Actum et de sacris Aegyptiis Judaicisque pellendis factumque patrum consultum, ut quattuor milia libertini generis ea superstitione infecta, quis idonea aetas, in insulam Sardiniam veherentur, coercendis illic latrociniis et, si ob gravitatem caeli interissent, vile damnum; ceteri cederent Italia, nisi certam ante diem profanes ritus exuissent: 1
Adgregatam primo in loco plebem de misercordiae bonis instruit. Docet divinae lectionis exemplis . . . . tunc deinde subiungit nun esse mirabile, si nostros tantum debito caritatis obsequio foveremus; cum enim perfectum posse fieri, qui plus aliquid publicano vel ethnico fecerit, qui malum bono vincens et divinae clementiae instar exercens inimicos quoque dilexerit. . . . . Quid Christiana plebs faceret, cui de fide nomen est? distributa sunt ergo continuo pro qualitate hominum atque ordinum ministeria [organized charity, then]. Multi qui paupertatis beneficio sumptus exhibere non poterant, plus sumptibus exhibebant, compensantes proprio labore mercedem divitiis omnibus cariorem . . . . fiebat itaque exuberantium operum largitate, quod bonum est ad omnes, non ad solos domesticos fidei: 1
Adjurati (daemones) per deum verum et solum inviti miseris corporibus inhorrescunt, et vel exiliunt statim vel evanescunt gradatim, prout fides patientis adiuvat aut gratia curantis adspirat. Sic Christianos de proximo fugitant, quos longe in coetibus per vos lacessebant: 1
Aegros quoque quibus defuerit qui adsistat, curandos fovendosque suscipere summae humanitatis et magnae operationis est: 1
Alexandriae Marco evangelista instituente semper ecclesiastici fuere doctores: 1
Alia causa nulla est cur nobis invicem fratrum nomen impertiamus nisi quia pares esse nos credimus. Nam cum omnia humana non corpore sed spiritu metiamur, tametsi corporum sit diversa condicio, nobis tamen servi non sunt, sed eos et habemus et dicimus spiritu fratres, religone conservos: 1
Alia nos opinor, natura, Cyropennæ [Cynopae?] aut Sciapodes: 1
Apud ipsos fides obstinata, misericordia in promptu, sed adversus omnes alios hostile odium: 1
Arrius Antoninus in Asia cum persequeretur instanter, omnes illius civitatis Christiani ante tribunalia eius se manu facta obtulerunt. tum ille paucis duci jussis reliquis ait: 1
Barbarismis, soloecismis obsitae sunt res vestrae et vitiorum deformitate pollutae: 1
Beturia Paula—que bixit ann. LXXXVI. meses VI. proselyta ann. XVI. nomine Sara mater synagogarum Campi et Bolumni: 1
Bonum huius sectae usu iam et de commercio innotuit: 1
Ceterum qualia illa sunt, quae nec oculus vidit nec auris audivit nec in cor hominis ascenderunt? Credo, circa et utraque cavea et omni stadio gratiora: 1
Christiani homines sunt vobiscum degentes, eiusdem victus, habitus, instructus, eiusdem ad vitam necessitatis. neque enim Brachmanae aut Indorum gymnosophistae sumus, silvicolae et exules vitae . . . . si caeremonias tuas non frequento, attamen et illa die homo: 1
Cincus Severus [the proconsul] Thysdri ipse dedit remedium, quomodo responderent Christiani, ut dimitti possent: 1
Conveniebant interim plures egregii et clarissimi ordinis et sanguinis, sed et saeculi nobilitate generosi, qui propter amicitiam eius antiquam secessum subinde suaderent, et ne parum esset nuda suadela, etiam loca in quae secederet offerebant: 1
Cum concutitur imperium, concussis etiam ceteris membris eius utique et nos, licit extranei a turbis aestimemur: 1
Cum et tempora totius spei fida sunt sacrosancto stilo, ne liceat eam ante constitui quam in adventum, opinor, Christi, vota nostra suspirant in saeculi huius occasum, in transitum mundi quoque ad diem domini magnum, diem irae et retributionis.: 1
Cum plurimi iudices viri in Israel fuisse referuntur, de nullo eorum dicitur quia propheta fuerit, nisi de Debbora muliere. praestat et in hoc non minimam consolationem mulierum sexui etiam prima ipsius literae facies, et provocat eas, ut nequaquam pro infirmitate sexus desperent, etiam prophetiae gratiae capaces se fieri posse, sed intelligant et credant quod meretur hanc gratiam puritas mentis non diversitas sexus: 1
Cum staret pater ad me deiciendam jussus est ab Hilariano (the judge) proici, et virga percussus est. et doluit mihi casus patri mei, quasi ego fuissem percussa: sic dolui pro senecta eius misera: 1
Deum quilibet opifex Christianus et invenit, et ostendit, et exinde totum quod in deum quaeritur re quoque adsignat, licet Plato adfirmet factitatorem universitatis neque inveniri facilem et inventum enarrari in omnes difficilem: 1
Deus pristina instrumenta manifestis verborum et sensuum luminibus ab omni ambiguitatis obscuritate purgavit: 1
Dicens: si non audieritis vocis meae, si sonos magnos hagminis iste avertatur in minima in gentibus, hubi dispergam ibi.: 1
