(1) Christum primogenitum esse et ipsum esse sapientiam dei, per quem omnia facta sunt; (2) quod sapientia dei Christus; (3) quod Christus idem sit et sermo dei; (4) quod Christus idem manus et brachium dei; (5) quod idem angelus et deus; (6) quod deus Christus.: 1
. . . Quia itaque vera scripta sunt (sc. the Holy Scriptures) totum hominem in Christo agnoscebam; non corpus tantum hominis, aut cum corpore sine mente animam, sed ipsum hominem, non persona veritatis, sed magna quadam natureæ humanæ excellentia et perfectiore participatione sapientiæ præferri cæteris arbitrabar. Alypius autem deum carne indutum ita putabat credi a Catholicis, ut præter deum et carnem non esset in Christo anima, mentemque hominis non existimabat in eo prædicari . . . Sed postea hæreticorum Apollinaristarum hunc errorem esse cognoscens, catholicæ fidei collætatus et contemperatus est. Ego autem aliquanto posterius didicisse me fateor, in eo quod “verbum caro factum est” quomodo catholica veritas a Photini falsitate dirimatur.: 1
. . . sicut et illos, qui superstitiose magis quam religiose, uti ne videantur duos deos dicere, neque rursum negare salvatoris deitatem, unam eandemque substantiam patris ac filii asseverant, id est, duo quidem nomina secundum diversitatem causarum recipientes, unam tamen ὑπόστασιν: 1
Amplius nobis profuit culpa quam nocuit: in quo redemptio quidem nostra divinum munus invenit. Facta est mihi culpa mea merces redemptionis, per quam mihi Christus advenit . . . Fructuosior culpa quam innocentia; innocentia arrogantem me fecerat: 1
Apologia pro apocalypsi et evangelio Johannis apostoli et evangelistæ.: 1
Avenæ vero illæ ubique tunc semen excusserant. Ita altquamdiu per hypocrisin subdola vivacitate latitavit, et nunc denuo erupit. Sed et denuo eradicabitur, si voluerit dominus.: 1
Caro dominica a deo patre Jesu vocita est; spiritus sanctus, qui de cælo descendit, Christus, id est unctus dei vivi, a deo vocitus est, spiritus carni mixtus Jesus Christus: 1
Ceterum Iudaicæ fidei ista res, sic unum deum credere, ut filium adnumerare ei nolis, et post filium spiritum. Quid enim erit inter nos et illos nisi differentia ista? Quod opus evangelii, si non exinde pater et filius et spiritus, tres crediti, unum deum sistunt?: 1
Christus Iesus dominus et deus noster ipse est summus sacerdos dei patris et sacrificium patri se ipsum obtulit.: 1
Compellimur hæreticorum et blasphemantium vitiis illicita agere, ardua scandere, ineffabilia eloqui, inconcessa præsumere. Et cum sola fide explorari, quæ præcepta sunt, oporteret, adorare scilicet patrem et venerari cum eo filium, sancto spiritu abundare, cogimur sermonis nostri humilitatem ad ea, quæ inenarrabilia sunt extendere et in vitium vitio coarctamur alieno, ut, quæ contineri religione mentium oportuisset, nunc in periculum humani eloquii proferantur.: 1
Credo in deo patre omnipotente, invisibili et impassibili: 1
Cunctos populos, quos clementiæ nostræ regit temperamentum, in tali volumus religione versari, quam divinum Petrum atostolum tradidisse Romanis religio usque ad nunc ab ipso insinuata declarat: 1
De populo absconso sancto omnipotentis Christi dei vivi: 1
De summa trinitate et de fide catholica et ut nemo de ea publice contendere audeat: 1
Dic mihi, super quem spiritus sanctus sicut columba descendit? Si perfectus erat, si filius erat, si virtus erat, non poterat spiritus ingredi, sicut nec regnum potest ingredi intra regnum. Cuius autem ei cælitus emissa vox testimonium detulit dicens: Hic est filius meus dilectus, in quo bene complacui? Dic age nihil remoreris, quis ille est, qui parat hæc omnia, qui agit universa? Responde itane blasphemiam pro ratione impudenter allegas, et inferre conaris?: 1
Diximusne aliquid et sonuimus aliquid dignum deo? Immo vero nihil me aliud quam dicere voluisse sentio; si autem dixi, non hoc est quod dicere volui. Hoc unde scio, p: 1
