__________________________________________________________________ Title: The Holy Bible: Hebrew Transliteration Creator(s): Anonymous Language: Hebrew Rights: Public Domain CCEL Subjects: All; Bible; Old Testament __________________________________________________________________ Holy Bible Hebrew Transliteration __________________________________________________________________ Old Testament __________________________________________________________________ Genesis __________________________________________________________________ Chapter 1 ^1 br`syt br` `lhym `t hsmym v`t h`r&. ^2 vh`r& hyth thv vbhv vxsk jl-pny thvm vrvx `lhym mrxpt jl-pny hmym. ^3 vy`mr `lhym yhy `vr vyhy-`vr. ^4 vyr` `lhym `t-h`vr ky-+vb vybdl `lhym byn h`vr vbyn hxsk. ^5 vyqr` `lhym l`vr yvm vlxsk qr` lylh vyhy-jrb vyhy-bqr yvm `xd. ^6 vy`mr `lhym yhy rqyj btvk hmym vyhy mbdyl byn mym lmym. ^7 vyjs `lhym `t-hrqyj vybdl byn hmym `sr mtxt lrqyj vbyn hmym `sr mjl lrqyj vyhy-kn. ^8 vyqr` `lhym lrqyj smym vyhy-jrb vyhy-bqr yvm sny. ^9 vy`mr `lhym yqvv hmym mtxt hsmym `l-mqvm `xd vtr`h hybsh vyhy- kn. ^10 vyqr` `lhym lybsh `r& vlmqvh hmym qr` ymym vyr` `lhym ky- +vb. ^11 vy`mr `lhym tds` h`r& ds` jsb mzryj zrj j& pry jsh pry lmynv `sr zrjv-bv jl-h`r& vyhy-kn. ^12 vtv&` h`r& ds` jsb mzryj zrj lmynhv vj& jsh-pry `sr zrjv-bv lmynhv vyr` `lhym ky-+vb. ^13 vyhy-jrb vyhy-bqr yvm slysy. ^14 vy`mr `lhym yhy m`rt brqyj hsmym lhbdyl byn hyvm vbyn hlylh vhyv l`tt vlmvjdym vlymym vsnym. ^15 vhyv lm`vrt brqyj hsmym lh`yr jl-h`r& vyhy-kn. ^16 vyjs `lhym `t-sny hm`rt hgdlym `t-hm`vr hgdl lmmslt hyvm v`t- hm`vr hq+n lmmslt hlylh v`t hkvkbym. ^17 vytn `tm `lhym brqyj hsmym lh`yr jl-h`r&. ^18 vlmsl byvm vblylh vlhbdyl byn h`vr vbyn hxsk vyr` `lhym ky- +vb. ^19 vyhy-jrb vyhy-bqr yvm rbyjy. ^20 vy`mr `lhym ysr&v hmym sr& nps xyh vjvp yjvpp jl-h`r& jl-pny rqyj hsmym. ^21 vybr` `lhym `t-htnynm hgdlym v`t kl-nps hxyh hrmst `sr sr&v hmym lmynhm v`t kl-jvp knp lmynhv vyr` `lhym ky-+vb. ^22 vybrk `tm `lhym l`mr prv vrbv vml`v `t-hmym bymym vhjvp yrb b`r&. ^23 vyhy-jrb vyhy-bqr yvm xmysy. ^24 vy`mr `lhym tv&` h`r& nps xyh lmynh bhmh vrms vxytv-`r& lmynh vyhy-kn. ^25 vyjs `lhym `t-xyt h`r& lmynh v`t-hbhmh lmynh v`t kl-rms h`dmh lmynhv vyr` `lhym ky-+vb. ^26 vy`mr `lhym njsh `dm b&lmnv kdmvtnv vyrdv bdgt hym vbjvp hsmym vbbhmh vbkl-h`r& vbkl-hrms hrms jl-h`r&. ^27 vybr` `lhym `t-h`dm b&lmv b&lm `lhym br` `tv zkr vnqbh br` `tm. ^28 vybrk `tm `lhym vy`mr lhm `lhym prv vrbv vml`v `t-h`r& vkbsh vrdv bdgt hym vbjvp hsmym vbkl-xyh hrmst jl-h`r&. ^29 vy`mr `lhym hnh ntty lkm `t-kl-jsb zrj zrj `sr jl-pny kl- h`r& v`t-kl-hj& `sr-bv pry-j& zrj zrj lkm yhyh l`klh. ^30 vlkl-xyt h`r& vlkl-jvp hsmym vlkl rvms jl-h`r& `sr-bv nps xyh `t-kl-yrq jsb l`klh vyhy-kn. ^31 vyr` `lhym `t-kl-`sr jsh vhnh-+vb m`d vyhy-jrb vyhy-bqr yvm hssy. __________________________________________________________________ Chapter 2 ^1 vyklv hsmym vh`r& vkl-&b`m. ^2 vykl `lhym byvm hsbyjy ml`ktv `sr jsh vysbt byvm hsbyjy mkl- ml`ktv `sr jsh. ^3 vybrk `lhym `t-yvm hsbyjy vyqds `tv ky bv sbt mkl-ml`ktv `sr- br` `lhym ljsvt. ^4 `lh tvldvt hsmym vh`r& bhbr`m byvm jsvt yhvh `lhym `r& vsmym. ^5 vkl syx hsdh +rm yhyh b`r& vkl-jsb hsdh +rm y&mx ky l` hm+yr yhvh `lhym jl-h`r& v`dm `yn ljbd `t-h`dmh. ^6 v`d yjlh mn-h`r& vhsqh `t-kl-pny-h`dmh. ^7 vyy&r yhvh `lhym `t-h`dm jpr mn-h`dmh vypx b`pyv nsmt xyym vyhy h`dm lnps xyh. ^8 vy+j yhvh `lhym gn-bjdn mqdm vysm sm `t-h`dm `sr y&r. ^9 vy&mx yhvh `lhym mn-h`dmh kl-j& nxmd lmr`h v+vb lm`kl vj& hxyym btvk hgn vj& hdjt +vb vrj. ^10 vnhr y&` mjdn lhsqvt `t-hgn vmsm yprd vhyh l`rbjh r`sym. ^11 sm h`xd pysvn hv` h$bb `t kl-`r& hxvylh `sr-sm hzhb. ^12 vzhb h`r& hhv` +vb sm hbdlx v`bn hshm. ^13 vsm-hnhr hsny gyxvn hv` h$vbb `t kl-`r& kvs. ^14 vsm hnhr hslysy xdql hv` hhlk qdmt `svr vhnhr hrbyjy hv` prt. ^15 vyqx yhvh `lhym `t-h`dm vynxhv bgn-jdn ljbdh vlsmrh. ^16 vy&v yhvh `lhym jl-h`dm l`mr mkl j&-hgn `kl t`kl. ^17 vmj& hdjt +vb vrj l` t`kl mmnv ky byvm `klk mmnv mvt tmvt. ^18 vy`mr yhvh `lhym l`-+vb hyvt h`dm lbdv `jsh-lv jzr kngdv. ^19 vy&r yhvh `lhym mn-h`dmh kl-xyt hsdh v`t kl-jvp hsmym vyb` `l-h`dm lr`vt mh-yqr`-lv vkl `sr yqr`-lv h`dm nps xyh hv` smv. ^20 vyqr` h`dm smvt lkl-hbhmh vljvp hsmym vlkl xyt hsdh vl`dm l`- m&` jzr kngdv. ^21 vypl yhvh `lhym trdmh jl-h`dm vyysn vyqx `xt m&ljtyv vy$gr bsr txtnh. ^22 vybn yhvh `lhym `t-h&lj `sr-lqx mn-h`dm l`sh vyb`h `l-h`dm. ^23 vy`mr h`dm z`t hpjm j&m mj&my vbsr mbsry lz`t yqr` `sh ky m`ys lqxh-z`t. ^24 jl-kn yjzb-`ys `t-`byv v`t-`mv vdbq b`stv vhyv lbsr `xd. ^25 vyhyv snyhm jrvmym h`dm v`stv vl` ytbssv. __________________________________________________________________ Chapter 3 ^1 vhnxs hyh jrvm mkl xyt hsdh `sr jsh yhvh `lhym vy`mr `l-h`sh `p ky-`mr `lhym l` t`klv mkl j& hgn. ^2 vt`mr h`sh `l-hnxs mpry j&-hgn n`kl. ^3 vmpry hj& `sr btvk-hgn `mr `lhym l` t`klv mmnv vl` tgjv bv pn- tmtvn. ^4 vy`mr hnxs `l-h`sh l`-mvt tmtvn. ^5 ky ydj `lhym ky byvm `klkm mmnv vnpqxv jynykm vhyytm k`lhym ydjy +vb vrj. ^6 vtr` h`sh ky +vb hj& lm`kl vky t`vh-hv` ljynym vnxmd hj& lhskyl vtqx mpryv vt`kl vttn gm-l`ysh jmh vy`kl. ^7 vtpqxnh jyny snyhm vydjv ky jyrmm hm vytprv jlh t`nh vyjsv lhm xgrt. ^8 vysmjv `t-qvl yhvh `lhym mthlk bgn lrvx hyvm vytxb` h`dm v`stv mpny yhvh `lhym btvk j& hgn. ^9 vyqr` yhvh `lhym `l-h`dm vy`mr lv `ykh. ^10 vy`mr `t-qlk smjty bgn v`yr` ky-jyrm `nky v`xb`. ^11 vy`mr my hgyd lk ky jyrm `th hmn-hj& `sr &vytyk lblty `kl- mmnv `klt. ^12 vy`mr h`dm h`sh `sr ntth jmdy hv` ntnh-ly mn-hj& v`kl. ^13 vy`mr yhvh `lhym l`sh mh-z`t jsyt vt`mr h`sh hnxs hsy`ny v`kl. ^14 vy`mr yhvh `lhym `l-hnxs ky jsyt z`t `rvr `th mkl-hbhmh vmkl xyt hsdh jl-gxnk tlk vjpr t`kl kl-ymy xyyk. ^15 v`ybh `syt bynk vbyn h`sh vbyn zrjk vbyn zrjh hv` ysvpk r`s v`th tsvpnv jqb. ^16 `l-h`sh `mr hrbh `rbh j&bvnk vhrnk bj&b tldy bnym v`l-`ysk tsvqtk vhv` ymsl-bk. ^17 vl`dm `mr ky-smjt lqvl `stk vt`kl mn-hj& `sr &vytyk l`mr l` t`kl mmnv `rvrh h`dmh bjbvrk bj&bvn t`klnh kl ymy xyyk. ^18 vqv& vdrdr t&myx lk v`klt `t-jsb hsdh. ^19 bzjt `pyk t`kl lxm jd svbk `l-h`dmh ky mmnh lqxt ky-jpr `th v`l-jpr tsvb. ^20 vyqr` h`dm sm `stv xvh ky hv` hyth `m kl-xy. ^21 vyjs yhvh `lhym l`dm vl`stv ktnvt jvr vylbsm. ^22 vy`mr yhvh `lhym hn h`dm hyh k`xd mmnv ldjt +vb vrj vjth pn- yslx ydv vlqx gm mj& hxyym v`kl vxy ljlm. ^23 vyslxhv yhvh `lhym mgn-jdn ljbd `t-h`dmh `sr lqx msm. ^24 vygrs `t-h`dm vyskn mqdm lgn-jdn `t-hkrbym v`t lh+ hxrb hmthpkt lsmr `t-drk j& hxyym. __________________________________________________________________ Chapter 4 ^1 vh`dm ydj `t-xvh `stv vthr vtld `t-qyn vt`mr qnyty `ys `t- yhvh. ^2 vt$p lldt `t-`xyv `t-hbl vyhy-hbl rjh &`n vqyn hyh jbd `dmh. ^3 vyhy mq& ymym vyb` qyn mpry h`dmh mnxh lyhvh. ^4 vhbl hby` gm-hv` mbkrvt &`nv vmxlbhn vysj yhvh `l-hbl v`l- mnxtv. ^5 v`l-qyn v`l-mnxtv l` sjh vyxr lqyn m`d vyplv pnyv. ^6 vy`mr yhvh `l-qyn lmh xrh lk vlmh nplv pnyk. ^7 hlv` `m-ty+yb s`t v`m l` ty+yb lptx x+`t rb& v`lyk tsvqtv v`th tmsl-bv. ^8 vy`mr qyn `l-hbl `xyv vyhy bhyvtm bsdh vyqm qyn `l-hbl `xyv vyhrghv. ^9 vy`mr yhvh `l-qyn `y hbl `xyk vy`mr l` ydjty hsmr `xy `nky. ^10 vy`mr mh jsyt qvl dmy `xyk &jqym `ly mn-h`dmh. ^11 vjth `rvr `th mn-h`dmh `sr p&th `t-pyh lqxt `t-dmy `xyk mydk. ^12 ky tjbd `t-h`dmh l`-t$p tt-kxh lk nj vnd thyh b`r&. ^13 vy`mr qyn `l-yhvh gdvl jvny mnsv`. ^14 hn grst `ty hyvm mjl pny h`dmh vmpnyk `$tr vhyyty nj vnd b`r& vhyh kl-m&`y yhrgny. ^15 vy`mr lv yhvh lkn kl-hrg qyn sbjtym yqm vysm yhvh lqyn `vt lblty hkvt-`tv kl-m&`v. ^16 vy&` qyn mlpny yhvh vysb b`r&-nvd qdmt-jdn. ^17 vydj qyn `t-`stv vthr vtld `t-xnvk vyhy bnh jyr vyqr` sm hjyr ksm bnv xnvk. ^18 vyvld lxnvk `t-jyrd vjyrd yld `t-mxvy`l vmxyy`l yld `t- mtvs`l vmtvs`l yld `t-lmk. ^19 vyqx-lv lmk sty nsym sm h`xt jdh vsm hsnyt &lh. ^20 vtld jdh `t-ybl hv` hyh `by ysb `hl vmqnh. ^21 vsm `xyv yvbl hv` hyh `by kl-tps knvr vjvgb. ^22 v&lh gm-hv` yldh `t-tvbl qyn l+s kl-xrs nxst vbrzl v`xvt tvbl-qyn njmh. ^23 vy`mr lmk lnsyv jdh v&lh smjn qvly nsy lmk h`znh `mrty ky `ys hrgty lp&jy vyld lxbrty. ^24 ky sbjtym yqm-qyn vlmk sbjym vsbjh. ^25 vydj `dm jvd `t-`stv vtld bn vtqr` `t-smv st ky st-ly `lhym zrj `xr txt hbl ky hrgv qyn. ^26 vlst gm-hv` yld-bn vyqr` `t-smv `nvs `z hvxl lqr` bsm yhvh. __________________________________________________________________ Chapter 5 ^1 zh $pr tvldt `dm byvm br` `lhym `dm bdmvt `lhym jsh `tv. ^2 zkr vnqbh br`m vybrk `tm vyqr` `t-smm `dm byvm hbr`m. ^3 vyxy `dm slsym vm`t snh vyvld bdmvtv k&lmv vyqr` `t-smv st. ^4 vyhyv ymy-`dm `xry hvlydv `t-st smnh m`t snh vyvld bnym vbnvt. ^5 vyhyv kl-ymy `dm `sr-xy tsj m`vt snh vslsym snh vymt. ^6 vyxy-st xms snym vm`t snh vyvld `t-`nvs. ^7 vyxy-st `xry hvlydv `t-`nvs sbj snym vsmnh m`vt snh vyvld bnym vbnvt. ^8 vyhyv kl-ymy-st stym jsrh snh vtsj m`vt snh vymt. ^9 vyxy `nvs tsjym snh vyvld `t-qynn. ^10 vyxy `nvs `xry hvlydv `t-qynn xms jsrh snh vsmnh m`vt snh vyvld bnym vbnvt. ^11 vyhyv kl-ymy `nvs xms snym vtsj m`vt snh vymt. ^12 vyxy qynn sbjym snh vyvld `t-mhll`l. ^13 vyxy qynn `xry hvlydv `t-mhll`l `rbjym snh vsmnh m`vt snh vyvld bnym vbnvt. ^14 vyhyv kl-ymy qynn jsr snym vtsj m`vt snh vymt. ^15 vyxy mhll`l xms snym vssym snh vyvld `t-yrd. ^16 vyxy mhll`l `xry hvlydv `t-yrd slsym snh vsmnh m`vt snh vyvld bnym vbnvt. ^17 vyhyv kl-ymy mhll`l xms vtsjym snh vsmnh m`vt snh vymt. ^18 vyxy-yrd stym vssym snh vm`t snh vyvld `t-xnvk. ^19 vyxy-yrd `xry hvlydv `t-xnvk smnh m`vt snh vyvld bnym vbnvt. ^20 vyhyv kl-ymy-yrd stym vssym snh vtsj m`vt snh vymt. ^21 vyxy xnvk xms vssym snh vyvld `t-mtvslx. ^22 vythlk xnvk `t-h`lhym `xry hvlydv `t-mtvslx sls m`vt snh vyvld bnym vbnvt. ^23 vyhy kl-ymy xnvk xms vssym snh vsls m`vt snh. ^24 vythlk xnvk `t-h`lhym v`ynnv ky-lqx `tv `lhym. ^25 vyxy mtvslx sbj vsmnym snh vm`t snh vyvld `t-lmk. ^26 vyxy mtvslx `xry hvlydv `t-lmk stym vsmvnym snh vsbj m`vt snh vyvld bnym vbnvt. ^27 vyhyv kl-ymy mtvslx tsj vssym snh vtsj m`vt snh vymt. ^28 vyxy-lmk stym vsmnym snh vm`t snh vyvld bn. ^29 vyqr` `t-smv nx l`mr zh ynxmnv mmjsnv vmj&bvn ydynv mn-h`dmh `sr `rrh yhvh. ^30 vyxy-lmk `xry hvlydv `t-nx xms vtsjym snh vxms m`t snh vyvld bnym vbnvt. ^31 vyhy kl-ymy-lmk sbj vsbjym snh vsbj m`vt snh vymt. ^32 vyhy-nx bn-xms m`vt snh vyvld nx `t-sm `t-xm v`t-ypt. __________________________________________________________________ Chapter 6 ^1 vyhy ky-hxl h`dm lrb jl-pny h`dmh vbnvt yldv lhm. ^2 vyr`v bny-h`lhym `t-bnvt h`dm ky +bt hnh vyqxv lhm nsym mkl `sr bxrv. ^3 vy`mr yhvh l`-ydvn rvxy b`dm ljlm bsgm hv` bsr vhyv ymyv m`h vjsrym snh. ^4 hnplym hyv b`r& bymym hhm vgm `xry-kn `sr yb`v bny h`lhym `l- bnvt h`dm vyldv lhm hmh hgbrym `sr mjvlm `nsy hsm. ^5 vyr` yhvh ky rbh rjt h`dm b`r& vkl-y&r mxsbt lbv rq rj kl- hyvm. ^6 vynxm yhvh ky-jsh `t-h`dm b`r& vytj&b `l-lbv. ^7 vy`mr yhvh `mxh `t-h`dm `sr-br`ty mjl pny h`dmh m`dm jd-bhmh jd-rms vjd-jvp hsmym ky nxmty ky jsytm. ^8 vnx m&` xn bjyny yhvh. ^9 `lh tvldt nx nx `ys &dyq tmym hyh bdrtyv `t-h`lhym hthlk-nx. ^10 vyvld nx slsh bnym `t-sm `t-xm v`t-ypt. ^11 vtsxt h`r& lpny h`lhym vtml` h`r& xm$. ^12 vyr` `lhym `t-h`r& vhnh nsxth ky-hsxyt kl-bsr `t-drkv jl- h`r&. ^13 vy`mr `lhym lnx q& kl-bsr b` lpny ky-ml`h h`r& xm$ mpnyhm vhnny msxytm `t-h`r&. ^14 jsh lk tbt j&y-gpr qnym tjsh `t-htbh vkprt `th mbyt vmxv& bkpr. ^15 vzh `sr tjsh `th sls m`vt `mh `rk htbh xmsym `mh rxbh vslsym `mh qvmth. ^16 &hr tjsh ltbh v`l-`mh tklnh mlmjlh vptx htbh b&dh tsym txtym snym vslsym tjsh. ^17 v`ny hnny mby` `t-hmbvl mym jl-h`r& lsxt kl-bsr `sr-bv rvx xyym mtxt hsmym kl `sr-b`r& ygvj. ^18 vhqmty `t-bryty `tk vb`t `l-htbh `th vbnyk v`stk vnsy-bnyk `tk. ^19 vmkl-hxy mkl-bsr snym mkl tby` `l-htbh lhxyt `tk zkr vnqbh yhyv. ^20 mhjvp lmynhv vmn-hbhmh lmynh mkl rms h`dmh lmynhv snym mkl yb`v `lyk lhxyvt. ^21 v`th qx-lk mkl-m`kl `sr y`kl v`$pt `lyk vhyh lk vlhm l`klh. ^22 vyjs nx kkl `sr &vh `tv `lhym kn jsh. __________________________________________________________________ Chapter 7 ^1 vy`mr yhvh lnx b`-`th vkl-bytk `l-htbh ky-`tk r`yty &dyq lpny bdvr hzh. ^2 mkl hbhmh h+hvrh tqx-lk sbjh sbjh `ys v`stv vmn-hbhmh `sr l` +hrh hv` snym `ys v`stv. ^3 gm mjvp hsmym sbjh sbjh zkr vnqbh lxyvt zrj jl-pny kl-h`r&. ^4 ky lymym jvd sbjh `nky mm+yr jl-h`r& `rbjym yvm v`rbjym lylh vmxyty `t-kl-hyqvm `sr jsyty mjl pny h`dmh. ^5 vyjs nx kkl `sr-&vhv yhvh. ^6 vnx bn-ss m`vt snh vhmbvl hyh mym jl-h`r&. ^7 vyb` nx vbnyv v`stv vnsy-bnyv `tv `l-htbh mpny my hmbvl. ^8 mn-hbhmh h+hvrh vmn-hbhmh `sr `ynnh +hrh vmn-hjvp vkl `sr-rms jl-h`dmh. ^9 snym snym b`v `l-nx `l-htbh zkr vnqbh k`sr &vh `lhym `t-nx. ^10 vyhy lsbjt hymym vmy hmbvl hyv jl-h`r&. ^11 bsnt ss-m`vt snh lxyy-nx bxds hsny bsbjh-jsr yvm lxds byvm hzh nbqjv kl-mjynvt thvm rbh v`rbt hsmym nptxv. ^12 vyhy hgsm jl-h`r& `rbjym yvm v`rbjym lylh. ^13 bj&m hyvm hzh b` nx vsm-vxm vypt bny-nx v`st nx vslst nsy- bnyv `tm `l-htbh. ^14 hmh vkl-hxyh lmynh vkl-hbhmh lmynh vkl-hrms hrms jl-h`r& lmynhv vkl-hjvp lmynhv kl &pvr kl-knp. ^15 vyb`v `l-nx `l-htbh snym snym mkl-hbsr `sr-bv rvx xyym. ^16 vhb`ym zkr vnqbh mkl-bsr b`v k`sr &vh `tv `lhym vy$gr yhvh bjdv. ^17 vyhy hmbvl `rbjym yvm jl-h`r& vyrbv hmym vys`v `t-htbh vtrm mjl h`r&. ^18 vygbrv hmym vyrbv m`d jl-h`r& vtlk htbh jl-pny hmym. ^19 vhmym gbrv m`d m`d jl-h`r& vyk$v kl-hhrym hgbhym `sr-txt kl- hsmym. ^20 xms jsrh `mh mlmjlh gbrv hmym vyk$v hhrym. ^21 vygvj kl-bsr hrms jl-h`r& bjvp vbbhmh vbxyh vbkl-hsr& hsr& jl-h`r& vkl h`dm. ^22 kl `sr nsmt-rvx xyym b`pyv mkl `sr bxrbh mtv. ^23 vymx `t-kl-hyqvm `sr jl-pny h`dmh m`dm jd-bhmh jd-rms vjd- jvp hsmym vymxv mn-h`r& vys`r `k-nx v`sr `tv btbh. ^24 vygbrv hmym jl-h`r& xmsym vm`t yvm. __________________________________________________________________ Chapter 8 ^1 vyzkr `lhym `t-nx v`t kl-hxyh v`t-kl-hbhmh `sr `tv btbh vyjbr `lhym rvx jl-h`r& vyskv hmym. ^2 vy$krv mjynt thvm v`rbt hsmym vykl` hgsm mn-hsmym. ^3 vysbv hmym mjl h`r& hlvk vsvb vyx$rv hmym mq&h xmsym vm`t yvm. ^4 vtnx htbh bxds hsbyjy bsbjh-jsr yvm lxds jl hry `rr+. ^5 vhmym hyv hlvk vx$vr jd hxds hjsyry bjsyry b`xd lxds nr`v r`sy hhrym. ^6 vyhy mq& `rbjym yvm vyptx nx `t-xlvn htbh `sr jsh. ^7 vyslx `t-hjrb vy&` y&v` vsvb jd-ybst hmym mjl h`r&. ^8 vyslx `t-hyvnh m`tv lr`vt hqlv hmym mjl pny h`dmh. ^9 vl`-m&`h hyvnh mnvx lkp-rglh vtsb `lyv `l-htbh ky-mym jl-pny kl-h`r& vyslx ydv vyqxh vyb` `th `lyv `l-htbh. ^10 vyxl jvd sbjt ymym `xrym vy$p slx `t-hyvnh mn-htbh. ^11 vtb` `lyv hyvnh ljt jrb vhnh jlh-zyt +rp bpyh vydj nx ky-qlv hmym mjl h`r&. ^12 vyyxl jvd sbjt ymym `xrym vyslx `t-hyvnh vl`-y$ph svb-`lyv jvd. ^13 vyhy b`xt vss-m`vt snh br`svn b`xd lxds xrbv hmym mjl h`r& vy$r nx `t-mk$h htbh vyr` vhnh xrbv pny h`dmh. ^14 vbxds hsny bsbjh vjsrym yvm lxds ybsh h`r&. ^15 vydbr `lhym `l-nx l`mr. ^16 &` mn-htbh `th v`stk vbnyk vnsy-bnyk `tk. ^17 kl-hxyh `sr-`tk mkl-bsr bjvp vbbhmh vbkl-hrms hrms jl-h`r& hv&` `tk vsr&v b`r& vprv vrbv jl-h`r&. ^18 vy&`-nx vbnyv v`stv vnsy-bnyv `tv. ^19 kl-hxyh kl-hrms vkl-hjvp kl rvms jl-h`r& lmspxtyhm y&`v mn- htbh. ^20 vybn nx mzbx lyhvh vyqx mkl hbhmh h+hrh vmkl hjvp h+hvr vyjl jlt bmzbx. ^21 vyrx yhvh `t-ryx hnyxx vy`mr yhvh `l-lbv l`-`$p lqll jvd `t- h`dmh bjbvr h`dm ky y&r lb h`dm rj mnjryv vl`-`$p jvd lhkvt `t- kl-xy k`sr jsyty. ^22 jd kl-ymy h`r& zrj vq&yr vqr vxm vqy& vxrp vyvm vlylh l` ysbtv. __________________________________________________________________ Chapter 9 ^1 vybrk `lhym `t-nx v`t-bnyv vy`mr lhm prv vrbv vml`v `t-h`r&. ^2 vmvr`km vxtkm yhyh jl kl-xyt h`r& vjl kl-jvp hsmym bkl `sr trms h`dmh vbkl-dgy hym bydkm ntnv. ^3 kl-rms `sr hv`-xy lkm yhyh l`klh kyrq jsb ntty lkm `t-kl. ^4 `k-bsr bnpsv dmv l` t`klv. ^5 v`k `t-dmkm lnpstykm `drs myd kl-xyh `drsnv vmyd h`dm myd `ys `xyv `drs `t-nps h`dm. ^6 spk dm h`dm b`dm dmv yspk ky b&lm `lhym jsh `t-h`dm. ^7 v`tm prv vrbv sr&v b`r& vrbv-bh. ^8 vy`mr `lhym `l-nx v`l-bnyv `tv l`mr. ^9 v`ny hnny mqym `t-bryty `tkm v`t-zrjkm `xrykm. ^10 v`t kl-nps hxyh `sr `tkm bjvp bbhmh vbkl-xyt h`r& `tkm mkl y&`y htbh lkl xyt h`r&. ^11 vhqmty `t-bryty `tkm vl`-ykrt kl-bsr jvd mmy hmbvl vl`-yhyh jvd mbvl lsxt h`r&. ^12 vy`mr `lhym z`t `vt-hbryt `sr-`ny ntn byny vbynykm vbyn kl- nps xyh `sr `tkm ldrt jvlm. ^13 `t-qsty ntty bjnn vhyth l`vt bryt byny vbyn h`r&. ^14 vhyh bjnny jnn jl-h`r& vnr`th hqst bjnn. ^15 vzkrty `t-bryty `sr byny vbynykm vbyn kl-nps xyh bkl-bsr vl`- yhyh jvd hmym lmbvl lsxt kl-bsr. ^16 vhyth hqst bjnn vr`ytyh lzkr bryt jvlm byn `lhym vbyn kl-nps xyh bkl-bsr `sr jl-h`r&. ^17 vy`mr `lhym `l-nx z`t `vt-hbryt `sr hqmty byny vbyn kl-bsr `sr jl-h`r&. ^18 vyhyv bny-nx hy&`ym mn-htbh sm vxm vypt vxm hv` `by knjn. ^19 slsh `lh bny-nx vm`lh np&h kl-h`r&. ^20 vyxl nx `ys h`dmh vy+j krm. ^21 vyst mn-hyyn vyskr vytgl btvk `hlh. ^22 vyr` xm `by knjn `t jrvt `byv vygd lsny-`xyv bxv&. ^23 vyqx sm vypt `t-hsmlh vysymv jl-skm snyhm vylkv `xrnyt vyk$v `t jrvt `byhm vpnyhm `xrnyt vjrvt `byhm l` r`v. ^24 vyyq& nx myynv vydj `t `sr-jsh-lv bnv hq+n. ^25 vy`mr `rvr knjn jbd jbdym yhyh l`xyv. ^26 vy`mr brvk yhvh `lhy sm vyhy knjn jbd lmv. ^27 ypt `lhym lypt vyskn b`hly-sm vyhy knjn jbd lmv. ^28 vyxy-nx `xr hmbvl sls m`vt snh vxmsym snh. ^29 vyhy kl-ymy-nx tsj m`vt snh vxmsym snh vymt. __________________________________________________________________ Chapter 10 ^1 v`lh tvldt bny-nx sm xm vypt vyvldv lhm bnym `xr hmbvl. ^2 bny ypt gmr vmgvg vmdy vyvn vtbl vmsk vtyr$. ^3 vbny gmr `sknz vrypt vtgrmh. ^4 vbny yvn `lysh vtrsys ktym vddnym. ^5 m`lh nprdv `yy hgvym b`r&tm `ys llsnv lmspxtm bgvyhm. ^6 vbny xm kvs vm&rym vpv+ vknjn. ^7 vbny kvs $b` vxvylh v$bth vrjmh v$btk` vbny rjmh sb` vddn. ^8 vkvs yld `t-nmrd hv` hxl lhyvt gbr b`r&. ^9 hv`-hyh gbr-&yd lpny yhvh jl-kn y`mr knmrd gbvr &yd lpny yhvh. ^10 vthy r`syt mmlktv bbl v`rk v`kd vklnh b`r& snjr. ^11 mn-h`r& hhv` y&` `svr vybn `t-nynvh v`t-rxbt jyr v`t-klx. ^12 v`t-r$n byn nynvh vbyn klx hv` hjyr hgdlh. ^13 vm&rym yld `t-lvdym v`t-jnmym v`t-lhbym v`t-nptxym. ^14 v`t-ptr$ym v`t-k$lxym `sr y&`v msm plstym v`t-kptrym. ^15 vknjn yld `t-&ydn bkrv v`t-xt. ^16 v`t-hybv$y v`t-h`mry v`t hgrgsy. ^17 v`t-hxvy v`t-hjrqy v`t-h$yny. ^18 v`t-h`rvdy v`t-h&mry v`t-hxmty v`xr np&v mspxvt hknjny. ^19 vyhy gbvl hknjny m&ydn b`kh grrh jd-jzh b`kh $dmh vjmrh v`dmh v&bym jd-lsj. ^20 `lh bny-xm lmspxtm llsntm b`r&tm bgvyhm. ^21 vlsm yld gm-hv` `by kl-bny-jbr `xy ypt hgdvl. ^22 bny sm jylm v`svr v`rpksd vlvd v`rm. ^23 vbny `rm jv& vxvl vgtr vms. ^24 v`rpksd yld `t-slx vslx yld `t-jbr. ^25 vljbr yld sny bnym sm h`xd plg ky bymyv nplgh h`r& vsm `xyv yq+n. ^26 vyq+n yld `t-`lmvdd v`t-slp v`t-x&rmvt v`t-yrx. ^27 v`t-hdvrm v`t-`vzl v`t-dqlh. ^28 v`t-jvbl v`t-`bym`l v`t-sb`. ^29 v`t-`vpr v`t-xvylh v`t-yvbb kl-`lh bny yq+n. ^30 vyhy mvsbm mms` b`kh $prh hr hqdm. ^31 `lh bny-sm lmspxtm llsntm b`r&tm lgvyhm. ^32 `lh mspxt bny-nx ltvldtm bgvyhm vm`lh nprdv hgvym b`r& `xr hmbvl. __________________________________________________________________ Chapter 11 ^1 vyhy kl-h`r& sph `xt vdbrym `xdym. ^2 vyhy bn$jm mqdm vym&`v bqjh b`r& snjr vysbv sm. ^3 vy`mrv `ys `l-rjhv hbh nlbnh lbnym vnsrph lsrph vthy lhm hlbnh l`bn vhxmr hyh lhm lxmr. ^4 vy`mrv hbh nbnh-lnv jyr vmgdl vr`sv bsmym vnjsh-lnv sm pn- npv& jl-pny kl-h`r&. ^5 vyrd yhvh lr`t `t-hjyr v`t-hmgdl `sr bnv bny h`dm. ^6 vy`mr yhvh hn jm `xd vsph `xt lklm vzh hxlm ljsvt vjth l`- yb&r mhm kl `sr yzmv ljsvt. ^7 hbh nrdh vnblh sm sptm `sr l` ysmjv `ys spt rjhv. ^8 vyp& yhvh `tm msm jl-pny kl-h`r& vyxdlv lbnt hjyr. ^9 jl-kn qr` smh bbl ky-sm bll yhvh spt kl-h`r& vmsm hpy&m yhvh jl-pny kl-h`r&. ^10 `lh tvldt sm sm bn-m`t snh vyvld `t-`rpksd sntym `xr hmbvl. ^11 vyxy-sm `xry hvlydv `t-`rpksd xms m`vt snh vyvld bnym vbnvt. ^12 v`rpksd xy xms vslsym snh vyvld `t-slx. ^13 vyxy `rpksd `xry hvlydv `t-slx sls snym v`rbj m`vt snh vyvld bnym vbnvt. ^14 vslx xy slsym snh vyvld `t-jbr. ^15 vyxy-slx `xry hvlydv `t-jbr sls snym v`rbj m`vt snh vyvld bnym vbnvt. ^16 vyxy-jbr `rbj vslsym snh vyvld `t-plg. ^17 vyxy-jbr `xry hvlydv `t-plg slsym snh v`rbj m`vt snh vyvld bnym vbnvt. ^18 vyxy-plg slsym snh vyvld `t-rjv. ^19 vyxy-plg `xry hvlydv `t-rjv tsj snym vm`tym snh vyvld bnym vbnvt. ^20 vyxy rjv stym vslsym snh vyvld `t-srvg. ^21 vyxy rjv `xry hvlydv `t-srvg sbj snym vm`tym snh vyvld bnym vbnvt. ^22 vyxy srvg slsym snh vyvld `t-nxvr. ^23 vyxy srvg `xry hvlydv `t-nxvr m`tym snh vyvld bnym vbnvt. ^24 vyxy nxvr tsj vjsrym snh vyvld `t-trx. ^25 vyxy nxvr `xry hvlydv `t-trx tsj-jsrh snh vm`t snh vyvld bnym vbnvt. ^26 vyxy-trx sbjym snh vyvld `t-`brm `t-nxvr v`t-hrn. ^27 v`lh tvldt trx trx hvlyd `t-`brm `t-nxvr v`t-hrn vhrn hvlyd `t-lv+. ^28 vymt hrn jl-pny trx `byv b`r& mvldtv b`vr ksdym. ^29 vyqx `brm vnxvr lhm nsym sm `st-`brm sry vsm `st-nxvr mlkh bt-hrn `by-mlkh v`by y$kh. ^30 vthy sry jqrh `yn lh vld. ^31 vyqx trx `t-`brm bnv v`t-lv+ bn-hrn bn-bnv v`t sry kltv `st `brm bnv vy&`v `tm m`vr ksdym llkt `r&h knjn vyb`v jd-xrn vysbv sm. ^32 vyhyv ymy-trx xms snym vm`tym snh vymt trx bxrn. __________________________________________________________________ Chapter 12 ^1 vy`mr yhvh `l-`brm lk-lk m`r&k vmmvldtk vmbyt `byk `l-h`r& `sr `r`k. ^2 v`jsk lgvy gdvl v`brkk v`gdlh smk vhyh brkh. ^3 v`brkh mbrkyk vmqllk ``r vnbrkv bk kl mspxt h`dmh. ^4 vylk `brm k`sr dbr `lyv yhvh vylk `tv lv+ v`brm bn-xms snym vsbjym snh b&`tv mxrn. ^5 vyqx `brm `t-sry `stv v`t-lv+ bn-`xyv v`t-kl-rkvsm `sr rksv v`t-hnps `sr-jsv bxrn vy&`v llkt `r&h knjn vyb`v `r&h knjn. ^6 vyjbr `brm b`r& jd mqvm skm jd `lvn mvrh vhknjny `z b`r&. ^7 vyr` yhvh `l-`brm vy`mr lzrjk `tn `t-h`r& hz`t vybn sm mzbx lyhvh hnr`h `lyv. ^8 vyjtq msm hhrh mqdm lbyt-`l vy+ `hlh byt-`l mym vhjy mqdm vybn-sm mzbx lyhvh vyqr` bsm yhvh. ^9 vy$j `brm hlvk vn$vj hngbh. ^10 vyhy rjb b`r& vyrd `brm m&rymh lgvr sm ky-kbd hrjb b`r&. ^11 vyhy k`sr