Dirigantur in provinciam et ad plebem Arelate consistentem a te litterae quibus abstento Marciano alius in loco eius substituatur: 1
Doctores esse volunt et disertos sese ostendere . . . . neque adtendunt ad id quod dicit [Scriptura]: ‘Ne multi inter vos sint doctores, fratres, neque omnes sitis prophetæ.' . . . . Timeamus ergo iudicium quod imminet doctoribus; grave enim vero iudicium subituri sunt doctores illi, qui docentCp. Did., xi. 10: προφήτης, εἰ ἃ διδάσκει οὐ ποιεῖ, ψευδοπρφήτης ἐστί: 1
Eadem, inquit, et philosophi monent atque profitentur: 1
Ego magis ridebo vulgus, tum quoque, cum ipsos defunctos atrocissime exurit, quos postmodum gulisossime nutrit. . . . . O pietatem de crudelitate ludentem!: 1
Ego, inquit, nihil foro, nihil campo, nihil curiae debeo, nihil officio advigilo, nulla rostra praeoccupo, nulla praetoria observo, canales non odoro, cancellos non adoro, subsellia non contundo, iura non conturbo, causas non elatro, non iudico, non milito, non regno, secessi de populo. in me unicum negotium mihi est; nisi aliud non curo quam ne curem. vita meliore magis in secessu fruare quam in promptu. sed ignavam infamabis. scilicet patriae et imperio reique vivendum est. erat olim ista sententia. nemo alii nascitur moriturus sibi. certe cum ad Epicuros et Zenones ventum est, sapientes vocas totum quietis magisterium, qui eam summae atque unicae voluptatis nomine consecravere: 1
Episcopi, presbyteres et diacones de locis suis [this is the one point of the prohibition] negotiandi causa non discedant. . . . sane ad victum sibi conquirendum aut filium, aut libertum, aut mercenarium, aut amicum, aut quemlibet mittant; et si voluerint negotiari, intra provinciam negotientur: 1
Et Caesares credidissent super Christo, si aut Caesares non essent necessarii saeculo, aut si et Christiani potuissent esse Caesares: 1
Et inde est quod plurimo daemonum numero iam victo ad credulitatem venire gentes relaxantur, qui utique nullatenus sinerentur, si integras eorum, sicut prius fuerant, subsisterent legiones: 1
Et nos religiosi sumus, et simplex est religio nostra: 1
Et puto liberos habet. nam est illi societas in penatibus coniunx, et tamen nec vinculo pignerum cedit nec obsequio pietatis abductus a proposito suo deficit: 1
Externas caeremonias, Aegyptios Judaicosque ritus compescuit, coactis qui superstitione ea tenebantur religiosas vestes cum instrumento omni comburere. Judaeorum juventutem per speciem sacramenti in provincias gravioris caeli distribuit, reliquos gentis eiusdem vel similia sectantes urbe summovit, sub poena perpetuae servitutis nisi obtemperassent: 1
Faustinus, our colleague, residing at Lyons, has repeatedly sent me information which I know you also have received both from him and also from he rest of our fellow-bishops established in the same province” (“Faustinus collega noster Lugduni consistens semel adque iterum mihi scripsit significans ea quae etiam vobis scio utique nuntiata tam ab eo quam a ceteris coepiscopis nostris in eadem provincia constitutis: 1
Ferme apud vos ultra stilus non solet. ab Assyriis, si forte, aevi historiae patescunt. qui vero divinas lectitamus, ab ipsius mundi natalibus compotes sumus: 1
Fideles nomina gentilium filiis suis non imponant; sed potius omnis natio Christianorum suit nominibus utatur, ut gentiles suis utuntur, imponanturque nomina Christianorum secundum scripturam in baptismo: 1
Fratres etiam vestri sumus, lure naturae matris unius: 1
Habetis et vos tertium genus etsi non de tertio ritu: 1
Hanc compositionem nondum exemplariis suffectam: 1
Hi qui de paginis evangelicis sortes legunt, etsi optandum est, ut hoc potius faciant quam ad daemonia concurrant, tamen etiam ista mihi displicet consuetudo: 1
Hic est qui per absentiam patris noster, nobis hic studentibus, sororem nostram Victoriam seducens, hinc de splendidissima Carthaginis civitate una cum Secunda et Restituta ad Abitinensem coloniam secum usque perduxit, quique nunquam domum nostram ingressus est, nisi tunc quando quibusdam persuasionibus puellares animos illiciebat: 1
Hic est qui prophetas in ecclesia constituit, magistro erudit: 1
Hodie etiam geritur, ut per exorcistas voce humana et potestate divina flagelletur et uratur et torqueatur diabolus, et cum exire se et homines dei dimittere saepe dicat, in eo tamen quod dixerit fallat . . . . cum tamen ad aquam salutarem adque ad baptismi sanctificationem venitur, scire debemus et fidere [which sounds rather hesitating], quia illic diabolus opprimitur: 1