Duos et tres iam iactitant a nobis prædicari, se vero unius dei cultores præsamunt . . . monarchiam, inquiunt, tenemus.: 1
Ego fateor caritati tuæ, solis eis scriptuaram libris, qui iam canonici appellantur, didici hunc timorem honoremque deferre, ut nullum eorum auctorem scribendo aliquid errasse firmissime credam. Ac si aliquid in eis offendero litteris, quod videatur contrarium veritati, nihil aliud quam vel mendosum esse codicem, vel interpretem non assecutum esse quod dictum est, vel me minime intellexisse non ambigam.: 1
Ego vero evangelio non crederem, nisi me catholicæ ecclesiæ commoveret auctoritas.: 1
Epithalamium libellus hic, id est, nuptiale carmen, dramatis in modum mihi videtur a Salomone conscriptus, quem cecinit instar nubentis sponsæ, et erga sponsum suum, qui est sermo dei, cœlesti amore flagrantis. Adamavit enim eum, sive anima, quæ ad imaginem eius facta est, sive ecclesia.: 1
Ergo quia duos et unum invenimus, ideo ambo unus atque idem et filius et pater.: 1
Est deus omnipotens, unus, a semetipso creatus, quem infra reperies magnum et humilem ipsum. Is erat in verbo positus, sibi solo notatus, Qui pater et filius dicitur et spiritus sanctus: 1
Fornicatio deputetur ad pœnam, nisi satisfactione purgetur.: 1
Fructicaverant avenæ Praxeanæ hic quoque superseminatæ dormientibus multis in simplicitate doctrinæ: 1
Gratulemur et gratias agamus non solum nos Christianos factos esse, sed Christum . . . admiramini gaudete: Christus facti sumus.: 1
Hic ex diverso volet aliquis etiam filium invisibilem contendere, ut sermonem, ut spiritum . . . Nam et illud adiiciunt ad argumentationem, quod si filius tunc (Exod. 33: 1
Hoc inquam semper neque quidquam præterea, hæreticorum novitatibus excitata [that then is admitted], conciliorum suorum decretis catholica perfecit ecclesia, nisi ut quod prius a majoribus sola traditione susceperat, hoc deinde posteris etiam per scripturæ chirographum consignaret, magnam rerum summam paucis litteris comprehendendo et plerumque propter intelligentiæ lucem non novum fidei sensum novæ appellationis proprietate signando: 1
Idcirco nec voluit se manifestare, quid esset, Sed filium dixit se missum fuisse a patre: 1
Idem igitur sacerdos, idem et hostia, et sacerdotium tamen et sacrificium humanæ condicionis officium est. Nam et agnus ad immolandum ductus est et sacerdos erat secundum ordinem Melchisedech.: 1
In canonicis autem scripturis ecclesiarum catholicarum quam plurimum auctoritatem sequatur, inter quas sane illæ sint, quæ apostolicas sedes habere et epistolas accipere meruerunt.: 1
In iis quæ aperte in scriptura posita sunt, inveniuntur illa omnia, quæ continent fidem moresque vivendi, spem scilicet et caritatem.: 1
In quantum enim homo, in tantum mediator; in quantum autem verbum, non medius, quia æqualis deo . . . pro nobis deo victor et victor et victima, et ideo victor quia victima; pro nobis deo sacerdos et sacrificium; et ideo sacerdos quia sacrificium: 1
Manifesto declarat, simile vel idem esse perfectam naturam et perfectam personam . . . Naturæ vox designat, quid sit aliqua res, vel essentiam vel quidditatem; hypostasis vero modum metaphysicum existendi monstrat. Ex quo patet, ad notionem perfectæ naturæ modum illum perfectum existendi non requiri. Hac in re erravit Mopsuestenus, et hæresis perniciosa ex hoc errore nata est: 1
Mihi pium videtur dicere, quod nihil eguerit filius dei in eo quod adventus eius procuratur ad terras, neque opus habuerit columba, neque baptismate, neque matre, neque fratribus.: 1
Multa, quæ non inveniuntur in litteris apostolorum neque in conciliis posteriorum, et tamen quia per universam custodiuntur ecclesiam, non nisi ab ipsis tradita et commendata creduatur.: 1
Multa, quæ universa tenet ecclesia et ob hoc ab apostolis præcepta bene creduntur, quamquam scripta non reperiantur.: 1
Nec tamen ab hoc mediator est, quia verbum, maxime quippe immortale et maxime beatum verbum longe est a mortalibus miseris; sed mediator per quod homo.: 1
