyptum ²⁶dixit ergo Iudas fratribus suis quid nobis prodest si occiderimus fratrem nostrum et celaverimus sanguinem ipsius ²⁷melius est ut vendatur Ismahelitis et manus nostrae non polluantur frater enim et caro nostra est adquieverunt fratres sermonibus eius ²⁸et praetereuntibus Madianitis negotiatoribus extrahentes eum de cisterna vendiderunt Ismahelitis viginti argenteis qui duxerunt eum in Aegyptum ²⁹reversusque Ruben ad cisternam non invenit puerum ³⁰et scissis vestibus pergens ad fratres ait puer non conparet et ego quo ibo ³¹tulerunt autem tunicam eius et in sanguinem hedi quem occiderant tinxerunt ³²mittentes qui ferrent ad patrem et dicerent hanc invenimus vide utrum tunica filii tui sit an non ³³quam cum agnovisset pater ait tunica filii mei est fera pessima comedit eum bestia devoravit Ioseph ³⁴scissisque vestibus indutus est cilicio lugens filium multo tempore ³⁵congregatis autem cunctis liberis eius ut lenirent dolorem patris noluit consolationem recipere et ait descendam ad filium meum lugens in infernum et illo perseverante in fletu ³⁶Madianei vendiderunt Ioseph in Aegypto Putiphar eunucho Pharaonis magistro militiae

Chapter 38

¹eo tempore descendens Iudas a fratribus suis divertit ad virum odollamitem nomine Hiram ²viditque ibi filiam hominis chananei vocabulo Suae et uxore accepta ingressus est ad eam ³quae concepit et peperit filium vocavitque nomen eius Her ⁴rursum concepto fetu natum filium nominavit Onam ⁵tertium quoque peperit quem appellavit Sela quo nato parere ultra cessavit ⁶dedit autem Iudas uxorem primogenito suo Her nomine Thamar ⁷fuitque Her primogenitus Iudae nequam in conspectu Domini et ab eo occisus est ⁸dixit ergo Iudas ad Onam filium suum ingredere ad uxorem fratris tui et sociare illi ut suscites semen fratri tuo ⁹ille sciens non sibi nasci filios introiens ad uxorem fratris sui semen fundebat in terram ne liberi fratris nomine nascerentur ¹⁰et idcirco percussit eum Dominus quod rem detestabilem faceret ¹¹quam ob rem dixit Iudas Thamar nurui suae esto vidua in domo patris tui donec crescat Sela filius meus timebat enim ne et ipse moreretur sicut fratres eius quae abiit et habitavit in domo patris sui ¹²evolutis autem multis diebus mortua est filia Suae uxor Iudae qui post luctum consolatione suscepta ascendebat ad tonsores ovium suarum ipse et Hiras opilio gregis Odollamita in Thamnas ¹³nuntiatumque est Thamar quod socer illius ascenderet in Thamnas ad tondendas oves ¹⁴quae depositis viduitatis vestibus adsumpsit theristrum et mutato habitu sedit in bivio itineris quod ducit Thamnam eo quod crevisset Sela et non eum accepisset maritum ¹⁵quam cum vidisset Iudas suspicatus est esse meretricem operuerat enim vultum suum ne cognosceretur ¹⁶ingrediensque ad eam ait dimitte me ut coeam tecum nesciebat enim quod nurus sua esset qua respondente quid mihi dabis ut fruaris concubitu meo ¹⁷dixit mittam tibi hedum de gregibus rursum illa dicente patiar quod vis si dederis mihi arrabonem donec mittas quod polliceris ¹⁸ait Iudas quid vis tibi pro arrabone dari respondit anulum tuum et armillam et baculum quem manu tenes ad unum igitur coitum concepit mulier ¹⁹et surgens abiit depositoque habitu quem adsumpserat induta est viduitatis vestibus ²⁰misit autem Iudas hedum per pastorem suum Odollamitem ut reciperet pignus quod dederat mulieri qui cum non invenisset eam ²¹interrogavit homines loci illius ubi est mulier quae sedebat in bivio respondentibus cunctis non fuit in loco isto meretrix ²²reversus est ad Iudam et dixit ei non inveni eam sed et homines loci illius dixerunt mihi numquam ibi sedisse scortum ²³ait Iudas habeat sibi certe mendacii nos arguere non poterit ego misi hedum quem promiseram et tu non invenisti eam ²⁴ecce autem post tres menses nuntiaverunt Iudae dicentes fornicata est Thamar nurus tua et videtur uterus illius intumescere dixit Iudas producite eam ut conburatur ²⁵quae cum educeretur ad poenam misit ad socerum suum dicens de viro cuius haec sunt concepi cognosce cuius sit anulus et armilla et baculus ²⁶qui agnitis muneribus ait iustior me est quia non tradidi eam Sela filio meo attamen ultra non cognovit illam ²⁷instante autem partu apparuerunt gemini in utero atque in ipsa effusione infantum unus protulit manum in qua obsetrix ligavit coccinum dicens ²⁸iste egreditur prior ²⁹illo vero retrahente manum egressus est alter dixitque mulier quare divisa est propter te maceria et ob hanc causam vocavit nomen eius Phares ³⁰postea egressus est frater in cuius manu erat coccinum quem appellavit Zara

Chapter 39

¹igitur Ioseph ductus est in Aegyptum emitque eum Putiphar eunuchus Pharaonis princeps exercitus vir aegyptius de manu Ismahelitarum a quibus perductus erat ²fuitque Dominus cum eo et erat vir in cunctis prospere agens habitabatque in domo domini sui ³qui optime noverat esse Dominum cum eo et omnia quae gereret ab eo dirigi in manu illius ⁴invenitque Ioseph gratiam coram domino suo et ministrabat ei a quo praepositus omnibus gubernabat creditam sibi domum et universa quae tradita fuerant ⁵benedixitque Dominus domui Aegyptii propter Ioseph et multiplicavit tam in aedibus quam in agris cunctam eius substantiam ⁶nec quicquam aliud noverat nisi panem quo vescebatur erat autem Ioseph pulchra facie et decorus aspectu ⁷post multos itaque dies iecit domina oculos suos in Ioseph et ait dormi mecum ⁸qui nequaquam adquiescens operi nefario dixit ad eam ecce dominus meus omnibus mihi traditis ignorat quid habeat in domo sua ⁹nec quicquam est quod non in mea sit potestate vel non tradiderit mihi praeter te quae uxor eius es quomodo ergo possum malum hoc facere et peccare in Deum meum ¹⁰huiuscemodi verbis per singulos dies et mulier molesta erat adulescenti et ille recusabat stuprum ¹¹accidit autem ut quadam die intraret Ioseph domum et operis quippiam absque arbitris faceret ¹²et illa adprehensa lacinia vestimenti eius diceret dormi mecum qui relicto in manu illius pallio fugit et egressus est foras ¹³cumque vidisset mulier vestem in manibus suis et se esse contemptam ¹⁴vocavit homines domus suae et ait ad eos en introduxit virum hebraeum ut inluderet nobis ingressus est ad me ut coiret mecum cumque ego succlamassem ¹⁵et audisset vocem meam reliquit pallium quod tenebam et fugit foras ¹⁶in argumentum ergo fidei retentum pallium ostendit marito revertenti domum ¹⁷et ait ingressus est ad me servus hebraeus quem adduxisti ut inluderet mihi ¹⁸cumque vidisset me clamare reliquit pallium et fugit foras ¹⁹his auditis dominus et nimium credulus verbis coniugis iratus est valde ²⁰tradiditque Ioseph in carcerem ubi vincti regis custodiebantur et erat ibi clausus ²¹fuit autem Dominus cum Ioseph et misertus illius dedit ei gratiam in conspectu principis carceris ²²qui tradidit in manu ipsius universos vinctos qui in custodia tenebantur et quicquid fiebat sub ipso erat ²³nec noverat aliquid cunctis ei creditis Dominus enim erat cum illo et omnia eius opera dirigebat

Chapter 40

¹his ita gestis accidit ut peccarent duo eunuchi pincerna regis Aegypti et pistor domino suo ²iratusque Pharao contra eos nam alter pincernis praeerat alter pistoribus ³misit eos in carcerem principis militum in quo erat vinctus et Ioseph ⁴at custos carceris tradidit eos Ioseph qui et ministrabat eis aliquantum temporis fluxerat et illi in custodia tenebantur ⁵videruntque ambo somnium nocte una iuxta interpretationem congruam sibi ⁶ad quos cum introisset Ioseph mane et vidisset eos tristes ⁷sciscitatus est dicens cur tristior est hodie solito facies vestra ⁸qui responderunt somnium vidimus et non est qui interpretetur nobis dixitque ad eos Ioseph numquid non Dei est interpretatio referte mihi quid videritis ⁹narravit prior praepositus pincernarum somnium videbam coram me vitem ¹⁰in qua erant tres propagines crescere paulatim gemmas et post flores uvas maturescere ¹¹calicemque Pharaonis in manu mea tuli ergo uvas et expressi in calicem quem tenebam et tradidi poculum Pharaoni ¹²respondit Ioseph haec est interpretatio somnii tres propagines tres adhuc dies sunt ¹³post quos recordabitur Pharao magisterii tui et restituet te in gradum pristinum dabisque ei calicem iuxta officium tuum sicut facere ante consueveras ¹⁴tantum memento mei cum tibi bene fuerit et facies mecum misericordiam ut suggeras Pharaoni et educat me de isto carcere ¹⁵quia furto sublatus sum de terra Hebraeorum et hic innocens in lacum missus sum ¹⁶videns pistorum magister quod prudenter somnium dissolvisset ait et ego vidi somnium quod haberem tria canistra farinae super caput meum ¹⁷et in uno canistro quod erat excelsius portare me omnes cibos qui fiunt arte pistoria avesque comedere ex eo ¹⁸respondit Ioseph haec est interpretatio somnii tria canistra tres adhuc dies sunt ¹⁹post quos auferet Pharao caput tuum ac suspendet te in cruce et lacerabunt volucres carnes tuas ²⁰exin dies tertius natalicius Pharaonis erat qui faciens grande convivium pueris suis recordatus est inter epulas magistri pincernarum et pistorum principis ²¹restituitque alterum in locum suum ut porrigeret regi poculum ²²alterum suspendit in patibulo ut coniectoris veritas probaretur ²³et tamen succedentibus prosperis praepositus pincernarum oblitus est interpretis sui

Chapter 41

¹post duos annos vidit Pharao somnium putabat se stare super fluvium ²de quo ascendebant septem boves pulchrae et crassae nimis et pascebantur in locis palustribus ³aliae quoque septem emergebant de flumine foedae confectaeque macie et pascebantur in ipsa amnis ripa in locis virentibus ⁴devoraveruntque eas quarum mira species et habitudo corporum erat expergefactus Pharao ⁵rursum dormivit et vidit alterum somnium septem spicae pullulabant in culmo uno plenae atque formonsae ⁶aliae quoque totidem spicae tenues et percussae uredine oriebantur ⁷devorantes omnem priorum pulchritudinem evigilans post quietem ⁸et facto mane pavore perterritus misit ad coniectores Aegypti cunctosque sapientes et accersitis narravit somnium nec erat qui interpretaretur ⁹tunc demum reminiscens pincernarum magister ait confiteor peccatum meum ¹⁰iratus rex servis suis me et magistrum pistorum retrudi iussit in carcerem principis militum ¹¹ubi una nocte uterque vidimus somnium praesagum futurorum ¹²erat ibi puer hebraeus eiusdem ducis militum famulus cui narrantes somnia ¹³audivimus quicquid postea rei probavit eventus ego enim redditus sum officio meo et ille suspensus est in cruce ¹⁴protinus ad regis imperium eductum de carcere Ioseph totonderunt ac veste mutata obtulerunt ei ¹⁵cui ille ait vidi somnia nec est qui edisserat quae audivi te prudentissime conicere ¹⁶respondit Ioseph absque me Deus respondebit prospera Pharaoni ¹⁷narravit ergo ille quod viderat putabam me stare super ripam fluminis ¹⁸et septem boves de amne conscendere pulchras nimis et obesis carnibus quae in pastu paludis virecta carpebant ¹⁹et ecce has sequebantur aliae septem boves in tantum deformes et macilentae ut numquam tales in terra Aegypti viderim ²⁰quae devoratis et consumptis prioribus ²¹nullum saturitatis dedere vestigium sed simili macie et squalore torpebant evigilans rursum sopore depressus ²²vidi somnium septem spicae pullulabant in culmo uno plenae atque pulcherrimae ²³aliae quoque septem tenues et percussae uredine oriebantur stipula ²⁴quae priorum pulchritudinem devorarunt narravi coniectoribus somnium et nemo est qui edisserat ²⁵respondit Ioseph somnium regis unum est quae facturus est Deus ostendit Pharaoni ²⁶septem boves pulchrae et septem spicae plenae septem ubertatis anni sunt eandemque vim somnii conprehendunt ²⁷septem quoque boves tenues atque macilentae quae ascenderunt post eas et septem spicae tenues et vento urente percussae septem anni sunt venturae famis ²⁸qui hoc ordine conplebuntur ²⁹ecce septem anni venient fertilitatis magnae in universa terra Aegypti ³⁰quos sequentur septem anni alii tantae sterilitatis ut oblivioni tradatur cuncta retro abundantia consumptura est enim fames omnem terram ³¹et ubertatis magnitudinem perditura inopiae magnitudo ³²quod autem vidisti secundo ad eandem rem pertinens somnium firmitatis indicium est eo quod fiat sermo Dei et velocius impleatur ³³nunc ergo provideat rex virum sapientem et industrium et praeficiat eum terrae Aegypti ³⁴qui constituat praepositos per singulas regiones et quintam partem fructuum per septem annos fertilitatis ³⁵qui iam nunc futuri sunt congreget in horrea et omne frumentum sub Pharaonis potestate condatur serveturque in urbibus ³⁶et paretur futurae septem annorum fami quae pressura est Aegyptum et non consumetur terra inopia ³⁷placuit Pharaoni consilium et cunctis ministris eius ³⁸locutusque est ad eos num invenire poterimus talem virum qui spiritu Dei plenus sit ³⁹dixit ergo ad Ioseph quia ostendit Deus tibi omnia quae locutus es numquid sapientiorem et similem tui invenire potero ⁴⁰tu eris super domum meam et ad tui oris imperium cunctus populus oboediet uno tantum regni solio te praecedam ⁴¹dicens quoque rursum Pharao ad Ioseph ecce constitui te super universam terram Aegypti ⁴²tulit anulum de manu sua et dedit in manu eius vestivitque eum stola byssina et collo torquem auream circumposuit ⁴³fecitque ascendere super currum suum secundum clamante praecone ut omnes coram eo genuflecterent et praepositum esse scirent universae terrae Aegypti ⁴⁴dixit quoque rex ad Ioseph ego sum Pharao absque tuo imperio non movebit quisquam manum aut pedem in omni terra Aegypti ⁴⁵vertitque nomen illius et vocavit eum lingua aegyptiaca Salvatorem mundi dedit quoque illi uxorem Aseneth filiam Putiphare sacerdotis Heliopoleos egressus itaque Ioseph ad terram Aegypti ⁴⁶triginta autem erat annorum quando stetit in conspectu regis Pharaonis circuivit omnes regiones Aegypti ⁴⁷venitque fertilitas septem annorum et in manipulos redactae segetes congregatae sunt in horrea Aegypti ⁴⁸omnis etiam frugum abundantia in singulis urbibus condita est ⁴⁹tantaque fuit multitudo tritici ut harenae maris coaequaretur et copia mensuram excederet ⁵⁰nati sunt autem Ioseph filii duo antequam veniret fames quos ei peperit Aseneth filia Putiphare sacerdotis Heliopoleos ⁵¹vocavitque nomen primogeniti Manasse dicens oblivisci me fecit Deus omnium laborum meorum et domum patris mei ⁵²nomen quoque secundi appellavit Ephraim dicens crescere me fecit Deus in terra paupertatis meae ⁵³igitur transactis septem annis ubertatis qui fuerant in Aegypto ⁵⁴coeperunt venire septem anni inopiae quos praedixerat Ioseph et in universo orbe fames praevaluit in cuncta autem terra Aegypti erat panis ⁵⁵qua esuriente clamavit populus ad Pharaonem alimenta petens quibus ille respondit ite ad Ioseph et quicquid vobis dixerit facite ⁵⁶crescebat autem cotidie fames in omni terra aperuitque Ioseph universa horrea et vendebat Aegyptiis nam et illos oppresserat fames ⁵⁷omnesque provinciae veniebant in Aegyptum ut emerent escas et malum inopiae temperarent

Chapter 42

¹audiens autem Iacob quod alimenta venderentur in Aegypto dixit filiis suis quare neglegitis ²audivi quod triticum venundetur in Aegypto descendite et emite nobis necessaria ut possimus vivere et non consumamur inopia ³descendentes igitur fratres Ioseph decem ut emerent frumenta in Aegypto ⁴Beniamin domi retento ab Iacob qui dixerat fratribus eius ne forte in itinere quicquam patiatur mali ⁵ingressi sunt terram Aegypti cum aliis qui pergebant ad emendum erat autem fames in terra Chanaan ⁶et Ioseph princeps Aegypti atque ad illius nutum frumenta populis vendebantur cumque adorassent eum fratres sui ⁷et agnovisset eos quasi ad alienos durius loquebatur interrogans eos unde venistis qui responderunt de terra Chanaan ut emamus victui necessaria ⁸et tamen fratres ipse cognoscens non est agnitus ab eis ⁹recordatusque somniorum quae aliquando viderat ait exploratores estis ut videatis infirmiora terrae venistis ¹⁰qui dixerunt non est ita domine sed servi tui venerunt ut emerent cibos ¹¹omnes filii unius viri sumus pacifici venimus nec quicquam famuli tui machinantur mali ¹²quibus ille respondit aliter est inmunita terrae huius considerare venistis ¹³et illi duodecim inquiunt servi tui fratres sumus filii viri unius in terra Chanaan minimus cum patre nostro est alius non est super ¹⁴hoc est ait quod locutus sum exploratores estis ¹⁵iam nunc experimentum vestri capiam per salutem Pharaonis non egrediemini hinc donec veniat frater vester minimus ¹⁶mittite e vobis unum et adducat eum vos autem eritis in vinculis donec probentur quae dixistis utrum falsa an vera sint alioquin per salutem Pharaonis exploratores estis ¹⁷tradidit ergo eos custodiae tribus diebus ¹⁸die autem tertio eductis de carcere ait facite quod dixi et vivetis Deum enim timeo ¹⁹si pacifici estis frater vester unus ligetur in carcere vos autem abite et ferte frumenta quae emistis in domos vestras ²⁰et fratrem vestrum minimum ad me adducite ut possim vestros probare sermones et non moriamini fecerunt ut dixerat ²¹et locuti sunt invicem merito haec patimur quia peccavimus in fratrem nostrum videntes angustiam animae illius cum deprecaretur nos et non audivimus idcirco venit super nos ista tribulatio ²²e quibus unus Ruben ait numquid non dixi vobis nolite peccare in puerum et non audistis me en sanguis eius exquiritur ²³nesciebant autem quod intellegeret Ioseph eo quod per interpretem loquebatur ad eos ²⁴avertitque se parumper et flevit et reversus locutus est ad eos ²⁵tollens Symeon et ligans illis praesentibus iussitque ministris ut implerent saccos eorum tritico et reponerent pecunias singulorum in sacculis suis datis supra cibariis in via qui fecerunt ita ²⁶at illi portantes frumenta in asinis profecti sunt ²⁷apertoque unus sacco ut daret iumento pabulum in diversorio contemplatus pecuniam in ore sacculi ²⁸dixit fratribus suis reddita est mihi pecunia en habetur in sacco et obstupefacti turbatique dixerunt mutuo quidnam est hoc quod fecit nobis Deus ²⁹veneruntque ad Iacob patrem suum in terra Chanaan et narraverunt ei omnia quae accidissent sibi dicentes ³⁰locutus est nobis dominus terrae dure et putavit nos exploratores provinciae ³¹cui respondimus pacifici sumus nec ullas molimur insidias ³²duodecim fratres uno patre geniti sumus unus non est super minimus cum patre versatur in terra Chanaan ³³qui ait nobis sic probabo quod pacifici sitis fratrem vestrum unum dimittite apud me et cibaria domibus vestris necessaria sumite et abite ³⁴fratremque vestrum minimum adducite ad me ut sciam quod non sitis exploratores et istum qui tenetur in vinculis recipere possitis ac deinceps emendi quae vultis habeatis licentiam ³⁵his dictis cum frumenta effunderent singuli reppererunt in ore saccorum ligatas pecunias exterritisque simul omnibus ³⁶dixit pater Iacob absque liberis me esse fecistis Ioseph non est super Symeon tenetur in vinculis Beniamin auferetis in me haec mala omnia reciderunt ³⁷cui respondit Ruben duos filios meos interfice si non reduxero illum tibi trade in manu mea et ego eum restituam ³⁸at ille non descendet inquit filius meus vobiscum frater eius mortuus est ipse solus remansit si quid ei adversi acciderit in terra ad quam pergitis deducetis canos meos cum dolore ad inferos

Chapter 43

¹interim fames omnem terram vehementer premebat ²consumptisque cibis quos ex Aegypto detulerant dixit Iacob ad filios suos revertimini et emite pauxillum escarum ³respondit Iudas denuntiavit nobis vir ille sub testificatione iurandi dicens non videbitis faciem meam nisi fratrem vestrum minimum adduxeritis vobiscum ⁴si ergo vis mittere eum nobiscum pergemus pariter et ememus tibi necessaria ⁵si autem non vis non ibimus vir enim ut saepe diximus denuntiavit nobis dicens non videbitis faciem meam absque fratre vestro minimo ⁶dixit eis Israhel in meam hoc fecistis miseriam ut indicaretis ei et alium habere vos fratrem ⁷at illi responderunt interrogavit nos homo per ordinem nostram progeniem si pater viveret si haberemus fratrem et nos respondimus ei consequenter iuxta id quod fuerat sciscitatus numquid scire poteramus quod dicturus esset adducite vobiscum fratrem vestrum ⁸Iudas quoque dixit patri suo mitte puerum mecum ut proficiscamur et possimus vivere ne moriamur nos et parvuli nostri ⁹ego suscipio puerum de manu mea require illum nisi reduxero et tradidero eum tibi ero peccati in te reus omni tempore ¹⁰si non intercessisset dilatio iam vice altera venissemus ¹¹igitur Israhel pater eorum dixit ad eos si sic necesse est facite quod vultis sumite de optimis terrae fructibus in vasis vestris et deferte viro munera modicum resinae et mellis et styracis et stactes et terebinthi et amigdalarum ¹²pecuniamque duplicem ferte vobiscum et illam quam invenistis in sacculis reportate ne forte errore factum sit ¹³sed et fratrem vestrum tollite et ite ad virum ¹⁴Deus autem meus omnipotens faciat vobis eum placabilem et remittat vobiscum fratrem vestrum quem tenet et hunc Beniamin ego autem quasi orbatus absque liberis ero ¹⁵tulerunt ergo viri munera et pecuniam duplicem et Beniamin descenderuntque in Aegyptum et steterunt coram Ioseph ¹⁶quos cum ille vidisset et Beniamin simul praecepit dispensatori domus suae dicens introduc viros domum et occide victimas et instrue convivium quoniam mecum sunt comesuri meridie ¹⁷fecit ille sicut fuerat imperatum et introduxit viros domum ¹⁸ibique exterriti dixerunt mutuo propter pecuniam quam rettulimus prius in saccis nostris introducti sumus ut devolvat in nos calumniam et violenter subiciat servituti et nos et asinos nostros ¹⁹quam ob rem in ipsis foribus accedentes ad dispensatorem ²⁰locuti sunt oramus domine ut audias iam ante descendimus ut emeremus escas ²¹quibus emptis cum venissemus ad diversorium aperuimus sacculos nostros et invenimus pecuniam in ore saccorum quam nunc eodem pondere reportamus ²²sed et aliud adtulimus argentum ut emamus quae necessaria sunt non est in nostra conscientia quis eam posuerit in marsuppiis nostris ²³at ille respondit pax vobiscum nolite timere Deus vester et Deus patris vestri dedit vobis thesauros in sacculis vestris nam pecuniam quam dedistis mihi probatam ego habeo eduxitque ad eos Symeon ²⁴et introductis domum adtulit aquam et laverunt pedes suos deditque pabula asinis eorum ²⁵illi vero parabant munera donec ingrederetur Ioseph meridie audierant enim quod ibi comesuri essent panem ²⁶igitur ingressus est Ioseph domum suam obtuleruntque ei munera tenentes in manibus et adoraverunt proni in terram ²⁷at ille clementer resalutatis eis interrogavit dicens salvusne est pater vester senex de quo dixeratis mihi adhuc vivit ²⁸qui responderunt sospes est servus tuus pater noster adhuc vivit et incurvati adoraverunt eum ²⁹adtollens autem oculos Ioseph vidit Beniamin fratrem suum uterinum et ait iste est frater vester parvulus de quo dixeratis mihi et rursum Deus inquit misereatur tui fili mi ³⁰festinavitque quia commota fuerant viscera eius super fratre suo et erumpebant lacrimae et introiens cubiculum flevit ³¹rursusque lota facie egressus continuit se et ait ponite panes ³²quibus adpositis seorsum Ioseph et seorsum fratribus Aegyptiis quoque qui vescebantur simul seorsum inlicitum est enim Aegyptiis comedere cum Hebraeis et profanum putant huiuscemodi convivium ³³sederunt coram eo primogenitus iuxta primogenita sua et minimus iuxta aetatem suam et mirabantur nimis ³⁴sumptis partibus quas ab eo acceperant maiorque pars venit Beniamin ita ut quinque partibus excederet biberuntque et inebriati sunt cum eo

Chapter 44

¹praecepit autem Ioseph dispensatori domus suae dicens imple saccos eorum frumento quantum possunt capere et pone pecuniam singulorum in summitate sacci ²scyphum autem meum argenteum et pretium quod dedit tritici pone in ore sacci iunioris factumque est ita ³et orto mane dimissi sunt cum asinis suis ⁴iamque urbem exierant et processerant paululum tum Ioseph arcessito dispensatore domus surge inquit persequere viros et adprehensis dicito quare reddidistis malum pro bono ⁵scyphum quem furati estis ipse est in quo bibit dominus meus et in quo augurari solet pessimam rem fecistis ⁶fecit ille ut iusserat et adprehensis per ordinem locutus est ⁷qui responderunt quare sic loquitur dominus noster ut servi tui tantum flagitii commiserint ⁸pecuniam quam invenimus in summitate saccorum reportavimus ad te de terra Chanaan et quomodo consequens est ut furati simus de domo domini tui aurum vel argentum ⁹apud quemcumque fuerit inventum servorum tuorum quod quaeris moriatur et nos servi erimus domini nostri ¹⁰qui dixit fiat iuxta vestram sententiam apud quem fuerit inventum ipse sit servus meus vos autem eritis innoxii ¹¹itaque festinato deponentes in terram saccos aperuerunt singuli ¹²quos scrutatus incipiens a maiore usque ad minimum invenit scyphum in sacco Beniamin ¹³at illi scissis vestibus oneratisque rursum asinis reversi sunt in oppidum ¹⁴primusque Iudas cum fratribus ingressus est ad Ioseph necdum enim de loco abierat omnesque ante eum in terra pariter corruerunt ¹⁵quibus ille ait cur sic agere voluistis an ignoratis quod non sit similis mei in augurandi scientia ¹⁶cui Iudas quid respondebimus inquit domino meo vel quid loquemur aut iusti poterimus obtendere Deus invenit iniquitatem servorum tuorum en omnes servi sumus domini mei et nos et apud quem inventus est scyphus ¹⁷respondit Ioseph absit a me ut sic agam qui furatus est scyphum ipse sit servus meus vos autem abite liberi ad patrem vestrum ¹⁸accedens propius Iudas confidenter ait oro domine mi loquatur servus tuus verbum in auribus tuis et ne irascaris famulo tuo tu es enim post Pharaonem ¹⁹dominus meus interrogasti prius servos tuos habetis patrem aut fratrem ²⁰et nos respondimus tibi domino meo est nobis pater senex et puer parvulus qui in senecta illius natus est cuius uterinus frater est mortuus et ipsum solum habet mater sua pater vero tenere diligit eum ²¹dixistique servis tuis adducite eum ad me et ponam oculos meos super illum ²²suggessimus domino meo non potest puer relinquere patrem suum si enim illum dimiserit morietur ²³et dixisti servis tuis nisi venerit frater vester minimus vobiscum non videbitis amplius faciem meam ²⁴cum ergo ascendissemus ad famulum tuum patrem nostrum narravimus ei omnia quae locutus est dominus meus ²⁵et dixit pater noster revertimini et emite nobis parum tritici ²⁶cui diximus ire non possumus si frater noster minimus descendet nobiscum proficiscemur simul alioquin illo absente non audemus videre faciem viri ²⁷atque ille respondit vos scitis quod duos genuerit mihi uxor mea ²⁸egressus est unus et dixistis bestia devoravit eum et hucusque non conparet ²⁹si tuleritis et istum et aliquid ei in via contigerit deducetis canos meos cum maerore ad inferos ³⁰igitur si intravero ad servum tuum patrem nostrum et puer defuerit cum anima illius ex huius anima pendeat ³¹videritque eum non esse nobiscum morietur et deducent famuli tui canos eius cum dolore ad inferos ³²ego proprie servus tuus qui in meam hunc recepi fidem et spopondi dicens nisi reduxero eum peccati reus ero in patrem meum omni tempore ³³manebo itaque servus tuus pro puero in ministerium domini mei et puer ascendat cum fratribus suis ³⁴non enim possum redire ad patrem absente puero ne calamitatis quae oppressura est patrem meum testis adsistam

Chapter 45

¹non se poterat ultra cohibere Ioseph multis coram adstantibus unde praecepit ut egrederentur cuncti foras et nullus interesset alienus agnitioni mutuae ²elevavitque vocem cum fletu quam audierunt Aegyptii omnisque domus Pharaonis ³et dixit fratribus suis ego sum Ioseph adhuc pater meus vivit nec poterant respondere fratres nimio timore perterriti ⁴ad quos ille clementer accedite inquit ad me et cum accessissent prope ego sum ait Ioseph frater vester quem vendidistis in Aegypto ⁵nolite pavere nec vobis durum esse videatur quod vendidistis me in his regionibus pro salute enim vestra misit me Deus ante vos in Aegyptum ⁶biennium est quod fames esse coepit in terra et adhuc quinque anni restant quibus nec arari poterit nec meti ⁷praemisitque me Deus ut reservemini super terram et escas ad vivendum habere possitis ⁸non vestro consilio sed Dei huc voluntate missus sum qui fecit me quasi patrem Pharaonis et dominum universae domus eius ac principem in omni terra Aegypti ⁹festinate et ascendite ad patrem meum et dicetis ei haec mandat filius tuus Ioseph Deus me fecit dominum universae terrae Aegypti descende ad me ne moreris ¹⁰et habita in terra Gessen erisque iuxta me tu et filii tui et filii filiorum tuorum oves tuae et armenta tua et universa quae possides ¹¹ibique te pascam adhuc enim quinque anni residui sunt famis ne et tu pereas et domus tua et omnia quae possides ¹²en oculi vestri et oculi fratris mei Beniamin vident quod os meum loquatur ad vos ¹³nuntiate patri meo universam gloriam meam et cuncta quae vidistis in Aegypto festinate et adducite eum ad me ¹⁴cumque amplexatus recidisset in collum Beniamin fratris sui flevit illo quoque flente similiter super collum eius ¹⁵osculatusque est Ioseph omnes fratres suos et ploravit super singulos post quae ausi sunt loqui ad eum ¹⁶auditumque est et celebri sermone vulgatum in aula regis venerunt fratres Ioseph et gavisus est Pharao atque omnis familia eius ¹⁷dixitque ad Ioseph ut imperaret fratribus suis dicens onerantes iumenta ite in terram Chanaan ¹⁸et tollite inde patrem vestrum et cognationem et venite ad me et ego dabo vobis omnia bona Aegypti ut comedatis medullam terrae ¹⁹praecipe etiam ut tollant plaustra de terra Aegypti ad subvectionem parvulorum suorum et coniugum ac dicito tollite patrem vestrum et properate quantocius venientes ²⁰ne dimittatis quicquam de supellectili vestra quia omnes opes Aegypti vestrae erunt ²¹fecerunt filii Israhel ut eis mandatum fuerat quibus dedit Ioseph plaustra secundum Pharaonis imperium et cibaria in itinere ²²singulisque proferri iussit binas stolas Beniamin vero dedit trecentos argenteos cum quinque stolis optimis ²³tantundem pecuniae et vestium mittens patri suo addens eis asinos decem qui subveherent ex omnibus divitiis Aegypti et totidem asinas triticum in itinere panesque portantes ²⁴dimisit ergo fratres suos et proficiscentibus ait ne irascamini in via ²⁵qui ascendentes ex Aegypto venerunt in terram Chanaan ad patrem suum Iacob ²⁶et nuntiaverunt ei dicentes Ioseph vivit et ipse dominatur in omni terra Aegypti quo audito quasi de gravi somno evigilans tamen non credebat eis ²⁷illi contra referebant omnem ordinem rei cumque vidisset plaustra et universa quae miserat revixit spiritus eius ²⁸et ait sufficit mihi si adhuc Ioseph filius meus vivit vadam et videbo illum antequam moriar

Chapter 46

¹profectusque Israhel cum omnibus quae habebat venit ad puteum Iuramenti et mactatis ibi victimis Deo patris sui Isaac ²audivit eum per visionem nocte vocantem se et dicentem sibi Iacob Iacob cui respondit ecce adsum ³ait illi Deus ego sum Fortissimus Deus patris tui noli timere et descende in Aegyptum quia in gentem magnam faciam te ibi ⁴ego descendam tecum illuc et ego inde adducam te revertentem Ioseph quoque ponet manum suam super oculos tuos ⁵surrexit Iacob a puteo Iuramenti tuleruntque eum filii cum parvulis et uxoribus suis in plaustris quae miserat Pharao ad portandum senem ⁶et omnia quae possederat in terra Chanaan venitque in Aegyptum cum omni semine suo ⁷filii eius et nepotes filiae et cuncta simul progenies ⁸haec sunt autem nomina filiorum Israhel qui ingressi sunt in Aegyptum ipse cum liberis suis primogenitus Ruben ⁹filii Ruben Enoch et Phallu et Esrom et Charmi ¹⁰filii Symeon Iemuhel et Iamin et Ahod et Iachin et Saher et Saul filius Chananitidis ¹¹filii Levi Gerson Caath et Merari ¹²filii Iuda Her et Onan et Sela et Phares et Zara mortui sunt autem Her et Onan in terra Chanaan natique sunt filii Phares Esrom et Amul ¹³filii Isachar Thola et Phua et Iob et Semron ¹⁴filii Zabulon Sared et Helon et Iahelel ¹⁵hii filii Liae quos genuit in Mesopotamiam Syriae cum Dina filia sua omnes animae filiorum eius et filiarum triginta tres ¹⁶filii Gad Sephion et Haggi Suni et Esebon Heri et Arodi et Areli ¹⁷filii Aser Iamne et Iesua et Iesui et Beria Sara quoque soror eorum filii Beria Heber et Melchihel ¹⁸hii filii Zelphae quam dedit Laban Liae filiae suae et hos genuit Iacob sedecim animas ¹⁹filii Rahel uxoris Iacob Ioseph et Beniamin ²⁰natique sunt Ioseph filii in terra Aegypti quos genuit ei Aseneth filia Putiphare sacerdotis Heliopoleos Manasses et Ephraim ²¹filii Beniamin Bela et Bechor et Asbel Gera et Naaman et Ehi et Ros Mophim et Opphim et Ared ²²hii filii Rahel quos genuit Iacob omnes animae quattuordecim ²³filii Dan Usim ²⁴filii Nepthalim Iasihel et Guni et Hieser et Sallem ²⁵hii filii Balae quam dedit Laban Raheli filiae suae et hos genuit Iacob omnes animae septem ²⁶cunctae animae quae ingressae sunt cum Iacob in Aegyptum et egressae de femore illius absque uxoribus filiorum sexaginta sex ²⁷filii autem Ioseph qui nati sunt ei in terra Aegypti animae duae omnis anima domus Iacob quae ingressa est Aegyptum fuere septuaginta ²⁸misit autem Iudam ante se ad Ioseph ut nuntiaret ei et ille occurreret in Gessen ²⁹quo cum pervenisset iuncto Ioseph curru suo ascendit obviam patri ad eundem locum vidensque eum inruit super collum eius et inter amplexus flevit ³⁰dixitque pater ad Ioseph iam laetus moriar quia vidi faciem tuam et superstitem te relinquo ³¹et ille locutus est ad fratres et ad omnem domum patris sui ascendam et nuntiabo Pharaoni dicamque ei fratres mei et domus patris mei qui erant in terra Chanaan venerunt ad me ³²et sunt viri pastores ovium curamque habent alendorum gregum pecora sua et armenta et omnia quae habere potuerunt adduxerunt secum ³³cumque vocaverit vos et dixerit quod est opus vestrum ³⁴respondebitis viri pastores sumus servi tui ab infantia nostra usque in praesens et nos et patres nostri haec autem dicetis ut habitare possitis in terra Gessen quia detestantur Aegyptii omnes pastores ovium

Chapter 47

¹ingressus ergo Ioseph nuntiavit Pharaoni dicens pater meus et fratres oves eorum et armenta et cuncta quae possident venerunt de terra Chanaan et ecce consistunt in terra Gessen ²extremos quoque fratrum suorum quinque viros statuit coram rege ³quos ille interrogavit quid habetis operis responderunt pastores ovium sumus servi tui et nos et patres nostri ⁴ad peregrinandum in terra tua venimus quoniam non est herba gregibus servorum tuorum ingravescente fame in regione Chanaan petimusque ut esse nos iubeas servos tuos in terra Gessen ⁵dixit itaque rex ad Ioseph pater tuus et fratres tui venerunt ad te ⁶terra Aegypti in conspectu tuo est in optimo loco fac habitare eos et trade eis terram Gessen quod si nosti esse in eis viros industrios constitue illos magistros pecorum meorum ⁷post haec introduxit Ioseph patrem suum ad regem et statuit eum coram eo qui benedicens illi ⁸et interrogatus ab eo quot sunt dies annorum vitae tuae ⁹respondit dies peregrinationis vitae meae centum triginta annorum sunt parvi et mali et non pervenerunt usque ad dies patrum meorum quibus peregrinati sunt ¹⁰et benedicto rege egressus est foras ¹¹Ioseph vero patri et fratribus suis dedit possessionem in Aegypto in optimo loco terrae solo Ramesses ut praeceperat Pharao ¹²et alebat eos omnemque domum patris sui praebens cibaria singulis ¹³in toto enim orbe panis deerat et oppresserat fames terram maxime Aegypti et Chanaan ¹⁴e quibus omnem pecuniam congregavit pro venditione frumenti et intulit eam in aerarium regis ¹⁵cumque defecisset emptoris pretium venit cuncta Aegyptus ad Ioseph dicens da nobis panes quare morimur coram te deficiente pecunia ¹⁶quibus ille respondit adducite pecora vestra et dabo vobis pro eis cibos si pretium non habetis ¹⁷quae cum adduxissent dedit eis alimenta pro equis et ovibus et bubus et asinis sustentavitque eos illo anno pro commutatione pecorum ¹⁸veneruntque anno secundo et dixerunt ei non celamus dominum nostrum quod deficiente pecunia pecora simul defecerint nec clam te est quod absque corporibus et terra nihil habeamus ¹⁹cur ergo morimur te vidente et nos et terra nostra tui erimus eme nos in servitutem regiam et praebe semina ne pereunte cultore redigatur terra in solitudinem ²⁰emit igitur Ioseph omnem terram Aegypti vendentibus singulis possessiones suas prae magnitudine famis subiecitque eam Pharaoni ²¹et cunctos populos eius a novissimis terminis Aegypti usque ad extremos fines eius ²²praeter terram sacerdotum quae a rege tradita fuerat eis quibus et statuta cibaria ex horreis publicis praebebantur et idcirco non sunt conpulsi vendere possessiones suas ²³dixit ergo Ioseph ad populos en ut cernitis et vos et terram vestram Pharao possidet accipite semina et serite agros ²⁴ut fruges habere possitis quintam partem regi dabitis quattuor reliquas permitto vobis in sementem et in cibos famulis et liberis vestris ²⁵qui responderunt salus nostra in manu tua est respiciat nos tantum dominus noster et laeti serviemus regi ²⁶ex eo tempore usque in praesentem diem in universa terra Aegypti regibus quinta pars solvitur et factum est quasi in legem absque terra sacerdotali quae libera ab hac condicione fuit ²⁷habitavit ergo Israhel in Aegypto id est in terra Gessen et possedit eam auctusque est et multiplicatus nimis ²⁸et vixit in ea decem et septem annis factique sunt omnes dies vitae illius centum quadraginta septem annorum ²⁹cumque adpropinquare cerneret mortis diem vocavit filium suum Ioseph et dixit ad eum si inveni gratiam in conspectu tuo pone manum sub femore meo et facies mihi misericordiam et veritatem ut non sepelias me in Aegypto ³⁰sed dormiam cum patribus meis et auferas me de hac terra condasque in sepulchro maiorum cui respondit Ioseph ego faciam quod iussisti ³¹et ille iura ergo inquit mihi quo iurante adoravit Israhel Deum conversus ad lectuli caput

Chapter 48

¹his ita transactis nuntiatum est Ioseph quod aegrotaret pater eius qui adsumptis duobus filiis Manasse et Ephraim ire perrexit ²dictumque est seni ecce filius tuus Ioseph venit ad te qui confortatus sedit in lectulo ³et ingresso ad se ait Deus omnipotens apparuit mihi in Luza quae est in terra Chanaan benedixitque mihi ⁴et ait ego te augebo et multiplicabo et faciam in turbas populorum daboque tibi terram hanc et semini tuo post te in possessionem sempiternam ⁵duo igitur filii tui qui nati sunt tibi in terra Aegypti antequam huc venirem ad te mei erunt Ephraim et Manasses sicut Ruben et Symeon reputabuntur mihi ⁶reliquos autem quos genueris post eos tui erunt et nomine fratrum suorum vocabuntur in possessionibus suis ⁷mihi enim quando veniebam de Mesopotamiam mortua est Rahel in terra Chanaan in ipso itinere eratque vernum tempus et ingrediebar Ephratam et sepelivi eam iuxta viam Ephratae quae alio nomine appellatur Bethleem ⁸videns autem filios eius dixit ad eum qui sunt isti ⁹respondit filii mei sunt quos dedit mihi Deus in hoc loco adduc inquit eos ad me ut benedicam illis ¹⁰oculi enim Israhel caligabant prae nimia senectute et clare videre non poterat adplicitosque ad se deosculatus et circumplexus ¹¹dixit ad filium non sum fraudatus aspectu tuo insuper ostendit mihi Deus semen tuum ¹²cumque tulisset eos Ioseph de gremio patris adoravit pronus in terram ¹³et posuit Ephraim ad dexteram suam id est ad sinistram Israhel Manassen vero in sinistra sua ad dexteram scilicet patris adplicuitque ambos ad eum ¹⁴qui extendens manum dextram posuit super caput Ephraim iunioris fratris sinistram autem super caput Manasse qui maior natu erat commutans manus ¹⁵benedixitque Ioseph filio suo et ait Deus in cuius conspectu ambulaverunt patres mei Abraham et Isaac Deus qui pascit me ab adulescentia mea usque in praesentem diem ¹⁶angelus qui eruit me de cunctis malis benedicat pueris et invocetur super eos nomen meum nomina quoque patrum meorum Abraham et Isaac et crescant in multitudinem super terram ¹⁷videns autem Ioseph quod posuisset pater suus dexteram manum super caput Ephraim graviter accepit et adprehensam patris manum levare conatus est de capite Ephraim et transferre super caput Manasse ¹⁸dixitque ad patrem non ita convenit pater quia hic est primogenitus pone dexteram tuam super caput eius ¹⁹qui rennuens ait scio fili mi scio et iste quidem erit in populos et multiplicabitur sed frater eius iunior maior illo erit et semen illius crescet in gentes ²⁰benedixitque eis in ipso tempore dicens in te benedicetur Israhel atque dicetur faciat tibi Deus sicut Ephraim et sicut Manasse constituitque Ephraim ante Manassen ²¹et ait ad Ioseph filium suum en ego morior et erit Deus vobiscum reducetque vos ad terram patrum vestrorum ²²do tibi partem unam extra fratres tuos quam tuli de manu Amorrei in gladio et arcu meo

Chapter 49

¹vocavit autem Iacob filios suos et ait eis congregamini ut adnuntiem quae ventura sunt vobis diebus novissimis ²congregamini et audite filii Iacob audite Israhel patrem vestrum ³Ruben primogenitus meus tu fortitudo mea et principium doloris mei prior in donis maior imperio ⁴effusus es sicut aqua non crescas quia ascendisti cubile patris tui et maculasti stratum eius ⁵Symeon et Levi fratres vasa iniquitatis bellantia ⁶in consilio eorum ne veniat anima mea et in coetu illorum non sit gloria mea quia in furore suo occiderunt virum et in voluntate sua suffoderunt murum ⁷maledictus furor eorum quia pertinax et indignatio illorum quia dura dividam eos in Iacob et dispergam illos in Israhel ⁸Iuda te laudabunt fratres tui manus tua in cervicibus inimicorum tuorum adorabunt te filii patris tui ⁹catulus leonis Iuda a praeda fili mi ascendisti requiescens accubuisti ut leo et quasi leaena quis suscitabit eum ¹⁰non auferetur sceptrum de Iuda et dux de femoribus eius donec veniat qui mittendus est et ipse erit expectatio gentium ¹¹ligans ad vineam pullum suum et ad vitem o fili mi asinam suam lavabit vino stolam suam et sanguine uvae pallium suum ¹²pulchriores oculi eius vino et dentes lacte candidiores ¹³Zabulon in litore maris habitabit et in statione navium pertingens usque ad Sidonem ¹⁴Isachar asinus fortis accubans inter terminos ¹⁵vidit requiem quod esset bona et terram quod optima et subposuit umerum suum ad portandum factusque est tributis serviens ¹⁶Dan iudicabit populum suum sicut et alia tribus Israhel ¹⁷fiat Dan coluber in via cerastes in semita mordens ungulas equi ut cadat ascensor eius retro ¹⁸salutare tuum expectabo Domine ¹⁹Gad accinctus proeliabitur ante eum et ipse accingetur retrorsum ²⁰Aser pinguis panis eius et praebebit delicias regibus ²¹Nepthalim cervus emissus et dans eloquia pulchritudinis ²²filius adcrescens Ioseph filius adcrescens et decorus aspectu filiae discurrerunt super murum ²³sed exasperaverunt eum et iurgati sunt invideruntque illi habentes iacula ²⁴sedit in forti arcus eius et dissoluta sunt vincula brachiorum et manuum illius per manus potentis Iacob inde pastor egressus est lapis Israhel ²⁵Deus patris tui erit adiutor tuus et Omnipotens benedicet tibi benedictionibus caeli desuper benedictionibus abyssi iacentis deorsum benedictionibus uberum et vulvae ²⁶benedictiones patris tui confortatae sunt benedictionibus patrum eius donec veniret desiderium collium aeternorum fiant in capite Ioseph et in vertice nazarei inter fratres suos ²⁷Beniamin lupus rapax mane comedet praedam et vespere dividet spolia ²⁸omnes hii in tribubus Israhel duodecim haec locutus est eis pater suus benedixitque singulis benedictionibus propriis ²⁹et praecepit eis dicens ego congregor ad populum meum sepelite me cum patribus meis in spelunca duplici quae est in agro Ephron Hetthei ³⁰contra Mambre in terra Chanaan quam emit Abraham cum agro ab Ephron Hettheo in possessionem sepulchri ³¹ibi sepelierunt eum et Sarram uxorem eius ibi sepultus est Isaac cum Rebecca coniuge ibi et Lia condita iacet ³²finitisque mandatis quibus filios instruebat collegit pedes suos super lectulum et obiit adpositusque est ad populum suum