Hominum plerique orationem demonstrativam continuam morte assequi nequeunt, quare indigent, ut instituantur parabolis. veluti nostro tempore videmus homines illos, qui Christiani vocantur, fidem suam e parabolis petiisse. Hi tamen interdum talia faciunt, qualia qui vere philosophantur. Nam quod mortem contemnunt, id quidem omnes ante oculos habemus; item quod verecundia quadam ducti ab usu rerum venerearum abhorrent. sunt enim inter eos et feminae et viri, qui per totam vitam a concubitu abstinuerint;From the time of Justin (and probably even earlier) Christians were always pointing, by way of contrast to the heathen, to the group of their brethren and sisters who totally abjured marriage. Obviously they counted on the fact that such conduct would evoke applause and astonishment even among their opponents (even castration was known, as in the case of Origen and of another person mentioned by Justin). Nor was this calculation quite mistaken, for the religious philosophy of the age was ascetic. Still, the applause was not unanimous, even among strict moralists. The pagan in Macarius Magnes, III. xxxvi. (i.e: 1
Honeste nata, liberaliter instituta, matronaliter nupta, habens patrem et matrem et fratres duos, alterum aeque catechuminum, et filium infantem ad ubera: 1
Hunc (nummum) Christiani, hunc Judaei, hunc omnes venerantur et gentes: 1
Illi omnes non meo nutu, sed dei praecepto reguntur; audiant me itaque, si iusta persuadeam, sin vero perversa et nocitura, contemnant: 1
Illi qui, cum Christiani sint, solemnitates gentium celebrant, anathema in ecclesias introducunt. Qui de astrorum cursibus vitam hominum et gesta perquirunt, qui volatus avium et cetera huiusmodi, quae in saeculo prius observabantur, inquirunt, de Jericho anathema inferunt in ecclesiam, et polluunt castra domini et vinci faciunt populum dei: 1
Illo igitur charismate, quod a domino accepisti, illo inservi fratribus pneumaticis, prophetis, qui dignoscant dei esse verba ea, quae loqueris, et enarra quod accepisti charisma in ecclesiastico conventu ad aedificationem fratrum tuorum in Christo: 1
In caritatis operibus semper primum locum sibi vindicavit ecclesia Romana: 1
In congressione nominis sui desuper spectans volentes conprobat, adiuvat dimicantes, vincentes coronat: 1
In conventiculis summus oratur deus, pax cunctis et venia postulatur magistratibus exercitibus regibus familiaribus inimicis, adhuc vitam degentibus et resolutis corporum vinctione, in quibus aliud auditur nihil nisi quod humanos faciat, nisi quod mites, verecundos, pudicos, castos, familiaris communicatores rei et cum omnibus vobis solidae germanitatis necessitudine copulatos: 1
In ecclesia mihi nomen Christi infanti est inditum: 1
In eo quod amicos dicit suos discipulos, manifeste ostendit se esse verbum Dei, quem et Abraham . . . . sequens amicus factus est dei . . . . quoniam amicitia dei : 1
In his quidem irremediabile sententiae Christianorum manifestavit Apollo, quoniam Judaei suscipiunt deum magis quam isti: 1
In omnibus his diversis nominibus simile et prope unum doctrinae officium video fruisse tractatum: 1
In unaquaque domo, cum inter credentem et non credentem coeperit esse diversitas, necessario pugna fit, incredulis quidem contra fidem dimicantibtis, fidelibus vero in illis errorem veterem et peccatorum vitia confutantibus: 1
In uno et altero Christus est, ecclesia vero Christus. ergo cum te ad fratrum genua protendis, Christum contrectas, Christum exoras: 1
Initium evangelii secundum Johannem quidam Platonicus aureis litteris conscribendum et per omnes ecclesias in locis eminentissimis proponendum esse dicebat: 1
Intrat ad me pater consumptus taedio et coepit parbam suam evellere et in terram mittere et prosternere se in faciem et inproperare armis suis et dicere tanta verba quae moverent universam creaturam: 1
Jacebant interim tota civitate vicatim non jam corpora, sed cadavera plurimorum: 1
Judaei interfectores domini . . . . apostolos interficientes et persequentes ecclesiam.: 1
Judaei mente sola unumque numen intellegunt . . . . igitur nulla simulacra urbibus suis, nedum templis sistunt; non regibus haec adolatio non Cæsaribus honor: 1
Judaeorum juventatem per speciem sacramenti in provincias gravioris caeli distribuit.: 1
Licentia vero danda non est ordinandi episcopum aut in vico aliquo aut in modica civitate, cui sufficit unus presbyter, quia non est necesse ibi episcopum fieri, ne vilescat nomen episcopi et auctoritas. non debent illi ex alia provincia invitati facere episcopum, nisi aut in his civitatibus, quae episcopos habuerunt, aut si qua talis aut tam populosa est civitas, quae mereatur habere episcopum: 1
Malunt solvi conjuges matrimoniis, exheredari a parentibus liberi quam fidem rumpere Christianam et salutaris militiae sacramenta deponere: 1
Martialis [episcopus] præter gentiliam turpia et lutulenta conviva in collegio diu frequentata filios in eodem collegio exterarum gentium more apud profana sepulcra deposuit et alienigenis consepelivit: 1