hqryb lbv` m&rymh vy`mr `l-sry `stv hnh-n` ydjty ky `sh ypt-mr`h `t. ^12 vhyh ky-yr`v `tk hm&rym v`mrv `stv z`t vhrgv `ty v`tk yxyv. ^13 `mry-n` `xty `t lmjn yy+b-ly bjbvrk vxyth npsy bgllk. ^14 vyhy kbv` `brm m&rymh vyr`v hm&rym `t-h`sh ky-yph hv` m`d. ^15 vyr`v `th sry prjh vyhllv `th `l-prjh vtqx h`sh byt prjh. ^16 vl`brm hy+yb bjbvrh vyhy-lv &`n-vbqr vxmrym vjbdym vspxt v`tnt vgmlym. ^17 vyngj yhvh `t-prjh ngjym gdlym v`t-bytv jl-dbr sry `st `brm. ^18 vyqr` prjh l`brm vy`mr mh-z`t jsyt ly lmh l`-hgdt ly ky `stk hv`. ^19 lmh `mrt `xty hv` v`qx `th ly l`sh vjth hnh `stk qx vlk. ^20 vy&v jlyv prjh `nsym vyslxv `tv v`t-`stv v`t-kl-`sr-lv. __________________________________________________________________ Chapter 13 ^1 vyjl `brm mm&rym hv` v`stv vkl-`sr-lv vlv+ jmv hngbh. ^2 v`brm kbd m`d bmqnh bk$p vbzhb. ^3 vylk lm$jyv mngb vjd-byt-`l jd-hmqvm `sr-hyh sm `hlh btxlh byn byt-`l vbyn hjy. ^4 `l-mqvm hmzbx `sr-jsh sm br`snh vyqr` sm `brm bsm yhvh. ^5 vgm-llv+ hhlk `t-`brm hyh &`n-vbqr v`hlym. ^6 vl`-ns` `tm h`r& lsbt yxdv ky-hyh rkvsm rb vl` yklv lsbt yxdv. ^7 vyhy-ryb byn rjy mqnh-`brm vbyn rjy mqnh-lv+ vhknjny vhprzy `z ysb b`r&. ^8 vy`mr `brm `l-lv+ `l-n` thy mrybh byny vbynk vbyn rjy vbyn rjyk ky-`nsym `xym `nxnv. ^9 hl` kl-h`r& lpnyk hprd n` mjly `m-hsm`l v`ymnh v`m-hymyn v`sm`ylh. ^10 vys`-lv+ `t-jynyv vyr` `t-kl-kkr hyrdn ky klh msqh lpny sxt yhvh `t-$dm v`t-jmrh kgn-yhvh k`r& m&rym b`kh &jr. ^11 vybxr-lv lv+ `t kl-kkr hyrdn vy$j lv+ mqdm vyprdv `ys mjl `xyv. ^12 `brm ysb b`r&-knjn vlv+ ysb bjry hkkr vy`hl jd-$dm. ^13 v`nsy $dm rjym vx+`ym lyhvh m`d. ^14 vyhvh `mr `l-`brm `xry hprd-lv+ mjmv s` n` jynyk vr`h mn- hmqvm `sr-`th sm &pnh vngbh vqdmh vymh. ^15 ky `t-kl-h`r& `sr-`th r`h lk `tnnh vlzrjk jd-jvlm. ^16 vsmty `t-zrjk kjpr h`r& `sr `m-yvkl `ys lmnvt `t-jpr h`r& gm- zrjk ymnh. ^17 qvm hthlk b`r& l`rkh vlrxbh ky lk `tnnh. ^18 vy`hl `brm vyb` vysb b`lny mmr` `sr bxbrvn vybn-sm mzbx lyhvh. __________________________________________________________________ Chapter 14 ^1 vyhy bymy `mrpl mlk-snjr `ryvk mlk `l$r kdrljmr mlk jylm vtdjl mlk gvym. ^2 jsv mlxmh `t-brj mlk $dm v`t-brsj mlk jmrh sn`b mlk `dmh vsm`br mlk &byym vmlk blj hy`-&jr. ^3 kl-`lh xbrv `l-jmq hsdym hv` ym hmlx. ^4 stym jsrh snh jbdv `t-kdrljmr vsls-jsrh snh mrdv. ^5 vb`rbj jsrh snh b` kdrljmr vhmlkym `sr `tv vykv `t-rp`ym bjstrt qrnym v`t-hzvzym bhm v`t h`ymym bsvh qrytym. ^6 v`t-hxry bhrrm sjyr jd `yl p`rn `sr jl-hmdbr. ^7 vysbv vyb`v `l-jyn msp+ hv` qds vykv `t-kl-sdh hjmlqy vgm `t- h`mry hysb bx&&n tmr. ^8 vy&` mlk-$dm vmlk jmrh vmlk `dmh vmlk &byym vmlk blj hv`-&jr vyjrkv `tm mlxmh bjmq hsdym. ^9 `t kdrljmr mlk jylm vtdjl mlk gvym v`mrpl mlk snjr v`ryvk mlk `l$r `rbjh mlkym `t-hxmsh. ^10 vjmq hsdym b`rt b`rt xmr vyn$v mlk-$dm vjmrh vyplv-smh vhns`rym hrh n$v. ^11 vyqxv `t-kl-rks $dm vjmrh v`t-kl-`klm vylkv. ^12 vyqxv `t-lv+ v`t-rksv bn-`xy `brm vylkv vhv` ysb b$dm. ^13 vyb` hply+ vygd l`brm hjbry vhv` skn b`lny mmr` h`mry `xy `skl v`xy jnr vhm bjly bryt-`brm. ^14 vysmj `brm ky nsbh `xyv vyrq `t-xnykyv ylydy bytv smnh jsr vsls m`vt vyrdp jd-dn. ^15 vyxlq jlyhm lylh hv` vjbdyv vykm vyrdpm jd-xvbh `sr msm`l ldmsq. ^16 vysb `t kl-hrks vgm `t-lv+ `xyv vrksv hsyb vgm `t-hnsym v`t- hjm. ^17 vy&` mlk-$dm lqr`tv `xry svbv mhkvt `t-kdr-ljmr v`t-hmlkym `sr `tv `l-jmq svh hv` jmq hmlk. ^18 vmlky-&dq mlk slm hv&y` lxm vyyn vhv` khn l`l jlyvn. ^19 vybrkhv vy`mr brvk `brm l`l jlyvn qnh smym v`r&. ^20 vbrvk `l jlyvn `sr-mgn &ryk bydk vytn-lv mjsr mkl. ^21 vy`mr mlk-$dm `l-`brm tn-ly hnps vhrks qx-lk. ^22 vy`mr `brm `l-mlk $dm hrmty ydy `l-yhvh `l jlyvn qnh smym v`r&. ^23 `m-mxv+ vjd srvk-njl v`m-`qx mkl-`sr-lk vl` t`mr `ny hjsrty `t-`brm. ^24 bljdy rq `sr `klv hnjrym vxlq h`nsym `sr hlkv `ty jnr `skl vmmr` hm yqxv xlqm. __________________________________________________________________ Chapter 15 ^1 `xr hdbrym h`lh hyh dbr-yhvh `l-`brm bmxzh l`mr `l-tyr` `brm `nky mgn lk skrk hrbh m`d. ^2 vy`mr `brm `dny yhvh mh-ttn-ly v`nky hvlk jryry vbn-msq byty hv` dmsq `lyjzr. ^3 vy`mr `brm hn ly l` ntth zrj vhnh bn-byty yvrs `ty. ^4 vhnh dbr-yhvh `lyv l`mr l` yyrsk zh ky-`m `sr y&` mmjyk hv` yyrsk. ^5 vyv&` `tv hxv&h vy`mr hb+-n` hsmymh v$pr hkvkbym `m-tvkl l$pr `tm vy`mr lv kh yhyh zrjk. ^6 vh`mn byhvh vyxsbh lv &dqh. ^7 vy`mr `lyv `ny yhvh `sr hv&`tyk m`vr ksdym ltt lk `t-h`r& hz`t lrsth. ^8 vy`mr `dny yhvh bmh `dj ky `yrsnh. ^9 vy`mr `lyv qxh ly jglh mslst vjz mslst v`yl msls vtr vgvzl. ^10 vyqx-lv `t-kl-`lh vybtr `tm btvk vytn `ys-btrv lqr`t rjhv v`t-h&pr l` btr. ^11 vyrd hjy+ jl-hpgrym vysb `tm `brm. ^12 vyhy hsms lbv` vtrdmh nplh jl-`brm vhnh `ymh xskh gdlh nplt jlyv. ^13 vy`mr l`brm ydj tdj ky-gr yhyh zrjk b`r& l` lhm vjbdvm vjnv `tm `rbj m`vt snh. ^14 vgm `t-hgvy `sr yjbdv dn `nky v`xry-kn y&`v brks gdvl. ^15 v`th tbv` `l-`btyk bslvm tqbr bsybh +vbh. ^16 vdvr rbyjy ysvbv hnh ky l`-slm jvn h`mry jd-hnh. ^17 vyhy hsms b`h vjl+h hyh vhnh tnvr jsn vlpyd `s `sr jbr byn hgzrym h`lh. ^18 byvm hhv` krt yhvh `t-`brm bryt l`mr lzrjk ntty `t-h`r& hz`t mnhr m&rym jd-hnhr hgdl nhr-prt. ^19 `t-hqyny v`t-hqnzy v`t hqdmny. ^20 v`t-hxty v`t-hprzy v`t-hrp`ym. ^21 v`t-h`mry v`t-hknjny v`t-hgrgsy v`t-hybv$y. __________________________________________________________________ Chapter 16 ^1 vsry `st `brm l` yldh lv vlh spxh m&ryt vsmh hgr. ^2 vt`mr sry `l-`brm hnh-n` j&rny yhvh mldt b`-n` `l-spxty `vly `bnh mmnh vysmj `brm lqvl sry. ^3 vtqx sry `st-`brm `t-hgr hm&ryt spxth mq& jsr snym lsbt `brm b`r& knjn vttn `th l`brm `ysh lv l`sh. ^4 vyb` `l-hgr vthr vtr` ky hrth vtql gbrth bjynyh. ^5 vt`mr sry `l-`brm xm$y jlyk `nky ntty spxty bxyqk vtr` ky hrth v`ql bjynyh ysp+ yhvh byny vbynyk. ^6 vy`mr `brm `l-sry hnh spxtk bydk jsy-lh h+vb bjynyk vtjnh sry vtbrx mpnyh. ^7 vym&`h ml`k yhvh jl-jyn hmym bmdbr jl-hjyn bdrk svr. ^8 vy`mr hgr spxt sry `y-mzh b`t v`nh tlky vt`mr mpny sry gbrty `nky brxt. ^9 vy`mr lh ml`k yhvh svby `l-gbrtk vhtjny txt ydyh. ^10 vy`mr lh ml`k yhvh hrbh `rbh `t-zrjk vl` y$pr mrb. ^11 vy`mr lh ml`k yhvh hnk hrh vyldt bn vqr`t smv ysmj`l ky-smj yhvh `l-jnyk. ^12 vhv` yhyh pr` `dm ydv bkl vyd kl bv vjl-pny kl-`xyv yskn. ^13 vtqr` sm-yhvh hdbr `lyh `th `l r`y ky `mrh hgm hlm r`yty `xry r`y. ^14 jl-kn qr` lb`r b`r lxy r`y hnh byn-qds vbyn brd. ^15 vtld hgr l`brm bn vyqr` `brm sm-bnv `sr-yldh hgr ysmj`l. ^16 v`brm bn-smnym snh vss snym bldt-hgr `t-ysmj`l l`brm. __________________________________________________________________ Chapter 17 ^1 vyhy `brm bn-tsjym snh vtsj snym vyr` yhvh `l-`brm vy`mr `lyv `ny-`l sdy hthlk lpny vhyh tmym. ^2 v`tnh bryty byny vbynk v`rbh `vtk bm`d m`d. ^3 vypl `brm jl-pnyv vydbr `tv `lhym l`mr. ^4 `ny hnh bryty `tk vhyyt l`b hmvn gvym. ^5 vl`-yqr` jvd `t-smk `brm vhyh smk `brhm ky `b-hmvn gvym nttyk. ^6 vhprty `tk bm`d m`d vnttyk lgvym vmlkym mmk y&`v. ^7 vhqmty `t-bryty byny vbynk vbyn zrjk `xryk ldrtm lbryt jvlm lhyvt lk l`lhym vlzrjk `xryk. ^8 vntty lk vlzrjk `xryk `t `r& mgryk `t kl-`r& knjn l`xzt jvlm vhyyty lhm l`lhym. ^9 vy`mr `lhym `l-`brhm v`th `t-bryty tsmr `th vzrjk `xryk ldrtm. ^10 z`t bryty `sr tsmrv byny vbynykm vbyn zrjk `xryk hmvl lkm kl- zkr. ^11 vnmltm `t bsr jrltkm vhyh l`vt bryt byny vbynykm. ^12 vbn-smnt ymym ymvl lkm kl-zkr ldrtykm ylyd byt vmqnt-k$p mkl bn-nkr `sr l` mzrjk hv`. ^13 hmvl ymvl ylyd bytk vmqnt k$pk vhyth bryty bbsrkm lbryt jvlm. ^14 vjrl zkr `sr l`-ymvl `t-bsr jrltv vnkrth hnps hhv` mjmyh `t- bryty hpr. ^15 vy`mr `lhym `l-`brhm sry `stk l`-tqr` `t-smh sry ky srh smh. ^16 vbrkty `th vgm ntty mmnh lk bn vbrktyh vhyth lgvym mlky jmym mmnh yhyv. ^17 vypl `brhm jl-pnyv vy&xq vy`mr blbv hlbn m`h-snh yvld v`m- srh hbt-tsjym snh tld. ^18 vy`mr `brhm `l-h`lhym lv ysmj`l yxyh lpnyk. ^19 vy`mr `lhym `bl srh `stk yldt lk bn vqr`t `t-smv y&xq vhqmty `t-bryty `tv lbryt jvlm lzrjv `xryv. ^20 vlysmj`l smjtyk hnh brkty `tv vhpryty `tv vhrbyty `tv bm`d m`d snym-jsr nsy`m yvlyd vnttyv lgvy gdvl. ^21 v`t-bryty `qym `t-y&xq `sr tld lk srh lmvjd hzh bsnh h`xrt. ^22 vykl ldbr `tv vyjl `lhym mjl `brhm. ^23 vyqx `brhm `t-ysmj`l bnv v`t kl-ylydy bytv v`t kl-mqnt k$pv kl-zkr b`nsy byt `brhm vyml `t-bsr jrltm bj&m hyvm hzh k`sr dbr `tv `lhym. ^24 v`brhm bn-tsjym vtsj snh bhmlv bsr jrltv. ^25 vysmj`l bnv bn-sls jsrh snh bhmlv `t bsr jrltv. ^26 bj&m hyvm hzh nmvl `brhm vysmj`l bnv. ^27 vkl-`nsy bytv ylyd byt vmqnt-k$p m`t bn-nkr nmlv `tv. __________________________________________________________________ Chapter 18 ^1 vyr` `lyv yhvh b`lny mmr` vhv` ysb ptx-h`hl kxm hyvm. ^2 vys` jynyv vyr` vhnh slsh `nsym n&bym jlyv vyr` vyr& lqr`tm mptx h`hl vystxv `r&h. ^3 vy`mr `dny `m-n` m&`ty xn bjynyk `l-n` tjbr mjl jbdk. ^4 yqx-n` mj+-mym vrx&v rglykm vhsjnv txt hj&. ^5 v`qxh pt-lxm v$jdv lbkm `xr tjbrv ky-jl-kn jbrtm jl-jbdkm vy`mrv kn tjsh k`sr dbrt. ^6 vymhr `brhm h`hlh `l-srh vy`mr mhry sls $`ym qmx $lt lvsy vjsy jgvt. ^7 v`l-hbqr r& `brhm vyqx bn-bqr rk v+vb vytn `l-hnjr vymhr ljsvt `tv. ^8 vyqx xm`h vxlb vbn-hbqr `sr jsh vytn lpnyhm vhv`-jmd jlyhm txt hj& vy`klv. ^9 vy`mrv `lyv `yh srh `stk vy`mr hnh b`hl. ^10 vy`mr svb `svb `lyk kjt xyh vhnh-bn lsrh `stk vsrh smjt ptx h`hl vhv` `xryv. ^11 v`brhm vsrh zqnym b`ym bymym xdl lhyvt lsrh `rx knsym. ^12 vt&xq srh bqrbh l`mr `xry blty hyth-ly jdnh v`dny zqn. ^13 vy`mr yhvh `l-`brhm lmh zh &xqh srh l`mr h`p `mnm `ld v`ny zqnty. ^14 hypl` myhvh dbr lmvjd `svb `lyk kjt xyh vlsrh bn. ^15 vtkxs srh l`mr l` &xqty ky yr`h vy`mr l` ky &xqt. ^16 vyqmv msm h`nsym vysqpv jl-pny $dm v`brhm hlk jmm lslxm. ^17 vyhvh `mr hmk$h `ny m`brhm `sr `ny jsh. ^18 v`brhm hyv yhyh lgvy gdvl vj&vm vnbrkv bv kl gvyy h`r&. ^19 ky ydjtyv lmjn `sr y&vh `t-bnyv v`t-bytv `xryv vsmrv drk yhvh ljsvt &dqh vmsp+ lmjn hby` yhvh jl-`brhm `t `sr-dbr jlyv. ^20 vy`mr yhvh zjqt $dm vjmrh ky-rbh vx+`tm ky kbdh m`d. ^21 `rdh-n` v`r`h hk&jqth hb`h `ly jsv klh v`m-l` `djh. ^22 vypnv msm h`nsym vylkv $dmh v`brhm jvdnv jmd lpny yhvh. ^23 vygs `brhm vy`mr h`p t$ph &dyq jm-rsj. ^24 `vly ys xmsym &dyqm btvk hjyr h`p t$ph vl`-ts` lmqvm lmjn xmsym h&dyqm `sr bqrbh. ^25 xllh lk mjst kdbr hzh lhmyt &dyq jm-rsj vhyh k&dyq krsj xllh lk hsp+ kl-h`r& l` yjsh msp+. ^26 vy`mr yhvh `m-`m&` b$dm xmsym &dyqm btvk hjyr vns`ty lkl- hmqvm bjbvrm. ^27 vyjn `brhm vy`mr hnh-n` hv`lty ldbr `l-`dny v`nky jpr v`pr. ^28 `vly yx$rvn xmsym h&dyqm xmsh htsxyt bxmsh `t-kl-hjyr vy`mr l` `sxyt `m-`m&` sm `rbjym vxmsh. ^29 vy$p jvd ldbr `lyv vy`mr `vly ym&`vn sm `rbjym vy`mr l` `jsh bjbvr h`rbjym. ^30 vy`mr `l-n` yxr l`dny v`dbrh `vly ym&`vn sm slsym vy`mr l` `jsh `m-`m&` sm slsym. ^31 vy`mr hnh-n` hv`lty ldbr `l-`dny `vly ym&`vn sm jsrym vy`mr l` `sxyt bjbvr hjsrym. ^32 vy`mr `l-n` yxr l`dny v`dbrh `k-hpjm `vly ym&`vn sm jsrh vy`mr l` `sxyt bjbvr hjsrh. ^33 vylk yhvh k`sr klh ldbr `l-`brhm v`brhm sb lmqmv. __________________________________________________________________ Chapter 19 ^1 vyb`v sny hml`kym $dmh bjrb vlv+ ysb bsjr-$dm vyr`-lv+ vyqm lqr`tm vystxv `pym `r&h. ^2 vy`mr hnh n`-`dny $vrv n` `l-byt jbdkm vlynv vrx&v rglykm vhskmtm vhlktm ldrkkm vy`mrv l` ky brxvb nlyn. ^3 vyp&r-bm m`d vy$rv `lyv vyb`v `l-bytv vyjs lhm msth vm&vt `ph vy`klv. ^4 +rm yskbv v`nsy hjyr `nsy $dm n$bv jl-hbyt mnjr vjd-zqn kl- hjm mq&h. ^5 vyqr`v `l-lv+ vy`mrv lv `yh h`nsym `sr-b`v `lyk hlylh hv&y`m `lynv vndjh `tm. ^6 vy&` `lhm lv+ hptxh vhdlt $gr `xryv. ^7 vy`mr `l-n` `xy trjv. ^8 hnh-n` ly sty bnvt `sr l`-ydjv `ys `v&y`h-n` `thn `lykm vjsv lhn k+vb bjynykm rq l`nsym h`l `l-tjsv dbr ky-jl-kn b`v b&l qrty. ^9 vy`mrv gs-hl`h vy`mrv h`xd b`-lgvr vysp+ spv+ jth nrj lk mhm vyp&rv b`ys blv+ m`d vygsv lsbr hdlt. ^10 vyslxv h`nsym `t-ydm vyby`v `t-lv+ `lyhm hbyth v`t-hdlt $grv. ^11 v`t-h`nsym `sr-ptx hbyt hkv b$nvrym mq+n vjd-gdvl vyl`v lm&` hptx. ^12 vy`mrv h`nsym `l-lv+ jd my-lk ph xtn vbnyk vbntyk vkl `sr-lk bjyr hv&` mn-hmqvm. ^13 ky-msxtym `nxnv `t-hmqvm hzh ky-gdlh &jqtm `t-pny yhvh vyslxnv yhvh lsxth. ^14 vy&` lv+ vydbr `l-xtnyv lqxy bntyv vy`mr qvmv &`v mn-hmqvm hzh ky-msxyt yhvh `t-hjyr vyhy km&xq bjyny xtnyv. ^15 vkmv hsxr jlh vy`y&v hml`kym blv+ l`mr qvm qx `t-`stk v`t- sty bntyk hnm&`t pn-t$ph bjvn hjyr. ^16 vytmhmh vyxzyqv h`nsym bydv vbyd-`stv vbyd sty bntyv bxmlt yhvh jlyv vy&`hv vynxhv mxv& ljyr. ^17 vyhy khv&y`m `tm hxv&h vy`mr hml+ jl-npsk `l-tby+ `xryk v`l- tjmd bkl-hkkr hhrh hml+ pn-t$ph. ^18 vy`mr lv+ `lhm `l-n` `dny. ^19 hnh-n` m&` jbdk xn bjynyk vtgdl x$dk `sr jsyt jmdy lhxyvt `t- npsy v`nky l` `vkl lhml+ hhrh pn-tdbqny hrjh vmty. ^20 hnh-n` hjyr hz`t qrbh lnv$ smh vhv` m&jr `ml+h n` smh hl` m&jr hv` vtxy npsy. ^21 vy`mr `lyv hnh ns`ty pnyk gm ldbr hzh lblty hpky `t-hjyr `sr dbrt. ^22 mhr hml+ smh ky l` `vkl ljsvt dbr jd-b`k smh jl-kn qr` sm- hjyr &vjr. ^23 hsms y&` jl-h`r& vlv+ b` &jrh. ^24 vyhvh hm+yr jl-$dm vjl-jmrh gpryt v`s m`t yhvh mn-hsmym. ^25 vyhpk `t-hjrym h`l v`t kl-hkkr v`t kl-ysby hjrym v&mx h`dmh. ^26 vtb+ `stv m`xryv vthy n&yb mlx. ^27 vyskm `brhm bbqr `l-hmqvm `sr-jmd sm `t-pny yhvh. ^28 vysqp jl-pny $dm vjmrh vjl-kl-pny `r& hkkr vyr` vhnh jlh qy+r h`r& kqy+r hkbsn. ^29 vyhy bsxt `lhym `t-jry hkkr vyzkr `lhym `t-`brhm vyslx `t- lv+ mtvk hhpkh bhpk `t-hjrym `sr-ysb bhn lv+. ^30 vyjl lv+ m&vjr vysb bhr vsty bntyv jmv ky yr` lsbt b&vjr vysb bmjrh hv` vsty bntyv. ^31 vt`mr hbkyrh `l-h&jyrh `bynv zqn v`ys `yn b`r& lbv` jlynv kdrk kl-h`r&. ^32 lkh nsqh `t-`bynv yyn vnskbh jmv vnxyh m`bynv zrj. ^33 vtsqyn `t-`byhn yyn blylh hv` vtb` hbkyrh vtskb `t-`byh vl`- ydj bskbh vbqvmh. ^34 vyhy mmxrt vt`mr hbkyrh `l-h&jyrh hn-skbty `ms `t-`by nsqnv yyn gm-hlylh vb`y skby jmv vnxyh m`bynv zrj. ^35 vtsqyn gm blylh hhv` `t-`byhn yyn vtqm h&jyrh vtskb jmv vl`- ydj bskbh vbqmh. ^36 vthryn sty bnvt-lv+ m`byhn. ^37 vtld hbkyrh bn vtqr` smv mv`b hv` `by-mv`b jd-hyvm. ^38 vh&jyrh gm-hv` yldh bn vtqr` smv bn-jmy hv` `by bny-jmvn jd- hyvm. __________________________________________________________________ Chapter 20 ^1 vy$j msm `brhm `r&h hngb vysb byn-qds vbyn svr vygr bgrr. ^2 vy`mr `brhm `l-srh `stv `xty hv` vyslx `bymlk mlk grr vyqx `t- srh. ^3 vyb` `lhym `l-`bymlk bxlvm hlylh vy`mr lv hnk mt jl-h`sh `sr- lqxt vhv` bjlt bjl. ^4 v`bymlk l` qrb `lyh vy`mr `dny hgvy gm-&dyq thrg. ^5 hl` hv` `mr-ly `xty hv` vhy`-gm-hv` `mrh `xy hv` btm-lbby vbnqyn kpy jsyty z`t. ^6 vy`mr `lyv h`lhym bxlm gm `nky ydjty ky btm-lbbk jsyt z`t v`xsk gm-`nky `vtk mx+v-ly jl-kn l`-nttyk lngj `lyh. ^7 vjth hsb `st-h`ys ky-nby` hv` vytpll bjdk vxyh v`m-`ynk msyb dj ky-mvt tmvt `th vkl-`sr-lk. ^8 vyskm `bymlk bbqr vyqr` lkl-jbdyv vydbr `t-kl-hdbrym h`lh b`znyhm vyyr`v h`nsym m`d. ^9 vyqr` `bymlk l`brhm vy`mr lv mh-jsyt lnv vmh-x+`ty lk ky-hb`t jly vjl-mmlkty x+`h gdlh mjsym `sr l`-yjsv jsyt jmdy. ^10 vy`mr `bymlk `l-`brhm mh r`yt ky jsyt `t-hdbr hzh. ^11 vy`mr `brhm ky `mrty rq `yn-yr`t `lhym bmqvm hzh vhrgvny jl- dbr `sty. ^12 vgm-`mnh `xty bt-`by hv` `k l` bt-`my vthy-ly l`sh. ^13 vyhy k`sr htjv `ty `lhym mbyt `by v`mr lh zh x$dk `sr tjsy jmdy `l kl-hmqvm `sr nbv` smh `mry-ly `xy hv`. ^14 vyqx `bymlk &`n vbqr vjbdym vspxt vytn l`brhm vysb lv `t srh `stv. ^15 vy`mr `bymlk hnh `r&y lpnyk b+vb bjynyk sb. ^16 vlsrh `mr hnh ntty `lp k$p l`xyk hnh hv`-lk k$vt jynym lkl `sr `tk v`t kl vnkxt. ^17 vytpll `brhm `l-h`lhym vyrp` `lhym `t-`bymlk v`t-`stv v`mhtyv vyldv. ^18 ky-j&r j&r yhvh bjd kl-rxm lbyt `bymlk jl-dbr srh `st `brhm. __________________________________________________________________ Chapter 21 ^1 vyhvh pqd `t-srh k`sr `mr vyjs yhvh lsrh k`sr dbr. ^2 vthr vtld srh l`brhm bn lzqnyv lmvjd `sr-dbr `tv `lhym. ^3 vyqr` `brhm `t-sm-bnv hnvld-lv `sr-yldh-lv srh y&xq. ^4 vyml `brhm `t-y&xq bnv bn-smnt ymym k`sr &vh `tv `lhym. ^5 v`brhm bn-m`t snh bhvld lv `t y&xq bnv. ^6 vt`mr srh &xq jsh ly `lhym kl-hsmj y&xq-ly. ^7 vt`mr my mll l`brhm hynyqh bnym srh ky-yldty bn lzqnyv. ^8 vygdl hyld vygml vyjs `brhm msth gdvl byvm hgml `t-y&xq. ^9 vtr` srh `t-bn-hgr hm&ryt `sr-yldh l`brhm m&xq. ^10 vt`mr l`brhm grs h`mh hz`t v`t-bnh ky l` yyrs bn-h`mh hz`t jm-bny jm-y&xq. ^11 vyrj hdbr m`d bjyny `brhm jl `vdt bnv. ^12 vy`mr `lhym `l-`brhm `l-yrj bjynyk jl-hnjr vjl-`mtk kl `sr t`mr `lyk srh smj bqlh ky by&xq yqr` lk zrj. ^13 vgm `t-bn-h`mh lgvy `symnv ky zrjk hv`. ^14 vyskm `brhm bbqr vyqx-lxm vxmt mym vytn `l-hgr sm jl-skmh v`t-hyld vyslxh vtlk vttj bmdbr b`r sbj. ^15 vyklv hmym mn-hxmt vtslk `t-hyld txt `xd hsyxm. ^16 vtlk vtsb lh mngd hrxq km+xvy qst ky `mrh `l-`r`h bmvt hyld vtsb mngd vts` `t-qlh vtbk. ^17 vysmj `lhym `t-qvl hnjr vyqr` ml`k `lhym `l-hgr mn-hsmym vy`mr lh mh-lk hgr `l-tyr`y ky-smj `lhym `l-qvl hnjr b`sr hv`- sm. ^18 qvmy s`y `t-hnjr vhxzyqy `t-ydk bv ky-lgvy gdvl `symnv. ^19 vypqx `lhym `t-jynyh vtr` b`r mym vtlk vtml` `t-hxmt mym vtsq `t-hnjr. ^20 vyhy `lhym `t-hnjr vygdl vysb bmdbr vyhy rbh qst. ^21 vysb bmdbr p`rn vtqx-lv `mv `sh m`r& m&rym. ^22 vyhy bjt hhv` vy`mr `bymlk vpykl sr-&b`v `l-`brhm l`mr `lhym jmk bkl `sr-`th jsh. ^23 vjth hsbjh ly b`lhym hnh `m-tsqr ly vlnyny vlnkdy kx$d `sr- jsyty jmk tjsh jmdy vjm-h`r& `sr-grth bh. ^24 vy`mr `brhm `nky `sbj. ^25 vhvkx `brhm `t-`bymlk jl-`dvt b`r hmym `sr gzlv jbdy `bymlk. ^26 vy`mr `bymlk l` ydjty my jsh `t-hdbr hzh vgm-`th l`-hgdt ly vgm `nky l` smjty blty hyvm. ^27 vyqx `brhm &`n vbqr vytn l`bymlk vykrtv snyhm bryt. ^28 vy&b `brhm `t-sbj kbst h&`n lbdhn. ^29 vy`mr `bymlk `l-`brhm mh hnh sbj kbst h`lh `sr h&bt lbdnh. ^30 vy`mr ky `t-sbj kbst tqx mydy bjbvr thyh-ly ljdh ky xprty `t- hb`r hz`t. ^31 jl-kn qr` lmqvm hhv` b`r sbj ky sm nsbjv snyhm. ^32 vykrtv bryt bb`r sbj vyqm `bymlk vpykl sr-&b`v vysbv `l-`r& plstym. ^33 vy+j `sl bb`r sbj vyqr`-sm bsm yhvh `l jvlm. ^34 vygr `brhm b`r& plstym ymym rbym. __________________________________________________________________ Chapter 22 ^1 vyhy `xr hdbrym h`lh vh`lhym n$h `t-`brhm vy`mr `lyv `brhm vy`mr hnny. ^2 vy`mr qx-n` `t-bnk `t-yxydk `sr-`hbt `t-y&xq vlk-lk `l-`r& hmryh vhjlhv sm ljlh jl `xd hhrym `sr `mr `lyk. ^3 vyskm `brhm bbqr vyxbs `t-xmrv vyqx `t-sny njryv `tv v`t y&xq bnv vybqj j&y jlh vyqm vylk `l-hmqvm `sr-`mr-lv h`lhym. ^4 byvm hslysy vys` `brhm `t-jynyv vyr` `t-hmqvm mrxq. ^5 vy`mr `brhm `l-njryv sbv-lkm ph jm-hxmvr v`ny vhnjr nlkh jd- kh vnstxvh vnsvbh `lykm. ^6 vyqx `brhm `t-j&y hjlh vysm jl-y&xq bnv vyqx bydv `t-h`s v`t- hm`klt vylkv snyhm yxdv. ^7 vy`mr y&xq `l-`brhm `byv vy`mr `by vy`mr hnny bny vy`mr hnh h`s vhj&ym v`yh hsh ljlh. ^8 vy`mr `brhm `lhym yr`h-lv hsh ljlh bny vylkv snyhm yxdv. ^9 vyb`v `l-hmqvm `sr `mr-lv h`lhym vybn sm `brhm `t-hmzbx vyjrk `t-hj&ym vyjqd `t-y&xq bnv vysm `tv jl-hmzbx mmjl lj&ym. ^10 vyslx `brhm `t-ydv vyqx `t-hm`klt lsx+ `t-bnv. ^11 vyqr` `lyv ml`k yhvh mn-hsmym vy`mr `brhm `brhm vy`mr hnny. ^12 vy`mr `l-tslx ydk `l-hnjr v`l-tjs lv m`vmh ky jth ydjty ky- yr` `lhym `th vl` xskt `t-bnk `t-yxydk mmny. ^13 vys` `brhm `t-jynyv vyr` vhnh-`yl `xr n`xz b$bk bqrnyv vylk `brhm vyqx `t-h`yl vyjlhv ljlh txt bnv. ^14 vyqr` `brhm sm-hmqvm hhv` yhvh yr`h `sr y`mr hyvm bhr yhvh yr`h. ^15 vyqr` ml`k yhvh `l-`brhm snyt mn-hsmym. ^16 vy`mr by nsbjty n`m-yhvh ky yjn `sr jsyt `t-hdbr hzh vl` xskt `t-bnk `t-yxydk. ^17 ky-brk `brkk vhrbh `rbh `t-zrjk kkvkby hsmym vkxvl `sr jl- spt hym vyrs zrjk `t sjr `ybyv. ^18 vhtbrkv bzrjk kl gvyy h`r& jqb `sr smjt bqly. ^19 vysb `brhm `l-njryv vyqmv vylkv yxdv `l-b`r sbj vysb `brhm bb`r sbj. ^20 vyhy `xry hdbrym h`lh vygd l`brhm l`mr hnh yldh mlkh gm-hv` bnym lnxvr `xyk. ^21 `t-jv& bkrv v`t-bvz `xyv v`t-qmv`l `by `rm. ^22 v`t-ksd v`t-xzv v`t-plds v`t-ydlp v`t btv`l. ^23 vbtv`l yld `t-rbqh smnh `lh yldh mlkh lnxvr `xy `brhm. ^24 vpylgsv vsmh r`vmh vtld gm-hv` `t-+bx v`t-gxm v`t-txs v`t- mjkh. __________________________________________________________________ Chapter 23 ^1 vyhyv xyy srh m`h snh vjsrym snh vsbj snym sny xyy srh. ^2 vtmt srh bqryt `rbj hv` xbrvn b`r& knjn vyb` `brhm l$pd lsrh vlbkth. ^3 vyqm `brhm mjl pny mtv vydbr `l-bny-xt l`mr. ^4 gr-vtvsb `nky jmkm tnv ly `xzt-qbr jmkm v`qbrh mty mlpny. ^5 vyjnv bny-xt `t-`brhm l`mr lv. ^6 smjnv `dny nsy` `lhym `th btvknv bmbxr qbrynv qbr `t-mtk `ys mmnv `t-qbrv l`-yklh mmk mqbr mtk. ^7 vyqm `brhm vystxv ljm-h`r& lbny-xt. ^8 vydbr `tm l`mr `m-ys `t-npskm lqbr `t-mty mlpny smjvny vpgjv- ly bjprvn bn-&xr. ^9 vytn-ly `t-mjrt hmkplh `sr-lv `sr bq&h sdhv bk$p ml` ytnnh ly btvkkm l`xzt-qbr. ^10 vjprvn ysb btvk bny-xt vyjn jprvn hxty `t-`brhm b`zny bny-xt lkl b`y sjr-jyrv l`mr. ^11 l`-`dny smjny hsdh ntty lk vhmjrh `sr-bv lk nttyh ljyny bny- jmy nttyh lk qbr mtk. ^12 vystxv `brhm lpny jm h`r&. ^13 vydbr `l-jprvn b`zny jm-h`r& l`mr `k `m-`th lv smjny ntty k$p hsdh qx mmny v`qbrh `t-mty smh. ^14 vyjn jprvn `t-`brhm l`mr lv. ^15 `dny smjny `r& `rbj m`t sql-k$p byny vbynk mh-hv` v`t-mtk qbr. ^16 vysmj `brhm `l-jprvn vysql `brhm ljprn `t-hk$p `sr dbr b`zny bny-xt `rbj m`vt sql k$p jbr l$xr. ^17 vyqm sdh jprvn `sr bmkplh `sr lpny mmr` hsdh vhmjrh `sr-bv vkl-hj& `sr bsdh `sr bkl-gblv $byb. ^18 l`brhm lmqnh ljyny bny-xt bkl b`y sjr-jyrv. ^19 v`xry-kn qbr `brhm `t-srh `stv `l-mjrt sdh hmkplh jl-pny mmr` hv` xbrvn b`r& knjn. ^20 vyqm hsdh vhmjrh `sr-bv l`brhm l`xzt-qbr m`t bny-xt. __________________________________________________________________ Chapter 24 ^1 v`brhm zqn b` bymym vyhvh brk `t-`brhm bkl. ^2 vy`mr `brhm `l-jbdv zqn bytv hmsl bkl-`sr-lv sym-n` ydk txt yrky. ^3 v`sbyjk byhvh `lhy hsmym v`lhy h`r& `sr l`-tqx `sh lbny mbnvt hknjny `sr `nky yvsb bqrbv. ^4 ky `l-`r&y v`l-mvldty tlk vlqxt `sh lbny ly&xq. ^5 vy`mr `lyv hjbd `vly l`-t`bh h`sh llkt `xry `l-h`r& hz`t hhsb `syb `t-bnk `l-h`r& `sr-y&`t msm. ^6 vy`mr `lyv `brhm hsmr lk pn-tsyb `t-bny smh. ^7 yhvh `lhy hsmym `sr lqxny mbyt `by vm`r& mvldty v`sr dbr-ly v`sr nsbj-ly l`mr lzrjk `tn `t-h`r& hz`t hv` yslx ml`kv lpnyk vlqxt `sh lbny msm. ^8 v`m-l` t`bh h`sh llkt `xryk vnqyt msbjty z`t rq `t-bny l` tsb smh. ^9 vysm hjbd `t-ydv txt yrk `brhm `dnyv vysbj lv jl-hdbr hzh. ^10 vyqx hjbd jsrh gmlym mgmly `dnyv vylk vkl-+vb `dnyv bydv vyqm vylk `l-`rm nhrym `l-jyr nxvr. ^11 vybrk hgmlym mxv& ljyr `l-b`r hmym ljt jrb ljt &`t hs`bt. ^12 vy`mr yhvh `lhy `dny `brhm hqrh-n` lpny hyvm vjsh-x$d jm `dny `brhm. ^13 hnh `nky n&b jl-jyn hmym vbnvt `nsy hjyr y&`t ls`b mym. ^14 vhyh hnjr `sr `mr `lyh h+y-n` kdk v`sth v`mrh sth vgm-gmlyk `sqh `th hkxt ljbdk ly&xq vbh `dj ky-jsyt x$d jm-`dny. ^15 vyhy-hv` +rm klh ldbr vhnh rbqh y&`t `sr yldh lbtv`l bn-mlkh `st nxvr `xy `brhm vkdh jl-skmh. ^16 vhnjr +bt mr`h m`d btvlh v`ys l` ydjh vtrd hjynh vtml` kdh vtjl. ^17 vyr& hjbd lqr`th vy`mr hgmy`yny n` mj+-mym mkdk. ^18 vt`mr sth `dny vtmhr vtrd kdh jl-ydh vtsqhv. ^19 vtkl lhsqtv vt`mr gm lgmlyk `s`b jd `m-klv lstt. ^20 vtmhr vtjr kdh `l-hsqt vtr& jvd `l-hb`r ls`b vts`b lkl- gmlyv. ^21 vh`ys mst`h lh mxrys ldjt hh&lyx yhvh drkv `m-l`. ^22 vyhy k`sr klv hgmlym lstvt vyqx h`ys nzm zhb bqj msqlv vsny &mydym jl-ydyh jsrh zhb msqlm. ^23 vy`mr bt-my `t hgydy n` ly hys byt-`byk mqvm lnv llyn. ^24 vt`mr `lyv bt-btv`l `nky bn-mlkh `sr yldh lnxvr. ^25 vt`mr `lyv gm-tbn gm-m$pv` rb jmnv gm-mqvm llvn. ^26 vyqd h`ys vystxv lyhvh. ^27 vy`mr brvk yhvh `lhy `dny `brhm `sr l`-jzb x$dv v`mtv mjm `dny `nky bdrk nxny yhvh byt `xy `dny. ^28 vtr& hnjr vtgd lbyt `mh kdbrym h`lh. ^29 vlrbqh `x vsmv lbn vyr& lbn `l-h`ys hxv&h `l-hjyn. ^30 vyhy kr`t `t-hnzm v`t-h&mdym jl-ydy `xtv vksmjv `t-dbry rbqh `xtv l`mr kh-dbr `ly h`ys vyb` `l-h`ys vhnh jmd jl-hgmlym jl- hjyn. ^31 vy`mr bv` brvk yhvh lmh tjmd bxv& v`nky pnyty hbyt vmqvm lgmlym. ^32 vyb` h`ys hbyth vyptx hgmlym vytn tbn vm$pv` lgmlym vmym lrx& rglyv vrgly h`nsym `sr `tv. ^33 vyysm lpnyv l`kl vy`mr l` `kl jd `m-dbrty dbry vy`mr dbr. ^34 vy`mr jbd `brhm `nky. ^35 vyhvh brk `t-`dny m`d vygdl vytn-lv &`n vbqr vk$p vzhb vjbdm vspxt vgmlym vxmrym. ^36 vtld srh `st `dny bn l`dny `xry zqnth vytn-lv `t-kl-`sr-lv. ^37 vysbjny `dny l`mr l`-tqx `sh lbny mbnvt hknjny `sr `nky ysb b`r&v. ^38 `m-l` `l-byt-`by tlk v`l-mspxty vlqxt `sh lbny. ^39 v`mr `l-`dny `ly l`-tlk h`sh `xry. ^40 vy`mr `ly yhvh `sr-hthlkty lpnyv yslx ml`kv `tk vh&lyx drkk vlqxt `sh lbny mmspxty vmbyt `by. ^41 `z tnqh m`lty ky tbv` `l-mspxty v`m-l` ytnv lk vhyyt nqy m`lty. ^42 v`b` hyvm `l-hjyn v`mr yhvh `lhy `dny `brhm `m-ysk-n` m&lyx drky `sr `nky hlk jlyh. ^43 hnh `nky n&b jl-jyn hmym vhyh hjlmh hy&`t ls`b v`mrty `lyh hsqyny-n` mj+-mym mkdk. ^44 v`mrh `ly gm-`th sth vgm lgmlyk `s`b hv` h`sh `sr-hkyx yhvh lbn-`dny. ^45 `ny +rm `klh ldbr `l-lby vhnh rbqh y&`t vkdh jl-skmh vtrd hjynh vts`b v`mr `lyh hsqyny n`. ^46 vtmhr vtvrd kdh mjlyh vt`mr sth vgm-gmlyk `sqh v`st vgm hgmlym hsqth. ^47 v`s`l `th v`mr bt-my `t vt`mr bt-btv`l bn-nxvr `sr yldh-lv mlkh v`sm hnzm jl-`ph vh&mydym jl-ydyh. ^48 v`qd v`stxvh lyhvh v`brk `t-yhvh `lhy `dny `brhm `sr hnxny bdrk `mt lqxt `t-bt-`xy `dny lbnv. ^49 vjth `m-yskm jsym x$d v`mt `t-`dny hgydv ly v`m-l` hgydv ly v`pnh jl-ymyn `v jl-sm`l. ^50 vyjn lbn vbtv`l vy`mrv myhvh y&` hdbr l` nvkl dbr `lyk rj `v- +vb. ^51 hnh-rbqh lpnyk qx vlk vthy `sh lbn-`dnyk k`sr dbr yhvh. ^52 vyhy k`sr smj jbd `brhm `t-dbryhm vystxv `r&h lyhvh. ^53 vyv&` hjbd kly-k$p vkly zhb vbgdym vytn lrbqh vmgdnt ntn l`xyh vl`mh. ^54 vy`klv vystv hv` vh`nsym `sr-jmv vylynv vyqvmv bbqr vy`mr slxny l`dny. ^55 vy`mr `xyh v`mh tsb hnjr `tnv ymym `v jsvr `xr tlk. ^56 vy`mr `lhm `l-t`xrv `ty vyhvh h&lyx drky slxvny v`lkh l`dny. ^57 vy`mrv nqr` lnjr vns`lh `t-pyh. ^58 vyqr`v lrbqh vy`mrv `lyh htlky jm-h`ys hzh vt`mr `lk. ^59 vyslxv `t-rbqh `xtm v`t-mnqth v`t-jbd `brhm v`t-`nsyv. ^60 vybrkv `t-rbqh vy`mrv lh `xtnv `t hyy l`lpy rbbh vyyrs zrjk `t sjr sn`yv. ^61 vtqm rbqh vnjrtyh vtrkbnh jl-hgmlym vtlknh `xry h`ys vyqx hjbd `t-rbqh vylk. ^62 vy&xq b` mbv` b`r lxy r`y vhv` yvsb b`r& hngb. ^63 vy&` y&xq lsvx bsdh lpnvt jrb vys` jynyv vyr` vhnh gmlym b`ym. ^64 vts` rbqh `t-jynyh vtr` `t-y&xq vtpl mjl hgml. ^65 vt`mr `l-hjbd my-h`ys hlzh hhlk bsdh lqr`tnv vy`mr hjbd hv` `dny vtqx h&jyp vttk$. ^66 vy$pr hjbd ly&xq `t kl-hdbrym `sr jsh. ^67 vyb`h y&xq h`hlh srh `mv vyqx `t-rbqh vthy-lv l`sh vy`hbh vynxm y&xq `xry `mv. __________________________________________________________________ Chapter 25 ^1 vy$p `brhm vyqx `sh vsmh q+vrh. ^2 vtld lv `t-zmrn v`t-yqsn v`t-mdn v`t-mdyn v`t-ysbq v`t-svx. ^3 vyqsn yld `t-sb` v`t-ddn vbny ddn hyv `svrm vl+vsm vl`mym. ^4 vbny mdyn jyph vjpr vxnk v`bydj v`ldjh kl-`lh bny q+vrh. ^5 vytn `brhm `t-kl-`sr-lv ly&xq. ^6 vlbny hpylgsym `sr l`brhm ntn `brhm mtnt vyslxm mjl y&xq bnv bjvdnv xy qdmh `l-`r& qdm. ^7 v`lh ymy sny-xyy `brhm `sr-xy m`t snh vsbjym snh vxms snym. ^8 vygvj vymt `brhm bsybh +vbh zqn vsbj vy`$p `l-jmyv. ^9 vyqbrv `tv y&xq vysmj`l bnyv `l-mjrt hmkplh `l-sdh jprn bn- &xr hxty `sr jl-pny mmr`. ^10 hsdh `sr-qnh `brhm m`t bny-xt smh qbr `brhm vsrh `stv. ^11 vyhy `xry mvt `brhm vybrk `lhym `t-y&xq bnv vysb y&xq jm-b`r lxy r`y. ^12 v`lh tldt ysmj`l bn-`brhm `sr yldh hgr hm&ryt spxt srh l`brhm. ^13 v`lh smvt bny ysmj`l bsmtm ltvldtm bkr ysmj`l nbyt vqdr v`db`l vmbsm. ^14 vmsmj vdvmh vms`. ^15 xdd vtym` y+vr npys vqdmh. ^16 `lh hm bny ysmj`l v`lh smtm bx&ryhm vb+yrtm snym-jsr nsy`m l`mtm. ^17 v`lh sny xyy ysmj`l m`t snh vslsym snh vsbj snym vygvj vymt vy`$p `l-jmyv. ^18 vysknv mxvylh jd-svr `sr jl-pny m&rym b`kh `svrh jl-pny kl- `xyv npl. ^19 v`lh tvldt y&xq bn-`brhm `brhm hvlyd `t-y&xq. ^20 vyhy y&xq bn-`rbjym snh bqxtv `t-rbqh bt-btv`l h`rmy mpdn `rm `xvt lbn h`rmy lv l`sh. ^21 vyjtr y&xq lyhvh lnkx `stv ky jqrh hv` vyjtr lv yhvh vthr rbqh `stv. ^22 vytr&&v hbnym bqrbh vt`mr `m-kn lmh zh `nky vtlk ldrs `t- yhvh. ^23 vy`mr yhvh lh sny gyym bb+nk vsny l`mym mmjyk yprdv vl`m ml`m y`m& vrb yjbd &jyr. ^24 vyml`v ymyh lldt vhnh tvmm bb+nh. ^25 vy&` hr`svn `dmvny klv k`drt sjr vyqr`v smv jsv. ^26 v`xry-kn y&` `xyv vydv `xzt bjqb jsv vyqr` smv yjqb vy&xq bn- ssym snh bldt `tm. ^27 vygdlv hnjrym vyhy jsv `ys ydj &yd `ys sdh vyjqb `ys tm ysb `hlym. ^28 vy`hb y&xq `t-jsv ky-&yd bpyv vrbqh `hbt `t-yjqb. ^29 vyzd yjqb nzyd vyb` jsv mn-hsdh vhv` jyp. ^30 vy`mr jsv `l-yjqb hljy+ny n` mn-h`dm h`dm hzh ky jyp `nky jl- kn qr`-smv `dvm. ^31 vy`mr yjqb mkrh kyvm `t-bkrtk ly. ^32 vy`mr jsv hnh `nky hvlk lmvt vlmh-zh ly bkrh. ^33 vy`mr yjqb hsbjh ly kyvm vysbj lv vymkr `t-bkrtv lyjqb. ^34 vyjqb ntn ljsv lxm vnzyd jdsym vy`kl vyst vyqm vylk vybz jsv `t-hbkrh. __________________________________________________________________ Chapter 26 ^1 vyhy rjb b`r& mlbd hrjb hr`svn `sr hyh bymy `brhm vylk y&xq `l-`bymlk mlk-plstym grrh. ^2 vyr` `lyv yhvh vy`mr `l-trd m&rymh skn b`r& `sr `mr `lyk. ^3 gvr b`r& hz`t v`hyh jmk v`brkk ky-lk vlzrjk `tn `t-kl-h`r&t h`l vhqmty `t-hsbjh `sr nsbjty l`brhm `byk. ^4 vhrbyty `t-zrjk kkvkby hsmym vntty lzrjk `t kl-h`r&t h`l vhtbrkv bzrjk kl gvyy h`r&. ^5 jqb `sr-smj `brhm bqly vysmr msmrty m&vty xqvty vtvrty. ^6 vysb y&xq bgrr. ^7 vys`lv `nsy hmqvm l`stv vy`mr `xty hv` ky yr` l`mr `sty pn- yhrgny `nsy hmqvm jl-rbqh ky-+vbt mr`h hv`. ^8 vyhy ky `rkv-lv sm hymym vysqp `bymlk mlk plstym bjd hxlvn vyr` vhnh y&xq m&xq `t rbqh `stv. ^9 vyqr` `bymlk ly&xq vy`mr `k hnh `stk hv` v`yk `mrt `xty hv` vy`mr `lyv y&xq ky `mrty pn-`mvt jlyh. ^10 vy`mr `bymlk mh-z`t jsyt lnv kmj+ skb `xd hjm `t-`stk vhb`t jlynv `sm. ^11 vy&v `bymlk `t-kl-hjm l`mr hngj b`ys hzh vb`stv mvt yvmt. ^12 vyzrj y&xq b`r& hhv` vym&` bsnh hhv` m`h sjrym vybrkhv yhvh. ^13 vygdl h`ys vylk hlvk vgdl jd ky-gdl m`d. ^14 vyhy-lv mqnh-&`n vmqnh bqr vjbdh rbh vyqn`v `tv plstym. ^15 vkl-hb`rt `sr xprv jbdy `byv bymy `brhm `byv $tmvm plstym vyml`vm jpr. ^16 vy`mr `bymlk `l-y&xq lk mjmnv ky-j&mt-mmnv m`d. ^17 vylk msm y&xq vyxn bnxl-grr vysb sm. ^18 vysb y&xq vyxpr `t-b`rt hmym `sr xprv bymy `brhm `byv vy$tmvm plstym `xry mvt `brhm vyqr` lhn smvt ksmt `sr-qr` lhn `byv. ^19 vyxprv jbdy-y&xq bnxl vym&`v-sm b`r mym xyym. ^20 vyrybv rjy grr jm-rjy y&xq l`mr lnv hmym vyqr` sm-hb`r jsq ky htjsqv jmv. ^21 vyxprv b`r `xrt vyrybv gm-jlyh vyqr` smh s+nh. ^22 vyjtq msm vyxpr b`r `xrt vl` rbv jlyh vyqr` smh rxbvt vy`mr ky-jth hrxyb yhvh lnv vprynv b`r&. ^23 vyjl msm b`r sbj. ^24 vyr` `lyv yhvh blylh hhv` vy`mr `nky `lhy `brhm `byk `l-tyr` ky-`tk `nky vbrktyk vhrbyty `t-zrjk bjbvr `brhm jbdy. ^25 vybn sm mzbx vyqr` bsm yhvh vy+-sm `hlv vykrv-sm jbdy-y&xq b`r. ^26 v`bymlk hlk `lyv mgrr v`xzt mrjhv vpykl sr-&b`v. ^27 vy`mr `lhm y&xq mdvj b`tm `ly v`tm sn`tm `ty vtslxvny m`tkm. ^28 vy`mrv r`v r`ynv ky-hyh yhvh jmk vn`mr thy n` `lh bynvtynv bynynv vbynk vnkrth bryt jmk. ^29 `m-tjsh jmnv rjh k`sr l` ngjnvk vk`sr jsynv jmk rq-+vb vnslxk bslvm `th jth brvk yhvh. ^30 vyjs lhm msth vy`klv vystv. ^31 vyskymv bbqr vysbjv `ys l`xyv vyslxm y&xq vylkv m`tv bslvm. ^32 vyhy byvm hhv` vyb`v jbdy y&xq vygdv lv jl-`dvt hb`r `sr xprv vy`mrv lv m&`nv mym. ^33 vyqr` `th sbjh jl-kn sm-hjyr b`r sbj jd hyvm hzh. ^34 vyhy jsv bn-`rbjym snh vyqx `sh `t-yhvdyt bt-b`ry hxty v`t- bsmt bt-`yln hxty. ^35 vthyyn mrt rvx ly&xq vlrbqh. __________________________________________________________________ Chapter 27 ^1 vyhy ky-zqn y&xq vtkhyn jynyv mr`t vyqr` `t-jsv bnv hgdl vy`mr `lyv bny vy`mr `lyv hnny. ^2 vy`mr hnh-n` zqnty l` ydjty yvm mvty. ^3 vjth s`-n` klyk tlyk vqstk v&` hsdh v&vdh ly &ydh. ^4 vjsh-ly m+jmym k`sr `hbty vhby`h ly v`klh bjbvr tbrkk npsy b+rm `mvt. ^5 vrbqh smjt bdbr y&xq `l-jsv bnv vylk jsv hsdh l&vd &yd lhby`. ^6 vrbqh `mrh `l-yjqb bnh l`mr hnh smjty `t-`byk mdbr `l-jsv `xyk l`mr. ^7 hby`h ly &yd vjsh-ly m+jmym v`klh v`brkkh lpny yhvh lpny mvty. ^8 vjth bny smj bqly l`sr `ny m&vh `tk. ^9 lk-n` `l-h&`n vqx-ly msm sny gdyy jzym +bym v`jsh `tm m+jmym l`byk k`sr `hb. ^10 vhb`t l`byk v`kl bjbr `sr ybrkk lpny mvtv. ^11 vy`mr yjqb `l-rbqh `mv hn jsv `xy `ys sjr v`nky `ys xlq. ^12 `vly ymsny `by vhyyty bjynyv kmtjtj vhb`ty jly qllh vl` brkh. ^13 vt`mr lv `mv jly qlltk bny `k smj bqly vlk qx-ly. ^14 vylk vyqx vyb` l`mv vtjs `mv m+jmym k`sr `hb `byv. ^15 vtqx rbqh `t-bgdy jsv bnh hgdl hxmdt `sr `th bbyt vtlbs `t- yjqb bnh hq+n. ^16 v`t jrt gdyy hjzym hlbysh jl-ydyv vjl xlqt &v`ryv. ^17 vttn `t-hm+jmym v`t-hlxm `sr jsth byd yjqb bnh. ^18 vyb` `l-`byv vy`mr `by vy`mr hnny my `th bny. ^19 vy`mr yjqb `l-`byv `nky jsv bkrk jsyty k`sr dbrt `ly qvm-n` sbh v`klh m&ydy bjbvr tbrkny npsk. ^20 vy`mr y&xq `l-bnv mh-zh mhrt lm&` bny vy`mr ky hqrh yhvh `lhyk lpny. ^21 vy`mr y&xq `l-yjqb gsh-n` v`msk bny h`th zh bny jsv `m-l`. ^22 vygs yjqb `l-y&xq `byv vymshv vy`mr hql qvl yjqb vhydym ydy jsv. ^23 vl` hkyrv ky-hyv ydyv kydy jsv `xyv sjrt vybrkhv. ^24 vy`mr `th zh bny jsv vy`mr `ny. ^25 vy`mr hgsh ly v`klh m&yd bny lmjn tbrkk npsy vygs-lv vy`kl vyb` lv yyn vyst. ^26 vy`mr `lyv y&xq `byv gsh-n` vsqh-ly bny. ^27 vygs vysq-lv vyrx `t-ryx bgdyv vybrkhv vy`mr r`h ryx bny kryx sdh `sr brkv yhvh. ^28 vytn-lk h`lhym m+l hsmym vmsmny h`r& vrb dgn vtyrs. ^29 yjbdvk jmym vystxv lk l`mym hvh gbyr l`xyk vystxvv lk bny `mk `rryk `rvr vmbrkyk brvk. ^30 vyhy k`sr klh y&xq lbrk `t-yjqb vyhy `k y&` y&` yjqb m`t pny y&xq `byv vjsv `xyv b` m&ydv. ^31 vyjs gm-hv` m+jmym vyb` l`byv vy`mr l`byv yqm `by vy`kl m&yd bnv bjbr tbrkny npsk. ^32 vy`mr lv y&xq `byv my-`th vy`mr `ny bnk bkrk jsv. ^33 vyxrd y&xq xrdh gdlh jd-m`d vy`mr my-`pv` hv` h&d-&yd vyb` ly v`kl mkl b+rm tbv` v`brkhv gm-brvk yhyh. ^34 ksmj jsv `t-dbry `byv vy&jq &jqh gdlh vmrh jd-m`d vy`mr l`byv brkny gm-`ny `by. ^35 vy`mr b` `xyk bmrmh vyqx brktk. ^36 vy`mr hky qr` smv yjqb vyjqbny zh pjmym `t-bkrty lqx vhnh jth lqx brkty vy`mr hl`-`< ly brkh. ^37 vyjn y&xq vy`mr ljsv hn gbyr smtyv lk v`t-kl-`xyv ntty lv ljbdym vdgn vtyrs $mktyv vlkh `pv` mh `jsh bny. ^38 vy`mr jsv `l-`byv hbrkh `xt hv`-lk `by brkny gm-`ny `by vys` jsv qlv vybk. ^39 vyjn y&xq `byv vy`mr `lyv hnh msmny h`r& yhyh mvsbk vm+l hsmym mjl. ^40 vjl-xrbk txyh v`t-`xyk tjbd vhyh k`sr tryd vprqt jlv mjl &v`rk. ^41 vys+m jsv `t-yjqb jl-hbrkh `sr brkv `byv vy`mr jsv blbv yqrbv ymy `bl `by v`hrgh `t-yjqb `xy. ^42 vygd lrbqh `t-dbry jsv bnh hgdl vtslx vtqr` lyjqb bnh hq+n vt`mr `lyv hnh jsv `xyk mtnxm lk lhrgk. ^43 vjth bny smj bqly vqvm brx-lk `l-lbn `xy xrnh. ^44 vysbt jmv ymym `xdym jd `sr-tsvb xmt `xyk. ^45 jd-svb `p-`xyk mmk vskx `t `sr-jsyt lv vslxty vlqxtyk msm lmh `skl gm-snykm yvm `xd. ^46 vt`mr rbqh `l-y&xq q&ty bxyy mpny bnvt xt `m-lqx yjqb `sh mbnvt-xt k`lh mbnvt h`r& lmh ly xyym. __________________________________________________________________ Chapter 28 ^1 vyqr` y&xq `l-yjqb vybrk `tv vy&vhv vy`mr lv l`-tqx `sh mbnvt knjn. ^2 qvm lk pdnh `rm byth btv`l `by `mk vqx-lk msm `sh mbnvt lbn `xy `mk. ^3 v`l sdy ybrk `tk vyprk vyrbk vhyyt lqhl jmym. ^4 vytn-lk `t-brkt `brhm lk vlzrjk `tk lrstk `t-`r& mgryk `sr- ntn `lhym l`brhm. ^5 vyslx y&xq `t-yjqb vylk pdnh `rm `l-lbn bn-btv`l h`rmy `xy rbqh `m yjqb vjsv. ^6 vyr` jsv ky-brk y&xq `t-yjqb vslx `tv pdnh `rm lqxt-lv msm `sh bbrkv `tv vy&v jlyv l`mr l`-tqx `sh mbnvt knjn. ^7 vysmj yjqb `l-`byv v`l-`mv vylk pdnh `rm. ^8 vyr` jsv ky rjvt bnvt knjn bjyny y&xq `byv. ^9 vylk jsv `l-ysmj`l vyqx `t-mxlt bt-ysmj`l bn-`brhm `xvt nbyvt jl-nsyv lv l`sh. ^10 vy&` yjqb mb`r sbj vylk xrnh. ^11 vypgj bmqvm vyln sm ky-b` hsms vyqx m`bny hmqvm vysm mr`styv vyskb bmqvm hhv`. ^12 vyxlm vhnh $lm m&b `r&h vr`sv mgyj hsmymh vhnh ml`ky `lhym jlym vyrdym bv. ^13 vhnh yhvh n&b jlyv vy`mr `ny yhvh `lhy `brhm `byk v`lhy y&xq h`r& `sr `th skb jlyh lk `tnnh vlzrjk. ^14 vhyh zrjk kjpr h`r& vpr&t ymh vqdmh v&pnh vngbh vnbrkv bk kl- mspxt h`dmh vbzrjk. ^15 vhnh `nky jmk vsmrtyk bkl `sr-tlk vhsbtyk `l-h`dmh hz`t ky l` `jzbk jd `sr `m-jsyty `t `sr-dbrty lk. ^16 vyyq& yjqb msntv vy`mr `kn ys yhvh bmqvm hzh v`nky l` ydjty. ^17 vyyr` vy`mr mh-nvr` hmqvm hzh `yn zh ky `m-byt `lhym vzh sjr hsmym. ^18 vyskm yjqb bbqr vyqx `t-h`bn `sr-sm mr`styv vysm `th m&bh vy&q smn jl-r`sh. ^19 vyqr` `t-sm-hmqvm hhv` byt-`l v`vlm lvz sm-hjyr lr`snh. ^20 vydr yjqb ndr l`mr `m-yhyh `lhym jmdy vsmrny bdrk hzh `sr `nky hvlk vntn-ly lxm l`kl vbgd llbs. ^21 vsbty bslvm `l-byt `by vhyh yhvh ly l`lhym. ^22 vh`bn hz`t `sr-smty m&bh yhyh byt `lhym vkl `sr ttn-ly jsr `jsrnv lk. __________________________________________________________________ Chapter 29 ^1 vys` yjqb rglyv vylk `r&h bny-qdm. ^2 vyr` vhnh b`r bsdh vhnh-sm slsh jdry-&`n rb&ym jlyh ky mn- hb`r hhv` ysqv hjdrym vh`bn gdlh jl-py hb`r. ^3 vn`$pv-smh kl-hjdrym vgllv `t-h`bn mjl py hb`r vhsqv `t-h&`n vhsybv `t-h`bn jl-py hb`r lmqmh. ^4 vy`mr lhm yjqb `xy m`yn `tm vy`mrv mxrn `nxnv. ^5 vy`mr lhm hydjtm `t-lbn bn-nxvr vy`mrv ydjnv. ^6 vy`mr lhm hslvm lv vy`mrv slvm vhnh rxl btv b`h jm-h&`n. ^7 vy`mr hn jvd hyvm gdvl l`-jt h`$p hmqnh hsqv h&`n vlkv rjv. ^8 vy`mrv l` nvkl jd `sr y`$pv kl-hjdrym vgllv `t-h`bn mjl py hb`r vhsqynv h&`n. ^9 jvdnv mdbr jmm vrxl b`h jm-h&`n `sr l`byh ky rjh hv`. ^10 vyhy k`sr r`h yjqb `t-rxl bt-lbn `xy `mv v`t-&`n lbn `xy `mv vygs yjqb vygl `t-h`bn mjl py hb`r vysq `t-&`n lbn `xy `mv. ^11 vysq yjqb lrxl vys` `t-qlv vybk. ^12 vygd yjqb lrxl ky `xy `byh hv` vky bn-rbqh hv` vtr& vtgd l`byh. ^13 vyhy ksmj lbn `t-smj yjqb bn-`xtv vyr& lqr`tv vyxbq-lv vynsq- lv vyby`hv `l-bytv vy$pr llbn `t kl-hdbrym h`lh. ^14 vy`mr lv lbn `k j&my vbsry `th vysb jmv xds ymym. ^15 vy`mr lbn lyjqb hky-`xy `th vjbdtny xnm hgydh ly mh-mskrtk. ^16 vllbn sty bnvt sm hgdlh l`h vsm hq+nh rxl. ^17 vjyny l`h rkvt vrxl hyth ypt-t`r vypt mr`h. ^18 vy`hb yjqb `t-rxl vy`mr `jbdk sbj snym brxl btk hq+nh. ^19 vy`mr lbn +vb tty `th lk mtty `th l`ys `xr sbh jmdy. ^20 vyjbd yjqb brxl sbj snym vyhyv bjynyv kymym `xdym b`hbtv `th. ^21 vy`mr yjqb `l-lbn hbh `t-`sty ky ml`v ymy v`bv`h `lyh. ^22 vy`$p lbn `t-kl-`nsy hmqvm vyjs msth. ^23 vyhy bjrb vyqx `t-l`h btv vyb` `th `lyv vyb` `lyh. ^24 vytn lbn lh `t-zlph spxtv ll`h btv spxh. ^25 vyhy bbqr vhnh-hv` l`h vy`mr `l-lbn mh-z`t jsyt ly hl` brxl jbdty jmk vlmh rmytny. ^26 vy`mr lbn l`-yjsh kn bmqvmnv ltt h&jyrh lpny hbkyrh. ^27 ml` sbj z`t vntnh lk gm-`t-z`t bjbdh `sr tjbd jmdy jvd sbj- snym `xrvt. ^28 vyjs yjqb kn vyml` sbj z`t vytn-lv `t-rxl btv lv l`sh. ^29 vytn lbn lrxl btv `t-blhh spxtv lh lspxh. ^30 vyb` gm `l-rxl vy`hb gm-`t-rxl ml`h vyjbd jmv jvd sbj-snym `xrvt. ^31 vyr` yhvh ky-snv`h l`h vyptx `t-rxmh vrxl jqrh. ^32 vthr l`h vtld bn vtqr` smv r`vbn ky `mrh ky-r`h yhvh bjnyy ky jth y`hbny `ysy. ^33 vthr jvd vtld bn vt`mr ky-smj yhvh ky-snv`h `nky vytn-ly gm- `t-zh vtqr` smv smjvn. ^34 vthr jvd vtld bn vt`mr jth hpjm ylvh `ysy `ly ky-yldty lv slsh bnym jl-kn qr`-smv lvy. ^35 vthr jvd vtld bn vt`mr hpjm `vdh `t-yhvh jl-kn qr`h smv yhvdh vtjmd mldt. __________________________________________________________________ Chapter 30 ^1 vtr` rxl ky l` yldh lyjqb vtqn` rxl b`xth vt`mr `l-yjqb hbh- ly bnym v`m-`yn mth `nky. ^2 vyxr-`p yjqb brxl vy`mr htxt `lhym `nky `sr-mnj mmk pry-b+n. ^3 vt`mr hnh `mty blhh b` `lyh vtld jl-brky v`bnh gm-`nky mmnh. ^4 vttn-lv `t-blhh spxth l`sh vyb` `lyh yjqb. ^5 vthr blhh vtld lyjqb bn. ^6 vt`mr rxl dnny `lhym vgm smj bqly vytn-ly bn jl-kn qr`h smv dn. ^7 vthr jvd vtld blhh spxt rxl bn sny lyjqb. ^8 vt`mr rxl nptvly `lhym nptlty jm-`xty gm-yklty vtqr` smv nptly. ^9 vtr` l`h ky jmdh mldt vtqx `t-zlph spxth vttn `th lyjqb l`sh. ^10 vtld zlph spxt l`h lyjqb bn. ^11 vt`mr l`h bgd vtqr` `t-smv gd. ^12 vtld zlph spxt l`h bn sny lyjqb. ^13 vt`mr l`h b`sry ky `srvny bnvt vtqr` `t-smv `sr. ^14 vylk r`vbn bymy q&yr-x+ym vym&` dvd`ym bsdh vyb` `tm `l-l`h `mv vt`mr rxl `l-l`h tny-n` ly mdvd`y bnk. ^15 vt`mr lh hmj+ qxtk `t-`ysy vlqxt gm `t-dvd`y bny vt`mr rxl lkn yskb jmk hlylh txt dvd`y bnk. ^16 vyb` yjqb mn-hsdh bjrb vt&` l`h lqr`tv vt`mr `ly tbv` ky skr skrtyk bdvd`y bny vyskb jmh blylh hv`. ^17 vysmj `lhym `l-l`h vthr vtld lyjqb bn xmysy. ^18 vt`mr l`h ntn `lhym skry `sr-ntty spxty l`ysy vtqr` smv ysskr. ^19 vthr jvd l`h vtld bn-ssy lyjqb. ^20 vt`mr l`h zbdny `lhym `ty zbd +vb hpjm yzblny `ysy ky-yldty lv ssh bnym vtqr` `t-smv zblvn. ^21 v`xr yldh bt vtqr` `t-smh dynh. ^22 vyzkr `lhym `t-rxl vysmj `lyh `lhym vyptx `t-rxmh. ^23 vthr vtld bn vt`mr `$p `lhym `t-xrpty. ^24 vtqr` `t-smv yv$p l`mr y$p yhvh ly bn `xr. ^25 vyhy k`sr yldh rxl `t-yv$p vy`mr yjqb `l-lbn slxny v`lkh `l- mqvmy vl`r&y. ^26 tnh `t-nsy v`t-yldy `sr jbdty `tk bhn v`lkh ky `th ydjt `t- jbdty `sr jbdtyk. ^27 vy`mr `lyv lbn `m-n` m&`ty xn bjynyk nxsty vybrkny yhvh bgllk. ^28 vy`mr nqbh skrk jly v`tnh. ^29 vy`mr `lyv `th ydjt `t `sr jbdtyk v`t `sr-hyh mqnk `ty. ^30 ky mj+ `sr-hyh lk lpny vypr& lrb vybrk yhvh `tk lrgly vjth mty `jsh gm-`nky lbyty. ^31 vy`mr mh `tn-lk vy`mr yjqb l`-ttn-ly m`vmh `m-tjsh-ly hdbr hzh `svbh `rjh &`nk `smr. ^32 `jbr bkl-&`nk hyvm h$r msm kl-sh nqd v+lv` vkl-sh-xvm bksbym v+lv` vnqd bjzym vhyh skry. ^33 vjnth-by &dqty byvm mxr ky-tbv` jl-skry lpnyk kl `sr-`ynnv nqd v+lv` bjzym vxvm bksbym gnvb hv` `ty. ^34 vy`mr lbn hn lv yhy kdbrk. ^35 vy$r byvm hhv` `t-htysym hjqdym vh+l`ym v`t kl-hjzym hnqdvt vh+l`t kl `sr-lbn bv vkl-xvm bksbym vytn byd-bnyv. ^36 vysm drk slst ymym bynv vbyn yjqb vyjqb rjh `t-&`n lbn hnvtrt. ^37 vyqx-lv yjqb mql lbnh lx vlvz vjrmvn vyp&l bhn p&lvt lbnvt mxsp hlbn `sr jl-hmqlvt. ^38 vy&g `t-hmqlvt `sr p&l brh+ym bsqtvt hmym `sr tb`n h&`n lstvt lnkx h&`n vyxmnh bb`n lstvt. ^39 vyxmv h&`n `l-hmqlvt vtldn h&`n jqdym nqdym v+l`ym. ^40 vhksbym hpryd yjqb vytn pny h&`n `l-jqd vkl-xvm b&`n lbn vyst-lv jdrym lbdv vl` stm jl-&`n lbn. ^41 vhyh bkl-yxm h&`n hmqsrvt vsm yjqb `t-hmqlvt ljyny h&`n brh+ym lyxmnh bmqlvt. ^42 vbhj+yp h&`n l` ysym vhyh hj+pym llbn vhqsrym lyjqb. ^43 vypr& h`ys m`d m`d vyhy-lv &`n rbvt vspxvt vjbdym vgmlym vxmrym. __________________________________________________________________ Chapter 31 ^1 vysmj `t-dbry bny-lbn l`mr lqx yjqb `t kl-`sr l`bynv vm`sr l`bynv jsh `t kl-hkbd hzh. ^2 vyr` yjqb `t-pny lbn vhnh `ynnv jmv ktmvl slsvm. ^3 vy`mr yhvh `l-yjqb svb `l-`r& `bvtyk vlmvldtk v`hyh jmk. ^4 vyslx yjqb vyqr` lrxl vll`h hsdh `l-&`nv. ^5 vy`mr lhn r`h `nky `t-pny `bykn ky-`ynnv `ly ktml slsm v`lhy `by hyh jmdy. ^6 v`tnh ydjtn ky bkl-kxy jbdty `t-`bykn. ^7 v`bykn htl by vhxlp `t-mskrty jsrt mnym vl`-ntnv `lhym lhrj jmdy. ^8 `m-kh y`mr nqdym yhyh skrk vyldv kl-h&`n nqdym v`m-kh y`mr jqdym yhyh skrk vyldv kl-h&`n jqdym. ^9 vy&l `lhym `t-mqnh `bykm vytn-ly. ^10 vyhy bjt yxm h&`n v`s` jyny v`r` bxlvm vhnh hjtdym hjlym jl- h&`n jqdym nqdym vbrdym. ^11 vy`mr `ly ml`k h`lhym bxlvm yjqb v`mr hnny. ^12 vy`mr s`-n` jynyk vr`h kl-hjtdym hjlym jl-h&`n jqdym nqdym vbrdym ky r`yty `t kl-`sr lbn jsh lk. ^13 `nky h`l byt-`l `sr msxt sm m&bh `sr ndrt ly sm ndr jth qvm &` mn-h`r& hz`t vsvb `l-`r& mvldtk. ^14 vtjn rxl vl`h vt`mrnh lv hjvd lnv xlq vnxlh bbyt `bynv. ^15 hlv` nkryvt nxsbnv lv ky mkrnv vy`kl gm-`kvl `t-k$pnv. ^16 ky kl-hjsr `sr h&yl `lhym m`bynv lnv hv` vlbnynv vjth kl `sr `mr `lhym `lyk jsh. ^17 vyqm yjqb vys` `t-bnyv v`t-nsyv jl-hgmlym. ^18 vynhg `t-kl-mqnhv v`t-kl-rksv `sr rks mqnh qnynv `sr rks bpdn `rm lbv` `l-y&xq `byv `r&h knjn. ^19 vlbn hlk lgzz `t-&`nv vtgnb rxl `t-htrpym `sr l`byh. ^20 vygnb yjqb `t-lb lbn h`rmy jl-bly hgyd lv ky brx hv`. ^21 vybrx hv` vkl-`sr-lv vyqm vyjbr `t-hnhr vysm `t-pnyv hr hgljd. ^22 vygd llbn byvm hslysy ky brx yjqb. ^23 vyqx `t-`xyv jmv vyrdp `xryv drk sbjt ymym vydbq `tv bhr hgljd. ^24 vyb` `lhym `l-lbn h`rmy bxlm hlylh vy`mr lv hsmr lk pn-tdbr jm-yjqb m+vb jd-rj. ^25 vysg lbn `t-yjqb vyjqb tqj `t-`hlv bhr vlbn tqj `t-`xyv bhr hgljd. ^26 vy`mr lbn lyjqb mh jsyt vtgnb `t-lbby vtnhg `t-bnty ksbyvt xrb. ^27 lmh nxb`t lbrx vtgnb `ty vl`-hgdt ly v`slxk bsmxh vbsrym btp vbknvr. ^28 vl` n+stny lnsq lbny vlbnty jth h$klt jsv. ^29 ys-l`l ydy ljsvt jmkm rj v`lhy `bykm `ms `mr `ly l`mr hsmr lk mdbr jm-yjqb m+vb jd-rj. ^30 vjth hlk hlkt ky-nk$p nk$pth lbyt `byk lmh gnbt `t-`lhy. ^31 vyjn yjqb vy`mr llbn ky yr`ty ky `mrty pn-tgzl `t-bnvtyk mjmy. ^32 jm `sr tm&` `t-`lhyk l` yxyh ngd `xynv