Chapter 50

¹quod cernens Ioseph ruit super faciem patris flens et deosculans eum ²praecepitque servis suis medicis ut aromatibus condirent patrem ³quibus iussa explentibus transierunt quadraginta dies iste quippe mos erat cadaverum conditorum flevitque eum Aegyptus septuaginta diebus ⁴et expleto planctus tempore locutus est Ioseph ad familiam Pharaonis si inveni gratiam in conspectu vestro loquimini in auribus Pharaonis ⁵eo quod pater meus adiuraverit me dicens en morior in sepulchro meo quod fodi mihi in terra Chanaan sepelies me ascendam igitur et sepeliam patrem meum ac revertar ⁶dixitque ei Pharao ascende et sepeli patrem tuum sicut adiuratus es ⁷quo ascendente ierunt cum eo omnes senes domus Pharaonis cunctique maiores natu terrae Aegypti ⁸domus Ioseph cum fratribus suis absque parvulis et gregibus atque armentis quae dereliquerant in terra Gessen ⁹habuit quoque in comitatu currus et equites et facta est turba non modica ¹⁰veneruntque ad aream Atad quae sita est trans Iordanem ubi celebrantes exequias planctu magno atque vehementi impleverunt septem dies ¹¹quod cum vidissent habitatores terrae Chanaan dixerunt planctus magnus est iste Aegyptiis et idcirco appellaverunt nomen loci illius Planctus Aegypti ¹²fecerunt ergo filii Iacob sicut praeceperat eis ¹³et portantes eum in terram Chanaan sepelierunt in spelunca duplici quam emerat Abraham cum agro in possessionem sepulchri ab Ephron Hettheo contra faciem Mambre ¹⁴reversusque est Ioseph in Aegyptum cum fratribus suis et omni comitatu sepulto patre ¹⁵quo mortuo timentes fratres eius et mutuo conloquentes ne forte memor sit iniuriae quam passus est et reddat nobis malum omne quod fecimus ¹⁶mandaverunt ei pater tuus praecepit nobis antequam moreretur ¹⁷ut haec tibi verbis illius diceremus obsecro ut obliviscaris sceleris fratrum tuorum et peccati atque malitiae quam exercuerunt in te nos quoque oramus ut servis Dei patris tui dimittas iniquitatem hanc quibus auditis flevit Ioseph ¹⁸veneruntque ad eum fratres sui et proni in terram dixerunt servi tui sumus ¹⁹quibus ille respondit nolite timere num Dei possumus rennuere voluntatem ²⁰vos cogitastis de me malum et Deus vertit illud in bonum ut exaltaret me sicut inpraesentiarum cernitis et salvos faceret multos populos ²¹nolite metuere ego pascam vos et parvulos vestros consolatusque est eos et blande ac leniter est locutus ²²et habitavit in Aegypto cum omni domo patris sui vixitque centum decem annis et vidit Ephraim filios usque ad tertiam generationem filii quoque Machir filii Manasse nati sunt in genibus Ioseph ²³quibus transactis locutus est fratribus suis post mortem meam Deus visitabit vos et ascendere faciet de terra ista ad terram quam iuravit Abraham Isaac et Iacob ²⁴cumque adiurasset eos atque dixisset Deus visitabit vos asportate vobiscum ossa mea de loco isto

Exodus

Chapter 1

¹haec sunt nomina filiorum Israhel qui ingressi sunt Aegyptum cum Iacob singuli cum domibus suis introierunt ²Ruben Symeon Levi Iuda ³Isachar Zabulon et Beniamin ⁴Dan et Nepthalim Gad et Aser ⁵erant igitur omnes animae eorum qui egressi sunt de femore Iacob septuaginta Ioseph autem in Aegypto erat ⁶quo mortuo et universis fratribus eius omnique cognatione illa ⁷filii Israhel creverunt et quasi germinantes multiplicati sunt ac roborati nimis impleverunt terram ⁸surrexit interea rex novus super Aegyptum qui ignorabat Ioseph ⁹et ait ad populum suum ecce populus filiorum Israhel multus et fortior nobis ¹⁰venite sapienter opprimamus eum ne forte multiplicetur et si ingruerit contra nos bellum addatur inimicis nostris expugnatisque nobis egrediatur e terra ¹¹praeposuit itaque eis magistros operum ut adfligerent eos oneribus aedificaveruntque urbes tabernaculorum Pharaoni Phiton et Ramesses ¹²quantoque opprimebant eos tanto magis multiplicabantur et crescebant ¹³oderantque filios Israhel Aegyptii et adfligebant inludentes eis ¹⁴atque ad amaritudinem perducebant vitam eorum operibus duris luti et lateris omnique famulatu quo in terrae operibus premebantur ¹⁵dixit autem rex Aegypti obsetricibus Hebraeorum quarum una vocabatur Sephra altera Phua ¹⁶praecipiens eis quando obsetricabitis Hebraeas et partus tempus advenerit si masculus fuerit interficite illum si femina reservate ¹⁷timuerunt autem obsetrices Deum et non fecerunt iuxta praeceptum regis Aegypti sed conservabant mares ¹⁸quibus ad se accersitis rex ait quidnam est hoc quod facere voluistis ut pueros servaretis ¹⁹quae responderunt non sunt hebraeae sicut aegyptiae mulieres ipsae enim obsetricandi habent scientiam et priusquam veniamus ad eas pariunt ²⁰bene ergo fecit Deus obsetricibus et crevit populus confortatusque est nimis ²¹et quia timuerant obsetrices Deum aedificavit illis domos ²²praecepit autem Pharao omni populo suo dicens quicquid masculini sexus natum fuerit in flumen proicite quicquid feminei reservate

Chapter 2

¹egressus est post haec vir de domo Levi accepta uxore stirpis suae ²quae concepit et peperit filium et videns eum elegantem abscondit tribus mensibus ³cumque iam celare non posset sumpsit fiscellam scirpeam et linivit eam bitumine ac pice posuitque intus infantulum et exposuit eum in carecto ripae fluminis ⁴stante procul sorore eius et considerante eventum rei ⁵ecce autem descendebat filia Pharaonis ut lavaretur in flumine et puellae eius gradiebantur per crepidinem alvei quae cum vidisset fiscellam in papyrione misit unam e famulis suis et adlatam ⁶aperiens cernensque in ea parvulum vagientem miserta eius ait de infantibus Hebraeorum est ⁷cui soror pueri vis inquit ut vadam et vocem tibi hebraeam mulierem quae nutrire possit infantulum ⁸respondit vade perrexit puella et vocavit matrem eius ⁹ad quam locuta filia Pharaonis accipe ait puerum istum et nutri mihi ego tibi dabo mercedem tuam suscepit mulier et nutrivit puerum adultumque tradidit filiae Pharaonis ¹⁰quem illa adoptavit in locum filii vocavitque nomen eius Mosi dicens quia de aqua tuli eum ¹¹in diebus illis postquam creverat Moses egressus ad fratres suos vidit adflictionem eorum et virum aegyptium percutientem quendam de Hebraeis fratribus suis ¹²cumque circumspexisset huc atque illuc et nullum adesse vidisset percussum Aegyptium abscondit sabulo ¹³et egressus die altero conspexit duos Hebraeos rixantes dixitque ei qui faciebat iniuriam quare percutis proximum tuum ¹⁴qui respondit quis constituit te principem et iudicem super nos num occidere me tu dicis sicut occidisti Aegyptium timuit Moses et ait quomodo palam factum est verbum istud ¹⁵audivitque Pharao sermonem hunc et quaerebat occidere Mosen qui fugiens de conspectu eius moratus est in terra Madian et sedit iuxta puteum ¹⁶erant sacerdoti Madian septem filiae quae venerunt ad hauriendas aquas et impletis canalibus adaquare cupiebant greges patris sui ¹⁷supervenere pastores et eiecerunt eas surrexitque Moses et defensis puellis adaquavit oves earum ¹⁸quae cum revertissent ad Raguhel patrem suum dixit ad eas cur velocius venistis solito ¹⁹responderunt vir aegyptius liberavit nos de manu pastorum insuper et hausit aquam nobiscum potumque dedit ovibus ²⁰at ille ubi est inquit quare dimisistis hominem vocate eum ut comedat panem ²¹iuravit ergo Moses quod habitaret cum eo accepitque Sefforam filiam eius ²²quae peperit filium quem vocavit Gersam dicens advena fui in terra aliena ²³post multum temporis mortuus est rex Aegypti et ingemescentes filii Israhel propter opera vociferati sunt ascenditque clamor eorum ad Deum ab operibus ²⁴et audivit gemitum eorum ac recordatus foederis quod pepigerat cum Abraham et Isaac et Iacob ²⁵respexit filios Israhel et cognovit eos

Chapter 3

¹Moses autem pascebat oves Iethro cognati sui sacerdotis Madian cumque minasset gregem ad interiora deserti venit ad montem Dei Horeb ²apparuitque ei Dominus in flamma ignis de medio rubi et videbat quod rubus arderet et non conbureretur ³dixit ergo Moses vadam et videbo visionem hanc magnam quare non conburatur rubus ⁴cernens autem Dominus quod pergeret ad videndum vocavit eum de medio rubi et ait Moses Moses qui respondit adsum ⁵at ille ne adpropies inquit huc solve calciamentum de pedibus tuis locus enim in quo stas terra sancta est ⁶et ait ego sum Deus patris tui Deus Abraham Deus Isaac Deus Iacob abscondit Moses faciem suam non enim audebat aspicere contra Deum ⁷cui ait Dominus vidi adflictionem populi mei in Aegypto et clamorem eius audivi propter duritiam eorum qui praesunt operibus ⁸et sciens dolorem eius descendi ut liberarem eum de manibus Aegyptiorum et educerem de terra illa in terram bonam et spatiosam in terram quae fluit lacte et melle ad loca Chananei et Hetthei et Amorrei Ferezei et Evei et Iebusei ⁹clamor ergo filiorum Israhel venit ad me vidique adflictionem eorum qua ab Aegyptiis opprimuntur ¹⁰sed veni mittam te ad Pharaonem ut educas populum meum filios Israhel de Aegypto ¹¹dixit Moses ad Deum quis ego sum ut vadam ad Pharaonem et educam filios Israhel de Aegypto ¹²qui dixit ei ero tecum et hoc habebis signum quod miserim te cum eduxeris populum de Aegypto immolabis Deo super montem istum ¹³ait Moses ad Deum ecce ego vadam ad filios Israhel et dicam eis Deus patrum vestrorum misit me ad vos si dixerint mihi quod est nomen eius quid dicam eis ¹⁴dixit Deus ad Mosen ego sum qui sum ait sic dices filiis Israhel qui est misit me ad vos ¹⁵dixitque iterum Deus ad Mosen haec dices filiis Israhel Dominus Deus patrum vestrorum Deus Abraham Deus Isaac et Deus Iacob misit me ad vos hoc nomen mihi est in aeternum et hoc memoriale meum in generationem et generatione ¹⁶vade congrega seniores Israhel et dices ad eos Dominus Deus patrum vestrorum apparuit mihi Deus Abraham et Deus Isaac et Deus Iacob dicens visitans visitavi vos et omnia quae acciderunt vobis in Aegypto ¹⁷et dixi ut educam vos de adflictione Aegypti in terram Chananei et Hetthei et Amorrei Ferezei et Evei et Iebusei ad terram fluentem lacte et melle ¹⁸et audient vocem tuam ingredierisque tu et seniores Israhel ad regem Aegypti et dices ad eum Dominus Deus Hebraeorum vocavit nos ibimus viam trium dierum per solitudinem ut immolemus Domino Deo nostro ¹⁹sed ego scio quod non dimittet vos rex Aegypti ut eatis nisi per manum validam ²⁰extendam enim manum meam et percutiam Aegyptum in cunctis mirabilibus meis quae facturus sum in medio eorum post haec dimittet vos ²¹daboque gratiam populo huic coram Aegyptiis et cum egrediemini non exibitis vacui ²²sed postulabit mulier a vicina sua et ab hospita vasa argentea et aurea ac vestes ponetisque eas super filios et filias vestras et spoliabitis Aegyptum

Chapter 4

¹respondens Moses ait non credent mihi neque audient vocem meam sed dicent non apparuit tibi Dominus ²dixit ergo ad eum quid est hoc quod tenes in manu tua respondit virga ³ait proice eam in terram proiecit et versa est in colubrum ita ut fugeret Moses ⁴dixitque Dominus extende manum tuam et adprehende caudam eius extendit et tenuit versaque est in virgam ⁵ut credant inquit quod apparuerit tibi Dominus Deus patrum tuorum Deus Abraham Deus Isaac Deus Iacob ⁶dixitque Dominus rursum mitte manum in sinum tuum quam cum misisset in sinum protulit leprosam instar nivis ⁷retrahe ait manum in sinum tuum retraxit et protulit iterum et erat similis carni reliquae ⁸si non crediderint inquit tibi neque audierint sermonem signi prioris credent verbo signi sequentis ⁹quod si nec duobus quidem his signis crediderint neque audierint vocem tuam sume aquam fluminis et effunde eam super aridam et quicquid hauseris de fluvio vertetur in sanguinem ¹⁰ait Moses obsecro Domine non sum eloquens ab heri et nudius tertius et ex quo locutus es ad servum tuum inpeditioris et tardioris linguae sum ¹¹dixit Dominus ad eum quis fecit os hominis aut quis fabricatus est mutum et surdum videntem et caecum nonne ego ¹²perge igitur et ego ero in ore tuo doceboque te quid loquaris ¹³at ille obsecro inquit Domine mitte quem missurus es ¹⁴iratus Dominus in Mosen ait Aaron frater tuus Levites scio quod eloquens sit ecce ipse egreditur in occursum tuum vidensque te laetabitur corde ¹⁵loquere ad eum et pone verba mea in ore eius ego ero in ore tuo et in ore illius et ostendam vobis quid agere debeatis ¹⁶ipse loquetur pro te ad populum et erit os tuum tu autem eris ei in his quae ad Deum pertinent ¹⁷virgam quoque hanc sume in manu tua in qua facturus es signa ¹⁸abiit Moses et reversus est ad Iethro cognatum suum dixitque ei vadam et revertar ad fratres meos in Aegyptum ut videam si adhuc vivunt cui ait Iethro vade in pace ¹⁹dixit ergo Dominus ad Mosen in Madian vade revertere in Aegyptum mortui sunt omnes qui quaerebant animam tuam ²⁰tulit Moses uxorem et filios suos et inposuit eos super asinum reversusque est in Aegyptum portans virgam Dei in manu sua ²¹dixitque ei Dominus revertenti in Aegyptum vide ut omnia ostenta quae posui in manu tua facias coram Pharaone ego indurabo cor eius et non dimittet populum ²²dicesque ad eum haec dicit Dominus filius meus primogenitus meus Israhel ²³dixi tibi dimitte filium meum ut serviat mihi et noluisti dimittere eum ecce ego interficiam filium tuum primogenitum ²⁴cumque esset in itinere in diversorio occurrit ei Dominus et volebat occidere eum ²⁵tulit ilico Seffora acutissimam petram et circumcidit praeputium filii sui tetigitque pedes eius et ait sponsus sanguinum tu mihi es ²⁶et dimisit eum postquam dixerat sponsus sanguinum ob circumcisionem ²⁷dixit autem Dominus ad Aaron vade in occursum Mosi in deserto qui perrexit ei obviam in montem Dei et osculatus est eum ²⁸narravitque Moses Aaron omnia verba Domini quibus miserat eum et signa quae mandaverat ²⁹veneruntque simul et congregaverunt cunctos seniores filiorum Israhel ³⁰locutusque est Aaron omnia verba quae dixerat Dominus ad Mosen et fecit signa coram populo ³¹et credidit populus audieruntque quod visitasset Dominus filios Israhel et quod respexisset adflictionem eorum et proni adoraverunt

Chapter 5

¹post haec ingressi sunt Moses et Aaron et dixerunt Pharaoni haec dicit Dominus Deus Israhel dimitte populum meum ut sacrificet mihi in deserto ²at ille respondit quis est Dominus ut audiam vocem eius et dimittam Israhel nescio Dominum et Israhel non dimittam ³dixerunt Deus Hebraeorum vocavit nos ut eamus viam trium dierum in solitudinem et sacrificemus Domino Deo nostro ne forte accidat nobis pestis aut gladius ⁴ait ad eos rex Aegypti quare Moses et Aaron sollicitatis populum ab operibus suis ite ad onera vestra ⁵dixitque Pharao multus est populus terrae videtis quod turba succreverit quanto magis si dederitis eis requiem ab operibus ⁶praecepit ergo in die illo praefectis operum et exactoribus populi dicens ⁷nequaquam ultra dabitis paleas populo ad conficiendos lateres sicut prius sed ipsi vadant et colligant stipulam ⁸et mensuram laterum quos prius faciebant inponetis super eos nec minuetis quicquam vacant enim et idcirco vociferantur dicentes eamus et sacrificemus Deo nostro ⁹opprimantur operibus et expleant ea ut non adquiescant verbis mendacibus ¹⁰igitur egressi praefecti operum et exactores ad populum dixerunt sic dicit Pharao non do vobis paleas ¹¹ite et colligite sicubi invenire potueritis nec minuetur quicquam de opere vestro ¹²dispersusque est populus per omnem terram Aegypti ad colligendas paleas ¹³praefecti quoque operum instabant dicentes conplete opus vestrum cotidie ut prius facere solebatis quando dabantur vobis paleae ¹⁴flagellatique sunt qui praeerant operibus filiorum Israhel ab exactoribus Pharaonis dicentibus quare non impletis mensuram laterum sicut prius nec heri nec hodie ¹⁵veneruntque praepositi filiorum Israhel et vociferati sunt ad Pharaonem dicentes cur ita agis contra servos tuos ¹⁶paleae non dantur nobis et lateres similiter imperantur en famuli tui flagellis caedimur et iniuste agitur contra populum tuum ¹⁷qui ait vacatis otio et idcirco dicitis eamus et sacrificemus Domino ¹⁸ite ergo et operamini paleae non dabuntur vobis et reddetis consuetum numerum laterum ¹⁹videbantque se praepositi filiorum Israhel in malo eo quod diceretur eis non minuetur quicquam de lateribus per singulos dies ²⁰occurreruntque Mosi et Aaron qui stabant ex adverso egredientes a Pharaone ²¹et dixerunt ad eos videat Dominus et iudicet quoniam fetere fecistis odorem nostrum coram Pharao et servis eius et praebuistis ei gladium ut occideret nos ²²reversusque Moses ad Dominum ait Domine cur adflixisti populum istum quare misisti me ²³ex eo enim quo ingressus sum ad Pharaonem ut loquerer nomine tuo adflixit populum tuum et non liberasti eos

Chapter 6

¹dixit Dominus ad Mosen nunc videbis quae facturus sum Pharaoni per manum enim fortem dimittet eos et in manu robusta eiciet illos de terra sua ²locutusque est Dominus ad Mosen dicens ego Dominus ³qui apparui Abraham Isaac et Iacob in Deo omnipotente et nomen meum Adonai non indicavi eis ⁴pepigique cum eis foedus ut darem illis terram Chanaan terram peregrinationis eorum in qua fuerunt advenae ⁵ego audivi gemitum filiorum Israhel quo Aegyptii oppresserunt eos et recordatus sum pacti mei ⁶ideo dic filiis Israhel ego Dominus qui educam vos de ergastulo Aegyptiorum et eruam de servitute ac redimam in brachio excelso et iudiciis magnis ⁷et adsumam vos mihi in populum et ero vester Deus scietisque quod ego sim Dominus Deus vester qui eduxerim vos de ergastulo Aegyptiorum ⁸et induxerim in terram super quam levavi manum meam ut darem eam Abraham Isaac et Iacob daboque illam vobis possidendam ego Dominus ⁹narravit ergo Moses omnia filiis Israhel qui non adquieverunt ei propter angustiam spiritus et opus durissimum ¹⁰locutusque est Dominus ad Mosen dicens ¹¹ingredere et loquere ad Pharao regem Aegypti ut dimittat filios Israhel de terra sua ¹²respondit Moses coram Domino ecce filii Israhel non me audiunt et quomodo audiet me Pharao praesertim cum sim incircumcisus labiis ¹³locutus est Dominus ad Mosen et Aaron et dedit mandatum ad filios Israhel et ad Pharao regem Aegypti ut educerent filios Israhel de terra Aegypti ¹⁴isti sunt principes domorum per familias suas filii Ruben primogeniti Israhelis Enoch et Phallu Aesrom et Charmi ¹⁵hae cognationes Ruben filii Symeon Iamuhel et Iamin et Aod Iachin et Soer et Saul filius Chananitidis hae progenies Symeon ¹⁶et haec nomina filiorum Levi per cognationes suas Gerson et Caath et Merari anni autem vitae Levi fuerunt centum triginta septem ¹⁷filii Gerson Lobeni et Semei per cognationes suas ¹⁸filii Caath Amram et Isuar et Hebron et Ozihel annique vitae Caath centum triginta tres ¹⁹filii Merari Mooli et Musi hae cognationes Levi per familias suas ²⁰accepit autem Amram uxorem Iocabed patruelem suam quae peperit ei Aaron et Mosen fueruntque anni vitae Amram centum triginta septem ²¹filii quoque Isuar Core et Napheg et Zechri ²²filii quoque Ozihel Misahel et Elsaphan et Sethri ²³accepit autem Aaron uxorem Elisabe filiam Aminadab sororem Naasson quae peperit ei Nadab et Abiu et Eleazar et Ithamar ²⁴filii quoque Core Asir et Helcana et Abiasab hae sunt cognationes Coritarum ²⁵at vero Eleazar filius Aaron accepit uxorem de filiabus Phutihel quae peperit ei Finees hii sunt principes familiarum leviticarum per cognationes suas ²⁶iste est Aaron et Moses quibus praecepit Dominus ut educerent filios Israhel de terra Aegypti per turmas suas ²⁷hii sunt qui loquuntur ad Pharao regem Aegypti ut educant filios Israhel de Aegypto iste Moses et Aaron ²⁸in die qua locutus est Dominus ad Mosen in terra Aegypti ²⁹et locutus est Dominus ad Mosen dicens ego Dominus loquere ad Pharao regem Aegypti omnia quae ego loquor tibi ³⁰et ait Moses coram Domino en incircumcisus labiis sum quomodo audiet me Pharao

Chapter 7

¹dixitque Dominus ad Mosen ecce constitui te Deum Pharaonis Aaron frater tuus erit propheta tuus ²tu loqueris omnia quae mando tibi ille loquetur ad Pharaonem ut dimittat filios Israhel de terra sua ³sed ego indurabo cor eius et multiplicabo signa et ostenta mea in terra Aegypti ⁴et non audiet vos inmittamque manum meam super Aegyptum et educam exercitum et populum meum filios Israhel de terra Aegypti per iudicia maxima ⁵et scient Aegyptii quod ego sim Dominus qui extenderim manum meam super Aegyptum et eduxerim filios Israhel de medio eorum ⁶fecit itaque Moses et Aaron sicut praeceperat Dominus ita egerunt ⁷erat autem Moses octoginta annorum et Aaron octoginta trium quando locuti sunt ad Pharaonem ⁸dixitque Dominus ad Mosen et Aaron ⁹cum dixerit vobis Pharao ostendite signa dices ad Aaron tolle virgam tuam et proice eam coram Pharao ac vertatur in colubrum ¹⁰ingressi itaque Moses et Aaron ad Pharaonem fecerunt sicut praeceperat Dominus tulitque Aaron virgam coram Pharao et servis eius quae versa est in colubrum ¹¹vocavit autem Pharao sapientes et maleficos et fecerunt etiam ipsi per incantationes aegyptias et arcana quaedam similiter ¹²proieceruntque singuli virgas suas quae versae sunt in dracones sed devoravit virga Aaron virgas eorum ¹³induratumque est cor Pharaonis et non audivit eos sicut praeceperat Dominus ¹⁴dixit autem Dominus ad Mosen ingravatum est cor Pharaonis non vult dimittere populum ¹⁵vade ad eum mane ecce egredietur ad aquas et stabis in occursum eius super ripam fluminis et virgam quae conversa est in draconem tolles in manu tua ¹⁶dicesque ad eum Dominus Deus Hebraeorum misit me ad te dicens dimitte populum meum ut mihi sacrificet in deserto et usque ad praesens audire noluisti ¹⁷haec igitur dicit Dominus in hoc scies quod Dominus sim ecce percutiam virga quae in manu mea est aquam fluminis et vertetur in sanguinem ¹⁸pisces quoque qui sunt in fluvio morientur et conputrescent aquae et adfligentur Aegyptii bibentes aquam fluminis ¹⁹dixit quoque Dominus ad Mosen dic ad Aaron tolle virgam tuam et extende manum tuam super aquas Aegypti et super fluvios eorum et rivos ac paludes et omnes lacus aquarum ut vertantur in sanguinem et sit cruor in omni terra Aegypti tam in ligneis vasis quam in saxeis ²⁰feceruntque ita Moses et Aaron sicut praeceperat Dominus et elevans virgam percussit aquam fluminis coram Pharao et servis eius quae versa est in sanguinem ²¹et pisces qui erant in flumine mortui sunt conputruitque fluvius et non poterant Aegyptii bibere aquam fluminis et fuit sanguis in tota terra Aegypti ²²feceruntque similiter malefici Aegyptiorum incantationibus suis et induratum est cor Pharaonis nec audivit eos sicut praeceperat Dominus ²³avertitque se et ingressus est domum suam nec adposuit cor etiam hac vice ²⁴foderunt autem omnes Aegyptii per circuitum fluminis aquam ut biberent non enim poterant bibere de aqua fluminis ²⁵impletique sunt septem dies postquam percussit Dominus fluvium

Chapter 8

¹dixitque Dominus ad Mosen ingredere ad Pharao et dices ad eum haec dicit Dominus dimitte populum meum ut sacrificet mihi ²sin autem nolueris dimittere ecce ego percutiam omnes terminos tuos ranis ³et ebulliet fluvius ranas quae ascendent et ingredientur domum tuam et cubiculum lectuli tui et super stratum tuum et in domos servorum tuorum et in populum tuum et in furnos tuos et in reliquias ciborum tuorum ⁴et ad te et ad populum tuum et ad omnes servos tuos intrabunt ranae ⁵dixitque Dominus ad Mosen dic Aaron extende manum tuam super fluvios et super rivos ac paludes et educ ranas super terram Aegypti ⁶extendit Aaron manum super aquas Aegypti et ascenderunt ranae operueruntque terram Aegypti ⁷fecerunt autem et malefici per incantationes suas similiter eduxeruntque ranas super terram Aegypti ⁸vocavit autem Pharao Mosen et Aaron et dixit orate Dominum ut auferat ranas a me et a populo meo et dimittam populum ut sacrificet Domino ⁹dixitque Moses Pharaoni constitue mihi quando deprecer pro te et pro servis tuis et pro populo tuo ut abigantur ranae a te et a domo tua et tantum in flumine remaneant ¹⁰qui respondit cras at ille iuxta verbum inquit tuum ut scias quoniam non est sicut Dominus Deus noster ¹¹et recedent ranae a te et a domo tua et a servis tuis et a populo tuo tantum in flumine remanebunt ¹²egressique sunt Moses et Aaron a Pharaone et clamavit Moses ad Dominum pro sponsione ranarum quam condixerat Pharaoni ¹³fecitque Dominus iuxta verbum Mosi et mortuae sunt ranae de domibus et de villis et de agris ¹⁴congregaveruntque eas in inmensos aggeres et conputruit terra ¹⁵videns autem Pharao quod data esset requies ingravavit cor suum et non audivit eos sicut praeceperat Dominus ¹⁶dixitque Dominus ad Mosen loquere ad Aaron extende virgam tuam et percute pulverem terrae et sint scinifes in universa terra Aegypti ¹⁷feceruntque ita et extendit Aaron manu virgam tenens percussitque pulverem terrae et facti sunt scinifes in hominibus et in iumentis omnis pulvis terrae versus est in scinifes per totam terram Aegypti ¹⁸feceruntque similiter malefici incantationibus suis ut educerent scinifes et non potuerunt erantque scinifes tam in hominibus quam in iumentis ¹⁹et dixerunt malefici ad Pharao digitus Dei est induratumque est cor Pharaonis et non audivit eos sicut praeceperat Dominus ²⁰dixit quoque Dominus ad Mosen consurge diluculo et sta coram Pharaone egreditur enim ad aquas et dices ad eum haec dicit Dominus dimitte populum meum ut sacrificet mihi ²¹quod si non dimiseris eum ecce ego inmittam in te et in servos tuos et in populum tuum et in domos tuas omne genus muscarum et implebuntur domus Aegyptiorum muscis diversi generis et in universa terra in qua fuerint ²²faciamque mirabilem in die illa terram Gessen in qua populus meus est ut non sint ibi muscae et scias quoniam ego Dominus in medio terrae ²³ponamque divisionem inter populum meum et populum tuum cras erit signum istud ²⁴fecitque Dominus ita et venit musca gravissima in domos Pharaonis et servorum eius et in omnem terram Aegypti corruptaque est terra ab huiuscemodi muscis ²⁵vocavit Pharao Mosen et Aaron et ait eis ite sacrificate Deo vestro in terra ²⁶et ait Moses non potest ita fieri abominationes enim Aegyptiorum immolabimus Domino Deo nostro quod si mactaverimus ea quae colunt Aegyptii coram eis lapidibus nos obruent ²⁷via trium dierum pergemus in solitudine et sacrificabimus Domino Deo nostro sicut praeceperit nobis ²⁸dixitque Pharao ego dimittam vos ut sacrificetis Domino Deo vestro in deserto verumtamen longius ne abeatis rogate pro me ²⁹et ait Moses egressus a te orabo Dominum et recedet musca a Pharaone et a servis et a populo eius cras verumtamen noli ultra fallere ut non dimittas populum sacrificare Domino ³⁰egressusque Moses a Pharao oravit Dominum ³¹qui fecit iuxta verbum illius et abstulit muscas a Pharao et a servis et a populo eius non superfuit ne una quidem ³²et ingravatum est cor Pharaonis ita ut ne hac quidem vice dimitteret populum

Chapter 9

¹dixit autem Dominus ad Mosen ingredere ad Pharaonem et loquere ad eum haec dicit Dominus Deus Hebraeorum dimitte populum meum ut sacrificet mihi ²quod si adhuc rennuis et retines eos ³ecce manus mea erit super agros tuos et super equos et asinos et camelos et boves et oves pestis valde gravis ⁴et faciet Dominus mirabile inter possessiones Israhel et possessiones Aegyptiorum ut nihil omnino intereat ex his quae pertinent ad filios Israhel ⁵constituitque Dominus tempus dicens cras faciet Dominus verbum istud in terra ⁶fecit ergo Dominus verbum hoc altero die mortuaque sunt omnia animantia Aegyptiorum de animalibus vero filiorum Israhel nihil omnino periit ⁷et misit Pharao ad videndum nec erat quicquam mortuum de his quae possidebat Israhel ingravatumque est cor Pharaonis et non dimisit populum ⁸et dixit Dominus ad Mosen et Aaron tollite plenas manus cineris de camino et spargat illud Moses in caelum coram Pharao ⁹sitque pulvis super omnem terram Aegypti erunt enim in hominibus et in iumentis vulnera et vesicae turgentes in universa terra Aegypti ¹⁰tuleruntque cinerem de camino et steterunt contra Pharao et sparsit illud Moses in caelum factaque sunt vulnera vesicarum turgentium in hominibus et in iumentis ¹¹nec poterant malefici stare coram Mosen propter vulnera quae in illis erant et in omni terra Aegypti ¹²induravitque Dominus cor Pharaonis et non audivit eos sicut locutus est Dominus ad Mosen ¹³dixit quoque Dominus ad Mosen mane consurge et sta coram Pharao et dices ad eum haec dicit Dominus Deus Hebraeorum dimitte populum meum ut sacrificet mihi ¹⁴quia in hac vice mittam omnes plagas meas super cor tuum super servos tuos et super populum tuum ut scias quod non sit similis mei in omni terra ¹⁵nunc enim extendens manum percutiam te et populum tuum peste peribisque de terra ¹⁶idcirco autem posui te ut ostendam in te fortitudinem meam et narretur nomen meum in omni terra ¹⁷adhuc retines populum meum et non vis eum dimittere ¹⁸en pluam hac ipsa hora cras grandinem multam nimis qualis non fuit in Aegypto a die qua fundata est usque in praesens tempus ¹⁹mitte ergo iam nunc et congrega iumenta tua et omnia quae habes in agro homines enim et iumenta et universa quae inventa fuerint foris nec congregata de agris cecideritque super ea grando morientur ²⁰qui timuit verbum Domini de servis Pharao fecit confugere servos suos et iumenta in domos ²¹qui autem neglexit sermonem Domini dimisit servos suos et iumenta in agris ²²et dixit Dominus ad Mosen extende manum tuam in caelum ut fiat grando in universa terra Aegypti super homines et super iumenta et super omnem herbam agri in terra Aegypti ²³extenditque Moses virgam in caelum et Dominus dedit tonitrua et grandinem ac discurrentia fulgura super terram pluitque Dominus grandinem super terram Aegypti ²⁴et grando et ignis inmixta pariter ferebantur tantaeque fuit magnitudinis quanta ante numquam apparuit in universa terra Aegypti ex quo gens illa condita est ²⁵et percussit grando in omni terra Aegypti cuncta quae fuerunt in agris ab homine usque ad iumentum cunctam herbam agri percussit grando et omne lignum regionis confregit ²⁶tantum in terra Gessen ubi erant filii Israhel grando non cecidit ²⁷misitque Pharao et vocavit Mosen et Aaron dicens ad eos peccavi etiam nunc Dominus iustus ego et populus meus impii ²⁸orate Dominum et desinant tonitrua Dei et grando ut dimittam vos et nequaquam hic ultra maneatis ²⁹ait Moses cum egressus fuero de urbe extendam palmas meas ad Dominum et cessabunt tonitrua et grando non erit ut scias quia Domini est terra ³⁰novi autem quod et tu et servi tui necdum timeatis Dominum Deum ³¹linum ergo et hordeum laesum est eo quod hordeum esset virens et linum iam folliculos germinaret ³²triticum autem et far non sunt laesa quia serotina erant ³³egressusque Moses a Pharaone et ex urbe tetendit manus ad Dominum et cessaverunt tonitrua et grando nec ultra stillavit pluvia super terram ³⁴videns autem Pharao quod cessasset pluvia et grando et tonitrua auxit peccatum ³⁵et ingravatum est cor eius et servorum illius et induratum nimis nec dimisit filios Israhel sicut praeceperat Dominus per manum Mosi

Chapter 10

¹et dixit Dominus ad Mosen ingredere ad Pharao ego enim induravi cor eius et servorum illius ut faciam signa mea haec in eo ²et narres in auribus filii tui et nepotum tuorum quotiens contriverim Aegyptios et signa mea fecerim in eis et sciatis quia ego Dominus ³introierunt ergo Moses et Aaron ad Pharaonem et dixerunt ad eum haec dicit Dominus Deus Hebraeorum usquequo non vis subici mihi dimitte populum meum ut sacrificet mihi ⁴sin autem resistis et non vis dimittere eum ecce ego inducam cras lucustam in fines tuos ⁵quae operiat superficiem terrae nec quicquam eius appareat sed comedatur quod residuum fuit grandini conrodet enim omnia ligna quae germinant in agris ⁶et implebunt domos tuas et servorum tuorum et omnium Aegyptiorum quantam non viderunt patres tui et avi ex quo orti sunt super terram usque in praesentem diem avertitque se et egressus est a Pharaone ⁷dixerunt autem servi Pharaonis ad eum usquequo patiemur hoc scandalum dimitte homines ut sacrificent Domino Deo suo nonne vides quod perierit Aegyptus ⁸revocaveruntque Mosen et Aaron ad Pharaonem qui dixit eis ite sacrificate Domino Deo vestro quinam sunt qui ituri sunt ⁹ait Moses cum parvulis nostris et senibus pergemus cum filiis et filiabus cum ovibus et armentis est enim sollemnitas Domini nostri ¹⁰et respondit sic Dominus sit vobiscum quomodo ego dimittam vos et parvulos vestros cui dubium est quod pessime cogitetis ¹¹non fiet ita sed ite tantum viri et sacrificate Domino hoc enim et ipsi petistis statimque eiecti sunt de conspectu Pharaonis ¹²dixit autem Dominus ad Mosen extende manum tuam super terram Aegypti ad lucustam ut ascendat super eam et devoret omnem herbam quae residua fuit grandini ¹³extendit Moses virgam super terram Aegypti et Dominus induxit ventum urentem tota illa die ac nocte et mane facto ventus urens levavit lucustas ¹⁴quae ascenderunt super universam terram Aegypti et sederunt in cunctis finibus Aegyptiorum innumerabiles quales ante illud tempus non fuerant nec postea futurae sunt ¹⁵operueruntque universam superficiem terrae vastantes omnia devorata est igitur herba terrae et quicquid pomorum in arboribus fuit quae grando dimiserat nihilque omnino virens relictum est in lignis et in herbis terrae in cuncta Aegypto ¹⁶quam ob rem festinus Pharao vocavit Mosen et Aaron et dixit eis peccavi in Dominum Deum vestrum et in vos ¹⁷sed nunc dimittite peccatum mihi etiam hac vice et rogate Dominum Deum vestrum ut auferat a me mortem istam ¹⁸egressusque est de conspectu Pharaonis et oravit Dominum ¹⁹qui flare fecit ventum ab occidente vehementissimum et arreptam lucustam proiecit in mare Rubrum non remansit ne una quidem in cunctis finibus Aegypti ²⁰et induravit Dominus cor Pharaonis nec dimisit filios Israhel ²¹dixit autem Dominus ad Mosen extende manum tuam in caelum et sint tenebrae super terram Aegypti tam densae ut palpari queant ²²extendit Moses manum in caelum et factae sunt tenebrae horribiles in universa terra Aegypti tribus diebus ²³nemo vidit fratrem suum nec movit se de loco in quo erat ubicumque autem habitabant filii Israhel lux erat ²⁴vocavitque Pharao Mosen et Aaron et dixit eis ite sacrificate Domino oves tantum vestrae et armenta remaneant parvuli vestri eant vobiscum ²⁵ait Moses hostias quoque et holocausta dabis nobis quae offeramus Domino Deo nostro ²⁶cuncti greges pergent nobiscum non remanebit ex eis ungula quae necessaria sunt in cultum Domini Dei nostri praesertim cum ignoremus quid debeat immolari donec ad ipsum locum perveniamus ²⁷induravit autem Dominus cor Pharaonis et noluit dimittere eos ²⁸dixitque Pharao ad eum recede a me cave ne ultra videas faciem meam quocumque die apparueris mihi morieris ²⁹respondit Moses ita fiat ut locutus es non videbo ultra faciem tuam

Chapter 11

¹et dixit Dominus ad Mosen adhuc una plaga tangam Pharaonem et Aegyptum et post haec dimittet vos et exire conpellet ²dices ergo omni plebi ut postulet vir ab amico suo et mulier a vicina sua vasa argentea et aurea ³dabit autem Dominus gratiam populo coram Aegyptiis fuitque Moses vir magnus valde in terra Aegypti coram servis Pharao et omni populo ⁴et ait haec dicit Dominus media nocte egrediar in Aegyptum ⁵et morietur omne primogenitum in terra Aegyptiorum a primogenito Pharaonis qui sedet in solio eius usque ad primogenitum ancillae quae est ad molam et omnia primogenita iumentorum ⁶eritque clamor magnus in universa terra Aegypti qualis nec ante fuit nec postea futurus est ⁷apud omnes autem filios Israhel non muttiet canis ab homine usque ad pecus ut sciatis quanto miraculo dividat Dominus Aegyptios et Israhel ⁸descendentque omnes servi tui isti ad me et adorabunt me dicentes egredere tu et omnis populus qui subiectus est tibi post haec egrediemur ⁹et exivit a Pharaone iratus nimis dixit autem Dominus ad Mosen non audiet vos Pharao ut multa signa fiant in terra Aegypti ¹⁰Moses autem et Aaron fecerunt omnia ostenta quae scripta sunt coram Pharaone et induravit Dominus cor Pharaonis nec dimisit filios Israhel de terra sua

Chapter 12

¹dixit quoque Dominus ad Mosen et Aaron in terra Aegypti ²mensis iste vobis principium mensuum primus erit in mensibus anni ³loquimini ad universum coetum filiorum Israhel et dicite eis decima die mensis huius tollat unusquisque agnum per familias et domos suas ⁴sin autem minor est numerus ut sufficere possit ad vescendum agnum adsumet vicinum suum qui iunctus est domui eius iuxta numerum animarum quae sufficere possunt ad esum agni ⁵erit autem agnus absque macula masculus anniculus iuxta quem ritum tolletis et hedum ⁶et servabitis eum usque ad quartamdecimam diem mensis huius immolabitque eum universa multitudo filiorum Israhel ad vesperam ⁷et sument de sanguine ac ponent super utrumque postem et in superliminaribus domorum in quibus comedent illum ⁸et edent carnes nocte illa assas igni et azymos panes cum lactucis agrestibus ⁹non comedetis ex eo crudum quid nec coctum aqua sed assum tantum igni caput cum pedibus eius et intestinis vorabitis ¹⁰nec remanebit ex eo quicquam usque mane si quid residui fuerit igne conburetis ¹¹sic autem comedetis illum renes vestros accingetis calciamenta habebitis in pedibus tenentes baculos in manibus et comedetis festinantes est enim phase id est transitus Domini ¹²et transibo per terram Aegypti nocte illa percutiamque omne primogenitum in terra Aegypti ab homine usque ad pecus et in cunctis diis Aegypti faciam iudicia ego Dominus ¹³erit autem sanguis vobis in signum in aedibus in quibus eritis et videbo sanguinem ac transibo vos nec erit in vobis plaga disperdens quando percussero terram Aegypti ¹⁴habebitis autem hanc diem in monumentum et celebrabitis eam sollemnem Domino in generationibus vestris cultu sempiterno ¹⁵septem diebus azyma comedetis in die primo non erit fermentum in domibus vestris quicumque comederit fermentatum peribit anima illa de Israhel a primo die usque ad diem septimum ¹⁶dies prima erit sancta atque sollemnis et dies septima eadem festivitate venerabilis nihil operis facietis in eis exceptis his quae ad vescendum pertinent ¹⁷et observabitis azyma in eadem enim ipsa die educam exercitum vestrum de terra Aegypti et custodietis diem istum in generationes vestras ritu perpetuo ¹⁸primo mense quartadecima die mensis ad vesperam comedetis azyma usque ad diem vicesimam primam eiusdem mensis ad vesperam ¹⁹septem diebus fermentum non invenietur in domibus vestris qui comederit fermentatum peribit anima eius de coetu Israhel tam de advenis quam de indigenis terrae ²⁰omne fermentatum non comedetis in cunctis habitaculis vestris edetis azyma ²¹vocavit autem Moses omnes seniores filiorum Israhel et dixit ad eos ite tollentes animal per familias vestras immolate phase ²²fasciculumque hysopi tinguite sanguine qui est in limine et aspergite ex eo superliminare et utrumque postem nullus vestrum egrediatur ostium domus suae usque mane ²³transibit enim Dominus percutiens Aegyptios cumque viderit sanguinem in superliminari et in utroque poste transcendet ostium et non sinet percussorem ingredi domos vestras et laedere ²⁴custodi verbum istud legitimum tibi et filiis tuis usque in aeternum ²⁵cumque introieritis terram quam Dominus daturus est vobis ut pollicitus est observabitis caerimonias istas ²⁶et cum dixerint vobis filii vestri quae est ista religio ²⁷dicetis eis victima transitus Domini est quando transivit super domos filiorum Israhel in Aegypto percutiens Aegyptios et domos nostras liberans incurvatusque populus adoravit ²⁸et egressi filii Israhel fecerunt sicut praeceperat Dominus Mosi et Aaron ²⁹factum est autem in noctis medio percussit Dominus omne primogenitum in terra Aegypti a primogenito Pharaonis qui sedebat in solio eius usque ad primogenitum captivae quae erat in carcere et omne primogenitum iumentorum ³⁰surrexitque Pharao nocte et omnes servi eius cunctaque Aegyptus et ortus est clamor magnus in Aegypto neque enim erat domus in qua non iaceret mortuus ³¹vocatisque Mosen et Aaron nocte ait surgite egredimini a populo meo et vos et filii Israhel ite immolate Domino sicut dicitis ³²oves vestras et armenta adsumite ut petieratis et abeuntes benedicite mihi ³³urguebantque Aegyptii populum de terra exire velociter dicentes omnes moriemur ³⁴tulit igitur populus conspersam farinam antequam fermentaretur et ligans in palliis posuit super umeros suos ³⁵feceruntque filii Israhel sicut praeceperat Moses et petierunt ab Aegyptiis vasa argentea et aurea vestemque plurimam ³⁶dedit autem Dominus gratiam populo coram Aegyptiis ut commodarent eis et spoliaverunt Aegyptios ³⁷profectique sunt filii Israhel de Ramesse in Soccoth sescenta ferme milia peditum virorum absque parvulis ³⁸sed et vulgus promiscuum innumerabile ascendit cum eis oves et armenta et animantia diversi generis multa nimis ³⁹coxeruntque farinam quam dudum conspersam de Aegypto tulerant et fecerunt subcinericios panes azymos neque enim poterant fermentari cogentibus exire Aegyptiis et nullam facere sinentibus moram nec pulmenti quicquam occurrerant praeparare ⁴⁰habitatio autem filiorum Israhel qua manserant in Aegypto fuit quadringentorum triginta annorum ⁴¹quibus expletis eadem die egressus est omnis exercitus Domini de terra Aegypti ⁴²nox est ista observabilis Domini quando eduxit eos de terra Aegypti hanc observare debent omnes filii Israhel in generationibus suis ⁴³dixitque Dominus ad Mosen et Aaron haec est religio phase omnis alienigena non comedet ex eo ⁴⁴omnis autem servus empticius circumcidetur et sic comedet ⁴⁵advena et mercennarius non edent ex eo ⁴⁶in una domo comedetur nec efferetis de carnibus eius foras nec os illius confringetis ⁴⁷omnis coetus filiorum Israhel faciet illud ⁴⁸quod si quis peregrinorum in vestram voluerit transire coloniam et facere phase Domini circumcidetur prius omne masculinum eius et tunc rite celebrabit eritque sicut indigena terrae si quis autem circumcisus non fuerit non vescetur ex eo ⁴⁹eadem lex erit indigenae et colono qui peregrinatur apud vos ⁵⁰fecerunt omnes filii Israhel sicut praeceperat Dominus Mosi et Aaron ⁵¹et in eadem die eduxit Dominus filios Israhel de terra Aegypti per turmas suas

Chapter 13

¹locutusque est Dominus ad Mosen dicens ²sanctifica mihi omne primogenitum quod aperit vulvam in filiis Israhel tam de hominibus quam de iumentis mea sunt enim omnia ³et ait Moses ad populum mementote diei huius in qua egressi estis de Aegypto et de domo servitutis quoniam in manu forti eduxit vos Dominus de loco isto ut non comedatis fermentatum panem ⁴hodie egredimini mense novarum frugum ⁵cumque te introduxerit Dominus in terram Chananei et Hetthei et Amorrei et Evei et Iebusei quam iuravit patribus tuis ut daret tibi terram fluentem lacte et melle celebrabis hunc morem sacrorum mense isto ⁶septem diebus vesceris azymis et in die septimo erit sollemnitas Domini ⁷azyma comedetis septem diebus non apparebit apud te aliquid fermentatum nec in cunctis finibus tuis ⁸narrabisque filio tuo in die illo dicens hoc est quod fecit Dominus mihi quando egressus sum de Aegypto ⁹et erit quasi signum in manu tua et quasi monumentum ante oculos tuos et ut lex Domini semper in ore tuo in manu enim forti eduxit te Dominus de Aegypto ¹⁰custodies huiuscemodi cultum statuto tempore a diebus in dies ¹¹cumque introduxerit te in terram Chananei sicut iuravit tibi et patribus tuis et dederit eam tibi ¹²separabis omne quod aperit vulvam Domino et quod primitivum est in pecoribus tuis quicquid habueris masculini sexus consecrabis Domino ¹³primogenitum asini mutabis ove quod si non redemeris interficies omne autem primogenitum hominis de filiis tuis pretio redimes ¹⁴cumque interrogaverit te filius tuus cras dicens quid est hoc respondebis ei in manu forti eduxit nos Dominus de Aegypto de domo servitutis ¹⁵nam cum induratus esset Pharao et nollet nos dimittere occidit Dominus omne primogenitum in terra Aegypti a primogenito hominis usque ad primogenitum iumentorum idcirco immolo Domino omne quod aperit vulvam masculini sexus et omnia primogenita filiorum meorum redimo ¹⁶erit igitur quasi signum in manu tua et quasi adpensum quid ob recordationem inter oculos tuos eo quod in manu forti eduxerit nos Dominus de Aegypto ¹⁷igitur cum emisisset Pharao populum non eos duxit Dominus per viam terrae Philisthim quae vicina est reputans ne forte paeniteret eum si vidisset adversum se bella consurgere et reverteretur in Aegyptum ¹⁸sed circumduxit per viam deserti quae est iuxta mare Rubrum et armati ascenderunt filii Israhel de terra Aegypti ¹⁹tulit quoque Moses ossa Ioseph secum eo quod adiurasset filios Israhel dicens visitabit vos Deus efferte ossa mea hinc vobiscum ²⁰profectique de Soccoth castrametati sunt in Etham in extremis finibus solitudinis ²¹Dominus autem praecedebat eos ad ostendendam viam per diem in columna nubis et per noctem in columna ignis ut dux esset itineris utroque tempore ²²numquam defuit columna nubis per diem nec columna ignis per noctem coram populo