Medicos fortassis quis accipiet etiam eos qui alicuius partis corporis vel certi doloris sanitatem pollicentur: ut puta si auricularis, si fistulæ vel dentium, non tamen si incantavit, si inprecatus est si ut vulgari verbo impostorum utar, exorcizavit: non sunt ista medicinæ genera, tametsi sint, qui hos sibi profuisse cum praedicatione adfirmant: 1
Medicum dici in scripturis divinis dominum nostrum Jesum Christum, etiam ipsius domini sententia perdocemur, sicut dicit in evangeliis: 1
Milites Christi sumus et stipendium ab ipso donativumque percepimus: 1
Mox a saevitia secandi urendique transisse nomen in carnificem et in tædium artem omnesque medicos: 1
Multo patientius et tolerabilius audivit levari adversus se aemulum principem quam constitui Romae dei sacerdotem: 1
Mundus pacem habet per Romanos, et nos [Christiani] sine timore in via ambulamus et navigamus quocumque voluerimus.: 1
Mundus pacem habet per Romanos, et nos sine timore in viis ambulamus et navigamus quocumque voluerimus: 1
Nam cum dominus adveniens sanasset illa quae Adam portaverat vulnera et venena serpentis antiqui curasset, legem dedit sano et pracepit ne ultra jam peccaret, ne quid peccanti gravius eveniret. Coartati eramus et in angustum innocentiae praescriptione conclusi, nec haberet quid fragilitatis humanae infirmitas atque imbecillitas faceret; nisi iterum: 1
Nam cum omnes milites Christi custodire oportet praecepta imperatoris sui [so Lact., Instit: 1
Nam et Porphyrius quandam quasi purgationem animae per theurgian, cunctanter tamen et pudibunda quodam modo disputatione, promittit, reversionem vero ad deum hanc artem praestare cuiquam negat, ut videas eum inter vitium sacrilegae curiositatis et philosophiae professionem sententiis alternantibus fluctuare: 1
Nam saepe accidit, ut is qui humilem sensum gerit et abiectum et qui terrena sapit, excelsum sacerdotii gradum vel cathedram doctores insideat: 1
Ne multi inter vos sint doctores neque omnes sitis prophetae: 1
Ne suis quidem magistris alias probatissimis atque lectissimis fidem inclinavit humana de incredulitate duritia, sicubi in argumenta Christianae defensionis impingunt. tunc vani poetae . . . . tunc philosophi duri, cum veritates fores pulsant. hactenus sapiens et prudens habebitur qui prope Christianum pronuntiaverit, cum, si quid prudentiae aut sapientiae affectaverit seu caerimonias despuens seu saeculum revincens pro Christiano denotetur: 1
Nec alia causa est cur nobis invicem fratrum nomen impertiamus, nisi quia pares esse nos credimus: 1
Nec proicimus sanctum canibus nec margaritas ante porcos; sed dei laudes celebramus cum omnimoda disciplina et cum omni prudentia et cum omni timore dei atque animi intentione. Cultum sacrum non exercemus ibi, ubi inebriantur gentiles et verbis impuris in conviviis suis blasphemant in impietate sua. Propterea non psallimus gentilibus neque scripturas illis praelegimus, ut ne tibicinibus aut cantoribus aut hariolis similes simus, sicut multi: 1
Nec ulla magis res aliena quam publica . . . . unam omnium rempublicam agnoscimus, mundum: 1
Nemo enim apostolorum aut fratrem aut patrem passus est traditorem, quod plerique iam nostri: 1
Nemo eorum, quos dominus allegit, non habeo, dixit, quo vivam. Fides famem non timet. Scit etiam famem non minus sibi contemnendam propter deum quam omne mortis genus; didicit non respicere vitam, quanto magis victum? Quotusquisque haec adimplevit? sed quae penes homines difficilia, penes deum facilia?: 1
Nemo illic archisynagogus Judaeorum, nemo Samarites, nemo Christianorum presbyter, non mathematicus, non haruspex, non aliptes.: 1
Non ab initio dii facti sumus; sed primo quidem homines, tunc demum dii: 1
Non desunt, qui hoc Cyprianum prorsus non sensisse contendant, sed sub eius nomine a praesumptoribus atque mendacibus fuisse confictum. neque enim sic potuit integritas atque notitia litterarum unius quamlibet inlustris episcopi custodivi quemadmodum scriptura canonica tot linguarum litteris et ordine ac succession celebrationis ecclesiasticae custoditur, contra quam tamen non defuerat qui sub nominibus apostolorum multa confingerent frustra quidem, quia illa sic commendata, sic celebrata, sic nota est: 1
Non in terris confitendum apud homines, minus vero, ne deus humanum sanguinem sitiat nec Christus vicem passionis, quasi et ipse de ea salutem consecuturus, exposcat: 1
Non quo aliquem gentilium lateat tanti viri vita: 1
Non te latet praeceptum esse nobis divinitus, ut etiam eis qui negant se fratres nostros esse dicamus, fratres nostri estis.: 1
Nonnulli quidem, quibus de pristina litteratura et curiositatis labor et memoriae tenor perseveravit, ad eum modum opuscula penes nos condiderunt, commemorantes et contestificantes in singula rationem et originem et traditionem et argumenta sententiarum, per quae recognosci possit nihil nos aut novum aut portentosum suscepisse, de quo non etiam communes et publicae litterae ad suffragium nobis patrocinentur, si quid aut erroris eiecimus aut aequitatis admisimus: 1