hkr-lk mh jmdy vqx-lk vl`-ydj yjqb ky rxl gnbtm. ^33 vyb` lbn b`hl yjqb vb`hl l`h vb`hl sty h`mht vl` m&` vy&` m`hl l`h vyb` b`hl rxl. ^34 vrxl lqxh `t-htrpym vtsmm bkr hgml vtsb jlyhm vymss lbn `t- kl-h`hl vl` m&`. ^35 vt`mr `l-`byh `l-yxr bjyny `dny ky lv` `vkl lqvm mpnyk ky- drk nsym ly vyxps vl` m&` `t-htrpym. ^36 vyxr lyjqb vyrb blbn vyjn yjqb vy`mr llbn mh-psjy mh x+`ty ky dlqt `xry. ^37 ky-msst `t-kl-kly mh-m&`t mkl kly-bytk sym kh ngd `xy v`xyk vyvkyxv byn snynv. ^38 zh jsrym snh `nky jmk rxlyk vjzyk l` sklv v`yly &`nk l` `klty. ^39 +rph l`-hb`ty `lyk `nky `x+nh mydy tbqsnh gnbty yvm vgnbty lylh. ^40 hyyty byvm `klny xrb vqrx blylh vtdd snty mjyny. ^41 zh-ly jsrym snh bbytk jbdtyk `rbj-jsrh snh bsty bntyk vss snym b&`nk vtxlp `t-mskrty jsrt mnym. ^42 lvly `lhy `by `lhy `brhm vpxd y&xq hyh ly ky jth ryqm slxtny `t-jnyy v`t-ygyj kpy r`h `lhym vyvkx `ms. ^43 vyjn lbn vy`mr `l-yjqb hbnvt bnty vhbnym bny vh&`n &`ny vkl `sr-`th r`h ly-hv` vlbnty mh-`jsh l`lh hyvm `v lbnyhn `sr yldv. ^44 vjth lkh nkrth bryt `ny v`th vhyh ljd byny vbynk. ^45 vyqx yjqb `bn vyrymh m&bh. ^46 vy`mr yjqb l`xyv lq+v `bnym vyqxv `bnym vyjsv-gl vy`klv sm jl-hgl. ^47 vyqr`-lv lbn ygr shdvt` vyjqb qr` lv gljd. ^48 vy`mr lbn hgl hzh jd byny vbynk hyvm jl-kn qr`-smv gljd. ^49 vhm&ph `sr `mr y&p yhvh byny vbynk ky n$tr `ys mrjhv. ^50 `m-tjnh `t-bnty v`m-tqx nsym jl-bnty `yn `ys jmnv r`h `lhym jd byny vbynk. ^51 vy`mr lbn lyjqb hnh hgl hzh vhnh hm&bh `sr yryty byny vbynk. ^52 jd hgl hzh vjdh hm&bh `m-`ny l`-`jbr `lyk `t-hgl hzh v`m-`th l`-tjbr `ly `t-hgl hzh v`t-hm&bh hz`t lrjh. ^53 `lhy `brhm v`lhy nxvr ysp+v bynynv `lhy `byhm vysbj yjqb bpxd `byv y&xq. ^54 vyzbx yjqb zbx bhr vyqr` l`xyv l`kl-lxm vy`klv lxm vylynv bhr. __________________________________________________________________ Chapter 32 ^1 vyskm lbn bbqr vynsq lbnyv vlbnvtyv vybrk `thm vylk vysb lbn lmqmv. ^2 vyjqb hlk ldrkv vypgjv-bv ml`ky `lhym. ^3 vy`mr yjqb k`sr r`m mxnh `lhym zh vyqr` sm-hmqvm hhv` mxnym. ^4 vyslx yjqb ml`kym lpnyv `l-jsv `xyv `r&h sjyr sdh `dvm. ^5 vy&v `tm l`mr kh t`mrvn l`dny ljsv kh `mr jbdk yjqb jm-lbn grty v`xr jd-jth. ^6 vyhy-ly svr vxmvr &`n vjbd vspxh v`slxh lhgyd l`dny lm&`-xn bjynyk. ^7 vysbv hml`kym `l-yjqb l`mr b`nv `l-`xyk `l-jsv vgm hlk lqr`tk v`rbj-m`vt `ys jmv. ^8 vyyr` yjqb m`d vy&r lv vyx& `t-hjm `sr-`tv v`t-h&`n v`t-hbqr vhgmlym lsny mxnvt. ^9 vy`mr `m-ybv` jsv `l-hmxnh h`xt vhkhv vhyh hmxnh hns`r lply+h. ^10 vy`mr yjqb `lhy `by `brhm v`lhy `by y&xq yhvh h`mr `ly svb l`r&k vlmvldtk v`y+ybh jmk. ^11 q+nty mkl hx$dym vmkl-h`mt `sr jsyt `t-jbdk ky bmqly jbrty `t-hyrdn hzh vjth hyyty lsny mxnvt. ^12 h&ylny n` myd `xy myd jsv ky-yr` `nky `tv pn-ybv` vhkny `m jl-bnym. ^13 v`th `mrt hy+b `y+yb jmk vsmty `t-zrjk kxvl hym `sr l`-y$pr mrb. ^14 vyln sm blylh hhv` vyqx mn-hb` bydv mnxh ljsv `xyv. ^15 jzym m`tym vtysym jsrym rxlym m`tym v`ylym jsrym. ^16 gmlym mynyqvt vbnyhm slsym prvt `rbjym vprym jsrh `tnt jsrym vjyrm jsrh. ^17 vytn byd-jbdyv jdr jdr lbdv vy`mr `l-jbdyv jbrv lpny vrvx tsymv byn jdr vbyn jdr. ^18 vy&v `t-hr`svn l`mr ky ypgsk jsv `xy vs`lk l`mr lmy-`th v`nh tlk vlmy `lh lpnyk. ^19 v`mrt ljbdk lyjqb mnxh hv` slvxh l`dny ljsv vhnh gm-hv` `xrynv. ^20 vy&v gm `t-hsny gm `t-hslysy gm `t-kl-hhlkym `xry hjdrym l`mr kdbr hzh tdbrvn `l-jsv bm&`km `tv. ^21 v`mrtm gm hnh jbdk yjqb `xrynv ky-`mr `kprh pnyv bmnxh hhlkt lpny v`xry-kn `r`h pnyv `vly ys` pny. ^22 vtjbr hmnxh jl-pnyv vhv` ln blylh-hhv` bmxnh. ^23 vyqm blylh hv` vyqx `t-sty nsyv v`t-sty spxtyv v`t-`xd jsr yldyv vyjbr `t mjbr ybq. ^24 vyqxm vyjbrm `t-hnxl vyjbr `t-`sr-lv. ^25 vyvtr yjqb lbdv vy`bq `ys jmv jd jlvt hsxr. ^26 vyr` ky l` ykl lv vygj bkp-yrkv vtqj kp-yrk yjqb bh`bqv jmv. ^27 vy`mr slxny ky jlh hsxr vy`mr l` `slxk ky `m-brktny. ^28 vy`mr `lyv mh-smk vy`mr yjqb. ^29 vy`mr l` yjqb y`mr jvd smk ky `m-ysr`l ky-sryt jm-`lhym vjm- `nsym vtvkl. ^30 vys`l yjqb vy`mr hgydh-n` smk vy`mr lmh zh ts`l lsmy vybrk `tv sm. ^31 vyqr` yjqb sm hmqvm pny`l ky-r`yty `lhym pnym `l-pnym vtn&l npsy. ^32 vyzrx-lv hsms k`sr jbr `t-pnv`l vhv` &lj jl-yrkv. ^33 jl-kn l`-y`klv bny-ysr`l `t-gyd hnsh `sr jl-kp hyrk jd hyvm hzh ky ngj bkp-yrk yjqb bgyd hnsh. __________________________________________________________________ Chapter 33 ^1 vys` yjqb jynyv vyr` vhnh jsv b` vjmv `rbj m`vt `ys vyx& `t- hyldym jl-l`h vjl-rxl vjl sty hspxvt. ^2 vysm `t-hspxvt v`t-yldyhn r`snh v`t-l`h vyldyh `xrnym v`t-rxl v`t-yv$p `xrnym. ^3 vhv` jbr lpnyhm vystxv `r&h sbj pjmym jd-gstv jd-`xyv. ^4 vyr& jsv lqr`tv vyxbqhv vypl jl-&v`rv vysqhv vybkv. ^5 vys` `t-jynyv vyr` `t-hnsym v`t-hyldym vy`mr my-`lh lk vy`mr hyldym `sr-xnn `lhym `t-jbdk. ^6 vtgsn hspxvt hnh vyldyhn vtstxvyn. ^7 vtgs gm-l`h vyldyh vystxvv v`xr ngs yv$p vrxl vystxvv. ^8 vy`mr my lk kl-hmxnh hzh `sr pgsty vy`mr lm&`-xn bjyny `dny. ^9 vy`mr jsv ys-ly rb `xy yhy lk `sr-lk. ^10 vy`mr yjqb `l-n` `m-n` m&`ty xn bjynyk vlqxt mnxty mydy ky jl-kn r`yty pnyk kr`t pny `lhym vtr&ny. ^11 qx-n` `t-brkty `sr hb`t lk ky-xnny `lhym vky ys-ly-kl vyp&r- bv vyqx. ^12 vy`mr n$jh vnlkh v`lkh lngdk. ^13 vy`mr `lyv `dny ydj ky-hyldym rkym vh&`n vhbqr jlvt jly vdpqvm yvm `xd vmtv kl-h&`n. ^14 yjbr-n` `dny lpny jbdv v`ny `tnhlh l`+y lrgl hml`kh `sr-lpny vlrgl hyldym jd `sr-`b` `l-`dny sjyrh. ^15 vy`mr jsv `&ygh-n` jmk mn-hjm `sr `ty vy`mr lmh zh `m&`-xn bjyny `dny. ^16 vysb byvm hhv` jsv ldrkv sjyrh. ^17 vyjqb n$j $kth vybn lv byt vlmqnhv jsh $kt jl-kn qr` sm- hmqvm $kvt. ^18 vyb` yjqb slm jyr skm `sr b`r& knjn bb`v mpdn `rm vyxn `t- pny hjyr. ^19 vyqn `t-xlqt hsdh `sr n+h-sm `hlv myd bny-xmvr `by skm bm`h qsy+h. ^20 vy&b-sm mzbx vyqr`-lv `l `lhy ysr`l. __________________________________________________________________ Chapter 34 ^1 vt&` dynh bt-l`h `sr yldh lyjqb lr`vt bbnvt h`r&. ^2 vyr` `th skm bn-xmvr hxvy nsy` h`r& vyqx `th vyskb `th vyjnh. ^3 vtdbq npsv bdynh bt-yjqb vy`hb `t-hnjr vydbr jl-lb hnjr. ^4 vy`mr skm `l-xmvr `byv l`mr qx-ly `t-hyldh hz`t l`sh. ^5 vyjqb smj ky +m` `t-dynh btv vbnyv hyv `t-mqnhv bsdh vhxrs yjqb jd-b`m. ^6 vy&` xmvr `by-skm `l-yjqb ldbr `tv. ^7 vbny yjqb b`v mn-hsdh ksmjm vytj&bv h`nsym vyxr lhm m`d ky- nblh jsh bysr`l lskb `t-bt-yjqb vkn l` yjsh. ^8 vydbr xmvr `tm l`mr skm bny xsqh npsv bbtkm tnv n` `th lv l`sh. ^9 vhtxtnv `tnv bntykm ttnv-lnv v`t-bntynv tqxv lkm. ^10 v`tnv tsbv vh`r& thyh lpnykm sbv v$xrvh vh`xzv bh. ^11 vy`mr skm `l-`byh v`l-`xyh `m&`-xn bjynykm v`sr t`mrv `ly `tn. ^12 hrbv jly m`d mhr vmtn v`tnh k`sr t`mrv `ly vtnv-ly `t-hnjr l`sh. ^13 vyjnv bny-yjqb `t-skm v`t-xmvr `byv bmrmh vydbrv `sr +m` `t dynh `xtm. ^14 vy`mrv `lyhm l` nvkl ljsvt hdbr hzh ltt `t-`xtnv l`ys `sr-lv jrlh ky-xrph hv` lnv. ^15 `k-bz`t n`vt lkm `m thyv kmnv lhml lkm kl-zkr. ^16 vntnv `t-bntynv lkm v`t-bntykm nqx-lnv vysbnv `tkm vhyynv ljm `xd. ^17 v`m-l` tsmjv `lynv lhmvl vlqxnv `t-btnv vhlknv. ^18 vyy+bv dbryhm bjyny xmvr vbjyny skm bn-xmvr. ^19 vl`-`xr hnjr ljsvt hdbr ky xp& bbt-yjqb vhv` nkbd mkl byt `byv. ^20 vyb` xmvr vskm bnv `l-sjr jyrm vydbrv `l-`nsy jyrm l`mr. ^21 h`nsym h`lh slmym hm `tnv vysbv b`r& vy$xrv `th vh`r& hnh rxbt-ydym lpnyhm `t-bntm nqx-lnv lnsym v`t-bntynv ntn lhm. ^22 `k-bz`t y`tv lnv h`nsym lsbt `tnv lhyvt ljm `xd bhmvl lnv kl- zkr k`sr hm nmlym. ^23 mqnhm vqnynm vkl-bhmtm hlv` lnv hm `k n`vth lhm vysbv `tnv. ^24 vysmjv `l-xmvr v`l-skm bnv kl-y&`y sjr jyrv vymlv kl-zkr kl- y&`y sjr jyrv. ^25 vyhy byvm hslysy bhyvtm k`bym vyqxv sny-bny-yjqb smjvn vlvy `xy dynh `ys xrbv vyb`v jl-hjyr b+x vyhrgv kl-zkr. ^26 v`t-xmvr v`t-skm bnv hrgv lpy-xrb vyqxv `t-dynh mbyt skm vy&`v. ^27 bny yjqb b`v jl-hxllym vybzv hjyr `sr +m`v `xvtm. ^28 `t-&`nm v`t-bqrm v`t-xmryhm v`t `sr-bjyr v`t-`sr bsdh lqxv. ^29 v`t-kl-xylm v`t-kl-+pm v`t-nsyhm sbv vybzv v`t kl-`sr bbyt. ^30 vy`mr yjqb `l-smjvn v`l-lvy jkrtm `ty lhb`ysny bysb h`r& bknjny vbprzy v`ny mty m$pr vn`$pv jly vhkvny vnsmdty `ny vbyty. ^31 vy`mrv hkzvnh yjsh `t-`xvtnv. __________________________________________________________________ Chapter 35 ^1 vy`mr `lhym `l-yjqb qvm jlh byt-`l vsb-sm vjsh-sm mzbx l`l hnr`h `lyk bbrxk mpny jsv `xyk. ^2 vy`mr yjqb `l-bytv v`l kl-`sr jmv h$rv `t-`lhy hnkr `sr btkkm vh+hrv vhxlypv smltykm. ^3 vnqvmh vnjlh byt-`l v`jsh-sm mzbx l`l hjnh `ty byvm &rty vyhy jmdy bdrk `sr hlkty. ^4 vytnv `l-yjqb `t kl-`lhy hnkr `sr bydm v`t-hnzmym `sr b`znyhm vy+mn `tm yjqb txt h`lh `sr jm-skm. ^5 vy$jv vyhy xtt `lhym jl-hjrym `sr $bybvtyhm vl` rdpv `xry bny yjqb. ^6 vyb` yjqb lvzh `sr b`r& knjn hv` byt-`l hv` vkl-hjm `sr-jmv. ^7 vybn sm mzbx vyqr` lmqvm `l byt-`l ky sm nglv `lyv h`lhym bbrxv mpny `xyv. ^8 vtmt dbrh mynqt rbqh vtqbr mtxt lbyt-`l txt h`lvn vyqr` smv `lvn bkvt. ^9 vyr` `lhym `l-yjqb jvd bb`v mpdn `rm vybrk `tv. ^10 vy`mr-lv `lhym smk yjqb l`-yqr` smk jvd yjqb ky `m-ysr`l yhyh smk vyqr` `t-smv ysr`l. ^11 vy`mr lv `lhym `ny `l sdy prh vrbh gvy vqhl gvym yhyh mmk vmlkym mxl&yk y&`v. ^12 v`t-h`r& `sr ntty l`brhm vly&xq lk `tnnh vlzrjk `xryk `tn `t- h`r&. ^13 vyjl mjlyv `lhym bmqvm `sr-dbr `tv. ^14 vy&b yjqb m&bh bmqvm `sr-dbr `tv m&bt `bn vy$k jlyh n$k vy&q jlyh smn. ^15 vyqr` yjqb `t-sm hmqvm `sr dbr `tv sm `lhym byt-`l. ^16 vy$jv mbyt `l vyhy-jvd kbrt-h`r& lbv` `prth vtld rxl vtqs bldth. ^17 vyhy bhqsth bldth vt`mr lh hmyldt `l-tyr`y ky-gm-zh lk bn. ^18 vyhy b&`t npsh ky mth vtqr` smv bn-`vny v`byv qr`-lv bnymyn. ^19 vtmt rxl vtqbr bdrk `prth hv` byt lxm. ^20 vy&b yjqb m&bh jl-qbrth hv` m&bt qbrt-rxl jd-hyvm. ^21 vy$j ysr`l vy+ `hlh mhl`h lmgdl-jdr. ^22 vyhy bskn ysr`l b`r& hhv` vylk r`vbn vyskb `t-blhh pylgs `byv vysmj ysr`l vyhyv bny-yjqb snym jsr. ^23 bny l`h bkvr yjqb r`vbn vsmjvn vlvy vyhvdh vysskr vzblvn. ^24 bny rxl yv$p vbnymn. ^25 vbny blhh spxt rxl dn vnptly. ^26 vbny zlph spxt l`h gd v`sr `lh bny yjqb `sr yld-lv bpdn `rm. ^27 vyb` yjqb `l-y&xq `byv mmr` qryt h`rbj hv` xbrvn `sr-gr-sm `brhm vy&xq. ^28 vyhyv ymy y&xq m`t snh vsmnym snh. ^29 vygvj y&xq vymt vy`$p `l-jmyv zqn vsbj ymym vyqbrv `tv jsv vyjqb bnyv. __________________________________________________________________ Chapter 36 ^1 v`lh tldvt jsv hv` `dvm. ^2 jsv lqx `t-nsyv mbnvt knjn `t-jdh bt-`ylvn hxty v`t-`hlybmh bt-jnh bt-&bjvn hxvy. ^3 v`t-bsmt bt-ysmj`l `xvt nbyvt. ^4 vtld jdh ljsv `t-`lypz vbsmt yldh `t-rjv`l. ^5 v`hlybmh yldh `t-yjys v`t-yjlm v`t-qrx `lh bny jsv `sr yldv- lv b`r& knjn. ^6 vyqx jsv `t-nsyv v`t-bnyv v`t-bntyv v`t-kl-npsvt bytv v`t- mqnhv v`t-kl-bhmtv v`t kl-qnynv `sr rks b`r& knjn vylk `l-`r& mpny yjqb `xyv. ^7 ky-hyh rkvsm rb msbt yxdv vl` yklh `r& mgvryhm ls`t `tm mpny mqnyhm. ^8 vysb jsv bhr sjyr jsv hv` `dvm. ^9 v`lh tldvt jsv `by `dvm bhr sjyr. ^10 `lh smvt bny-jsv `lypz bn-jdh `st jsv rjv`l bn-bsmt `st jsv. ^11 vyhyv bny `lypz tymn `vmr &pv vgjtm vqnz. ^12 vtmnj hyth pylgs l`lypz bn-jsv vtld l`lypz `t-jmlq `lh bny jdh `st jsv. ^13 v`lh bny rjv`l nxt vzrx smh vmzh `lh hyv bny bsmt `st jsv. ^14 v`lh hyv bny `hlybmh bt-jnh bt-&bjvn `st jsv vtld ljsv `t- yjys v`t-yjlm v`t-qrx. ^15 `lh `lvpy bny-jsv bny `lypz bkvr jsv `lvp tymn `lvp `vmr `lvp &pv `lvp qnz. ^16 `lvp-qrx `lvp gjtm `lvp jmlq `lh `lvpy `lypz b`r& `dvm `lh bny jdh. ^17 v`lh bny rjv`l bn-jsv `lvp nxt `lvp zrx `lvp smh `lvp mzh `lh `lvpy rjv`l b`r& `dvm `lh bny bsmt `st jsv. ^18 v`lh bny `hlybmh `st jsv `lvp yjvs `lvp yjlm `lvp qrx `lh `lvpy `hlybmh bt-jnh `st jsv. ^19 `lh bny-jsv v`lh `lvpyhm hv` `dvm. ^20 `lh bny-sjyr hxry ysby h`r& lv+n vsvbl v&bjvn vjnh. ^21 vdsvn v`&r vdysn `lh `lvpy hxry bny sjyr b`r& `dvm. ^22 vyhyv bny-lv+n xry vhymm v`xvt lv+n tmnj. ^23 v`lh bny svbl jlvn vmnxt vjybl spv v`vnm. ^24 v`lh bny-&bjvn v`yh vjnh hv` jnh `sr m&` `t-hymm bmdbr brjtv `t-hxmrym l&bjvn `byv. ^25 v`lh bny-jnh dsn v`hlybmh bt-jnh. ^26 v`lh bny dysn xmdn v`sbn vytrn vkrn. ^27 `lh bny-`&r blhn vzjvn vjqn. ^28 `lh bny-dysn jv& v`rn. ^29 `lh `lvpy hxry `lvp lv+n `lvp svbl `lvp &bjvn `lvp jnh. ^30 `lvp dsn `lvp `&r `lvp dysn `lh `lvpy hxry l`lpyhm b`r& sjyr. ^31 v`lh hmlkym `sr mlkv b`r& `dvm lpny mlk-mlk lbny ysr`l. ^32 vymlk b`dvm blj bn-bjvr vsm jyrv dnhbh. ^33 vymt blj vymlk txtyv yvbb bn-zrx mb&rh. ^34 vymt yvbb vymlk txtyv xsm m`r& htymny. ^35 vymt xsm vymlk txtyv hdd bn-bdd hmkh `t-mdyn bsdh mv`b vsm jyrv jvyt. ^36 vymt hdd vymlk txtyv smlh mmsrqh. ^37 vymt smlh vymlk txtyv s`vl mrxbvt hnhr. ^38 vymt s`vl vymlk txtyv bjl xnn bn-jkbvr. ^39 vymt bjl xnn bn-jkbvr vymlk txtyv hdr vsm jyrv pjv vsm `stv mhy+b`l bt-m+rd bt my zhb. ^40 v`lh smvt `lvpy jsv lmspxtm lmqmtm bsmtm `lvp tmnj `lvp jlvh `lvp ytt. ^41 `lvp `hlybmh `lvp `lh `lvp pynn. ^42 `lvp qnz `lvp tymn `lvp mb&r. ^43 `lvp mgdy`l `lvp jyrm `lh `lvpy `dvm lmsbtm b`r& `xztm hv` jsv `by `dvm. __________________________________________________________________ Chapter 37 ^1 vysb yjqb b`r& mgvry `byv b`r& knjn. ^2 `lh tldvt yjqb yv$p bn-sbj-jsrh snh hyh rjh `t-`xyv b&`n vhv` njr `t-bny blhh v`t-bny zlph nsy `byv vyb` yv$p `t-dbtm rjh `l- `byhm. ^3 vysr`l `hb `t-yv$p mkl-bnyv ky-bn-zqnym hv` lv vjsh lv ktnt p$ym. ^4 vyr`v `xyv ky-`tv `hb `byhm mkl-`xyv vysn`v `tv vl` yklv dbrv lslm. ^5 vyxlm yv$p xlvm vygd l`xyv vyv$pv jvd sn` `tv. ^6 vy`mr `lyhm smjv-n` hxlvm hzh `sr xlmty. ^7 vhnh `nxnv m`lmym `lmym btvk hsdh vhnh qmh `lmty vgm-n&bh vhnh t$bynh `lmtykm vtstxvyn l`lmty. ^8 vy`mrv lv `xyv hmlk tmlk jlynv `m-msvl tmsl bnv vyv$pv jvd sn` `tv jl-xlmtyv vjl-dbryv. ^9 vyxlm jvd xlvm `xr vy$pr `tv l`xyv vy`mr hnh xlmty xlvm jvd vhnh hsms vhyrx v`xd jsr kvkbym mstxvym ly. ^10 vy$pr `l-`byv v`l-`xyv vygjr-bv `byv vy`mr lv mh hxlvm hzh `sr xlmt hbv` nbv` `ny v`mk v`xyk lhstxvt lk `r&h. ^11 vyqn`v-bv `xyv v`byv smr `t-hdbr. ^12 vylkv `xyv lrjvt `t-&`n `byhm bskm. ^13 vy`mr ysr`l `l-yv$p hlv` `xyk rjym bskm lkh v`slxk `lyhm vy`mr lv hnny. ^14 vy`mr lv lk-n` r`h `t-slvm `xyk v`t-slvm h&`n vhsbny dbr vyslxhv mjmq xbrvn vyb` skmh. ^15 vym&`hv `ys vhnh tjh bsdh vys`lhv h`ys l`mr mh-tbqs. ^16 vy`mr `t-`xy `nky mbqs hgydh-n` ly `yph hm rjym. ^17 vy`mr h`ys n$jv mzh ky smjty `mrym nlkh dtynh vylk yv$p `xr `xyv vym&`m bdtn. ^18 vyr`v `tv mrxq vb+rm yqrb `lyhm vytnklv `tv lhmytv. ^19 vy`mrv `ys `l-`xyv hnh bjl hxlmvt hlzh b`. ^20 vjth lkv vnhrghv vnslkhv b`xd hbrvt v`mrnv xyh rjh `klthv vnr`h mh-yhyv xlmtyv. ^21 vysmj r`vbn vy&lhv mydm vy`mr l` nknv nps. ^22 vy`mr `lhm r`vbn `l-tspkv-dm hslykv `tv `l-hbvr hzh `sr bmdbr vyd `l-tslxv-bv lmjn h&yl `tv mydm lhsybv `l-`byv. ^23 vyhy k`sr-b` yv$p `l-`xyv vypsy+v `t-yv$p `t-ktntv `t-ktnt hp$ym `sr jlyv. ^24 vyqxhv vyslkv `tv hbrh vhbvr rq `yn bv mym. ^25 vysbv l`kl-lxm vys`v jynyhm vyr`v vhnh `rxt ysmj`lym b`h mgljd vgmlyhm ns`ym nk`t v&ry vl+ hvlkym lhvryd m&rymh. ^26 vy`mr yhvdh `l-`xyv mh-b&j ky nhrg `t-`xynv vk$ynv `t-dmv. ^27 lkv vnmkrnv lysmj`lym vydnv `l-thy-bv ky-`xynv bsrnv hv` vysmjv `xyv. ^28 vyjbrv `nsym mdynym $xrym vymskv vyjlv `t-yv$p mn-hbvr vymkrv `t-yv$p lysmj`lym bjsrym k$p vyby`v `t-yv$p m&rymh. ^29 vysb r`vbn `l-hbvr vhnh `yn-yv$p bbvr vyqrj `t-bgdyv. ^30 vysb `l-`xyv vy`mr hyld `ynnv v`ny `nh `ny-b`. ^31 vyqxv `t-ktnt yv$p vysx+v sjyr jzym vy+blv `t-hktnt bdm. ^32 vyslxv `t-ktnt hp$ym vyby`v `l-`byhm vy`mrv z`t m&`nv hkr-n` hktnt bnk hv` `m-l`. ^33 vykyrh vy`mr ktnt bny xyh rjh `klthv +rp +rp yv$p. ^34 vyqrj yjqb smltyv vysm sq bmtnyv vyt`bl jl-bnv ymym rbym. ^35 vyqmv kl-bnyv vkl-bntyv lnxmv vym`n lhtnxm vy`mr ky-`rd `l- bny `bl s`lh vybk `tv `byv. ^36 vhmdnym mkrv `tv `l-m&rym lpv+ypr $ry$ prjh sr h+bxym. __________________________________________________________________ Chapter 38 ^1 vyhy bjt hhv` vyrd yhvdh m`t `xyv vy+ jd-`ys jdlmy vsmv xyrh. ^2 vyr`-sm yhvdh bt-`ys knjny vsmv svj vyqxh vyb` `lyh. ^3 vthr vtld bn vyqr` `t-smv jr. ^4 vthr jvd vtld bn vtqr` `t-smv `vnn. ^5 vt$p jvd vtld bn vtqr` `t-smv slh vhyh bkzyb bldth `tv. ^6 vyqx yhvdh `sh ljr bkvrv vsmh tmr. ^7 vyhy jr bkvr yhvdh rj bjyny yhvh vymthv yhvh. ^8 vy`mr yhvdh l`vnn b` `l-`st `xyk vybm `th vhqm zrj l`xyk. ^9 vydj `vnn ky l` lv yhyh hzrj vhyh `m-b` `l-`st `xyv vsxt `r&h lblty ntn-zrj l`xyv. ^10 vyrj bjyny yhvh `sr jsh vymt gm-`tv. ^11 vy`mr yhvdh ltmr kltv sby `lmnh byt-`byk jd-ygdl slh bny ky `mr pn-ymvt gm-hv` k`xyv vtlk tmr vtsb byt `byh. ^12 vyrbv hymym vtmt bt-svj `st-yhvdh vynxm yhvdh vyjl jl-gzzy &`nv hv` vxyrh rjhv hjdlmy tmnth. ^13 vygd ltmr l`mr hnh xmyk jlh tmnth lgz &`nv. ^14 vt$r bgdy `lmnvth mjlyh vtk$ b&jyp vttjlp vtsb bptx jynym `sr jl-drk tmnth ky r`th ky-gdl slh vhv` l`-ntnh lv l`sh. ^15 vyr`h yhvdh vyxsbh lzvnh ky k$th pnyh. ^16 vy+ `lyh `l-hdrk vy`mr hbh-n` `bv` `lyk ky l` ydj ky kltv hv` vt`mr mh-ttn-ly ky tbv` `ly. ^17 vy`mr `nky `slx gdy-jzym mn-h&`n vt`mr `m-ttn jrbvn jd slxk. ^18 vy`mr mh hjrbvn `sr `tn-lk vt`mr xtmk vptylk vm+k `sr bydk vytn-lh vyb` `lyh vthr lv. ^19 vtqm vtlk vt$r &jyph mjlyh vtlbs bgdy `lmnvth. ^20 vyslx yhvdh `t-gdy hjzym byd rjhv hjdlmy lqxt hjrbvn myd h`sh vl` m&`h. ^21 vys`l `t-`nsy mqmh l`mr `yh hqdsh hv` bjynym jl-hdrk vy`mrv l`-hyth bzh qdsh. ^22 vysb `l-yhvdh vy`mr l` m&`tyh vgm `nsy hmqvm `mrv l`-hyth bzh qdsh. ^23 vy`mr yhvdh tqx-lh pn nhyh lbvz hnh slxty hgdy hzh v`th l` m&`th. ^24 vyhy kmsls xdsym vygd lyhvdh l`mr znth tmr kltk vgm hnh hrh lznvnym vy`mr yhvdh hv&y`vh vtsrp. ^25 hv` mv&`t vhy` slxh `l-xmyh l`mr l`ys `sr-`lh lv `nky hrh vt`mr hkr-n` lmy hxtmt vhptylym vhm+h h`lh. ^26 vykr yhvdh vy`mr &dqh mmny ky-jl-kn l`-nttyh lslh bny vl`- y$p jvd ldjth. ^27 vyhy bjt ldth vhnh t`vmym bb+nh. ^28 vyhy bldth vytn-yd vtqx hmyldt vtqsr jl-ydv sny l`mr zh y&` r`snh. ^29 vyhy kmsyb ydv vhnh y&` `xyv vt`mr mh-pr&t jlyk pr& vyqr` smv pr&. ^30 v`xr y&` `xyv `sr jl-ydv hsny vyqr` smv zrx. __________________________________________________________________ Chapter 39 ^1 vyv$p hvrd m&rymh vyqnhv pv+ypr $ry$ prjh sr h+bxym `ys m&ry myd hysmj`lym `sr hvrdhv smh. ^2 vyhy yhvh `t-yv$p vyhy `ys m&lyx vyhy bbyt `dnyv hm&ry. ^3 vyr` `dnyv ky yhvh `tv vkl `sr-hv` jsh yhvh m&lyx bydv. ^4 vym&` yv$p xn bjynyv vysrt `tv vypqdhv jl-bytv vkl-ys-lv ntn bydv. ^5 vyhy m`z hpqyd `tv bbytv vjl kl-`sr ys-lv vybrk yhvh `t-byt hm&ry bgll yv$p vyhy brkt yhvh bkl-`sr ys-lv bbyt vbsdh. ^6 vyjzb kl-`sr-lv byd-yv$p vl`-ydj `tv m`vmh ky `m-hlxm `sr-hv` `vkl vyhy yv$p yph-t`r vyph mr`h. ^7 vyhy `xr hdbrym h`lh vts` `st-`dnyv `t-jynyh `l-yv$p vt`mr skbh jmy. ^8 vym`n vy`mr `l-`st `dnyv hn `dny l`-ydj `ty mh-bbyt vkl `sr- ys-lv ntn bydy. ^9 `ynnv gdvl bbyt hzh mmny vl`-xsk mmny m`vmh ky `m-`vtk b`sr `t-`stv v`yk `jsh hrjh hgdlh hz`t vx+`ty l`lhym. ^10 vyhy kdbrh `l-yv$p yvm yvm vl`-smj `lyh lskb `&lh lhyvt jmh. ^11 vyhy khyvm hzh vyb` hbyth ljsvt ml`ktv v`yn `ys m`nsy hbyt sm bbyt. ^12 vttpshv bbgdv l`mr skbh jmy vyjzb bgdv bydh vyn$ vy&` hxv&h. ^13 vyhy kr`vth ky-jzb bgdv bydh vyn$ hxv&h. ^14 vtqr` l`nsy byth vt`mr lhm l`mr r`v hby` lnv `ys jbry l&xq bnv b` `ly lskb jmy v`qr` bqvl gdvl. ^15 vyhy ksmjv ky-hrymty qvly v`qr` vyjzb bgdv `&ly vyn$ vy&` hxv&h. ^16 vtnx bgdv `&lh jd-bv` `dnyv `l-bytv. ^17 vtdbr `lyv kdbrym h`lh l`mr b`-`ly hjbd hjbry `sr-hb`t lnv l&xq by. ^18 vyhy khrymy qvly v`qr` vyjzb bgdv `&ly vyn$ hxv&h. ^19 vyhy ksmj `dnyv `t-dbry `stv `sr dbrh `lyv l`mr kdbrym h`lh jsh ly jbdk vyxr `pv. ^20 vyqx `dny yv$p `tv vytnhv `l-byt h$hr mqvm `sr-`$vry hmlk `$vrym vyhy-sm bbyt h$hr. ^21 vyhy yhvh `t-yv$p vy+ `lyv x$d vytn xnv bjyny sr byt-h$hr. ^22 vytn sr byt-h$hr byd-yv$p `t kl-h`$yrm `sr bbyt h$hr v`t kl- `sr jsym sm hv` hyh jsh. ^23 `yn sr byt-h$hr r`h `t-kl-m`vmh bydv b`sr yhvh `tv v`sr-hv` jsh yhvh m&lyx. __________________________________________________________________ Chapter 40 ^1 vyhy `xr hdbrym h`lh x+`v msqh mlk-m&rym vh`ph l`dnyhm lmlk m&rym. ^2 vyq&p prjh jl sny $ry$yv jl sr hmsqym vjl sr h`vpym. ^3 vytn `tm bmsmr byt sr h+bxym `l-byt h$hr mqvm `sr yv$p `$vr sm. ^4 vypqd sr h+bxym `t-yv$p `tm vysrt `tm vyhyv ymym bmsmr. ^5 vyxlmv xlvm snyhm `ys xlmv blylh `xd `ys kptrvn xlmv hmsqh vh`ph `sr lmlk m&rym `sr `$vrym bbyt h$hr. ^6 vyb` `lyhm yv$p bbqr vyr` `tm vhnm zjpym. ^7 vys`l `t-$ry$y prjh `sr `tv bmsmr byt `dnyv l`mr mdvj pnykm rjym hyvm. ^8 vy`mrv `lyv xlvm xlmnv vptr `yn `tv vy`mr `lhm yv$p hlv` l`lhym ptrnym $prv-n` ly. ^9 vy$pr sr-hmsqym `t-xlmv lyv$p vy`mr lv bxlvmy vhnh-gpn lpny. ^10 vbgpn slsh srygm vhv` kprxt jlth n&h hbsylv `skltyh jnbym. ^11 vkv$ prjh bydy v`qx `t-hjnbym v`sx+ `tm `l-kv$ prjh v`tn `t- hkv$ jl-kp prjh. ^12 vy`mr lv yv$p zh ptrnv slst hsrgym slst ymym hm. ^13 bjvd slst ymym ys` prjh `t-r`sk vhsybk jl-knk vntt kv$-prjh bydv kmsp+ hr`svn `sr hyyt msqhv. ^14 ky `m-zkrtny `tk k`sr yy+b lk vjsyt-n` jmdy x$d vhzkrtny `l- prjh vhv&`tny mn-hbyt hzh. ^15 ky-gnb gnbty m`r& hjbrym vgm-ph l`-jsyty m`vmh ky-smv `ty bbvr. ^16 vyr` sr-h`pym ky +vb ptr vy`mr `l-yv$p `p-`ny bxlvmy vhnh slsh $ly xry jl-r`sy. ^17 vb$l hjlyvn mkl m`kl prjh mjsh `ph vhjvp `kl `tm mn-h$l mjl r`sy. ^18 vyjn yv$p vy`mr zh ptrnv slst h$lym slst ymym hm. ^19 bjvd slst ymym ys` prjh `t-r`sk mjlyk vtlh `vtk jl-j& v`kl hjvp `t-bsrk mjlyk. ^20 vyhy byvm hslysy yvm hldt `t-prjh vyjs msth lkl-jbdyv vys` `t-r`s sr hmsqym v`t-r`s sr h`pym btvk jbdyv. ^21 vysb `t-sr hmsqym jl-msqhv vytn hkv$ jl-kp prjh. ^22 v`t sr h`pym tlh k`sr ptr lhm yv$p. ^23 vl`-zkr sr-hmsqym `t-yv$p vyskxhv. __________________________________________________________________ Chapter 41 ^1 vyhy mq& sntym ymym vprjh xlm vhnh jmd jl-hy`r. ^2 vhnh mn-hy`r jlt sbj prvt ypvt mr`h vbry`t bsr vtrjynh b`xv. ^3 vhnh sbj prvt `xrvt jlvt `xryhn mn-hy`r rjvt mr`h vdqvt bsr vtjmdnh `&l hprvt jl-spt hy`r. ^4 vt`klnh hprvt rjvt hmr`h vdqt hbsr `t sbj hprvt ypt hmr`h vhbry`t vyyq& prjh. ^5 vyysn vyxlm snyt vhnh sbj sblym jlvt bqnh `xd bry`vt v+bvt. ^6 vhnh sbj sblym dqvt vsdvpt qdym &mxvt `xryhn. ^7 vtbljnh hsblym hdqvt `t sbj hsblym hbry`vt vhml`vt vyyq& prjh vhnh xlvm. ^8 vyhy bbqr vtpjm rvxv vyslx vyqr` `t-kl-xr+my m&rym v`t-kl- xkmyh vy$pr prjh lhm `t-xlmv