Necesse est ut omne peccatum satisfactio aut pœna sequatur.: 1
Non est ignorandum præsentem epistolam esse falsatam, quæ licet publicetur non tamen in canone est.: 1
Nulla res in via (ad deum) tenere nos debet, quando nec ipse dominus, in quantum via nostra esse dignatus est, tenere nos voluerit, sed transire; ne rebus temporalibus, quamvis ab illo pro salute nostra susceptis et gestis, hæreamus infirmiter, sed per eas potius curramus alacriter etc.: 1
Patripassiani, Valentiniani, Appelletiani, Ophitæ, Marcionitæ et cetere hæreticorum pestes: 1
Placuit ergo, præsente spiritu sancto et angelis eius: 1
Quare dominus noster carnem induit? Ut ipsa caro victoriæ gaudia gustaret et dona gratiæ explorata et cognita haberet. Si deus sine carne vicisset, quæ ei tribuerentur laudes? Secundo, ut dominus noster manifestum faceret, se initio creationis nequaquam ex invidia prohibuisse, quominus homo fieret deus, quia maius est, quod dominus noster in homine humiliabatur, quam quod in eo, dum magnus et gloriosus erat, habitabat. Hinc illud: ‘Ego dixi, dii estis’.: 1
Quid est enim, dices, sermo nisi vox et sonus oris, et sicut grammatici tradunt, aër offensus, intellegibilis auditu, ceterum vanum nescio quid.: 1
Quis nesciat sanctam scripturam canonicam tam veteris quam novi testamenti certis suis terminis contineri, eamque omnibus posterioribus episcoporum litteris ita præponi, ut de illa omnino dubitari et disceptari non possit, utrum verum vel utrum rectum sit, quidquid in ea scriptum esse constiterit: episcoporum autem litteras quæ post confirmatum canonem vel scriptæ sunt vel scribuntur, et per sermonem forte sapientiorem cuiuslibet in ea re peritioris, et per aliorum episcoporum graviorem auctoritatem doctioremque prudentiam et per concilia licere reprehendi, si quid in eis forte a veritate deviatum est: et ipsa concilia quæ per singulas regiones vel provincias fiunt, plenariorum conciliorum auctoritati quæ fiunt ex universo orbe Christiano, sine ullis ambagibus cedere: ipsaque plenaria sæpe priora posterioribus emendari, cum aliquo experimento rerum aperitur quod clausum erat, et cognoscitur quod latebat.: 1
Quisquis in scripturis (I. 37) aliud sentit quam ille qui scripsit, illis non mentientibus fallitur; sed tamen, ut dicere cœperam, si ea sententia fallitur, qua ædificet caritatem, quæ finis præcepti est, ita fallitur ac si quisquam errore deserens viam, eo tamen per agrum pergat, quo etiam via illa perducit.: 1
Quod universa tenet ecclesia, nec conciliis institutum sed semper retentum est, non nisi auctoritate apostolica traditum rectissime creditur.: 1
Quomodo poterit vera columba verum hominem ingredi atque in eo permanere, caro enim carnem ingredi non potest? sed magis si Iesum hominem verum confiteamur, eum vero, qui dicitur, sicut columba, Spiritum Sanctum, salva est nobis ratio in utraque. Spiritus enim secundum rectam rationem habitat in homine, et descendit et permanet et competenter hoc et factum est et fit semper . . . Descendit spiritus super hominem dignum se: 1
Quomodo potuit ista res (the baptism by heretics), tantis altercationum nebulis involuta, ad plenarii concilii luculentam illustrationem confirmationemque perduci, nisi primo diutius per orbis terrarum regiones multis hinc atque hinc disputationibus et collationibus episcoporum pertractata constaret?: 1
Sed et eos, qui hominem dicunt dominum Iesum præcognitum et prædestinatum, qui ante adventum carnalem substantialiter et proprie non exstiterit, sed quod homo natus patris solam in se habuerit deitatem, ne illos quidem sine periculo est ecclesiæ numero sociari.: 1
Sed etsi nulla ratione indagetur, nullo sermone explicetur, verum tamen est quod antiquitus veraci fide catholica prædicatur et creditur per ecclesiam totam; quæ filios fidelium nec exorcizaret, nec exsufflaret, si non eos de potestate tenebrarum et a principe mortis erueret, etc.: 1