Nos gentes nationesque distinguimus: deo una domus est mundus hic totus: 1
Nos soli innocentes, quid mirum, si necesse est? enim vero necesse est. Innocentiam a deo edocti et perfecte eam novimus, ut a perfecto magistro revelatam, et fideliter custodiamus, ut ab incontemptibili dispectore mandatam. Vobis autem humana aestimatio innocentiam tradidit, humana item dominatio imperavit, inde nec plenae nec adeo timendae estis disciplinae ad innocentiae veritatem. Tanta est prudentia hominis ad demonstrandum bonum quanta auctoritas ad exigendum; tam illa falli facilis quam ista contemni. Atque adeo quid plenius, dicere: Non occides, an docere: ne irascaris quidem?: 1
Nulla magis res nobis aliena quam publica; unam omnium rempublicam agnoscimus, mundum: 1
Nullam dico dominationem ita unius esse, ita singularem, ita monarchiam, ut non etiam per alias proximas personas administretur, quas ipsa prospexerit officiales sib: 1
Nunquam a dextera mea liber iste discedit. nam si agnoscis, ecce—et aperit librum qui veste latebat—en ipsum! hic mihi, inquit, terra ac mari comes, hic in peregrinatione tota socius et consolator fuit. sed referam tibi sane, quo liber iste penetrarit, et quam nullus fere in orbe terrarum locus sit, ubi non materia tam felicis historiae pervulgata teneatur. primus eum Romanae urbi vir studiossimus tui Paulinus invexit; deinde cum tota certatim urbe raperetur, exultantes librarios vidi, quod nihil ab his quaestiosius haberetur, siquidem nihil illo promptius, nihil carius venderetur. hic navigationis meae cursum longe ante praegressus, cum ad Africam veni, iam per totam Carthaginem legebatur. solus eum Cyrenensis ille presbyter non habebat, sed me largiente descripsit. nam quid ego de Alexandria loquar? ubi paene omnibus magis quam tibi notus est. hic Aegyptum, Nitriam, Thebaidain ac tota Memphitica regna transivit. hunc ego in eremo a quodam sene legi vidi: 1
Nunquam quidem consenserunt omnes gentes adversus Christianos; cum autem contigerint quae Christus praedixit, tunc quasi succendendi sunt omnes a quibusdam gentilibus incipientibus Christianos culpare, ut tunc fiant persecutiones iam non ex parte sicut ante: 1
Omnes ecclesiae una; probant unitatem ecclesarum communcatio pacis et appellatio fraternitatis et contesseratio hospitalitatis: 1
Omnis autem medicus ex herbarum succis vet arborum vel etiam metallorum venis vel animantium naturis profectura corporibus medicamenta componit. Sed herbas istas si quis forte, antequam pro ratione artis componantur, adspiciat, si quidem in agris aut montibus, velut foenum vile conculcat et praeterit. Si vero eas intra medici scholam dispositas per ordinem viderit, licet odorem tristem, fortem et austerum reddant, tamen suspicabitur eas curae vel remedii aliquid continere, etiamsi nondum quae vel qualis sit sanitatis ac remedii virtus agnoverit. Haec de communibus medicis diximus. Veni nunc ad Jesum coelestem medicum, intra ad hanc stationem medicinae eius ecclesiam, vide ibi languentium iacere multitudinem. Venit mulier, quae et partu immunda effecta est, venit leprosus, qui extra castra separatus est pro immunditia leprae, quaerunt a medico remedium, quomodo sanentur, quomodo mundentur, et quia Jesus hic, qui medicus est, ipse est et verbum dei, aegris suis non herbarum succis, sed verborum sacramentis medicamenta conquirit. Quae verborum medicamenta si quis incultius per libros tamquam per agros videat esse dispersa, ignorans singulorum dictorum virtutem, ut vilia haec et nullum sermonis cultum habentia praeteribit. Qui sero ex aliqua parte didicerit animarum apud Christum esse medicinam, intelliget profecto ex hic libris, qui in ecclesiis recitantur, tamquam ex agris et montibus, salutares herbas adsumere unumquemque debere, sermonum dumtaxat vim, ut si quis illi est in anima languor, non tam exterioris frondis et corticis, quam succi interioris hausta virtute sanetur: 1
Opto a Christi vocabulo nuncupari et habere nomen quod benedicitur super terram, et cupio tam opere quam sensu et esse et dici Christianus: 1
Oramus etiam pro imperatoribus, pro ministris eorum et potestatibus, pro statu saeculi, pro rerum quiete, pro mora finis: 1
Ostendimus totum statum nostrum, et quibus modis probare possimus ita esse sicut ostendimus, ex fide scilicet et antiquitate divinarum litterarum: 1
Pagani alieni a civitate dei ex locorum agrestium conpitis et pagis pagani vocantur: 1
Per universum orbem sacraria ista taeterrima impiae coitionis adolescunt: 1