v`yn-pvtr `vtm lprjh. ^9 vydbr sr hmsqym `t-prjh l`mr `t-x+`y `ny mzkyr hyvm. ^10 prjh q&p jl-jbdyv vytn `ty bmsmr byt sr h+bxym `ty v`t sr h`pym. ^11 vnxlmh xlvm blylh `xd `ny vhv` `ys kptrvn xlmv xlmnv. ^12 vsm `tnv njr jbry jbd lsr h+bxym vn$pr-lv vyptr-lnv `t- xlmtynv `ys kxlmv ptr. ^13 vyhy k`sr ptr-lnv kn hyh `ty hsyb jl-kny v`tv tlh. ^14 vyslx prjh vyqr` `t-yv$p vyry&hv mn-hbvr vyglx vyxlp smltyv vyb` `l-prjh. ^15 vy`mr prjh `l-yv$p xlvm xlmty vptr `yn `tv v`ny smjty jlyk l`mr tsmj xlvm lptr `tv. ^16 vyjn yv$p `t-prjh l`mr bljdy `lhym yjnh `t-slvm prjh. ^17 vydbr prjh `l-yv$p bxlmy hnny jmd jl-spt hy`r. ^18 vhnh mn-hy`r jlt sbj prvt bry`vt bsr vypt t`r vtrjynh b`xv. ^19 vhnh sbj-prvt `xrvt jlvt `xryhn dlvt vrjvt t`r m`d vrqvt bsr l`-r`yty khnh bkl-`r& m&rym lrj. ^20 vt`klnh hprvt hrqvt vhrjvt `t sbj hprvt hr`snvt hbry`t. ^21 vtb`nh `l-qrbnh vl` nvdj ky-b`v `l-qrbnh vmr`yhn rj k`sr btxlh v`yq&. ^22 v`r` bxlmy vhnh sbj sblym jlt bqnh `xd ml`t v+bvt. ^23 vhnh sbj sblym &nmvt dqvt sdpvt qdym &mxvt `xryhm. ^24 vtbljn hsblym hdqt `t sbj hsblym h+bvt v`mr `l-hxr+mym v`yn mgyd ly. ^25 vy`mr yv$p `l-prjh xlvm prjh `xd hv` `t `sr h`lhym jsh hgyd lprjh. ^26 sbj prt h+bt sbj snym hnh vsbj hsblym h+bt sbj snym hnh xlvm `xd hv`. ^27 vsbj hprvt hrqvt vhrjt hjlt `xryhn sbj snym hnh vsbj hsblym hrqvt sdpvt hqdym yhyv sbj sny rjb. ^28 hv` hdbr `sr dbrty `l-prjh `sr h`lhym jsh hr`h `t-prjh. ^29 hnh sbj snym b`vt sbj gdvl bkl-`r& m&rym. ^30 vqmv sbj sny rjb `xryhn vnskx kl-hsbj b`r& m&rym vklh hrjb `t-h`r&. ^31 vl`-yvdj hsbj b`r& mpny hrjb hhv` `xry-kn ky-kbd hv` m`d. ^32 vjl hsnvt hxlvm `l-prjh pjmym ky-nkvn hdbr mjm h`lhym vmmhr h`lhym ljstv. ^33 vjth yr` prjh `ys nbvn vxkm vysythv jl-`r& m&rym. ^34 yjsh prjh vypqd pqdym jl-h`r& vxms `t-`r& m&rym bsbj sny hsbj. ^35 vyqb&v `t-kl-`kl hsnym h+bvt hb`t h`lh vy&brv-br txt yd-prjh `kl bjrym vsmrv. ^36 vhyh h`kl lpqdvn l`r& lsbj sny hrjb `sr thyyn b`r& m&rym vl`- tkrt h`r& brjb. ^37 vyy+b hdbr bjyny prjh vbjyny kl-jbdyv. ^38 vy`mr prjh `l-jbdyv hnm&` kzh `ys `sr rvx `lhym bv. ^39 vy`mr prjh `l-yv$p `xry hvdyj `lhym `vtk `t-kl-z`t `yn-nbvn vxkm kmvk. ^40 `th thyh jl-byty vjl-pyk ysq kl-jmy rq hk$` `gdl mmk. ^41 vy`mr prjh `l-yv$p r`h ntty `tk jl kl-`r& m&rym. ^42 vy$r prjh `t-+bjtv mjl ydv vytn `th jl-yd yv$p vylbs `tv bgdy-ss vysm rbd hzhb jl-&v`rv. ^43 vyrkb `tv bmrkbt hmsnh `sr-lv vyqr`v lpnyv `brk vntvn `tv jl kl-`r& m&rym. ^44 vy`mr prjh `l-yv$p `ny prjh vbljdyk l`-yrym `ys `t-ydv v`t- rglv bkl-`r& m&rym. ^45 vyqr` prjh sm-yv$p &pnt pjnx vytn-lv `t-`$nt bt-pv+y prj khn `n l`sh vy&` yv$p jl-`r& m&rym. ^46 vyv$p bn-slsym snh bjmdv lpny prjh mlk-m&rym vy&` yv$p mlpny prjh vyjbr bkl-`r& m&rym. ^47 vtjs h`r& bsbj sny hsbj lqm&ym. ^48 vyqb& `t-kl-`kl sbj snym `sr hyv b`r& m&rym vytn-`kl bjrym `kl sdh-hjyr `sr $bybtyh ntn btvkh. ^49 vy&br yv$p br kxvl hym hrbh m`d jd ky-xdl l$pr ky-`yn m$pr. ^50 vlyv$p yld sny bnym b+rm tbv` snt hrjb `sr yldh-lv `$nt bt- pv+y prj khn `vn. ^51 vyqr` yv$p `t-sm hbkvr mnsh ky-nsny `lhym `t-kl-jmly v`t kl- byt `by. ^52 v`t sm hsny qr` `prym ky-hprny `lhym b`r& jnyy. ^53 vtklynh sbj sny hsbj `sr hyh b`r& m&rym. ^54 vtxlynh sbj sny hrjb lbv` k`sr `mr yv$p vyhy rjb bkl-h`r&vt vbkl-`r& m&rym hyh lxm. ^55 vtrjb kl-`r& m&rym vy&jq hjm `l-prjh llxm vy`mr prjh lkl- m&rym lkv `l-yv$p `sr-y`mr lkm tjsv. ^56 vhrjb hyh jl kl-pny h`r& vyptx yv$p `t-kl-`sr bhm vysbr lm&rym vyxzq hrjb b`r& m&rym. ^57 vkl-h`r& b`v m&rymh lsbr `l-yv$p ky-xzq hrjb bkl-h`r&. __________________________________________________________________ Chapter 42 ^1 vyr` yjqb ky ys-sbr bm&rym vy`mr yjqb lbnyv lmh ttr`v. ^2 vy`mr hnh smjty ky ys-sbr bm&rym rdv-smh vsbrv-lnv msm vnxyh vl` nmvt. ^3 vyrdv `xy-yv$p jsrh lsbr br mm&rym. ^4 v`t-bnymyn `xy yv$p l`-slx yjqb `t-`xyv ky `mr pn-yqr`nv `$vn. ^5 vyb`v bny ysr`l lsbr btvk hb`ym ky-hyh hrjb b`r& knjn. ^6 vyv$p hv` hsly+ jl-h`r& hv` hmsbyr lkl-jm h`r& vyb`v `xy yv$p vystxvv-lv `pym `r&h. ^7 vyr` yv$p `t-`xyv vykrm vytnkr `lyhm vydbr `tm qsvt vy`mr `lhm m`yn b`tm vy`mrv m`r& knjn lsbr-`kl. ^8 vykr yv$p `t-`xyv vhm l` hkrhv. ^9 vyzkr yv$p `t hxlmvt `sr xlm lhm vy`mr `lhm mrglym `tm lr`vt `t-jrvt h`r& b`tm. ^10 vy`mrv `lyv l` `dny vjbdyk b`v lsbr-`kl. ^11 klnv bny `ys-`xd nxnv knym `nxnv l`-hyv jbdyk mrglym. ^12 vy`mr `lhm l` ky-jrvt h`r& b`tm lr`vt. ^13 vy`mrv snym jsr jbdyk `xym `nxnv bny `ys-`xd b`r& knjn vhnh hq+n `t-`bynv hyvm vh`xd `ynnv. ^14 vy`mr `lhm yv$p hv` `sr dbrty `lkm l`mr mrglym `tm. ^15 bz`t tbxnv xy prjh `m-t&`v mzh ky `m-bbv` `xykm hq+n hnh. ^16 slxv mkm `xd vyqx `t-`xykm v`tm h`$rv vybxnv dbrykm h`mt `tkm v`m-l` xy prjh ky mrglym `tm. ^17 vy`$p `tm `l-msmr slst ymym. ^18 vy`mr `lhm yv$p byvm hslysy z`t jsv vxyv `t-h`lhym `ny yr`. ^19 `m-knym `tm `xykm `xd y`$r bbyt msmrkm v`tm lkv hby`v sbr rjbvn btykm. ^20 v`t-`xykm hq+n tby`v `ly vy`mnv dbrykm vl` tmvtv vyjsv-kn. ^21 vy`mrv `ys `l-`xyv `bl `smym `nxnv jl-`xynv `sr r`ynv &rt npsv bhtxnnv `lynv vl` smjnv jl-kn b`h `lynv h&rh hz`t. ^22 vyjn r`vbn `tm l`mr hlv` `mrty `lykm l`mr `l-tx+`v byld vl` smjtm vgm-dmv hnh ndrs. ^23 vhm l` ydjv ky smj yv$p ky hmly& byntm. ^24 vy$b mjlyhm vybk vysb `lhm vydbr `lhm vyqx m`tm `t-smjvn vy`$r `tv ljynyhm. ^25 vy&v yv$p vyml`v `t-klyhm br vlhsyb k$pyhm `ys `l-sqv vltt lhm &dh ldrk vyjs lhm kn. ^26 vys`v `t-sbrm jl-xmryhm vylkv msm. ^27 vyptx h`xd `t-sqv ltt m$pv` lxmrv bmlvn vyr` `t-k$pv vhnh- hv` bpy `mtxtv. ^28 vy`mr `l-`xyv hvsb k$py vgm hnh b`mtxty vy&` lbm vyxrdv `ys `l-`xyv l`mr mh-z`t jsh `lhym lnv. ^29 vyb`v `l-yjqb `byhm `r&h knjn vygydv lv `t kl-hqrt `tm l`mr. ^30 dbr h`ys `dny h`r& `tnv qsvt vytn `tnv kmrglym `t-h`r&. ^31 vn`mr `lyv knym `nxnv l` hyynv mrglym. ^32 snym-jsr `nxnv `xym bny `bynv h`xd `ynnv vhq+n hyvm `t-`bynv b`r& knjn. ^33 vy`mr `lynv h`ys `dny h`r& bz`t `dj ky knym `tm `xykm h`xd hnyxv `ty v`t-rjbvn btykm qxv vlkv. ^34 vhby`v `t-`xykm hq+n `ly v`djh ky l` mrglym `tm ky knym `tm `t-`xykm `tn lkm v`t-h`r& t$xrv. ^35 vyhy hm mryqym sqyhm vhnh-`ys &rvr-k$pv bsqv vyr`v `t-&rrvt k$pyhm hmh v`byhm vyyr`v. ^36 vy`mr `lhm yjqb `byhm `ty skltm yv$p `ynnv vsmjvn `ynnv v`t- bnymn tqxv jly hyv klnh. ^37 vy`mr r`vbn `l-`byv l`mr `t-sny bny tmyt `m-l` `by`nv `lyk tnh `tv jl-ydy v`ny `sybnv `lyk. ^38 vy`mr l`-yrd bny jmkm ky-`xyv mt vhv` lbdv ns`r vqr`hv `$vn bdrk `sr tlkv-bh vhvrdtm `t-sybty bygvn s`vlh. __________________________________________________________________ Chapter 43 ^1 vhrjb kbd b`r&. ^2 vyhy k`sr klv l`kl `t-hsbr `sr hby`v mm&rym vy`mr `lyhm `byhm sbv sbrv-lnv mj+-`kl. ^3 vy`mr `lyv yhvdh l`mr hjd hjd bnv h`ys l`mr l`-tr`v pny blty `xykm `tkm. ^4 `m-ysk mslx `t-`xynv `tnv nrdh vnsbrh lk `kl. ^5 v`m-`ynk mslx l` nrd ky-h`ys `mr `lynv l`-tr`v pny blty `xykm `tkm. ^6 vy`mr ysr`l lmh hrjtm ly lhgyd l`ys hjvd lkm `x. ^7 vy`mrv s`vl s`l-h`ys lnv vlmvldtnv l`mr hjvd `bykm xy hys lkm `x vngd-lv jl-py hdbrym h`lh hydvj ndj ky y`mr hvrydv `t-`xykm. ^8 vy`mr yhvdh `l-ysr`l `byv slxh hnjr `ty vnqvmh vnlkh vnxyh vl` nmvt gm-`nxnv gm-`th gm-+pnv. ^9 `nky `jrbnv mydy tbqsnv `m-l` hby`tyv `lyk vh>yv lpnyk vx+`ty lk kl-hymym. ^10 ky lvl` htmhmhnv ky-jth sbnv zh pjmym. ^11 vy`mr `lhm ysr`l `byhm `m-kn `pv` z`t jsv qxv mzmrt h`r& bklykm vhvrydv l`ys mnxh mj+ &ry vmj+ dbs nk`t vl+ b+nym vsqdym. ^12 vk$p msnh qxv bydkm v`t-hk$p hmvsb bpy `mtxtykm tsybv bydkm `vly msgh hv`. ^13 v`t-`xykm qxv vqvmv svbv `l-h`ys. ^14 v`l sdy ytn lkm rxmym lpny h`ys vslx lkm `t-`xykm `xr v`t- bnymyn v`ny k`sr sklty sklty. ^15 vyqxv h`nsym `t-hmnxh hz`t vmsnh-k$p lqxv bydm v`t-bnymn vyqmv vyrdv m&rym vyjmdv lpny yv$p. ^16 vyr` yv$p `tm `t-bnymyn vy`mr l`sr jl-bytv hb` `t-h`nsym hbyth v+bx +bx vhkn ky `ty y`klv h`nsym b&hrym. ^17 vyjs h`ys k`sr `mr yv$p vyb` h`ys `t-h`nsym byth yv$p. ^18 vyyr`v h`nsym ky hvb`v byt yv$p vy`mrv jl-dbr hk$p hsb b`mtxtynv btxlh `nxnv mvb`ym lhtgll jlynv vlhtnpl jlynv vlqxt `tnv ljbdym v`t-xmrynv. ^19 vygsv `l-h`ys `sr jl-byt yv$p vydbrv `lyv ptx hbyt. ^20 vy`mrv by `dny yrd yrdnv btxlh lsbr-`kl. ^21 vyhy ky-b`nv `l-hmlvn vnptxh `t-`mtxtynv vhnh k$p-`ys bpy `mtxtv k$pnv bmsqlv vnsb `tv bydnv. ^22 vk$p `xr hvrdnv bydnv lsbr-`kl l` ydjnv my-sm k$pnv b`mtxtynv. ^23 vy`mr slvm lkm `l-tyr`v `lhykm v`lhy `bykm ntn lkm m+mvn b`mtxtykm k$pkm b` `ly vyv&` `lhm `t-smjvn. ^24 vyb` h`ys `t-h`nsym byth yv$p vytn-mym vyrx&v rglyhm vytn m$pv` lxmryhm. ^25 vykynv `t-hmnxh jd-bv` yv$p b&hrym ky smjv ky-sm y`klv lxm. ^26 vyb` yv$p hbyth vyby`v lv `t-hmnxh `sr-bydm hbyth vystxvv-lv `r&h. ^27 vys`l lhm lslvm vy`mr hslvm `bykm hzqn `sr `mrtm hjvdnv xy. ^28 vy`mrv slvm ljbdk l`bynv jvdnv xy vyqdv vystxv. ^29 vys` jynyv vyr` `t-bnymyn `xyv bn-`mv vy`mr hzh `xykm hq+n `sr `mrtm `ly vy`mr `lhym yxnk bny. ^30 vymhr yv$p ky-nkmrv rxmyv `l-`xyv vybqs lbkvt vyb` hxdrh vybk smh. ^31 vyrx& pnyv vy&` vyt`pq vy`mr symv lxm. ^32 vysymv lv lbdv vlhm lbdm vlm&rym h`klym `tv lbdm ky l` yvklvn hm&rym l`kl `t-hjbrym lxm ky-tvjbh hv` lm&rym. ^33 vysbv lpnyv hbkr kbkrtv vh&jyr k&jrtv vytmhv h`nsym `ys `l- rjhv. ^34 vys` ms`t m`t pnyv `lhm vtrb ms`t bnymn mms`t klm xms ydvt vystv vyskrv jmv. __________________________________________________________________ Chapter 44 ^1 vy&v `t-`sr jl-bytv l`mr ml` `t-`mtxt h`nsym `kl k`sr yvklvn s`t vsym k$p-`ys bpy `mtxtv. ^2 v`t-gbyjy gbyj hk$p tsym bpy `mtxt hq+n v`t k$p sbrv vyjs kdbr yv$p `sr dbr. ^3 hbqr `vr vh`nsym slxv hmh vxmryhm. ^4 hm y&`v `t-hjyr l` hrxyqv vyv$p `mr l`sr jl-bytv qvm rdp `xry h`nsym vhsgtm v`mrt `lhm lmh slmtm rjh txt +vbh. ^5 hlv` zh `sr ysth `dny bv vhv` nxs ynxs bv hrjtm `sr jsytm. ^6 vysgm vydbr `lhm `t-hdbrym h`lh. ^7 vy`mrv `lyv lmh ydbr `dny kdbrym h`lh xlylh ljbdyk mjsvt kdbr hzh. ^8 hn k$p `sr m&`nv bpy `mtxtynv hsybnv `lyk m`r& knjn v`yk ngnb mbyt `dnyk k$p `v zhb. ^9 `sr ym&` `tv mjbdyk vmt vgm-`nxnv nhyh l`dny ljbdym. ^10 vy`mr gm-jth kdbrykm kn-hv` `sr ym&` `tv yhyh-ly jbd v`tm thyv nqym. ^11 vymhrv vyvrdv `ys `t-`mtxtv `r&h vyptxv `ys `mtxtv. ^12 vyxps bgdvl hxl vbq+n klh vym&` hgbyj b`mtxt bnymn. ^13 vyqrjv smltm vyjm$ `ys jl-xmrv vysbv hjyrh. ^14 vyb` yhvdh v`xyv byth yv$p vhv` jvdnv sm vyplv lpnyv `r&h. ^15 vy`mr lhm yv$p mh-hmjsh hzh `sr jsytm hlv` ydjtm ky-nxs ynxs `ys `sr kmny. ^16 vy`mr yhvdh mh-n`mr l`dny mh-ndbr vmh-n&+dq h`lhym m&` `t- jvn jbdyk hnnv jbdym l`dny gm-`nxnv gm `sr-nm&` hgbyj bydv. ^17 vy`mr xlylh ly mjsvt z`t h`ys `sr nm&` hgbyj bydv hv` yhyh- ly jbd v`tm jlv lslvm `l-`bykm. ^18 vygs `lyv yhvdh vy`mr by `dny ydbr-n` jbdk dbr b`zny `dny v`l-yxr `pk bjbdk ky kmvk kprjh. ^19 `dny s`l `t-jbdyv l`mr hys-lkm `b `v-`x. ^20 vn`mr `l-`dny ys-lnv `b zqn vyld zqnym q+n v`xyv mt vyvtr hv` lbdv l`mv v`byv `hbv. ^21 vt`mr `l-jbdyk hvrdhv `ly v`symh jyny jlyv. ^22 vn`mr `l-`dny l`-yvkl hnjr ljzb `t-`byv vjzb `t-`byv vmt. ^23 vt`mr `l-jbdyk `m-l` yrd `xykm hq+n `tkm l` t$pvn lr`vt pny. ^24 vyhy ky jlynv `l-jbdk `by vngd-lv `t dbry `dny. ^25 vy`mr `bynv sbv sbrv-lnv mj+-`kl. ^26 vn`mr l` nvkl lrdt `m-ys `xynv hq+n `tnv vyrdnv ky-l` nvkl lr`vt pny h`ys v`xynv hq+n `ynnv `tnv. ^27 vy`mr jbdk `by `lynv `tm ydjtm ky snym yldh-ly `sty. ^28 vy&` h`xd m`ty v`mr `k +rp +rp vl` r`ytyv jd-hnh. ^29 vlqxtm gm-`t-zh mjm pny vqrhv `$vn vhvrdtm `t-sybty brjh s`lh. ^30 vjth kb`y `l-jbdk `by vhnjr `ynnv `tnv vnpsv qsvrh bnpsv. ^31 vhyh kr`vtv ky-`yn hnjr vmt vhvrydv jbdyk `t-sybt jbdk `bynv bygvn s`lh. ^32 ky jbdk jrb `t-hnjr mjm `by l`mr `m-l` `by`nv `lyk vx+`ty l`by kl-hymym. ^33 vjth ysb-n` jbdk txt hnjr jbd l`dny vhnjr yjl jm-`xyv. ^34 ky-`yk `jlh `l-`by vhnjr `ynnv `ty pn `r`h brj `sr ym&` `t- `by. __________________________________________________________________ Chapter 45 ^1 vl`-ykl yv$p lht`pq lkl hn&bym jlyv vyqr` hv&y`v kl-`ys mjly vl`-jmd `ys `tv bhtvdj yv$p `l-`xyv. ^2 vytn `t-qlv bbky vysmjv m&rym vysmj byt prjh. ^3 vy`mr yv$p `l-`xyv `ny yv$p hjvd `by xy vl`-yklv `xyv ljnvt `tv ky nbhlv mpnyv. ^4 vy`mr yv$p `l-`xyv gsv-n` `ly vygsv vy`mr `ny yv$p `xykm `sr- mkrtm `ty m&rymh. ^5 vjth `l-tj&bv v`l-yxr bjynykm ky-mkrtm `ty hnh ky lmxyh slxny `lhym lpnykm. ^6 ky-zh sntym hrjb bqrb h`r& vjvd xms snym `sr `yn-xrys vq&yr. ^7 vyslxny `lhym lpnykm lsvm lkm s`ryt b`r& vlhxyvt lkm lply+h gdlh. ^8 vjth l`-`tm slxtm `ty hnh ky h`lhym vysymny l`b lprjh vl`dvn lkl-bytv vmsl bkl-`r& m&rym. ^9 mhrv vjlv `l-`by v`mrtm `lyv kh `mr bnk yv$p smny `lhym l`dvn lkl-m&rym rdh `ly `l-tjmd. ^10 vysbt b`r&-gsn vhyyt qrvb `ly `th vbnyk vbny bnyk v&`nk vbqrk vkl-`sr-lk. ^11 vklklty `tk sm ky-jvd xms snym rjb pn-tvrs `th vbytk vkl-`sr- lk. ^12 vhnh jynykm r`vt vjyny `xy bnymyn ky-py hmdbr `lykm. ^13 vhgdtm l`by `t-kl-kbvdy bm&rym v`t kl-`sr r`ytm vmhrtm vhvrdtm `t-`by hnh. ^14 vypl jl-&v`ry bnymn-`xyv vybk vbnymn bkh jl-&v`ryv. ^15 vynsq lkl-`xyv vybk jlhm v`xry kn dbrv `xyv `tv. ^16 vhql nsmj byt prjh l`mr b`v `xy yv$p vyy+b bjyny prjh vbjyny jbdyv. ^17 vy`mr prjh `l-yv$p `mr `l-`xyk z`t jsv +jnv `t-bjyrkm vlkv- b`v `r&h knjn. ^18 vqxv `t-`bykm v`t-btykm vb`v `ly v`tnh lkm `t-+vb `r& m&rym v`klv `t-xlb h`r&. ^19 v`th &vyth z`t jsv qxv-lkm m`r& m&rym jglvt l+pkm vlnsykm vns`tm `t-`bykm vb`tm. ^20 vjynkm `l-tx$ jl-klykm ky-+vb kl-`r& m&rym lkm hv`. ^21 vyjsv-kn bny ysr`l vytn lhm yv$p jglvt jl-py prjh vytn lhm &dh ldrk. ^22 lklm ntn l`ys xlpvt smlt vlbnymn ntn sls m`vt k$p vxms xlpt smlt. ^23 vl`byv slx kz`t jsrh xmrym ns`ym m+vb m&rym vjsr `tnt ns`t br vlxm vmzvn l`byv ldrk. ^24 vyslx `t-`xyv vylkv vy`mr `lhm `l-trgzv bdrk. ^25 vyjlv mm&rym vyb`v `r& knjn `l-yjqb `byhm. ^26 vygdv lv l`mr jvd yv$p xy vky-hv` msl bkl-`r& m&rym vypg lbv ky l`-h`myn lhm. ^27 vydbrv `lyv `t kl-dbry yv$p `sr dbr `lhm vyr` `t-hjglvt `sr- slx yv$p ls`t `tv vtxy rvx yjqb `byhm. ^28 vy`mr ysr`l rb jvd-yv$p bny xy `lkh v`r`nv b+rm `mvt. __________________________________________________________________ Chapter 46 ^1 vy$j ysr`l vkl-`sr-lv vyb` b`rh sbj vyzbx zbxym l`lhy `byv y&xq. ^2 vy`mr `lhym lysr`l bmr`t hlylh vy`mr yjqb yjqb vy`mr hnny. ^3 vy`mr `nky h`l `lhy `byk `l-tyr` mrdh m&rymh ky-lgvy gdvl `symk sm. ^4 `nky `rd jmk m&rymh v`nky `jlk gm-jlh vyv$p ysyt ydv jl- jynyk. ^5 vyqm yjqb mb`r sbj vys`v bny-ysr`l `t-yjqb `byhm v`t-+pm v`t- nsyhm bjglvt `sr-slx prjh ls`t `tv. ^6 vyqxv `t-mqnyhm v`t-rkvsm `sr rksv b`r& knjn vyb`v m&rymh yjqb vkl-zrjv `tv. ^7 bnyv vbny bnyv `tv bntyv vbnvt bnyv vkl-zrjv hby` `tv m&rymh. ^8 v`lh smvt bny-ysr`l hb`ym m&rymh yjqb vbnyv bkr yjqb r`vbn. ^9 vbny r`vbn xnvk vplv` vx&rn vkrmy. ^10 vbny smjvn ymv`l vymyn v`hd vykyn v&xr vs`vl bn-hknjnyt. ^11 vbny lvy grsvn qht vmrry. ^12 vbny yhvdh jr v`vnn vslh vpr& vzrx vymt jr v`vnn b`r& knjn vyhyv bny-pr& x&rn vxmvl. ^13 vbny ysskr tvlj vpvh vyvb vsmrn. ^14 vbny zblvn $rd v`lvn vyxl`l. ^15 `lh bny l`h `sr yldh lyjqb bpdn `rm v`t dynh btv kl-nps bnyv vbnvtyv slsym vsls. ^16 vbny gd &pyvn vxgy svny v`&bn jry v`rvdy v`r`ly. ^17 vbny `sr ymnh vysvh vysvy vbryjh vsrx `xtm vbny bryjh xbr vmlky`l. ^18 `lh bny zlph `sr-ntn lbn ll`h btv vtld `t-`lh lyjqb ss jsrh nps. ^19 bny rxl `st yjqb yv$p vbnymn. ^20 vyvld lyv$p b`r& m&rym `sr yldh-lv `$nt bt-pv+y prj khn `n `t-mnsh v`t-`prym. ^21 vbny bnymn blj vbkr v`sbl gr` vnjmn `xy vr`s mpym vxpym v`rd. ^22 `lh bny rxl `sr yld lyjqb kl-nps `rbjh jsr. ^23 vbny-dn xsym. ^24 vbny nptly yx&`l vgvny vy&r vslm. ^25 `lh bny blhh `sr-ntn lbn lrxl btv vtld `t-`lh lyjqb kl-nps sbjh. ^26 kl-hnps hb`h lyjqb m&rymh y&`y yrkv mlbd nsy bny-yjqb kl-nps ssym vss. ^27 vbny yv$p `sr-yld-lv bm&rym nps snym kl-hnps lbyt-yjqb hb`h m&rymh sbjym. ^28 v`t-yhvdh slx lpnyv `l-yv$p lhvrt lpnyv gsnh vyb`v `r&h gsn. ^29 vy`$r yv$p mrkbtv vyjl lqr`t-ysr`l `byv gsnh vyr` `lyv vypl jl-&v`ryv vybk jl-&v`ryv jvd. ^30 vy`mr ysr`l `l-yv$p `mvth hpjm `xry r`vty `t-pnyk ky jvdk xy. ^31 vy`mr yv$p `l-`xyv v`l-byt `byv `jlh v`gydh lprjh v`mrh `lyv `xy vbyt-`by `sr b`r&-knjn b`v `ly. ^32 vh`nsym rjy &`n ky-`nsy mqnh hyv v&`nm vbqrm vkl-`sr lhm hby`v. ^33 vhyh ky-yqr` lkm prjh v`mr mh-mjsykm. ^34 v`mrtm `nsy mqnh hyv jbdyk mnjvrynv vjd-jth gm-`nxnv gm- `btynv bjbvr tsbv b`r& gsn ky-tvjbt m&rym kl-rjh &`n. __________________________________________________________________ Chapter 47 ^1 vyb` yv$p vygd lprjh vy`mr `by v`xy v&`nm vbqrm vkl-`sr lhm b`v m`r& knjn vhnm b`r& gsn. ^2 vmq&h `xyv lqx xmsh `nsym vy&gm lpny prjh. ^3 vy`mr prjh `l-`xyv mh-mjsykm vy`mrv `l-prjh rjh &`n jbdyk gm- `nxnv gm-`bvtynv. ^4 vy`mrv `l-prjh lgvr b`r& b`nv ky-`yn mrjh l&`n `sr ljbdyk ky- kbd hrjb b`r& knjn vjth ysbv-n` jbdyk b`r& gsn. ^5 vy`mr prjh `l-yv$p l`mr `byk v`xyk b`v `lyk. ^6 `r& m&rym lpnyk hv` bmy+b h`r& hvsb `t-`byk v`t-`xyk ysbv b`r& gsn v`m-ydjt vys-bm `nsy-xyl vsmtm sry mqnh jl-`sr-ly. ^7 vyb` yv$p `t-yjqb `byv vyjmdhv lpny prjh vybrk yjqb `t-prjh. ^8 vy`mr prjh `l-yjqb kmh ymy sny xyyk. ^9 vy`mr yjqb `l-prjh ymy sny mgvry slsym vm`t snh mj+ vrjym hyv ymy sny xyy vl` hsygv `t-ymy sny xyy `bty bymy mgvryhm. ^10 vybrk yjqb `t-prjh vy&` mlpny prjh. ^11 vyvsb yv$p `t-`byv v`t-`xyv vytn lhm `xzh b`r& m&rym bmy+b h`r& b`r& rjm$$ k`sr &vh prjh. ^12 vyklkl yv$p `t-`byv v`t-`xyv v`t kl-byt `byv lxm lpy h+p. ^13 vlxm `yn bkl-h`r& ky-kbd hrjb m`d vtlh `r& m&rym v`r& knjn mpny hrjb. ^14 vylq+ yv$p `t-kl-hk$p hnm&` b`r&-m&rym vb`r& knjn bsbr `sr- hm sbrym vyb` yv$p `t-hk$p byth prjh. ^15 vytm hk$p m`r& m&rym vm`r& knjn vyb`v kl-m&rym `l-yv$p l`mr hbh-lnv lxm vlmh nmvt ngdk ky `p$ k$p. ^16 vy`mr yv$p hbv mqnykm v`tnh lkm bmqnykm `m-`p$ k$p. ^17 vyby`v `t-mqnyhm `l-yv$p vytn lhm yv$p lxm b$v$ym vbmqnh h&`n vbmqnh hbqr vbxmrym vynhlm blxm bkl-mqnhm bsnh hhv`. ^18 vttm hsnh hhv` vyb`v `lyv bsnh hsnyt vy`mrv lv l`-nkxd m`dny ky `m-tm hk$p vmqnh hbhmh `l-`dny l` ns`r lpny `dny blty `m- gvytnv v`dmtnv. ^19 lmh nmvt ljynyk gm-`nxnv gm `dmtnv qnh-`tnv v`t-`dmtnv blxm vnhyh `nxnv v`dmtnv jbdym lprjh vtn-zrj vnxyh vl` nmvt vh`dmh l` tsm. ^20 vyqn yv$p `t-kl-`dmt m&rym lprjh ky-mkrv m&rym `ys sdhv ky- xzq jlhm hrjb vthy h`r& lprjh. ^21 v`t-hjm hjbyr `tv ljrym mq&h gbvl-m&rym vjd-q&hv. ^22 rq `dmt hkhnym l` qnh ky xq lkhnym m`t prjh v`klv `t-xqm `sr ntn lhm prjh jl-kn l` mkrv `t-`dmtm. ^23 vy`mr yv$p `l-hjm hn qnyty `tkm hyvm v`t-`dmtkm lprjh h`-lkm zrj vzrjtm `t-h`dmh. ^24 vhyh btbv`t vnttm xmysyt lprjh v`rbj hydt yhyh lkm lzrj hsdh vl`klkm vl`sr bbtykm vl`kl l+pkm. ^25 vy`mrv hxytnv nm&`-xn bjyny `dny vhyynv jbdym lprjh. ^26 vysm `th yv$p lxq jd-hyvm hzh jl-`dmt m&rym lprjh lxms rq `dmt hkhnym lbdm l` hyth lprjh. ^27 vysb ysr`l b`r& m&rym b`r& gsn vy`xzv bh vyprv vyrbv m`d. ^28 vyxy yjqb b`r& m&rym sbj jsrh snh vyhy ymy-yjqb sny xyyv sbj snym v`rbjym vm`t snh. ^29 vyqrbv ymy-ysr`l lmvt vyqr` lbnv lyv$p vy`mr lv `m-n` m&`ty xn bjynyk sym-n` ydk txt yrky vjsyt jmdy x$d v`mt `l-n` tqbrny bm&rym. ^30 vskbty jm-`bty vns`tny mm&rym vqbrtny bqbrtm vy`mr `nky `jsh kdbrk. ^31 vy`mr hsbjh ly vysbj lv vystxv ysr`l jl-r`s hm+h. __________________________________________________________________ Chapter 48 ^1 vyhy `xry hdbrym h`lh vy`mr lyv$p hnh `byk xlh vyqx `t-sny bnyv jmv `t-mnsh v`t-`prym. ^2 vygd lyjqb vy`mr hnh bnk yv$p b` `lyk vytxzq ysr`l vysb jl- hm+h. ^3 vy`mr yjqb `l-yv$p `l sdy nr`h-`ly blvz b`r& knjn vybrk `ty. ^4 vy`mr `ly hnny mprk vhrbytk vnttyk lqhl jmym vntty `t-h`r& hz`t lzrjk `xryk `xzt jvlm. ^5 vjth sny-bnyk hnvldym lk b`r& m&rym jd-b`y `lyk m&rymh ly-hm `prym vmnsh kr`vbn vsmjvn yhyv-ly. ^6 vmvldtk `sr-hvldt `xryhm lk yhyv jl sm `xyhm yqr`v bnxltm. ^7 v`ny bb`y mpdn mth jly rxl b`r& knjn bdrk bjvd kbrt-`r& lb` `prth v`qbrh sm bdrk `prt hv` byt lxm. ^8 vyr` ysr`l `t-bny yv$p vy`mr my-`lh. ^9 vy`mr yv$p `l-`byv bny hm `sr-ntn-ly `lhym bzh vy`mr qxm-n` `ly v`brkm. ^10 vjyny ysr`l kbdv mzqn l` yvkl lr`vt vygs `tm `lyv vysq lhm vyxbq lhm. ^11 vy`mr ysr`l `l-yv$p r`h pnyk l` pllty vhnh hr`h `ty `lhym gm `t-zrjk. ^12 vyv&` yv$p `tm mjm brkyv vystxv l`pyv `r&h. ^13 vyqx yv$p `t-snyhm `t-`prym bymynv msm`l ysr`l v`t-mnsh bsm`lv mymyn ysr`l vygs `lyv. ^14 vyslx ysr`l `t-ymynv vyst jl-r`s `prym vhv` h&jyr v`t-sm`lv jl-r`s mnsh skl `t-ydyv ky mnsh hbkvr. ^15 vybrk `t-yv$p vy`mr h`lhym `sr hthlkv `bty lpnyv `brhm vy&xq h`lhym hrjh `ty mjvdy jd-hyvm hzh. ^16 hml`k hg`l `ty mkl-rj ybrk `t-hnjrym vyqr` bhm smy vsm `bty `brhm vy&xq vydgv lrb bqrb h`r&. ^17 vyr` yv$p ky-ysyt `byv yd-ymynv jl-r`s `prym vyrj bjynyv vytmk yd-`byv lh$yr `th mjl r`s-`prym jl-r`s mnsh. ^18 vy`mr yv$p `l-`byv l`-kn `by ky-zh hbkr sym ymynk jl-r`sv. ^19 vym`n `byv vy`mr ydjty bny ydjty gm-hv` yhyh-ljm vgm-hv` ygdl v`vlm `xyv hq+n ygdl mmnv vzrjv yhyh ml`-hgvym. ^20 vybrkm byvm hhv` l`mvr bk ybrk ysr`l l`mr ysmk `lhym k`prym vkmnsh vysm `t-`prym lpny mnsh. ^21 vy`mr ysr`l `l-yv$p hnh `nky mt vhyh `lhym jmkm vhsyb `tkm `l-`r& `btykm. ^22 v`ny ntty lk skm `xd jl-`xyk `sr lqxty myd h`mry bxrby vbqsty. __________________________________________________________________ Chapter 49 ^1 vyqr` yjqb `l-bnyv vy`mr h`$pv v`gydh lkm `t `sr-yqr` `tkm b`xryt hymym. ^2 hqb&v vsmjv bny yjqb vsmjv `l-ysr`l `bykm. ^3 r`vbn bkry `th kxy vr`syt `vny ytr s`t vytr jz. ^4 pxz kmym `l-tvtr ky jlyt mskby `byk `z xllt y&vjy jlh. ^5 smjvn vlvy `xym kly xm$ mkrtyhm. ^6 b$dm `l-tb` npsy bqhlm `l-txd kbdy ky b`pm hrgv `ys vbr&nm jqrv-svr. ^7 `rvr `pm ky jz vjbrtm ky qsth `xlqm byjqb v`py&m bysr`l. ^8 yhvdh `th yvdvk `xyk ydk bjrp `ybyk ystxvv lk bny `byk. ^9 gvr `ryh yhvdh m+rp bny jlyt krj rb& k`ryh vklby` my yqymnv. ^10 l`-y$vr sb+ myhvdh vmxqq mbyn rglyv jd ky-yb` sylh vlv yqht jmym. ^11 `$ry lgpn jyrh vlsrqh bny `tnv kb$ byyn lbsv vbdm-jnbym $vth. ^12 xklyly jynym myyn vlbn-snym mxlb. ^13 zbvln lxvp ymym yskn vhv` lxvp `nyt vyrktv jl-&ydn. ^14 ysskr xmr grm rb& byn hmsptym. ^15 vyr` mnxh ky +vb v`t-h`r& ky njmh vy+ skmv l$bl vyhy lm$- jbd. ^16 dn ydyn jmv k`xd sb+y ysr`l. ^17 yhy-dn nxs jly-drk spypn jly-`rx hnsk jqby-$v$ vypl rkbv `xvr. ^18 