Chapter 14

¹locutus est autem Dominus ad Mosen dicens ²loquere filiis Israhel reversi castrametentur e regione Phiahiroth quae est inter Magdolum et mare contra Beelsephon in conspectu eius castra ponetis super mare ³dicturusque est Pharao super filiis Israhel coartati sunt in terra conclusit eos desertum ⁴et indurabo cor eius ac persequetur vos et glorificabor in Pharao et in omni exercitu eius scientque Aegyptii quia ego sum Dominus feceruntque ita ⁵et nuntiatum est regi Aegyptiorum quod fugisset populus inmutatumque est cor Pharaonis et servorum eius super populo et dixerunt quid voluimus facere ut dimitteremus Israhel ne serviret nobis ⁶iunxit ergo currum et omnem populum suum adsumpsit secum ⁷tulitque sescentos currus electos quicquid in Aegypto curruum fuit et duces totius exercitus ⁸induravitque Dominus cor Pharaonis regis Aegypti et persecutus est filios Israhel at illi egressi erant in manu excelsa ⁹cumque persequerentur Aegyptii vestigia praecedentium reppererunt eos in castris super mare omnis equitatus et currus Pharaonis et universus exercitus erant in Ahiroth contra Beelsephon ¹⁰cumque adpropinquasset Pharao levantes filii Israhel oculos viderunt Aegyptios post se et timuerunt valde clamaveruntque ad Dominum ¹¹et dixerunt ad Mosen forsitan non erant sepulchra in Aegypto ideo tulisti nos ut moreremur in solitudine quid hoc facere voluisti ut educeres nos ex Aegypto ¹²nonne iste est sermo quem loquebamur ad te in Aegypto dicentes recede a nobis ut serviamus Aegyptiis multo enim melius est servire eis quam mori in solitudine ¹³et ait Moses ad populum nolite timere state et videte magnalia Domini quae facturus est hodie Aegyptios enim quos nunc videtis nequaquam ultra videbitis usque in sempiternum ¹⁴Dominus pugnabit pro vobis et vos tacebitis ¹⁵dixitque Dominus ad Mosen quid clamas ad me loquere filiis Israhel ut proficiscantur ¹⁶tu autem eleva virgam tuam et extende manum super mare et divide illud ut gradiantur filii Israhel in medio mari per siccum ¹⁷ego autem indurabo cor Aegyptiorum ut persequantur vos et glorificabor in Pharaone et in omni exercitu eius in curribus et in equitibus illius ¹⁸et scient Aegyptii quia ego sum Dominus cum glorificatus fuero in Pharaone et in curribus atque in equitibus eius ¹⁹tollensque se angelus Dei qui praecedebat castra Israhel abiit post eos et cum eo pariter columna nubis priora dimittens post tergum ²⁰stetit inter castra Aegyptiorum et castra Israhel et erat nubes tenebrosa et inluminans noctem ut ad se invicem toto noctis tempore accedere non valerent ²¹cumque extendisset Moses manum super mare abstulit illud Dominus flante vento vehementi et urente tota nocte et vertit in siccum divisaque est aqua ²²et ingressi sunt filii Israhel per medium maris sicci erat enim aqua quasi murus a dextra eorum et leva ²³persequentesque Aegyptii ingressi sunt post eos omnis equitatus Pharaonis currus eius et equites per medium maris ²⁴iamque advenerat vigilia matutina et ecce respiciens Dominus super castra Aegyptiorum per columnam ignis et nubis interfecit exercitum eorum ²⁵et subvertit rotas curruum ferebanturque in profundum dixerunt ergo Aegyptii fugiamus Israhelem Dominus enim pugnat pro eis contra nos ²⁶et ait Dominus ad Mosen extende manum tuam super mare ut revertantur aquae ad Aegyptios super currus et equites eorum ²⁷cumque extendisset Moses manum contra mare reversum est primo diluculo ad priorem locum fugientibusque Aegyptiis occurrerunt aquae et involvit eos Dominus in mediis fluctibus ²⁸reversaeque sunt aquae et operuerunt currus et equites cuncti exercitus Pharaonis qui sequentes ingressi fuerant mare ne unus quidem superfuit ex eis ²⁹filii autem Israhel perrexerunt per medium sicci maris et aquae eis erant quasi pro muro a dextris et a sinistris ³⁰liberavitque Dominus in die illo Israhel de manu Aegyptiorum ³¹et viderunt Aegyptios mortuos super litus maris et manum magnam quam exercuerat Dominus contra eos timuitque populus Dominum et crediderunt Domino et Mosi servo eius

Chapter 15

¹tunc cecinit Moses et filii Israhel carmen hoc Domino et dixerunt cantemus Domino gloriose enim magnificatus est equum et ascensorem deiecit in mare ²fortitudo mea et laus mea Dominus et factus est mihi in salutem iste Deus meus et glorificabo eum Deus patris mei et exaltabo eum ³Dominus quasi vir pugnator Omnipotens nomen eius ⁴currus Pharaonis et exercitum eius proiecit in mare electi principes eius submersi sunt in mari Rubro ⁵abyssi operuerunt eos descenderunt in profundum quasi lapis ⁶dextera tua Domine magnifice in fortitudine dextera tua Domine percussit inimicum ⁷et in multitudine gloriae tuae deposuisti adversarios meos misisti iram tuam quae devoravit eos ut stipulam ⁸et in spiritu furoris tui congregatae sunt aquae stetit unda fluens congregatae sunt abyssi in medio mari ⁹dixit inimicus persequar et conprehendam dividam spolia implebitur anima mea evaginabo gladium meum interficiet eos manus mea ¹⁰flavit spiritus tuus et operuit eos mare submersi sunt quasi plumbum in aquis vehementibus ¹¹quis similis tui in fortibus Domine quis similis tui magnificus in sanctitate terribilis atque laudabilis et faciens mirabilia ¹²extendisti manum tuam et devoravit eos terra ¹³dux fuisti in misericordia tua populo quem redemisti et portasti eum in fortitudine tua ad habitaculum sanctum tuum ¹⁴adtenderunt populi et irati sunt dolores obtinuerunt habitatores Philisthim ¹⁵tunc conturbati sunt principes Edom robustos Moab obtinuit tremor obriguerunt omnes habitatores Chanaan ¹⁶inruat super eos formido et pavor in magnitudine brachii tui fiant inmobiles quasi lapis donec pertranseat populus tuus Domine donec pertranseat populus tuus iste quem possedisti ¹⁷introduces eos et plantabis in monte hereditatis tuae firmissimo habitaculo tuo quod operatus es Domine sanctuarium Domine quod firmaverunt manus tuae ¹⁸Dominus regnabit in aeternum et ultra ¹⁹ingressus est enim equus Pharao cum curribus et equitibus eius in mare et reduxit super eos Dominus aquas maris filii autem Israhel ambulaverunt per siccum in medio eius ²⁰sumpsit ergo Maria prophetis soror Aaron tympanum in manu egressaeque sunt omnes mulieres post eam cum tympanis et choris ²¹quibus praecinebat dicens cantemus Domino gloriose enim magnificatus est equum et ascensorem eius deiecit in mare ²²tulit autem Moses Israhel de mari Rubro et egressi sunt in desertum Sur ambulaveruntque tribus diebus per solitudinem et non inveniebant aquam ²³et venerunt in Marath nec poterant bibere aquas de Mara eo quod essent amarae unde et congruum loco nomen inposuit vocans illud Mara id est amaritudinem ²⁴et murmuravit populus contra Mosen dicens quid bibemus ²⁵at ille clamavit ad Dominum qui ostendit ei lignum quod cum misisset in aquas in dulcedinem versae sunt ibi constituit ei praecepta atque iudicia et ibi temptavit eum ²⁶dicens si audieris vocem Domini Dei tui et quod rectum est coram eo feceris et oboedieris mandatis eius custodierisque omnia praecepta illius cunctum languorem quem posui in Aegypto non inducam super te ego enim Dominus sanator tuus ²⁷venerunt autem in Helim ubi erant duodecim fontes aquarum et septuaginta palmae et castrametati sunt iuxta aquas

Chapter 16

¹profectique sunt de Helim et venit omnis multitudo filiorum Israhel in desertum Sin quod est inter Helim et Sinai quintodecimo die mensis secundi postquam egressi sunt de terra Aegypti ²et murmuravit omnis congregatio filiorum Israhel contra Mosen et contra Aaron in solitudine ³dixeruntque ad eos filii Israhel utinam mortui essemus per manum Domini in terra Aegypti quando sedebamus super ollas carnium et comedebamus panes in saturitate cur eduxistis nos in desertum istud ut occideretis omnem multitudinem fame ⁴dixit autem Dominus ad Mosen ecce ego pluam vobis panes de caelo egrediatur populus et colligat quae sufficiunt per singulos dies ut temptem eum utrum ambulet in lege mea an non ⁵die autem sexta parent quod inferant et sit duplum quam colligere solebant per singulos dies ⁶dixeruntque Moses et Aaron ad omnes filios Israhel vespere scietis quod Dominus eduxerit vos de terra Aegypti ⁷et mane videbitis gloriam Domini audivit enim murmur vestrum contra Dominum nos vero quid sumus quia mussitatis contra nos ⁸et ait Moses dabit Dominus vobis vespere carnes edere et mane panes in saturitate eo quod audierit murmurationes vestras quibus murmurati estis contra eum nos enim quid sumus nec contra nos est murmur vestrum sed contra Dominum ⁹dixitque Moses ad Aaron dic universae congregationi filiorum Israhel accedite coram Domino audivit enim murmur vestrum ¹⁰cumque loqueretur Aaron ad omnem coetum filiorum Israhel respexerunt ad solitudinem et ecce gloria Domini apparuit in nube ¹¹locutus est autem Dominus ad Mosen dicens ¹²audivi murmurationes filiorum Israhel loquere ad eos vespere comedetis carnes et mane saturabimini panibus scietisque quod sim Dominus Deus vester ¹³factum est ergo vespere et ascendens coturnix operuit castra mane quoque ros iacuit per circuitum castrorum ¹⁴cumque operuisset superficiem terrae apparuit in solitudine minutum et quasi pilo tunsum in similitudinem pruinae super terram ¹⁵quod cum vidissent filii Israhel dixerunt ad invicem man hu quod significat quid est hoc ignorabant enim quid esset quibus ait Moses iste est panis quem dedit Dominus vobis ad vescendum ¹⁶hic est sermo quem praecepit Dominus colligat ex eo unusquisque quantum sufficiat ad vescendum gomor per singula capita iuxta numerum animarum vestrarum quae habitant in tabernaculo sic tolletis ¹⁷feceruntque ita filii Israhel et collegerunt alius plus alius minus ¹⁸et mensi sunt ad mensuram gomor nec qui plus collegerat habuit amplius nec qui minus paraverat repperit minus sed singuli iuxta id quod edere poterant congregarunt ¹⁹dixitque Moses ad eos nullus relinquat ex eo in mane ²⁰qui non audierunt eum sed dimiserunt quidam ex eis usque mane et scatere coepit vermibus atque conputruit et iratus est contra eos Moses ²¹colligebant autem mane singuli quantum sufficere poterat ad vescendum cumque incaluisset sol liquefiebat ²²in die vero sexta collegerunt cibos duplices id est duo gomor per singulos homines venerunt autem omnes principes multitudinis et narraverunt Mosi ²³qui ait eis hoc est quod locutus est Dominus requies sabbati sanctificata erit Domino cras quodcumque operandum est facite et quae coquenda sunt coquite quicquid autem reliquum fuerit reponite usque in mane ²⁴feceruntque ita ut praeceperat Moses et non conputruit neque vermis inventus est in eo ²⁵dixitque Moses comedite illud hodie quia sabbatum est Domino non invenietur hodie in agro ²⁶sex diebus colligite in die autem septimo sabbatum est Domino idcirco non invenietur ²⁷venit septima dies et egressi de populo ut colligerent non invenerunt ²⁸dixit autem Dominus ad Mosen usquequo non vultis custodire mandata mea et legem meam ²⁹videte quod Dominus dederit vobis sabbatum et propter hoc tribuerit vobis die sexto cibos duplices maneat unusquisque apud semet ipsum nullus egrediatur de loco suo die septimo ³⁰et sabbatizavit populus die septimo ³¹appellavitque domus Israhel nomen eius man quod erat quasi semen coriandri album gustusque eius quasi similae cum melle ³²dixit autem Moses iste est sermo quem praecepit Dominus imple gomor ex eo et custodiatur in futuras retro generationes ut noverint panem quo alui vos in solitudine quando educti estis de terra Aegypti ³³dixitque Moses ad Aaron sume vas unum et mitte ibi man quantum potest capere gomor et repone coram Domino ad servandum in generationes vestras ³⁴sicut praecepit Dominus Mosi posuitque illud Aaron in tabernaculo reservandum ³⁵filii autem Israhel comederunt man quadraginta annis donec venirent in terram habitabilem hoc cibo aliti sunt usquequo tangerent fines terrae Chanaan ³⁶gomor autem decima pars est oephi

Chapter 17

¹igitur profecta omnis multitudo filiorum Israhel de deserto Sin per mansiones suas iuxta sermonem Domini castrametata est in Raphidim ubi non erat aqua ad bibendum populo ²qui iurgatus contra Mosen ait da nobis aquam ut bibamus quibus respondit Moses quid iurgamini contra me cur temptatis Dominum ³sitivit ergo populus ibi pro aquae penuria et murmuravit contra Mosen dicens cur nos exire fecisti de Aegypto ut occideres et nos et liberos nostros ac iumenta siti ⁴clamavit autem Moses ad Dominum dicens quid faciam populo huic adhuc pauxillum et lapidabunt me ⁵ait Dominus ad Mosen antecede populum et sume tecum de senibus Israhel et virgam qua percussisti fluvium tolle in manu tua et vade ⁶en ego stabo coram te ibi super petram Horeb percutiesque petram et exibit ex ea aqua ut bibat populus fecit Moses ita coram senibus Israhel ⁷et vocavit nomen loci illius Temptatio propter iurgium filiorum Israhel et quia temptaverunt Dominum dicentes estne Dominus in nobis an non ⁸venit autem Amalech et pugnabat contra Israhel in Raphidim ⁹dixitque Moses ad Iosue elige viros et egressus pugna contra Amalech cras ego stabo in vertice collis habens virgam Dei in manu mea ¹⁰fecit Iosue ut locutus ei erat Moses et pugnavit contra Amalech Moses autem et Aaron et Hur ascenderunt super verticem collis ¹¹cumque levaret Moses manus vincebat Israhel sin autem paululum remisisset superabat Amalech ¹²manus autem Mosi erant graves sumentes igitur lapidem posuerunt subter eum in quo sedit Aaron autem et Hur sustentabant manus eius ex utraque parte et factum est ut manus ipsius non lassarentur usque ad occasum solis ¹³fugavitque Iosue Amalech et populum eius in ore gladii ¹⁴dixit autem Dominus ad Mosen scribe hoc ob monumentum in libro et trade auribus Iosue delebo enim memoriam Amalech sub caelo ¹⁵aedificavitque Moses altare et vocavit nomen eius Dominus exaltatio mea dicens ¹⁶quia manus solii Domini et bellum Dei erit contra Amalech a generatione in generationem

Chapter 18

¹cumque audisset Iethro sacerdos Madian cognatus Mosi omnia quae fecerat Deus Mosi et Israhel populo suo eo quod eduxisset Dominus Israhel de Aegypto ²tulit Sefforam uxorem Mosi quam remiserat ³et duos filios eius quorum unus vocabatur Gersan dicente patre advena fui in terra aliena ⁴alter vero Eliezer Deus enim ait patris mei adiutor meus et eruit me de gladio Pharaonis ⁵venit ergo Iethro cognatus Mosi et filii eius et uxor ad Mosen in desertum ubi erat castrametatus iuxta montem Dei ⁶et mandavit Mosi dicens ego cognatus tuus Iethro venio ad te et uxor tua et duo filii tui cum ea ⁷qui egressus in occursum cognati sui adoravit et osculatus est eum salutaveruntque se mutuo verbis pacificis cumque intrasset tabernaculum ⁸narravit Moses cognato suo cuncta quae fecerat Deus Pharaoni et Aegyptiis propter Israhel universum laborem qui accidisset eis in itinere quo liberarat eos Dominus ⁹laetatusque est Iethro super omnibus bonis quae fecerat Dominus Israheli eo quod eruisset eum de manu Aegyptiorum ¹⁰et ait benedictus Dominus qui liberavit vos de manu Aegyptiorum et de manu Pharaonis qui eruit populum suum de manu Aegypti ¹¹nunc cognovi quia magnus Dominus super omnes deos eo quod superbe egerint contra illos ¹²obtulit ergo Iethro cognatus Mosi holocausta et hostias Deo veneruntque Aaron et omnes senes Israhel ut comederent panem cum eo coram Domino ¹³altero autem die sedit Moses ut iudicaret populum qui adsistebat Mosi de mane usque ad vesperam ¹⁴quod cum vidisset cognatus eius omnia scilicet quae agebat in populo ait quid est hoc quod facis in plebe cur solus sedes et omnis populus praestolatur de mane usque ad vesperam ¹⁵cui respondit Moses venit ad me populus quaerens sententiam Dei ¹⁶cumque acciderit eis aliqua disceptatio veniunt ad me ut iudicem inter eos et ostendam praecepta Dei et leges eius ¹⁷at ille non bonam inquit rem facis ¹⁸stulto labore consumeris et tu et populus iste qui tecum est ultra vires tuas est negotium solus illud non poteris sustinere ¹⁹sed audi verba mea atque consilia et erit Deus tecum esto tu populo in his quae ad Deum pertinent ut referas quae dicuntur ad eum ²⁰ostendasque populo caerimonias et ritum colendi viamque per quam ingredi debeant et opus quod facere ²¹provide autem de omni plebe viros potentes et timentes Deum in quibus sit veritas et qui oderint avaritiam et constitue ex eis tribunos et centuriones et quinquagenarios et decanos ²²qui iudicent populum omni tempore quicquid autem maius fuerit referant ad te et ipsi minora tantummodo iudicent leviusque tibi sit partito in alios onere ²³si hoc feceris implebis imperium Dei et praecepta eius poteris sustentare et omnis hic populus revertetur cum pace ad loca sua ²⁴quibus auditis Moses fecit omnia quae ille suggesserat ²⁵et electis viris strenuis de cuncto Israhel constituit eos principes populi tribunos et centuriones et quinquagenarios et decanos ²⁶qui iudicabant plebem omni tempore quicquid autem gravius erat referebant ad eum faciliora tantummodo iudicantes ²⁷dimisitque cognatum qui reversus abiit in terram suam

Chapter 19

¹mense tertio egressionis Israhel de terra Aegypti in die hac venerunt in solitudinem Sinai ²nam profecti de Raphidim et pervenientes usque in desertum Sinai castrametati sunt in eodem loco ibique Israhel fixit tentoria e regione montis ³Moses autem ascendit ad Deum vocavitque eum Dominus de monte et ait haec dices domui Iacob et adnuntiabis filiis Israhel ⁴vos ipsi vidistis quae fecerim Aegyptiis quomodo portaverim vos super alas aquilarum et adsumpserim mihi ⁵si ergo audieritis vocem meam et custodieritis pactum meum eritis mihi in peculium de cunctis populis mea est enim omnis terra ⁶et vos eritis mihi regnum sacerdotale et gens sancta haec sunt verba quae loqueris ad filios Israhel ⁷venit Moses et convocatis maioribus natu populi exposuit omnes sermones quos mandaverat Dominus ⁸responditque universus populus simul cuncta quae locutus est Dominus faciemus cumque rettulisset Moses verba populi ad Dominum ⁹ait ei Dominus iam nunc veniam ad te in caligine nubis ut audiat me populus loquentem ad te et credat tibi in perpetuum nuntiavit ergo Moses verba populi ad Dominum ¹⁰qui dixit ei vade ad populum et sanctifica illos hodie et cras laventque vestimenta sua ¹¹et sint parati in diem tertium die enim tertio descendet Dominus coram omni plebe super montem Sinai ¹²constituesque terminos populo per circuitum et dices cavete ne ascendatis in montem nec tangatis fines illius omnis qui tetigerit montem morte morietur ¹³manus non tanget eum sed lapidibus opprimetur aut confodietur iaculis sive iumentum fuerit sive homo non vivet cum coeperit clangere bucina tunc ascendant in montem ¹⁴descenditque Moses de monte ad populum et sanctificavit eum cumque lavissent vestimenta sua ¹⁵ait ad eos estote parati in diem tertium ne adpropinquetis uxoribus vestris ¹⁶iam advenerat tertius dies et mane inclaruerat et ecce coeperunt audiri tonitrua ac micare fulgura et nubes densissima operire montem clangorque bucinae vehementius perstrepebat timuit populus qui erat in castris ¹⁷cumque eduxisset eos Moses in occursum Dei de loco castrorum steterunt ad radices montis ¹⁸totus autem mons Sinai fumabat eo quod descendisset Dominus super eum in igne et ascenderet fumus ex eo quasi de fornace eratque mons omnis terribilis ¹⁹et sonitus bucinae paulatim crescebat in maius et prolixius tendebatur Moses loquebatur et Dominus respondebat ei ²⁰descenditque Dominus super montem Sinai in ipso montis vertice et vocavit Mosen in cacumen eius quo cum ascendisset ²¹dixit ad eum descende et contestare populum ne forte velint transcendere terminos ad videndum Dominum et pereat ex eis plurima multitudo ²²sacerdotes quoque qui accedunt ad Dominum sanctificentur ne percutiat eos ²³dixitque Moses ad Dominum non poterit vulgus ascendere in montem Sinai tu enim testificatus es et iussisti dicens pone terminos circa montem et sanctifica illum ²⁴cui ait Dominus vade descende ascendesque tu et Aaron tecum sacerdotes autem et populus ne transeant terminos nec ascendant ad Dominum ne forte interficiat illos ²⁵descendit Moses ad populum et omnia narravit eis

Chapter 20

¹locutus quoque est Dominus cunctos sermones hos ²ego sum Dominus Deus tuus qui eduxi te de terra Aegypti de domo servitutis ³non habebis deos alienos coram me ⁴non facies tibi sculptile neque omnem similitudinem quae est in caelo desuper et quae in terra deorsum nec eorum quae sunt in aquis sub terra ⁵non adorabis ea neque coles ego sum Dominus Deus tuus fortis zelotes visitans iniquitatem patrum in filiis in tertiam et quartam generationem eorum qui oderunt me ⁶et faciens misericordiam in milia his qui diligunt me et custodiunt praecepta mea ⁷non adsumes nomen Domini Dei tui in vanum nec enim habebit insontem Dominus eum qui adsumpserit nomen Domini Dei sui frustra ⁸memento ut diem sabbati sanctifices ⁹sex diebus operaberis et facies omnia opera tua ¹⁰septimo autem die sabbati Domini Dei tui non facies omne opus tu et filius tuus et filia tua servus tuus et ancilla tua iumentum tuum et advena qui est intra portas tuas ¹¹sex enim diebus fecit Dominus caelum et terram et mare et omnia quae in eis sunt et requievit in die septimo idcirco benedixit Dominus diei sabbati et sanctificavit eum ¹²honora patrem tuum et matrem tuam ut sis longevus super terram quam Dominus Deus tuus dabit tibi ¹³non occides ¹⁴non moechaberis ¹⁵non furtum facies ¹⁶non loqueris contra proximum tuum falsum testimonium ¹⁷non concupisces domum proximi tui nec desiderabis uxorem eius non servum non ancillam non bovem non asinum nec omnia quae illius sunt ¹⁸cunctus autem populus videbat voces et lampadas et sonitum bucinae montemque fumantem et perterriti ac pavore concussi steterunt procul ¹⁹dicentes Mosi loquere tu nobis et audiemus non loquatur nobis Dominus ne forte moriamur ²⁰et ait Moses ad populum nolite timere ut enim probaret vos venit Deus et ut terror illius esset in vobis et non peccaretis ²¹stetitque populus de longe Moses autem accessit ad caliginem in qua erat Deus ²²dixit praeterea Dominus ad Mosen haec dices filiis Israhel vos vidistis quod de caelo locutus sum vobis ²³non facietis mecum deos argenteos nec deos aureos facietis vobis ²⁴altare de terra facietis mihi et offeretis super eo holocausta et pacifica vestra oves vestras et boves in omni loco in quo memoria fuerit nominis mei veniam ad te et benedicam tibi ²⁵quod si altare lapideum feceris mihi non aedificabis illud de sectis lapidibus si enim levaveris cultrum tuum super eo polluetur ²⁶non ascendes per gradus ad altare meum ne reveletur turpitudo tua

Chapter 21

¹haec sunt iudicia quae propones eis ²si emeris servum hebraeum sex annis serviet tibi in septimo egredietur liber gratis ³cum quali veste intraverit cum tali exeat si habens uxorem et uxor egredietur simul ⁴sin autem dominus dederit illi uxorem et peperit filios et filias mulier et liberi eius erunt domini sui ipse vero exibit cum vestitu suo ⁵quod si dixerit servus diligo dominum meum et uxorem ac liberos non egrediar liber ⁶offeret eum dominus diis et adplicabitur ad ostium et postes perforabitque aurem eius subula et erit ei servus in saeculum ⁷si quis vendiderit filiam suam in famulam non egredietur sicut ancillae exire consuerunt ⁸si displicuerit oculis domini sui cui tradita fuerit dimittet eam populo autem alieno vendendi non habet potestatem si spreverit eam ⁹sin autem filio suo desponderit eam iuxta morem filiarum faciet illi ¹⁰quod si alteram ei acceperit providebit puellae nuptias et vestimenta et pretium pudicitiae non negabit ¹¹si tria ista non fecerit egredietur gratis absque pecunia ¹²qui percusserit hominem volens occidere morte moriatur ¹³qui autem non est insidiatus sed Deus illum tradidit in manu eius constituam tibi locum quo fugere debeat ¹⁴si quis de industria occiderit proximum suum et per insidias ab altari meo evelles eum ut moriatur ¹⁵qui percusserit patrem suum et matrem morte moriatur ¹⁶qui furatus fuerit hominem et vendiderit eum convictus noxae morte moriatur ¹⁷qui maledixerit patri suo et matri morte moriatur ¹⁸si rixati fuerint viri et percusserit alter proximum suum lapide vel pugno et ille mortuus non fuerit sed iacuerit in lectulo ¹⁹si surrexerit et ambulaverit foris super baculum suum innocens erit qui percussit ita tamen ut operas eius et inpensas in medicos restituat ²⁰qui percusserit servum suum vel ancillam virga et mortui fuerint in manibus eius criminis reus erit ²¹sin autem uno die supervixerit vel duobus non subiacebit poenae quia pecunia illius est ²²si rixati fuerint viri et percusserit quis mulierem praegnantem et abortivum quidem fecerit sed ipsa vixerit subiacebit damno quantum expetierit maritus mulieris et arbitri iudicarint ²³sin autem mors eius fuerit subsecuta reddet animam pro anima ²⁴oculum pro oculo dentem pro dente manum pro manu pedem pro pede ²⁵adustionem pro adustione vulnus pro vulnere livorem pro livore ²⁶si percusserit quispiam oculum servi sui aut ancillae et luscos eos fecerit dimittet liberos pro oculo quem eruit ²⁷dentem quoque si excusserit servo vel ancillae suae similiter dimittet eos liberos ²⁸si bos cornu petierit virum aut mulierem et mortui fuerint lapidibus obruetur et non comedentur carnes eius dominusque bovis innocens erit ²⁹quod si bos cornipeta fuerit ab heri et nudius tertius et contestati sunt dominum eius nec reclusit eum occideritque virum aut mulierem et bos lapidibus obruetur et dominum illius occident ³⁰quod si pretium ei fuerit inpositum dabit pro anima sua quicquid fuerit postulatus ³¹filium quoque et filiam si cornu percusserit simili sententiae subiacebit ³²si servum ancillamque invaserit triginta siclos argenti dabit domino bos vero lapidibus opprimetur ³³si quis aperuerit cisternam et foderit et non operuerit eam cecideritque bos vel asinus in eam ³⁴dominus cisternae reddet pretium iumentorum quod autem mortuum est ipsius erit ³⁵si bos alienus bovem alterius vulnerarit et ille mortuus fuerit vendent bovem vivum et divident pretium cadaver autem mortui inter se dispertient ³⁶sin autem sciebat quod bos cornipeta esset ab heri et nudius tertius et non custodivit eum dominus suus reddet bovem pro bove et cadaver integrum accipiet

Chapter 22

¹si quis furatus fuerit bovem aut ovem et occiderit vel vendiderit quinque boves pro uno bove restituet et quattuor oves pro una ove ²si effringens fur domum sive suffodiens fuerit inventus et accepto vulnere mortuus fuerit percussor non erit reus sanguinis ³quod si orto sole hoc fecerit homicidium perpetravit et ipse morietur si non habuerit quod pro furto reddat venundabitur ⁴si inventum fuerit apud eum quod furatus est vivens sive bos sive asinus sive ovis duplum restituet ⁵si laeserit quispiam agrum vel vineam et dimiserit iumentum suum ut depascatur aliena quicquid optimum habuerit in agro suo vel in vinea pro damni aestimatione restituet ⁶si egressus ignis invenerit spinas et conprehenderit acervos frugum sive stantes segetes in agris reddet damnum qui ignem succenderit ⁷si quis commendaverit amico pecuniam aut vas in custodiam et ab eo qui susceperat furto ablata fuerint si invenitur fur duplum reddet ⁸si latet dominus domus adplicabitur ad deos et iurabit quod non extenderit manum in rem proximi sui ⁹ad perpetrandam fraudem tam in bove quam in asino et ove ac vestimento et quicquid damnum inferre potest ad deos utriusque causa perveniet et si illi iudicaverint duplum restituet proximo suo ¹⁰si quis commendaverit proximo suo asinum bovem ovem et omne iumentum ad custodiam et mortuum fuerit aut debilitatum vel captum ab hostibus nullusque hoc viderit ¹¹iusiurandum erit in medio quod non extenderit manum ad rem proximi sui suscipietque dominus iuramentum et ille reddere non cogetur ¹²quod si furto ablatum fuerit restituet damnum domino ¹³si comestum a bestia deferet ad eum quod occisum est et non restituet ¹⁴qui a proximo suo quicquam horum mutuo postularit et debilitatum aut mortuum fuerit domino non praesente reddere conpelletur ¹⁵quod si inpraesentiarum fuit dominus non restituet maxime si conductum venerat pro mercede operis sui ¹⁶si seduxerit quis virginem necdum desponsatam et dormierit cum ea dotabit eam et habebit uxorem ¹⁷si pater virginis dare noluerit reddet pecuniam iuxta modum dotis quam virgines accipere consuerunt ¹⁸maleficos non patieris vivere ¹⁹qui coierit cum iumento morte moriatur ²⁰qui immolat diis occidetur praeter Domino soli ²¹advenam non contristabis neque adfliges eum advenae enim et ipsi fuistis in terra Aegypti ²²viduae et pupillo non nocebitis ²³si laeseritis eos vociferabuntur ad me et ego audiam clamorem eorum ²⁴et indignabitur furor meus percutiamque vos gladio et erunt uxores vestrae viduae et filii vestri pupilli ²⁵si pecuniam mutuam dederis populo meo pauperi qui habitat tecum non urgues eum quasi exactor nec usuris opprimes ²⁶si pignus a proximo tuo acceperis vestimentum ante solis occasum redde ei ²⁷ipsum enim est solum quo operitur indumentum carnis eius nec habet aliud in quo dormiat si clamaverit ad me exaudiam eum quia misericors sum ²⁸diis non detrahes et principi populi tui non maledices ²⁹decimas tuas et primitias non tardabis offerre primogenitum filiorum tuorum dabis mihi ³⁰de bubus quoque et ovibus similiter facies septem diebus sit cum matre sua die octavo reddes illum mihi ³¹viri sancti eritis mihi carnem quae a bestiis fuerit praegustata non comedetis sed proicietis canibus

Chapter 23

¹non suscipies vocem mendacii nec iunges manum tuam ut pro impio dicas falsum testimonium ²non sequeris turbam ad faciendum malum nec in iudicio plurimorum adquiesces sententiae ut a vero devies ³pauperis quoque non misereberis in negotio ⁴si occurreris bovi inimici tui aut asino erranti reduc ad eum ⁵si videris asinum odientis te iacere sub onere non pertransibis sed sublevabis cum eo ⁶non declinabis in iudicio pauperis ⁷mendacium fugies insontem et iustum non occides quia aversor impium ⁸nec accipias munera quae excaecant etiam prudentes et subvertunt verba iustorum ⁹peregrino molestus non eris scitis enim advenarum animas quia et ipsi peregrini fuistis in terra Aegypti ¹⁰sex annis seminabis terram tuam et congregabis fruges eius ¹¹anno autem septimo dimittes eam et requiescere facies ut comedant pauperes populi tui et quicquid reliqui fuerit edant bestiae agri ita facies in vinea et in oliveto tuo ¹²sex diebus operaberis septima die cessabis ut requiescat bos et asinus tuus et refrigeretur filius ancillae tuae et advena ¹³omnia quae dixi vobis custodite et per nomen externorum deorum non iurabitis neque audietur ex ore vestro ¹⁴tribus vicibus per singulos annos mihi festa celebrabitis ¹⁵sollemnitatem azymorum custodies septem diebus comedes azyma sicut praecepi tibi tempore mensis novorum quando egressus es de Aegypto non apparebis in conspectu meo vacuus ¹⁶et sollemnitatem messis primitivorum operis tui quaecumque serueris in agro sollemnitatem quoque in exitu anni quando congregaveris omnes fruges tuas de agro ¹⁷ter in anno apparebit omne masculinum tuum coram Domino Deo ¹⁸non immolabis super fermento sanguinem victimae meae nec remanebit adeps sollemnitatis meae usque mane ¹⁹primitias frugum terrae tuae deferes in domum Domini Dei tui nec coques hedum in lacte matris suae ²⁰ecce ego mittam angelum meum qui praecedat te et custodiat in via et introducat ad locum quem paravi ²¹observa eum et audi vocem eius nec contemnendum putes quia non dimittet cum peccaveritis et est nomen meum in illo ²²quod si audieris vocem eius et feceris omnia quae loquor inimicus ero inimicis tuis et adfligam adfligentes te ²³praecedetque te angelus meus et introducet te ad Amorreum et Hettheum et Ferezeum Chananeumque et Eveum et Iebuseum quos ego contribo ²⁴non adorabis deos eorum nec coles eos non facies opera eorum sed destrues eos et confringes statuas eorum ²⁵servietisque Domino Deo vestro ut benedicam panibus tuis et aquis et auferam infirmitatem de medio tui ²⁶non erit infecunda nec sterilis in terra tua numerum dierum tuorum implebo ²⁷terrorem meum mittam in praecursum tuum et occidam omnem populum ad quem ingredieris cunctorumque inimicorum tuorum coram te terga vertam ²⁸emittens crabrones prius qui fugabunt Eveum et Chananeum et Hettheum antequam introeas ²⁹non eiciam eos a facie tua anno uno ne terra in solitudinem redigatur et crescant contra te bestiae ³⁰paulatim expellam eos de conspectu tuo donec augearis et possideas terram ³¹ponam autem terminos tuos a mari Rubro usque ad mare Palestinorum et a deserto usque ad Fluvium tradam manibus vestris habitatores terrae et eiciam eos de conspectu vestro ³²non inibis cum eis foedus nec cum diis eorum ³³non habitent in terra tua ne forte peccare te faciant in me si servieris diis eorum quod tibi certo erit in scandalum

Chapter 24

¹Mosi quoque dixit ascende ad Dominum tu et Aaron Nadab et Abiu et septuaginta senes ex Israhel et adorabitis procul ²solusque Moses ascendet ad Dominum et illi non adpropinquabunt nec populus ascendet cum eo ³venit ergo Moses et narravit plebi omnia verba Domini atque iudicia responditque cunctus populus una voce omnia verba Domini quae locutus est faciemus ⁴scripsit autem Moses universos sermones Domini et mane consurgens aedificavit altare ad radices montis et duodecim titulos per duodecim tribus Israhel ⁵misitque iuvenes de filiis Israhel et obtulerunt holocausta immolaveruntque victimas pacificas Domino vitulos ⁶tulit itaque Moses dimidiam partem sanguinis et misit in crateras partem autem residuam fudit super altare ⁷adsumensque volumen foederis legit audiente populo qui dixerunt omnia quae locutus est Dominus faciemus et erimus oboedientes ⁸ille vero sumptum sanguinem respersit in populum et ait hic est sanguis foederis quod pepigit Dominus vobiscum super cunctis sermonibus his ⁹ascenderuntque Moses et Aaron Nadab et Abiu et septuaginta de senioribus Israhel ¹⁰et viderunt Deum Israhel sub pedibus eius quasi opus lapidis sapphirini et quasi caelum cum serenum est ¹¹nec super eos qui procul recesserant de filiis Israhel misit manum suam videruntque Deum et comederunt ac biberunt ¹²dixit autem Dominus ad Mosen ascende ad me in montem et esto ibi daboque tibi tabulas lapideas et legem ac mandata quae scripsi ut doceas eos ¹³surrexerunt Moses et Iosue minister eius ascendensque Moses in montem Dei ¹⁴senioribus ait expectate hic donec revertamur ad vos habetis Aaron et Hur vobiscum si quid natum fuerit quaestionis referetis ad eos ¹⁵cumque ascendisset Moses operuit nubes montem ¹⁶et habitavit gloria Domini super Sinai tegens illum nube sex diebus septimo autem die vocavit eum de medio caliginis ¹⁷erat autem species gloriae Domini quasi ignis ardens super verticem montis in conspectu filiorum Israhel ¹⁸ingressusque Moses medium nebulae ascendit in montem et fuit ibi quadraginta diebus et quadraginta noctibus

Chapter 25

¹locutusque est Dominus ad Mosen dicens ²loquere filiis Israhel ut tollant mihi primitias ab omni homine qui offert ultroneus accipietis eas ³haec sunt autem quae accipere debetis aurum et argentum et aes ⁴hyacinthum et purpuram coccumque bis tinctum et byssum pilos caprarum ⁵et pelles arietum rubricatas pelles ianthinas et ligna setthim ⁶oleum ad luminaria concinnanda aromata in unguentum et thymiama boni odoris ⁷lapides onychinos et gemmas ad ornandum ephod ac rationale ⁸facientque mihi sanctuarium et habitabo in medio eorum ⁹iuxta omnem similitudinem tabernaculi quod ostendam tibi et omnium vasorum in cultum eius sicque facietis illud ¹⁰arcam de lignis setthim conpingite cuius longitudo habeat duos semis cubitos latitudo cubitum et dimidium altitudo cubitum similiter ac semissem ¹¹et deaurabis eam auro mundissimo intus et foris faciesque supra coronam auream per circuitum ¹²et quattuor circulos aureos quos pones per quattuor arcae angulos duo circuli sint in latere uno et duo in altero ¹³facies quoque vectes de lignis setthim et operies eos auro ¹⁴inducesque per circulos qui sunt in arcae lateribus ut portetur in eis ¹⁵qui semper erunt in circulis nec umquam extrahentur ab eis ¹⁶ponesque in arcam testificationem quam dabo tibi ¹⁷facies et propitiatorium de auro mundissimo duos cubitos et dimidium tenebit longitudo eius cubitum ac semissem latitudo ¹⁸duos quoque cherubin aureos et productiles facies ex utraque parte oraculi ¹⁹cherub unus sit in latere uno et alter in altero ²⁰utrumque latus propitiatorii tegant expandentes alas et operientes oraculum respiciantque se mutuo versis vultibus in propitiatorium quo operienda est arca ²¹in qua pones testimonium quod dabo tibi ²²inde praecipiam et loquar ad te supra propitiatorio scilicet ac medio duorum cherubin qui erunt super arcam testimonii cuncta quae mandabo per te filiis Israhel ²³facies et mensam de lignis setthim habentem duos cubitos longitudinis et in latitudine cubitum et in altitudine cubitum ac semissem ²⁴et inaurabis eam auro purissimo faciesque illi labium aureum per circuitum ²⁵et ipsi labio coronam interrasilem altam quattuor digitis et super illam alteram coronam aureolam ²⁶quattuor quoque circulos aureos praeparabis et pones eos in quattuor angulis eiusdem mensae per singulos pedes ²⁷subter coronam erunt circuli aurei ut mittantur vectes per eos et possit mensa portari ²⁸ipsosque vectes facies de lignis setthim et circumdabis auro ad subvehendam mensam ²⁹parabis et acetabula ac fialas turibula et cyatos in quibus offerenda sunt libamina ex auro purissimo ³⁰et pones super mensam panes propositionis in conspectu meo semper ³¹facies et candelabrum ductile de auro mundissimo hastile eius et calamos scyphos et spherulas ac lilia ex ipso procedentia ³²sex calami egredientur de lateribus tres ex uno latere et tres ex altero ³³tres scyphi quasi in nucis modum per calamos singulos spherulaque simul et lilium et tres similiter scyphi instar nucis in calamo altero spherulaque et lilium hoc erit opus sex calamorum qui producendi sunt de hastili ³⁴in ipso autem candelabro erunt quattuor scyphi in nucis modum spherulaeque per singulos et lilia ³⁵spherula sub duobus calamis per tria loca qui simul sex fiunt procedentes de hastili uno ³⁶et spherae igitur et calami ex ipso erunt universa ductilia de auro purissimo ³⁷facies et lucernas septem et pones eas super candelabrum ut luceant ex adverso ³⁸emunctoria quoque et ubi quae emuncta sunt extinguantur fient de auro purissimo ³⁹omne pondus candelabri cum universis vasis suis habebit talentum auri mundissimi ⁴⁰inspice et fac secundum exemplar quod tibi in monte monstratum est

Chapter 26

¹tabernaculum vero ita fiet decem cortinas de bysso retorta et hyacintho ac purpura coccoque bis tincto variatas opere plumario facies ²longitudo cortinae unius habebit viginti octo cubitos latitudo quattuor cubitorum erit unius mensurae fient universa tentoria ³quinque cortinae sibi iungentur mutuo et aliae quinque nexu simili coherebunt ⁴ansulas hyacinthinas in lateribus ac summitatibus facies cortinarum ut possint invicem copulari ⁵quinquagenas ansulas cortina habebit in utraque parte ita insertas ut ansa contra ansam veniat et altera alteri possit aptari ⁶facies et quinquaginta circulos aureos quibus cortinarum vela iungenda sunt ut unum tabernaculum fiat ⁷facies et saga cilicina undecim ad operiendum tectum tabernaculi ⁸longitudo sagi unius habebit triginta cubitos et latitudo quattuor aequa erit mensura sagorum omnium ⁹e quibus quinque iunges seorsum et sex sibi mutuo copulabis ita ut sextum sagum in fronte tecti duplices ¹⁰facies et quinquaginta ansas in ora sagi unius ut coniungi cum altero queat et quinquaginta ansas in ora sagi alterius ut cum altero copuletur ¹¹quinquaginta fibulas aeneas quibus iungantur ansae et unum ex omnibus operimentum fiat ¹²quod autem superfuerit in sagis quae parantur tecto id est unum sagum quod amplius est ex medietate eius operies posteriora tabernaculi ¹³et cubitus ex una parte pendebit et alter ex altera qui plus est in sagorum longitudine utrumque latus tabernaculi protegens ¹⁴facies et operimentum aliud tecto de pellibus arietum rubricatis et super hoc rursum aliud operimentum de ianthinis pellibus ¹⁵facies et tabulas stantes tabernaculi de lignis setthim ¹⁶quae singulae denos cubitos in longitudine habeant et in latitudine singulos ac semissem ¹⁷in lateribus tabulae duae incastraturae fient quibus tabula alteri tabulae conectatur atque in hunc modum cunctae tabulae parabuntur ¹⁸quarum viginti erunt in latere meridiano quod vergit ad austrum ¹⁹quibus quadraginta bases argenteas fundes ut binae bases singulis tabulis per duos angulos subiciantur ²⁰in latere quoque secundo tabernaculi quod vergit ad aquilonem viginti tabulae erunt ²¹quadraginta habentes bases argenteas binae bases singulis tabulis subponentur ²²ad occidentalem vero plagam tabernaculi facies sex tabulas ²³et rursum alias duas quae in angulis erigantur post tergum tabernaculi ²⁴eruntque coniunctae a deorsum usque sursum et una omnes conpago retinebit duabus quoque tabulis quae in angulis ponendae sunt similis iunctura servabitur ²⁵et erunt simul tabulae octo bases earum argenteae sedecim duabus basibus per unam tabulam supputatis ²⁶facies et vectes de lignis setthim quinque ad continendas tabulas in uno latere tabernaculi ²⁷et quinque alios in altero et eiusdem numeri ad occidentalem plagam ²⁸qui mittentur per medias tabulas a summo usque ad summum ²⁹ipsasque tabulas deaurabis et fundes eis anulos aureos per quos vectes tabulata contineant quos operies lamminis aureis ³⁰et eriges tabernaculum iuxta exemplum quod tibi in monte monstratum est ³¹facies et velum de hyacintho et purpura coccoque bis tincto et bysso retorta opere plumario et pulchra varietate contextum ³²quod adpendes ante quattuor columnas de lignis setthim quae ipsae quidem deauratae erunt et habebunt capita aurea sed bases argenteas ³³inseretur autem velum per circulos intra quod pones arcam testimonii et quo sanctuarium et sanctuarii sanctuaria dividentur ³⁴pones et propitiatorium super arcam testimonii in sancta sanctorum ³⁵mensamque extra velum et contra mensam candelabrum in latere tabernaculi meridiano mensa enim stabit in parte aquilonis ³⁶facies et tentorium in introitu tabernaculi de hyacintho et purpura coccoque bis tincto et bysso retorta opere plumarii ³⁷et quinque columnas deaurabis lignorum setthim ante quas ducetur tentorium quarum erunt capita aurea et bases aeneae

Chapter 27

¹facies et altare de lignis setthim quod habebit quinque cubitos in longitudine et totidem in latitudine id est quadrum et tres cubitos in altitudine ²cornua autem per quattuor angulos ex ipso erunt et operies illud aere ³faciesque in usus eius lebetas ad suscipiendos cineres et forcipes atque fuscinulas et ignium receptacula omnia vasa ex aere fabricabis ⁴craticulamque in modum retis aeneam per cuius quattuor angulos erunt quattuor anuli aenei ⁵quos pones subter arulam altaris eritque craticula usque ad altaris medium ⁶facies et vectes altaris de lignis setthim duos quos operies lamminis aeneis ⁷et induces per circulos eruntque ex utroque latere altaris ad portandum ⁸non solidum sed inane et cavum intrinsecus facies illud sicut tibi in monte monstratum est ⁹facies et atrium tabernaculi in cuius plaga australi contra meridiem erunt tentoria de bysso retorta centum cubitos unum latus tenebit in longitudine ¹⁰et columnas viginti cum basibus totidem aeneis quae capita cum celaturis suis habebunt argentea ¹¹similiter in latere aquilonis per longum erunt tentoria centum cubitorum columnae viginti et bases aeneae eiusdem numeri et capita earum cum celaturis suis argentea ¹²in latitudine vero atrii quod respicit ad occidentem erunt tentoria per quinquaginta cubitos et columnae decem basesque totidem ¹³in ea quoque atrii latitudine quae respicit ad orientem quinquaginta cubiti erunt ¹⁴in quibus quindecim cubitorum tentoria lateri uno deputabuntur columnaeque tres et bases totidem ¹⁵et in latere altero erunt tentoria cubitos obtinentia quindecim columnas tres et bases totidem ¹⁶in introitu vero atrii fiet tentorium cubitorum viginti ex hyacintho et purpura coccoque bis tincto et bysso retorta opere plumarii columnas habebit quattuor cum basibus totidem ¹⁷omnes columnae atrii per circuitum vestitae erunt argenti lamminis capitibus argenteis et basibus aeneis ¹⁸in longitudine occupabit atrium cubitos centum in latitudine quinquaginta altitudo quinque cubitorum erit fietque de bysso retorta et habebit bases aeneas ¹⁹cuncta vasa tabernaculi in omnes usus et caerimonias tam paxillos eius quam atrii ex aere facies ²⁰praecipe filiis Israhel ut adferant tibi oleum de arboribus olivarum purissimum piloque contusum ut ardeat lucerna semper ²¹in tabernaculo testimonii extra velum quod oppansum est testimonio et conlocabunt eam Aaron et filii eius ut usque mane luceat coram Domino perpetuus erit cultus per successiones eorum a filiis Israhel