Pestem et luem criminaris, cum peste ipsa et lue vel detecta sint vel aucta crimina singulorum, dum nec infirmis exhibetur misericordia et defunctis avaritia inhiat ac rapina. Idem ad pietatis obseqium timidi,Cp. Cyprian, per Pont: 1
Postea vero et illis adiecti sunt alii liberalitate eorum qui ordinationes faciebant.: 1
Praeter opinionem,” says Porphyry (cp. August., de Civit. Dei: 1
Precantes sumus semper pro omnibus imperatoribus: vitam illis prolixam, imperium securum, domum tutam, exercitus fortes, senatum fidelem, populum probum, orbem quietum, quaecumque hominis et Caesaris vota sunt [a deo oramus]: 1
Principale crimen generis humani, summus saeculi reatus, tota causa iudicii, idolatria: 1
Proculus Christianus, qui Torpacion cognominabatur.: 1
Propter senectam ac mores optimas in domo christiana satis a dominis honorabatur; unde etiam curam filiarum dominicarum commissam diligenter gerebat, et erat in eis coercendis, cum opus esset, sancta severitate vehemens atque in docendis sobria prudentia: 1
Pudens miles optio, præpositus carceris, nos magnificare coepit, intelligens magnam virtutem esse in nobis; qui multos ad nos admittebat, ut et nos et illi invicem refrigeraremus: 1
Quale munus cuius editio deo spectante celebratur! Si in gentilium munere grande et gloriosum videtur proconsules vel imperatores habere presentes, et apparatus ac sumptus apud munerarios maior est ut possint placere maioribus—quanto inlustrior muneris et maior est gloria deum et Christum spectatores habere, quanto istic et apparatus uberior et sumptus largior exhibendus est, ubi ad spectaculum conveniunt caelorum virtutes, conveniunt angeli omnes, ubi munerario non quadriga vel consulatus petitur sed vita aeterna praestatur, nec captatur inanis et temporarius favor vulgi sed perpetuum praemium regni caelestis accipitur: 1
Quando id quod in honore alicuius idoli ab ethnicis agitur [sc. the theatrical spectacles] a fidelibus christianis spectaculo frequentatur, et idololatria gentilis asseritur et in contumeliam dei religio vera et divina calcatur: 1
Quapropter facere te oportet plenissimas litteras ad coepiscopos nostros in Gallia constitutos, ne ultra Marcianum pervicacem et superbum . . . . collegio nostro insultare patiantur: 1
Quei dixerunt trenus duo apostuli et duo rebbites: 1
Qui audiuntur, qui timentur, qui adorantur, si dii non coluntur nec imperatorum vultus adorantur?: 1
Quid autem, si philosophi etiam illa incursaverunt quae penes nos apocryphorum confessione damnantur, certos nihil recipiendum quod non conspiret germanae, et ipso iam aevo pronatae propheticae paraturae, quando et pseudoprophetarum meminerimus et multo prius apostatarum spirituum: 1
Quid ergo dicemus magiam? Quod omnes paene—fallaciam! Sed ratio fallaciae solos non fugit Christianos, qui spiritualia nequitiae, non quidem socia conscientia, sed inimica scientia novimus, nec invitatoria operatione, sed expugnatoria dominatione tractamus multiformem luem mentis humanae, totius erroris artificem, salutis pariter animaeque vastatorem. Sic etiam magiae, secundae scilicet idololatriae: 1
Quid ergo, si episcopus, si diaconus, si vidua, si virgo, si doctor, si etiam martyr lapsus a regula fuerit?: 1
Quid erit summum ac praecipuum, in quo diabolus et pompae et angeli eius censeantur, quam idololatria? . . . . Igitur si ex idololatria universam spectaculorum paraturam constare constiterit, indubitate praeiudicatum erit etiam ad spectacula pertinere renuntiationis nostrae testimonium in lavacro, quae diabolo et pompae et angelis eius sint mancipata, scil. per idololatriam. Commemorabimus origines singulorum, quibus incunabulis in saeculo adoleverint, exinde titulos quorundam, quibus nominibus nuncupentur, exinde apparatus, quibus superstitionibus instruantur, tum loca, quibus praesidibus dicantur, tum artes, quibus auctoribus deputentur. Si quid ex his non ad idolum pertinuerit, id neque ad idololatriam neque ad nostram eiurationem pertinebit: 1
Quoniam non desunt vitiorum assertores blandi et indulgentes patroni qui praestant vitiis auctoritatem et quod est deterius censuram scripturarum caelestium in advocationem criminum convertunt: 1
Quorum nihil posse cogi dicuntur qui sunt re vera Christiani: 1
Regula et disciplina quam ab Jesu Christo traditam sibi apostoli per successionem posteris quoque suis sanctam ecclesiam docentibus tradiderunt: 1
Sacratissimi imperatores praeceperunt, eos qui Romanam religionem non colunt, debere Romanas caerimonias recognoscere: 1
Sacrilegii et majestatis rei convenimur, summa haec causa, immo tots est: 1
Sancti non solum non agunt festivitatem in die natali suo, sed a spiritu sancto repleti exsecrantur hunc diem: 1