lysvjtk qvyty yhvh. ^19 gd gdvd ygvdnv vhv` ygd jqb. ^20 m`sr smnh lxmv vhv` ytn mjdny-mlk. ^21 nptly `ylh slxh hntn `mry-spr. ^22 bn prt yv$p bn prt jly-jyn bnvt &jdh jly-svr. ^23 vymrrhv vrbv vys+mhv bjly x&ym. ^24 vtsb b`ytn qstv vypzv zrjy ydyv mydy `byr yjqb msm rjh `bn ysr`l. ^25 m`l `byk vyjzrk v`t sdy vybrkk brkt smym mjl brkt thvm rb&t txt brkt sdym vrxm. ^26 brkt `byk gbrv jl-brkt hvry jd-t`vt gbjt jvlm thyyn lr`s yv$p vlqdqd nzyr `xyv. ^27 bnymyn z`b y+rp bbqr y`kl jd vljrb yxlq sll. ^28 kl-`lh sb+y ysr`l snym jsr vz`t `sr-dbr lhm `byhm vybrk `vtm `ys `sr kbrktv brk `tm. ^29 vy&v `vtm vy`mr `lhm `ny n`$p `l-jmy qbrv `ty `l-`bty `l- hmjrh `sr bsdh jprvn hxty. ^30 bmjrh `sr bsdh hmkplh `sr jl-pny-mmr` b`r& knjn `sr qnh `brhm `t-hsdh m`t jprn hxty l`xzt-qbr. ^31 smh qbrv `t-`brhm v`t srh `stv smh qbrv `t-y&xq v`t rbqh `stv vsmh qbrty `t-l`h. ^32 mqnh hsdh vhmjrh `sr-bv m`t bny-xt. ^33 vykl yjqb l&vt `t-bnyv vy`$p rglyv `l-hm+h vygvj vy`$p `l- jmyv. __________________________________________________________________ Chapter 50 ^1 vypl yv$p jl-pny `byv vybk jlyv vysq-lv. ^2 vy&v yv$p `t-jbdyv `t-hrp`ym lxn+ `t-`byv vyxn+v hrp`ym `t- ysr`l. ^3 vyml`v-lv `rbjym yvm ky kn yml`v ymy hxn+ym vybkv `tv m&rym sbjym yvm. ^4 vyjbrv ymy bkytv vydbr yv$p `l-byt prjh l`mr `m-n` m&`ty xn bjynykm dbrv-n` b`zny prjh l`mr. ^5 `by hsbyjny l`mr hnh `nky mt bqbry `sr kryty ly b`r& knjn smh tqbrny vjth `jlh-n` v`qbrh `t-`by v`svbh. ^6 vy`mr prjh jlh vqbr `t-`byk k`sr hsbyjk. ^7 vyjl yv$p lqbr `t-`byv vyjlv `tv kl-jbdy prjh zqny bytv vkl zqny `r&-m&rym. ^8 vkl byt yv$p v`xyv vbyt `byv rq +pm v&`nm vbqrm jzbv b`r& gsn. ^9 vyjl jmv gm-rkb gm-prsym vyhy hmxnh kbd m`d. ^10 vyb`v jd-grn h`+d `sr bjbr hyrdn vy$pdv-sm m$pd gdvl vkbd m`d vyjs l`byv `bl sbjt ymym. ^11 vyr` yvsb h`r& hknjny `t-h`bl bgrn h`+d vy`mrv `bl-kbd zh lm&rym jl-kn qr` smh `bl m&rym `sr bjbr hyrdn. ^12 vyjsv bnyv lv kn k`sr &vm. ^13 vys`v `tv bnyv `r&h knjn vyqbrv `tv bmjrt sdh hmkplh `sr qnh `brhm `t-hsdh l`xzt-qbr m`t jprn hxty jl-pny mmr`. ^14 vysb yv$p m&rymh hv` v`xyv vkl-hjlym `tv lqbr `t-`byv `xry qbrv `t-`byv. ^15 vyr`v `xy-yv$p ky-mt `byhm vy`mrv lv ys+mnv yv$p vhsb ysyb lnv `t kl-hrjh `sr gmlnv `tv. ^16 vy&vv `l-yv$p l`mr `byk &vh lpny mvtv l`mr. ^17 kh-t`mrv lyv$p `n` s` n` psj `xyk vx+`tm ky-rjh gmlvk vjth s` n` lpsj jbdy `lhy `byk vybk yv$p bdbrm `lyv. ^18 vylkv gm-`xyv vyplv lpnyv vy`mrv hnnv lk ljbdym. ^19 vy`mr `lhm yv$p `l-tyr`v ky htxt `lhym `ny. ^20 v`tm xsbtm jly rjh `lhym xsbh l+bh lmjn jsh kyvm hzh lhxyt jm-rb. ^21 vjth `l-tyr`v `nky `klkl `tkm v`t-+pkm vynxm `vtm vydbr jl- lbm. ^22 vysb yv$p bm&rym hv` vbyt `byv vyxy yv$p m`h vjsr snym. ^23 vyr` yv$p l`prym bny slsym gm bny mkyr bn-mnsh yldv jl-brky yv$p. ^24 vy`mr yv$p `l-`xyv `nky mt v`lhym pqd ypqd `tkm vhjlh `tkm mn-h`r& hz`t `l-h`r& `sr nsbj l`brhm ly&xq vlyjqb. ^25 vysbj yv$p `t-bny ysr`l l`mr pqd ypqd `lhym `tkm vhjltm `t- j&mty mzh. ^26 vymt yv$p bn-m`h vjsr snym vyxn+v `tv vyysm b`rvn bm&rym. __________________________________________________________________ Exodus __________________________________________________________________ Chapter 1 ^1 v`lh smvt bny ysr`l hb`ym m&rymh `t yjqb `ys vbytv b`v. ^2 r`vbn smjvn lvy vyhvdh. ^3 ysskr zbvln vbnymn. ^4 dn vnptly gd v`sr. ^5 vyhy kl-nps y&`y yrk-yjqb sbjym nps vyv$p hyh bm&rym. ^6 vymt yv$p vkl-`xyv vkl hdvr hhv`. ^7 vbny ysr`l prv vysr&v vyrbv vyj&mv bm`d m`d vtml` h`r& `tm. ^8 vyqm mlk-xds jl-m&rym `sr l`-ydj `t-yv$p. ^9 vy`mr `l-jmv hnh jm bny ysr`l rb vj&vm mmnv. ^10 hbh ntxkmh lv pn-yrbh vhyh ky-tqr`nh mlxmh vnv$p gm-hv` jl- sn`ynv vnlxm-bnv vjlh mn-h`r&. ^11 vysymv jlyv sry m$ym lmjn jntv b$bltm vybn jry m$knvt lprjh `t-ptm v`t-rjm$$. ^12 vk`sr yjnv `tv kn yrbh vkn ypr& vyq&v mpny bny ysr`l. ^13 vyjbdv m&rym `t-bny ysr`l bprk. ^14 vymrrv `t-xyyhm bjbdh qsh bxmr vblbnym vbkl-jbdh bsdh `t kl- jbdtm `sr-jbdv bhm bprk. ^15 vy`mr mlk m&rym lmyldt hjbryt `sr sm h`xt sprh vsm hsnyt pvjh. ^16 vy`mr byldkn `t-hjbryvt vr`ytn jl-h`bnym `m-bn hv` vhmtn `tv v`m-bt hv` vxyh. ^17 vtyr`n hmyldt `t-h`lhym vl` jsv k`sr dbr `lyhn mlk m&rym vtxyyn `t-hyldym. ^18 vyqr` mlk-m&rym lmyldt vy`mr lhn mdvj jsytn hdbr hzh vtxyyn `t-hyldym. ^19 vt`mrn hmyldt `l-prjh ky l` knsym hm&ryt hjbryt ky-xyvt hnh b+rm tbv` `lhn hmyldt vyldv. ^20 vyy+b `lhym lmyldt vyrb hjm vyj&mv m`d. ^21 vyhy ky-yr`v hmyldt `t-h`lhym vyjs lhm btym. ^22 vy&v prjh lkl-jmv l`mr kl-hbn hylvd hy`rh tslykhv vkl-hbt txyvn. __________________________________________________________________ Chapter 2 ^1 vylk `ys mbyt lvy vyqx `t-bt-lvy. ^2 vthr h`sh vtld bn vtr` `tv ky-+vb hv` vt&pnhv slsh yrxym. ^3 vl`-yklh jvd h&pynv vtqx-lv tbt gm` vtxmrh bxmr vbzpt vtsm bh `t-hyld vtsm b$vp jl-spt hy`r. ^4 vtt&b `xtv mrxq ldjh mh-yjsh lv. ^5 vtrd bt-prjh lrx& jl-hy`r vnjrtyh hlkt jl-yd hy`r vtr` `t- htbh btvk h$vp vtslx `t-`mth vtqxh. ^6 vtptx vtr`hv `t-hyld vhnh-njr bkh vtxml jlyv vt`mr myldy hjbrym zh. ^7 vt`mr `xtv `l-bt-prjh h`lk vqr`ty lk `sh mynqt mn hjbryt vtynq lk `t-hyld. ^8 vt`mr-lh bt-prjh lky vtlk hjlmh vtqr` `t-`m hyld. ^9 vt`mr lh bt-prjh hylyky `t-hyld hzh vhynqhv ly v`ny `tn `t- skrk vtqx h`sh hyld vtnyqhv. ^10 vygdl hyld vtb`hv lbt-prjh vyhy-lh lbn vtqr` smv msh vt`mr ky mn-hmym msythv. ^11 vyhy bymym hhm vygdl msh vy&` `l-`xyv vyr` b$bltm vyr` `ys m&ry mkh `ys-jbry m`xyv. ^12 vypn kh vkh vyr` ky `yn `ys vyk `t-hm&ry vy+mnhv bxvl. ^13 vy&` byvm hsny vhnh sny-`nsym jbrym n&ym vy`mr lrsj lmh tkh rjk. ^14 vy`mr my smk l`ys sr vsp+ jlynv hlhrgny `th `mr k`sr hrgt `t- hm&ry vyyr` msh vy`mr `kn nvdj hdbr. ^15 vysmj prjh `t-hdbr hzh vybqs lhrg `t-msh vybrx msh mpny prjh vysb b`r&-mdyn vysb jl-hb`r. ^16 vlkhn mdyn sbj bnvt vtb`nh vtdlnh vtml`nh `t-hrh+ym lhsqvt &`n `byhn. ^17 vyb`v hrjym vygrsvm vyqm msh vyvsjn vysq `t-&`nm. ^18 vtb`nh `l-rjv`l `byhn vy`mr mdvj mhrtn b` hyvm. ^19 vt`mrn `ys m&ry h&ylnv myd hrjym vgm-dlh dlh lnv vysq `t- h&`n. ^20 vy`mr `l-bntyv v`yv lmh zh jzbtn `t-h`ys qr`n lv vy`kl lxm. ^21 vyv`l msh lsbt `t-h`ys vytn `t-&prh btv lmsh. ^22 vtld bn vyqr` `t-smv grsm ky `mr gr hyyty b`r& nkryh. ^23 vyhy bymym hrbym hhm vymt mlk m&rym vy`nxv bny-ysr`l mn- hjbdh vyzjqv vtjl svjtm `l-h`lhym mn-hjbdh. ^24 vysmj `lhym `t-n`qtm vyzkr `lhym `t-brytv `t-`brhm `t-y&xq v`t-yjqb. ^25 vyr` `lhym `t-bny ysr`l vydj `lhym. __________________________________________________________________ Chapter 3 ^1 vmsh hyh rjh `t-&`n ytrv xtnv khn mdyn vynhg `t-h&`n `xr hmdbr vyb` `l-hr h`lhym xrbh. ^2 vyr` ml`k yhvh `lyv blbt-`s mtvk h$nh vyr` vhnh h$nh bjr b`s vh$nh `ynnv `kl. ^3 vy`mr msh `$rh-n` v`r`h `t-hmr`h hgdl hzh mdvj l`-ybjr h$nh. ^4 vyr` yhvh ky $r lr`vt vyqr` `lyv `lhym mtvk h$nh vy`mr msh msh vy`mr hnny. ^5 vy`mr `l-tqrb hlm sl-njlyk mjl rglyk ky hmqvm `sr `th jvmd jlyv `dmt-qds hv`. ^6 vy`mr `nky `lhy `byk `lhy `brhm `lhy y&xq v`lhy yjqb vy$tr msh pnyv ky yr` mhby+ `l-h`lhym. ^7 vy`mr yhvh r`h r`yty `t-jny jmy `sr bm&rym v`t-&jqtm smjty mpny ngsyv ky ydjty `t-mk`byv. ^8 v`rd lh&ylv myd m&rym vlhjltv mn-h`r& hhv` `l-`r& +vbh vrxbh `l-`r& zbt xlb vdbs `l-mqvm hknjny vhxty vh`mry vhprzy vhxvy vhybv$y. ^9 vjth hnh &jqt bny-ysr`l b`h `ly vgm-r`yty `t-hlx& `sr m&rym lx&ym `tm. ^10 vjth lkh v`slxk `l-prjh vhv&` `t-jmy bny-ysr`l mm&rym. ^11 vy`mr msh `l-h`lhym my `nky ky `lk `l-prjh vky `v&y` `t-bny ysr`l mm&rym. ^12 vy`mr ky-`hyh jmk vzh-lk h`vt ky `nky slxtyk bhv&y`k `t-hjm mm&rym tjbdvn `t-h`lhym jl hhr hzh. ^13 vy`mr msh `l-h`lhym hnh `nky b` `l-bny ysr`l v`mrty lhm `lhy `bvtykm slxny `lykm v`mrv-ly mh-smv mh `mr `lhm. ^14 vy`mr `lhym `l-msh `hyh `sr `hyh vy`mr kh t`mr lbny ysr`l `hyh slxny `lykm. ^15 vy`mr jvd `lhym `l-msh kh-t`mr `l-bny ysr`l yhvh `lhy `btykm `lhy `brhm `lhy y&xq v`lhy yjqb slxny `lykm zh-smy ljlm vzh zkry ldr dr. ^16 lk v`$pt `t-zqny ysr`l v`mrt `lhm yhvh `lhy `btykm nr`h `ly `lhy `brhm y&xq vyjqb l`mr pqd pqdty `tkm v`t-hjsvy lkm bm&rym. ^17 v`mr `jlh `tkm mjny m&rym `l-`r& hknjny vhxty vh`mry vhprzy vhxvy vhybv$y `l-`r& zbt xlb vdbs. ^18 vsmjv lqlk vb`t `th vzqny ysr`l `l-mlk m&rym v`mrtm `lyv yhvh `lhy hjbryym nqrh jlynv vjth nlkh-n` drk slst ymym bmdbr vnzbxh lyhvh `lhynv. ^19 v`ny ydjty ky l`-ytn `tkm mlk m&rym lhlk vl` byd xzqh. ^20 vslxty `t-ydy vhkyty `t-m&rym bkl npl`ty `sr `jsh bqrbv v`xry-kn yslx `tkm. ^21 vntty `t-xn hjm-hzh bjyny m&rym vhyh ky tlkvn l` tlkv ryqm. ^22 vs`lh `sh msknth vmgrt byth kly-k$p vkly zhb vsmlt vsmtm jl- bnykm vjl-bntykm vn<m `t-m&rym. __________________________________________________________________ Chapter 4 ^1 vyjn msh vy`mr vhn l`-y`mynv ly vl` ysmjv bqly ky y`mrv l`- nr`h `lyk yhvh. ^2 vy`mr `lyv yhvh mzh bydk vy`mr m+h. ^3 vy`mr hslykhv `r&h vyslkhv `r&h vyhy lnxs vyn$ msh mpnyv. ^4 vy`mr yhvh `l-msh slx ydk v`xz bznbv vyslx ydv vyxzq bv vyhy lm+h bkpv. ^5 lmjn y`mynv ky-nr`h `lyk yhvh `lhy `btm `lhy `brhm `lhy y&xq v`lhy yjqb. ^6 vy`mr yhvh lv jvd hb`-n` ydk bxyqk vyb` ydv bxyqv vyv&`h vhnh ydv m&rjt kslg. ^7 vy`mr hsb ydk `l-xyqk vysb ydv `l-xyqv vyv&`h mxyqv vhnh-sbh kbsrv. ^8 vhyh `m-l` y`mynv lk vl` ysmjv lql h`t hr`svn vh`mynv lql h`t h`xrvn. ^9 vhyh `m-l` y`mynv gm lsny h`tvt h`lh vl` ysmjvn lqlk vlqxt mmymy hy`r vspkt hybsh vhyv hmym `sr tqx mn-hy`r vhyv ldm bybst. ^10 vy`mr msh `l-yhvh by `dny l` `ys dbrym `nky gm mtmvl gm mslsm gm m`z dbrk `l-jbdk ky kbd-ph vkbd lsvn `nky. ^11 vy`mr yhvh `lyv my sm ph l`dm `v my-ysvm `lm `v xrs `v pqx `v jvr hl` `nky yhvh. ^12 vjth lk v`nky `hyh jm-pyk vhvrytyk `sr tdbr. ^13 vy`mr by `dny slx-n` byd-tslx. ^14 vyxr-`p yhvh bmsh vy`mr hl` `hrn `xyk hlvy ydjty ky-dbr ydbr hv` vgm hnh-hv` y&` lqr`tk vr`k vsmx blbv. ^15 vdbrt `lyv vsmt `t-hdbrym bpyv v`nky `hyh jm-pyk vjm-pyhv vhvryty `tkm `t `sr tjsvn. ^16 vdbr-hv` lk `l-hjm vhyh hv` yhyh-lk lph v`th thyh-lv l`lhym. ^17 v`t-hm+h hzh tqx bydk `sr tjsh-bv `t-h`tt. ^18 vylk msh vysb `l-ytr xtnv vy`mr lv `lkh n` v`svbh `l-`xy `sr- bm&rym v`r`h hjvdm xyym vy`mr ytrv lmsh lk lslvm. ^19 vy`mr yhvh `l-msh bmdyn lk sb m&rym ky-mtv kl-h`nsym hmbqsym `t-npsk. ^20 vyqx msh `t-`stv v`t-bnyv vyrkbm jl-hxmr vysb `r&h m&rym vyqx msh `t-m+h h`lhym bydv. ^21 vy`mr yhvh `l-msh blktk lsvb m&rymh r`h kl-hmptym `sr-smty bydk vjsytm lpny prjh v`ny `xzq `t-lbv vl` yslx `t-hjm. ^22 v`mrt `l-prjh kh `mr yhvh bny bkry ysr`l. ^23 v`mr `lyk slx `t-bny vyjbdny vtm`n lslxv hnh `nky hrg `t-bnk bkrk. ^24 vyhy bdrk bmlvn vypgshv yhvh vybqs hmytv. ^25 vtqx &prh &r vtkrt `t-jrlt bnh vtgj lrglyv vt`mr ky xtn-dmym `th ly. ^26 vyrp mmnv `z `mrh xtn dmym lmvlt. ^27 vy`mr yhvh `l-`hrn lk lqr`t msh hmdbrh vylk vypgshv bhr h`lhym vysq-lv. ^28 vygd msh l`hrn `t kl-dbry yhvh `sr slxv v`t kl-h`tt `sr &vhv. ^29 vylk msh v`hrn vy`$pv `t-kl-zqny bny ysr`l. ^30 vydbr `hrn `t kl-hdbrym `sr-dbr yhvh `l-msh vyjs h`tt ljyny hjm. ^31 vy`mn hjm vysmjv ky-pqd yhvh `t-bny ysr`l vky r`h `t-jnym vyqdv vystxvv. __________________________________________________________________ Chapter 5 ^1 v`xr b`v msh v`hrn vy`mrv `l-prjh kh-`mr yhvh `lhy ysr`l slx `t-jmy vyxgv ly bmdbr. ^2 vy`mr prjh my yhvh `sr `smj bqlv lslx `t-ysr`l l` ydjty `t- yhvh vgm `t-ysr`l l` `slx. ^3 vy`mrv `lhy hjbrym nqr` jlynv nlkh n` drk slst ymym bmdbr vnzbxh lyhvh `lhynv pn-ypgjnv bdbr `v bxrb. ^4 vy`mr `lhm mlk m&rym lmh msh v`hrn tpryjv `t-hjm mmjsyv lkv l$bltykm. ^5 vy`mr prjh hn-rbym jth jm h`r& vhsbtm `tm m$bltm. ^6 vy&v prjh byvm hhv` `t-hngsym bjm v`t-s+ryv l`mr. ^7 l` t`$pvn ltt tbn ljm llbn hlbnym ktmvl slsm hm ylkv vqssv lhm tbn. ^8 v`t-mtknt hlbnym `sr hm jsym tmvl slsm tsymv jlyhm l` tgrjv mmnv ky-nrpym hm jl-kn hm &jqym l`mr nlkh nzbxh l`lhynv. ^9 tkbd hjbdh jl-h`nsym vyjsv-bh v`l-ysjv bdbry-sqr. ^10 vy&`v ngsy hjm vs+ryv vy`mrv `l-hjm l`mr kh `mr prjh `ynny ntn lkm tbn. ^11 `tm lkv qxv lkm tbn m`sr tm&`v ky `yn ngrj mjbdtkm dbr. ^12 vyp& hjm bkl-`r& m&rym lqss qs ltbn. ^13 vhngsym `&ym l`mr klv mjsykm dbr-yvm byvmv k`sr bhyvt htbn. ^14 vykv s+ry bny ysr`l `sr-smv jlhm ngsy prjh l`mr mdvj l` klytm xqkm llbn ktmvl slsm gm-tmvl gm-hyvm. ^15 vyb`v s+ry bny ysr`l vy&jqv `l-prjh l`mr lmh tjsh kh ljbdyk. ^16 tbn `yn ntn ljbdyk vlbnym `mrym lnv jsv vhnh jbdyk mkym vx+`t jmk. ^17 vy`mr nrpym `tm nrpym jl-kn `tm `mrym nlkh nzbxh lyhvh. ^18 vjth lkv jbdv vtbn l`-yntn lkm vtkn lbnym ttnv. ^19 vyr`v s+ry bny-ysr`l `tm brj l`mr l`-tgrjv mlbnykm dbr-yvm byvmv. ^20 vypgjv `t-msh v`t-`hrn n&bym lqr`tm b&`tm m`t prjh. ^21 vy`mrv `lhm yr` yhvh jlykm vysp+ `sr hb`stm `t-ryxnv bjyny prjh vbjyny jbdyv ltt-xrb bydm lhrgnv. ^22 vysb msh `l-yhvh vy`mr `dny lmh hrjth ljm hzh lmh zh slxtny. ^23 vm`z b`ty `l-prjh ldbr bsmk hrj ljm hzh vh&l l`-h< `t-jmk. __________________________________________________________________ Chapter 6 ^1 vy`mr yhvh `l-msh jth tr`h `sr `jsh lprjh ky byd xzqh yslxm vbyd xzqh ygrsm m`r&v. ^2 vydbr `lhym `l-msh vy`mr `lyv `ny yhvh. ^3 v`r` `l-`brhm `l-y&xq v`l-yjqb b`l sdy vsmy yhvh l` nvdjty lhm. ^4 vgm hqmty `t-bryty `tm ltt lhm `t-`r& knjn `t `r& mgryhm `sr- grv bh. ^5 vgm `ny smjty `t-n`qt bny ysr`l `sr m&rym mjbdym `tm v`zkr `t- bryty. ^6 lkn `mr lbny-ysr`l `ny yhvh vhv&`ty `tkm mtxt $blt m&rym vh<y `tkm mjbdtm vg`lty `tkm bzrvj n+vyh vbsp+ym gdlym. ^7 vlqxty `tkm ly ljm vhyyty lkm l`lhym vydjtm ky `ny yhvh `lhykm hmv&y` `tkm mtxt $blvt m&rym. ^8 vhb`ty `tkm `l-h`r& `sr ns`ty `t-ydy ltt `th l`brhm ly&xq vlyjqb vntty `th lkm mvrsh `ny yhvh. ^9 vydbr msh kn `l-bny ysr`l vl` smjv `l-msh mq&r rvx vmjbdh qsh. ^10 vydbr yhvh `l-msh l`mr. ^11 b` dbr `l-prjh mlk m&rym vyslx `t-bny-ysr`l m`r&v. ^12 vydbr msh lpny yhvh l`mr hn bny-ysr`l l`-smjv `ly v`yk ysmjny prjh v`ny jrl sptym. ^13 vydbr yhvh `l-msh v`l-`hrn vy&vm `l-bny ysr`l v`l-prjh mlk m&rym lhv&y` `t-bny-ysr`l m`r& m&rym. ^14 `lh r`sy byt-`btm bny r`vbn bkr ysr`l xnvk vplv` x&rn vkrmy `lh mspxt r`vbn. ^15 vbny smjvn ymv`l vymyn v`hd vykyn v&xr vs`vl bn-hknjnyt `lh mspxt smjvn. ^16 v`lh smvt bny-lvy ltldtm grsvn vqht vmrry vsny xyy lvy sbj vslsym vm`t snh. ^17 bny grsvn lbny vsmjy lmspxtm. ^18 vbny qht jmrm vy&hr vxbrvn vjzy`l vsny xyy qht sls vslsym vm`t snh. ^19 vbny mrry mxly vmvsy `lh mspxt hlvy ltldtm. ^20 vyqx jmrm `t-yvkbd ddtv lv l`sh vtld lv `t-`hrn v`t-msh vsny xyy jmrm sbj vslsym vm`t snh. ^21 vbny y&hr qrx vnpg vzkry. ^22 vbny jzy`l mys`l v`l&pn v$try. ^23 vyqx `hrn `t-`lysbj bt-jmyndb `xvt nxsvn lv l`sh vtld lv `t- ndb v`t-`byhv` `t-`ljzr v`t-`ytmr. ^24 vbny qrx `$yr v`lqnh v`by`$p `lh mspxt hqrxy. ^25 v`ljzr bn-`hrn lqx-lv mbnvt pv+y`l lv l`sh vtld lv `t-pynx$ `lh r`sy `bvt hlvym lmspxtm. ^26 hv` `hrn vmsh `sr `mr yhvh lhm hv&y`v `t-bny ysr`l m`r& m&rym jl-&b`tm. ^27 hm hmdbrym `l-prjh mlk-m&rym lhv&y` `t-bny-ysr`l mm&rym hv` msh v`hrn. ^28 vyhy byvm dbr yhvh `l-msh b`r& m&rym. ^29 vydbr yhvh `l-msh l`mr `ny yhvh dbr `l-prjh mlk m&rym `t kl- `sr `ny dbr `lyk. ^30 vy`mr msh lpny yhvh hn `ny jrl sptym v`yk ysmj `ly prjh. __________________________________________________________________ Chapter 7 ^1 vy`mr yhvh `l-msh r`h nttyk `lhym lprjh v`hrn `xyk yhyh nby`k. ^2 `th tdbr `t kl-`sr `&vk v`hrn `xyk ydbr `l-prjh vslx `t-bny- ysr`l m`r&v. ^3 v`ny `qsh `t-lb prjh vhrbyty `t-`tty v`t-mvpty b`r& m&rym. ^4 vl`-ysmj `lkm prjh vntty `t-ydy bm&rym vhv&`ty `t-&b`ty `t- jmy bny-ysr`l m`r& m&rym bsp+ym gdlym. ^5 vydjv m&rym ky-`ny yhvh bn+ty `t-ydy jl-m&rym vhv&`ty `t-bny- ysr`l mtvkm. ^6 vyjs msh v`hrn k`sr &vh yhvh `tm kn jsv. ^7 vmsh bn-smnym snh v`hrn bn-sls vsmnym snh bdbrm `l-prjh. ^8 vy`mr yhvh `l-msh v`l-`hrn l`mr. ^9 ky ydbr `lkm prjh l`mr tnv lkm mvpt v`mrt `l-`hrn qx `t-m+k vhslk lpny-prjh yhy ltnyn. ^10 vyb` msh v`hrn `l-prjh vyjsv kn k`sr &vh yhvh vyslk `hrn `t- m+hv lpny prjh vlpny jbdyv vyhy ltnyn. ^11 vyqr` gm-prjh lxkmym vlmkspym vyjsv gm-hm xr+my m&rym blh+yhm kn. ^12 vyslykv `ys m+hv vyhyv ltnynm vyblj m+h-`hrn `t-m+tm. ^13 vyxzq lb prjh vl` smj `lhm k`sr dbr yhvh. ^14 vy`mr yhvh `l-msh kbd lb prjh m`n lslx hjm. ^15 lk `l-prjh bbqr hnh y&` hmymh vn&bt lqr`tv jl-spt hy`r vhm+h `sr-nhpk lnxs tqx bydk. ^16 v`mrt `lyv yhvh `lhy hjbrym slxny `lyk l`mr slx `t-jmy vyjbdny bmdbr vhnh l`-smjt jd-kh. ^17 kh `mr yhvh bz`t tdj ky `ny yhvh hnh `nky mkh bm+h `sr-bydy jl-hmym `sr by`r vnhpkv ldm. ^18 vhdgh `sr-by`r tmvt vb`s hy`r vnl`v m&rym lstvt mym mn-hy`r. ^19 vy`mr yhvh `l-msh `mr `l-`hrn qx m+k vn+h-ydk jl-mymy m&rym jl-nhrtm jl-y`ryhm vjl-`gmyhm vjl kl-mqvh mymyhm vyhyv-dm vhyh dm bkl-`r& m&rym vbj&ym vb`bnym. ^20 vyjsv-kn msh v`hrn k`sr &vh yhvh vyrm bm+h vyk `t-hmym `sr by`r ljyny prjh vljyny jbdyv vyhpkv kl-hmym `sr-by`r ldm. ^21 vhdgh `sr-by`r mth vyb`s hy`r vl`-yklv m&rym lstvt mym mn- hy`r vyhy hdm bkl-`r& m&rym. ^22 vyjsv-kn xr+my m&rym bl+yhm vyxzq lb-prjh vl`-smj `lhm k`sr dbr yhvh. ^23 vypn prjh vyb` `l-bytv vl`-st lbv gm-lz`t. ^24 vyxprv kl-m&rym $bybt hy`r mym lstvt ky l` yklv lstt mmymy hy`r. ^25 vyml` sbjt ymym `xry hkvt-yhvh `t-hy`r. ^26 vy`mr yhvh `l-msh b` `l-prjh v`mrt `lyv kh `mr yhvh slx `t- jmy vyjbdny. ^27 v`m-m`n `th lslx hnh `nky ngp `t-kl-gbvlk b&prdjym. ^28 vsr& hy`r &prdjym vjlv vb`v bbytk vbxdr mskbk vjl-m+tk vbbyt jbdyk vbjmk vbtnvryk vbms`rvtyk. ^29 vbkh vbjmk vbkl-jbdyk yjlv h&prdjym. __________________________________________________________________ Chapter 8 ^1 vy`mr yhvh `l-msh `mr `l-`hrn n+h `t-ydk bm+k jl-hnhrt jl- hy`rym vjl-h`gmym vhjl `t-h&prdjym jl-`r& m&rym. ^2 vy+ `hrn `t-ydv jl mymy m&rym vtjl h&prdj vtk$ `t-`r& m&rym. ^3 vyjsv-kn hxr+mym bl+yhm vyjlv `t-h&prdjym jl-`r& m&rym. ^4 vyqr` prjh lmsh vl`hrn vy`mr hjtyrv `l-yhvh vy$r h&prdjym mmny vmjmy v`slxh `t-hjm vyzbxv lyhvh. ^5 vy`mr msh lprjh htp`r jly lmty `jtyr lk vljbdyk vljmk lhkryt h&prdjym mmk vmbtyk rq by`r ts`rnh. ^6 vy`mr lmxr vy`mr kdbrk lmjn tdj ky-`yn kyhvh `lhynv. ^7 v$rv h&prdjym mmk vmbtyk vmjbdyk vmjmk rq by`r ts`rnh. ^8 vy&` msh v`hrn mjm prjh vy&jq msh `l-yhvh jl-dbr h&prdjym `sr- sm lprjh. ^9 vyjs yhvh kdbr msh vymtv h&prdjym mn-hbtym mn-hx&rt vmn-hsdt. ^10 vy&brv `tm xmrm xmrm vtb`s h`r&. ^11 vyr` prjh ky hyth hrvxh vhkbd `t-lbv vl` smj `lhm k`sr dbr yhvh. ^12 vy`mr yhvh `l-msh `mr `l-`hrn n+h `t-m+k vhk `t-jpr h`r& vhyh lknm bkl-`r& m&rym. ^13 vyjsv-kn vy+ `hrn `t-ydv bm+hv vyk `t-jpr h`r& vthy hknm b`dm vbbhmh kl-jpr h`r& hyh knym bkl-`r& m&rym. ^14 vyjsv-kn hxr+mym bl+yhm lhv&y` `t-hknym vl` yklv vthy hknm b`dm vbbhmh. ^15 vy`mrv hxr+mm `l-prjh `&bj `lhym hv` vyxzq lb-prjh vl`-smj `lhm k`sr dbr yhvh. ^16 vy`mr yhvh `l-msh hskm bbqr vhty&b lpny prjh hnh yv&` hmymh v`mrt `lyv kh `mr yhvh slx jmy vyjbdny. ^17 ky `m-`ynk mslx `t-jmy hnny mslyx bk vbjbdyk vbjmk vbbtyk `t- hjrb vml`v bty m&rym `t-hjrb vgm h`dmh `sr-hm jlyh. ^18 vhplyty byvm hhv` `t-`r& gsn `sr jmy jmd jlyh lblty hyvt-sm jrb lmjn tdj ky `ny yhvh bqrb h`r&. ^19 vsmty pdt byn jmy vbyn jmk lmxr yhyh h`t hzh. ^20 vyjs yhvh kn vyb` jrb kbd byth prjh vbyt jbdyv vbkl-`r& m&rym tsxt h`r& mpny hjrb. ^21 vyqr` prjh `l-msh vl`hrn vy`mr lkv zbxv l`lhykm b`r&. ^22 vy`mr msh l` nkvn ljsvt kn ky tvjbt m&rym nzbx lyhvh `lhynv hn nzbx `t-tvjbt m&rym ljynyhm vl` y$qlnv. ^23 drk slst ymym nlk bmdbr vzbxnv lyhvh `lhynv k`sr y`mr `lynv. ^24 vy`mr prjh `nky `slx `tkm vzbxtm lyhvh `lhykm bmdbr rq hrxq l`-trxyqv llkt hjtyrv bjdy. ^25 vy`mr msh hnh `nky yv&` mjmk vhjtrty `l-yhvh v$r hjrb mprjh mjbdyv vmjmv mxr rq `l-y$p prjh htl lblty slx `t-hjm lzbx lyhvh. ^26 vy&` msh mjm prjh vyjtr `l-yhvh. ^27 vyjs yhvh kdbr msh vy$r hjrb mprjh mjbdyv vmjmv l` ns`r `xd. ^28 vykbd prjh `t-lbv gm bpjm hz`t vl` slx `t-hjm. __________________________________________________________________ Chapter 9 ^1 vy`mr yhvh `l-msh b` `l-prjh vdbrt `lyv kh-`mr yhvh `lhy hjbrym slx `t-jmy vyjbdny. ^2 ky `m-m`n `th lslx vjvdk mxzyq bm. ^3 hnh yd-yhvh hvyh bmqnk `sr bsdh b$v$ym bxmrym bgmlym bbqr vb&`n dbr kbd m`d. ^4 vhplh yhvh byn mqnh ysr`l vbyn mqnh m&rym vl` ymvt mkl-lbny ysr`l dbr. ^5 vysm yhvh mvjd l`mr mxr yjsh yhvh hdbr hzh b`r&. ^6 vyjs yhvh `t-hdbr hzh mmxrt vymt kl mqnh m&rym vmmqnh bny- ysr`l l`-mt `xd. ^7 vyslx prjh vhnh l`-mt mmqnh ysr`l jd-`xd vykbd lb prjh vl` slx `t-hjm. ^8 vy`mr yhvh `l-msh v`l-`hrn qxv lkm ml` xpnykm pyx kbsn vzrqv msh hsmymh ljyny prjh. ^9 vhyh l`bq jl kl-`r& m&rym vhyh jl-h`dm vjl-hbhmh lsxyn prx `bjbjt bkl-`r& m&rym. ^10 vyqxv `t-pyx hkbsn vyjmdv lpny prjh vyzrq `tv msh hsmymh vyhy sxyn `bjbjt prx b`dm vbbhmh. ^11 vl`-yklv hxr+mym ljmd lpny msh mpny hsxyn ky-hyh hsxyn bxr+mm vbkl-m&rym. ^12 vyxzq yhvh `t-lb prjh vl` smj `lhm k`sr dbr yhvh `l-msh. ^13 vy`mr yhvh `l-msh hskm bbqr vhty&b lpny prjh v`mrt `lyv kh- `mr yhvh `lhy hjbrym slx `t-jmy vyjbdny. ^14 ky bpjm hz`t `ny slx `t-kl-mgpty `l-lbk vbjbdyk vbjmk bjbvr tdj ky `yn kmny bkl-h`r&. ^15 ky jth slxty `t-ydy v`k `vtk v`t-jmk bdbr vtkxd mn-h`r&. ^16 v`vlm bjbvr z`t hjmdtyk bjbvr hr`tk `t-kxy vlmjn $pr smy bkl- h`r&. ^17 jvdk m$tvll bjmy lblty slxm. ^18 hnny mm+yr kjt mxr brd kbd m`d `sr l`-hyh kmhv bm&rym lmn- hyvm hv$dh vjd-jth. ^19 vjth slx hjz `t-mqnk v`t kl-`sr lk bsdh kl-h`dm vhbhmh `sr- ym&` bsdh vl` y`$p hbyth vyrd jlhm hbrd vmtv. ^20 hyr` `t-dbr yhvh mjbdy prjh hny$ `t-jbdyv v`t-mqnhv `l- hbtym. ^21 v`sr l`-sm lbv `l-dbr yhvh vyjzb `t-jbdyv v`t-mqnhv bsdh. ^22 vy`mr yhvh `l-msh n+h `t-ydk jl-hsmym vyhy brd bkl-`r& m&rym jl-h`dm vjl-hbhmh vjl kl-jsb hsdh b`r& m&rym. ^23 vy+ msh `t-m+hv jl-hsmym vyhvh ntn qlt vbrd vthlk `s `r&h vym+r yhvh brd jl-`r& m&rym. ^24 vyhy brd v`s mtlqxt btvk hbrd kbd m`d `sr l`-hyh kmhv bkl- `r& m&rym m`z hyth lgvy. ^25 vyk hbrd bkl-`r& m&rym `t kl-`sr bsdh m`dm vjd-bhmh v`t kl- jsb hsdh hkh hbrd v`t-kl-j& hsdh sbr. ^26 rq b`r& gsn `sr-sm bny ysr`l l` hyh brd. ^27 vyslx prjh vyqr` lmsh vl`hrn vy`mr `lhm x+`ty hpjm yhvh h&dyq v`ny vjmy hrsjym. ^28 hjtyrv `l-yhvh vrb mhyt qlt `lhym vbrd v`slxh `tkm vl` t$pvn ljmd. ^29 vy`mr `lyv msh k&`ty `t-hjyr `prs `t-kpy `l-yhvh hqlvt yxdlvn