Chapter 28

¹adplica quoque ad te Aaron fratrem tuum cum filiis suis de medio filiorum Israhel ut sacerdotio fungantur mihi Aaron Nadab et Abiu Eleazar et Ithamar ²faciesque vestem sanctam fratri tuo in gloriam et decorem ³et loqueris cunctis sapientibus corde quos replevi spiritu prudentiae ut faciant vestes Aaron in quibus sanctificatus ministret mihi ⁴haec autem erunt vestimenta quae facient rationale et superumerale tunicam et lineam strictam cidarim et balteum facient vestimenta sancta Aaron fratri tuo et filiis eius ut sacerdotio fungantur mihi ⁵accipientque aurum et hyacinthum et purpuram coccumque bis tinctum et byssum ⁶facient autem superumerale de auro et hyacintho ac purpura coccoque bis tincto et bysso retorta opere polymito ⁷duas oras iunctas habebit in utroque latere summitatum ut in unum redeant ⁸ipsaque textura et cuncta operis varietas erit ex auro et hyacintho et purpura coccoque bis tincto et bysso retorta ⁹sumesque duos lapides onychinos et sculpes in eis nomina filiorum Israhel ¹⁰sex nomina in lapide uno et sex reliqua in altero iuxta ordinem nativitatis eorum ¹¹opere sculptoris et celatura gemmarii sculpes eos nominibus filiorum Israhel inclusos auro atque circumdatos ¹²et pones in utroque latere superumeralis memoriale filiis Israhel portabitque Aaron nomina eorum coram Domino super utrumque umerum ob recordationem ¹³facies et uncinos ex auro ¹⁴et duas catenulas auri purissimi sibi invicem coherentes quas inseres uncinis ¹⁵rationale quoque iudicii facies opere polymito iuxta texturam superumeralis ex auro hyacintho et purpura coccoque bis tincto et bysso retorta ¹⁶quadrangulum erit et duplex mensuram palmi habebit tam in longitudine quam in latitudine ¹⁷ponesque in eo quattuor ordines lapidum in primo versu erit lapis sardius et topazius et zmaragdus ¹⁸in secundo carbunculus sapphyrus et iaspis ¹⁹in tertio ligyrius achates et amethistus ²⁰in quarto chrysolitus onychinus et berillus inclusi auro erunt per ordines suos ²¹habebuntque nomina filiorum Israhel duodecim nominibus celabuntur singuli lapides nominibus singulorum per duodecim tribus ²²facies in rationali catenas sibi invicem coherentes ex auro purissimo ²³et duos anulos aureos quos pones in utraque rationalis summitate ²⁴catenasque aureas iunges anulis qui sunt in marginibus eius ²⁵et ipsarum catenarum extrema duobus copulabis uncinis in utroque latere superumeralis quod rationale respicit ²⁶facies et duos anulos aureos quos pones in summitatibus rationalis et in oris quae e regione sunt superumeralis et posteriora eius aspiciunt ²⁷nec non et alios duos anulos aureos qui ponendi sunt in utroque latere superumeralis deorsum quod respicit contra faciem iuncturae inferioris ut aptari possit cum superumerali ²⁸et stringatur rationale anulis suis cum anulis superumeralis vitta hyacinthina ut maneat iunctura fabrefacta et a se invicem rationale et superumerale nequeant separari ²⁹portabitque Aaron nomina filiorum Israhel in rationali iudicii super pectus suum quando ingreditur sanctuarium memoriale coram Domino in aeternum ³⁰pones autem in rationali iudicii doctrinam et veritatem quae erunt in pectore Aaron quando ingreditur coram Domino et gestabit iudicium filiorum Israhel in pectore suo in conspectu Domini semper ³¹facies et tunicam superumeralis totam hyacinthinam ³²in cuius medio supra erit capitium et ora per gyrum eius textilis sicut fieri solet in extremis vestium partibus ne facile rumpatur ³³deorsum vero ad pedes eiusdem tunicae per circuitum quasi mala punica facies ex hyacintho et purpura et cocco bis tincto mixtis in medio tintinabulis ³⁴ita ut tintinabulum sit aureum et malum rursumque tintinabulum aliud aureum et malum punicum ³⁵et vestietur ea Aaron in officio ministerii ut audiatur sonitus quando ingreditur et egreditur sanctuarium in conspectu Domini et non moriatur ³⁶facies et lamminam de auro purissimo in qua sculpes opere celatoris Sanctum Domino ³⁷ligabisque eam vitta hyacinthina et erit super tiaram ³⁸inminens fronti pontificis portabitque Aaron iniquitates eorum quae obtulerint et sanctificaverint filii Israhel in cunctis muneribus et donariis suis erit autem lammina semper in fronte eius ut placatus eis sit Dominus ³⁹stringesque tunicam bysso et tiaram byssinam facies et balteum opere plumarii ⁴⁰porro filiis Aaron tunicas lineas parabis et balteos ac tiaras in gloriam et decorem ⁴¹vestiesque his omnibus Aaron fratrem tuum et filios eius cum eo et cunctorum consecrabis manus sanctificabisque illos ut sacerdotio fungantur mihi ⁴²facies et feminalia linea ut operiant carnem turpitudinis suae a renibus usque ad femina ⁴³et utentur eis Aaron et filii eius quando ingredientur tabernaculum testimonii vel quando adpropinquant ad altare ut ministrent in sanctuario ne iniquitatis rei moriantur legitimum sempiternum erit Aaron et semini eius post eum

Chapter 29

¹sed et hoc facies ut mihi in sacerdotio consecrentur tolle vitulum de armento et arietes duos inmaculatos ²panesque azymos et crustula absque fermento quae conspersa sint oleo lagana quoque azyma oleo lita de simila triticea cuncta facies ³et posita in canistro offeres vitulum autem et duos arietes ⁴et Aaron ac filios eius adplicabis ad ostium tabernaculi testimonii cumque laveris patrem cum filiis aqua ⁵indues Aaron vestimentis suis id est linea et tunica et superumerali et rationali quod constringes balteo ⁶et pones tiaram in capite eius et lamminam sanctam super tiaram ⁷et oleum unctionis fundes super caput eius atque hoc ritu consecrabitur ⁸filios quoque illius adplicabis et indues tunicis lineis cingesque balteo ⁹Aaron scilicet et liberos eius et inpones eis mitras eruntque sacerdotes mei in religione perpetua postquam initiaveris manus eorum ¹⁰adplicabis et vitulum coram tabernaculo testimonii inponentque Aaron et filii eius manus super caput illius ¹¹et mactabis eum in conspectu Domini iuxta ostium tabernaculi testimonii ¹²sumptumque de sanguine vituli pones super cornua altaris digito tuo reliquum autem sanguinem fundes iuxta basim eius ¹³sumes et adipem totum qui operit intestina et reticulum iecoris ac duos renes et adipem qui super eos est et offeres incensum super altare ¹⁴carnes vero vituli et corium et fimum conbures foris extra castra eo quod pro peccato sit ¹⁵unum quoque arietum sumes super cuius caput ponent Aaron et filii eius manus ¹⁶quem cum mactaveris tolles de sanguine eius et fundes circa altare ¹⁷ipsum autem arietem secabis in frusta lotaque intestina eius ac pedes pones super concisas carnes et super caput illius ¹⁸et offeres totum arietem in incensum super altare oblatio est Domini odor suavissimus victimae Dei ¹⁹tolles quoque arietem alterum super cuius caput Aaron et filii eius ponent manus ²⁰quem cum immolaveris sumes de sanguine ipsius et pones super extremum dextrae auriculae Aaron et filiorum eius et super pollices manus eorum et pedis dextri fundesque sanguinem super altare per circuitum ²¹cumque tuleris de sanguine qui est super altare et de oleo unctionis asperges Aaron et vestes eius filios et vestimenta eorum consecratisque et ipsis et vestibus ²²tolles adipem de ariete et caudam et arvinam quae operit vitalia ac reticulum iecoris et duos renes atque adipem qui super eos est armumque dextrum eo quod sit aries consecrationum ²³tortam panis unius crustulum conspersum oleo laganum de canistro azymorum quod positum est in conspectu Domini ²⁴ponesque omnia super manus Aaron et filiorum eius et sanctificabis eos elevans coram Domino ²⁵suscipiesque universa de manibus eorum et incendes super altare in holocaustum odorem suavissimum in conspectu Domini quia oblatio eius est ²⁶sumes quoque pectusculum de ariete quo initiatus est Aaron sanctificabisque illud elatum coram Domino et cedet in partem tuam ²⁷sanctificabis et pectusculum consecratum et armum quem de ariete separasti ²⁸quo initiatus est Aaron et filii eius cedentque in partem Aaron et filiorum eius iure perpetuo a filiis Israhel quia primitiva sunt et initia de victimis eorum pacificis quae offerunt Domino ²⁹vestem autem sanctam qua utitur Aaron habebunt filii eius post eum ut unguantur in ea et consecrentur manus eorum ³⁰septem diebus utetur illa qui pontifex pro eo fuerit constitutus de filiis eius et qui ingredietur tabernaculum testimonii ut ministret in sanctuario ³¹arietem autem consecrationum tolles et coques carnes eius in loco sancto ³²quibus vescetur Aaron et filii eius panes quoque qui sunt in canistro in vestibulo tabernaculi testimonii comedent ³³ut sit placabile sacrificium et sanctificentur offerentium manus alienigena non vescetur ex eis quia sancti sunt ³⁴quod si remanserit de carnibus consecratis sive de panibus usque mane conbures reliquias igni non comedentur quia sanctificata sunt ³⁵omnia quae praecepi tibi facies super Aaron et filiis eius septem diebus consecrabis manus eorum ³⁶et vitulum pro peccato offeres per singulos dies ad expiandum mundabisque altare cum immolaris expiationis hostiam et ungues illud in sanctificationem ³⁷septem diebus expiabis altare et sanctificabis et erit sanctum sanctorum omnis qui tetigerit illud sanctificabitur ³⁸hoc est quod facies in altari agnos anniculos duos per singulos dies iugiter ³⁹unum agnum mane et alterum vespere ⁴⁰decimam partem similae conspersae oleo tunso quod habeat mensuram quartam partem hin et vinum ad libandum eiusdem mensurae in agno uno ⁴¹alterum vero agnum offeres ad vesperam iuxta ritum matutinae oblationis et iuxta ea quae diximus in odorem suavitatis ⁴²sacrificium Domino oblatione perpetua in generationes vestras ad ostium tabernaculi testimonii coram Domino ubi constituam ut loquar ad te ⁴³ibique praecipiam filiis Israhel et sanctificabitur altare in gloria mea ⁴⁴sanctificabo et tabernaculum testimonii cum altari et Aaron cum filiis eius ut sacerdotio fungantur mihi ⁴⁵et habitabo in medio filiorum Israhel eroque eis Deus ⁴⁶et scient quia ego Dominus Deus eorum qui eduxi eos de terra Aegypti ut manerem inter illos ego Dominus Deus ipsorum

Chapter 30

¹facies quoque altare in adolendum thymiama de lignis setthim ²habens cubitum longitudinis et alterum latitudinis id est quadrangulum et duos cubitos in altitudine cornua ex ipso procedent ³vestiesque illud auro purissimo tam craticulam eius quam parietes per circuitum et cornua faciesque ei coronam aureolam per gyrum ⁴et duos anulos aureos sub corona per singula latera ut mittantur in eos vectes et altare portetur ⁵ipsos quoque vectes facies de lignis setthim et inaurabis ⁶ponesque altare contra velum quod ante arcam pendet testimonii coram propitiatorio quo tegitur testimonium ubi loquar tibi ⁷et adolebit incensum super eo Aaron suave fraglans mane quando conponet lucernas incendet illud ⁸et quando conlocat eas ad vesperum uret thymiama sempiternum coram Domino in generationes vestras ⁹non offeretis super eo thymiama conpositionis alterius nec oblationem et victimam nec liba libabitis ¹⁰et deprecabitur Aaron super cornua eius semel per annum in sanguine quod oblatum est pro peccato et placabit super eo in generationibus vestris sanctum sanctorum erit Domino ¹¹locutusque est Dominus ad Mosen dicens ¹²quando tuleris summam filiorum Israhel iuxta numerum dabunt singuli pretium pro animabus suis Domino et non erit plaga in eis cum fuerint recensiti ¹³hoc autem dabit omnis qui transit ad nomen dimidium sicli iuxta mensuram templi siclus viginti obolos habet media pars sicli offeretur Domino ¹⁴qui habetur in numero a viginti annis et supra dabit pretium ¹⁵dives non addet ad medium sicli et pauper nihil minuet ¹⁶susceptamque pecuniam quae conlata est a filiis Israhel trades in usus tabernaculi testimonii ut sit monumentum eorum coram Domino et propitietur animabus illorum ¹⁷locutusque est Dominus ad Mosen dicens ¹⁸facies et labium aeneum cum basi sua ad lavandum ponesque illud inter tabernaculum testimonii et altare et missa aqua ¹⁹lavabunt in eo Aaron et filii eius manus suas ac pedes ²⁰quando ingressuri sunt tabernaculum testimonii et quando accessuri ad altare ut offerant in eo thymiama Domino ²¹ne forte moriantur legitimum sempiternum erit ipsi et semini eius per successiones ²²locutusque est Dominus ad Mosen ²³dicens sume tibi aromata prima et zmyrnae electae quingentos siclos et cinnamomi medium id est ducentos quinquaginta calami similiter ducentos quinquaginta ²⁴cassiae autem quingentos siclos in pondere sanctuarii olei de olivetis mensuram hin ²⁵faciesque unctionis oleum sanctum unguentum conpositum opere unguentarii ²⁶et ungues ex eo tabernaculum testimonii et arcam testamenti ²⁷mensamque cum vasis suis candelabrum et utensilia eius altaria thymiamatis ²⁸et holocausti et universam supellectilem quae ad cultum eorum pertinent ²⁹sanctificabisque omnia et erunt sancta sanctorum qui tetigerit ea sanctificabitur ³⁰Aaron et filios eius ungues sanctificabisque eos ut sacerdotio fungantur mihi ³¹filiis quoque Israhel dices hoc oleum unctionis sanctum erit mihi in generationes vestras ³²caro hominis non unguetur ex eo et iuxta conpositionem eius non facietis aliud quia sanctificatum est et sanctum erit vobis ³³homo quicumque tale conposuerit et dederit ex eo alieno exterminabitur de populo suo ³⁴dixitque Dominus ad Mosen sume tibi aromata stacten et onycha galbanen boni odoris et tus lucidissimum aequalis ponderis erunt omnia ³⁵faciesque thymiama conpositum opere unguentarii mixtum diligenter et purum et sanctificatione dignissimum ³⁶cumque in tenuissimum pulverem universa contuderis pones ex eo coram testimonio tabernaculi in quo loco apparebo tibi sanctum sanctorum erit vobis thymiama ³⁷talem conpositionem non facietis in usus vestros quia sanctum est Domino ³⁸homo quicumque fecerit simile ut odore illius perfruatur peribit de populis suis

Chapter 31

¹locutusque est Dominus ad Mosen dicens ²ecce vocavi ex nomine Beselehel filium Uri filii Hur de tribu Iuda ³et implevi eum spiritu Dei sapientia intellegentia et scientia in omni opere ⁴ad excogitandum fabre quicquid fieri potest ex auro et argento et aere ⁵marmore et gemmis et diversitate lignorum ⁶dedique ei socium Hooliab filium Achisamech de tribu Dan et in corde omnis eruditi posui sapientiam ut faciant cuncta quae praecepi tibi ⁷tabernaculum foederis et arcam testimonii et propitiatorium quod super eam est et cuncta vasa tabernaculi ⁸mensamque et vasa eius candelabrum purissimum cum vasis suis et altaria thymiamatis ⁹et holocausti et omnia vasa eorum labium cum basi sua ¹⁰vestes sanctas in ministerio Aaron sacerdoti et filiis eius ut fungantur officio suo in sacris ¹¹oleum unctionis et thymiama aromatum in sanctuario omnia quae praecepi tibi facient ¹²et locutus est Dominus ad Mosen dicens ¹³loquere filiis Israhel et dices ad eos videte ut sabbatum meum custodiatis quia signum est inter me et vos in generationibus vestris ut sciatis quia ego Dominus qui sanctifico vos ¹⁴custodite sabbatum sanctum est enim vobis qui polluerit illud morte morietur qui fecerit in eo opus peribit anima illius de medio populi sui ¹⁵sex diebus facietis opus in die septimo sabbatum est requies sancta Domino omnis qui fecerit opus in hac die morietur ¹⁶custodiant filii Israhel sabbatum et celebrent illud in generationibus suis pactum est sempiternum ¹⁷inter me et filios Israhel signumque perpetuum sex enim diebus fecit Dominus caelum et terram et in septimo ab opere cessavit ¹⁸dedit quoque Mosi conpletis huiuscemodi sermonibus in monte Sinai duas tabulas testimonii lapideas scriptas digito Dei

Chapter 32

¹videns autem populus quod moram faceret descendendi de monte Moses congregatus adversus Aaron ait surge fac nobis deos qui nos praecedant Mosi enim huic viro qui nos eduxit de terra Aegypti ignoramus quid acciderit ²dixitque ad eos Aaron tollite inaures aureas de uxorum filiorumque et filiarum vestrarum auribus et adferte ad me ³fecit populus quae iusserat deferens inaures ad Aaron ⁴quas cum ille accepisset formavit opere fusorio et fecit ex eis vitulum conflatilem dixeruntque hii sunt dii tui Israhel qui te eduxerunt de terra Aegypti ⁵quod cum vidisset Aaron aedificavit altare coram eo et praeconis voce clamavit dicens cras sollemnitas Domini est ⁶surgentesque mane obtulerunt holocausta et hostias pacificas et sedit populus comedere ac bibere et surrexerunt ludere ⁷locutus est autem Dominus ad Mosen vade descende peccavit populus tuus quem eduxisti de terra Aegypti ⁸recesserunt cito de via quam ostendisti eis feceruntque sibi vitulum conflatilem et adoraverunt atque immolantes ei hostias dixerunt isti sunt dii tui Israhel qui te eduxerunt de terra Aegypti ⁹rursumque ait Dominus ad Mosen cerno quod populus iste durae cervicis sit ¹⁰dimitte me ut irascatur furor meus contra eos et deleam eos faciamque te in gentem magnam ¹¹Moses autem orabat Dominum Deum suum dicens cur Domine irascitur furor tuus contra populum tuum quem eduxisti de terra Aegypti in fortitudine magna et in manu robusta ¹²ne quaeso dicant Aegyptii callide eduxit eos ut interficeret in montibus et deleret e terra quiescat ira tua et esto placabilis super nequitia populi tui ¹³recordare Abraham Isaac et Israhel servorum tuorum quibus iurasti per temet ipsum dicens multiplicabo semen vestrum sicut stellas caeli et universam terram hanc de qua locutus sum dabo semini vestro et possidebitis eam semper ¹⁴placatusque est Dominus ne faceret malum quod locutus fuerat adversus populum suum ¹⁵et reversus est Moses de monte portans duas tabulas testimonii manu scriptas ex utraque parte ¹⁶et factas opere Dei scriptura quoque Dei erat sculpta in tabulis ¹⁷audiens autem Iosue tumultum populi vociferantis dixit ad Mosen ululatus pugnae auditur in castris ¹⁸qui respondit non est clamor adhortantium ad pugnam neque vociferatio conpellentium ad fugam sed vocem cantantium ego audio ¹⁹cumque adpropinquasset ad castra vidit vitulum et choros iratusque valde proiecit de manu tabulas et confregit eas ad radices montis ²⁰arripiensque vitulum quem fecerant conbusit et contrivit usque ad pulverem quem sparsit in aqua et dedit ex eo potum filiis Israhel ²¹dixitque ad Aaron quid tibi fecit hic populus ut induceres super eum peccatum maximum ²²cui ille respondit ne indignetur dominus meus tu enim nosti populum istum quod pronus sit ad malum ²³dixerunt mihi fac nobis deos qui praecedant nos huic enim Mosi qui nos eduxit de terra Aegypti nescimus quid acciderit ²⁴quibus ego dixi quis vestrum habet aurum tulerunt et dederunt mihi et proieci illud in ignem egressusque est hic vitulus ²⁵videns ergo Moses populum quod esset nudatus spoliaverat enim eum Aaron propter ignominiam sordis et inter hostes nudum constituerat ²⁶et stans in porta castrorum ait si quis est Domini iungatur mihi congregatique sunt ad eum omnes filii Levi ²⁷quibus ait haec dicit Dominus Deus Israhel ponat vir gladium super femur suum ite et redite de porta usque ad portam per medium castrorum et occidat unusquisque fratrem et amicum et proximum suum ²⁸fecerunt filii Levi iuxta sermonem Mosi cecideruntque in die illo quasi tria milia hominum ²⁹et ait Moses consecrastis manus vestras hodie Domino unusquisque in filio et fratre suo ut detur vobis benedictio ³⁰facto autem die altero locutus est Moses ad populum peccastis peccatum maximum ascendam ad Dominum si quo modo eum quivero deprecari pro scelere vestro ³¹reversusque ad Dominum ait obsecro peccavit populus iste peccatum magnum feceruntque sibi deos aureos aut dimitte eis hanc noxam ³²aut si non facis dele me de libro tuo quem scripsisti ³³cui respondit Dominus qui peccaverit mihi delebo eum de libro meo ³⁴tu autem vade et duc populum istum quo locutus sum tibi angelus meus praecedet te ego autem in die ultionis visitabo et hoc peccatum eorum ³⁵percussit ergo Dominus populum pro reatu vituli quem fecit Aaron

Chapter 33

¹locutusque est Dominus ad Mosen vade ascende de loco isto tu et populus tuus quem eduxisti de terra Aegypti in terram quam iuravi Abraham Isaac et Iacob dicens semini tuo dabo eam ²et mittam praecursorem tui angelum ut eiciam Chananeum et Amorreum et Hettheum et Ferezeum et Eveum et Iebuseum ³et intres in terram fluentem lacte et melle non enim ascendam tecum quia populus durae cervicis est ne forte disperdam te in via ⁴audiens populus sermonem hunc pessimum luxit et nullus ex more indutus est cultu suo ⁵dixitque Dominus ad Mosen loquere filiis Israhel populus durae cervicis es semel ascendam in medio tui et delebo te iam nunc depone ornatum tuum ut sciam quid faciam tibi ⁶deposuerunt ergo filii Israhel ornatum suum a monte Horeb ⁷Moses quoque tollens tabernaculum tetendit extra castra procul vocavitque nomen eius tabernaculum foederis et omnis populus qui habebat aliquam quaestionem egrediebatur ad tabernaculum foederis extra castra ⁸cumque egrederetur Moses ad tabernaculum surgebat universa plebs et stabat unusquisque in ostio papilionis sui aspiciebantque tergum Mosi donec ingrederetur tentorium ⁹ingresso autem illo tabernaculum foederis descendebat columna nubis et stabat ad ostium loquebaturque cum Mosi ¹⁰cernentibus universis quod columna nubis staret ad ostium tabernaculi stabantque ipsi et adorabant per fores tabernaculorum suorum ¹¹loquebatur autem Dominus ad Mosen facie ad faciem sicut loqui solet homo ad amicum suum cumque ille reverteretur in castra minister eius Iosue filius Nun puer non recedebat de tabernaculo ¹²dixit autem Moses ad Dominum praecipis ut educam populum istum et non indicas mihi quem missurus es mecum praesertim cum dixeris novi te ex nomine et invenisti gratiam coram me ¹³si ergo inveni gratiam in conspectu tuo ostende mihi viam tuam ut sciam te et inveniam gratiam ante oculos tuos respice populum tuum gentem hanc ¹⁴dixitque Dominus facies mea praecedet te et requiem dabo tibi ¹⁵et ait Moses si non tu ipse praecedes ne educas nos de loco isto ¹⁶in quo enim scire poterimus ego et populus tuus invenisse nos gratiam in conspectu tuo nisi ambulaveris nobiscum ut glorificemur ab omnibus populis qui habitant super terram ¹⁷dixit autem Dominus ad Mosen et verbum istud quod locutus es faciam invenisti enim gratiam coram me et te ipsum novi ex nomine ¹⁸qui ait ostende mihi gloriam tuam ¹⁹respondit ego ostendam omne bonum tibi et vocabo in nomine Domini coram te et miserebor cui voluero et clemens ero in quem mihi placuerit ²⁰rursumque ait non poteris videre faciem meam non enim videbit me homo et vivet ²¹et iterum ecce inquit est locus apud me stabis super petram ²²cumque transibit gloria mea ponam te in foramine petrae et protegam dextera mea donec transeam ²³tollamque manum meam et videbis posteriora mea faciem autem meam videre non poteris

Chapter 34

¹ac deinceps praecide ait tibi duas tabulas lapideas instar priorum et scribam super eas verba quae habuerunt tabulae quas fregisti ²esto paratus mane ut ascendas statim in montem Sinai stabisque mecum super verticem montis ³nullus ascendat tecum nec videatur quispiam per totum montem boves quoque et oves non pascantur e contra ⁴excidit ergo duas tabulas lapideas quales ante fuerant et de nocte consurgens ascendit in montem Sinai sicut ei praeceperat Dominus portans secum tabulas ⁵cumque descendisset Dominus per nubem stetit Moses cum eo invocans nomen Domini ⁶quo transeunte coram eo ait Dominator Domine Deus misericors et clemens patiens et multae miserationis ac verus ⁷qui custodis misericordiam in milia qui aufers iniquitatem et scelera atque peccata nullusque apud te per se innocens est qui reddis iniquitatem patrum in filiis ac nepotibus in tertiam et quartam progeniem ⁸festinusque Moses curvatus est pronus in terram et adorans ⁹ait si inveni gratiam in conspectu tuo Domine obsecro ut gradiaris nobiscum populus enim durae cervicis est et auferas iniquitates nostras atque peccata nosque possideas ¹⁰respondit Dominus ego inibo pactum videntibus cunctis signa faciam quae numquam sunt visa super terram nec in ullis gentibus ut cernat populus in cuius es medio opus Domini terribile quod facturus sum ¹¹observa cuncta quae hodie mando tibi ego ipse eiciam ante faciem tuam Amorreum et Chananeum et Hettheum Ferezeum quoque et Eveum et Iebuseum ¹²cave ne umquam cum habitatoribus terrae illius iungas amicitias quae tibi sint in ruinam ¹³sed aras eorum destrue confringe statuas lucosque succide ¹⁴noli adorare deum alienum Dominus Zelotes nomen eius Deus est aemulator ¹⁵ne ineas pactum cum hominibus illarum regionum ne cum fornicati fuerint cum diis suis et adoraverint simulacra eorum vocet te quispiam ut comedas de immolatis ¹⁶nec uxorem de filiabus eorum accipies filiis tuis ne postquam ipsae fuerint fornicatae fornicari faciant et filios tuos in deos suos ¹⁷deos conflatiles non facies tibi ¹⁸sollemnitatem azymorum custodies septem diebus vesceris azymis sicut praecepi tibi in tempore mensis novorum mense enim verni temporis egressus es de Aegypto ¹⁹omne quod aperit vulvam generis masculini meum erit de cunctis animantibus tam de bubus quam de ovibus meum erit ²⁰primogenitum asini redimes ove sin autem nec pretium pro eo dederis occidetur primogenitum filiorum tuorum redimes nec apparebis in conspectu meo vacuus ²¹sex diebus operaberis die septimo cessabis arare et metere ²²sollemnitatem ebdomadarum facies tibi in primitiis frugum messis tuae triticeae et sollemnitatem quando redeunte anni tempore cuncta conduntur ²³tribus temporibus anni apparebit omne masculinum tuum in conspectu omnipotentis Domini Dei Israhel ²⁴cum enim tulero gentes a facie tua et dilatavero terminos tuos nullus insidiabitur terrae tuae ascendente te et apparente in conspectu Domini Dei tui ter in anno ²⁵non immolabis super fermento sanguinem hostiae meae neque residebit mane de victima sollemnitatis phase ²⁶primitias frugum terrae tuae offeres in domum Domini Dei tui non coques hedum in lacte matris suae ²⁷dixitque Dominus ad Mosen scribe tibi verba haec quibus et tecum et cum Israhel pepigi foedus ²⁸fecit ergo ibi cum Domino quadraginta dies et quadraginta noctes panem non comedit et aquam non bibit et scripsit in tabulis verba foederis decem ²⁹cumque descenderet Moses de monte Sinai tenebat duas tabulas testimonii et ignorabat quod cornuta esset facies sua ex consortio sermonis Dei ³⁰videntes autem Aaron et filii Israhel cornutam Mosi faciem timuerunt prope accedere ³¹vocatique ab eo reversi sunt tam Aaron quam principes synagogae et postquam locutus est ³²venerunt ad eum etiam omnes filii Israhel quibus praecepit cuncta quae audierat a Domino in monte Sinai ³³impletisque sermonibus posuit velamen super faciem suam ³⁴quod ingressus ad Dominum et loquens cum eo auferebat donec exiret et tunc loquebatur ad filios Israhel omnia quae sibi fuerant imperata ³⁵qui videbant faciem egredientis Mosi esse cornutam sed operiebat rursus ille faciem suam si quando loquebatur ad eos

Chapter 35

¹igitur congregata omni turba filiorum Israhel dixit ad eos haec sunt quae iussit Dominus fieri ²sex diebus facietis opus septimus dies erit vobis sanctus sabbatum et requies Domini qui fecerit opus in eo occidetur ³non succendetis ignem in omnibus habitaculis vestris per diem sabbati ⁴et ait Moses ad omnem catervam filiorum Israhel iste est sermo quem praecepit Dominus dicens ⁵separate apud vos primitias Domino omnis voluntarius et proni animi offerat eas Domino aurum et argentum et aes ⁶hyacinthum purpuram coccumque bis tinctum et byssum pilos caprarum ⁷et pelles arietum rubricatas et ianthinas ⁸ligna setthim ⁹et oleum ad luminaria concinnanda et ut conficiatur unguentum et thymiama suavissimum ¹⁰lapides onychinos et gemmas ad ornatum superumeralis et rationalis ¹¹quisquis vestrum est sapiens veniat et faciat quod Dominus imperavit ¹²tabernaculum scilicet et tectum eius atque operimentum anulos et tabulata cum vectibus paxillos et bases ¹³arcam et vectes propitiatorium et velum quod ante illud oppanditur ¹⁴mensam cum vectibus et vasis et propositionis panibus ¹⁵candelabrum ad luminaria sustentanda vasa illius et lucernas et oleum ad nutrimenta ignium ¹⁶altare thymiamatis et vectes oleum unctionis et thymiama ex aromatibus tentorium ad ostium tabernaculi ¹⁷altare holocausti et craticulam eius aeneam cum vectibus et vasis suis labrum et basim eius ¹⁸cortinas atrii cum columnis et basibus tentorium in foribus vestibuli ¹⁹paxillos tabernaculi et atrii cum funiculis suis ²⁰vestimenta quorum usus est in ministerio sanctuarii vestes Aaron pontificis ac filiorum eius ut sacerdotio fungantur mihi ²¹egressaque omnis multitudo filiorum Israhel de conspectu Mosi ²²obtulit mente promptissima atque devota primitias Domino ad faciendum opus tabernaculi testimonii quicquid in cultum et ad vestes sanctas necessarium erat ²³viri cum mulieribus praebuerunt armillas et inaures anulos et dextralia omne vas aureum in donaria Domini separatum est ²⁴si quis habuit hyacinthum purpuram coccumque bis tinctum byssum et pilos caprarum pelles arietum rubricatas et ianthinas ²⁵argenti et aeris metalla obtulerunt Domino lignaque setthim in varios usus ²⁶sed et mulieres doctae dederunt quae neverant hyacinthum purpuram et vermiculum ac byssum ²⁷et pilos caprarum sponte propria cuncta tribuentes ²⁸principes vero obtulerunt lapides onychinos et gemmas ad superumerale et rationale ²⁹aromataque et oleum ad luminaria concinnanda et ad praeparandum unguentum ac thymiama odoris suavissimi conponendum ³⁰omnes viri et mulieres mente devota obtulerunt donaria ut fierent opera quae iusserat Dominus per manum Mosi cuncti filii Israhel voluntaria Domino dedicaverunt ³¹dixitque Moses ad filios Israhel ecce vocavit Dominus ex nomine Beselehel filium Uri filii Hur de tribu Iuda ³²implevitque eum spiritu Dei sapientiae et intellegentiae et scientiae omni doctrina ³³ad excogitandum et faciendum opus in auro et argento et aere sculpendisque lapidibus et opere carpentario quicquid fabre adinveniri potest ³⁴dedit in corde eius Hooliab quoque filium Achisamech de tribu Dan ³⁵ambos erudivit sapientia ut faciant opera abietarii polymitarii ac plumarii de hyacintho et purpura coccoque bis tincto et bysso et texant omnia ac nova quaeque repperiant

Chapter 36

¹fecit ergo Beselehel et Hooliab et omnis vir sapiens quibus dedit Dominus sapientiam et intellectum ut scirent fabre operari quae in usus sanctuarii necessaria sunt et quae praecepit Dominus ²cumque vocasset eos Moses et omnem eruditum virum cui dederat Deus sapientiam et qui sponte sua obtulerant se ad faciendum opus ³tradidit eis universa donaria filiorum Israhel qui cum instarent operi cotidie mane vota populus offerebat ⁴unde artifices venire conpulsi ⁵dixerunt Mosi plus offert populus quam necessarium est ⁶iussit ergo Moses praeconis voce cantari nec vir nec mulier quicquam ultra offerat in opere sanctuarii sicque cessatum est a muneribus offerendis ⁷eo quod oblata sufficerent et superabundarent ⁸feceruntque omnes corde sapientes ad explendum opus tabernaculi cortinas decem de bysso retorta et hyacintho et purpura coccoque bis tincto opere vario et arte polymita ⁹quarum una habebat in longitudine viginti octo cubitos et in latitudine quattuor una mensura erat omnium cortinarum ¹⁰coniunxitque cortinas quinque alteram alteri et alias quinque sibi invicem copulavit ¹¹fecit et ansas hyacinthinas in ora cortinae unius ex utroque latere et in ora cortinae alterius similiter ¹²ut contra se invicem venirent ansae et mutuo iungerentur ¹³unde et quinquaginta fudit circulos aureos qui morderent cortinarum ansas et fieret unum tabernaculum ¹⁴fecit et saga undecim de pilis caprarum ad operiendum tectum tabernaculi ¹⁵unum sagum habebat in longitudine cubitos triginta et in latitudine cubitos quattuor unius mensurae erant omnia saga ¹⁶quorum quinque iunxit seorsum et sex alia separatim ¹⁷fecitque ansas quinquaginta in ora sagi unius et quinquaginta in ora sagi alterius ut sibi invicem iungerentur ¹⁸et fibulas aeneas quinquaginta quibus necteretur tectum et unum pallium ex omnibus sagis fieret ¹⁹fecit et opertorium tabernaculi de pellibus arietum rubricatis aliudque desuper velamentum de pellibus ianthinis ²⁰fecit et tabulas tabernaculi de lignis setthim stantes ²¹decem cubitorum erat longitudo tabulae unius et unum ac semis cubitum latitudo retinebat ²²binae incastraturae erant per singulas tabulas ut altera alteri iungeretur sic fecit in omnibus tabulis tabernaculi ²³e quibus viginti ad plagam meridianam erant contra austrum ²⁴cum quadraginta basibus argenteis duae bases sub una tabula ponebantur ex utraque angulorum parte ubi incastraturae laterum in angulis terminantur ²⁵ad plagam quoque tabernaculi quae respicit ad aquilonem fecit viginti tabulas ²⁶cum quadraginta argenteis basibus duas bases per singulas tabulas ²⁷contra occidentem vero id est ad eam partem tabernaculi quae mare respicit fecit sex tabulas ²⁸et duas alias per singulos angulos tabernaculi retro ²⁹quae iunctae erant deorsum usque sursum et in unam conpagem pariter ferebantur ita fecit ex utraque parte per angulos ³⁰ut octo essent simul tabulae et haberent bases argenteas sedecim binas scilicet bases sub singulis tabulis ³¹fecit et vectes de lignis setthim quinque ad continendas tabulas unius lateris tabernaculi ³²et quinque alios ad alterius lateris tabulas coaptandas et extra hos quinque alios vectes ad occidentalem plagam tabernaculi contra mare ³³fecit quoque vectem alium qui per medias tabulas ab angulo usque ad angulum perveniret ³⁴ipsa autem tabulata deauravit et circulos eorum fecit aureos per quos vectes induci possint quos et ipsos aureis lamminis operuit ³⁵fecit et velum de hyacintho purpura vermiculo ac bysso retorta opere polymitario varium atque distinctum ³⁶et quattuor columnas de lignis setthim quas cum capitibus deauravit fusis basibus earum argenteis ³⁷fecit et tentorium in introitu tabernaculi ex hyacintho purpura vermiculo byssoque retorta opere plumarii ³⁸et columnas quinque cum capitibus suis quas operuit auro basesque earum fudit aeneas

Chapter 37

¹fecit autem Beselehel et arcam de lignis setthim habentem duos semis cubitos in longitudinem et cubitum ac semissem in latitudinem altitudo quoque uno cubito fuit et dimidio vestivitque eam auro purissimo intus ac foris ²et fecit illi coronam auream per gyrum ³conflans quattuor anulos aureos per quattuor angulos eius duos anulos in latere uno et duos in altero ⁴vectes quoque fecit de lignis setthim quos vestivit auro ⁵et quos misit in anulos qui erant in lateribus arcae ad portandum eam ⁶fecit et propitiatorium id est oraculum de auro mundissimo duorum cubitorum et dimidio in longitudine et cubito ac semisse in latitudine ⁷duos etiam cherubin ex auro ductili quos posuit ex utraque parte propitiatorii ⁸cherub unum in summitate huius partis et cherub alterum in summitate partis alterius duos cherubin in singulis summitatibus propitiatorii ⁹extendentes alas et tegentes propitiatorium seque mutuo et illud respectantes ¹⁰fecit et mensam de lignis setthim in longitudine duorum cubitorum et in latitudine unius cubiti quae habebat in altitudine cubitum ac semissem ¹¹circumdeditque eam auro mundissimo et fecit illi labium aureum per gyrum ¹²ipsique labio coronam interrasilem quattuor digitorum et super eandem alteram coronam auream ¹³fudit et quattuor circulos aureos quos posuit in quattuor angulis per singulos pedes mensae ¹⁴contra coronam misitque in eos vectes ut possit mensa portari ¹⁵ipsos quoque vectes fecit de lignis setthim et circumdedit eos auro ¹⁶et vasa ad diversos usus mensae acetabula fialas cyatos et turibula ex auro puro in quibus offerenda sunt liba ¹⁷fecit et candelabrum ductile de auro mundissimo de cuius vecte calami scyphi spherulae ac lilia procedebant ¹⁸sex in utroque latere tres calami ex parte una et tres ex altera ¹⁹tres scyphi in nucis modum per calamos singulos spherulaeque simul et lilia et tres scyphi instar nucis in calamo altero spherulaeque simul et lilia aequum erat opus sex calamorum qui procedebant de stipite candelabri ²⁰in ipso autem vecte erant quattuor scyphi in nucis modum spherulaeque per singulos et lilia ²¹et spherae sub duobus calamis per loca tria qui simul sex fiunt calami procedentes de vecte uno ²²et spherae igitur et calami ex ipso erant universa ductilia de auro purissimo ²³fecit et lucernas septem cum emunctoriis suis et vasa ubi quae emuncta sunt extinguuntur de auro mundissimo ²⁴talentum auri adpendebat candelabrum cum omnibus vasis suis ²⁵fecit et altare thymiamatis de lignis setthim habens per quadrum singulos cubitos et in altitudine duos e cuius angulis procedebant cornua ²⁶vestivitque illud auro purissimo cum craticula ac parietibus et cornibus ²⁷fecitque ei coronam aureolam per gyrum et duos anulos aureos sub corona per singula latera ut mittantur in eos vectes et possit altare portari ²⁸ipsos autem vectes fecit de lignis setthim et operuit lamminis aureis ²⁹conposuit et oleum ad sanctificationis unguentum et thymiama de aromatibus mundissimis opere pigmentarii

Chapter 38

¹fecit et altare holocausti de lignis setthim quinque cubitorum per quadrum et trium in altitudine ²cuius cornua de angulis procedebant operuitque illud aeneis lamminis ³et in usus eius paravit ex aere vasa diversa lebetas forcipes fuscinulas uncinos et ignium receptacula ⁴craticulamque eius in modum retis fecit aeneam et subter eam in altaris medio arulam ⁵fusis quattuor anulis per totidem retiaculi summitates ad inmittendos vectes ad portandum ⁶quos et ipsos fecit de lignis setthim et operuit lamminis aeneis ⁷induxitque in circulos qui in altaris lateribus eminebant ipsum autem altare non erat solidum sed cavum ex tabulis et intus vacuum ⁸fecit et labrum aeneum cum base sua de speculis mulierum quae excubabant in ostio tabernaculi ⁹et atrium in cuius australi plaga erant tentoria de bysso retorta cubitorum centum ¹⁰columnae aeneae viginti cum basibus suis capita columnarum et tota operis celatura argentea ¹¹aeque ad septentrionalis plagam tentoria columnae basesque et capita columnarum eiusdem et mensurae et operis ac metalli erant ¹²in ea vero plaga quae occidentem respicit fuere tentoria cubitorum quinquaginta columnae decem cum basibus suis aeneae et capita columnarum celata argentea ¹³porro contra orientem quinquaginta cubitorum paravit tentoria ¹⁴e quibus quindecim cubitos columnarum trium cum basibus suis unum tenebat latus ¹⁵et in parte altera quia utraque introitum tabernaculi facit quindecim aeque cubitorum erant tentoria columnae tres et bases totidem ¹⁶cuncta atrii tentoria byssus torta texuerat ¹⁷bases columnarum fuere aeneae capita autem earum cum celaturis suis argentea sed et ipsas columnas atrii vestivit argento ¹⁸et in introitu eius opere plumario fecit tentorium ex hyacintho purpura vermiculo ac bysso retorta quod habebat viginti cubitos in longitudine altitudo vero quinque cubitorum erat iuxta mensuram quam cuncta atrii habebant tentoria ¹⁹columnae autem ingressus fuere quattuor cum basibus aeneis capitaque earum et celaturae argenteae ²⁰paxillos quoque tabernaculi et atrii per gyrum fecit aeneos ²¹haec sunt instrumenta tabernaculi testimonii quae numerata sunt iuxta praeceptum Mosi in caerimonias Levitarum per manum Ithamar filii Aaron sacerdotis ²²quas Beselehel filius Uri filii Hur de tribu Iuda Domino per Mosen iubente conpleverat ²³iuncto sibi socio Hooliab filio Achisamech de tribu Dan qui et ipse artifex lignorum egregius fuit et polymitarius atque plumarius ex hyacintho purpura vermiculo et bysso ²⁴omne aurum quod expensum est in opere sanctuarii et quod oblatum in donariis viginti novem talentorum fuit et septingentorum triginta siclorum ad mensuram sanctuarii ²⁵oblatum est autem ab his qui transierant ad numerum a viginti annis et supra de sescentis tribus milibus et quingentis quinquaginta armatorum ²⁶fuerunt praeterea centum talenta argenti e quibus conflatae sunt bases sanctuarii et introitus ubi velum pendet ²⁷centum bases factae sunt de talentis centum singulis talentis per bases singulas supputatis ²⁸de mille autem septingentis et septuaginta quinque fecit capita columnarum quas et ipsas vestivit argento ²⁹aeris quoque oblata sunt talenta septuaginta duo milia et quadringenti supra sicli ³⁰ex quibus fusae sunt bases in introitu tabernaculi testimonii et altare aeneum cum craticula sua omniaque vasa quae ad usum eius pertinent ³¹et bases atrii tam in circuitu quam in ingressu eius et paxilli tabernaculi atque atrii per gyrum

Chapter 39

¹de hyacintho vero et purpura vermiculo ac bysso fecit vestes quibus indueretur Aaron quando ministrabat in sanctis sicut praecepit Dominus Mosi ²fecit igitur superumerale de auro hyacintho et purpura coccoque bis tincto et bysso retorta ³opere polymitario inciditque bratteas aureas et extenuavit in fila ut possint torqueri cum priorum colorum subtemine ⁴duasque oras sibi invicem copulatas in utroque latere summitatum ⁵et balteum ex hisdem coloribus sicut praeceperat Dominus Mosi ⁶paravit et duos lapides onychinos adstrictos et inclusos auro et sculptos arte gemmaria nominibus filiorum Israhel ⁷posuitque eos in lateribus superumeralis in monumentum filiorum Israhel sicut praeceperat Dominus Mosi ⁸fecit et rationale opere polymito iuxta opus superumeralis ex auro hyacintho purpura coccoque bis tincto et bysso retorta ⁹quadrangulum duplex mensurae palmi ¹⁰et posuit in eo gemmarum ordines quattuor in primo versu erat sardius topazius zmaragdus ¹¹in secundo carbunculus sapphyrus iaspis ¹²in tertio ligyrius achates amethistus ¹³in quarto chrysolitus onychinus berillus circumdati et inclusi auro per ordines suos ¹⁴ipsique lapides duodecim sculpti erant nominibus duodecim tribuum Israhel singuli per nomina singulorum ¹⁵fecerunt in rationali et catenulas sibi invicem coherentes de auro purissimo ¹⁶et duos uncinos totidemque anulos aureos porro anulos posuerunt in utroque latere rationalis ¹⁷e quibus penderent duae catenae aureae quas inseruerunt uncinis qui in superumeralis angulis eminebant ¹⁸haec et ante et retro ita conveniebant sibi ut superumerale et rationale mutuo necterentur ¹⁹stricta ad balteum et anulis fortius copulata quos iungebat vitta hyacinthina ne laxe fluerent et a se invicem moverentur sicut praecepit Dominus Mosi ²⁰fecerunt quoque tunicam superumeralis totam hyacinthinam ²¹et capitium in superiori parte contra medium oramque per gyrum capitii textilem ²²deorsum autem ad pedes mala punica ex hyacintho purpura vermiculo ac bysso retorta ²³et tintinabula de auro mundissimo quae posuerunt inter mala granata in extrema parte tunicae per gyrum ²⁴tintinabulum aureum et malum punicum quibus ornatus incedebat pontifex quando ministerio fungebatur sicut praecepit Dominus Mosi ²⁵fecerunt et tunicas byssinas opere textili Aaron et filiis eius ²⁶et mitras cum coronulis suis ex bysso ²⁷feminalia quoque linea byssina ²⁸cingulum vero de bysso retorta hyacintho purpura ac vermiculo distinctum arte plumaria sicut praecepit Dominus Mosi ²⁹fecerunt et lamminam sacrae venerationis de auro purissimo scripseruntque in ea opere gemmario Sanctum Domini ³⁰et strinxerunt eam cum mitra vitta hyacinthina sicut praecepit Dominus Mosi ³¹perfectum est igitur omne opus tabernaculi et tecti testimonii feceruntque filii Israhel cuncta quae praeceperat Dominus Mosi ³²et obtulerunt tabernaculum et tectum et universam supellectilem anulos tabulas vectes columnas ac bases ³³opertorium de pellibus arietum rubricatis et aliud operimentum de ianthinis pellibus ³⁴velum arcam vectes propitiatorium ³⁵mensam cum vasis et propositionis panibus ³⁶candelabrum lucernas et utensilia eorum cum oleo ³⁷altare aureum et unguentum thymiama ex aromatibus ³⁸et tentorium in introitu tabernaculi ³⁹altare aeneum retiaculum vectes et vasa eius omnia labrum cum basi sua tentoria atrii et columnas cum basibus suis ⁴⁰tentorium in introitu atrii funiculosque illius et paxillos nihil ex vasis defuit quae in ministerium tabernaculi et in tectum foederis iussa sunt fieri ⁴¹vestes quoque quibus sacerdotes utuntur in sanctuario Aaron scilicet et filii eius ⁴²obtulerunt filii Israhel sicut praeceperat Dominus ⁴³quae postquam Moses cuncta vidit expleta benedixit eis