Si enim hominem eum tantummodo ex Maria esse dicis et in baptismate spiritum percepisse, ergo per profectum filius videbitur et non per naturam. Si tamen tibi concedam dicere, secundum profectum esse filium quasi hominem factum, hominem vere esse opinaris, id est, qui caro et sanguis sit?: 1
Si unus deus Christus, Christus autem deus, pater est Christus, quia unus deus; si non pater sit Christus, dum et deus filius Christus, duo dii contra scripturas introducti videantur.: 1
Sicut sancti evangelii quattuor libros, sic quattuor concilia suscipere et venerari me fateor.: 1
Simplices quique, ne dixerim imprudentes et idiotæ, quæ maior semper pars credentium est, quoniam et ipsa regula fidei a pluribus diis sæculi ad unicum et verum deum transfert, non intelligentes unicum quidem, sed cum sua οἰκονομία: 1
Tenebit igitur hunc modum in scripturis canonicis, ut eas quæ ab omnibus accipiuntur ecclesiis catholicis, præponat eis quas quædam non accipiunt; in iis vero quæ non accipiuntur ab omnibus, præponat eas, quas plures gravioresque accipiunt eis, quas pauciores minorisque auctoritatis ecclesiæ tenent. Si autem alias invenerit a pluribus, alias a gravioribus haberi, quamquam hoc facile inveniri non possit, æqualis tamen auctoritatis eas habendas puto.: 1
Unus est in cælo deus dei, terræ marisque, Quem Moyses docuit ligno pependisse pro nobis: 1
Ut et filius hominis esset filius dei, naturam in se universæ carnis assumpsit, per quam effectus vera vitis genus in se universæ propaginis tenet.: 1
Ut sic divisos diceremus, quomodo iactitatis, tolerabilius erat, duos divisos quam unum deum versipellem prædicare: 1
Utinam,” says Jerome, “tam nostra confirmare potuisset quam facile aliena destruxit.: 1
Utuntur capitulis scripturarum quæ de Christo veluti de homine edocent, quæ autem ut deo dicunt ea vero non accipiunt, legentes et nullo modo intellegentes: 1
Valde perfectos et irreprehensibiles in omnibus eos volebant esse: 1
Vis etiam per me scire, utrum dei flatus ille in Adam idem ipse sit anima. Breviter respondeo, aut ipse est aut ipso anima facta est. Sed si ipse est, factus est: 1
delenda erat culpa, sed nisi per sacrificium deleri non poterat. Quærendum erat sacrificium, sed quale sacrificium poterat pro absolvendis hominibus inveniri? Neque etenim iustum fuit, ut pro rationali homine brutorum animalium victimæ cæderentur . . . Ergo requirendus erat homo . . . qui pro hominibus offerri debuisset, ut pro rationali creatura rationalis hostia mactaretur. Sed quid quod homo sine peccato inveniri non poterat, et oblata pro nobis hostia quando nos a peccato inundate potuisset, si ipsa hostia peccati contagio non careret? Ergo ut rationalis esset hostia, homo fuerat offerendus: ut vero a peccatis mundaret hominem, homo et sine peccato. Sed quis esset sine peccato homo, si ex peccati commixtione descenderet. Proinde venit propter nos in uterum virginis filius dei, ibi pro nobis factus est homo. Sumpta est ab illo natura, non culpa. Fecit pro nobis sacrificium, corpus suum exhibuit pro peccatoribus, victimam sine peccato, quæ et humanitate mori et iustitia mundare potuisset.: 1
et qui unum eundemque contendunt patrem et filium, iam incipiunt dividere illos potius quam unare; talem monarchiam apud Valentinum fortasse didicerunt, duos facere Iesum et Christum.: 1
ex nobis accepit quod proprium offeret pro nobis . . . sacrificium de nostro obtulit: 1
quod in eo ex virgine creando efficax dei sapientia et virtus exstiterit, et in nativitate eius divinæ prudentiæ et potestatis opus intellegatur, sitque in eo efficientia potius quam natura sapientiæ.: 1
quæ major misericordia quam quod pro nostris flagitiis se præbuit immolandum, ut sanguine suo mundum levaret, cuius peccatum nullo alio modo potuisset aboleri.: 1
Æque in una persona utrumque distinguunt, patrem et filium, discentes filium carnem esse, id est hominem, id est Iesum, patrem autem spiritum, id est deum, id est Christum.: 1