Scimus et apud nos terrae motum factum in locis quibusdam et factas fuisse quasdam ruinas, ita ut, qui erant impii extra fidem, causam terrae motus dicerent Christianos, propter quod et persecutiones passae sunt ecclesiae et incensae sunt; non solum autem illi, sed et qui videbantur prudentes, talia in publico dicerent quia propter Christianos fiunt gravissimi terrae motus: 1
Scio somnia ridicula et visiones ineptas quibusdam videri: 1
Scripturas sanctas non ad legendum tantum, sed et ad habendum tribuebat promptissime, nec solum viris sed et feminis quas vidisset lectioni deditas, unde et multos codices praeparabat, ut cum necessitas poposcisset, volentibus largiretur: 1
Semetipsum esse qui inter Judaeos quidem quasi fllius apparuerit, in Samaria autem quasi pater descenderit, in reliquis vero gentibus quasi spiritus sanctus adventaverit: 1
Si ab una ecclesia inchoanda est medicina [i.e.: 1
Si adsideamus literae, et secundum hoc vel quod Judaeis vel id quod vulgo videtur accipiamus, quae in lege scripta sunt, erubesco dicere et confiteri, quia tales leges dederit deus. videbuntur enim magis elegantes et rationabiles hominum leges, verbi gratia vel Romanorum vel Atheniensium vel Lacedaemoniorum. si vero secundum hanc intelligentiam, quam docet ecclesia, accipiatur dei lex, tunc plane omnes humanas supereminet leges et veri dei lex esse creditur.: 1
Si caput mulieris vir est, ubique et virginis, de qua fit mulier illa quae nupsit, nisi si virgo tertium genus: 1
Si paenurian talis et necessitatem paupertatis obtendit, potest inter ceteros qui ecclesiae alimentis sustinentur huius quoque necessitatis adiuvari, si tamen contentus sit frugalioribus et innocentibus cibis nec putet salario se esse redimendum, ut a peccatis cesset: 1
Si propheta es, praenuntia aliquid; si apostolus, praedica publice; si apostolicus, cum apostolis senti; si tantum Christianus es, crede quod traditum est: 1
Si qui in metallis et si qui in insulis, vel in custodiis, dumtaxat ex causa dei sectae, alumni suae confessionis fiunt: 1
Si quidem doctores, dum exspectant munera vestra aut timent personas, laxant singula vobis; et ego non doceo.: 1
Si quis idola fregerit et ibidem fuerit occisus, quatenus in evangelio scriptum non est neque invenietur sub apostolis unquam factum, placuit in numerum eum non recipi martyrum: 1
Si tranquillas praebueris aures tuas, dico mysterium simplicitatis: 1
Sic omnes [sc. ecclesiae] primae et omnes apostolicae, dum una omnes, probant unitatem communicatio pacis et appellatio fraternitatis et contesseratio hospitalis, quae iura non alio natio regit quam eiusdem sacramenti una traditio: 1
Siccine tractari sectam nemini molestam? perire homines sine causa?: 1
Sicut in aliqua, verbi gratia, civitate, ubi nondum Christiani nati sunt, si accedat aliquis et docere incipiat, laboret, instruat, adducat ad fidem, et ipse postmodam its quos docuit princeps et episcopus fiat.: 1
Simplices quique, ne dixerim imprudentes et idiotae, quae maior semper credentium pars est: 1
Sin aliqua e pecoribus dissipata invenerit dominus, vae erit pastoribus. quod si ipsi pastores dissipati reperti fuerint, quid respondebunt pro pecoribus his? numquid dicunt, a pecore se vexatos? non credetur illis. incredibilis enim res est, pastorem pati posse a pecore: 1
Solet in visionibus esse tentatio; nam nonnunquam angelus iniquitatis transfigurat se in angelum lucis, et ideo cavendum est et sollicite agendum, ut scienter discernas visionum genus, sicut et Iesus Nave, cum visionem viderit, sciens in hoc esse tentationem, statim requisit ab eo qui apparuit et dicit: Noster es an adversariorum?: 1
Stultus, impius, blasphemus, vesanus, impudens, sycophantes, calumniator ecclesiae, rabidus adversus Christum canis: 1
Subito apparuit illi unus de exorcistis, vir probatus et circa religiosam disciplinam bene semper conversatus, qui exhortatione quoque fratrum plurimorum qui et ipsi fortes ac laudabiles in fide aderant excitatus erexit se contra illum spiritum nequam revincendum . . . . ille exorcista inspiratus dei gratia fortiter restitit et esse illum nequissimum spiritum qui prius sanctus putabatur ostendit: 1
Superstitionis indignae est, ut archisynagogi sive presbyteri Judaeorum vel quos ipsi apostolos: 1
Supervenit de civitate pater meus, consumptus taedio et adscendit ad me, ut me deliceret dicens: Filia, miserere canis meis, miserere patri, si dignus sum a te pacer vocari; si his te manibus ad hunc florem aetatis provexi, si te praeposui omnibus fratribus tuis; ne me dederis in dedecus hominum. aspice fratres tuos, aspice matrem tuam et materteram, aspice filium tuum, qui post te vivere non poterit . . . . haec dicebat quasi pater pro sua pietate, basians mihi manus, et se ad pedes meos jactans et lacrimans me iam non filiam nominabat, sed dominam: 1
Tanto abest ut nostris literis annuant homines, ad quas nemo venit nisi iam Christianus: 1