Chapter 40

¹locutusque est Dominus ad Mosen dicens ²mense primo die prima mensis eriges tabernaculum testimonii ³et pones in eo arcam dimittesque ante illam velum ⁴et inlata mensa pones super eam quae rite praecepta sunt candelabrum stabit cum lucernis suis ⁵et altare aureum in quo adoletur incensum coram arca testimonii tentorium in introitu tabernaculi pones ⁶et ante illud altare holocausti ⁷labrum inter altare et tabernaculum quod implebis aqua ⁸circumdabisque atrium tentoriis et ingressum eius ⁹et adsumpto unctionis oleo ungues tabernaculum cum vasis suis ut sanctificentur ¹⁰altare holocausti et omnia vasa eius ¹¹labrum cum basi sua omnia unctionis oleo consecrabis ut sint sancta sanctorum ¹²adplicabisque Aaron et filios eius ad fores tabernaculi testimonii et lotos aqua ¹³indues sanctis vestibus ut ministrent mihi et unctio eorum in sacerdotium proficiat sempiternum ¹⁴fecitque Moses omnia quae praeceperat Dominus ¹⁵igitur mense primo anni secundi in prima die mensis conlocatum est tabernaculum ¹⁶erexitque illud Moses et posuit tabulas ac bases et vectes statuitque columnas ¹⁷et expandit tectum super tabernaculum inposito desuper operimento sicut Dominus imperarat ¹⁸posuit et testimonium in arca subditis infra vectibus et oraculum desuper ¹⁹cumque intulisset arcam in tabernaculum adpendit ante eam velum ut expleret Domini iussionem ²⁰posuit et mensam in tabernaculo testimonii ad plagam septentrionalem extra velum ²¹ordinatis coram propositionis panibus sicut praeceperat Dominus Mosi ²²posuit et candelabrum in tabernaculum testimonii e regione mensae in parte australi ²³locatis per ordinem lucernis iuxta praeceptum Domini ²⁴posuit et altare aureum sub tecto testimonii contra velum ²⁵et adolevit super eo incensum aromatum sicut iusserat Dominus ²⁶posuit et tentorium in introitu tabernaculi ²⁷et altare holocausti in vestibulo testimonii offerens in eo holocaustum et sacrificia ut Dominus imperarat ²⁸labrum quoque statuit inter tabernaculum testimonii et altare implens illud aqua ²⁹laveruntque Moses et Aaron ac filii eius manus suas et pedes ³⁰cum ingrederentur tectum foederis et accederent ad altare sicut praeceperat Dominus ³¹erexit et atrium per gyrum tabernaculi et altaris ducto in introitu eius tentorio postquam cuncta perfecta sunt ³²operuit nubes tabernaculum testimonii et gloria Domini implevit illud ³³nec poterat Moses ingredi tectum foederis nube operiente omnia et maiestate Domini coruscante quia cuncta nubes operuerat ³⁴si quando nubes tabernaculum deserebat proficiscebantur filii Israhel per turmas suas ³⁵si pendebat desuper manebant in eodem loco

Leviticus

Chapter 1

¹vocavit autem Mosen et locutus est ei Dominus de tabernaculo testimonii dicens ²loquere filiis Israhel et dices ad eos homo qui obtulerit ex vobis hostiam Domino de pecoribus id est de bubus et ovibus offerens victimas ³si holocaustum fuerit eius oblatio ac de armento masculum inmaculatum offeret ad ostium tabernaculi testimonii ad placandum sibi Dominum ⁴ponetque manus super caput hostiae et acceptabilis erit atque in expiationem eius proficiens ⁵immolabitque vitulum coram Domino et offerent filii Aaron sacerdotes sanguinem eius fundentes super altaris circuitum quod est ante ostium tabernaculi ⁶detractaque pelle hostiae artus in frusta concident ⁷et subicient in altari ignem strue lignorum ante conposita ⁸et membra quae caesa sunt desuper ordinantes caput videlicet et cuncta quae adherent iecori ⁹intestinis et pedibus lotis aqua adolebitque ea sacerdos super altare in holocaustum et suavem odorem Domino ¹⁰quod si de pecoribus oblatio est de ovibus sive de capris holocaustum anniculum et absque macula offeret ¹¹immolabitque ad latus altaris quod respicit ad aquilonem coram Domino sanguinem vero illius fundent super altare filii Aaron per circuitum ¹²dividentque membra caput et omnia quae adherent iecori et inponent super ligna quibus subiciendus est ignis ¹³intestina vero et pedes lavabunt aqua et oblata omnia adolebit sacerdos super altare in holocaustum et odorem suavissimum Domino ¹⁴sin autem de avibus holocausti oblatio fuerit Domino de turturibus et pullis columbae ¹⁵offeret eam sacerdos ad altare et retorto ad collum capite ac rupto vulneris loco decurrere faciet sanguinem super crepidinem altaris ¹⁶vesiculam vero gutturis et plumas proiciet propter altare ad orientalem plagam in loco in quo cineres effundi solent ¹⁷confringetque ascellas eius et non secabit nec ferro dividet eam et adolebit super altare lignis igne subposito holocaustum est et oblatio suavissimi odoris Domino

Chapter 2

¹anima cum obtulerit oblationem sacrificii Domino simila erit eius oblatio fundetque super eam oleum et ponet tus ²ac deferet ad filios Aaron sacerdotes quorum unus tollet pugillum plenum similae et olei ac totum tus et ponet memoriale super altare in odorem suavissimum Domino ³quod autem reliquum fuerit de sacrificio erit Aaron et filiorum eius sanctum sanctorum de oblationibus Domini ⁴cum autem obtuleris sacrificium coctum in clibano de simila panes scilicet absque fermento conspersos oleo et lagana azyma oleo lita ⁵si oblatio tua fuerit de sartagine similae conspersae oleo et absque fermento ⁶divides eam minutatim et fundes supra oleum ⁷sin autem de craticula sacrificium aeque simila oleo conspergetur ⁸quam offeres Domino tradens manibus sacerdotis ⁹qui cum obtulerit eam tollet memoriale de sacrificio et adolebit super altare in odorem suavitatis Domino ¹⁰quicquid autem reliquum est erit Aaron et filiorum eius sanctum sanctorum de oblationibus Domini ¹¹omnis oblatio quae offertur Domino absque fermento fiet nec quicquam fermenti ac mellis adolebitur in sacrificio Domini ¹²primitias tantum eorum offeretis et munera super altare vero non ponentur in odorem suavitatis ¹³quicquid obtuleris sacrificii sale condies nec auferes sal foederis Dei tui de sacrificio tuo in omni oblatione offeres sal ¹⁴sin autem obtuleris munus primarum frugum tuarum Domino de spicis adhuc virentibus torres eas igni et confringes in morem farris et sic offeres primitias tuas Domino ¹⁵fundens supra oleum et tus inponens quia oblatio Domini est ¹⁶de qua adolebit sacerdos in memoriam muneris partem farris fracti et olei ac totum tus

Chapter 3

¹quod si hostia pacificorum fuerit eius oblatio et de bubus voluerit offerre marem sive feminam inmaculata offeret coram Domino ²ponetque manum super caput victimae suae quae immolabitur in introitu tabernaculi fundentque filii Aaron sacerdotes sanguinem per circuitum altaris ³et offerent de hostia pacificorum in oblationem Domini adipem qui operit vitalia et quicquid pinguedinis intrinsecus est ⁴duos renes cum adipe quo teguntur ilia et reticulum iecoris cum renunculis ⁵adolebuntque ea super altare in holocaustum lignis igne subposito in oblationem suavissimi odoris Domino ⁶si vero de ovibus fuerit eius oblatio et pacificorum hostia sive masculum sive feminam obtulerit inmaculata erunt ⁷si agnum obtulerit coram Domino ⁸ponet manum super caput victimae suae quae immolabitur in vestibulo tabernaculi testimonii fundentque filii Aaron sanguinem eius per altaris circuitum ⁹et offerent de pacificorum hostia sacrificium Domino adipem et caudam totam ¹⁰cum renibus et pinguedinem quae operit ventrem atque universa vitalia et utrumque renunculum cum adipe qui est iuxta ilia reticulumque iecoris cum renunculis ¹¹et adolebit ea sacerdos super altare in pabulum ignis et oblationis Domini ¹²si capra fuerit eius oblatio et obtulerit eam Domino ¹³ponet manum suam super caput eius immolabitque eam in introitu tabernaculi testimonii et fundent filii Aaron sanguinem eius per altaris circuitum ¹⁴tollentque ex ea in pastum ignis dominici adipem qui operit ventrem et qui tegit universa vitalia ¹⁵duos renunculos cum reticulo qui est super eos iuxta ilia et arvinam iecoris cum renunculis ¹⁶adolebitque ea sacerdos super altare in alimoniam ignis et suavissimi odoris omnis adeps Domini erit ¹⁷iure perpetuo in generationibus et cunctis habitaculis vestris nec adipes nec sanguinem omnino comedetis

Chapter 4

¹locutusque est Dominus ad Mosen dicens ²loquere filiis Israhel anima cum peccaverit per ignorantiam et de universis mandatis Domini quae praecepit ut non fierent quippiam fecerit ³si sacerdos qui est unctus peccaverit delinquere faciens populum offeret pro peccato suo vitulum inmaculatum Domino ⁴et adducet illum ad ostium tabernaculi testimonii coram Domino ponetque manum super caput eius et immolabit eum Domino ⁵hauriet quoque de sanguine vituli inferens illud in tabernaculum testimonii ⁶cumque intinxerit digitum in sanguinem asperget eo septies coram Domino contra velum sanctuarii ⁷ponetque de eodem sanguine super cornua altaris thymiamatis gratissimi Domino quod est in tabernaculo testimonii omnem autem reliquum sanguinem fundet in basim altaris holocausti in introitu tabernaculi ⁸et adipem vituli auferet pro peccato tam eum qui operit vitalia quam omnia quae intrinsecus sunt ⁹duos renunculos et reticulum quod est super eos iuxta ilia et adipem iecoris cum renunculis ¹⁰sicut aufertur de vitulo hostiae pacificorum et adolebit ea super altare holocausti ¹¹pellem vero et omnes carnes cum capite et pedibus et intestinis et fimo ¹²et reliquo corpore efferet extra castra in locum mundum ubi cineres effundi solent incendetque ea super lignorum struem quae in loco effusorum cinerum cremabuntur ¹³quod si omnis turba Israhel ignoraverit et per inperitiam fecerit quod contra mandatum Domini est ¹⁴et postea intellexerit peccatum suum offeret vitulum pro peccato adducetque eum ad ostium tabernaculi ¹⁵et ponent seniores populi manus super caput eius coram Domino immolatoque vitulo in conspectu Domini ¹⁶inferet sacerdos qui unctus est de sanguine eius in tabernaculum testimonii ¹⁷tincto digito aspergens septies contra velum ¹⁸ponetque de eodem sanguine in cornibus altaris quod est coram Domino in tabernaculo testimonii reliquum autem sanguinem fundet iuxta basim altaris holocaustorum quod est in ostio tabernaculi testimonii ¹⁹omnemque eius adipem tollet et adolebit super altare ²⁰sic faciens et de hoc vitulo quomodo fecit et prius et rogante pro eis sacerdote propitius erit Dominus ²¹ipsum autem vitulum efferet extra castra atque conburet sicut et priorem vitulum quia pro peccato est multitudinis ²²si peccaverit princeps et fecerit unum e pluribus per ignorantiam quod Domini lege prohibetur ²³et postea intellexerit peccatum suum offeret hostiam Domino hircum de capris inmaculatum ²⁴ponetque manum suam super caput eius cumque immolaverit eum in loco ubi solet mactari holocaustum coram Domino quia pro peccato est ²⁵tinguet sacerdos digitum in sanguine hostiae pro peccato tangens cornua altaris holocausti et reliquum fundens ad basim eius ²⁶adipem vero adolebit supra sicut in victimis pacificorum fieri solet rogabitque pro eo et pro peccato eius ac dimittetur ei ²⁷quod si peccaverit anima per ignorantiam de populo terrae ut faciat quicquam ex his quae Domini lege prohibentur atque delinquat ²⁸et cognoverit peccatum suum offeret capram inmaculatam ²⁹ponetque manum super caput hostiae quae pro peccato est et immolabit eam in loco holocausti ³⁰tolletque sacerdos de sanguine in digito suo et tangens cornua altaris holocausti reliquum fundet ad basim eius ³¹omnem autem auferens adipem sicut auferri solet de victimis pacificorum adolebit super altare in odorem suavitatis Domino rogabitque pro eo et dimittetur ei ³²sin autem de pecoribus obtulerit victimam pro peccato ovem scilicet inmaculatam ³³ponet manum super caput eius et immolabit eam in loco ubi solent holocaustorum caedi hostiae ³⁴sumetque sacerdos de sanguine eius digito suo et tangens cornua altaris holocausti reliquum fundet ad basim eius ³⁵omnem quoque auferens adipem sicut auferri solet adeps arietis qui immolatur pro pacificis et cremabit super altare in incensum Domini rogabitque pro eo et pro peccato eius et dimittetur illi

Chapter 5

¹si peccaverit anima et audierit vocem iurantis testisque fuerit quod aut ipse vidit aut conscius est nisi indicaverit portabit iniquitatem suam ²anima quae tetigerit aliquid inmundum sive quod occisum a bestia est aut per se mortuum vel quodlibet aliud reptile et oblita fuerit inmunditiae suae rea est et deliquit ³et si tetigerit quicquam de inmunditia hominis iuxta omnem inpuritatem qua pollui solet oblitaque cognoverit postea subiacebit delicto ⁴anima quae iuraverit et protulerit labiis suis ut vel male quid faceret vel bene et id ipsum iuramento et sermone firmaverit oblitaque postea intellexerit delictum suum ⁵agat paenitentiam pro peccato ⁶et offerat agnam de gregibus sive capram orabitque pro eo sacerdos et pro peccato eius ⁷sin autem non potuerit offerre pecus offerat duos turtures vel duos pullos columbarum Domino unum pro peccato et alterum in holocaustum ⁸dabitque eos sacerdoti qui primum offerens pro peccato retorquebit caput eius ad pinnulas ita ut collo hereat et non penitus abrumpatur ⁹et asperget de sanguine eius parietem altaris quicquid autem reliquum fuerit faciet destillare ad fundamentum eius quia pro peccato est ¹⁰alterum vero adolebit holocaustum ut fieri solet rogabitque pro eo sacerdos et pro peccato eius et dimittetur ei ¹¹quod si non quiverit manus eius offerre duos turtures vel duos pullos columbae offeret pro peccato similam partem oephi decimam non mittet in eam oleum nec turis aliquid inponet quia pro peccato est ¹²tradetque eam sacerdoti qui plenum ex toto pugillum hauriens cremabit super altare in monumentum eius qui obtulit ¹³rogans pro illo et expians reliquam vero partem ipse habebit in munere ¹⁴locutus est Dominus ad Mosen dicens ¹⁵anima si praevaricans caerimonias per errorem in his quae Domino sunt sanctificata peccaverit offeret pro delicto suo arietem inmaculatum de gregibus qui emi potest duobus siclis iuxta pondus sanctuarii ¹⁶ipsumque quod intulit damni restituet et quintam partem ponet supra tradens sacerdoti qui rogabit pro eo offerens arietem et dimittetur ei ¹⁷anima si peccaverit per ignorantiam feceritque unum ex his quae Domini lege prohibentur et peccati rea intellexerit iniquitatem suam ¹⁸offeret arietem inmaculatum de gregibus sacerdoti iuxta mensuram aestimationemque peccati qui orabit pro eo quod nesciens fecerit et dimittetur ei ¹⁹quia per errorem deliquit in Dominum

Chapter 6

¹locutus est Dominus ad Mosen dicens ²anima quae peccaverit et contempto Domino negaverit depositum proximo suo quod fidei eius creditum fuerat vel vi aliquid extorserit aut calumniam fecerit ³sive rem perditam invenerit et infitians insuper peierarit et quodlibet aliud ex pluribus fecerit in quibus peccare solent homines ⁴convicta delicti reddet ⁵omnia quae per fraudem voluit obtinere integra et quintam insuper partem domino cui damnum intulerat ⁶pro peccato autem suo offeret arietem inmaculatum de grege et dabit eum sacerdoti iuxta aestimationem mensuramque delicti ⁷qui rogabit pro eo coram Domino et dimittetur illi pro singulis quae faciendo peccaverit ⁸locutus est Dominus ad Mosen dicens ⁹praecipe Aaron et filiis eius haec est lex holocausti cremabitur in altari tota nocte usque mane ignis ex eodem altari erit ¹⁰vestietur sacerdos tunica et feminalibus lineis tolletque cineres quos vorans ignis exusit et ponens iuxta altare ¹¹spoliabitur prioribus vestimentis indutusque aliis efferet eos extra castra et in loco mundissimo usque ad favillam consumi faciet ¹²ignis autem in altari semper ardebit quem nutriet sacerdos subiciens ligna mane per singulos dies et inposito holocausto desuper adolebit adipes pacificorum ¹³ignis est iste perpetuus qui numquam deficiet in altari ¹⁴haec est lex sacrificii et libamentorum quae offerent filii Aaron coram Domino et coram altari ¹⁵tollet sacerdos pugillum similae quae conspersa est oleo et totum tus quod super similam positum est adolebitque illud in altari in monumentum odoris suavissimi Domino ¹⁶reliquam autem partem similae comedet Aaron cum filiis suis absque fermento et comedet in loco sancto atrii tabernaculi ¹⁷ideo autem non fermentabitur quia pars eius in Domini offertur incensum sanctum sanctorum erit sicut pro peccato atque delicto ¹⁸mares tantum stirpis Aaron comedent illud legitimum ac sempiternum est in generationibus vestris de sacrificiis Domini omnis qui tetigerit illa sanctificabitur ¹⁹et locutus est Dominus ad Mosen dicens ²⁰haec est oblatio Aaron et filiorum eius quam offerre debent Domino in die unctionis suae decimam partem oephi offerent similae in sacrificio sempiterno medium eius mane et medium vespere ²¹quae in sartagine oleo conspersa frigetur offeret autem eam calidam in odorem suavissimum Domino ²²sacerdos qui patri iure successerit et tota cremabitur in altari ²³omne enim sacrificium sacerdotum igne consumetur nec quisquam comedet ex eo ²⁴locutus est Dominus ad Mosen dicens ²⁵loquere Aaron et filiis eius ista est lex hostiae pro peccato in loco ubi offertur holocaustum immolabitur coram Domino sanctum sanctorum est ²⁶sacerdos qui offert comedet eam in loco sancto in atrio tabernaculi ²⁷quicquid tetigerit carnes eius sanctificabitur si de sanguine illius vestis fuerit aspersa lavabitur in loco sancto ²⁸vas autem fictile in quo cocta est confringetur quod si vas aeneum fuerit defricabitur et lavabitur aqua ²⁹omnis masculus de genere sacerdotali vescetur carnibus eius quia sanctum sanctorum est ³⁰hostia enim quae caeditur pro peccato cuius sanguis infertur in tabernaculum testimonii ad expiandum in sanctuario non comedetur sed conburetur igni

Chapter 7

¹haec quoque est lex hostiae pro delicto sancta sanctorum est ²idcirco ubi immolatur holocaustum mactabitur et victima pro delicto sanguis eius per gyrum fundetur altaris ³offerent ex ea caudam et adipem qui operit vitalia ⁴duos renunculos et pinguedinem quae iuxta ilia est reticulumque iecoris cum renunculis ⁵et adolebit ea sacerdos super altare incensum est Domini pro delicto ⁶omnis masculus de sacerdotali genere in loco sancto vescetur his carnibus quia sanctum sanctorum est ⁷sicut pro peccato offertur hostia ita et pro delicto utriusque hostiae lex una erit ad sacerdotem qui eam obtulerit pertinebit ⁸sacerdos qui offert holocausti victimam habebit pellem eius ⁹et omne sacrificium similae quod coquitur in clibano et quicquid in craticula vel in sartagine praeparatur eius erit sacerdotis a quo offertur ¹⁰sive oleo conspersa sive arida fuerit cunctis filiis Aaron aequa mensura per singulos dividetur ¹¹haec est lex hostiae pacificorum quae offertur Domino ¹²si pro gratiarum actione fuerit oblatio offerent panes absque fermento conspersos oleo et lagana azyma uncta oleo coctamque similam et collyridas olei admixtione conspersas ¹³panes quoque fermentatos cum hostia gratiarum quae immolatur pro pacificis ¹⁴ex quibus unus pro primitiis offeretur Domino et erit sacerdotis qui fundet hostiae sanguinem ¹⁵cuius carnes eadem comedentur die nec remanebit ex eis quicquam usque mane ¹⁶si voto vel sponte quisquam obtulerit hostiam eadem similiter edetur die sed et si quid in crastinum remanserit vesci licitum est ¹⁷quicquid autem tertius invenerit dies ignis absumet ¹⁸si quis de carnibus victimae pacificorum die tertio comederit irrita fiet oblatio nec proderit offerenti quin potius quaecumque anima tali se edulio contaminarit praevaricationis rea erit ¹⁹caro quae aliquid tetigerit inmundum non comedetur sed conburetur igni qui fuerit mundus vescetur ea ²⁰anima polluta quae ederit de carnibus hostiae pacificorum quae oblata est Domino peribit de populis suis ²¹et quae tetigerit inmunditiam hominis vel iumenti sive omnis rei quae polluere potest et comederit de huiuscemodi carnibus interibit de populis suis ²²locutusque est Dominus ad Mosen dicens ²³loquere filiis Israhel adipem bovis et ovis et caprae non comedetis ²⁴adipem cadaveris morticini et eius animalis quod a bestia captum est habebitis in usus varios ²⁵si quis adipem qui offerri debet in incensum Domini comederit peribit de populo suo ²⁶sanguinem quoque omnis animalis non sumetis in cibo tam de avibus quam de pecoribus ²⁷omnis anima quae ederit sanguinem peribit de populis suis ²⁸locutus est Dominus ad Mosen dicens ²⁹loquere filiis Israhel qui offert victimam pacificorum Domino offerat simul et sacrificium id est libamenta eius ³⁰tenebit manibus adipem hostiae et pectusculum cumque ambo oblata Domino consecrarit tradet sacerdoti ³¹qui adolebit adipem super altare pectusculum autem erit Aaron et filiorum eius ³²armus quoque dexter de pacificorum hostiis cedet in primitias sacerdotis ³³qui obtulerit sanguinem et adipem filiorum Aaron ipse habebit et armum dextrum in portione sua ³⁴pectusculum enim elationis et armum separationis tuli a filiis Israhel de hostiis eorum pacificis et dedi Aaron sacerdoti ac filiis eius lege perpetua ab omni populo Israhel ³⁵haec est unctio Aaron et filiorum eius in caerimoniis Domini die qua obtulit eos Moses ut sacerdotio fungerentur ³⁶et quae praecepit dari eis Dominus a filiis Israhel religione perpetua in generationibus suis ³⁷ista est lex holocausti et sacrificii pro peccato atque delicto et pro consecratione et pacificorum victimis ³⁸quas constituit Dominus Mosi in monte Sinai quando mandavit filiis Israhel ut offerrent oblationes suas Domino in deserto Sinai

Chapter 8

¹locutusque est Dominus ad Mosen dicens ²tolle Aaron cum filiis suis vestes eorum et unctionis oleum vitulum pro peccato duos arietes canistrum cum azymis ³et congregabis omnem coetum ad ostium tabernaculi ⁴fecit Moses ut Dominus imperarat congregataque omni turba ante fores ⁵ait iste est sermo quem iussit Dominus fieri ⁶statimque obtulit Aaron et filios eius cumque lavisset eos ⁷vestivit pontificem subucula linea accingens eum balteo et induens tunica hyacinthina et desuper umerale inposuit ⁸quod adstringens cingulo aptavit rationali in quo erat doctrina et veritas ⁹cidarim quoque texit caput et super eam contra frontem posuit lamminam auream consecratam in sanctificationem sicut praeceperat ei Dominus ¹⁰tulit et unctionis oleum quo levit tabernaculum cum omni supellectili sua ¹¹cumque sanctificans aspersisset altare septem vicibus unxit illud et omnia vasa eius labrumque cum basi sua sanctificavit oleo ¹²quod fundens super caput Aaron unxit eum et consecravit ¹³filios quoque eius oblatos vestivit tunicis lineis et cinxit balteo inposuitque mitras ut iusserat Dominus ¹⁴obtulit et vitulum pro peccato cumque super caput eius posuissent Aaron et filii eius manus suas ¹⁵immolavit eum hauriens sanguinem et tincto digito tetigit cornua altaris per gyrum quo expiato et sanctificato fudit reliquum sanguinem ad fundamenta eius ¹⁶adipem autem qui erat super vitalia et reticulum iecoris duosque renunculos cum arvinulis suis adolevit super altare ¹⁷vitulum cum pelle carnibus et fimo cremans extra castra sicut praeceperat Dominus ¹⁸obtulit et arietem in holocaustum super cuius caput cum inposuissent Aaron et filii eius manus suas ¹⁹immolavit eum et fudit sanguinem eius per altaris circuitum ²⁰ipsumque arietem in frusta concidens caput eius et artus et adipem adolevit igni ²¹lotis prius intestinis et pedibus totumque simul arietem incendit super altare eo quod esset holocaustum suavissimi odoris Domino sicut praeceperat ei ²²obtulit et arietem secundum in consecrationem sacerdotum posueruntque super caput illius Aaron et filii eius manus suas ²³quem cum immolasset Moses sumens de sanguine tetigit extremum auriculae dextrae Aaron et pollicem manus eius dextrae similiter et pedis ²⁴obtulit et filios Aaron cumque de sanguine arietis immolati tetigisset extremum auriculae singulorum dextrae et pollices manus ac pedis dextri reliquum fudit super altare per circuitum ²⁵adipem vero et caudam omnemque pinguedinem quae operit intestina reticulumque iecoris et duos renes cum adipibus suis et armo dextro separavit ²⁶tollens autem de canistro azymorum quod erat coram Domino panem absque fermento et collyridam conspersam oleo laganumque posuit super adipes et armum dextrum ²⁷tradens simul omnia Aaron et filiis eius qui postquam levaverunt ea coram Domino ²⁸rursum suscepta de manibus eorum adolevit super altare holocausti eo quod consecrationis esset oblatio in odorem suavitatis sacrificii Domini ²⁹tulit et pectusculum elevans illud coram Domino de ariete consecrationis in partem suam sicut praeceperat ei Dominus ³⁰adsumensque unguentum et sanguinem qui erat in altari aspersit super Aaron et vestimenta eius et super filios illius ac vestes eorum ³¹cumque sanctificasset eos in vestitu suo praecepit eis dicens coquite carnes ante fores tabernaculi et ibi comedite eas panes quoque consecrationis edite qui positi sunt in canistro sicut praecepit mihi dicens Aaron et filii eius comedent eos ³²quicquid autem reliquum fuerit de carne et panibus ignis absumet ³³de ostio quoque tabernaculi non exibitis septem diebus usque ad diem quo conplebitur tempus consecrationis vestrae septem enim diebus finitur consecratio ³⁴sicut et inpraesentiarum factum est ut ritus sacrificii conpleretur ³⁵die ac nocte manebitis in tabernaculo observantes custodias Domini ne moriamini sic enim mihi praeceptum est ³⁶feceruntque Aaron et filii eius cuncta quae locutus est Dominus per manum Mosi

Chapter 9

¹facto autem octavo die vocavit Moses Aaron et filios eius ac maiores natu Israhel dixitque ad Aaron ²tolle de armento vitulum pro peccato et arietem in holocaustum utrumque inmaculatos et offer illos coram Domino ³et ad filios Israhel loqueris tollite hircum pro peccato et vitulum atque agnum anniculos et sine macula in holocaustum ⁴bovem et arietem pro pacificis et immolate eos coram Domino in sacrificio singulorum similam oleo conspersam offerentes hodie enim Dominus apparebit vobis ⁵tulerunt ergo cuncta quae iusserat Moses ad ostium tabernaculi ubi cum omnis staret multitudo ⁶ait Moses iste est sermo quem praecepit Dominus facite et apparebit vobis gloria eius ⁷dixit et ad Aaron accede ad altare et immola pro peccato tuo offer holocaustum et deprecare pro te et pro populo cumque mactaveris hostiam populi ora pro eo sicut praecepit Dominus ⁸statimque Aaron accedens ad altare immolavit vitulum pro peccato suo ⁹cuius sanguinem obtulerunt ei filii sui in quo tinguens digitum tetigit cornua altaris et fudit residuum ad basim eius ¹⁰adipemque et renunculos ac reticulum iecoris quae sunt pro peccato adolevit super altare sicut praeceperat Dominus Mosi ¹¹carnes vero et pellem eius extra castra conbusit igni ¹²immolavit et holocausti victimam obtuleruntque ei filii sui sanguinem eius quem fudit per altaris circuitum ¹³ipsam etiam hostiam in frusta concisam cum capite et membris singulis obtulerunt quae omnia super altare cremavit igni ¹⁴lotis prius aqua intestinis et pedibus ¹⁵et pro peccato populi offerens mactavit hircum expiatoque altari ¹⁶fecit holocaustum ¹⁷addens in sacrificio libamenta quae pariter offeruntur et adolens ea super altare absque caerimoniis holocausti matutini ¹⁸immolavit et bovem atque arietem hostias pacificas populi obtuleruntque ei filii sui sanguinem quem fudit super altare in circuitu ¹⁹adipes autem bovis et caudam arietis renunculosque cum adipibus suis et reticulum iecoris ²⁰posuerunt super pectora cumque cremati essent adipes in altari ²¹pectora eorum et armos dextros separavit Aaron elevans coram Domino sicut praeceperat Moses ²²et tendens manum contra populum benedixit eis sicque conpletis hostiis pro peccato et holocaustis et pacificis descendit ²³ingressi autem Moses et Aaron tabernaculum testimonii et deinceps egressi benedixerunt populo apparuitque gloria Domini omni multitudini ²⁴et ecce egressus ignis a Domino devoravit holocaustum et adipes qui erant super altare quod cum vidissent turbae laudaverunt Dominum ruentes in facies suas

Chapter 10

¹arreptisque Nadab et Abiu filii Aaron turibulis posuerunt ignem et incensum desuper offerentes coram Domino ignem alienum quod eis praeceptum non erat ²egressusque ignis a Domino devoravit eos et mortui sunt coram Domino ³dixitque Moses ad Aaron hoc est quod locutus est Dominus sanctificabor in his qui adpropinquant mihi et in conspectu omnis populi glorificabor quod audiens tacuit Aaron ⁴vocatis autem Moses Misahel et Elsaphan filios Ozihel patrui Aaron ait ad eos ite et colligite fratres vestros de conspectu sanctuarii et asportate extra castra ⁵confestimque pergentes tulerunt eos sicut iacebant vestitos lineis tunicis et eiecerunt foras ut sibi fuerat imperatum ⁶locutus est Moses ad Aaron et ad Eleazar atque Ithamar filios eius capita vestra nolite nudare et vestimenta nolite scindere ne forte moriamini et super omnem coetum oriatur indignatio fratres vestri et omnis domus Israhel plangant incendium quod Dominus suscitavit ⁷vos autem non egredimini fores tabernaculi alioquin peribitis oleum quippe sanctae unctionis est super vos qui fecerunt omnia iuxta praeceptum Mosi ⁸dixit quoque Dominus ad Aaron ⁹vinum et omne quod inebriare potest non bibetis tu et filii tui quando intratis tabernaculum testimonii ne moriamini quia praeceptum est sempiternum in generationes vestras ¹⁰et ut habeatis scientiam discernendi inter sanctum et profanum inter pollutum et mundum ¹¹doceatisque filios Israhel omnia legitima mea quae locutus est Dominus ad eos per manum Mosi ¹²locutusque est Moses ad Aaron et ad Eleazar atque Ithamar filios eius qui residui erant tollite sacrificium quod remansit de oblatione Domini et comedite illud absque fermento iuxta altare quia sanctum sanctorum est ¹³comedetis autem in loco sancto quod datum est tibi et filiis tuis de oblationibus Domini sicut praeceptum est mihi ¹⁴pectusculum quoque quod oblatum est et armum qui separatus est edetis in loco mundissimo tu et filii tui ac filiae tuae tecum tibi enim ac liberis tuis reposita sunt de hostiis salutaribus filiorum Israhel ¹⁵eo quod armum et pectus et adipes qui cremantur in altari elevaverint coram Domino et pertineant ad te et ad filios tuos lege perpetua sicut praecepit Dominus ¹⁶inter haec hircum qui oblatus fuerat pro peccato cum quaereret Moses exustum repperit iratusque contra Eleazar et Ithamar filios Aaron qui remanserant ait ¹⁷cur non comedistis hostiam pro peccato in loco sancto quae sancta sanctorum est et data vobis ut portetis iniquitatem multitudinis et rogetis pro ea in conspectu Domini ¹⁸praesertim cum de sanguine illius non sit inlatum intra sancta et comedere eam debueritis in sanctuario sicut praeceptum est mihi ¹⁹respondit Aaron oblata est hodie victima pro peccato et holocaustum coram Domino mihi autem accidit quod vides quomodo potui comedere eam aut placere Domino in caerimoniis mente lugubri ²⁰quod cum audisset Moses recepit satisfactionem

Chapter 11

¹locutus est Dominus ad Mosen et Aaron dicens ²dicite filiis Israhel haec sunt animalia quae comedere debetis de cunctis animantibus terrae ³omne quod habet divisam ungulam et ruminat in pecoribus comedetis ⁴quicquid autem ruminat quidem et habet ungulam sed non dividit eam sicut camelus et cetera non comedetis illud et inter inmunda reputabitis ⁵chyrogryllius qui ruminat ungulamque non dividit inmundus est ⁶lepus quoque nam et ipse ruminat sed ungulam non dividit ⁷et sus qui cum ungulam dividat non ruminat ⁸horum carnibus non vescemini nec cadavera contingetis quia inmunda sunt vobis ⁹haec sunt quae gignuntur in aquis et vesci licitum est omne quod habet pinnulas et squamas tam in mari quam in fluminibus et stagnis comedetis ¹⁰quicquid autem pinnulas et squamas non habet eorum quae in aquis moventur et vivunt abominabile vobis ¹¹et execrandum erit carnes eorum non comedetis et morticina vitabitis ¹²cuncta quae non habent pinnulas et squamas in aquis polluta erunt ¹³haec sunt quae de avibus comedere non debetis et vitanda sunt vobis aquilam et grypem et alietum ¹⁴milvum ac vulturem iuxta genus suum ¹⁵et omne corvini generis in similitudinem suam ¹⁶strutionem et noctuam et larum et accipitrem iuxta genus suum ¹⁷bubonem et mergulum et ibin ¹⁸cycnum et onocrotalum et porphirionem ¹⁹erodionem et charadrion iuxta genus suum opupam quoque et vespertilionem ²⁰omne de volucribus quod graditur super quattuor pedes abominabile erit vobis ²¹quicquid autem ambulat quidem super quattuor pedes sed habet longiora retro crura per quae salit super terram ²²comedere debetis ut est brucus in genere suo et attacus atque ophiomachus ac lucusta singula iuxta genus suum ²³quicquid autem ex volucribus quattuor tantum habet pedes execrabile erit vobis ²⁴et quicumque morticina eorum tetigerit polluetur et erit inmundus usque ad vesperum ²⁵et si necesse fuerit ut portet quippiam horum mortuum lavabit vestimenta sua et inmundus erit usque ad solis occasum ²⁶omne animal quod habet quidem ungulam sed non dividit eam nec ruminat inmundum erit et quicquid tetigerit illud contaminabitur ²⁷quod ambulat super manus ex cunctis animantibus quae incedunt quadrupedia inmundum erit qui tetigerit morticina eorum polluetur usque ad vesperum ²⁸et qui portaverit huiuscemodi cadavera lavabit vestimenta sua et inmundus erit usque ad vesperum quia omnia haec inmunda sunt vobis ²⁹hoc quoque inter polluta reputabitur de his quae moventur in terra mustela et mus et corcodillus singula iuxta genus suum ³⁰migale et cameleon et stelio ac lacerta et talpa ³¹omnia haec inmunda sunt qui tetigerit morticina eorum inmundus erit usque ad vesperum ³²et super quod ceciderit quicquam de morticinis eorum polluetur tam vas ligneum et vestimentum quam pelles et cilicia et in quocumque fit opus tinguentur aqua et polluta erunt usque ad vesperum et sic postea mundabuntur ³³vas autem fictile in quo horum quicquam intro ceciderit polluetur et idcirco frangendum est ³⁴omnis cibus quem comeditis si fusa fuerit super eum aqua inmundus erit et omne liquens quod bibitur de universo vase inmundum erit ³⁵et quicquid de morticinis istiusmodi ceciderit super illud inmundum erit sive clibani sive cytropodes destruentur et inmundi erunt ³⁶fontes vero et cisternae et omnis aquarum congregatio munda erit qui morticinum eorum tetigerit polluetur ³⁷si ceciderint super sementem non polluent eam ³⁸sin autem quispiam aqua sementem perfuderit et postea morticinis tacta fuerit ilico polluetur ³⁹si mortuum fuerit animal quod licet vobis comedere qui cadaver eius tetigerit inmundus erit usque ad vesperum ⁴⁰et qui comederit ex eo quippiam sive portaverit lavabit vestimenta sua et inmundus erit usque ad vesperum ⁴¹omne quod reptat super terram abominabile erit nec adsumetur in cibum ⁴²quicquid super pectus quadrupes graditur et multos habet pedes sive per humum trahitur non comedetis quia abominabile est ⁴³nolite contaminare animas vestras nec tangatis quicquam eorum ne inmundi sitis ⁴⁴ego enim sum Dominus Deus vester sancti estote quoniam et ego sanctus sum ne polluatis animas vestras in omni reptili quod movetur super terram ⁴⁵ego sum Dominus qui eduxi vos de terra Aegypti ut essem vobis in Deum sancti eritis quia et ego sanctus sum ⁴⁶ista est lex animantium et volucrum et omnis animae viventis quae movetur in aqua et reptat in terra ⁴⁷ut differentias noveritis mundi et inmundi et sciatis quid comedere et quid respuere debeatis

Chapter 12

¹locutus est Dominus ad Mosen dicens ²loquere filiis Israhel et dices ad eos mulier si suscepto semine pepererit masculum inmunda erit septem diebus iuxta dies separationis menstruae ³et die octavo circumcidetur infantulus ⁴ipsa vero triginta tribus diebus manebit in sanguine purificationis suae omne sanctum non tanget nec ingredietur sanctuarium donec impleantur dies purificationis eius ⁵sin autem feminam pepererit inmunda erit duabus ebdomadibus iuxta ritum fluxus menstrui et sexaginta ac sex diebus manebit in sanguine purificationis suae ⁶cumque expleti fuerint dies purificationis eius pro filio sive pro filia deferet agnum anniculum in holocaustum et pullum columbae sive turturem pro peccato ad ostium tabernaculi testimonii et tradet sacerdoti ⁷qui offeret illa coram Domino et rogabit pro ea et sic mundabitur a profluvio sanguinis sui ista est lex parientis masculum ac feminam ⁸quod si non invenerit manus eius nec potuerit offerre agnum sumet duos turtures vel duos pullos columbae unum in holocaustum et alterum pro peccato orabitque pro ea sacerdos et sic mundabitur

Chapter 13

¹locutus est Dominus ad Mosen et Aaron dicens ²homo in cuius carne et cute ortus fuerit diversus color sive pustula aut quasi lucens quippiam id est plaga leprae adducetur ad Aaron sacerdotem vel ad unum quemlibet filiorum eius ³qui cum viderit lepram in cute et pilos in album mutatos colorem ipsamque speciem leprae humiliorem cute et carne reliqua plaga leprae est et ad arbitrium eius separabitur ⁴sin autem lucens candor fuerit in cute nec humilior carne reliqua et pili coloris pristini recludet eum sacerdos septem diebus ⁵et considerabit die septimo et siquidem lepra ultra non creverit nec transierit in cute priores terminos rursum includet eum septem diebus aliis ⁶et die septimo contemplabitur si obscurior fuerit lepra et non creverit in cute mundabit eum quia scabies est lavabitque homo vestimenta sua et mundus erit ⁷quod si postquam a sacerdote visus est et redditus munditiae iterum lepra creverit adducetur ad eum ⁸et inmunditiae condemnabitur ⁹plaga leprae si fuerit in homine adducetur ad sacerdotem ¹⁰et videbit eum cumque color albus in cute fuerit et capillorum mutarit aspectum ipsa quoque caro viva apparuerit ¹¹lepra vetustissima iudicabitur atque inolita cuti contaminabit itaque eum sacerdos et non recludet quia perspicue inmunditia est ¹²sin autem effloruerit discurrens lepra in cute et operuerit omnem carnem a capite usque ad pedes quicquid sub aspectu oculorum cadit ¹³considerabit eum sacerdos et teneri lepra mundissima iudicabit eo quod omnis in candorem versa sit et idcirco homo mundus erit ¹⁴quando vero caro vivens in eo apparuerit ¹⁵tunc sacerdotis iudicio polluetur et inter inmundos reputabitur caro enim viva si lepra aspergatur inmunda est ¹⁶quod si rursum versa fuerit in alborem et totum hominem operuerit ¹⁷considerabit eum sacerdos et mundum esse decernet ¹⁸caro et cutis in qua ulcus natum est et sanatum ¹⁹et in loco ulceris cicatrix apparuerit alba sive subrufa adducetur homo ad sacerdotem ²⁰qui cum viderit locum leprae humiliorem carne reliqua et pilos versos in candorem contaminabit eum plaga enim leprae orta est in ulcere ²¹quod si pilus coloris est pristini et cicatrix subobscura et vicina carne non est humilior recludet eum septem diebus ²²et siquidem creverit adiudicabit eum leprae ²³sin autem steterit in loco suo ulceris est cicatrix et homo mundus erit ²⁴caro et cutis quam ignis exuserit et sanata albam sive rufam habuerit cicatricem ²⁵considerabit eam sacerdos et ecce versa est in alborem et locus eius reliqua cute humilior contaminabit eum quia plaga leprae in cicatrice orta est ²⁶quod si pilorum color non fuerit inmutatus nec humilior plaga carne reliqua et ipsa leprae species fuerit subobscura recludet eum septem diebus ²⁷et die septimo contemplabitur si creverit in cute lepra contaminabit eum ²⁸sin autem in loco suo candor steterit non satis clarus plaga conbustionis est et idcirco mundabitur quia cicatrix est conbusturae ²⁹vir sive mulier in cuius capite vel barba germinarit lepra videbit eos sacerdos ³⁰et siquidem humilior fuerit locus carne reliqua et capillus flavus solitoque subtilior contaminabit eos quia lepra capitis ac barbae est ³¹sin autem viderit et locum maculae aequalem vicinae carni et capillum nigrum recludet eos septem diebus ³²et die septimo intuebitur si non creverit macula et capillus sui coloris est et locus plagae carni reliquae aequalis ³³radetur homo absque loco maculae et includetur septem diebus aliis ³⁴si die septimo visa fuerit stetisse plaga in loco suo nec humilior carne reliqua mundabit eum lotisque vestibus mundus erit ³⁵sin autem post emundationem rursus creverit macula in cute ³⁶non quaeret amplius utrum capillus in flavum colorem sit commutatus quia aperte inmundus est ³⁷porro si steterit macula et capilli nigri fuerint noverit hominem esse sanatum et confidenter eum pronuntiet mundum ³⁸vir et mulier in cuius cute candor apparuerit ³⁹intuebitur eos sacerdos si deprehenderit subobscurum alborem lucere in cute sciat non esse lepram sed maculam coloris candidi et hominem mundum ⁴⁰vir de cuius capite capilli fluunt calvus ac mundus est ⁴¹et si a fronte ceciderint pili recalvaster et mundus est ⁴²sin autem in calvitio sive in recalvatione albus vel rufus color fuerit exortus ⁴³et hoc sacerdos viderit condemnabit eum haut dubiae leprae quae orta est in calvitio ⁴⁴quicumque ergo maculatus fuerit lepra et separatus ad arbitrium sacerdotis ⁴⁵habebit vestimenta dissuta caput nudum os veste contectum contaminatum ac sordidum se clamabit ⁴⁶omni tempore quo leprosus est et inmundus solus habitabit extra castra ⁴⁷vestis lanea sive linea quae lepram habuerit ⁴⁸in stamine atque subtemine aut certe pellis vel quicquid ex pelle confectum est ⁴⁹si alba aut rufa macula fuerit infecta lepra reputabitur ostendeturque sacerdoti ⁵⁰qui consideratam recludet septem diebus ⁵¹et die septimo rursus aspiciens si crevisse deprehenderit lepra perseverans est pollutum iudicabit vestimentum et omne in quo fuerit inventa ⁵²et idcirco conburetur flammis ⁵³quod si eam viderit non crevisse ⁵⁴praecipiet et lavabunt id in quo lepra est recludetque illud septem diebus aliis ⁵⁵et cum viderit faciem quidem pristinam non reversam nec tamen crevisse lepram inmundum iudicabit et igne conburet eo quod infusa sit in superficie vestimenti vel per totum lepra ⁵⁶sin autem obscurior fuerit locus leprae postquam vestis est lota abrumpet eum et a solido dividet ⁵⁷quod si ultra apparuerit in his locis quae prius inmaculata erant lepra volatilis et vaga debet igne conburi ⁵⁸si cessaverit lavabit ea quae pura sunt secundo et munda erunt ⁵⁹ista est lex leprae vestimenti lanei et linei staminis atque subteminis omnisque supellectilis pelliciae quomodo mundari debeat vel contaminari