vhbrd l` yhyh-jvd lmjn tdj ky lyhvh h`r&. ^30 v`th vjbdyk ydjty ky +rm tyr`vn mpny yhvh `lhym. ^31 vhpsth vhsjrh nkth ky hsjrh `byb vhpsth gbjl. ^32 vhx+h vhk$mt l` nkv ky `pylt hnh. ^33 vy&` msh mjm prjh `t-hjyr vyprs kpyv `l-yhvh vyxdlv hqlvt vhbrd vm+r l`-ntk `r&h. ^34 vyr` prjh ky-xdl hm+r vhbrd vhqlt vy$p lx+` vykbd lbv hv` vjbdyv. ^35 vyxzq lb prjh vl` slx `t-bny ysr`l k`sr dbr yhvh byd-msh. __________________________________________________________________ Chapter 10 ^1 vy`mr yhvh `l-msh b` `l-prjh ky-`ny hkbdty `t-lbv v`t-lb jbdyv lmjn sty `tty `lh bqrbv. ^2 vlmjn t$pr b`zny bnk vbn-bnk `t `sr htjllty bm&rym v`t-`tty `sr-smty bm vydjtm ky-`ny yhvh. ^3 vyb` msh v`hrn `l-prjh vy`mrv `lyv kh-`mr yhvh `lhy hjbrym jd- mty m`nt ljnt mpny slx jmy vyjbdny. ^4 ky `m-m`n `th lslx `t-jmy hnny mby` mxr `rbh bgblk. ^5 vk$h `t-jyn h`r& vl` yvkl lr`t `t-h`r& v`kl `t-ytr hpl+h hns`rt lkm mn-hbrd v`kl `t-kl-hj& h&mx lkm mn-hsdh. ^6 vml`v btyk vbty kl-jbdyk vbty kl-m&rym `sr l`-r`v `btyk v`bvt `btyk myvm hyvtm jl-h`dmh jd hyvm hzh vypn vy&` mjm prjh. ^7 vy`mrv jbdy prjh `lyv jd-mty yhyh zh lnv lmvqs slx `t-h`nsym vyjbdv `t-yhvh `lhyhm h+rm tdj ky `bdh m&rym. ^8 vyvsb `t-msh v`t-`hrn `l-prjh vy`mr `lhm lkv jbdv `t-yhvh `lhykm my vmy hhlkym. ^9 vy`mr msh bnjrynv vbzqnynv nlk bbnynv vbbnvtnv b&`nnv vbbqrnv nlk ky xg-yhvh lnv. ^10 vy`mr `lhm yhy kn yhvh jmkm k`sr `slx `tkm v`t-+pkm r`v ky rjh ngd pnykm. ^11 l` kn lkv-n` hgbrym vjbdv `t-yhvh ky `th `tm mbqsym vygrs `tm m`t pny prjh. ^12 vy`mr yhvh `l-msh n+h ydk jl-`r& m&rym b`rbh vyjl jl-`r& m&rym vy`kl `t-kl-jsb h`r& `t kl-`sr hs`yr hbrd. ^13 vy+ msh `t-m+hv jl-`r& m&rym vyhvh nhg rvx qdym b`r& kl-hyvm hhv` vkl-hlylh hbqr hyh vrvx hqdym ns` `t-h`rbh. ^14 vyjl h`rbh jl kl-`r& m&rym vynx bkl gbvl m&rym kbd m`d lpnyv l`-hyh kn `rbh kmhv v`xryv l` yhyh-kn. ^15 vyk$ `t-jyn kl-h`r& vtxsk h`r& vy`kl `t-kl-jsb h`r& v`t kl- pry hj& `sr hvtyr hbrd vl`-nvtr kl-yrq bj& vbjsb hsdh bkl-`r& m&rym. ^16 vymhr prjh lqr` lmsh vl`hrn vy`mr x+`ty lyhvh `lhykm vlkm. ^17 vjth s` n` x+`ty `k hpjm vhjtyrv lyhvh `lhykm vy$r mjly rq `t-hmvt hzh. ^18 vy&` mjm prjh vyjtr `l-yhvh. ^19 vyhpk yhvh rvx-ym xzq m`d vys` `t-h`rbh vytqjhv ymh $vp l` ns`r `rbh `xd bkl gbvl m&rym. ^20 vyxzq yhvh `t-lb prjh vl` slx `t-bny ysr`l. ^21 vy`mr yhvh `l-msh n+h ydk jl-hsmym vyhy xsk jl-`r& m&rym vyms xsk. ^22 vy+ msh `t-ydv jl-hsmym vyhy xsk-`plh bkl-`r& m&rym slst ymym. ^23 l`-r`v `ys `t-`xyv vl`-qmv `ys mtxtyv slst ymym vlkl-bny ysr`l hyh `vr bmvsbtm. ^24 vyqr` prjh `l-msh vy`mr lkv jbdv `t-yhvh rq &`nkm vbqrkm y&g gm-+pkm ylk jmkm. ^25 vy`mr msh gm-`th ttn bydnv zbxym vjlt vjsynv lyhvh `lhynv. ^26 vgm-mqnnv ylk jmnv l` ts`r pr$h ky mmnv nqx ljbd `t-yhvh `lhynv v`nxnv l`-ndj mh-njbd `t-yhvh jd-b`nv smh. ^27 vyxzq yhvh `t-lb prjh vl` `bh lslxm. ^28 vy`mr-lv prjh lk mjly hsmr lk `l-t$p r`vt pny ky byvm r`tk pny tmvt. ^29 vy`mr msh kn dbrt l`-`$p jvd r`vt pnyk. __________________________________________________________________ Chapter 11 ^1 vy`mr yhvh `l-msh jvd ngj `xd `by` jl-prjh vjl-m&rym `xry-kn yslx `tkm mzh kslxv klh grs ygrs `tkm mzh. ^2 dbr-n` b`zny hjm vys`lv `ys m`t rjhv v`sh m`t rjvth kly-k$p vkly zhb. ^3 vytn yhvh `t-xn hjm bjyny m&rym gm h`ys msh gdvl m`d b`r& m&rym bjyny jbdy-prjh vbjyny hjm. ^4 vy`mr msh kh `mr yhvh kx&t hlylh `ny yv&` btvk m&rym. ^5 vmt kl-bkvr b`r& m&rym mbkvr prjh hysb jl-k$`v jd bkvr hspxh `sr `xr hrxym vkl bkvr bhmh. ^6 vhyth &jqh gdlh bkl-`r& m&rym `sr kmhv l` nhyth vkmhv l` t$p. ^7 vlkl bny ysr`l l` yxr&-klb lsnv lm`ys vjd-bhmh lmjn tdjvn `sr yplh yhvh byn m&rym vbyn ysr`l. ^8 vyrdv kl-jbdyk `lh `ly vhstxvv-ly l`mr &` `th vkl-hjm `sr- brglyk v`xry-kn `&` vy&` mjm-prjh bxry-`p. ^9 vy`mr yhvh `l-msh l`-ysmj `lykm prjh lmjn rbvt mvpty b`r& m&rym. ^10 vmsh v`hrn jsv `t-kl-hmptym h`lh lpny prjh vyxzq yhvh `t-lb prjh vl`-slx `t-bny-ysr`l m`r&v. __________________________________________________________________ Chapter 12 ^1 vy`mr yhvh `l-msh v`l-`hrn b`r& m&rym l`mr. ^2 hxds hzh lkm r`s xdsym r`svn hv` lkm lxdsy hsnh. ^3 dbrv `l-kl-jdt ysr`l l`mr bjsr lxds hzh vyqxv lhm `ys sh lbyt- `bt sh lbyt. ^4 v`m-ymj+ hbyt mhyvt msh vlqx hv` vsknv hqrb `l-bytv bmk$t npst `ys lpy `klv tk$v jl-hsh. ^5 sh tmym zkr bn-snh yhyh lkm mn-hkbsym vmn-hjzym tqxv. ^6 vhyh lkm lmsmrt jd `rbjh jsr yvm lxds hzh vsx+v `tv kl qhl jdt-ysr`l byn hjrbym. ^7 vlqxv mn-hdm vntnv jl-sty hmzvzt vjl-hmsqvp jl hbtym `sr- y`klv `tv bhm. ^8 v`klv `t-hbsr blylh hzh &ly-`s vm&vt jl-mrrym y`klhv. ^9 `l-t`klv mmnv n` vbsl mbsl bmym ky `m-&ly-`s r`sv jl-krjyv vjl-qrbv. ^10 vl`-tvtyrv mmnv jd-bqr vhntr mmnv jd-bqr b`s tsrpv. ^11 vkkh t`klv `tv mtnykm xgrym njlykm brglykm vmqlkm bydkm v`kltm `tv bxpzvn p$x hv` lyhvh. ^12 vjbrty b`r&-m&rym blylh hzh vhkyty kl-bkvr b`r& m&rym m`dm vjd-bhmh vbkl-`lhy m&rym `jsh sp+ym `ny yhvh. ^13 vhyh hdm lkm l`t jl hbtym `sr `tm sm vr`yty `t-hdm vp$xty jlkm vl`-yhyh bkm ngp lmsxyt bhkty b`r& m&rym. ^14 vhyh hyvm hzh lkm lzkrvn vxgtm `tv xg lyhvh ldrtykm xqt jvlm txghv. ^15 sbjt ymym m&vt t`klv `k byvm hr`svn tsbytv s`r mbtykm ky kl- `kl xm& vnkrth hnps hhv` mysr`l myvm hr`sn jd-yvm hsbjy. ^16 vbyvm hr`svn mqr`-qds vbyvm hsbyjy mqr`-qds yhyh lkm kl- ml`kh l`-yjsh bhm `k `sr y`kl lkl-nps hv` lbdv yjsh lkm. ^17 vsmrtm `t-hm&vt ky bj&m hyvm hzh hv&`ty `t-&b`vtykm m`r& m&rym vsmrtm `t-hyvm hzh ldrtykm xqt jvlm. ^18 br`sn b`rbjh jsr yvm lxds bjrb t`klv m&t jd yvm h`xd vjsrym lxds bjrb. ^19 sbjt ymym s`r l` ym&` bbtykm ky kl-`kl mxm&t vnkrth hnps hhv` mjdt ysr`l bgr vb`zrx h`r&. ^20 kl-mxm&t l` t`klv bkl mvsbtykm t`klv m&vt. ^21 vyqr` msh lkl-zqny ysr`l vy`mr `lhm mskv vqxv lkm &`n lmspxtykm vsx+v hp$x. ^22 vlqxtm `gdt `zvb v+bltm bdm `sr-b$p vhgjtm `l-hmsqvp v`l-sty hmzvzt mn-hdm `sr b$p v`tm l` t&`v `ys mptx-bytv jd-bqr. ^23 vjbr yhvh lngp `t-m&rym vr`h `t-hdm jl-hmsqvp vjl sty hmzvzt vp$x yhvh jl-hptx vl` ytn hmsxyt lb` `l-btykm lngp. ^24 vsmrtm `t-hdbr hzh lxq-lk vlbnyk jd-jvlm. ^25 vhyh ky-tb`v `l-h`r& `sr ytn yhvh lkm k`sr dbr vsmrtm `t- hjbdh hz`t. ^26 vhyh ky-y`mrv `lykm bnykm mh hjbdh hz`t lkm. ^27 v`mrtm zbx-p$x hv` lyhvh `sr p$x jl-bty bny-ysr`l bm&rym bngpv `t-m&rym v`t-btynv h&yl vyqd hjm vystxvv. ^28 vylkv vyjsv bny ysr`l k`sr &vh yhvh `t-msh v`hrn kn jsv. ^29 vyhy bx&y hlylh vyhvh hkh kl-bkvr b`r& m&rym mbkr prjh hysb jl-k$`v jd bkvr hsby `sr bbyt hbvr vkl bkvr bhmh. ^30 vyqm prjh lylh hv` vkl-jbdyv vkl-m&rym vthy &jqh gdlh bm&rym ky-`yn byt `sr `yn-sm mt. ^31 vyqr` lmsh vl`hrn lylh vy`mr qvmv &`v mtvk jmy gm-`tm gm-bny ysr`l vlkv jbdv `t-yhvh kdbrkm. ^32 gm-&`nkm gm-bqrkm qxv k`sr dbrtm vlkv vbrktm gm-`ty. ^33 vtxzq m&rym jl-hjm lmhr lslxm mn-h`r& ky `mrv klnv mtym. ^34 vys` hjm `t-b&qv +rm yxm& ms`rtm &rrt bsmltm jl-skmm. ^35 vbny-ysr`l jsv kdbr msh vys`lv mm&rym kly-k$p vkly zhb vsmlt. ^36 vyhvh ntn `t-xn hjm bjyny m&rym vys`lvm vyn&lv `t-m&rym. ^37 vy$jv bny-ysr`l mrjm$$ $kth kss-m`vt `lp rgly hgbrym lbd m+p. ^38 vgm-jrb rb jlh `tm v&`n vbqr mqnh kbd m`d. ^39 vy`pv `t-hb&q `sr hv&y`v mm&rym jgt m&vt ky l` xm& ky-grsv mm&rym vl` yklv lhtmhmh vgm-&dh l`-jsv lhm. ^40 vmvsb bny ysr`l `sr ysbv bm&rym slsym snh v`rbj m`vt snh. ^41 vyhy mq& slsym snh v`rbj m`vt snh vyhy bj&m hyvm hzh y&`v kl- &b`vt yhvh m`r& m&rym. ^42 lyl smrym hv` lyhvh lhv&y`m m`r& m&rym hv`-hlylh hzh lyhvh smrym lkl-bny ysr`l ldrtm. ^43 vy`mr yhvh `l-msh v`hrn z`t xqt hp$x kl-bn-nkr l`-y`kl bv. ^44 vkl-jbd `ys mqnt-k$p vmlth `tv `z y`kl bv. ^45 tvsb vskyr l`-y`kl-bv. ^46 bbyt `xd y`kl l`-tv&y` mn-hbyt mn-hbsr xv&h vj&m l` tsbrv- bv. ^47 kl-jdt ysr`l yjsv `tv. ^48 vky-ygvr `tk gr vjsh p$x lyhvh hmvl lv kl-zkr v`z yqrb ljstv vhyh k`zrx h`r& vkl-jrl l`-y`kl bv. ^49 tvrh `xt yhyh l`zrx vlgr hgr btvkkm. ^50 vyjsv kl-bny ysr`l k`sr &vh yhvh `t-msh v`t-`hrn kn jsv. ^51 vyhy bj&m hyvm hzh hv&y` yhvh `t-bny ysr`l m`r& m&rym jl- &b`tm. __________________________________________________________________ Chapter 13 ^1 vydbr yhvh `l-msh l`mr. ^2 qds-ly kl-bkvr p+r kl-rxm bbny ysr`l b`dm vbbhmh ly hv`. ^3 vy`mr msh `l-hjm zkvr `t-hyvm hzh `sr y&`tm mm&rym mbyt jbdym ky bxzq yd hv&y` yhvh `tkm mzh vl` y`kl xm&. ^4 hyvm `tm y&`ym bxds h`byb. ^5 vhyh ky-yby`k yhvh `l-`r& hknjny vhxty vh`mry vhxvy vhybv$y `sr nsbj l`btyk ltt lk `r& zbt xlb vdbs vjbdt `t-hjbdh hz`t bxds hzh. ^6 sbjt ymym t`kl m&t vbyvm hsbyjy xg lyhvh. ^7 m&vt y`kl `t sbjt hymym vl`-yr`h lk xm& vl`-yr`h lk s`r bkl- gblk. ^8 vhgdt lbnk byvm hhv` l`mr bjbvr zh jsh yhvh ly b&`ty mm&rym. ^9 vhyh lk l`vt jl-ydk vlzkrvn byn jynyk lmjn thyh tvrt yhvh bpyk ky byd xzqh hv&`k yhvh mm&rym. ^10 vsmrt `t-hxqh hz`t lmvjdh mymym ymymh. ^11 vhyh ky-yb`k yhvh `l-`r& hknjny k`sr nsbj lk vl`btyk vntnh lk. ^12 vhjbrt kl-p+r-rxm lyhvh vkl-p+r sgr bhmh `sr yhyh lk hzkrym lyhvh. ^13 vkl-p+r xmr tpdh bsh v`m-l` tpdh vjrptv vkl bkvr `dm bbnyk tpdh. ^14 vhyh ky-ys`lk bnk mxr l`mr mh-z`t v`mrt `lyv bxzq yd hv&y`nv yhvh mm&rym mbyt jbdym. ^15 vyhy ky-hqsh prjh lslxnv vyhrg yhvh kl-bkvr b`r& m&rym mbkr `dm vjd-bkvr bhmh jl-kn `ny zbx lyhvh kl-p+r rxm hzkrym vkl- bkvr bny `pdh. ^16 vhyh l`vt jl-ydkh vl+v+pt byn jynyk ky bxzq yd hv&y`nv yhvh mm&rym. ^17 vyhy bslx prjh `t-hjm vl`-nxm `lhym drk `r& plstym ky qrvb hv` ky `mr `lhym pn-ynxm hjm br`tm mlxmh vsbv m&rymh. ^18 vy$b `lhym `t-hjm drk hmdbr ym-$vp vxmsym jlv bny-ysr`l m`r& m&rym. ^19 vyqx msh `t-j&mvt yv$p jmv ky hsbj hsbyj `t-bny ysr`l l`mr pqd ypqd `lhym `tkm vhjlytm `t-j&mty mzh `tkm. ^20 vy$jv m$kt vyxnv b`tm bq&h hmdbr. ^21 vyhvh hlk lpnyhm yvmm bjmvd jnn lnxtm hdrk vlylh bjmvd `s lh`yr lhm llkt yvmm vlylh. ^22 l`-ymys jmvd hjnn yvmm vjmvd h`s lylh lpny hjm. __________________________________________________________________ Chapter 14 ^1 vydbr yhvh `l-msh l`mr. ^2 dbr `l-bny ysr`l vysbv vyxnv lpny py hxyrt byn mgdl vbyn hym lpny bjl &pn nkxv txnv jl-hym. ^3 v`mr prjh lbny ysr`l nbkym hm b`r& $gr jlyhm hmdbr. ^4 vxzqty `t-lb-prjh vrdp `xryhm v`kbdh bprjh vbkl-xylv vydjv m&rym ky-`ny yhvh vyjsv-kn. ^5 vygd lmlk m&rym ky brx hjm vyhpk lbb prjh vjbdyv `l-hjm vy`mrv mh-z`t jsynv ky-slxnv `t-ysr`l mjbdnv. ^6 vy`$r `t-rkbv v`t-jmv lqx jmv. ^7 vyqx ss-m`vt rkb bxvr vkl rkb m&rym vslsm jl-klv. ^8 vyxzq yhvh `t-lb prjh mlk m&rym vyrdp `xry bny ysr`l vbny ysr`l y&`ym byd rmh. ^9 vyrdpv m&rym `xryhm vysygv `vtm xnym jl-hym kl-$v$ rkb prjh vprsyv vxylv jl-py hxyrt lpny bjl &pn. ^10 vprjh hqryb vys`v bny-ysr`l `t-jynyhm vhnh m&rym n$j `xryhm vyyr`v m`d vy&jqv bny-ysr`l `l-yhvh. ^11 vy`mrv `l-msh hmbly `yn-qbrym bm&rym lqxtnv lmvt bmdbr mh- z`t jsyt lnv lhv&y`nv mm&rym. ^12 hl`-zh hdbr `sr dbrnv `lyk bm&rym l`mr xdl mmnv vnjbdh `t- m&rym ky +vb lnv jbd `t-m&rym mmtnv bmdbr. ^13 vy`mr msh `l-hjm `l-tyr`v hty&bv vr`v `t-ysvjt yhvh `sr-yjsh lkm hyvm ky `sr r`ytm `t-m&rym hyvm l` t$pv lr`tm jvd jd-jvlm. ^14 yhvh ylxm lkm v`tm txrsvn. ^15 vy`mr yhvh `l-msh mh-t&jq `ly dbr `l-bny-ysr`l vy$jv. ^16 v`th hrm `t-m+k vn+h `t-ydk jl-hym vbqjhv vyb`v bny-ysr`l btvk hym bybsh. ^17 v`ny hnny mxzq `t-lb m&rym vyb`v `xryhm v`kbdh bprjh vbkl- xylv brkbv vbprsyv. ^18 vydjv m&rym ky-`ny yhvh bhkbdy bprjh brkbv vbprsyv. ^19 vy$j ml`k h`lhym hhlk lpny mxnh ysr`l vylk m`xryhm vy$j jmvd hjnn mpnyhm vyjmd m`xryhm. ^20 vyb` byn mxnh m&rym vbyn mxnh ysr`l vyhy hjnn vhxsk vy`r `t- hlylh vl`-qrb zh `l-zh kl-hlylh. ^21 vy+ msh `t-ydv jl-hym vyvlk yhvh `t-hym brvx qdym jzh kl- hlylh vysm `t-hym lxrbh vybqjv hmym. ^22 vyb`v bny-ysr`l btvk hym bybsh vhmym lhm xvmh mymynm vmsm`lm. ^23 vyrdpv m&rym vyb`v `xryhm kl $v$ prjh rkbv vprsyv `l-tvk hym. ^24 vyhy b`smrt hbqr vysqp yhvh `l-mxnh m&rym bjmvd `s vjnn vyhm `t mxnh m&rym. ^25 vy$r `t `pn mrkbtyv vynhghv bkbdt vy`mr m&rym `nv$h mpny ysr`l ky yhvh nlxm lhm bm&rym. ^26 vy`mr yhvh `l-msh n+h `t-ydk jl-hym vysbv hmym jl-m&rym jl- rkbv vjl-prsyv. ^27 vy+ msh `t-ydv jl-hym vysb hym lpnvt bqr l`ytnv vm&rym n$ym lqr`tv vynjr yhvh `t-m&rym btvk hym. ^28 vysbv hmym vyk$v `t-hrkb v`t-hprsym lkl xyl prjh hb`ym `xryhm bym l`-ns`r bhm jd-`xd. ^29 vbny ysr`l hlkv bybsh btvk hym vhmym lhm xmh mymynm vmsm`lm. ^30 vyvsj yhvh byvm hhv` `t-ysr`l myd m&rym vyr` ysr`l `t-m&rym mt jl-spt hym. ^31 vyr` ysr`l `t-hyd hgdlh `sr jsh yhvh bm&rym vyyr`v hjm `t- yhvh vy`mynv byhvh vbmsh jbdv. __________________________________________________________________ Chapter 15 ^1 `z ysyr-msh vbny ysr`l `t-hsyrh hz`t lyhvh vy`mrv l`mr `syrh lyhvh ky-g`h g`h $v$ vrkbv rmh bym. ^2 jzy vzmrt yh vyhy-ly lysvjh zh `ly v`nvhv `lhy `by v`rmmnhv. ^3 yhvh `ys mlxmh yhvh smv. ^4 mrkbt prjh vxylv yrh bym vmbxr slsyv +bjv bym-$vp. ^5 thmt yk$ymv yrdv bm&vlt kmv-`bn. ^6 ymynk yhvh n`dry bkx ymynk yhvh trj& `vyb. ^7 vbrb g`vnk thr$ qmyk tslx xrnk y`klmv kqs. ^8 vbrvx `pyk njrmv mym n&bv kmv-nd nzlym qp`v thmt blb-ym. ^9 `mr `vyb `rdp `syg `xlq sll tml`mv npsy `ryq xrby tvrysmv ydy. ^10 nspt brvxk k$mv ym &llv kjvprt bmym `dyrym. ^11 my-kmkh b`lm yhvh my kmkh n`dr bqds nvr` thlt jsh pl`. ^12 n+yt ymynk tbljmv `r&. ^13 nxyt bx$dk jm-zv g`lt nhlt bjzk `l-nvh qdsk. ^14 smjv jmym yrgzvn xyl `xz ysby plst. ^15 `z nbhlv `lvpy `dvm `yly mv`b y`xzmv rjd nmgv kl ysby knjn. ^16 tpl jlyhm `ymth vpxd bgdl zrvjk ydmv k`bn jd-yjbr jmk yhvh jd-yjbr jm-zv qnyt. ^17 tb`mv vt+jmv bhr nxltk mkvn lsbtk pjlt yhvh mqds `dny kvnnv ydyk. ^18 yhvh ymlk ljlm vjd. ^19 ky b` $v$ prjh brkbv vbprsyv bym vysb yhvh jlhm `t-my hym vbny ysr`l hlkv bybsh btvk hym. ^20 vtqx mrym hnby`h `xvt `hrn `t-htp bydh vt&`n kl-hnsym `xryh btpym vbmxlt. ^21 vtjn lhm mrym syrv lyhvh ky-g`h g`h $v$ vrkbv rmh bym. ^22 vy$j msh `t-ysr`l mym-$vp vy&`v `l-mdbr-svr vylkv slst-ymym bmdbr vl`-m&`v mym. ^23 vyb`v mrth vl` yklv lstt mym mmrh ky mrym hm jl-kn qr`-smh mrh. ^24 vylnv hjm jl-msh l`mr mh-nsth. ^25 vy&jq `l-yhvh vyvrhv yhvh j& vyslk `l-hmym vymtqv hmym sm sm lv xq vmsp+ vsm n$hv. ^26 vy`mr `m-smvj tsmj lqvl yhvh `lhyk vhysr bjynyv tjsh vh`znt lm&vtyv vsmrt kl-xqyv kl-hmxlh `sr-smty bm&rym l`-`sym jlyk ky `ny yhvh rp`k. ^27 vyb`v `ylmh vsm stym jsrh jynt mym vsbjym tmrym vyxnv-sm jl- hmym. __________________________________________________________________ Chapter 16 ^1 vy$jv m`ylm vyb`v kl-jdt bny-ysr`l `l-mdbr-$yn `sr byn-`ylm vbyn $yny bxmsh jsr yvm lxds hsny l&`tm m`r& m&rym. ^2 vylynv kl-jdt bny-ysr`l jl-msh vjl-`hrn bmdbr. ^3 vy`mrv `lhm bny ysr`l my-ytn mvtnv byd-yhvh b`r& m&rym bsbtnv jl-$yr hbsr b`klnv lxm lsbj ky-hv&`tm `tnv `l-hmdbr hzh lhmyt `t-kl-hqhl hzh brjb. ^4 vy`mr yhvh `l-msh hnny mm+yr lkm lxm mn-hsmym vy&` hjm vlq+v dbr-yvm byvmv lmjn `n$nv hylk btvrty `m-l`. ^5 vhyh byvm hssy vhkynv `t `sr-yby`v vhyh msnh jl `sr-ylq+v yvm yvm. ^6 vy`mr msh v`hrn `l-kl-bny ysr`l jrb vydjtm ky yhvh hv&y` `tkm m`r& m&rym. ^7 vbqr vr`ytm `t-kbvd yhvh bsmjv `t-tlntykm jl-yhvh vnxnv mh ky tlvnv jlynv. ^8 vy`mr msh btt yhvh lkm bjrb bsr l`kl vlxm bbqr lsbj bsmj yhvh `t-tlntykm `sr-`tm mlynm jlyv vnxnv mh l`-jlynv tlntykm ky jl- yhvh. ^9 vy`mr msh `l-`hrn `mr `l-kl-jdt bny ysr`l qrbv lpny yhvh ky smj `t tlntykm. ^10 vyhy kdbr `hrn `l-kl-jdt bny-ysr`l vypnv `l-hmdbr vhnh kbvd yhvh nr`h bjnn. ^11 vydbr yhvh `l-msh l`mr. ^12 smjty `t-tlvnt bny ysr`l dbr `lhm l`mr byn hjrbym t`klv bsr vbbqr tsbjv-lxm vydjtm ky `ny yhvh `lhykm. ^13 vyhy bjrb vtjl hslv vtk$ `t-hmxnh vbbqr hyth skbt h+l $byb lmxnh. ^14 vtjl skbt h+l vhnh jl-pny hmdbr dq mx$p$ dq kkpr jl-h`r&. ^15 vyr`v bny-ysr`l vy`mrv `ys `l-`xyv mn hv` ky l` ydjv mh-hv` vy`mr msh `lhm hv` hlxm `sr ntn yhvh lkm l`klh. ^16 zh hdbr `sr &vh yhvh lq+v mmnv `ys lpy `klv jmr lglglt m$pr npstykm `ys l`sr b`hlv tqxv. ^17 vyjsv-kn bny ysr`l vylq+v hmrbh vhmmjy+. ^18 vymdv bjmr vl` hjdyp hmrbh vhmmjy+ l` hx$yr `ys lpy-`klv lq+v. ^19 vy`mr msh `lhm `ys `l-yvtr mmnv jd-bqr. ^20 vl`-smjv `l-msh vyvtrv `nsym mmnv jd-bqr vyrm tvljym vyb`s vyq&p jlhm msh. ^21 vylq+v `tv bbqr bbqr `ys kpy `klv vxm hsms vnm$. ^22 vyhy byvm hssy lq+v lxm msnh sny hjmr l`xd vyb`v kl-nsy`y hjdh vygydv lmsh. ^23 vy`mr `lhm hv` `sr dbr yhvh sbtvn sbt-qds lyhvh mxr `t `sr- t`pv `pv v`t `sr-tbslv bslv v`t kl-hjdp hnyxv lkm lmsmrt jd- hbqr. ^24 vynyxv `tv jd-hbqr k`sr &vh msh vl` hb`ys vrmh l`-hyth bv. ^25 vy`mr msh `klhv hyvm ky-sbt hyvm lyhvh hyvm l` tm&`hv bsdh. ^26 sst ymym tlq+hv vbyvm hsbyjy sbt l` yhyh-bv. ^27 vyhy byvm hsbyjy y&`v mn-hjm llq+ vl` m&`v. ^28 vy`mr yhvh `l-msh jd-`nh m`ntm lsmr m&vty vtvrty. ^29 r`v ky-yhvh ntn lkm hsbt jl-kn hv` ntn lkm byvm hssy lxm yvmym sbv `ys txtyv `l-y&` `ys mmqmv byvm hsbyjy. ^30 vysbtv hjm byvm hsbjy. ^31 vyqr`v byt-ysr`l `t-smv mn vhv` kzrj gd lbn v+jmv k&pyxt bdbs. ^32 vy`mr msh zh hdbr `sr &vh yhvh ml` hjmr mmnv lmsmrt ldrtykm lmjn yr`v `t-hlxm `sr h`klty `tkm bmdbr bhv&y`y `tkm m`r& m&rym. ^33 vy`mr msh `l-`hrn qx &n&nt `xt vtn-smh ml`-hjmr mn vhnx `tv lpny yhvh lmsmrt ldrtykm. ^34 k`sr &vh yhvh `l-msh vynyxhv `hrn lpny hjdt lmsmrt. ^35 vbny ysr`l `klv `t-hmn `rbjym snh jd-b`m `l-`r& nvsbt `t-hmn `klv jd-b`m `l-q&h `r& knjn. ^36 vhjmr jsryt h`yph hv`. __________________________________________________________________ Chapter 17 ^1 vy$jv kl-jdt bny-ysr`l mmdbr-$yn lm$jyhm jl-py yhvh vyxnv brpydym v`yn mym lstt hjm. ^2 vyrb hjm jm-msh vy`mrv tnv-lnv mym vnsth vy`mr lhm msh mh- trybvn jmdy mh-tn$vn `t-yhvh. ^3 vy&m` sm hjm lmym vyln hjm jl-msh vy`mr lmh zh hjlytnv mm&rym lhmyt `ty v`t-bny v`t-mqny b&m`. ^4 vy&jq msh `l-yhvh l`mr mh `jsh ljm hzh jvd mj+ v$qlny. ^5 vy`mr yhvh `l-msh jbr lpny hjm vqx `tk mzqny ysr`l vm+k `sr hkyt bv `t-hy`r qx bydk vhlkt. ^6 hnny jmd lpnyk sm jl-h&vr bxrb vhkyt b&vr vy&`v mmnv mym vsth hjm vyjs kn msh ljyny zqny ysr`l. ^7 vyqr` sm hmqvm m$h vmrybh jl-ryb bny ysr`l vjl n$tm `t-yhvh l`mr hys yhvh bqrbnv `m-`yn. ^8 vyb` jmlq vylxm jm-ysr`l brpydm. ^9 vy`mr msh `l-yhvsj bxr-lnv `nsym v&` hlxm bjmlq mxr `nky n&b jl-r`s hgbjh vm+h h`lhym bydy. ^10 vyjs yhvsj k`sr `mr-lv msh lhlxm bjmlq vmsh `hrn vxvr jlv r`s hgbjh. ^11 vhyh k`sr yrym msh ydv vgbr ysr`l vk`sr ynyx ydv vgbr jmlq. ^12 vydy msh kbdym vyqxv-`bn vysymv txtyv vysb jlyh v`hrn vxvr tmkv bydyv mzh `xd vmzh `xd vyhy ydyv `mvnh jd-b` hsms. ^13 vyxls yhvsj `t-jmlq v`t-jmv lpy-xrb. ^14 vy`mr yhvh `l-msh ktb z`t zkrvn b$pr vsym b`zny yhvsj ky-mxh `mxh `t-zkr jmlq mtxt hsmym. ^15 vybn msh mzbx vyqr` smv yhvh n$y. ^16 vy`mr ky-yd jl-k$ yh mlxmh lyhvh bjmlq mdr dr. __________________________________________________________________ Chapter 18 ^1 vysmj ytrv khn mdyn xtn msh `t kl-`sr jsh `lhym lmsh vlysr`l jmv ky-hv&y` yhvh `t-ysr`l mm&rym. ^2 vyqx ytrv xtn msh `t-&prh `st msh `xr slvxyh. ^3 v`t sny bnyh `sr sm h`xd grsm ky `mr gr hyyty b`r& nkryh. ^4 vsm h`xd `lyjzr ky-`lhy `by bjzry vy&lny mxrb prjh. ^5 vyb` ytrv xtn msh vbnyv v`stv `l-msh `l-hmdbr `sr-hv` xnh sm hr h`lhym. ^6 vy`mr `l-msh `ny xtnk ytrv b` `lyk v`stk vsny bnyh jmh. ^7 vy&` msh lqr`t xtnv vystxv vysq-lv vys`lv `ys-lrjhv lslvm vyb`v h`hlh. ^8 vy$pr msh lxtnv `t kl-`sr jsh yhvh lprjh vlm&rym jl `vdt ysr`l `t kl-htl`h `sr m&`tm bdrk vy&lm yhvh. ^9 vyxd ytrv jl kl-h+vbh `sr-jsh yhvh lysr`l `sr h&ylv myd m&rym. ^10 vy`mr ytrv brvk yhvh `sr h&yl `tkm myd m&rym vmyd prjh `sr h&yl `t-hjm mtxt yd-m&rym. ^11 jth ydjty ky-gdvl yhvh mkl-h`lhym ky bdbr `sr zdv jlyhm. ^12 vyqx ytrv xtn msh jlh vzbxym l`lhym vyb` `hrn vkl zqny ysr`l l`kl-lxm jm-xtn msh lpny h`lhym. ^13 vyhy mmxrt vysb msh lsp+ `t-hjm vyjmd hjm jl-msh mn-hbqr jd- hjrb. ^14 vyr` xtn msh `t kl-`sr-hv` jsh ljm vy`mr mh-hdbr hzh `sr `th jsh ljm mdvj `th yvsb lbdk vkl-hjm n&b jlyk mn-bqr jd-jrb. ^15 vy`mr msh lxtnv ky-yb` `ly hjm ldrs `lhym. ^16 ky-yhyh lhm dbr b` `ly vsp+ty byn `ys vbyn rjhv vhvdjty `t- xqy h`lhym v`t-tvrtyv. ^17 vy`mr xtn msh `lyv l`-+vb hdbr `sr `th jsh. ^18 nbl tbl gm-`th gm-hjm hzh `sr jmk ky-kbd mmk hdbr l`-tvkl jshv lbdk. ^19 jth smj bqly `yj&k vyhy `lhym jmk hyh `th ljm mvl h`lhym vhb`t `th `t-hdbrym `l-h`lhym. ^20 vhzhrth `thm `t-hxqym v`t-htvrt vhvdjt lhm `t-hdrk ylkv bh v`t-hmjsh `sr yjsvn. ^21 v`th txzh mkl-hjm `nsy-xyl yr`y `lhym `nsy `mt sn`y b&j vsmt jlhm sry `lpym sry m`vt sry xmsym vsry jsrt. ^22 vsp+v `t-hjm bkl-jt vhyh kl-hdbr hgdl yby`v `lyk vkl-hdbr hq+n ysp+v-hm vhql mjlyk vns`v `tk. ^23 `m `t-hdbr hzh tjsh v&vk `lhym vyklt jmd vgm kl-hjm hzh jl- mqmv yb` bslvm. ^24 vysmj msh lqvl xtnv vyjs kl `sr `mr. ^25 vybxr msh `nsy-xyl mkl-ysr`l vytn `tm r`sym jl-hjm sry `lpym sry m`vt sry xmsym vsry jsrt. ^26 vsp+v `t-hjm bkl-jt `t-hdbr hqsh yby`vn `l-msh vkl-hdbr hq+n yspv+v hm. ^27 vyslx msh `t-xtnv vylk lv `l-`r&v. __________________________________________________________________ Chapter 19 ^1 bxds hslysy l&`t bny-ysr`l m`r& m&rym byvm hzh b`v mdbr $yny. ^2 vy$jv mrpydym vyb`v mdbr $yny vyxnv bmdbr vyxn-sm ysr`l ngd hhr. ^3 vmsh jlh `l-h`lhym vyqr` `lyv yhvh mn-hhr l`mr kh t`mr lbyt yjqb vtgyd lbny ysr`l. ^4 `tm r`ytm `sr jsyty lm&rym v`s` `tkm jl-knpy nsrym v`b` `tkm `ly. ^5 vjth `m-smvj tsmjv bqly vsmrtm `t-bryty vhyytm ly $glh mkl- hjmym ky-ly kl-h`r&. ^6 v`tm thyv-ly mmlkt khnym vgvy qdvs `lh hdbrym `sr tdbr `l-bny ysr`l. ^7 vyb` msh vyqr` lzqny hjm vysm lpnyhm `t kl-hdbrym h`lh `sr &vhv yhvh. ^8 vyjnv kl-hjm yxdv vy`mrv kl `sr-dbr yhvh njsh vysb msh `t- dbry hjm `l-yhvh. ^9 vy`mr yhvh `l-msh hnh `nky b` `lyk bjb hjnn bjbvr ysmj hjm bdbry jmk vgm-bk y`mynv ljvlm vygd msh `t-dbry hjm `l-yhvh. ^10 vy`mr yhvh `l-msh lk `l-hjm vqdstm hyvm vmxr vkb$v smltm. ^11 vhyv nknym lyvm hslysy ky byvm hslsy yrd yhvh ljyny kl-hjm jl-hr $yny. ^12 vhgblt `t-hjm $byb l`mr hsmrv lkm jlvt bhr vngj bq&hv kl- hngj bhr mvt yvmt. ^13 l`-tgj bv yd ky-$qvl y$ql `v-yrh yyrh `m-bhmh `m-`ys l` yxyh bmsk hybl hmh yjlv bhr. ^14 vyrd msh mn-hhr `l-hjm vyqds `t-hjm vykb$v smltm. ^15 vy`mr `l-hjm hyv nknym lslst ymym `l-tgsv `l-`sh. ^16 vyhy byvm hslysy bhyt hbqr vyhy qlt vbrqym vjnn kbd jl-hhr vql spr xzq m`d vyxrd kl-hjm `sr bmxnh. ^17 vyv&` msh `t-hjm lqr`t h`lhym