Grotius ad nocentissimæ hæreseos atque effrenis licentiæ Scyllam; iterumque, ad tyrannidis Charybdin declinavit fluctuans.: 1
Hæc de ea sapientia quæ in Lege apparet exponunt Hebræi: et sane ei, si non soli, at præcipue hæc attributa conveniunt: 1
Hinc colligitur solam Christi mortem nequaquam illam perfectam absolutamque ipsius oblationem (de qua in Epistola ad Hebræos agitur) fuisse, sed principium et præparationem quandam ipsius sacerdotii in cœlo demum administrandi extitisse: 1
Hoc quidem loco, ut ex sequentibus apparet, est auferre peccata: 1
Illud vero sæculo gratulor, repertos homines qui neutiquam in controversiis subtilibus tantum ponunt quantum in vera vitæ emendatione, et quotidiano ad sanctitatem profectu. Utinam et mea scripta aliquid ad hoc studium in animis hominum excitandum inflammandumque conferre possint: tunc enim non frustra me vixisse hactenus existimem. Liber “De Veritate Religionis Christianæ” magis ut nobis esset solatio, quam ut aliis documento scriptus, non video quid post tot aliorum labores utilitatis afferre possit, nisi ipsa forte brevitate. Siquid tamen in eo est, quod tibi tuique similibus placeat, mihi supra evenit. Libris “De Jure Belli et Pacis” mihi præcipue propositum habui, ut feritatem illam, non Christianis tantum, sed et hominibus indignam, ad bella pro libitu suscipienda, pro libitu gerenda, quam gliscere tot populorum malo quotidie video, quantum in me est, sedarem. Gaudeo ad principum quorundam manus eos libros venisse, qui utinam partem eorum meliorem in suum animum admitterent. Nullus enim mihi ex eo labore suavior fructus eontingere possit. Te vero quod attinet, credas, rogo, si quid unquam facere possim tui, aut eorum quos singulariter amas, causa, experturum te, quantum te tuo merito faciam. Nunc quum aliud possim nihil, Dominum Jesum supplice animo veneror, ut tibi aliisque, pietatem promoventibus propitius adsit.: 1
Justificabit servus meus, justus multos et iniquitates ipsorum bajulabit: 1
Libro tuo quo ad eum quem ego quondam scripseram (eruditissime Crelli) respondisti, adeo offensus non fui, ut etiam gratias tunc intra animum meum egerim, nunc et hisce agam literis.: 1
Mortem Christus subiit duplici ratione, partim quidem ut fœderis mediator seu sponsor, partim quidem ut sacerdos Deo ipsum oblaturus: 1
Poterat dicere qui et mortuus est et resurrexit ut nos a peccatis justificaret: 1
Primo, quod non tantum humanè, sed et valde officiosè mecum egeris, ita ut queri nihil possim, nisi quod in me prædicando, modum interdum excedis, deinde vero, quod multa me docueris, partim utilia, partim jucunda scitu, meque exemplo tuo incitaveris ad penitius expendendum sensus sacrorum librorum. Bene autem in epistola tua quæ mihi longe gratissima advenit, de me judicas, non esse me eorum in numero qui ob sententias salva pietate dissidentes alieno a quoquam sim animo, aut boni alicujus amicitiam repudiem. Equidem in libro “De Vera Religione,” quem jam percurri, relecturus : 1
Quantum judicare possum et scripti occasionem et propositum, et totam seriem dictionis, ut magna cum cura indagasti, ita feliciter admodum es assequutus. Quare Deum precor, ut et tibi et tui similibus vitam det, et quæ alia ad istiusmodi labores necessaria. Mihi ad juvandam communem Christianismi causam, utinam tam adessent vires, quam promptus est animus: quippe me, a prima ærate, per varia disciplinarum genera jactatum, nulla res magis delectavit quam rerum sacrarum meditatio. Id in rebus prosperis moderamen, id in adversis solamen sensi. Pacis consilia et amavi semper et amo nunc quoque; eoque doleo, quum video, tam pertinacibus iris committi inter se eos, qui Christi se esse dicunt. Si recte rem putamus, quantillis de causis ― !: 1
Significat ergo ibi expiationem quæ fit placando: 1
Tam pro epistola (vir clarissime) quam pro transmisso libro, gratias ago maximas. Constitui et legere et relegere diligenter quæcunque a te proficiscuntur, expertus quo cum fructu id antehac fecerim. Eo ipso tempore quo literas tuas accepi, versabar in lectione tuæ interpretationis in Epistolam ad Galatas.: 1
alia metaphora seu translatione (quæ nihil aliud est quam compendiosa quædam comparatio) utens, dixit de Christo et ejus morte, ‘Qui dilexit nos et lavit nos a peccatis in sanguine suo,’ nam quemadmodum aqua abluuntur sordes corporis, sic sanguine Christi peccata, quæ sordes animi sunt, absterguntur. Absterguntur, inquam, quia animus noster ab ipsis mundatur: 1
est sustinere, bajulare, quoties autem bajulare ponitur cum nomine peccati aut iniquitatis, id in omni lingua et maxime in Hebraismo significat pœnas ferre: 1
muneris sacerdotis, hæc sunt potissimum; mactatio victimæ, in tabernaculum ad oblationem peragendam ingressio, et ex eodem egressio: ac mactatio quidem mortem Christi, violentam sanguinis profusionem continet: 1
nam Christus ita cruciatus est, quasi esset Deo: 1
non perferre peccata, sed peccata tollere, sive auferre, significare: 1
purgatio ista tribuitur, quia per sanguinem, id est, mortem Christi, secutâ ejus excitatione et evectione, giguitur in nobis fides, quæ deinde fides corda purgat: 1
quod non pertulit sed abstulit vertendum erat, non secus ac factum fuerit in: 1