Chapter 14

¹locutusque est Dominus ad Mosen dicens ²hic est ritus leprosi quando mundandus est adducetur ad sacerdotem ³qui egressus e castris cum invenerit lepram esse mundatam ⁴praecipiet ei qui purificatur ut offerat pro se duos passeres vivos quos vesci licitum est et lignum cedrinum vermiculumque et hysopum ⁵et unum e passeribus immolari iubebit in vase fictili super aquas viventes ⁶alium autem vivum cum ligno cedrino et cocco et hysopo tinguet in sanguine passeris immolati ⁷quo asperget illum qui mundandus est septies ut iure purgetur et dimittet passerem vivum ut in agrum avolet ⁸cumque laverit homo vestimenta sua radet omnes pilos corporis et lavabitur aqua purificatusque ingredietur castra ita dumtaxat ut maneat extra tabernaculum suum septem diebus ⁹et die septimo radat capillos capitis barbamque et supercilia ac totius corporis pilos et lotis rursum vestibus et corpore ¹⁰die octavo adsumet duos agnos inmaculatos et ovem anniculam absque macula et tres decimas similae in sacrificium quae conspersa sit oleo et seorsum olei sextarium ¹¹cumque sacerdos purificans hominem statuerit eum et haec omnia coram Domino in ostio tabernaculi testimonii ¹²tollet agnum et offeret eum pro delicto oleique sextarium et oblatis ante Dominum omnibus ¹³immolabit agnum ubi immolari solet hostia pro peccato et holocaustum id est in loco sancto sicut enim pro peccato ita et pro delicto ad sacerdotem pertinet hostia sancta sanctorum est ¹⁴adsumensque sacerdos de sanguine hostiae quae immolata est pro delicto ponet super extremum auriculae dextrae eius qui mundatur et super pollices manus dextrae et pedis ¹⁵et de olei sextario mittet in manum suam sinistram ¹⁶tinguetque digitum dextrum in eo et asperget septies contra Dominum ¹⁷quod autem reliquum est olei in leva manu fundet super extremum auriculae dextrae eius qui mundatur et super pollices manus ac pedis dextri et super sanguinem qui fusus est pro delicto ¹⁸et super caput eius ¹⁹rogabitque pro eo coram Domino et faciet sacrificium pro peccato tunc immolabit holocaustum ²⁰et ponet illud in altari cum libamentis suis et homo rite mundabitur ²¹quod si pauper est et non potest manus eius invenire quae dicta sunt adsumet agnum pro delicto ad oblationem ut roget pro eo sacerdos decimamque partem similae conspersae oleo in sacrificium et olei sextarium ²²duosque turtures sive duos pullos columbae quorum sit unus pro peccato et alter in holocaustum ²³offeretque ea die octavo purificationis suae sacerdoti ad ostium tabernaculi testimonii coram Domino ²⁴qui suscipiens agnum pro delicto et sextarium olei levabit simul ²⁵immolatoque agno de sanguine eius ponet super extremum auriculae dextrae illius qui mundatur et super pollices manus eius ac pedis dextri ²⁶olei vero partem mittet in manum suam sinistram ²⁷in quo tinguens digitum dextrae manus asperget septies contra Dominum ²⁸tangetque extremum dextrae auriculae illius qui mundatur et pollices manus ac pedis dextri in loco sanguinis qui effusus est pro delicto ²⁹reliquam autem partem olei quae est in sinistra manu mittet super caput purificati ut placet pro eo Dominum ³⁰et turturem sive pullum columbae offeret ³¹unum pro delicto et alterum in holocaustum cum libamentis suis ³²hoc est sacrificium leprosi qui habere non potest omnia in emundationem sui ³³locutus est Dominus ad Mosen et Aaron dicens ³⁴cum ingressi fueritis terram Chanaan quam ego dabo vobis in possessionem si fuerit plaga leprae in aedibus ³⁵ibit cuius est domus nuntians sacerdoti et dicet quasi plaga leprae videtur mihi esse in domo mea ³⁶at ille praecipiet ut efferant universa de domo priusquam ingrediatur eam et videat utrum lepra sit ne inmunda fiant omnia quae in domo sunt intrabitque postea ut consideret domus lepram ³⁷et cum viderit in parietibus illius quasi valliculas pallore sive rubore deformes et humiliores superficie reliqua ³⁸egredietur ostium domus et statim claudet eam septem diebus ³⁹reversusque die septimo considerabit eam si invenerit crevisse lepram ⁴⁰iubebit erui lapides in quibus lepra est et proici eos extra civitatem in loco inmundo ⁴¹domum autem ipsam radi intrinsecus per circuitum et spargi pulverem rasurae extra urbem in loco inmundo ⁴²lapidesque alios reponi pro his qui ablati fuerint et luto alio liniri domum ⁴³sin autem postquam eruti sunt lapides et pulvis elatus et alia terra lita ⁴⁴ingressus sacerdos viderit reversam lepram et parietes aspersos maculis lepra est perseverans et inmunda domus ⁴⁵quam statim destruent et lapides eius ac ligna atque universum pulverem proicient extra oppidum in loco inmundo ⁴⁶qui intraverit domum quando clausa est inmundus erit usque ad vesperum ⁴⁷et qui dormierit in ea et comederit quippiam lavabit vestimenta sua ⁴⁸quod si introiens sacerdos viderit lepram non crevisse in domo postquam denuo lita est purificabit eam reddita sanitate ⁴⁹et in purificationem eius sumet duos passeres lignumque cedrinum et vermiculum atque hysopum ⁵⁰et immolato uno passere in vase fictili super aquas vivas ⁵¹tollet lignum cedrinum et hysopum et coccum et passerem vivum et intinguet omnia in sanguine passeris immolati atque in aquis viventibus et asperget domum septies ⁵²purificabitque eam tam in sanguine passeris quam in aquis viventibus et in passere vivo lignoque cedrino et hysopo atque vermiculo ⁵³cumque dimiserit passerem avolare in agrum libere orabit pro domo et iure mundabitur ⁵⁴ista est lex omnis leprae et percussurae ⁵⁵leprae vestium et domorum ⁵⁶cicatricis et erumpentium papularum lucentis maculae et in varias species coloribus inmutatis ⁵⁷ut possit sciri quo tempore mundum quid vel inmundum sit

Chapter 15

¹locutusque est Dominus ad Mosen et Aaron dicens ²loquimini filiis Israhel et dicite eis vir qui patitur fluxum seminis inmundus erit ³et tunc iudicabitur huic vitio subiacere cum per momenta singula adheserit carni illius atque concreverit foedus humor ⁴omne stratum in quo dormierit inmundum erit et ubicumque sederit ⁵si quis hominum tetigerit lectum eius lavabit vestimenta sua et ipse lotus aqua inmundus erit usque ad vesperum ⁶si sederit ubi ille sederat et ipse lavabit vestimenta sua et lotus aqua inmundus erit usque ad vesperum ⁷qui tetigerit carnem eius lavabit vestimenta sua et ipse lotus aqua inmundus erit usque ad vesperum ⁸si salivam huiuscemodi homo iecerit super eum qui mundus est lavabit vestem suam et lotus aqua inmundus erit usque ad vesperum ⁹sagma super quo sederit inmundum erit ¹⁰et quicquid sub eo fuerit qui fluxum seminis patitur pollutum erit usque ad vesperum qui portaverit horum aliquid lavabit vestem suam et ipse lotus aqua inmundus erit usque ad vesperum ¹¹omnis quem tetigerit qui talis est non lotis ante manibus lavabit vestimenta sua et lotus aqua inmundus erit usque ad vesperum ¹²vas fictile quod tetigerit confringetur vas autem ligneum lavabitur aqua ¹³si sanatus fuerit qui huiuscemodi sustinet passionem numerabit septem dies post emundationem sui et lotis vestibus ac toto corpore in aquis viventibus erit mundus ¹⁴die autem octavo sumet duos turtures aut duos pullos columbae et veniet in conspectu Domini ad ostium tabernaculi testimonii dabitque eos sacerdoti ¹⁵qui faciet unum pro peccato et alterum in holocaustum rogabitque pro eo coram Domino ut emundetur a fluxu seminis sui ¹⁶vir de quo egreditur semen coitus lavabit aqua omne corpus suum et inmundus erit usque ad vesperum ¹⁷vestem et pellem quam habuerit lavabit aqua et inmunda erit usque ad vesperum ¹⁸mulier cum qua coierit lavabitur aqua et inmunda erit usque ad vesperum ¹⁹mulier quae redeunte mense patitur fluxum sanguinis septem diebus separabitur ²⁰omnis qui tetigerit eam inmundus erit usque ad vesperum ²¹et in quo dormierit vel sederit diebus separationis suae polluetur ²²qui tetigerit lectum eius lavabit vestimenta sua et ipse lotus aqua inmundus erit usque ad vesperum ²³omne vas super quo illa sederit quisquis adtigerit lavabit vestimenta sua et lotus aqua pollutus erit usque ad vesperum ²⁴si coierit cum ea vir tempore sanguinis menstrualis inmundus erit septem diebus et omne stratum in quo dormierit polluetur ²⁵mulier quae patitur multis diebus fluxum sanguinis non in tempore menstruali vel quae post menstruum sanguinem fluere non cessat quamdiu huic subiacet passioni inmunda erit quasi sit in tempore menstruo ²⁶omne stratum in quo dormierit et vas in quo sederit pollutum erit ²⁷quicumque tetigerit eam lavabit vestimenta sua et ipse lotus aqua inmundus erit usque ad vesperum ²⁸si steterit sanguis et fluere cessarit numerabit septem dies purificationis suae ²⁹et octavo die offeret pro se sacerdoti duos turtures vel duos pullos columbae ad ostium tabernaculi testimonii ³⁰qui unum faciet pro peccato et alterum in holocaustum rogabitque pro ea coram Domino et pro fluxu inmunditiae eius ³¹docebitis ergo filios Israhel ut caveant inmunditiam et non moriantur in sordibus suis cum polluerint tabernaculum meum quod est inter eos ³²ista est lex eius qui patitur fluxum seminis et qui polluitur coitu ³³et quae menstruis temporibus separatur vel quae iugi fluit sanguine et hominis qui dormierit cum ea

Chapter 16

¹locutusque est Dominus ad Mosen post mortem duum filiorum Aaron quando offerentes ignem alienum interfecti sunt ²et praecepit ei dicens loquere ad Aaron fratrem tuum ne omni tempore ingrediatur sanctuarium quod est intra velum coram propitiatorio quo tegitur arca ut non moriatur quia in nube apparebo super oraculum ³nisi haec ante fecerit vitulum offeret pro peccato et arietem in holocaustum ⁴tunica linea vestietur feminalibus lineis verecunda celabit accingetur zona linea cidarim lineam inponet capiti haec enim vestimenta sunt sancta quibus cunctis cum lotus fuerit induetur ⁵suscipietque ab universa multitudine filiorum Israhel duos hircos pro peccato et unum arietem in holocaustum ⁶cumque obtulerit vitulum et oraverit pro se et pro domo sua ⁷duos hircos stare faciet coram Domino in ostio tabernaculi testimonii ⁸mittens super utrumque sortem unam Domino et alteram capro emissario ⁹cuius sors exierit Domino offeret illum pro peccato ¹⁰cuius autem in caprum emissarium statuet eum vivum coram Domino ut fundat preces super eo et emittat illum in solitudinem ¹¹his rite celebratis offeret vitulum et rogans pro se et pro domo sua immolabit eum ¹²adsumptoque turibulo quod de prunis altaris impleverit et hauriens manu conpositum thymiama in incensum ultra velum intrabit in sancta ¹³ut positis super ignem aromatibus nebula eorum et vapor operiat oraculum quod est super testimonium et non moriatur ¹⁴tollet quoque de sanguine vituli et asperget digito septies contra propitiatorium ad orientem ¹⁵cumque mactaverit hircum pro peccato populi inferet sanguinem eius intra velum sicut praeceptum est de sanguine vituli ut aspergat e regione oraculi ¹⁶et expiet sanctuarium ab inmunditiis filiorum Israhel et a praevaricationibus eorum cunctisque peccatis iuxta hunc ritum faciet tabernaculo testimonii quod fixum est inter eos in medio sordium habitationis eorum ¹⁷nullus hominum sit in tabernaculo quando pontifex ingreditur sanctuarium ut roget pro se et pro domo sua et pro universo coetu Israhel donec egrediatur ¹⁸cum autem exierit ad altare quod coram Domino est oret pro se et sumptum sanguinem vituli atque hirci fundat super cornua eius per gyrum ¹⁹aspergensque digito septies expiet et sanctificet illud ab inmunditiis filiorum Israhel ²⁰postquam emundarit sanctuarium et tabernaculum et altare tunc offerat hircum viventem ²¹et posita utraque manu super caput eius confiteatur omnes iniquitates filiorum Israhel et universa delicta atque peccata eorum quae inprecans capiti eius emittet illum per hominem paratum in desertum ²²cumque portaverit hircus omnes iniquitates eorum in terram solitariam et dimissus fuerit in deserto ²³revertetur Aaron in tabernaculum testimonii et depositis vestibus quibus prius indutus erat cum intraret sanctuarium relictisque ibi ²⁴lavabit carnem suam in loco sancto indueturque vestimentis suis et postquam egressus obtulerit holocaustum suum ac plebis rogabit tam pro se quam pro populo ²⁵et adipem qui oblatus est pro peccatis adolebit super altare ²⁶ille vero qui dimiserit caprum emissarium lavabit vestimenta sua et corpus aqua et sic ingredietur in castra ²⁷vitulum autem et hircum qui pro peccato fuerant immolati et quorum sanguis inlatus est ut in sanctuario expiatio conpleretur asportabunt foras castra et conburent igni tam pelles quam carnes eorum et fimum ²⁸et quicumque conbuserit ea lavabit vestimenta sua et carnem aqua et sic ingredietur in castra ²⁹eritque hoc vobis legitimum sempiternum mense septimo decima die mensis adfligetis animas vestras nullumque facietis opus sive indigena sive advena qui peregrinatur inter vos ³⁰in hac die expiatio erit vestri atque mundatio ab omnibus peccatis vestris coram Domino mundabimini ³¹sabbatum enim requietionis est et adfligetis animas vestras religione perpetua ³²expiabit autem sacerdos qui unctus fuerit et cuius initiatae manus ut sacerdotio fungatur pro patre suo indueturque stola linea et vestibus sanctis ³³et expiabit sanctuarium et tabernaculum testimonii atque altare sacerdotes quoque et universum populum ³⁴eritque hoc vobis legitimum sempiternum ut oretis pro filiis Israhel et pro cunctis peccatis eorum semel in anno fecit igitur sicut praeceperat Dominus Mosi

Chapter 17

¹et locutus est Dominus ad Mosen dicens ²loquere Aaron et filiis eius et cunctis filiis Israhel et dices ad eos iste est sermo quem mandavit Dominus dicens ³homo quilibet de domo Israhel si occiderit bovem aut ovem sive capram in castris vel extra castra ⁴et non obtulerit ad ostium tabernaculi oblationem Domino sanguinis reus erit quasi sanguinem fuderit sic peribit de medio populi sui ⁵ideo offerre debent sacerdoti filii Israhel hostias suas quas occidunt in agro ut sanctificentur Domino ante ostium tabernaculi testimonii et immolent eas hostias pacificas Domino ⁶fundetque sacerdos sanguinem super altare Domini ad ostium tabernaculi testimonii et adolebit adipem in odorem suavitatis Domino ⁷et nequaquam ultra immolabunt hostias suas daemonibus cum quibus fornicati sunt legitimum sempiternum erit illis et posteris eorum ⁸et ad ipsos dices homo de domo Israhel et de advenis qui peregrinantur apud vos qui obtulerit holocaustum sive victimam ⁹et ad ostium tabernaculi testimonii non adduxerit eam ut offeratur Domino interibit de populo suo ¹⁰homo quilibet de domo Israhel et de advenis qui peregrinantur inter eos si comederit sanguinem obfirmabo faciem meam contra animam illius et disperdam eam de populo suo ¹¹quia anima carnis in sanguine est et ego dedi illum vobis ut super altare in eo expietis pro animabus vestris et sanguis pro animae piaculo sit ¹²idcirco dixi filiis Israhel omnis anima ex vobis non comedet sanguinem nec ex advenis qui peregrinantur inter vos ¹³homo quicumque de filiis Israhel et de advenis qui peregrinantur apud vos si venatione atque aucupio ceperit feram vel avem quibus vesci licitum est fundat sanguinem eius et operiat illum terra ¹⁴anima enim omnis carnis in sanguine est unde dixi filiis Israhel sanguinem universae carnis non comedetis quia anima carnis in sanguine est et quicumque comederit illum interibit ¹⁵anima quae comederit morticinum vel captum a bestia tam de indigenis quam de advenis lavabit vestes suas et semet ipsum aqua et contaminatus erit usque ad vesperum et hoc ordine mundus fiet ¹⁶quod si non laverit vestimenta sua nec corpus portabit iniquitatem suam

Chapter 18

¹locutusque est Dominus ad Mosen dicens ²loquere filiis Israhel et dices ad eos ego Dominus Deus vester ³iuxta consuetudinem terrae Aegypti in qua habitastis non facietis et iuxta morem regionis Chanaan ad quam ego introducturus sum vos non agetis nec in legitimis eorum ambulabitis ⁴facietis iudicia mea et praecepta servabitis et ambulabitis in eis ego Dominus Deus vester ⁵custodite leges meas atque iudicia quae faciens homo vivet in eis ego Dominus ⁶omnis homo ad proximam sanguinis sui non accedet ut revelet turpitudinem eius ego Dominus ⁷turpitudinem patris et turpitudinem matris tuae non discoperies mater tua est non revelabis turpitudinem eius ⁸turpitudinem uxoris patris tui non discoperies turpitudo enim patris tui est ⁹turpitudinem sororis tuae ex patre sive ex matre quae domi vel foris genita est non revelabis ¹⁰turpitudinem filiae filii tui vel neptis ex filia non revelabis quia turpitudo tua est ¹¹turpitudinem filiae uxoris patris tui quam peperit patri tuo et est soror tua non revelabis ¹²turpitudinem sororis patris tui non discoperies quia caro est patris tui ¹³turpitudinem sororis matris tuae non revelabis eo quod caro sit matris tuae ¹⁴turpitudinem patrui tui non revelabis nec accedes ad uxorem eius quae tibi adfinitate coniungitur ¹⁵turpitudinem nurus tuae non revelabis quia uxor filii tui est nec discoperies ignominiam eius ¹⁶turpitudinem uxoris fratris tui non revelabis quia turpitudo fratris tui est ¹⁷turpitudinem uxoris tuae et filiae eius non revelabis filiam filii eius et filiam filiae illius non sumes ut reveles ignominiam eius quia caro illius sunt et talis coitus incestus est ¹⁸sororem uxoris tuae in pelicatum illius non accipies nec revelabis turpitudinem eius adhuc illa vivente ¹⁹ad mulierem quae patitur menstrua non accedes nec revelabis foeditatem eius ²⁰cum uxore proximi tui non coibis nec seminis commixtione maculaberis ²¹de semine tuo non dabis ut consecretur idolo Moloch nec pollues nomen Dei tui ego Dominus ²²cum masculo non commisceberis coitu femineo quia abominatio est ²³cum omni pecore non coibis nec maculaberis cum eo mulier non subcumbet iumento nec miscebitur ei quia scelus est ²⁴ne polluamini in omnibus his quibus contaminatae sunt universae gentes quas ego eiciam ante conspectum vestrum ²⁵et quibus polluta est terra cuius ego scelera visitabo ut evomat habitatores suos ²⁶custodite legitima mea atque iudicia et non faciat ex omnibus abominationibus istis tam indigena quam colonus qui peregrinatur apud vos ²⁷omnes enim execrationes istas fecerunt accolae terrae qui fuerunt ante vos et polluerunt eam ²⁸cavete ergo ne et vos similiter evomat cum paria feceritis sicut evomuit gentem quae fuit ante vos ²⁹omnis anima quae fecerit de abominationibus his quippiam peribit de medio populi sui ³⁰custodite mandata mea nolite facere quae fecerunt hii qui fuerunt ante vos et ne polluamini in eis ego Dominus Deus vester

Chapter 19

¹locutus est Dominus ad Mosen dicens ²loquere ad omnem coetum filiorum Israhel et dices ad eos sancti estote quia ego sanctus sum Dominus Deus vester ³unusquisque matrem et patrem suum timeat sabbata mea custodite ego Dominus Deus vester ⁴nolite converti ad idola nec deos conflatiles faciatis vobis ego Dominus Deus vester ⁵si immolaveritis hostiam pacificorum Domino ut sit placabilis ⁶eo die quo fuerit immolata comedetis eam et die altero quicquid autem residuum fuerit in diem tertium igne conburetis ⁷si quis post biduum comederit ex ea profanus erit et impietatis reus ⁸portabit iniquitatem suam quia sanctum Domini polluit et peribit anima illa de populo suo ⁹cum messueris segetes terrae tuae non tondebis usque ad solum superficiem terrae nec remanentes spicas colliges ¹⁰neque in vinea tua racemos et grana decidentia congregabis sed pauperibus et peregrinis carpenda dimittes ego Dominus Deus vester ¹¹non facietis furtum non mentiemini nec decipiet unusquisque proximum suum ¹²non peierabis in nomine meo nec pollues nomen Dei tui ego Dominus ¹³non facies calumniam proximo tuo nec vi opprimes eum non morabitur opus mercennarii apud te usque mane ¹⁴non maledices surdo nec coram caeco pones offendiculum sed timebis Deum tuum quia ego sum Dominus ¹⁵non facies quod iniquum est nec iniuste iudicabis nec consideres personam pauperis nec honores vultum potentis iuste iudica proximo tuo ¹⁶non eris criminator et susurro in populis non stabis contra sanguinem proximi tui ego Dominus ¹⁷ne oderis fratrem tuum in corde tuo sed publice argue eum ne habeas super illo peccatum ¹⁸non quaeres ultionem nec memor eris iniuriae civium tuorum diliges amicum tuum sicut temet ipsum ego Dominus ¹⁹leges meas custodite iumenta tua non facies coire cum alterius generis animantibus agrum non seres diverso semine veste quae ex duobus texta est non indueris ²⁰homo si dormierit cum muliere coitu seminis quae sit ancilla etiam nubilis et tamen pretio non redempta nec libertate donata vapulabunt ambo et non morientur quia non fuit libera ²¹pro delicto autem suo offeret Domino ad ostium tabernaculi testimonii arietem ²²orabitque pro eo sacerdos et pro delicto eius coram Domino et repropitiabitur ei dimitteturque peccatum ²³quando ingressi fueritis terram et plantaveritis in ea ligna pomifera auferetis praeputia eorum poma quae germinant inmunda erunt vobis nec edetis ex eis ²⁴quarto anno omnis fructus eorum sanctificabitur laudabilis Domino ²⁵quinto autem anno comedetis fructus congregantes poma quae proferunt ego Dominus Deus vester ²⁶non comedetis cum sanguine non augurabimini nec observabitis somnia ²⁷neque in rotundum adtondebitis comam nec radatis barbam ²⁸et super mortuo non incidetis carnem vestram neque figuras aliquas et stigmata facietis vobis ego Dominus ²⁹ne prostituas filiam tuam et contaminetur terra et impleatur piaculo ³⁰sabbata mea custodite et sanctuarium meum metuite ego Dominus ³¹ne declinetis ad magos nec ab ariolis aliquid sciscitemini ut polluamini per eos ego Dominus Deus vester ³²coram cano capite consurge et honora personam senis et time Deum tuum ego sum Dominus ³³si habitaverit advena in terra vestra et moratus fuerit inter vos ne exprobretis ei ³⁴sed sit inter vos quasi indigena et diligetis eum quasi vosmet ipsos fuistis enim et vos advenae in terra Aegypti ego Dominus Deus vester ³⁵nolite facere iniquum aliquid in iudicio in regula in pondere in mensura ³⁶statera iusta et aequa sint pondera iustus modius aequusque sextarius ego Dominus Deus vester qui eduxi vos de terra Aegypti ³⁷custodite omnia praecepta mea et universa iudicia et facite ea ego Dominus

Chapter 20

¹locutusque est Dominus ad Mosen dicens ²haec loqueris filiis Israhel homo de filiis Israhel et de advenis qui habitant in Israhel si quis dederit de semine suo idolo Moloch morte moriatur populus terrae lapidabit eum ³et ego ponam faciem meam contra illum succidamque eum de medio populi sui eo quod dederit de semine suo Moloch et contaminaverit sanctuarium meum ac polluerit nomen sanctum meum ⁴quod si neglegens populus terrae et quasi parvipendens imperium meum dimiserit hominem qui dederit de semine suo Moloch nec voluerit eum occidere ⁵ponam faciem meam super hominem illum et cognationem eius succidamque et ipsum et omnes qui consenserunt ei ut fornicarentur cum Moloch de medio populi sui ⁶anima quae declinaverit ad magos et ariolos et fornicata fuerit cum eis ponam faciem meam contra eam et interficiam illam de medio populi sui ⁷sanctificamini et estote sancti quia ego Dominus Deus vester ⁸custodite praecepta mea et facite ea ego Dominus qui sanctifico vos ⁹qui maledixerit patri suo et matri morte moriatur patri matrique maledixit sanguis eius sit super eum ¹⁰si moechatus quis fuerit cum uxore alterius et adulterium perpetrarit cum coniuge proximi sui morte moriantur et moechus et adultera ¹¹qui dormierit cum noverca sua et revelaverit ignominiam patris sui morte moriantur ambo sanguis eorum sit super eos ¹²si quis dormierit cum nuru sua uterque moriantur quia scelus operati sunt sanguis eorum sit super eos ¹³qui dormierit cum masculo coitu femineo uterque operati sunt nefas morte moriantur sit sanguis eorum super eos ¹⁴qui supra uxorem filiam duxerit matrem eius scelus operatus est vivus ardebit cum eis nec permanebit tantum nefas in medio vestri ¹⁵qui cum iumento et pecore coierit morte moriatur pecus quoque occidite ¹⁶mulier quae subcubuerit cuilibet iumento simul interficietur cum eo sanguis eorum sit super eos ¹⁷qui acceperit sororem suam filiam patris sui vel filiam matris suae et viderit turpitudinem eius illaque conspexerit fratris ignominiam nefariam rem operati sunt occidentur in conspectu populi sui eo quod turpitudinem suam mutuo revelarint et portabunt iniquitatem suam ¹⁸qui coierit cum muliere in fluxu menstruo et revelaverit turpitudinem eius ipsaque aperuerit fontem sanguinis sui interficientur ambo de medio populi sui ¹⁹turpitudinem materterae tuae et amitae tuae non discoperies qui hoc fecerit ignominiam carnis suae nudavit portabunt ambo iniquitatem suam ²⁰qui coierit cum uxore patrui vel avunculi sui et revelaverit ignominiam cognationis suae portabunt ambo peccatum suum absque liberis morientur ²¹qui duxerit uxorem fratris sui rem facit inlicitam turpitudinem fratris sui revelavit absque filiis erunt ²²custodite leges meas atque iudicia et facite ea ne et vos evomat terra quam intraturi estis et habitaturi ²³nolite ambulare in legitimis nationum quas ego expulsurus sum ante vos omnia enim haec fecerunt et abominatus sum eos ²⁴vobis autem loquor possidete terram eorum quam dabo vobis in hereditatem terram fluentem lacte et melle ego Dominus Deus vester qui separavi vos a ceteris populis ²⁵separate ergo et vos iumentum mundum ab inmundo et avem mundam ab inmunda ne polluatis animas vestras in pecore et in avibus et cunctis quae moventur in terra et quae vobis ostendi esse polluta ²⁶eritis sancti mihi quia sanctus ego sum Dominus et separavi vos a ceteris populis ut essetis mei ²⁷vir sive mulier in quibus pythonicus vel divinationis fuerit spiritus morte moriantur lapidibus obruent eos sanguis eorum sit super illos

Chapter 21

¹dixit quoque Dominus ad Mosen loquere ad sacerdotes filios Aaron et dices eis ne contaminetur sacerdos in mortibus civium suorum ²nisi tantum in consanguineis ac propinquis id est super matre et patre et filio ac filia fratre quoque ³et sorore virgine quae non est nupta viro ⁴sed nec in principe populi sui contaminabitur ⁵non radent caput nec barbam neque in carnibus suis facient incisuras ⁶sancti erunt Deo suo et non polluent nomen eius incensum enim Domini et panes Dei sui offerunt et ideo sancti erunt ⁷scortum et vile prostibulum non ducet uxorem nec eam quae repudiata est a marito quia consecratus est Deo suo ⁸et panes propositionis offert sit ergo sanctus quia et ego sanctus sum Dominus qui sanctifico vos ⁹sacerdotis filia si deprehensa fuerit in stupro et violaverit nomen patris sui flammis exuretur ¹⁰pontifex id est sacerdos maximus inter fratres suos super cuius caput fusum est unctionis oleum et cuius manus in sacerdotio consecratae sunt vestitusque est sanctis vestibus caput suum non discoperiet vestimenta non scindet ¹¹et ad omnem mortuum non ingredietur omnino super patre quoque suo et matre non contaminabitur ¹²nec egredietur de sanctis ne polluat sanctuarium Domini quia oleum sanctae unctionis Dei sui super eum est ego Dominus ¹³virginem ducet uxorem ¹⁴viduam et repudiatam et sordidam atque meretricem non accipiet sed puellam de populo suo ¹⁵ne commisceat stirpem generis sui vulgo gentis suae quia ego Dominus qui sanctifico eum ¹⁶locutusque est Dominus ad Mosen dicens ¹⁷loquere ad Aaron homo de semine tuo per familias qui habuerit maculam non offeret panes Deo suo ¹⁸nec accedet ad ministerium eius si caecus fuerit si claudus si vel parvo vel grandi et torto naso ¹⁹si fracto pede si manu ²⁰si gibbus si lippus si albuginem habens in oculo si iugem scabiem si inpetiginem in corpore vel hirniosus ²¹omnis qui habuerit maculam de semine Aaron sacerdotis non accedet offerre hostias Domino nec panes Deo suo ²²vescetur tamen panibus qui offeruntur in sanctuario ²³ita dumtaxat ut intra velum non ingrediatur nec accedat ad altare quia maculam habet et contaminare non debet sanctuarium meum ego Dominus qui sanctifico eos ²⁴locutus est ergo Moses ad Aaron et filios eius et ad omnem Israhel cuncta quae sibi fuerant imperata

Chapter 22

¹locutus quoque est Dominus ad Mosen dicens ²loquere ad Aaron et ad filios eius ut caveant ab his quae consecrata sunt filiorum Israhel et non contaminent nomen sanctificatorum mihi quae ipsi offerunt ego Dominus ³dic ad eos et ad posteros eorum omnis homo qui accesserit de stirpe vestra ad ea quae consecrata sunt et quae obtulerunt filii Israhel Domino in quo est inmunditia peribit coram Domino ego sum Dominus ⁴homo de semine Aaron qui fuerit leprosus aut patiens fluxum seminis non vescetur de his quae sanctificata sunt mihi donec sanetur qui tetigerit inmundum super mortuo et ex quo egreditur semen quasi coitus ⁵et qui tangit reptile et quodlibet inmundum cuius tactus est sordidus ⁶inmundus erit usque ad vesperum et non vescetur his quae sanctificata sunt sed cum laverit carnem suam aqua ⁷et occubuerit sol tunc mundatus vescetur de sanctificatis quia cibus illius est ⁸morticinum et captum a bestia non comedent nec polluentur in eis ego sum Dominus ⁹custodient praecepta mea ut non subiaceant peccato et moriantur in sanctuario cum polluerint illud ego Dominus qui sanctifico eos ¹⁰omnis alienigena non comedet de sanctificatis inquilinus sacerdotis et mercennarius non vescentur ex eis ¹¹quem autem sacerdos emerit et qui vernaculus domus eius fuerit hii comedent ex eis ¹²si filia sacerdotis cuilibet ex populo nupta fuerit de his quae sanctificata sunt et de primitiis non vescetur ¹³sin autem vidua vel repudiata et absque liberis reversa fuerit ad domum patris sui sicut puella consuerat aletur cibis patris sui omnis alienigena comedendi ex eis non habet potestatem ¹⁴qui comederit de sanctificatis per ignorantiam addet quintam partem cum eo quod comedit et dabit sacerdoti in sanctuarium ¹⁵nec contaminabunt sanctificata filiorum Israhel quae offerunt Domino ¹⁶ne forte sustineant iniquitatem delicti sui cum sanctificata comederint ego Dominus qui sanctifico eos ¹⁷locutus est Dominus ad Mosen dicens ¹⁸loquere ad Aaron et filios eius et ad omnes filios Israhel dicesque ad eos homo de domo Israhel et de advenis qui habitant apud vos qui obtulerit oblationem suam vel vota solvens vel sponte offerens quicquid illud obtulerit in holocaustum Domini ¹⁹ut offeratur per vos masculus inmaculatus erit ex bubus et ex ovibus et ex capris ²⁰si maculam habuerit non offeretis neque erit acceptabile ²¹homo qui obtulerit victimam pacificorum Domino vel vota solvens vel sponte offerens tam de bubus quam de ovibus inmaculatum offeret ut acceptabile sit omnis macula non erit in eo ²²si caecum fuerit si fractum si cicatricem habens si papulas aut scabiem vel inpetiginem non offeretis ea Domino neque adolebitis ex eis super altare Domini ²³bovem et ovem aure et cauda amputatis voluntarie offerre potes votum autem ex his solvi non potest ²⁴omne animal quod vel contritis vel tunsis vel sectis ablatisque testiculis est non offeretis Domino et in terra vestra hoc omnino ne faciatis ²⁵de manu alienigenae non offeretis panes Deo vestro et quicquid aliud dare voluerint quia corrupta et maculata sunt omnia non suscipietis ea ²⁶locutusque est Dominus ad Mosen dicens ²⁷bos ovis et capra cum genita fuerint septem diebus erunt sub ubere matris suae die autem octavo et deinceps offerri poterunt Domino ²⁸sive illa bos sive ovis non immolabuntur una die cum fetibus suis ²⁹si immolaveritis hostiam pro gratiarum actione Domino ut possit esse placabilis ³⁰eodem die comedetis eam non remanebit quicquam in mane alterius diei ego Dominus ³¹custodite mandata mea et facite ea ego Dominus ³²ne polluatis nomen meum sanctum ut sanctificer in medio filiorum Israhel ego Dominus qui sanctifico vos ³³et eduxi de terra Aegypti ut essem vobis in Deum ego Dominus

Chapter 23

¹locutus est Dominus ad Mosen dicens ²loquere filiis Israhel et dices ad eos hae sunt feriae Domini quas vocabitis sanctas ³sex diebus facietis opus dies septimus quia sabbati requies est vocabitur sanctus omne opus non facietis in eo sabbatum Domini est in cunctis habitationibus vestris ⁴hae sunt ergo feriae Domini sanctae quas celebrare debetis temporibus suis ⁵mense primo quartadecima die mensis ad vesperum phase Domini est ⁶et quintadecima die mensis huius sollemnitas azymorum Domini est septem diebus azyma comedetis ⁷dies primus erit vobis celeberrimus sanctusque omne opus servile non facietis in eo ⁸sed offeretis sacrificium in igne Domino septem diebus dies autem septimus erit celebrior et sanctior nullumque servile opus fiet in eo ⁹locutusque est Dominus ad Mosen dicens ¹⁰loquere filiis Israhel et dices ad eos cum ingressi fueritis terram quam ego dabo vobis et messueritis segetem feretis manipulos spicarum primitias messis vestrae ad sacerdotem ¹¹qui elevabit fasciculum coram Domino ut acceptabile sit pro vobis altero die sabbati et sanctificabit illum ¹²atque in eodem die quo manipulus consecratur caedetur agnus inmaculatus anniculus in holocaustum Domini ¹³et libamenta offerentur cum eo duae decimae similae conspersae oleo in incensum Domini odoremque suavissimum liba quoque vini quarta pars hin ¹⁴panem et pulentam et pultes non comedetis ex segete usque ad diem qua offeratis ex ea Deo vestro praeceptum est sempiternum in generationibus cunctisque habitaculis vestris ¹⁵numerabitis ergo ab altero die sabbati in quo obtulistis manipulum primitiarum septem ebdomadas plenas ¹⁶usque ad alteram diem expletionis ebdomadae septimae id est quinquaginta dies et sic offeretis sacrificium novum Domino ¹⁷ex omnibus habitaculis vestris panes primitiarum duos de duabus decimis similae fermentatae quos coquetis in primitias Domini ¹⁸offeretisque cum panibus septem agnos inmaculatos anniculos et vitulum de armento unum et arietes duos et erunt in holocausto cum libamentis suis in odorem suavissimum Domino ¹⁹facietis et hircum pro peccato duosque agnos anniculos hostias pacificorum ²⁰cumque elevaverit eos sacerdos cum panibus primitiarum coram Domino cedent in usum eius ²¹et vocabitis hunc diem celeberrimum atque sanctissimum omne opus servile non facietis in eo legitimum sempiternum erit in cunctis habitaculis et generationibus vestris ²²postquam autem messueritis segetem terrae vestrae non secabitis eam usque ad solum nec remanentes spicas colligetis sed pauperibus et peregrinis dimittetis eas ego Dominus Deus vester ²³locutusque est Dominus ad Mosen dicens ²⁴loquere filiis Israhel mense septimo prima die mensis erit vobis sabbatum memorabile clangentibus tubis et vocabitur sanctum ²⁵omne opus servile non facietis in eo et offeretis holocaustum Domino ²⁶locutusque est Dominus ad Mosen dicens ²⁷decimo die mensis huius septimi dies expiationum erit celeberrimus et vocabitur sanctus adfligetisque animas vestras in eo et offeretis holocaustum Domino ²⁸omne opus non facietis in tempore diei huius quia dies propitiationis est ut propitietur vobis Dominus Deus vester ²⁹omnis anima quae adflicta non fuerit die hoc peribit de populis suis ³⁰et quae operis quippiam fecerit delebo eam de populo suo ³¹nihil ergo operis facietis in eo legitimum sempiternum erit vobis in cunctis generationibus et habitationibus vestris ³²sabbatum requietionis est adfligetis animas vestras die nono mensis a vespero usque ad vesperum celebrabitis sabbata vestra ³³et locutus est Dominus ad Mosen dicens ³⁴loquere filiis Israhel a quintodecimo die mensis huius septimi erunt feriae tabernaculorum septem diebus Domino ³⁵dies primus vocabitur celeberrimus atque sanctissimus omne opus servile non facietis ³⁶et septem diebus offeretis holocausta Domino dies quoque octavus erit celeberrimus atque sanctissimus et offeretis holocaustum Domino est enim coetus atque collectae omne opus servile non facietis in eo ³⁷hae sunt feriae Domini quas vocabitis celeberrimas et sanctissimas offeretisque in eis oblationes Domino holocausta et libamenta iuxta ritum uniuscuiusque diei ³⁸exceptis sabbatis Domini donisque vestris et quae offertis ex voto vel quae sponte tribuitis Domino ³⁹a quintodecimo ergo die mensis septimi quando congregaveritis omnes fructus terrae vestrae celebrabitis ferias Domini septem diebus die primo et die octavo erit sabbatum id est requies ⁴⁰sumetisque vobis die primo fructus arboris pulcherrimae spatulasque palmarum et ramos ligni densarum frondium et salices de torrente et laetabimini coram Domino Deo vestro ⁴¹celebrabitisque sollemnitatem eius septem diebus per annum legitimum sempiternum erit in generationibus vestris mense septimo festa celebrabitis ⁴²et habitabitis in umbraculis septem diebus omnis qui de genere est Israhel manebit in tabernaculis ⁴³ut discant posteri vestri quod in tabernaculis habitare fecerim filios Israhel cum educerem eos de terra Aegypti ego Dominus Deus vester ⁴⁴locutusque est Moses super sollemnitatibus Domini ad filios Israhel

Chapter 24

¹et locutus est Dominus ad Mosen dicens ²praecipe filiis Israhel ut adferant tibi oleum de olivis purissimum ac lucidum ad concinnandas lucernas iugiter ³extra velum testimonii in tabernaculo foederis ponetque eas Aaron a vespere usque in mane coram Domino cultu rituque perpetuo in generationibus vestris ⁴super candelabro mundissimo ponentur semper in conspectu Domini ⁵accipies quoque similam et coques ex ea duodecim panes qui singuli habebunt duas decimas ⁶quorum senos altrinsecus super mensam purissimam coram Domino statues ⁷et pones super eos tus lucidissimum ut sit panis in monumentum oblationis Domini ⁸per singula sabbata mutabuntur coram Domino suscepti a filiis Israhel foedere sempiterno ⁹eruntque Aaron et filiorum eius ut comedant eos in loco sancto quia sanctum sanctorum est de sacrificiis Domini iure perpetuo ¹⁰ecce autem egressus filius mulieris israhelitis quem pepererat de viro aegyptio inter filios Israhel iurgatus est in castris cum viro israhelite ¹¹cumque blasphemasset nomen et maledixisset ei adductus est ad Mosen vocabatur autem mater eius Salumith filia Dabri de tribu Dan ¹²miseruntque eum in carcerem donec nossent quid iuberet Dominus ¹³qui locutus est ad Mosen ¹⁴dicens educ blasphemum extra castra et ponant omnes qui audierunt manus suas super caput eius et lapidet eum populus universus ¹⁵et ad filios Israhel loqueris homo qui maledixerit Deo suo portabit peccatum suum ¹⁶et qui blasphemaverit nomen Domini morte moriatur lapidibus opprimet eum omnis multitudo sive ille civis seu peregrinus fuerit qui blasphemaverit nomen Domini morte moriatur ¹⁷qui percusserit et occiderit hominem morte moriatur ¹⁸qui percusserit animal reddat vicarium id est animam pro anima ¹⁹qui inrogaverit maculam cuilibet civium suorum sicut fecit fiet ei ²⁰fracturam pro fractura oculum pro oculo dentem pro dente restituet qualem inflixerit maculam talem sustinere cogetur ²¹qui percusserit iumentum reddet aliud qui percusserit hominem punietur ²²aequum iudicium sit inter vos sive peregrinus sive civis peccaverit quia ego sum Dominus Deus vester ²³locutusque est Moses ad filios Israhel et eduxerunt eum qui blasphemaverat extra castra ac lapidibus oppresserunt feceruntque filii Israhel sicut praeceperat Dominus Mosi

Chapter 25

¹locutusque est Dominus ad Mosen in monte Sinai dicens ²loquere filiis Israhel et dices ad eos quando ingressi fueritis terram quam ego dabo vobis sabbatizet sabbatum Domini ³sex annis seres agrum tuum et sex annis putabis vineam tuam colligesque fructus eius ⁴septimo autem anno sabbatum erit terrae requietionis Domini agrum non seres et vineam non putabis ⁵quae sponte gignit humus non metes et uvas primitiarum tuarum non colliges quasi vindemiam annus enim requietionis terrae est ⁶sed erunt vobis in cibum tibi et servo tuo ancillae et mercennario tuo et advenae qui peregrinantur apud te ⁷iumentis tuis et pecoribus omnia quae nascuntur praebebunt cibum ⁸numerabis quoque tibi septem ebdomades annorum id est septem septies quae simul faciunt annos quadraginta novem ⁹et clanges bucina mense septimo decima die mensis propitiationis tempore in universa terra vestra ¹⁰sanctificabisque annum quinquagesimum et vocabis remissionem cunctis habitatoribus terrae tuae ipse est enim iobeleus revertetur homo ad possessionem suam et unusquisque rediet ad familiam pristinam ¹¹quia iobeleus est et quinquagesimus annus non seretis neque metetis sponte in agro nascentia et primitias vindemiae non colligetis ¹²ob sanctificationem iobelei sed statim ablata comedetis ¹³anno iobelei redient omnes ad possessiones suas ¹⁴quando vendes quippiam civi tuo vel emes ab eo ne contristes fratrem tuum sed iuxta numerum annorum iobelei emes ab eo ¹⁵et iuxta supputationem frugum vendet tibi ¹⁶quanto plus anni remanserint post iobeleum tanto crescet et pretium et quanto minus temporis numeraveris tanto minoris et emptio constabit tempus enim frugum vendet tibi ¹⁷nolite adfligere contribules vestros sed timeat unusquisque Deum suum quia ego Dominus Deus vester ¹⁸facite praecepta mea et iudicia custodite et implete ea ut habitare possitis in terra absque ullo pavore ¹⁹et gignat vobis humus fructus suos quibus vescamini usque ad saturitatem nullius impetum formidantes ²⁰quod si dixeritis quid comedemus anno septimo si non seruerimus neque collegerimus fruges nostras ²¹dabo benedictionem meam vobis anno sexto et faciet fructus trium annorum ²²seretisque anno octavo et comedetis veteres fruges usque ad nonum annum donec nova nascantur edetis vetera ²³terra quoque non veniet in perpetuum quia mea est et vos advenae et coloni mei estis ²⁴unde cuncta regio possessionis vestrae sub redemptionis condicione vendetur ²⁵si adtenuatus frater tuus vendiderit possessiunculam suam et voluerit propinquus eius potest redimere quod ille vendiderat ²⁶sin autem non habuerit proximum et ipse pretium ad redimendum potuerit invenire ²⁷conputabuntur fructus ex eo tempore quo vendidit et quod reliquum est reddet emptori sicque recipiet possessionem suam ²⁸quod si non invenerit manus eius ut reddat pretium habebit emptor quod emerat usque ad annum iobeleum in ipso enim omnis venditio redit ad dominum et ad possessorem pristinum ²⁹qui vendiderit domum intra urbis muros habebit licentiam redimendi donec unus impleatur annus ³⁰si non redemerit et anni circulus fuerit evolutus emptor possidebit eam et posteri eius in perpetuum et redimi non poterit etiam in iobeleo ³¹sin autem in villa fuerit domus quae muros non habet agrorum iure vendetur si ante redempta non fuerit in iobeleo revertetur ad dominum ³²aedes Levitarum quae in urbibus sunt semper possunt redimi ³³si redemptae non fuerint in iobeleo revertentur ad dominos quia domus urbium leviticarum pro possessionibus sunt inter filios Israhel ³⁴suburbana autem eorum non venient quia possessio sempiterna est ³⁵si adtenuatus fuerit frater tuus et infirmus manu et susceperis eum quasi advenam et peregrinum et vixerit tecum ³⁶ne accipias usuras ab eo nec amplius quam dedisti time Deum tuum ut vivere possit frater tuus apud te ³⁷pecuniam tuam non dabis ei ad usuram et frugum superabundantiam non exiges ³⁸ego Dominus Deus vester qui eduxi vos de terra Aegypti ut darem vobis terram Chanaan et essem vester Deus ³⁹si paupertate conpulsus vendiderit se tibi frater tuus non eum opprimes servitute famulorum ⁴⁰sed quasi mercennarius et colonus erit usque ad annum iobeleum operabitur apud te ⁴¹et postea egredietur cum liberis suis et revertetur ad cognationem et ad possessionem patrum suorum ⁴²mei enim servi sunt et ego eduxi eos de terra Aegypti non venient condicione servorum ⁴³ne adfligas eum per potentiam sed metuito Deum tuum ⁴⁴servus et ancilla sint vobis de nationibus quae in circuitu vestro sunt ⁴⁵et de advenis qui peregrinantur apud vos vel qui ex his nati fuerint in terra vestra hos habebitis famulos ⁴⁶et hereditario iure transmittetis ad posteros ac possidebitis in aeternum fratres autem vestros filios Israhel ne opprimatis per potentiam ⁴⁷si invaluerit apud vos manus advenae atque peregrini et adtenuatus frater tuus vendiderit se ei aut cuiquam de stirpe eius ⁴⁸post venditionem potest redimi qui voluerit ex fratribus suis redimet eum ⁴⁹et patruus et patruelis et consanguineus et adfinis sin autem et ipse potuerit redimet se ⁵⁰supputatis dumtaxat annis a tempore venditionis suae usque ad annum iobeleum et pecunia qua venditus fuerat iuxta annorum numerum et rationem mercennarii supputata ⁵¹si plures fuerint anni qui remanent usque ad iobeleum secundum hos reddet et pretium ⁵²si pauci ponet rationem cum eo iuxta annorum numerum et reddet emptori quod reliquum est annorum ⁵³quibus ante servivit mercedibus inputatis non adfliget eum violenter in conspectu tuo ⁵⁴quod si per haec redimi non potuerit anno iobeleo egredietur cum liberis suis ⁵⁵mei sunt enim servi filii Israhel quos eduxi de terra Aegypti