Timide conveniunt in ecclesiam: dicitis enim, quoniam incondite convenimus et simul convenimus et complures concurrimus in ecclesiam, quaerimur a nationibus et timemus, ne turbentur nationes: 1
Traditionem apostolorum in toto mundo manifestatam, in omni ecclesia adest perspicere omnibus qui vera velint videre, et habemus annumerare eos qui ab apostolis instituti sunt episcopi in ecclesiis et successiones eorum usque ad nos. . . . . Sed quoniam valde longum est, in hoc tali volumine omnium ecclesiarum enumerare successiones: 1
Tu tuba canens dei milites, caelestibus armis instructos, ad congressionis proelium excitasti et in acie prima, spiritali gladio diabolum interfecisti, agmina quoque fratrum hinc et inde verbis tuis composuisti, ut invidiae inimico undique tenderentur et cadavera ipsius publici hostis et nervi concisi calcarentur: 1
Tunc pater mittit se in me, ut oculos mihi erueret, sed vexavit tantum . . . . tunc paucis diebus quod caruissem patrem, domino gratias egi et refrigeravi absentia illius: 1
Ubi ipsos codices quaerimus? Unde aut quomodo comparamus? A quibus sumimus?: 1
Unde et simpliciores quique domino Christo credentium existimant, quod omnia peccata, quaecumque commiserint homines, ex istis contrariis virtutibus mentem delinquentium perurgentibus fiant: 1
Unde scis illos libros (veteri Testamenti) unius veri et veracissimi dei spiritu esse humano generi ministratos?: 1
Usque hodie a patriarchis Judaeorum apostolos mitti: 1
Uxorem iam pudicam maritus iam non zelotypus, filium iam subiectum pater retro patiens abdicavit, servum iam fidelem dominus olim mitis ab oculis relegavit: 1
Vae miserae mihi! non mihi respondes? miserator esto mei, domine; aspice filium tuum dulcissimum, convertere ad nos, noli nos spernere. Quid festinas? quo tendis? cur nos odisti?: 1
Valentiniani eos qui sunt ab ecclesia ‘communes' et ‘ecclesiasticos' dicunt: 1
Viduarum et infirmorum et omnium pauperum curam peto diligenter habeatis, sed et peregrinis si qui indigentes fuerint sumptus suggeratis de quantitate mea propria quam apud Rogatianum compresbyterum nostrum dimisi. Quae quantitas ne forte iam erogata sit, misi eidem per Naricum acoluthum aliam portionem, ut largius et promptius circa laborantes fiat operatio: 1
Vos vero suspensi interim atque solliciti honestis voluptatibus abstinetis, non spectacula visitis, non pompis interestis, convivia publica absque vobis, sacra certamina: 1
dispersi, palabundi et soli et caeli sui extorres vagantur per orbem sine homine, sine deo rege, quibus nec advenarum iure terram patriam saltim vestigio salutare conceditur: 1
etiam nunc Judaei non moventur adversus gentiles, adversus eos, qui idola colunt et deum blasphemant, et illos non oderunt nec indignantur adversus eos; adversus Christiano vero insatiabili odio feruntur: 1
in publicum muta, in angulis garrula; templa ut busta despiciunt, deos despuunt, rident sacra . . . . occultis se notis et insignibus noscunt et amant mutuo paene antequam noverint . . . . cur nullas aras habent, templa nulla, nulla nota simulacra . . . . nisi illud quod colunt et interprimunt, aut punieudum est aut pudendum? unde autem vel quis ille aut ubi deus unicus, solitarius, destitutus, quem non gens libera, non regna, non saltem Romana superstitio noverunt? Judaeorum sola et misera gentilitas unum et ipsi deum, sed palam, sed templis, aris, victimis caeremoniisque coluerunt, cuius adeo nulla vis ac potestas est, ut sit Romanis numinibus cum sua sibi natione captivus. At iam Christiani quanta monstra, quae portenta confingunt.: 1
in reos majestatis et publicos hostes omnis homo miles est: 1
omnia prorsus ut in quandam caenosam latrinam in eius animam flagitia confluxerant: 1
operarii mercenarii, qui religionem et pietatem pro mercibus habeant, qui simulent lucis filios, cum non sint lux sed tenebrae, qui operantur fraudem, qui Christum in negotio et quaestu habeant: 1
vel magus vet astrologus, hariolus, somniorum interpres, praestigiator . . . . vel qui phylacteria conficit . . . . hi omnes et qui sunt similes his neque instruendi neque baptizandi sunt.: 1
verisimile non est, ut ea species sacramenti, in quam fides tota committitur, in quam disciplina tota conititur, ambigue annuntiata et obscura proposita videatur: 1
“Nesciunt simplices animae,” they held, “quid quomodo scriptum sit, ubi et quando et coram quibus confitendum, nisi quod nec simplicitas ista, sed vanitas, immo dementia pro deo mori, ut qui me salvum faciat. sic is occidet, qui salvum facere debebit? semel Christus pro nobis obiit, semel occisus est, ne occideremur. si vicem repetit, num et ille salutem de mea nece expectat? an deus hominum sanguinem flagitat, maxime si taurorum et hircorum recusat? certe peccatoris paenitentiam mavult quam mortem”: 1