Chapter 26

¹ego Dominus Deus vester non facietis vobis idolum et sculptile nec titulos erigetis nec insignem lapidem ponetis in terra vestra ut adoretis eum ego enim sum Dominus Deus vester ²custodite sabbata mea et pavete ad sanctuarium meum ego Dominus ³si in praeceptis meis ambulaveritis et mandata mea custodieritis et feceritis ea dabo vobis pluvias temporibus suis ⁴et terra gignet germen suum et pomis arbores replebuntur ⁵adprehendet messium tritura vindemiam et vindemia occupabit sementem et comedetis panem vestrum in saturitatem et absque pavore habitabitis in terra vestra ⁶dabo pacem in finibus vestris dormietis et non erit qui exterreat auferam malas bestias et gladius non transibit terminos vestros ⁷persequemini inimicos vestros et corruent coram vobis ⁸persequentur quinque de vestris centum alienos et centum ex vobis decem milia cadent inimici vestri in conspectu vestro gladio ⁹respiciam vos et crescere faciam multiplicabimini et firmabo pactum meum vobiscum ¹⁰comedetis vetustissima veterum et vetera novis supervenientibus proicietis ¹¹ponam tabernaculum meum in medio vestri et non abiciet vos anima mea ¹²ambulabo inter vos et ero vester Deus vosque eritis populus meus ¹³ego Dominus Deus vester qui eduxi vos de terra Aegyptiorum ne serviretis eis et qui confregi catenas cervicum vestrarum ut incederetis erecti ¹⁴quod si non audieritis me nec feceritis omnia mandata mea ¹⁵si spreveritis leges meas et iudicia mea contempseritis ut non faciatis ea quae a me constituta sunt et ad irritum perducatis pactum meum ¹⁶ego quoque haec faciam vobis visitabo vos velociter in egestate et ardore qui conficiat oculos vestros et consumat animas frustra seretis sementem quae ab hostibus devorabitur ¹⁷ponam faciem meam contra vos et corruetis coram hostibus vestris et subiciemini his qui oderunt vos fugietis nemine persequente ¹⁸sin autem nec sic oboedieritis mihi addam correptiones vestras septuplum propter peccata vestra ¹⁹et conteram superbiam duritiae vestrae daboque caelum vobis desuper sicut ferrum et terram aeneam ²⁰consumetur in cassum labor vester non proferet terra germen nec arbores poma praebebunt ²¹si ambulaveritis ex adverso mihi nec volueritis audire me addam plagas vestras usque in septuplum propter peccata vestra ²²emittamque in vos bestias agri quae consumant et vos et pecora vestra et ad paucitatem cuncta redigant desertaeque fiant viae vestrae ²³quod si nec sic volueritis recipere disciplinam sed ambulaveritis ex adverso mihi ²⁴ego quoque contra vos adversus incedam et percutiam vos septies propter peccata vestra ²⁵inducamque super vos gladium ultorem foederis mei cumque confugeritis in urbes mittam pestilentiam in medio vestri et trademini hostium manibus ²⁶postquam confregero baculum panis vestri ita ut decem mulieres in uno clibano coquant panes et reddant eos ad pondus et comedetis et non saturabimini ²⁷sin autem nec per haec audieritis me sed ambulaveritis contra me ²⁸et ego incedam adversum vos in furore contrario et corripiam vos septem plagis propter peccata vestra ²⁹ita ut comedatis carnes filiorum et filiarum vestrarum ³⁰destruam excelsa vestra et simulacra confringam cadetis inter ruinas idolorum vestrorum et abominabitur vos anima mea ³¹in tantum ut urbes vestras redigam in solitudinem et deserta faciam sanctuaria vestra nec recipiam ultra odorem suavissimum ³²disperdamque terram vestram et stupebunt super ea inimici vestri cum habitatores illius fuerint ³³vos autem dispergam in gentes et evaginabo post vos gladium eritque terra vestra deserta et civitates dirutae ³⁴tunc placebunt terrae sabbata sua cunctis diebus solitudinis suae quando fueritis ³⁵in terra hostili sabbatizabit et requiescet in sabbatis solitudinis suae eo quod non requieverit in sabbatis vestris quando habitabatis in ea ³⁶et qui de vobis remanserint dabo pavorem in cordibus eorum in regionibus hostium terrebit eos sonitus folii volantis et ita fugient quasi gladium cadent nullo sequente ³⁷et corruent singuli super fratres suos quasi bella fugientes nemo vestrum inimicis audebit resistere ³⁸peribitis inter gentes et hostilis vos terra consumet ³⁹quod si et de his aliqui remanserint tabescent in iniquitatibus suis in terra inimicorum suorum et propter peccata patrum suorum et sua adfligentur ⁴⁰donec confiteantur iniquitates suas et maiorum suorum quibus praevaricati sunt in me et ambulaverunt ex adverso mihi ⁴¹ambulabo igitur et ego contra eos et inducam illos in terram hostilem donec erubescat incircumcisa mens eorum tunc orabunt pro impietatibus suis ⁴²et recordabor foederis mei quod pepigi cum Iacob et Isaac et Abraham terrae quoque memor ero ⁴³quae cum relicta fuerit ab eis conplacebit sibi in sabbatis suis patiens solitudinem propter illos ipsi vero rogabunt pro peccatis suis eo quod abiecerint iudicia mea et leges meas despexerint ⁴⁴et tamen etiam cum essent in terra hostili non penitus abieci eos neque sic despexi ut consumerentur et irritum facerem pactum meum cum eis ego enim sum Dominus Deus eorum ⁴⁵et recordabor foederis mei pristini quando eduxi eos de terra Aegypti in conspectu gentium ut essem Deus eorum ego Dominus Deus haec sunt praecepta atque iudicia et leges quas dedit Dominus inter se et inter filios Israhel in monte Sinai per manum Mosi

Chapter 27

¹locutusque est Dominus ad Mosen dicens ²loquere filiis Israhel et dices ad eos homo qui votum fecerit et spoponderit Deo animam suam sub aestimatione dabit pretium ³si fuerit masculus a vicesimo usque ad sexagesimum annum dabit quinquaginta siclos argenti ad mensuram sanctuarii ⁴si mulier triginta ⁵a quinto autem anno usque ad vicesimum masculus dabit viginti siclos femina decem ⁶ab uno mense usque ad annum quintum pro masculo dabuntur quinque sicli pro femina tres ⁷sexagenarius et ultra masculus dabit quindecim siclos femina decem ⁸si pauper fuerit et aestimationem reddere non valebit stabit coram sacerdote et quantum ille aestimaverit et viderit eum posse reddere tantum dabit ⁹animal autem quod immolari potest Domino si quis voverit sanctum erit ¹⁰et mutari non poterit id est nec melius malo nec peius bono quod si mutaverit et ipsum quod mutatum est et illud pro quo mutatum est consecratum erit Domino ¹¹animal inmundum quod immolari Domino non potest si quis voverit adducetur ante sacerdotem ¹²qui diiudicans utrum bonum an malum sit statuet pretium ¹³quod si dare voluerit is qui offert addet supra aestimationis quintam partem ¹⁴homo si voverit domum suam et sanctificaverit Domino considerabit eam sacerdos utrum bona an mala sit et iuxta pretium quod ab eo fuerit constitutum venundabitur ¹⁵sin autem ille qui voverat voluerit redimere eam dabit quintam partem aestimationis supra et habebit domum ¹⁶quod si agrum possessionis suae voverit et consecraverit Domino iuxta mensuram sementis aestimabitur pretium si triginta modiis hordei seritur terra quinquaginta siclis veniet argenti ¹⁷si statim ab anno incipientis iobelei voverit agrum quanto valere potest tanto aestimabitur ¹⁸sin autem post aliquantum temporis supputabit sacerdos pecuniam iuxta annorum qui reliqui sunt numerum usque ad iobeleum et detrahetur ex pretio ¹⁹quod si voluerit redimere agrum ille qui voverat addet quintam partem aestimatae pecuniae et possidebit eum ²⁰sin autem noluerit redimere sed alteri cuilibet fuerit venundatus ultra eum qui voverat redimere non poterit ²¹quia cum iobelei venerit dies sanctificatus erit Domino et possessio consecrata ad ius pertinet sacerdotum ²²si ager emptus et non de possessione maiorum sanctificatus fuerit Domino ²³supputabit sacerdos iuxta annorum numerum usque ad iobeleum pretium et dabit ille qui voverat eum Domino ²⁴in iobeleo autem revertetur ad priorem dominum qui vendiderat eum et habuerat in sortem possessionis suae ²⁵omnis aestimatio siclo sanctuarii ponderabitur siclus viginti obolos habet ²⁶primogenita quae ad Dominum pertinent nemo sanctificare poterit et vovere sive bos sive ovis fuerit Domini sunt ²⁷quod si inmundum est animal redimet qui obtulit iuxta aestimationem tuam et addet quintam partem pretii si redimere noluerit vendetur alteri quantocumque a te fuerit aestimatum ²⁸omne quod Domino consecratur sive homo fuerit sive animal sive ager non veniet nec redimi poterit quicquid semel fuerit consecratum sanctum sanctorum erit Domino ²⁹et omnis consecratio quae offertur ab homine non redimetur sed morte morietur ³⁰omnes decimae terrae sive de frugibus sive de pomis arborum Domini sunt et illi sanctificantur ³¹si quis autem voluerit redimere decimas suas addet quintam partem earum ³²omnium decimarum boves et oves et caprae quae sub pastoris virga transeunt quicquid decimum venerit sanctificabitur Domino ³³non eligetur nec bonum nec malum nec altero commutabitur si quis mutaverit et quod mutatum est et pro quo mutatum est sanctificabitur Domino et non redimetur

Numbers

Chapter 1

¹locutusque est Dominus ad Mosen in deserto Sinai in tabernaculo foederis prima die mensis secundi anno altero egressionis eorum ex Aegypto dicens ²tollite summam universae congregationis filiorum Israhel per cognationes et domos suas et nomina singulorum quicquid sexus est masculini ³a vicesimo anno et supra omnium virorum fortium ex Israhel et numerabitis eos per turmas suas tu et Aaron ⁴eruntque vobiscum principes tribuum ac domorum in cognationibus suis ⁵quorum ista sunt nomina de Ruben Elisur filius Sedeur ⁶de Symeon Salamihel filius Surisaddai ⁷de Iuda Naasson filius Aminadab ⁸de Isachar Nathanahel filius Suar ⁹de Zabulon Heliab filius Helon ¹⁰filiorum autem Ioseph de Ephraim Helisama filius Ammiud de Manasse Gamalihel filius Phadassur ¹¹de Beniamin Abidan filius Gedeonis ¹²de Dan Ahiezer filius Amisaddai ¹³de Aser Phegihel filius Ochran ¹⁴de Gad Heliasaph filius Duhel ¹⁵de Nepthali Ahira filius Henan ¹⁶hii nobilissimi principes multitudinis per tribus et cognationes suas et capita exercitus Israhel ¹⁷quos tulerunt Moses et Aaron cum omni vulgi multitudine ¹⁸et congregaverunt primo die mensis secundi recensentes eos per cognationes et domos ac familias et capita et nomina singulorum a vicesimo anno et supra ¹⁹sicut praeceperat Dominus Mosi numeratique sunt in deserto Sinai ²⁰de Ruben primogenito Israhelis per generationes et familias ac domos suas et nomina capitum singulorum omne quod sexus est masculini a vicesimo anno et supra procedentium ad bellum ²¹quadraginta sex milia quingenti ²²de filiis Symeon per generationes et familias ac domos cognationum suarum recensiti sunt per nomina et capita singulorum omne quod sexus est masculini a vicesimo anno et supra procedentium ad bellum ²³quinquaginta novem milia trecenti ²⁴de filiis Gad per generationes et familias ac domos cognationum suarum recensiti sunt per nomina singulorum a viginti annis et supra omnes qui ad bella procederent ²⁵quadraginta quinque milia sescenti quinquaginta ²⁶de filiis Iuda per generationes et familias ac domos cognationum suarum per nomina singulorum a vicesimo anno et supra omnes qui poterant ad bella procedere ²⁷recensiti sunt septuaginta quattuor milia sescenti ²⁸de filiis Isachar per generationes et familias ac domos cognationum suarum per nomina singulorum a vicesimo anno et supra omnes qui ad bella procederent ²⁹recensiti sunt quinquaginta quattuor milia quadringenti ³⁰de filiis Zabulon per generationes et familias ac domos cognationum suarum recensiti sunt per nomina singulorum a vicesimo anno et supra omnes qui poterant ad bella procedere ³¹quinquaginta septem milia quadringenti ³²de filiis Ioseph filiorum Ephraim per generationes et familias ac domos cognationum suarum recensiti sunt per nomina singulorum a vicesimo anno et supra omnes qui poterant ad bella procedere ³³quadraginta milia quingenti ³⁴porro filiorum Manasse per generationes et familias ac domos cognationum suarum recensiti sunt per nomina singulorum a viginti annis et supra omnes qui poterant ad bella procedere ³⁵triginta duo milia ducenti ³⁶de filiis Beniamin per generationes et familias ac domos cognationum suarum recensiti sunt nominibus singulorum a vicesimo anno et supra omnes qui poterant ad bella procedere ³⁷triginta quinque milia quadringenti ³⁸de filiis Dan per generationes et familias ac domos cognationum suarum recensiti sunt nominibus singulorum a vicesimo anno et supra omnes qui poterant ad bella procedere ³⁹sexaginta duo milia septingenti ⁴⁰de filiis Aser per generationes et familias ac domos cognationum suarum recensiti sunt per nomina singulorum a vicesimo anno et supra omnes qui poterant ad bella procedere ⁴¹quadraginta milia et mille quingenti ⁴²de filiis Nepthali per generationes et familias ac domos cognationum suarum recensiti sunt nominibus singulorum a vicesimo anno et supra omnes qui poterant ad bella procedere ⁴³quinquaginta tria milia quadringenti ⁴⁴hii sunt quos numeraverunt Moses et Aaron et duodecim principes Israhel singulos per domos cognationum suarum ⁴⁵fueruntque omnes filiorum Israhel per domos et familias suas a vicesimo anno et supra qui poterant ad bella procedere ⁴⁶sescenta tria milia virorum quingenti quinquaginta ⁴⁷Levitae autem in tribu familiarum suarum non sunt numerati cum eis ⁴⁸locutusque est Dominus ad Mosen dicens ⁴⁹tribum Levi noli numerare neque ponas summam eorum cum filiis Israhel ⁵⁰sed constitue eos super tabernaculum testimonii cuncta vasa eius et quicquid ad caerimonias pertinet ipsi portabunt tabernaculum et omnia utensilia eius et erunt in ministerio ac per gyrum tabernaculi metabuntur ⁵¹cum proficiscendum fuerit deponent Levitae tabernaculum cum castra metanda erigent quisquis externorum accesserit occidetur ⁵²metabuntur autem castra filii Israhel unusquisque per turmas et cuneos atque exercitum suum ⁵³porro Levitae per gyrum tabernaculi figent tentoria ne fiat indignatio super multitudinem filiorum Israhel et excubabunt in custodiis tabernaculi testimonii ⁵⁴fecerunt ergo filii Israhel iuxta omnia quae praeceperat Dominus Mosi

Chapter 2

¹locutusque est Dominus ad Mosen et Aaron dicens ²singuli per turmas signa atque vexilla et domos cognationum suarum castrametabuntur filiorum Israhel per gyrum tabernaculi foederis ³ad orientem Iudas figet tentoria per turmas exercitus sui eritque princeps filiorum eius Naasson filius Aminadab ⁴et omnis de stirpe eius summa pugnantium septuaginta quattuor milia sescentorum ⁵iuxta eum castrametati sunt de tribu Isachar quorum princeps fuit Nathanahel filius Suar ⁶et omnis numerus pugnatorum eius quinquaginta quattuor milia quadringenti ⁷in tribu Zabulon princeps fuit Heliab filius Helon ⁸omnis de stirpe eius exercitus pugnatorum quinquaginta septem milia quadringenti ⁹universi qui in castris Iudae adnumerati sunt fuerunt centum octoginta sex milia quadringenti et per turmas suas primi egredientur ¹⁰in castris filiorum Ruben ad meridianam plagam erit princeps Elisur filius Sedeur ¹¹et cunctus exercitus pugnatorum eius qui numerati sunt quadraginta sex milia quingenti ¹²iuxta eum castrametati sunt de tribu Symeon quorum princeps fuit Salamihel filius Surisaddai ¹³et cunctus exercitus pugnatorum eius qui numerati sunt quinquaginta novem milia trecenti ¹⁴in tribu Gad princeps fuit Heliasaph filius Duhel ¹⁵et cunctus exercitus pugnatorum eius qui numerati sunt quadraginta quinque milia sescenti quinquaginta ¹⁶omnes qui recensiti sunt in castris Ruben centum quinquaginta milia et mille quadringenti quinquaginta per turmas suas in secundo loco proficiscentur ¹⁷levabitur autem tabernaculum testimonii per officia Levitarum et turmas eorum quomodo erigetur ita et deponetur singuli per loca et ordines suos proficiscentur ¹⁸ad occidentalem plagam erunt castra filiorum Ephraim quorum princeps fuit Helisama filius Ammiud ¹⁹cunctus exercitus pugnatorum eius qui numerati sunt quadraginta milia quingenti ²⁰et cum eis tribus filiorum Manasse quorum princeps fuit Gamalihel filius Phadassur ²¹cunctus exercitus pugnatorum eius qui numerati sunt triginta duo milia ducenti ²²in tribu filiorum Beniamin princeps fuit Abidan filius Gedeonis ²³et cunctus exercitus pugnatorum eius qui recensiti sunt triginta quinque milia quadringenti ²⁴omnes qui numerati sunt in castris Ephraim centum octo milia centum per turmas suas tertii proficiscentur ²⁵ad aquilonis partem castrametati sunt filii Dan quorum princeps fuit Ahiezer filius Amisaddai ²⁶cunctus exercitus pugnatorum eius qui numerati sunt sexaginta duo milia septingenti ²⁷iuxta eum fixere tentoria de tribu Aser quorum princeps fuit Phegihel filius Ochran ²⁸cunctus exercitus pugnatorum eius qui numerati sunt quadraginta milia et mille quingenti ²⁹de tribu filiorum Nepthalim princeps fuit Ahira filius Henan ³⁰cunctus exercitus pugnatorum eius quinquaginta tria milia quadringenti ³¹omnes qui numerati sunt in castris Dan fuerunt centum quinquaginta septem milia sescenti et novissimi proficiscentur ³²hic numerus filiorum Israhel per domos cognationum suarum et turmas divisi exercitus sescenta tria milia quingenti quinquaginta ³³Levitae autem non sunt numerati inter filios Israhel sic enim praecepit Dominus Mosi ³⁴feceruntque filii Israhel iuxta omnia quae mandaverat Dominus castrametati sunt per turmas suas et profecti per familias ac domos patrum suorum

Chapter 3

¹haec sunt generationes Aaron et Mosi in die qua locutus est Dominus ad Mosen in monte Sinai ²et haec nomina filiorum Aaron primogenitus eius Nadab dein Abiu et Eleazar et Ithamar ³haec nomina filiorum Aaron sacerdotum qui uncti sunt et quorum repletae et consecratae manus ut sacerdotio fungerentur ⁴mortui sunt Nadab et Abiu cum offerrent ignem alienum in conspectu Domini in deserto Sinai absque liberis functique sunt sacerdotio Eleazar et Ithamar coram Aaron patre suo ⁵locutus est Dominus ad Mosen dicens ⁶adplica tribum Levi et fac stare in conspectu Aaron sacerdotis ut ministrent ei et excubent ⁷et observent quicquid ad cultum pertinet multitudinis coram tabernaculo testimonii ⁸et custodiant vasa tabernaculi servientes in ministerio eius ⁹dabisque dono Levitas ¹⁰Aaron et filiis eius quibus traditi sunt a filiis Israhel Aaron autem et filios eius constitues super cultum sacerdotii externus qui ad ministrandum accesserit morietur ¹¹locutusque est Dominus ad Mosen dicens ¹²ego tuli Levitas a filiis Israhel pro omni primogenito qui aperit vulvam in filiis Israhel eruntque Levitae mei ¹³meum est enim omne primogenitum ex quo percussi primogenitos in terra Aegypti sanctificavi mihi quicquid primum nascitur in Israhel ab homine usque ad pecus mei sunt ego Dominus ¹⁴locutus est Dominus ad Mosen in deserto Sinai dicens ¹⁵numera filios Levi per domos patrum suorum et familias omnem masculum ab uno mense et supra ¹⁶numeravit Moses ut praeceperat Dominus ¹⁷et inventi sunt filii Levi per nomina sua Gerson et Caath et Merari ¹⁸filii Gerson Lebni et Semei ¹⁹filii Caath Amram et Iessaar Hebron et Ozihel ²⁰filii Merari Mooli et Musi ²¹de Gerson fuere familiae duae lebnitica et semeitica ²²quarum numeratus est populus sexus masculini ab uno mense et supra septem milia quingentorum ²³hii post tabernaculum metabuntur ad occidentem ²⁴sub principe Eliasaph filio Lahel ²⁵et habebunt excubias in tabernaculo foederis ²⁶ipsum tabernaculum et operimentum eius tentorium quod trahitur ante fores tecti foederis et cortinas atrii tentorium quoque quod adpenditur in introitu atrii tabernaculi et quicquid ad ritum altaris pertinet funes tabernaculi et omnia utensilia eius ²⁷cognatio Caath habebit populos Amramitas et Iessaaritas et Hebronitas et Ozihelitas hae sunt familiae Caathitarum recensitae per nomina sua ²⁸omnes generis masculini ab uno mense et supra octo milia sescenti habebunt excubias sanctuarii ²⁹et castrametabuntur ad meridianam plagam ³⁰princepsque eorum erit Elisaphan filius Ozihel ³¹et custodient arcam mensamque et candelabrum altaria et vasa sanctuarii in quibus ministratur et velum cunctamque huiuscemodi supellectilem ³²princeps autem principum Levitarum Eleazar filius Aaron sacerdotis erit super excubitores custodiae sanctuarii ³³at vero de Merari erunt populi Moolitae et Musitae recensiti per nomina sua ³⁴omnes generis masculini ab uno mense et supra sex milia ducenti ³⁵princeps eorum Surihel filius Abiahihel in plaga septentrionali castrametabuntur ³⁶erunt sub custodia eorum tabulae tabernaculi et vectes et columnae ac bases earum et omnia quae ad cultum huiuscemodi pertinent ³⁷columnaeque atrii per circuitum cum basibus suis et paxilli cum funibus ³⁸castrametabuntur ante tabernaculum foederis id est ad orientalem plagam Moses et Aaron cum filiis suis habentes custodiam sanctuarii in medio filiorum Israhel quisquis alienus accesserit morietur ³⁹omnes Levitae quos numeraverunt Moses et Aaron iuxta praeceptum Domini per familias suas in genere masculino a mense uno et supra fuerunt viginti duo milia ⁴⁰et ait Dominus ad Mosen numera primogenitos sexus masculini de filiis Israhel a mense uno et supra et habebis summam eorum ⁴¹tollesque Levitas mihi pro omni primogenito filiorum Israhel ego sum Dominus et pecora eorum pro universis primogenitis pecoris filiorum Israhel ⁴²recensuit Moses sicut praeceperat Dominus primogenitos filiorum Israhel ⁴³et fuerunt masculi per nomina sua a mense uno et supra viginti duo milia ducenti septuaginta tres ⁴⁴locutusque est Dominus ad Mosen ⁴⁵tolle Levitas pro primogenitis filiorum Israhel et pecora Levitarum pro pecoribus eorum eruntque Levitae mei ego sum Dominus ⁴⁶in pretio autem ducentorum septuaginta trium qui excedunt numerum Levitarum de primogenitis filiorum Israhel ⁴⁷accipies quinque siclos per singula capita ad mensuram sanctuarii siclus habet obolos viginti ⁴⁸dabisque pecuniam Aaron et filiis eius pretium eorum qui supra sunt ⁴⁹tulit igitur Moses pecuniam eorum qui fuerant amplius et quos redemerant a Levitis ⁵⁰pro primogenitis filiorum Israhel mille trecentorum sexaginta quinque siclorum iuxta pondus sanctuarii ⁵¹et dedit eam Aaroni et filiis eius iuxta verbum quod praeceperat sibi Dominus

Chapter 4

¹locutusque est Dominus ad Mosen et Aaron dicens ²tolle summam filiorum Caath de medio Levitarum per domos et familias suas ³a tricesimo anno et supra usque ad quinquagesimum annum omnium qui ingrediuntur ut stent et ministrent in tabernaculo foederis ⁴hic est cultus filiorum Caath tabernaculum foederis et sanctum sanctorum ⁵ingredientur Aaron et filii eius quando movenda sunt castra et deponent velum quod pendet ante fores involventque eo arcam testimonii ⁶et operient rursum velamine ianthinarum pellium extendentque desuper pallium totum hyacinthinum et inducent vectes ⁷mensam quoque propositionis involvent hyacinthino pallio et ponent cum ea turibula et mortariola cyatos et crateras ad liba fundenda panes semper in ea erunt ⁸extendentque desuper pallium coccineum quod rursum operient velamento ianthinarum pellium et inducent vectes ⁹sument et pallium hyacinthinum quo operient candelabrum cum lucernis et forcipibus suis et emunctoriis et cunctis vasis olei quae ad concinnandas lucernas necessaria sunt ¹⁰et super omnia ponent operimentum ianthinarum pellium et inducent vectes ¹¹nec non et altare aureum involvent hyacinthino vestimento et extendent desuper operimentum ianthinarum pellium inducentque vectes ¹²omnia vasa quibus ministratur in sanctuario involvent hyacinthino pallio et extendent desuper operimentum ianthinarum pellium inducentque vectes ¹³sed et altare mundabunt cinere et involvent illud purpureo vestimento ¹⁴ponentque cum eo omnia vasa quibus in ministerio eius utuntur id est ignium receptacula fuscinulas ac tridentes uncinos et vatilla cuncta vasa altaris operient simul velamine ianthinarum pellium et inducent vectes ¹⁵cumque involverint Aaron et filii eius sanctuarium et omnia vasa eius in commotione castrorum tunc intrabunt filii Caath ut portent involuta et non tangant vasa sanctuarii ne moriantur ista sunt onera filiorum Caath in tabernaculo foederis ¹⁶super quos erit Eleazar filius Aaron sacerdotis ad cuius pertinet curam oleum ad concinnandas lucernas et conpositionis incensum et sacrificium quod semper offertur et oleum unctionis et quicquid ad cultum tabernaculi pertinet omniumque vasorum quae in sanctuario sunt ¹⁷locutusque est Dominus ad Mosen et Aaron dicens ¹⁸nolite perdere populum Caath de medio Levitarum ¹⁹sed hoc facite eis ut vivant et non moriantur si tetigerint sancta sanctorum Aaron et filii eius intrabunt ipsique disponent opera singulorum et divident quid portare quis debeat ²⁰alii nulla curiositate videant quae sunt in sanctuario priusquam involvantur alioquin morientur ²¹locutus est Dominus ad Mosen dicens ²²tolle summam etiam filiorum Gerson per domos ac familias et cognationes suas ²³a triginta annis et supra usque ad annos quinquaginta numera omnes qui ingrediuntur et ministrant in tabernaculo foederis ²⁴hoc est officium familiae Gersonitarum ²⁵ut portent cortinas tabernaculi et tectum foederis operimentum aliud et super omnia velamen ianthinum tentoriumque quod pendet in introitu foederis tabernaculi ²⁶cortinas atrii et velum in introitu quod est ante tabernaculum omnia quae ad altare pertinent funiculos et vasa ministerii ²⁷iubente Aaron et filiis eius portabunt filii Gerson et scient singuli cui debeant oneri mancipari ²⁸hic est cultus familiae Gersonitarum in tabernaculo foederis eruntque sub manu Ithamar filii Aaron sacerdotis ²⁹filios quoque Merari per familias et domos patrum suorum recensebis ³⁰a triginta annis et supra usque ad annos quinquaginta omnes qui ingrediuntur ad officium ministerii sui et cultum foederis testimonii ³¹haec sunt onera eorum portabunt tabulas tabernaculi et vectes eius columnas et bases earum ³²columnas quoque atrii per circuitum cum basibus et paxillis et funibus suis omnia vasa et supellectilem ad numerum accipient sicque portabunt ³³hoc est officium familiae Meraritarum et ministerium in tabernaculo foederis eruntque sub manu Ithamar filii Aaron sacerdotis ³⁴recensuerunt igitur Moses et Aaron et principes synagogae filios Caath per cognationes et domos patrum suorum ³⁵a triginta annis et supra usque ad annum quinquagesimum omnes qui ingrediuntur ad ministerium tabernaculi foederis ³⁶et inventi sunt duo milia septingenti quinquaginta ³⁷hic est numerus populi Caath qui intrat tabernaculum foederis hos numeravit Moses et Aaron iuxta sermonem Domini per manum Mosi ³⁸numerati sunt et filii Gerson per cognationes et domos patrum suorum ³⁹a triginta annis et supra usque ad annum quinquagesimum omnes qui ingrediuntur ut ministrent in tabernaculo foederis ⁴⁰et inventi sunt duo milia sescenti triginta ⁴¹hic est populus Gersonitarum quos numeraverunt Moses et Aaron iuxta verbum Domini ⁴²numerati sunt et filii Merari per cognationes et domos patrum suorum ⁴³a triginta annis et supra usque ad annum quinquagesimum omnes qui ingrediuntur ad explendos ritus tabernaculi foederis ⁴⁴et inventi sunt tria milia ducenti ⁴⁵hic est numerus filiorum Merari quos recensuerunt Moses et Aaron iuxta imperium Domini per manum Mosi ⁴⁶omnes qui recensiti sunt de Levitis et quos fecit ad nomen Moses et Aaron et principes Israhel per cognationes et domos patrum suorum ⁴⁷a triginta annis et supra usque ad annum quinquagesimum ingredientes ad ministerium tabernaculi et onera portanda ⁴⁸fuerunt simul octo milia quingenti octoginta ⁴⁹iuxta verbum Domini recensuit eos Moses unumquemque iuxta officium et onera sua sicut praeceperat ei Dominus

Chapter 5

¹locutusque est Dominus ad Mosen dicens ²praecipe filiis Israhel ut eiciant de castris omnem leprosum et qui semine fluit pollutusque est super mortuo ³tam masculum quam feminam eicite de castris ne contaminent ea cum habitaverim vobiscum ⁴feceruntque ita filii Israhel et eiecerunt eos extra castra sicut locutus erat Dominus Mosi ⁵locutus est Dominus ad Mosen dicens ⁶loquere ad filios Israhel vir sive mulier cum fecerint ex omnibus peccatis quae solent hominibus accidere et per neglegentiam transgressi fuerint mandatum Domini atque deliquerint ⁷confitebuntur peccatum suum et reddent ipsum caput quintamque partem desuper ei in quem peccaverint ⁸sin autem non fuerit qui recipiat dabunt Domino et erit sacerdotis excepto ariete qui offertur pro expiatione ut sit placabilis hostia ⁹omnes quoque primitiae quas offerunt filii Israhel ad sacerdotem pertinent ¹⁰et quicquid in sanctuarium offertur a singulis et traditur manibus sacerdotis ipsius erit ¹¹locutus est Dominus ad Mosen dicens ¹²loquere ad filios Israhel et dices ad eos vir cuius uxor erraverit maritumque contemnens ¹³dormierit cum altero viro et hoc maritus deprehendere non quiverit sed latet adulterium et testibus argui non potest quia non est inventa in stupro ¹⁴si spiritus zelotypiae concitaverit virum contra uxorem suam quae vel polluta est vel falsa suspicione appetitur ¹⁵adducet eam ad sacerdotem et offeret oblationem pro illa decimam partem sati farinae hordiaciae non fundet super eam oleum nec inponet tus quia sacrificium zelotypiae est et oblatio investigans adulterium ¹⁶offeret igitur eam sacerdos et statuet coram Domino ¹⁷adsumetque aquam sanctam in vase fictili et pauxillum terrae de pavimento tabernaculi mittet in eam ¹⁸cumque steterit mulier in conspectu Domini discoperiet caput eius et ponet super manus illius sacrificium recordationis et oblationem zelotypiae ipse autem tenebit aquas amarissimas in quibus cum execratione maledicta congessit ¹⁹adiurabitque eam et dicet si non dormivit vir alienus tecum et si non polluta es deserto mariti toro non te nocebunt aquae istae amarissimae in quas maledicta congessi ²⁰sin autem declinasti a viro tuo atque polluta es et concubuisti cum altero ²¹his maledictionibus subiacebis det te Dominus in maledictionem exemplumque cunctorum in populo suo putrescere faciat femur tuum et tumens uterus disrumpatur ²²ingrediantur aquae maledictae in ventrem tuum et utero tumescente putrescat femur et respondebit mulier amen amen ²³scribetque sacerdos in libello ista maledicta et delebit ea aquis amarissimis in quas maledicta congessit ²⁴et dabit ei bibere quas cum exhauserit ²⁵tollet sacerdos de manu eius sacrificium zelotypiae et elevabit illud coram Domino inponetque super altare ita dumtaxat ut prius ²⁶pugillum sacrificii tollat de eo quod offertur et incendat super altare et sic potum det mulieri aquas amarissimas ²⁷quas cum biberit si polluta est et contempto viro adulterii rea pertransibunt eam aquae maledictionis et inflato ventre conputrescet femur eritque mulier in maledictionem et in exemplum omni populo ²⁸quod si polluta non fuerit erit innoxia et faciet liberos ²⁹ista est lex zelotypiae si declinaverit mulier a viro suo et si polluta fuerit ³⁰maritusque zelotypiae spiritu concitatus adduxerit eam in conspectu Domini et fecerit ei sacerdos iuxta omnia quae scripta sunt ³¹maritus absque culpa erit et illa recipiet iniquitatem suam

Chapter 6

¹locutus est Dominus ad Mosen dicens ²loquere ad filios Israhel et dices ad eos vir sive mulier cum fecerit votum ut sanctificentur et se voluerint Domino consecrare ³vino et omni quod inebriare potest abstinebunt acetum ex vino et ex qualibet alia potione et quicquid de uva exprimitur non bibent uvas recentes siccasque non comedent ⁴cunctis diebus quibus ex voto Domino consecrantur quicquid ex vinea esse potest ab uva passa usque ad acinum non comedent ⁵omni tempore separationis suae novacula non transibit super caput eius usque ad conpletum diem quo Domino consecratur sanctus erit crescente caesarie capitis eius ⁶omni tempore consecrationis suae super mortuum non ingredietur ⁷nec super patris quidem et matris et fratris sororisque funere contaminabitur quia consecratio Dei sui super caput eius est ⁸omnes dies separationis suae sanctus erit Domino ⁹sin autem mortuus fuerit subito quispiam coram eo polluetur caput consecrationis eius quod radet ilico et in eadem die purgationis suae et rursum septima ¹⁰in octavo autem die offeret duos turtures vel duos pullos columbae sacerdoti in introitu foederis testimonii ¹¹facietque sacerdos unum pro peccato et alterum in holocaustum et deprecabitur pro eo quia peccavit super mortuo sanctificabitque caput eius in die illo ¹²et consecrabit Domino dies separationis illius offerens agnum anniculum pro peccato ita tamen ut dies priores irriti fiant quoniam polluta est sanctificatio eius ¹³ista est lex consecrationis cum dies quos ex voto decreverat conplebuntur adducet eum ad ostium tabernaculi foederis ¹⁴et offeret oblationem eius Domino agnum anniculum inmaculatum in holocaustum et ovem anniculam inmaculatam pro peccato et arietem inmaculatum hostiam pacificam ¹⁵canistrum quoque panum azymorum qui conspersi sunt oleo et lagana absque fermento uncta oleo ac libamina singulorum ¹⁶quae offeret sacerdos coram Domino et faciet tam pro peccato quam in holocaustum ¹⁷arietem vero immolabit hostiam pacificam Domino offerens simul canistrum azymorum et libamenta quae ex more debentur ¹⁸tunc radetur nazareus ante ostium tabernaculi foederis caesarie consecrationis suae tolletque capillos eius et ponet super ignem qui est subpositus sacrificio pacificorum ¹⁹et armum coctum arietis tortamque absque fermento unam de canistro et laganum azymum unum et tradet in manibus nazarei postquam rasum fuerit caput eius ²⁰susceptaque rursum ab eo elevabit in conspectu Domini et sanctificata sacerdotis erunt sicut pectusculum quod separari iussum est et femur post haec potest bibere nazareus vinum ²¹ista est lex nazarei cum voverit oblationem suam Domino tempore consecrationis suae exceptis his quae invenerit manus eius iuxta quod mente devoverat ita faciet ad perfectionem sanctificationis suae ²²locutus est Dominus ad Mosen dicens ²³loquere Aaron et filiis eius sic benedicetis filiis Israhel et dicetis eis ²⁴benedicat tibi Dominus et custodiat te ²⁵ostendat Dominus faciem suam tibi et misereatur tui ²⁶convertat Dominus vultum suum ad te et det tibi pacem ²⁷invocabunt nomen meum super filios Israhel et ego benedicam eis

Chapter 7

¹factum est autem in die qua conplevit Moses tabernaculum et erexit illud unxitque et sanctificavit cum omnibus vasis suis altare similiter et vasa eius ²obtulerunt principes Israhel et capita familiarum qui erant per singulas tribus praefecti eorum qui numerati fuerant ³munera coram Domino sex plaustra tecta cum duodecim bubus unum plaustrum obtulere duo duces et unum bovem singuli obtuleruntque ea in conspectu tabernaculi ⁴ait autem Dominus ad Mosen ⁵suscipe ab eis ut serviant in ministerio tabernaculi et tradas ea Levitis iuxta ordinem ministerii sui ⁶itaque cum suscepisset Moses plaustra et boves tradidit eos Levitis ⁷duo plaustra et quattuor boves dedit filiis Gerson iuxta id quod habebant necessarium ⁸quattuor alia plaustra et octo boves dedit filiis Merari secundum officia et cultum suum sub manu Ithamar filii Aaron sacerdotis ⁹filiis autem Caath non dedit plaustra et boves quia in sanctuario serviunt et onera propriis portant umeris ¹⁰igitur obtulerunt duces in dedicationem altaris die qua unctum est oblationem suam ante altare ¹¹dixitque Dominus ad Mosen singuli duces per singulos dies offerant munera in dedicationem altaris ¹²primo die obtulit oblationem suam Naasson filius Aminadab de tribu Iuda ¹³fueruntque in ea acetabulum argenteum pondo centum triginta siclorum fiala argentea habens septuaginta siclos iuxta pondus sanctuarii utrumque plenum simila conspersa oleo in sacrificium ¹⁴mortariolum ex decem siclis aureis plenum incenso ¹⁵bovem et arietem et agnum anniculum in holocaustum ¹⁶hircumque pro peccato ¹⁷et in sacrificio pacificorum boves duos arietes quinque hircos quinque agnos anniculos quinque haec est oblatio Naasson filii Aminadab ¹⁸secundo die obtulit Nathanahel filius Suar dux de tribu Isachar ¹⁹acetabulum argenteum adpendens centum triginta siclos fialam argenteam habentem septuaginta siclos iuxta pondus sanctuarii utrumque plenum simila conspersa oleo in sacrificium ²⁰mortariolum aureum habens decem siclos plenum incenso ²¹bovem de armento et arietem et agnum anniculum in holocaustum ²²hircumque pro peccato ²³et in sacrificio pacificorum boves duos arietes quinque hircos quinque agnos anniculos quinque haec fuit oblatio Nathanahel filii Suar ²⁴tertio die princeps filiorum Zabulon Heliab filius Helon ²⁵obtulit acetabulum argenteum adpendens centum triginta siclos fialam argenteam habentem septuaginta siclos ad pondus sanctuarii utrumque plenum simila conspersa oleo in sacrificium ²⁶mortariolum aureum adpendens decem siclos plenum incenso ²⁷bovem de armento et arietem et agnum anniculum in holocaustum ²⁸hircumque pro peccato ²⁹et in sacrificio pacificorum boves duos arietes quinque hircos quinque agnos anniculos quinque haec est oblatio Heliab filii Helon ³⁰die quarto princeps filiorum Ruben Helisur filius Sedeur ³¹obtulit acetabulum argenteum adpendens centum triginta siclos fialam argenteam habentem septuaginta siclos ad pondus sanctuarii utrumque plenum simila conspersa oleo in sacrificium ³²mortariolum aureum adpendens decem siclos plenum incenso ³³bovem de armento et arietem et agnum anniculum in holocaustum ³⁴hircumque pro peccato ³⁵et in hostias pacificorum boves duos arietes quinque hircos quinque agnos anniculos quinque haec fuit oblatio Helisur filii Sedeur ³⁶die quinto princeps filiorum Symeon Salamihel filius Surisaddai ³⁷obtulit acetabulum argenteum adpendens centum triginta siclos fialam argenteam habentem septuaginta siclos ad pondus sanctuarii utrumque plenum simila conspersa oleo in sacrificium ³⁸mortariolum aureum adpendens decem siclos plenum incenso ³⁹bovem de armento et arietem et agnum anniculum in holocaustum ⁴⁰hircumque pro peccato ⁴¹et in hostias pacificorum boves duos arietes quinque hircos quinque agnos anniculos quinque haec fuit oblatio Salamihel filii Surisaddai ⁴²die sexto princeps filiorum Gad Heliasaph filius Duhel ⁴³obtulit acetabulum argenteum adpendens centum triginta siclos fialam argenteam habentem septuaginta siclos ad pondus sanctuarii utrumque plenum simila conspersa oleo in sacrificium ⁴⁴mortariolum aureum adpendens siclos decem plenum incenso ⁴⁵bovem de armento et arietem et agnum anniculum in holocaustum ⁴⁶hircumque pro peccato ⁴⁷et in hostias pacificorum boves duos arietes quinque hircos quinque agnos anniculos quinque haec fuit oblatio Heliasaph filii Duhel ⁴⁸die septimo princeps filiorum Ephraim Helisama filius Ammiud ⁴⁹obtulit acetabulum argenteum adpendens centum triginta siclos fialam argenteam habentem septuaginta siclos ad pondus sanctuarii utrumque plenum simila conspersa oleo in sacrificium ⁵⁰mortariolum aureum adpendens decem siclos plenum incenso ⁵¹bovem de armento et arietem et agnum anniculum in holocaustum ⁵²hircumque pro peccato ⁵³et in hostias pacificas boves duos arietes quinque hircos quinque agnos anniculos quinque haec fuit oblatio Helisama filii Ammiud ⁵⁴die octavo princeps filiorum Manasse Gamalihel filius Phadassur ⁵⁵obtulit acetabulum argenteum adpendens centum triginta siclos fialam argenteam habentem septuaginta siclos ad pondus sanctuarii utrumque plenum simila conspersa oleo in sacrificium ⁵⁶mortariolum aureum adpendens decem siclos plenum incenso ⁵⁷bovem de armento et arietem et agnum anniculum in holocaustum ⁵⁸hircumque pro peccato ⁵⁹et in hostias pacificorum boves duos arietes quinque hircos quinque agnos anniculos quinque haec fuit oblatio Gamalihel filii Phadassur ⁶⁰die nono princeps filiorum Beniamin Abidan filius Gedeonis ⁶¹obtulit acetabulum argenteum adpendens centum triginta siclos fialam argenteam habentem septuaginta siclos ad pondus sanctuarii utrumque plenum simila conspersa oleo in sacrificium ⁶²mortariolum aureum adpendens decem siclos plenum incenso ⁶³bovem de armento et arietem et agnum anniculum in holocaustum ⁶⁴hircumque pro peccato ⁶⁵et in hostias pacificorum boves duos arietes quinque hircos quinque agnos anniculos quinque haec fuit oblatio Abidan filii Gedeonis ⁶⁶die decimo princeps filiorum Dan Ahiezer filius Amisaddai ⁶⁷obtulit acetabulum argenteum adpendens centum triginta siclos fialam argenteam habentem septuaginta siclos ad pondus sanctuarii utrumque plenum simila conspersa oleo in sacrificium ⁶⁸mortariolum aureum adpendens decem siclos plenum incenso ⁶⁹bovem de armento et arietem et agnum anniculum in holocaustum ⁷⁰hircumque pro peccato ⁷¹et in hostias pacificorum boves duos arietes quinque hircos quinque agnos anniculos quinque haec fuit oblatio Ahiezer filii Amisaddai ⁷²die undecimo princeps filiorum Aser Phagaihel filius Ochran ⁷³obtulit acetabulum argenteum adpendens centum triginta siclos fialam argenteam habentem septuaginta siclos ad pondus sanctuarii utrumque plenum simila conspersa oleo in sacrificium ⁷⁴mortariolum aureum adpendens decem siclos plenum incenso ⁷⁵bovem de armento et arietem et agnum anniculum in holocaustum ⁷⁶hircumque pro peccato ⁷⁷et in hostias pacificorum boves duos arietes quinque hircos quinque agnos anniculos quinque haec fuit oblatio Phagaihel filii Ochran ⁷⁸die duodecimo princeps filiorum Nepthalim Achira filius Henan ⁷⁹obtulit acetabulum argenteum adpendens centum triginta siclos fialam argenteam habentem septuaginta siclos ad pondus sanctuarii utrumque plenum simila conspersa oleo in sacrificium ⁸⁰mortariolum aureum adpendens decem siclos plenum incenso ⁸¹bovem de armento et arietem et agnum anniculum in holocaustum ⁸²hircumque pro peccato ⁸³et in hostias pacificorum boves duos arietes quinque hircos quinque agnos anniculos quinque haec fuit oblatio Achira filii Henan ⁸⁴haec in dedicatione altaris oblata sunt a principibus Israhel in die qua consecratum est acetabula argentea duodecim fialae argenteae duodecim mortariola aurea duodecim ⁸⁵ita ut centum triginta argenti siclos haberet unum acetabulum et septuaginta siclos una fiala id est in commune vasorum omnium ex argento sicli duo milia quadringenti pondere sanctuarii ⁸⁶mortariola aurea duodecim plena incenso denos siclos adpendentia pondere sanctuarii id est simul auri sicli centum viginti ⁸⁷boves de armento in holocaustum duodecim arietes duodecim agni anniculi duodecim et libamenta eorum hirci duodecim pro peccato ⁸⁸hostiae pacificorum boves viginti quattuor arietes sexaginta hirci sexaginta agni anniculi sexaginta haec oblata sunt in dedicatione altaris quando unctum est ⁸⁹cumque ingrederetur Moses tabernaculum foederis ut consuleret oraculum audiebat vocem loquentis ad se de propitiatorio quod erat super arcam testimonii inter duos cherubin unde et loquebatur ei

Chapter 8

¹locutus est Dominus ad Mosen dicens ²loquere Aaroni et dices ad eum cum posueris septem lucernas contra eam partem quam candelabrum respicit lucere debebunt ³fecitque Aaron et inposuit lucernas super candelabrum ut praeceperat Dominus Mosi ⁴haec autem erat factura candelabri ex auro ductili tam medius stipes quam cuncta ex utroque calamorum latera nascebantur iuxta exemplum quod ostendit Dominus Mosi ita operatus est candelabrum ⁵et locutus est Dominus ad Mosen dicens ⁶tolle Levitas de medio filiorum Israhel et purificabis eos ⁷iuxta hunc ritum aspergantur aqua lustrationis et radant omnes pilos carnis suae cumque laverint vestimenta sua et mundati fuerint ⁸tollant bovem de armentis et libamentum eius similam oleo conspersam bovem autem alterum de armento tu accipies pro peccato ⁹et adplicabis Levitas coram tabernaculo foederis convocata omni multitudine filiorum Israhel ¹⁰cumque Levitae fuerint coram Domino ponent filii Israhel manus suas super eos ¹¹et offeret Aaron Levitas munus in conspectu Domini a filiis Israhel ut serviant in ministerio eius ¹²Levitae quoque ponent manus suas super capita boum e quibus unum facies pro peccato et alterum in holocaustum Domini ut depreceris pro eis ¹³statuesque Levitas in conspectu Aaron et filiorum eius et consecrabis oblatos Domino ¹⁴ac separabis de medio filiorum Israhel ut sint mei ¹⁵et postea ingrediantur tabernaculum foederis ut serviant mihi sicque purificabis et consecrabis eos in oblationem Domini quoniam dono donati sunt mihi a filiis Israhel ¹⁶pro primogenitis quae aperiunt omnem vulvam in Israhel accepi eos ¹⁷mea sunt omnia primogenita filiorum Israhel tam ex hominibus quam ex iumentis ex die quo percussi omnem primogenitum in terra Aegypti sanctificavi eos mihi ¹⁸et tuli Levitas pro cunctis primogenitis filiorum Israhel ¹⁹tradidique eos dono Aaroni et filiis eius de medio populi ut serviant mihi pro Israhel in tabernaculo foederis et orent pro eis ne sit in populo plaga si ausi fuerint accedere ad sanctuarium ²⁰feceruntque Moses et Aaron et omnis multitudo filiorum Israhel super Levitas quae praeceperat Dominus Mosi ²¹purificatique sunt et laverunt vestimenta sua elevavitque eos Aaron in conspectu Domini et oravit pro eis ²²ut purificati ingrederentur ad officia sua in tabernaculum foederis coram Aaron et filiis eius sicut praeceperat Dominus Mosi de Levitis ita factum est ²³locutus est Dominus ad Mosen dicens ²⁴haec est lex Levitarum a viginti quinque annis et supra ingredientur ut ministrent in tabernaculo foederis ²⁵cumque quinquagesimum annum aetatis impleverint servire cessabunt ²⁶eruntque ministri fratrum suorum in tabernaculo foederis ut custodiant quae sibi fuerint commendata opera autem ipsa non faciant sic dispones Levitas in custodiis suis

Chapter 9

¹locutus est Dominus ad Mosen in deserto Sinai anno secundo postquam egressi sunt de terra Aegypti mense primo dicens ²faciant filii Israhel phase in tempore suo ³quartadecima die mensis huius ad vesperam iuxta omnes caerimonias et iustificationes eius ⁴praecepitque Moses filiis Israhel ut facerent phase ⁵qui fecerunt tempore suo quartadecima die mensis ad vesperam in monte Sinai iuxta omnia quae mandaverat Dominus Mosi fecerunt filii Israhel ⁶ecce autem quidam inmundi super animam hominis qui non poterant facere pascha in die illo accedentes ad Mosen et Aaron ⁷dixerunt eis inmundi sumus super animam hominis quare fraudamur ut non valeamus offerre oblationem Domino in tempore suo inter filios Israhel ⁸quibus respondit Moses state ut consulam quid praecipiat Dominus de vobis ⁹locutusque est Dominus ad Mosen dicens ¹⁰loquere filiis Israhel homo qui fuerit inmundus super anima sive in via procul in gente vestra faciat phase Domino ¹¹mense secundo quartadecima die mensis ad vesperam cum azymis et lactucis agrestibus comedent illud ¹²non relinquent ex eo quippiam usque mane et os eius non confringent omnem ritum phase observabunt ¹³si quis autem et mundus est et in itinere non fuit et tamen non fecit phase exterminabitur anima illa de populis suis quia sacrificium Domino non obtulit tempore suo peccatum suum ipse portabit ¹⁴peregrinus quoque et advena si fuerit apud vos faciet phase Domini iuxta caerimonias et iustificationes eius praeceptum idem erit apud vos tam advenae quam indigenae ¹⁵igitur die qua erectum est tabernaculum operuit illud nubes a vespere autem super tentorium erat quasi species ignis usque mane ¹⁶sic fiebat iugiter per diem operiebat illud nubes et per noctem quasi species ignis ¹⁷cumque ablata fuisset nubes quae tabernaculum protegebat tunc proficiscebantur filii Israhel et in loco ubi stetisset nubes ibi castrametabantur ¹⁸ad imperium Domini proficiscebantur et ad imperium illius figebant tabernaculum cunctis diebus quibus stabat nubes super tabernaculum manebant in eodem loco ¹⁹et si evenisset ut multo tempore maneret super illud erant filii Israhel in excubiis Domini et non proficiscebantur ²⁰quotquot diebus fuisset nubes super tabernaculum ad imperium Domini erigebant tentoria et ad imperium illius deponebant ²¹si fuisset nubes a vespere usque mane et statim diluculo tabernaculum reliquisset proficiscebantur et si post diem et noctem recessisset dissipabant tentoria ²²si biduo aut uno mense vel longiori tempore fuisset super tabernaculum manebant filii Israhel in eodem loco et non proficiscebantur statim autem ut recessisset movebant castra ²³per verbum Domini figebant tentoria et per verbum illius proficiscebantur erantque in excubiis Domini iuxta imperium eius per manum Mosi

Chapter 10

¹locutus est Dominus ad Mosen dicens ²fac tibi duas tubas argenteas ductiles quibus convocare possis multitudinem quando movenda sunt castra ³cumque increpueris tubis congregabitur ad te omnis turba ad ostium foederis tabernaculi ⁴si semel clangueris venient ad te principes et capita multitudinis Israhel ⁵sin autem prolixior atque concisus clangor increpuerit movebunt castra primi qui sunt ad orientalem plagam ⁶in secundo autem sonitu et pari ululatu tubae levabunt tentoria qui habitant ad meridiem et iuxta hunc modum reliqui facient ululantibus tubis in profectione ⁷quando autem congregandus est populus simplex tubarum clangor erit et non concise ululabunt ⁸filii Aaron sacerdotes clangent tubis eritque hoc legitimum sempiternum in generationibus vestris ⁹si exieritis ad bellum de terra vestra contra hostes qui dimicant adversum vos clangetis ululantibus tubis et erit recordatio vestri coram Domino Deo vestro ut eruamini de manibus inimicorum vestrorum ¹⁰si quando habebitis epulum et dies festos et kalendas canetis tubis super holocaustis et pacificis victimis ut sint vobis in recordationem Dei vestri ego Dominus Deus vester ¹¹anno secundo mense secundo vicesima die mensis elevata est nubes de tabernaculo foederis ¹²profectique sunt filii Israhel per turmas suas de deserto Sinai et recubuit nubes in solitudine Pharan ¹³moveruntque castra primi iuxta imperium Domini in manu Mosi ¹⁴filii Iuda per turmas suas quorum princeps erat Naasson filius Aminadab ¹⁵in tribu filiorum Isachar fuit princeps Nathanahel filius Suar ¹⁶in tribu Zabulon erat princeps Heliab filius Helon ¹⁷depositumque est tabernaculum quod portantes egressi sunt filii Gerson et Merari ¹⁸profectique sunt et filii Ruben per turmas et ordinem suum quorum princeps erat Helisur filius Sedeur ¹⁹in tribu autem filiorum Symeon princeps fuit Salamihel filius Surisaddai ²⁰porro in tribu Gad erat princeps Heliasaph filius Duhel ²¹profectique sunt et Caathitae portantes sanctuarium tamdiu tabernaculum portabatur donec venirent ad erectionis locum ²²moverunt castra et filii Ephraim per turmas suas in quorum exercitu princeps erat Helisama filius Ammiud ²³in tribu autem filiorum Manasse princeps fuit Gamalihel filius Phadassur ²⁴et in tribu Beniamin dux Abidan filius Gedeonis ²⁵novissimi castrorum omnium profecti sunt filii Dan per turmas suas in quorum exercitu princeps fuit Ahiezer filius Amisaddai ²⁶in tribu autem filiorum Aser erat princeps Phagaihel filius Ochran ²⁷et in tribu filiorum Nepthalim princeps Achira filius Henan ²⁸haec sunt castra et profectiones filiorum Israhel per turmas suas quando egrediebantur ²⁹dixitque Moses Hobab filio Rahuhel Madianiti cognato suo proficiscimur ad locum quem Dominus daturus est nobis veni nobiscum ut benefaciamus tibi quia Dominus bona promisit Israheli ³⁰cui ille respondit non vadam tecum sed revertar in terram meam in qua natus sum ³¹et ille noli inquit nos relinquere tu enim nosti in quibus locis per desertum castra ponere debeamus et eris ductor noster ³²cumque nobiscum veneris quicquid optimum fuerit ex opibus quas nobis traditurus est Dominus dabimus tibi ³³profecti sunt ergo de monte Domini via trium dierum arcaque foederis Domini praecedebat eos per dies tres providens castrorum locum ³⁴nubes quoque Domini super eos erat per diem cum incederent ³⁵cumque elevaretur arca dicebat Moses surge Domine et dissipentur inimici tui et fugiant qui oderunt te a facie tua ³⁶cum autem deponeretur aiebat revertere Domine ad multitudinem exercitus Israhel

Chapter 11

¹interea ortum est murmur populi quasi dolentium pro labore contra Dominum quod cum audisset iratus est et accensus in eos ignis Domini devoravit extremam castrorum partem ²cumque clamasset populus ad Mosen oravit Moses Dominum et absortus est ignis ³vocavitque nomen loci illius Incensio eo quod succensus fuisset contra eos ignis Domini ⁴vulgus quippe promiscuum quod ascenderat cum eis flagravit desiderio sedens et flens iunctis sibi pariter filiis Israhel et ait quis dabit nobis ad vescendum carnes ⁵recordamur piscium quos comedebamus in Aegypto gratis in mentem nobis veniunt cucumeres et pepones porrique et cepae et alia ⁶anima nostra arida est nihil aliud respiciunt oculi nostri nisi man ⁷erat autem man quasi semen coriandri coloris bdellii ⁸circuibatque populus et colligens illud frangebat mola sive terebat in mortario coquens in olla et faciens ex eo tortulas saporis quasi panis oleati ⁹cumque descenderet nocte super castra ros descendebat pariter et man ¹⁰audivit ergo Moses flentem populum per familias singulos per ostia tentorii sui iratusque est furor Domini valde sed et Mosi intoleranda res visa est ¹¹et ait ad Dominum cur adflixisti servum tuum quare non invenio gratiam coram te et cur inposuisti pondus universi populi huius super me ¹²numquid ego concepi omnem hanc multitudinem vel genui eam ut dicas mihi porta eos in sinu tuo sicut portare solet nutrix infantulum et defer in terram pro qua iurasti patribus eorum ¹³unde mihi carnes ut dem tantae multitudini flent contra me dicentes da nobis carnes ut comedamus ¹⁴non possum solus sustinere omnem hunc populum quia gravis mihi est ¹⁵sin aliter tibi videtur obsecro ut interficias me et inveniam gratiam in oculis tuis ne tantis adficiar malis ¹⁶et dixit Dominus ad Mosen congrega mihi septuaginta viros de senibus Israhel quos tu nosti quod senes populi sint ac magistri et duces eos ad ostium tabernaculi foederis faciesque ibi stare tecum ¹⁷ut descendam et loquar tibi et auferam de spiritu tuo tradamque eis ut sustentent tecum onus populi et non tu solus graveris ¹⁸populo quoque dices sanctificamini cras comedetis carnes ego enim audivi vos dicere quis dabit nobis escas carnium bene nobis erat in Aegypto ut det vobis Dominus carnes et comedatis ¹⁹non uno die nec duobus vel quinque aut decem nec viginti quidem ²⁰sed usque ad mensem dierum donec exeat per nares vestras et vertatur in nausiam eo quod reppuleritis Dominum qui in medio vestri est et fleveritis coram eo dicentes quare egressi sumus ex Aegypto ²¹et ait Moses sescenta milia peditum huius populi sunt et tu dicis dabo eis esum carnium mense integro ²²numquid ovium et boum multitudo caedetur ut possit sufficere ad cibum vel omnes pisces maris in unum congregabuntur ut eos satient ²³cui respondit Dominus numquid manus Domini invalida est iam nunc videbis utrum meus sermo opere conpleatur ²⁴venit igitur Moses et narravit populo verba Domini congregans septuaginta viros de senibus Israhel quos stare fecit circa tabernaculum ²⁵descenditque Dominus per nubem et locutus est ad eum auferens de spiritu qui erat in Mosen et dans septuaginta viris cumque requievisset in eis spiritus prophetaverunt nec ultra cessarunt ²⁶remanserant autem in castris duo viri quorum unus vocabatur Heldad et alter Medad super quos requievit spiritus nam et ipsi descripti fuerant et non exierant ad tabernaculum ²⁷cumque prophetarent in castris cucurrit puer et nuntiavit Mosi dicens Heldad et Medad prophetant in castris ²⁸statim Iosue filius Nun minister Mosi et electus e pluribus ait domine mi Moses prohibe eos ²⁹at ille quid inquit aemularis pro me quis tribuat ut omnis populus prophetet et det eis Dominus spiritum suum ³⁰reversusque est Moses et maiores natu Israhel in castra ³¹ventus autem egrediens a Domino arreptas trans mare coturnices detulit et dimisit in castra itinere quantum uno die confici potest ex omni parte castrorum per circuitum volabantque in aere duobus cubitis altitudine super terram ³²surgens ergo populus toto die illo et nocte ac die altero congregavit coturnicum qui parum decem choros et siccaverunt eas per gyrum castrorum ³³adhuc carnes erant in dentibus eorum nec defecerat huiuscemodi cibus et ecce furor Domini concitatus in populum percussit eum plaga magna nimis ³⁴vocatusque est ille locus sepulchra Concupiscentiae ibi enim sepelierunt populum qui desideraverat egressi autem de sepulchris Concupiscentiae venerunt in Aseroth et manserunt ibi

Chapter 12

¹locutaque est Maria et Aaron contra Mosen propter uxorem eius aethiopissam ²et dixerunt num per solum Mosen locutus est Dominus nonne et nobis similiter est locutus quod cum audisset Dominus ³erat enim Moses vir mitissimus super omnes homines qui morabantur in terra ⁴statim locutus est ad eum et ad Aaron et Mariam egredimini vos tantum tres ad tabernaculum foederis cumque fuissent egressi ⁵descendit Dominus in columna nubis et stetit in introitu tabernaculi vocans Aaron et Mariam qui cum issent ⁶dixit ad eos audite sermones meos si quis fuerit inter vos propheta Domini in visione apparebo ei vel per somnium loquar ad illum ⁷at non talis servus meus Moses qui in omni domo mea fidelissimus est ⁸ore enim ad os loquor ei et palam non per enigmata et figuras Dominum videt quare igitur non timuistis detrahere servo meo Mosi ⁹iratusque contra eos abiit ¹⁰nubes quoque recessit quae erat super tabernaculum et ecce Maria apparuit candens lepra quasi nix cumque respexisset eam Aaron et vidisset perfusam lepra ¹¹ait ad Mosen obsecro domine mi ne inponas nobis hoc peccatum quod stulte commisimus ¹²ne fiat haec quasi mortua et ut abortivum quod proicitur de vulva matris suae ecce iam medium carnis eius devoratum est lepra ¹³clamavitque Moses ad Dominum dicens Deus obsecro sana eam ¹⁴cui respondit Dominus si pater eius spuisset in faciem illius nonne debuerat saltem septem dierum rubore suffundi separetur septem diebus extra castra et postea revocabitur ¹⁵exclusa est itaque Maria extra castra septem diebus et populus non est motus de loco illo donec revocata est Maria

Chapter 13

¹profectus est de Aseroth fixis tentoriis in deserto Pharan ²ibi locutus est Dominus ad Mosen dicens ³mitte viros qui considerent terram Chanaan quam daturus sum filiis Israhel singulos de singulis tribubus ex principibus ⁴fecit Moses quod Dominus imperarat de deserto Pharan mittens principes viros quorum ista sunt nomina ⁵de tribu Ruben Semmua filium Zecchur ⁶de tribu Symeon Saphat filium Huri ⁷de tribu Iuda Chaleb filium Iepphonne ⁸de tribu Isachar Igal filium Ioseph ⁹de tribu Ephraim Osee filium Nun ¹⁰de tribu Beniamin Phalti filium Raphu ¹¹de tribu Zabulon Geddihel filium Sodi ¹²de tribu Ioseph sceptri Manasse Gaddi filium Susi ¹³de tribu Dan Ammihel filium Gemalli ¹⁴de tribu Aser Sthur filium Michahel ¹⁵de tribu Nepthali Naabbi filium Vaphsi ¹⁶de tribu Gad Guhel filium Machi ¹⁷haec sunt nomina virorum quos misit Moses ad considerandam terram vocavitque Osee filium Nun Iosue ¹⁸misit ergo eos Moses ad considerandam terram Chanaan et dixit ad eos ascendite per meridianam plagam cumque veneritis ad montes ¹⁹considerate terram qualis sit et populum qui habitator est eius utrum fortis sit an infirmus pauci numero an plures ²⁰ipsa terra bona an mala urbes quales muratae an absque muris ²¹humus pinguis an sterilis nemorosa an absque arboribus confortamini et adferte nobis de fructibus terrae erat autem tempus quando iam praecoquae uvae vesci possunt ²²cumque ascendissent exploraverunt terram a deserto Sin usque Roob intrantibus Emath ²³ascenderuntque ad meridiem et venerunt in Hebron ubi erant Ahiman et Sisai et Tholmai filii Enach nam Hebron septem annis ante Tanim urbem Aegypti condita est ²⁴pergentesque usque ad torrentem Botri absciderunt palmitem cum uva sua quem portaverunt in vecte duo viri de malis quoque granatis et de ficis loci illius tulerunt ²⁵qui appellatus est Neelescol id est torrens Botri eo quod botrum inde portassent filii Israhel ²⁶reversique exploratores terrae post quadraginta dies omni regione circuita ²⁷venerunt ad Mosen et Aaron et ad omnem coetum filiorum Israhel in desertum Pharan quod est in Cades locutique eis et omni multitudini ostenderunt fructus terrae ²⁸et narraverunt dicentes venimus in terram ad quam misisti nos quae re vera fluit lacte et melle ut ex his fructibus cognosci potest ²⁹sed cultores fortissimos habet et urbes grandes atque muratas stirpem Enach vidimus ibi ³⁰Amalech habitat in meridie Hettheus et Iebuseus et Amorreus in montanis Chananeus vero moratur iuxta mare et circa fluenta Iordanis ³¹inter haec Chaleb conpescens murmur populi qui oriebatur contra Mosen ait ascendamus et possideamus terram quoniam poterimus obtinere eam ³²alii vero qui fuerant cum eo dicebant nequaquam ad hunc populum valemus ascendere quia fortior nobis est ³³detraxeruntque terrae quam inspexerant apud filios Israhel dicentes terram quam lustravimus devorat habitatores suos populum quem aspeximus procerae staturae est ³⁴ibi vidimus monstra quaedam filiorum Enach de genere giganteo quibus conparati quasi lucustae videbamur

Chapter 14

¹igitur vociferans omnis turba flevit nocte illa ²et murmurati sunt contra Mosen et Aaron cuncti filii Israhel dicentes ³utinam mortui essemus in Aegypto et non in hac vasta solitudine utinam pereamus et non inducat nos Dominus in terram istam ne cadamus gladio et uxores ac liberi nostri ducantur captivi nonne melius est reverti in Aegyptum ⁴dixeruntque alter ad alterum constituamus nobis ducem et revertamur in Aegyptum ⁵quo audito Moses et Aaron ceciderunt proni in terram coram omni multitudine filiorum Israhel ⁶at vero Iosue filius Nun et Chaleb filius Iepphonne qui et ipsi lustraverant terram sciderunt vestimenta sua ⁷et ad omnem multitudinem filiorum Israhel locuti sunt terram quam circuivimus valde bona est ⁸si propitius fuerit Dominus inducet nos in eam et tradet humum lacte et melle manantem ⁹nolite rebelles esse contra Dominum neque timeatis populum terrae huius quia sicut panem ita eos possumus devorare recessit ab illis omne praesidium Dominus nobiscum est nolite metuere ¹⁰cumque clamaret omnis multitudo et lapidibus eos vellet opprimere apparuit gloria Domini super tectum foederis cunctis filiis Israhel ¹¹et dixit Dominus ad Mosen usquequo detrahet mihi populus iste quousque non credent mihi in omnibus signis quae feci coram eis ¹²feriam igitur eos pestilentia atque consumam te autem faciam principem super gentem magnam et fortiorem quam haec est ¹³et ait Moses ad Dominum ut audiant Aegyptii de quorum medio eduxisti populum istum ¹⁴et habitatores terrae huius qui audierunt quod tu Domine in populo isto sis et facie videaris ad faciem et nubes tua protegat illos et in columna nubis praecedas eos per diem et in columna ignis per noctem ¹⁵quod occideris tantam multitudinem quasi unum hominem et dicant ¹⁶non poterat introducere populum in terram pro qua iuraverat idcirco occidit eos in solitudine ¹⁷magnificetur ergo fortitudo Domini sicut iurasti dicens ¹⁸Dominus patiens et multae misericordiae auferens iniquitatem et scelera nullumque innoxium derelinquens qui visitas peccata patrum in filios in tertiam et quartam generationem ¹⁹dimitte obsecro peccatum populi tui huius secundum magnitudinem misericordiae tuae sicut propitius fuisti egredientibus de Aegypto usque ad locum istum ²⁰dixitque Dominus dimisi iuxta verbum tuum ²¹vivo ego et implebitur gloria Domini universa terra ²²attamen omnes homines qui viderunt maiestatem meam et signa quae feci in Aegypto et in solitudine et temptaverunt me iam per decem vices nec oboedierunt voci meae ²³non videbunt terram pro qua iuravi patribus eorum nec quisquam ex illis qui detraxit mihi intuebitur eam ²⁴servum meum Chaleb qui plenus alio spiritu secutus est me inducam in terram hanc quam circuivit et semen eius possidebit eam ²⁵quoniam Amalechites et Chananeus habitant in vallibus cras movete castra et revertimini in solitudinem per viam maris Rubri ²⁶locutusque est Dominus ad Mosen et Aaron dicens ²⁷usquequo multitudo haec pessima murmurat contra me querellas filiorum Israhel audivi ²⁸dic ergo eis vivo ego ait Dominus sicut locuti estis audiente me sic faciam vobis ²⁹in solitudine hac iacebunt cadavera vestra omnes qui numerati estis a viginti annis et supra et murmurastis contra me ³⁰non intrabitis terram super quam levavi manum meam ut habitare vos facerem praeter Chaleb filium Iepphonne et Iosue filium Nun ³¹parvulos autem vestros de quibus dixistis quod praedae hostibus forent introducam ut videant terram quae vobis displicuit ³²vestra cadavera iacebunt in solitudine ³³filii vestri erunt vagi in deserto annis quadraginta et portabunt fornicationem vestram donec consumantur cadavera patrum in deserto ³⁴iuxta numerum quadraginta dierum quibus considerastis terram annus pro die inputabitur et quadraginta annis recipietis iniquitates vestras et scietis ultionem meam ³⁵quoniam sicut locutus sum ita faciam omni multitudini huic pessimae quae consurrexit adversum me in solitudine hac deficiet et morietur ³⁶igitur omnes viri quos miserat Moses ad contemplandam terram et qui reversi murmurare fecerant contra eum omnem multitudinem detrahentes terrae quod esset mala ³⁷mortui sunt atque percussi in conspectu Domini ³⁸Iosue autem filius Nun et Chaleb filius Iepphonne vixerunt ex omnibus qui perrexerant ad considerandam terram ³⁹locutusque est Moses universa verba haec ad omnes filios Israhel et luxit populus nimis ⁴⁰et ecce mane primo surgentes ascenderunt verticem montis atque dixerunt parati sumus ascendere ad locum de quo Dominus locutus est quia peccavimus ⁴¹quibus Moses cur inquit transgredimini verbum Domini quod vobis non cedet in prosperum ⁴²nolite ascendere non enim est Dominus vobiscum ne corruatis coram inimicis vestris ⁴³Amalechites et Chananeus ante vos sunt quorum gladio corruetis eo quod nolueritis adquiescere Domino nec erit Dominus vobiscum ⁴⁴at illi contenebrati ascenderunt in verticem montis arca autem testamenti Domini et Moses non recesserunt de castris ⁴⁵descenditque Amalechites et Chananeus qui habitabant in monte et percutiens eos atque concidens persecutus est usque Horma

Chapter 15

¹locutus est Dominus ad Mosen dicens ²loquere ad filios Israhel et dices ad eos cum ingressi fueritis terram habitationis vestrae quam ego dabo vobis ³et feceritis oblationem Domino in holocaustum aut victimam vota solventes vel sponte offerentes munera aut in sollemnitatibus vestris adolentes odorem suavitatis Domino de bubus sive de ovibus ⁴offeret quicumque immolaverit victimam sacrificium similae decimam partem oephi conspersae oleo quod mensuram habebit quartam partem hin ⁵et vinum ad liba fundenda eiusdem mensurae dabit in holocausto sive in victima per agnos singulos ⁶et arietis erit sacrificium similae duarum decimarum quae conspersa sit oleo tertiae partis hin ⁷et vinum ad libamentum tertiae partis eiusdem mensurae offeret in odorem suavitatis Domino ⁸quando vero de bubus feceris holocaustum aut hostiam ut impleas votum vel pacificas victimas ⁹dabis per singulos boves similae tres decimas conspersae oleo quod habeat medium mensurae hin ¹⁰et vinum ad liba fundenda eiusdem mensurae in oblationem suavissimi odoris Domino ¹¹sic facietis ¹²per singulos boves et arietes et agnos et hedos ¹³tam indigenae quam peregrini ¹⁴eodem ritu offerent sacrificia ¹⁵unum praeceptum erit atque iudicium tam vobis quam advenis terrae ¹⁶locutus est Dominus ad Mosen dicens ¹⁷loquere filiis Israhel et dices ad eos ¹⁸cum veneritis in terram quam dabo vobis ¹⁹et comederitis de panibus regionis illius separabitis primitias Domino ²⁰de cibis vestris sicut de areis primitias separatis ²¹ita et de pulmentis dabitis primitiva Domino ²²quod si per ignorantiam praeterieritis quicquam horum quae locutus est Dominus ad Mosen ²³et mandavit per eum ad vos a die qua coepit iubere et ultra ²⁴oblitaque fuerit facere multitudo offeret vitulum de armento holocaustum in odorem suavissimum Domino et sacrificium eius ac liba ut caerimoniae postulant hircumque pro peccato ²⁵et rogabit sacerdos pro omni multitudine filiorum Israhel et dimittetur eis quoniam non sponte peccaverunt nihilominus offerentes incensum Domino pro se et pro peccato atque errore suo ²⁶et dimittetur universae plebi filiorum Israhel et advenis qui peregrinantur inter vos quoniam culpa est omnis populi per ignorantiam ²⁷quod si anima una nesciens peccaverit offeret capram anniculam pro peccato suo ²⁸et deprecabitur pro ea sacerdos quod inscia peccaverit coram Domino inpetrabitque ei veniam et dimittetur illi ²⁹tam indigenis quam advenis una lex erit omnium qui peccaverint ignorantes ³⁰anima vero quae per superbiam aliquid commiserit sive civis sit ille sive peregrinus quoniam adversum Dominum rebellis fuit peribit de populo suo ³¹verbum enim Domini contempsit et praeceptum illius fecit irritum idcirco delebitur et portabit iniquitatem suam ³²factum est autem cum essent filii Israhel in solitudine et invenissent hominem colligentem ligna in die sabbati ³³obtulerunt eum Mosi et Aaron et universae multitudini ³⁴qui recluserunt eum in carcerem nescientes quid super eo facere deberent ³⁵dixitque Dominus ad Mosen morte moriatur homo iste obruat eum lapidibus omnis turba extra castra ³⁶cumque eduxissent eum foras obruerunt lapidibus et mortuus est sicut praeceperat Dominus ³⁷dixit quoque Dominus ad Mosen ³⁸loquere filiis Israhel et dices ad eos ut faciant sibi fimbrias per angulos palliorum ponentes in eis vittas hyacinthinas ³⁹quas cum viderint recordentur omnium mandatorum Domini nec sequantur cogitationes suas et oculos per res varias fornicantes ⁴⁰sed magis memores praeceptorum Domini faciant ea sintque sancti Deo suo ⁴¹ego Dominus Deus vester qui eduxi vos de terra Aegypti ut essem vester Deus

Chapter 16

¹ecce autem Core filius Isaar filii Caath filii Levi et Dathan atque Abiram filii Heliab Hon quoque filius Pheleth de filiis Ruben ²surrexerunt contra Mosen aliique filiorum Israhel ducenti quinquaginta viri proceres synagogae et qui tempore concilii per nomina vocabantur ³cumque stetissent adversum Mosen et Aaron dixerunt sufficiat vobis quia omnis multitudo sanctorum est et in ipsis est Dominus cur elevamini super populum Domini ⁴quod cum audisset Moses cecidit pronus in faciem ⁵locutusque ad Core et ad omnem multitudinem mane inquit notum faciet Dominus qui ad se pertineant et sanctos adplicabit sibi et quos elegerit adpropinquabunt ei ⁶hoc igitur facite tollat unusquisque turibula sua tu Core et omne concilium tuum ⁷et hausto cras igne ponite desuper thymiama coram Domino et quemcumque elegerit ipse erit sanctus multum erigimini filii Levi ⁸dixitque rursum ad Core audite filii Levi ⁹num parum vobis est quod separavit vos Deus Israhel ab omni populo et iunxit sibi ut serviretis ei in cultu tabernaculi et staretis coram frequentia populi et ministraretis ei ¹⁰idcirco ad se fecit accedere te et omnes fratres tuos filios Levi ut vobis etiam sacerdotium vindicetis ¹¹et omnis globus tuus stet contra Dominum quid est enim Aaron ut murmuretis contra eum ¹²misit ergo Moses ut vocaret Dathan et Abiram filios Heliab qui responderunt non venimus ¹³numquid parum est tibi quod eduxisti nos de terra quae lacte et melle manabat ut occideres in deserto nisi et dominatus fueris nostri ¹⁴re vera induxisti nos in terram quae fluit rivis lactis et mellis et dedisti nobis possessiones agrorum et vinearum an et oculos nostros vis eruere non venimus ¹⁵iratusque Moses valde ait ad Dominum ne respicias sacrificia eorum tu scis quod ne asellum quidem umquam acceperim ab eis nec adflixerim quempiam eorum ¹⁶dixitque ad Core tu et omnis congregatio tua state seorsum coram Domino et Aaron die crastino separatim ¹⁷tollite singuli turibula vestra et ponite super ea incensum offerentes Domino ducenta quinquaginta turibula Aaron quoque teneat turibulum suum ¹⁸quod cum fecissent stantibus Mosen et Aaron ¹⁹et coacervassent adversum eos omnem multitudinem ad ostium tabernaculi apparuit cunctis gloria Domini ²⁰locutusque Dominus ad Mosen et Aaron ait ²¹separamini de medio congregationis huius ut eos repente disperdam ²²qui ceciderunt proni in faciem atque dixerunt fortissime Deus spirituum universae carnis num uno peccante contra omnes tua ira desaeviet ²³et ait Dominus ad Mosen ²⁴praecipe universo populo ut separetur a tabernaculis Core et Dathan et Abiram ²⁵surrexitque Moses et abiit ad Dathan et Abiram et sequentibus eum senioribus Israhel ²⁶dixit ad turbam recedite a tabernaculis hominum impiorum et nolite tangere quae ad eos pertinent ne involvamini in peccatis eorum ²⁷cumque recessissent a tentoriis eorum per circuitum Dathan et Abiram egressi stabant in introitu papilionum suorum cum uxoribus et liberis omnique frequentia ²⁸et ait Moses in hoc scietis quod Dominus miserit me ut facerem universa quae cernitis et non ex proprio ea corde protulerim ²⁹si consueta hominum morte interierint et visitaverit eos plaga qua et ceteri visitari solent non misit me Dominus ³⁰sin autem novam rem fecerit Dominus ut aperiens terra os suum degluttiat eos et omnia quae ad illos pertinent descenderintque viventes in infernum scietis quod blasphemaverint Dominum ³¹confestim igitur ut cessavit loqui disrupta est terra sub pedibus eorum ³²et aperiens os suum devoravit illos cum tabernaculis suis et universa substantia ³³descenderuntque vivi in infernum operti humo et perierunt de medio multitudinis ³⁴at vero omnis Israhel qui stabat per gyrum fugit ad clamorem pereuntium dicens ne forte et nos terra degluttiat ³⁵sed et ignis egressus a Domino interfecit ducentos quinquaginta viros qui offerebant incensum ³⁶locutusque est Dominus ad Mosen dicens ³⁷praecipe Eleazaro filio Aaron sacerdotis ut tollat turibula quae iacent in incendio et ignem huc illucque dispergat quoniam sanctificata sunt ³⁸in mortibus peccatorum producatque ea in lamminas et adfigat altari eo quod oblatum sit in eis incensum Domino et sanctificata sint ut cernant ea pro signo et monumento filii Israhel ³⁹tulit ergo Eleazar sacerdos turibula aenea in quibus obtulerant hii quos incendium devoravit et produxit ea in lamminas adfigens altari ⁴⁰ut haberent postea filii Israhel quibus commonerentur ne quis accedat alienigena et qui non est de semine Aaron ad offerendum incensum Domino ne patiatur sicut passus est Core et omnis congregatio eius loquente Domino ad Mosen ⁴¹murmuravit autem omnis multitudo filiorum Israhel sequenti die contra Mosen et Aaron dicens vos interfecistis populum Domini ⁴²cumque oreretur seditio et tumultus incresceret ⁴³Moses et Aaron fugerunt ad tabernaculum foederis quod postquam ingressi sunt operuit nubes et apparuit gloria Domini ⁴⁴dixitque Dominus ad Mosen ⁴⁵recedite de medio huius multitudinis etiam nunc delebo eos cumque iacerent in terra ⁴⁶dixit Moses ad Aaron tolle turibulum et hausto igne de altari mitte incensum desuper pergens cito ad populum ut roges pro eis iam enim egressa est ira a Domino et plaga desaevit ⁴⁷quod cum fecisset Aaron et cucurrisset ad mediam multitudinem quam iam vastabat incendium obtulit thymiama ⁴⁸et stans inter mortuos ac viventes pro populo deprecatus est et plaga cessavit ⁴⁹fuerunt autem qui percussi sunt quattuordecim milia hominum et septingenti absque his qui perierant in seditione Core ⁵⁰reversusque est Aaron ad Mosen ad ostium tabernaculi foederis postquam quievit interitus

Chapter 17

¹et locutus est Dominus ad Mosen dicens ²loquere ad filios Israhel et accipe ab eis virgas singulas per cognationes suas a cunctis principibus tribuum virgas duodecim et uniuscuiusque nomen superscribes virgae suae ³nomen autem Aaron erit in tribu Levi et una virga cunctas eorum familias continebit ⁴ponesque eas in tabernaculo foederis coram testimonio ubi loquar ad te ⁵quem ex his elegero germinabit virga eius et cohibebo a me querimonias filiorum Israhel quibus contra vos murmurant ⁶locutusque est Moses ad filios Israhel et dederunt ei omnes principes virgas per singulas tribus fueruntque virgae duodecim absque virga Aaron ⁷quas cum posuisset Moses coram Domino in tabernaculo testimonii ⁸sequenti die regressus invenit germinasse virgam Aaron in domo Levi et turgentibus gemmis eruperant flores qui foliis dilatatis in amigdalas deformati sunt ⁹protulit ergo Moses omnes virgas de conspectu Domini ad cunctos filios Israhel videruntque et receperunt singuli virgas suas ¹⁰dixitque Dominus ad Mosen refer virgam Aaron in tabernaculum testimonii ut servetur ibi in signum rebellium filiorum et quiescant querellae eorum a me ne moriantur ¹¹fecitque Moses sicut praeceperat Dominus ¹²dixerunt autem filii Israhel ad Mosen ecce consumpti sumus omnes perivimus ¹³quicumque accedit ad tabernaculum Domini moritur num usque ad internicionem cuncti delendi sumus

Chapter 18

¹dixitque Dominus ad Aaron tu et filii tui et domus patris tui tecum portabitis iniquitatem sanctuarii et tu et filii tui simul sustinebitis peccata sacerdotii vestri ²sed et fratres tuos de tribu Levi et sceptro patris tui sume tecum praestoque sint et ministrent tibi tu autem et filii tui ministrabitis in tabernaculo testimonii ³excubabuntque Levitae ad praecepta tua et ad cuncta opera tabernaculi ita dumtaxat ut ad vasa sanctuarii et altare non accedant ne et illi moriantur et vos pereatis simul ⁴sint autem tecum et excubent in custodiis tabernaculi et in omnibus caerimoniis eius alienigena non miscebitur vobis ⁵excubate in custodia sanctuarii et in ministerio altaris ne oriatur indignatio super filios Israhel ⁶ego dedi vobis fratres vestros Levitas de medio filiorum Israhel et tradidi donum Domino ut serviant in ministeriis tabernaculi eius ⁷tu autem et filii tui custodite sacerdotium vestrum et omnia quae ad cultum altaris pertinent et intra velum sunt per sacerdotes administrabuntur si quis externus accesserit occidetur ⁸locutus est Dominus ad Aaron ecce dedi tibi custodiam primitiarum mearum omnia quae sanctificantur a filiis Israhel tibi tradidi et filiis tuis pro officio sacerdotali legitima sempiterna ⁹haec ergo accipies de his quae sanctificantur et oblata sunt Domino omnis oblatio et sacrificium et quicquid pro peccato atque delicto redditur mihi et cedet in sancta sanctorum tuum erit et filiorum tuorum ¹⁰in sanctuario comedes illud mares tantum edent ex eo quia consecratum est tibi ¹¹primitias autem quas voverint et obtulerint filii Israhel tibi dedi et filiis ac filiabus tuis iure perpetuo qui mundus est in domo tua vescetur eis ¹²omnem medullam olei et vini ac frumenti quicquid offerunt primitiarum Domino tibi dedi ¹³universa frugum initia quas gignit humus et Domino deportantur cedent in usus tuos qui mundus est in domo tua vescetur eis ¹⁴omne quod ex voto reddiderint filii Israhel tuum erit ¹⁵quicquid primum erumpet e vulva cunctae carnis quam offerunt Domino sive ex hominibus sive de pecoribus fuerit tui iuris erit ita dumtaxat ut pro hominis primogenito pretium accipias et omne animal quod inmundum est redimi facias ¹⁶cuius redemptio erit post unum mensem siclis argenti quinque pondere sanctuarii siclus viginti obolos habet ¹⁷primogenitum autem bovis et ovis et caprae non facies redimi quia sanctificata sunt Domino sanguinem tantum eorum fundes super altare et adipes adolebis in suavissimum odorem Domino ¹⁸carnes vero in usum tuum cedent sicut pectusculum consecratum et armus dexter tua erunt ¹⁹omnes primitias sanctuarii quas offerunt filii Israhel Domino tibi dedi et filiis ac filiabus tuis iure perpetuo pactum salis est sempiternum coram Domino tibi ac filiis tuis ²⁰dixitque Dominus ad Aaron in terra eorum nihil possidebitis nec habebitis partem inter eos ego pars et hereditas tua in medio filiorum Israhel ²¹filiis autem Levi dedi omnes decimas Israhelis in possessionem pro ministerio quo serviunt mihi in tabernaculo foederis ²²ut non accedant ultra filii Israhel ad tabernaculum nec committant peccatum mortiferum ²³solis filiis Levi mihi in tabernaculo servientibus et portantibus peccata populi legitimum sempiternum erit in generationibus vestris nihil aliud possidebunt ²⁴decimarum oblatione contenti quas in usus eorum et necessaria separavi ²⁵locutusque est Dominus ad Mosen dicens ²⁶praecipe Levitis atque denuntia cum acceperitis a filiis Israhel decimas quas dedi vobis primitias earum offerte Domino id est decimam partem decimae ²⁷ut reputetur vobis in oblationem primitivorum tam de areis quam de torcularibus ²⁸et universis quorum accipitis primitias offerte Domino et date Aaron sacerdoti ²⁹omnia quae offertis ex decimis et in donaria Domini separatis optima et electa erunt ³⁰dicesque ad eos si praeclara et meliora quaeque obtuleritis ex decimis reputabitur vobis quasi de area et torculari dederitis primitias ³¹et comedetis eas in omnibus locis vestris tam vos quam familiae vestrae quia pretium est pro ministerio quo servitis in tabernaculo testimonii ³²et non peccabitis super hoc egregia vobis et pinguia reservantes ne polluatis oblationes filiorum Israhel et moriamini

Chapter 19

¹locutusque est Dominus ad Mosen et Aaron dicens ²ista est religio victimae quam constituit Dominus praecipe filiis Israhel ut adducant ad te vaccam rufam aetatis integrae in qua nulla sit macula nec portaverit iugum ³tradetisque eam Eleazaro sacerdoti qui eductam extra castra immolabit in conspectu omnium ⁴et tinguens digitum in sanguine eius asperget contra fores tabernaculi septem vicibus ⁵conburetque eam cunctis videntibus tam pelle et carnibus eius quam sanguine et fimo flammae traditis ⁶lignum quoque cedrinum et hysopum coccumque bis tinctum sacerdos mittet in flammam quae vaccam vorat ⁷et tunc demum lotis vestibus et corpore suo ingredietur in castra commaculatusque erit usque ad vesperam ⁸sed et ille qui conbuserit eam lavabit vestimenta sua et corpus et inmundus erit usque ad vesperam ⁹colliget autem vir mundus cineres vaccae et effundet eos extra castra in loco purissimo ut sint multitudini filiorum Israhel in custodiam et in aquam aspersionis quia pro peccato vacca conbusta est ¹⁰cumque laverit qui vaccae portaverat cineres vestimenta sua inmundus erit usque ad vesperum habebunt hoc filii Israhel et advenae qui habitant inter eos sanctum iure perpetuo ¹¹qui tetigerit cadaver hominis et propter hoc septem diebus fuerit inmundus ¹²aspergetur ex hac aqua die tertio et septimo et sic mundabitur si die tertio aspersus non fuerit septimo non poterit emundari ¹³omnis qui tetigerit humanae animae morticinum et aspersus hac commixtione non fuerit polluet tabernaculum Domini et peribit ex Israhel quia aqua expiationis non est aspersus inmundus erit et manebit spurcitia eius super eum ¹⁴ista est lex hominis qui moritur in tabernaculo omnes qui ingrediuntur tentorium illius et universa vasa quae ibi sunt polluta erunt septem diebus ¹⁵vas quod non habuerit operculum nec ligaturam desuper inmundum erit ¹⁶si quis in agro tetigerit cadaver occisi hominis aut per se mortui sive os illius vel sepulchrum inmundus erit septem diebus ¹⁷tollent de cineribus conbustionis atque peccati et mittent aquas vivas super eos in vas ¹⁸in quibus cum homo mundus tinxerit hysopum asperget eo omne tentorium et cunctam supellectilem et homines huiuscemodi contagione pollutos ¹⁹atque hoc modo mundus lustrabit inmundum tertio et septimo die expiatusque die septimo lavabit et se et vestimenta sua et mundus erit ad vesperam ²⁰si quis hoc ritu non fuerit expiatus peribit anima illius de medio ecclesiae quia sanctuarium Domini polluit et non est aqua lustrationis aspersus ²¹erit hoc praeceptum legitimum sempiternum ipse quoque qui aspergit aquas lavabit vestimenta sua omnis qui tetigerit aquas expiationis inmundus erit usque ad vesperam ²²quicquid tetigerit inmundus inmundum faciet et anima quae horum quippiam tetigerit inmunda erit usque ad vesperum

Chapter 20

¹veneruntque filii Israhel et omnis multitudo in desertum Sin mense primo et mansit populus in Cades mortuaque est ibi Maria et sepulta in eodem loco ²cumque indigeret aqua populus coierunt adversum Mosen et Aaron ³et versi in seditionem dixerunt utinam perissemus inter fratres nostros coram Domino ⁴cur eduxistis ecclesiam Domini in solitudinem ut et nos et nostra iumenta moriantur ⁵quare nos fecistis ascendere de Aegypto et adduxistis in locum istum pessimum qui seri non potest qui nec ficum gignit nec vineas nec mala granata insuper et aquam non habet ad bibendum ⁶ingressusque Moses et Aaron dimissa multitudine tabernaculum foederis corruerunt proni in terram et apparuit gloria Domini super eos ⁷locutusque est Dominus ad Mosen dicens ⁸tolle virgam et congrega populum tu et Aaron frater tuus et loquimini ad petram coram eis et illa dabit aquas cumque eduxeris aquam de petra bibet omnis multitudo et iumenta eius ⁹tulit igitur Moses virgam quae erat in conspectu Domini sicut praeceperat ei ¹⁰congregata multitudine ante petram dixitque eis audite rebelles et increduli num de petra hac vobis aquam poterimus eicere ¹¹cumque elevasset Moses manum percutiens virga bis silicem egressae sunt aquae largissimae ita ut et populus biberet et iumenta ¹²dixitque Dominus ad Mosen et Aaron quia non credidistis mihi ut sanctificaretis me coram filiis Israhel non introducetis hos populos in terram quam dabo eis ¹³haec est aqua Contradictionis ubi iurgati sunt filii Israhel contra Dominum et sanctificatus est in eis ¹⁴misit interea nuntios Moses de Cades ad regem Edom qui dicerent haec mandat frater tuus Israhel nosti omnem laborem qui adprehendit nos ¹⁵quomodo descenderint patres nostri in Aegyptum et habitaverimus ibi multo tempore adflixerintque nos Aegyptii et patres nostros ¹⁶et quomodo clamaverimus ad Dominum et exaudierit nos miseritque angelum qui eduxerit nos de Aegypto ecce in urbe Cades quae est in extremis finibus tuis positi ¹⁷obsecramus ut nobis transire liceat per terram tuam non ibimus per agros nec per vineas non bibemus aquas de puteis tuis sed gradiemur via publica nec ad dextram nec ad sinistram declinantes donec transeamus terminos tuos ¹⁸cui respondit Edom non transibis per me alioquin armatus occurram tibi ¹⁹dixeruntque filii Israhel per tritam gradiemur viam et si biberimus aquas tuas nos et pecora nostra dabimus quod iustum est nulla erit in pretio difficultas tantum velociter transeamus ²⁰at ille respondit non transibis statimque egressus est obvius cum infinita multitudine et manu forti ²¹nec voluit adquiescere deprecanti ut concederet transitum per fines suos quam ob rem devertit ab eo Israhel ²²cumque castra movissent de Cades venerunt in montem Or qui est in finibus terrae Edom ²³ubi locutus est Dominus ad Mosen ²⁴pergat inquit Aaron ad populos suos non enim intrabit terram quam dedi filiis Israhel eo quod incredulus fuerit ori meo ad aquas Contradictionis ²⁵tolle Aaron et filium eius cum eo et duces eos in montem Or ²⁶cumque nudaveris patrem veste sua indues ea Eleazarum filium eius et Aaron colligetur et morietur ibi ²⁷fecit Moses ut praeceperat Dominus et ascenderunt in montem Or coram omni multitudine ²⁸cumque Aaron spoliasset vestibus suis induit eis Eleazarum filium eius ²⁹illo mortuo in montis supercilio descendit cum Eleazaro ³⁰omnis autem multitudo videns occubuisse Aaron flevit super eo triginta diebus per cunctas familias suas

Chapter 21

¹quod cum audisset Chananeus rex Arad qui habitabat ad meridiem venisse scilicet Israhel per exploratorum viam pugnavit contra illum et victor existens duxit ex eo praedam ²at Israhel voto se Domino obligans ait si tradideris populum istum in manu mea delebo urbes eius ³exaudivitque Dominus preces Israhel et tradidit Chananeum quem ille interfecit subversis urbibus eius et vocavit nomen loci illius Horma id est anathema ⁴profecti sunt autem et de monte Or per viam quae ducit ad mare Rubrum ut circumirent terram Edom et taedere coepit populum itineris ac laboris ⁵locutusque contra Deum et Mosen ait cur eduxisti nos de Aegypto ut moreremur in solitudine deest panis non sunt aquae anima nostra iam nausiat super cibo isto levissimo ⁶quam ob rem misit Dominus in populum ignitos serpentes ad quorum plagas et mortes plurimorum ⁷venerunt ad Mosen atque dixerunt peccavimus quia locuti sumus contra Dominum et te ora ut tollat a nobis serpentes oravit Moses pro populo ⁸et locutus est Dominus ad eum fac serpentem et pone eum pro signo qui percussus aspexerit eum vivet ⁹fecit ergo Moses serpentem aeneum et posuit pro signo quem cum percussi aspicerent sanabantur ¹⁰profectique filii Israhel castrametati sunt in Oboth ¹¹unde egressi fixere tentoria in Hieabarim in solitudine quae respicit Moab contra orientalem plagam ¹²et inde moventes venerunt ad torrentem Zared ¹³quem relinquentes castrametati sunt contra Arnon quae est in deserto et prominet in finibus Amorrei siquidem Arnon terminus est Moab dividens Moabitas et Amorreos ¹⁴unde dicitur in libro bellorum Domini sicut fecit in mari Rubro sic faciet in torrentibus Arnon ¹⁵scopuli torrentium inclinati sunt ut requiescerent in Ar et recumberent in finibus Moabitarum ¹⁶ex eo loco apparuit puteus super quo locutus est Dominus ad Mosen congrega populum et dabo ei aquam ¹⁷tunc cecinit Israhel carmen istud ascendat puteus concinebant ¹⁸puteus quem foderunt principes et paraverunt duces multitudinis in datore legis et in baculis suis de solitudine Matthana ¹⁹de Matthana Nahalihel de Nahalihel in Bamoth ²⁰de Bamoth vallis est in regione Moab in vertice Phasga et quod respicit contra desertum ²¹misit autem Israhel nuntios ad Seon regem Amorreorum dicens ²²obsecro ut transire mihi liceat per terram tuam non declinabimus in agros et vineas non bibemus aquas ex puteis via regia gradiemur donec transeamus terminos tuos ²³qui concedere noluit ut transiret Israhel per fines suos quin potius exercitu congregato egressus est obviam in desertum et venit in Iasa pugnavitque contra eum ²⁴a quo percussus est in ore gladii et possessa est terra eius ab Arnon usque Iebboc et filios Ammon quia forti praesidio tenebantur termini Ammanitarum ²⁵tulit ergo Israhel omnes civitates eius et habitavit in urbibus Amorrei in Esebon scilicet et viculis eius ²⁶urbs Esebon fuit regis Seon Amorrei qui pugnavit contra regem Moab et tulit omnem terram quae dicionis illius fuerat usque Arnon ²⁷idcirco dicitur in proverbio venite in Esebon aedificetur et construatur civitas Seon ²⁸ignis egressus est de Esebon flamma de oppido Seon et devoravit Ar Moabitarum et habitatores excelsorum Arnon ²⁹vae tibi Moab peristi popule Chamos dedit filios eius in fugam et filias in captivitatem regi Amorreorum Seon ³⁰iugum ipsorum disperiit ab Esebon usque Dibon lassi pervenerunt in Nophe et usque Medaba ³¹habitavit itaque Israhel in terra Amorrei ³²misitque Moses qui explorarent Iazer cuius ceperunt viculos et possederu