mn-hmxnh vyty&bv btxtyt hhr. ^18 vhr $yny jsn klv mpny `sr yrd jlyv yhvh b`s vyjl jsnv kjsn hkbsn vyxrd kl-hhr m`d. ^19 vyhy qvl hspr hvlk vxzq m`d msh ydbr vh`lhym yjnnv bqvl. ^20 vyrd yhvh jl-hr $yny `l-r`s hhr vyqr` yhvh lmsh `l-r`s hhr vyjl msh. ^21 vy`mr yhvh `l-msh rd hjd bjm pn-yhr$v `l-yhvh lr`vt vnpl mmnv rb. ^22 vgm hkhnym hngsym `l-yhvh ytqdsv pn-ypr& bhm yhvh. ^23 vy`mr msh `l-yhvh l`-yvkl hjm ljlt `l-hr $yny ky-`th hjdth bnv l`mr hgbl `t-hhr vqdstv. ^24 vy`mr `lyv yhvh lk-rd vjlyt `th v`hrn jmk vhkhnym vhjm `l- yhr$v ljlt `l-yhvh pn-ypr&-bm. ^25 vyrd msh `l-hjm vy`mr `lhm. __________________________________________________________________ Chapter 20 ^1 vydbr `lhym `t kl-hdbrym h`lh l`mr. ^2 `nky yhvh `lhyk `sr hv&`tyk m`r& m&rym mbyt jbdym. ^3 l` yhyh-lk `lhym `xrym jl-pny. ^4 l` tjsh-lk p$l vkl-tmvnh `sr bsmym mmjl v`sr b`r& mtxt v`sr bmym mtxt l`r&. ^5 l`-tstxvh lhm vl` tjbdm ky `nky yhvh `lhyk `l qn` pqd jvn `bt jl-bnym jl-slsym vjl-rbjym lsn`y. ^6 vjsh x$d l`lpym l`hby vlsmry m&vty. ^7 l` ts` `t-sm-yhvh `lhyk lsv` ky l` ynqh yhvh `t `sr-ys` `t- smv lsv`. ^8 zkvr `t-yvm hsbt lqdsv. ^9 sst ymym tjbd vjsyt kl-ml`ktk. ^10 vyvm hsbyjy sbt lyhvh `lhyk l`-tjsh kl-ml`kh `th vbnk-vbtk jbdk v`mtk vbhmtk vgrk `sr bsjryk. ^11 ky sst-ymym jsh yhvh `t-hsmym v`t-h`r& `t-hym v`t-kl-`sr-bm vynx byvm hsbyjy jl-kn brk yhvh `t-yvm hsbt vyqdshv. ^12 kbd `t-`byk v`t-`mk lmjn y`rkvn ymyk jl h`dmh `sr-yhvh `lhyk ntn lk. ^13 l` tr&x. ^14 l` tn`p. ^15 l` tgnb. ^16 l`-tjnh brjk jd sqr. ^17 l` txmd byt rjk l`-txmd `st rjk vjbdv v`mtv vsvrv vxmrv vkl `sr lrjk. ^18 vkl-hjm r`ym `t-hqvlt v`t-hlpydm v`t qvl hspr v`t-hhr jsn vyr` hjm vynjv vyjmdv mrxq. ^19 vy`mrv `l-msh dbr-`th jmnv vnsmjh v`l-ydbr jmnv `lhym pn- nmvt. ^20 vy`mr msh `l-hjm `l-tyr`v ky lbjbvr n$vt `tkm b` h`lhym vbjbvr thyh yr`tv jl-pnykm lblty tx+`v. ^21 vyjmd hjm mrxq vmsh ngs `l-hjrpl `sr-sm h`lhym. ^22 vy`mr yhvh `l-msh kh t`mr `l-bny ysr`l `tm r`ytm ky mn-hsmym dbrty jmkm. ^23 l` tjsvn `ty `lhy k$p v`lhy zhb l` tjsv lkm. ^24 mzbx `dmh tjsh-ly vzbxt jlyv `t-jltyk v`t-slmyk `t-&`nk v`t- bqrk bkl-hmqvm `sr `zkyr `t-smy `bv` `lyk vbrktyk. ^25 v`m-mzbx `bnym tjsh-ly l`-tbnh `thn gzyt ky xrbk hnpt jlyh vtxllh. ^26 vl`-tjlh bmjlt jl-mzbxy `sr l`-tglh jrvtk jlyv. __________________________________________________________________ Chapter 21 ^1 v`lh hmsp+ym `sr tsym lpnyhm. ^2 ky tqnh jbd jbry ss snym yjbd vbsbjt y&` lxpsy xnm. ^3 `m-bgpv yb` bgpv y&` `m-bjl `sh hv` vy&`h `stv jmv. ^4 `m-`dnyv ytn-lv `sh vyldh-lv bnym `v bnvt h`sh vyldyh thyh l`dnyh vhv` y&` bgpv. ^5 v`m-`mr y`mr hjbd `hbty `t-`dny `t-`sty v`t-bny l` `&` xpsy. ^6 vhgysv `dnyv `l-h`lhym vhgysv `l-hdlt `v `l-hmzvzh vr&j `dnyv `t-`znv bmr&j vjbdv ljlm. ^7 vky-ymkr `ys `t-btv l`mh l` t&` k&`t hjbdym. ^8 `m-rjh bjyny `dnyh `sr-l` yjdh vhpdh ljm nkry l`-ymsl lmkrh bbgdv-bh. ^9 v`m-lbnv yyjdnh kmsp+ hbnvt yjsh-lh. ^10 `m-`xrt yqx-lv s`rh k$vth vjnth l` ygrj. ^11 v`m-sls-`lh l` yjsh lh vy&`h xnm `yn k$p. ^12 mkh `ys vmt mvt yvmt. ^13 v`sr l` &dh vh`lhym `nh lydv vsmty lk mqvm `sr ynv$ smh. ^14 vky-yzd `ys jl-rjhv lhrgv bjrmh mjm mzbxy tqxnv lmvt. ^15 vmkh `byv v`mv mvt yvmt. ^16 vgnb `ys vmkrv vnm&` bydv mvt yvmt. ^17 vmqll `byv v`mv mvt yvmt. ^18 vky-yrybn `nsym vhkh-`ys `t-rjhv b`bn `v b`grp vl` ymvt vnpl lmskb. ^19 `m-yqvm vhthlk bxv& jl-msjntv vnqh hmkh rq sbtv ytn vrp` yrp`. ^20 vky-ykh `ys `t-jbdv `v `t-`mtv bsb+ vmt txt ydv nqm ynqm. ^21 `k `m-yvm `v yvmym yjmd l` yqm ky k$pv hv`. ^22 vky-yn&v `nsym vngpv `sh hrh vy&`v yldyh vl` yhyh `$vn jnvs yjns k`sr ysyt jlyv bjl h`sh vntn bpllym. ^23 v`m-`$vn yhyh vntth nps txt nps. ^24 jyn txt jyn sn txt sn yd txt yd rgl txt rgl. ^25 kvyh txt kvyh p&j txt p&j xbvrh txt xbvrh. ^26 vky-ykh `ys `t-jyn jbdv `v-`t-jyn `mtv vsxth lxpsy yslxnv txt jynv. ^27 v`m-sn jbdv `v-sn `mtv ypyl lxpsy yslxnv txt snv. ^28 vky-ygx svr `t-`ys `v `t-`sh vmt $qvl y$ql hsvr vl` y`kl `t- bsrv vbjl hsvr nqy. ^29 v`m svr ngx hv` mtml slsm vhvjd bbjlyv vl` ysmrnv vhmyt `ys `v `sh hsvr y$ql vgm-bjlyv yvmt. ^30 `m-kpr yvst jlyv vntn pdyn npsv kkl `sr-yvst jlyv. ^31 `v-bn ygx `v-bt ygx kmsp+ hzh yjsh lv. ^32 `m-jbd ygx hsvr `v `mh k$p slsym sqlym ytn l`dnyv vhsvr y$ql. ^33 vky-yptx `ys bvr `v ky-ykrh `ys br vl` yk$nv vnpl-smh svr `v xmvr. ^34 bjl hbvr yslm k$p ysyb lbjlyv vhmt yhyh-lv. ^35 vky-ygp svr-`ys `t-svr rjhv vmt vmkrv `t-hsvr hxy vx&v `t- k$pv vgm `t-hmt yx&vn. ^36 `v nvdj ky svr ngx hv` mtmvl slsm vl` ysmrnv bjlyv slm yslm svr txt hsvr vhmt yhyh-lv. ^37 ky ygnb-`ys svr `v-sh v+bxv `v mkrv xmsh bqr yslm txt hsvr v`rbj-&`n txt hsh. __________________________________________________________________ Chapter 22 ^1 `m-bmxtrt ym&` hgnb vhkh vmt `yn lv dmym. ^2 `m-zrxh hsms jlyv dmym lv slm yslm `m-`yn lv vnmkr bgnbtv. ^3 `m-hm&` tm&` bydv hgnbh msvr jd-xmvr jd-sh xyym snym yslm. ^4 ky ybjr-`ys sdh `v-krm vslx `t-bjyrh vbjr bsdh `xr my+b sdhv vmy+b krmv yslm. ^5 ky-t&` `s vm&`h q&ym vn`kl gdys `v hqmh `v hsdh slm yslm hmbjr `t-hbjrh. ^6 ky-ytn `ys `l-rjhv k$p `v-klym lsmr vgnb mbyt h`ys `m-ym&` hgnb yslm snym. ^7 `m-l` ym&` hgnb vnqrb bjl-hbyt `l-h`lhym `m-l` slx ydv bml`kt rjhv. ^8 jl-kl-dbr-psj jl-svr jl-xmvr jl-sh jl-slmh jl-kl-`bdh `sr y`mr ky-hv` zh jd h`lhym yb` dbr-snyhm `sr yrsyjn `lhym yslm snym lrjhv. ^9 ky-ytn `ys `l-rjhv xmvr `v-svr `v-sh vkl-bhmh lsmr vmt `v- nsbr `v-nsbh `yn r`h. ^10 sbjt yhvh thyh byn snyhm `m-l` slx ydv bml`kt rjhv vlqx bjlyv vl` yslm. ^11 v`m-gnb ygnb mjmv yslm lbjlyv. ^12 `m-+rp y+rp yb`hv jd h+rph l` yslm. ^13 vky-ys`l `ys mjm rjhv vnsbr `v-mt bjlyv `yn-jmv slm yslm. ^14 `m-bjlyv jmv l` yslm `m-skyr hv` b` bskrv. ^15 vky-ypth `ys btvlh `sr l`-`rsh vskb jmh mhr ymhrnh lv l`sh. ^16 `m-m`n ym`n `byh ltth lv k$p ysql kmhr hbtvlt. ^17 mksph l` txyh. ^18 kl-skb jm-bhmh mvt yvmt. ^19 zbx l`lhym yxrm blty lyhvh lbdv. ^20 vgr l`-tvnh vl` tlx&nv ky-grym hyytm b`r& m&rym. ^21 kl-`lmnh vytvm l` tjnvn. ^22 `m-jnh tjnh `tv ky `m-&jq y&jq `ly smj `smj &jqtv. ^23 vxrh `py vhrgty `tkm bxrb vhyv nsykm `lmnvt vbnykm ytmym. ^24 `m-k$p tlvh `t-jmy `t-hjny jmk l`-thyh lv knsh l`-tsymvn jlyv nsk. ^25 `m-xbl txbl slmt rjk jd-b` hsms tsybnv lv. ^26 ky hv` k$vth lbdh hv` smltv ljrv bmh yskb vhyh ky-y&jq `ly vsmjty ky-xnvn `ny. ^27 `lhym l` tqll vnsy` bjmk l` t`r. ^28 ml`tk vdmjk l` t`xr bkvr bnyk ttn-ly. ^29 kn-tjsh lsrk l&`nk sbjt ymym yhyh jm-`mv byvm hsmyny ttnv- ly. ^30 v`nsy-qds thyvn ly vbsr bsdh +rph l` t`klv lklb tslkvn `tv. __________________________________________________________________ Chapter 23 ^1 l` ts` smj sv` `l-tst ydk jm-rsj lhyt jd xm$. ^2 l`-thyh `xry-rbym lrjt vl`-tjnh jl-rb ln+t `xry rbym lh+t. ^3 vdl l` thdr brybv. ^4 ky tpgj svr `ybk `v xmrv tjh hsb tsybnv lv. ^5 ky-tr`h xmvr sn`k rb& txt ms`v vxdlt mjzb lv jzb tjzb jmv. ^6 l` t+h msp+ `bynk brybv. ^7 mdbr-sqr trxq vnqy v&dyq `l-thrg ky l`-`&dyq rsj. ^8 vsxd l` tqx ky hsxd yjvr pqxym vy$lp dbry &dyqym. ^9 vgr l` tlx& v`tm ydjtm `t-nps hgr ky-grym hyytm b`r& m&rym. ^10 vss snym tzrj `t-`r&k v`$pt `t-tbv`th. ^11 vhsbyjt tsm+nh vn+sth v`klv `byny jmk vytrm t`kl xyt hsdh kn- tjsh lkrmk lzytk. ^12 sst ymym tjsh mjsyk vbyvm hsbyjy tsbt lmjn ynvx svrk vxmrk vynps bn-`mtk vhgr. ^13 vbkl `sr-`mrty `lykm tsmrv vsm `lhym `xrym l` tzkyrv l` ysmj jl-pyk. ^14 sls rglym txg ly bsnh. ^15 `t-xg hm&vt tsmr sbjt ymym t`kl m&vt k`sr &vytk lmvjd xds h`byb ky-bv y&`t mm&rym vl`-yr`v pny ryqm. ^16 vxg hq&yr bkvry mjsyk `sr tzrj bsdh vxg h`$p b&`t hsnh b`$pk `t-mjsyk mn-hsdh. ^17 sls pjmym bsnh yr`h kl-zkvrk `l-pny h`dn yhvh. ^18 l`-tzbx jl-xm& dm-zbxy vl`-ylyn xlb-xgy jd-bqr. ^19 r`syt bkvry `dmtk tby` byt yhvh `lhyk l`-tbsl gdy bxlb `mv. ^20 hnh `nky slx ml`k lpnyk lsmrk bdrk vlhby`k `l-hmqvm `sr hknty. ^21 hsmr mpnyv vsmj bqlv `l-tmr bv ky l` ys` lpsjkm ky smy bqrbv. ^22 ky `m-smvj tsmj bqlv vjsyt kl `sr `dbr v`ybty `t-`ybyk v&rty `t-&rryk. ^23 ky-ylk ml`ky lpnyk vhby`k `l-h`mry vhxty vhprzy vhknjny hxvy vhybv$y vhkxdtyv. ^24 l`-tstxvh l`lhyhm vl` tjbdm vl` tjsh kmjsyhm ky hr$ thr$m vsbr tsbr m&btyhm. ^25 vjbdtm `t yhvh `lhykm vbrk `t-lxmk v`t-mymyk vh$rty mxlh mqrbk. ^26 l` thyh msklh vjqrh b`r&k `t-m$pr ymyk `ml`. ^27 `t-`ymty `slx lpnyk vhmty `t-kl-hjm `sr tb` bhm vntty `t-kl- `ybyk `lyk jrp. ^28 vslxty `t-h&rjh lpnyk vgrsh `t-hxvy `t-hknjny v`t-hxty mlpnyk. ^29 l` `grsnv mpnyk bsnh `xt pn-thyh h`r& smmh vrbh jlyk xyt hsdh. ^30 mj+ mj+ `grsnv mpnyk jd `sr tprh vnxlt `t-h`r&. ^31 vsty `t-gblk mym-$vp vjd-ym plstym vmmdbr jd-hnhr ky `tn bydkm `t ysby h`r& vgrstmv mpnyk. ^32 l`-tkrt lhm vl`lhyhm bryt. ^33 l` ysbv b`r&k pn-yx+y`v `tk ly ky tjbd `t-`lhyhm ky-yhyh lk lmvqs. __________________________________________________________________ Chapter 24 ^1 v`l-msh `mr jlh `l-yhvh `th v`hrn ndb v`byhv` vsbjym mzqny ysr`l vhstxvytm mrxq. ^2 vngs msh lbdv `l-yhvh vhm l` ygsv vhjm l` yjlv jmv. ^3 vyb` msh vy$pr ljm `t kl-dbry yhvh v`t kl-hmsp+ym vyjn kl-hjm qvl `xd vy`mrv kl-hdbrym `sr-dbr yhvh njsh. ^4 vyktb msh `t kl-dbry yhvh vyskm bbqr vybn mzbx txt hhr vstym jsrh m&bh lsnym jsr sb+y ysr`l. ^5 vyslx `t-njry bny ysr`l vyjlv jlt vyzbxv zbxym slmym lyhvh prym. ^6 vyqx msh x&y hdm vysm b`gnt vx&y hdm zrq jl-hmzbx. ^7 vyqx $pr hbryt vyqr` b`zny hjm vy`mrv kl `sr-dbr yhvh njsh vnsmj. ^8 vyqx msh `t-hdm vyzrq jl-hjm vy`mr hnh dm-hbryt `sr krt yhvh jmkm jl kl-hdbrym h`lh. ^9 vyjl msh v`hrn ndb v`byhv` vsbjym mzqny ysr`l. ^10 vyr`v `t `lhy ysr`l vtxt rglyv kmjsh lbnt h$pyr vkj&m hsmym l+hr. ^11 v`l-`&yly bny ysr`l l` slx ydv vyxzv `t-h`lhym vy`klv vystv. ^12 vy`mr yhvh `l-msh jlh `ly hhrh vhyh-sm v`tnh lk `t-lxt h`bn vhtvrh vhm&vh `sr ktbty lhvrtm. ^13 vyqm msh vyhvsj msrtv vyjl msh `l-hr h`lhym. ^14 v`l-hzqnym `mr sbv-lnv bzh jd `sr-nsvb `lykm vhnh `hrn vxvr jmkm my-bjl dbrym ygs `lhm. ^15 vyjl msh `l-hhr vyk$ hjnn `t-hhr. ^16 vyskn kbvd-yhvh jl-hr $yny vyk$hv hjnn sst ymym vyqr` `l-msh byvm hsbyjy mtvk hjnn. ^17 vmr`h kbvd yhvh k`s `klt br`s hhr ljyny bny ysr`l. ^18 vyb` msh btvk hjnn vyjl `l-hhr vyhy msh bhr `rbjym yvm v`rbjym lylh. __________________________________________________________________ Chapter 25 ^1 vydbr yhvh `l-msh l`mr. ^2 dbr `l-bny ysr`l vyqxv-ly trvmh m`t kl-`ys `sr ydbnv lbv tqxv `t-trvmty. ^3 vz`t htrvmh `sr tqxv m`tm zhb vk$p vnxst. ^4 vtklt v`rgmn vtvljt sny vss vjzym. ^5 vjrt `ylm m`dmym vjrt txsym vj&y s+ym. ^6 smn lm`r bsmym lsmn hmsxh vlq+rt h$mym. ^7 `bny-shm v`bny ml`ym l`pd vlxsn. ^8 vjsv ly mqds vsknty btvkm. ^9 kkl `sr `ny mr`h `vtk `t tbnyt hmskn v`t tbnyt kl-klyv vkn tjsv. ^10 vjsv `rvn j&y s+ym `mtym vx&y `rkv v`mh vx&y rxbv v`mh vx&y qmtv. ^11 v&pyt `tv zhb +hvr mbyt vmxv& t&pnv vjsyt jlyv zr zhb $byb. ^12 vy&qt lv `rbj +bjt zhb vntth jl `rbj pjmtyv vsty +bjt jl- &ljv h`xt vsty +bjt jl-&ljv hsnyt. ^13 vjsyt bdy j&y s+ym v&pyt `tm zhb. ^14 vhb`t `t-hbdym b+bjt jl &ljt h`rn ls`t `t-h`rn bhm. ^15 b+bjt h`rn yhyv hbdym l` y$rv mmnv. ^16 vntt `l-h`rn `t hjdt `sr `tn `lyk. ^17 vjsyt kprt zhb +hvr `mtym vx&y `rkh v`mh vx&y rxbh. ^18 vjsyt snym krbym zhb mqsh tjsh `tm msny q&vt hkprt. ^19 vjsh krvb `xd mq&h mzh vkrvb-`xd mq&h mzh mn-hkprt tjsv `t- hkrbym jl-sny q&vtyv. ^20 vhyv hkrbym prsy knpym lmjlh $kkym bknpyhm jl-hkprt vpnyhm `ys `l-`xyv `l-hkprt yhyv pny hkrbym. ^21 vntt `t-hkprt jl-h`rn mlmjlh v`l-h`rn ttn `t-hjdt `sr `tn `lyk. ^22 vnvjdty lk sm vdbrty `tk mjl hkprt mbyn sny hkrbym `sr jl- `rvn hjdt `t kl-`sr `&vh `vtk `l-bny ysr`l. ^23 vjsyt slxn j&y s+ym `mtym `rkv v`mh rxbv v`mh vx&y qmtv. ^24 v&pyt `tv zhb +hvr vjsyt lv zr zhb $byb. ^25 vjsyt lv m$grt +px $byb vjsyt zr-zhb lm$grtv $byb. ^26 vjsyt lv `rbj +bjt zhb vntt `t-h+bjt jl `rbj hp`t `sr l`rbj rglyv. ^27 ljmt hm$grt thyyn h+bjt lbtym lbdym ls`t `t-hslxn. ^28 vjsyt `t-hbdym j&y s+ym v&pyt `tm zhb vns`-bm `t-hslxn. ^29 vjsyt qjrtyv vkptyv vqsvtyv vmnqytyv `sr y$k bhn zhb +hvr tjsh `tm. ^30 vntt jl-hslxn lxm pnym lpny tmyd. ^31 vjsyt mnrt zhb +hvr mqsh tyjsh hmnvrh yrkh vqnh gbyjyh kptryh vprxyh mmnh yhyv. ^32 vssh qnym y&`ym m&dyh slsh qny mnrh m&dh h`xd vslsh qny mnrh m&dh hsny. ^33 slsh gbjym msqdym bqnh h`xd kptr vprx vslsh gbjym msqdym bqnh h`xd kptr vprx kn lsst hqnym hy&`ym mn-hmnrh. ^34 vbmnrh `rbjh gbjym msqdym kptryh vprxyh. ^35 vkptr txt sny hqnym mmnh vkptr txt sny hqnym mmnh vkptr txt- sny hqnym mmnh lsst hqnym hy&`ym mn-hmnrh. ^36 kptryhm vqntm mmnh yhyv klh mqsh `xt zhb +hvr. ^37 vjsyt `t-nrtyh sbjh vhjlh `t-nrtyh vh`yr jl-jbr pnyh. ^38 vmlqxyh vmxttyh zhb +hvr. ^39 kkr zhb +hvr yjsh `th `t kl-hklym h`lh. ^40 vr`h vjsh btbnytm `sr-`th mr`h bhr. __________________________________________________________________ Chapter 26 ^1 v`t-hmskn tjsh jsr yryjt ss mszr vtklt v`rgmn vtljt sny krbym mjsh xsb tjsh `tm. ^2 `rk hyryjh h`xt smnh vjsrym b`mh vrxb `rbj b`mh hyryjh h`xt mdh `xt lkl-hyryjt. ^3 xms hyryjt thyyn xbrt `sh `l-`xth vxms yryjt xbrt `sh `l- `xth. ^4 vjsyt ll`t tklt jl spt hyryjh h`xt mq&h bxbrt vkn tjsh bspt hyryjh hqy&vnh bmxbrt hsnyt. ^5 xmsym ll`t tjsh byryjh h`xt vxmsym ll`t tjsh bq&h hyryjh `sr bmxbrt hsnyt mqbylt hll`t `sh `l-`xth. ^6 vjsyt xmsym qr$y zhb vxbrt `t-hyryjt `sh `l-`xth bqr$ym vhyh hmskn `xd. ^7 vjsyt yryjt jzym l`hl jl-hmskn jsty-jsrh yryjt tjsh `tm. ^8 `rk hyryjh h`xt slsym b`mh vrxb `rbj b`mh hyryjh h`xt mdh `xt ljsty jsrh yryjt. ^9 vxbrt `t-xms hyryjt lbd v`t-ss hyryjt lbd vkplt `t-hyryjh hssyt `l-mvl pny h`hl. ^10 vjsyt xmsym ll`t jl spt hyryjh h`xt hqy&nh bxbrt vxmsym ll`t jl spt hyryjh hxbrt hsnyt. ^11 vjsyt qr$y nxst xmsym vhb`t `t-hqr$ym bll`t vxbrt `t-h`hl vhyh `xd. ^12 v$rx hjdp byryjt h`hl x&y hyryjh hjdpt t$rx jl `xry hmskn. ^13 vh`mh mzh vh`mh mzh bjdp b`rk yryjt h`hl yhyh $rvx jl-&dy hmskn mzh vmzh lk$tv. ^14 vjsyt mk$h l`hl jrt `ylm m`dmym vmk$h jrt txsym mlmjlh. ^15 vjsyt `t-hqrsym lmskn j&y s+ym jmdym. ^16 jsr `mvt `rk hqrs v`mh vx&y h`mh rxb hqrs h`xd. ^17 sty ydvt lqrs h`xd mslbt `sh `l-`xth kn tjsh lkl qrsy hmskn. ^18 vjsyt `t-hqrsym lmskn jsrym qrs lp`t ngbh tymnh. ^19 v`rbjym `dny-k$p tjsh txt jsrym hqrs sny `dnym txt-hqrs h`xd lsty ydtyv vsny `dnym txt-hqrs h`xd lsty ydtyv. ^20 vl&lj hmskn hsnyt lp`t &pvn jsrym qrs. ^21 v`rbjym `dnyhm k$p sny `dnym txt hqrs h`xd vsny `dnym txt hqrs h`xd. ^22 vlyrkty hmskn ymh tjsh ssh qrsym. ^23 vsny qrsym tjsh lmq&jt hmskn byrktym. ^24 vyhyv t`mm mlm+h vyxdv yhyv tmym jl-r`sv `l-h+bjt h`xt kn yhyh lsnyhm lsny hmq&jt yhyv. ^25 vhyv smnh qrsym v`dnyhm k$p ssh jsr `dnym sny `dnym txt hqrs h`xd vsny `dnym txt hqrs h`xd. ^26 vjsyt bryxm j&y s+ym xmsh lqrsy &lj-hmskn h`xd. ^27 vxmsh bryxm lqrsy &lj-hmskn hsnyt vxmsh bryxm lqrsy &lj hmskn lyrktym ymh. ^28 vhbryx htykn btvk hqrsym mbrx mn-hq&h `l-hq&h. ^29 v`t-hqrsym t&ph zhb v`t-+bjtyhm tjsh zhb btym lbryxm v&pyt `t-hbryxm zhb. ^30 vhqmt `t-hmskn kmsp+v `sr hr`yt bhr. ^31 vjsyt prkt tklt v`rgmn vtvljt sny vss mszr mjsh xsb yjsh `th krbym. ^32 vntth `th jl-`rbjh jmvdy s+ym m&pym zhb vvyhm zhb jl-`rbjh `dny-k$p. ^33 vntth `t-hprkt txt hqr$ym vhb`t smh mbyt lprkt `t `rvn hjdvt vhbdylh hprkt lkm byn hqds vbyn qds hqdsym. ^34 vntt `t-hkprt jl `rvn hjdt bqds hqdsym. ^35 vsmt `t-hslxn mxv& lprkt v`t-hmnrh nkx hslxn jl &lj hmskn tymnh vhslxn ttn jl-&lj &pvn. ^36 vjsyt m$k lptx h`hl tklt v`rgmn vtvljt sny vss mszr mjsh rqm. ^37 vjsyt lm$k xmsh jmvdy s+ym v&pyt `tm zhb vvyhm zhb vy&qt lhm xmsh `dny nxst. __________________________________________________________________ Chapter 27 ^1 vjsyt `t-hmzbx j&y s+ym xms `mvt `rk vxms `mvt rxb rbvj yhyh hmzbx vsls `mvt qmtv. ^2 vjsyt qrntyv jl `rbj pntyv mmnv thyyn qrntyv v&pyt `tv nxst. ^3 vjsyt $yrtyv ldsnv vyjyv vmzrqtyv vmzlgtyv vmxttyv lkl-klyv tjsh nxst. ^4 vjsyt lv mkbr mjsh rst nxst vjsyt jl-hrst `rbj +bjt nxst jl `rbj q&vtyv. ^5 vntth `th txt krkb hmzbx mlm+h vhyth hrst jd x&y hmzbx. ^6 vjsyt bdym lmzbx bdy j&y s+ym v&pyt `tm nxst. ^7 vhvb` `t-bdyv b+bjt vhyv hbdym jl-sty &ljt hmzbx bs`t `tv. ^8 nbvb lxt tjsh `tv k`sr hr`h `tk bhr kn yjsv. ^9 vjsyt `t x&r hmskn lp`t ngb-tymnh qljym lx&r ss mszr m`h b`mh `rk lp`h h`xt. ^10 vjmdyv jsrym v`dnyhm jsrym nxst vvy hjmdym vxsqyhm k$p. ^11 vkn lp`t &pvn b`rk qljym m`h `rk vjmdv jsrym v`dnyhm jsrym nxst vvy hjmdym vxsqyhm k$p. ^12 vrxb hx&r lp`t-ym qljym xmsym `mh jmdyhm jsrh v`dnyhm jsrh. ^13 vrxb hx&r lp`t qdmh mzrxh xmsym `mh. ^14 vxms jsrh `mh qljym lktp jmdyhm slsh v`dnyhm slsh. ^15 vlktp hsnyt xms jsrh qljym jmdyhm slsh v`dnyhm slsh. ^16 vlsjr hx&r m$k jsrym `mh tklt v`rgmn vtvljt sny vss mszr mjsh rqm jmdyhm `rbjh v`dnyhm `rbjh. ^17 kl-jmvdy hx&r $byb mxsqym k$p vvyhm k$p v`dnyhm nxst. ^18 `rk hx&r m`h b`mh vrxb xmsym bxmsym vqmh xms `mvt ss mszr v`dnyhm nxst. ^19 lkl kly hmskn bkl jbdtv vkl-ytdtyv vkl-ytdt hx&r nxst. ^20 v`th t&vh `t-bny ysr`l vyqxv `lyk smn zyt zk ktyt lm`vr lhjlt nr tmyd. ^21 b`hl mvjd mxv& lprkt `sr jl-hjdt yjrk `tv `hrn vbnyv mjrb jd- bqr lpny yhvh xqt jvlm ldrtm m`t bny ysr`l. __________________________________________________________________ Chapter 28 ^1 v`th hqrb `lyk `t-`hrn `xyk v`t-bnyv `tv mtvk bny ysr`l lkhnv- ly `hrn ndb v`byhv` `ljzr v`ytmr bny `hrn. ^2 vjsyt bgdy-qds l`hrn `xyk lkbvd vltp`rt. ^3 v`th tdbr `l-kl-xkmy-lb `sr ml`tyv rvx xkmh vjsv `t-bgdy `hrn lqdsv lkhnv-ly. ^4 v`lh hbgdym `sr yjsv xsn v`pvd vmjyl vktnt tsb& m&npt v`bn+ vjsv bgdy-qds l`hrn `xyk vlbnyv lkhnv-ly. ^5 vhm yqxv `t-hzhb v`t-htklt v`t-h`rgmn v`t-tvljt hsny v`t-hss. ^6 vjsv `t-h`pd zhb tklt v`rgmn tvljt sny vss mszr mjsh xsb. ^7 sty ktpt xbrt yhyh-lv `l-sny q&vtyv vxbr. ^8 vxsb `pdtv `sr jlyv kmjshv mmnv yhyh zhb tklt v`rgmn vtvljt sny vss mszr. ^9 vlqxt `t-sty `bny-shm vptxt jlyhm smvt bny ysr`l. ^10 ssh msmtm jl h`bn h`xt v`t-smvt hssh hnvtrym jl-h`bn hsnyt ktvldtm. ^11 mjsh xrs `bn ptvxy xtm tptx `t-sty h`bnym jl-smt bny ysr`l m$bt msb&vt zhb tjsh `tm. ^12 vsmt `t-sty h`bnym jl ktpt h`pd `bny zkrn lbny ysr`l vns` `hrn `t-smvtm lpny yhvh jl-sty ktpyv lzkrn. ^13 vjsyt msb&t zhb. ^14 vsty srsrt zhb +hvr mgblt tjsh `tm mjsh jbt vntth `t-srsrt hjbtt jl-hmsb&t. ^15 vjsyt xsn msp+ mjsh xsb kmjsh `pd tjsnv zhb tklt v`rgmn vtvljt sny vss mszr tjsh `tv. ^16 rbvj yhyh kpvl zrt `rkv vzrt rxbv. ^17 vml`t bv ml`t `bn `rbjh +vrym `bn +vr `dm p+dh vbrqt h+vr h`xd. ^18 vh+vr hsny npk $pyr vyhlm. ^19 vh+vr hslysy lsm sbv v`xlmh. ^20 vh+vr hrbyjy trsys vshm vysph msb&ym zhb yhyv bmlv`tm. ^21 vh`bnym thyyn jl-smt bny-ysr`l stym jsrh jl-smtm ptvxy xvtm `ys jl-smv thyyn lsny jsr sb+. ^22 vjsyt jl-hxsn srst gblt mjsh jbt zhb +hvr. ^23 vjsyt jl-hxsn sty +bjvt zhb vntt `t-sty h+bjvt jl-sny q&vt hxsn. ^24 vntth `t-sty jbtt hzhb jl-sty h+bjt `l-q&vt hxsn. ^25 v`t sty q&vt sty hjbtt ttn jl-sty hmsb&vt vntth jl-ktpvt h`pd `l-mvl pnyv. ^26 vjsyt sty +bjvt zhb vsmt `tm jl-sny q&vt hxsn jl-sptv `sr `l- jbr h`pvd byth. ^27 vjsyt sty +bjvt zhb vntth `tm jl-sty ktpvt h`pvd mlm+h mmvl pnyv ljmt mxbrtv mmjl lxsb h`pvd. ^28 vyrk$v `t-hxsn m+bjtv `l-+bjt h`pvd bptyl tklt lhyvt jl-xsb h`pvd vl`-yzx hxsn mjl h`pvd. ^29 vns` `hrn `t-smvt bny-ysr`l bxsn hmsp+ jl-lbv bb`v `l-hqds lzkrn lpny-yhvh tmyd. ^30 vntt `l-xsn hmsp+ `t-h`vrym v`t-htmym vhyv jl-lb `hrn bb`v lpny yhvh vns` `hrn `t-msp+ bny-ysr`l jl-lbv lpny yhvh tmyd. ^31 vjsyt `t-mjyl h`pvd klyl tklt. ^32 vhyh py-r`sv btvkv sph yhyh lpyv $byb mjsh `rg kpy txr` yhyh- lv l` yqrj. ^33 vjsyt jl-svlyv rmny tklt v`rgmn vtvljt sny jl-svlyv $byb vpjmny zhb btvkm $byb. ^34 pjmn zhb vrmvn pjmn zhb vrmvn jl-svly hmjyl $byb. ^35 vhyh jl-`hrn lsrt vnsmj qvlv bb`v `l-hqds lpny yhvh vb&`tv vl` ymvt. ^36 vjsyt &y& zhb +hvr vptxt jlyv ptvxy xtm qds lyhvh. ^37 vsmt `tv jl-ptyl tklt vhyh jl-hm&npt `l-mvl pny-hm&npt yhyh. ^38 vhyh jl-m&x `hrn vns` `hrn `t-jvn hqdsym `sr yqdysv bny ysr`l lkl-mtnt qdsyhm vhyh jl-m&xv tmyd lr&vn lhm lpny yhvh. ^39 vsb&t hktnt ss vjsyt m&npt ss v`bn+ tjsh mjsh rqm. ^40 vlbny `hrn tjsh ktnt vjsyt lhm `bn+ym vmgbjvt tjsh lhm lkbvd vltp`rt. ^41 vhlbst `tm `t-`hrn `xyk v`t-bnyv `tv vmsxt `tm vml`t `t-ydm vqdst `tm vkhnv ly. ^42 vjsh lhm mkn$y-bd lk$vt bsr jrvh mmtnym vjd-yrkym yhyv. ^43 vhyv jl-`hrn vjl-bnyv bb`m `l-`hl mvjd `v bgstm `l-hmzbx lsrt bqds vl`-ys`v jvn vmtv xqt jvlm lv vlzrjv `xryv. __________________________________________________________________ Chapter 29 ^1 vzh hdbr `sr-tjsh lhm lqds `tm lkhn ly lqx pr `xd bn-bqr v`ylm snym tmymm. ^2 vlxm m&vt vxlt m&t blvlt bsmn vrqyqy m&vt msxym bsmn $lt x+ym tjsh `tm. ^3 vntt `vtm jl-$l `xd vhqrbt `tm b$l v`t-hpr v`t sny h`ylm. ^4 v`t-`hrn v`t-bnyv tqryb `l-ptx `hl mvjd vrx&t `tm bmym. ^5 vlqxt `t-hbgdym vhlbst `t-`hrn `t-hktnt v`t mjyl h`pd v`t- h`pd v`t-hxsn v`pdt lv bxsb h`pd. ^6 vsmt hm&npt jl-r`sv vntt `t-nzr hqds jl-hm&npt. ^7 vlqxt `t-smn hmsxh vy&qt jl-r`sv vmsxt `tv. ^8 v`t-bnyv tqryb vhlbstm ktnt. ^9 vxgrt `tm `bn+ `hrn vbnyv vxbst lhm mgbjt vhyth lhm khnh lxqt jvlm vml`t yd-`hrn vyd-bnyv. ^10 vhqrbt `t-hpr lpny `hl mvjd v$mk `hrn vbnyv `t-ydyhm jl-r`s hpr. ^11 vsx+t `t-hpr lpny yhvh ptx `hl mvjd. ^12 vlqxt mdm hpr vntth jl-qrnt hmzbx b`&bjk v`t-kl-hdm tspk `l- y$vd hmzbx. ^13 vlqxt `t-kl-hxlb hmk$h `t-hqrb v`t hytrt jl-hkbd v`t sty hklyt v`t-hxlb `sr jlyhn vhq+rt hmzbxh. ^14 v`t-bsr hpr v`t-jrv v`t-prsv tsrp b`s mxv& lmxnh x+`t hv`. ^15 v`t-h`yl h`xd tqx v$mkv `hrn vbnyv `t-ydyhm jl-r`s h`yl. ^16 vsx+t `t-h`yl vlqxt `t-dmv vzrqt jl-hmzbx $byb. ^17 v`t-h`yl tntx lntxyv vrx&t qrbv vkrjyv vntt jl-ntxyv vjl- r`sv. ^18 vhq+rt `t-kl-h`yl hmzbxh jlh hv` lyhvh ryx nyxvx `sh lyhvh hv`. ^19 vlqxt `t h`yl hsny v$mk `hrn vbnyv `t-ydyhm jl-r`s h`yl. ^20 vsx+t `t-h`yl vlqxt mdmv vntth jl-tnvk `zn `hrn vjl-tnvk `zn bnyv hymnyt vjl-bhn ydm hymnyt vjl-bhn rglm hymnyt vzrqt `t-hdm jl-hmzbx $byb. ^21 vlqxt mn-hdm `sr jl-hmzbx vmsmn hmsxh vhzyt jl-`hrn vjl- bgdyv vjl-bnyv vjl-bgdy bnyv `tv vqds hv` vbgdyv vbnyv vbgdy bnyv `tv. ^22 vlqxt mn-h`yl hxlb vh`lyh v`t-hxlb hmk$h `t-hqrb v`t ytrt hkbd v`t sty hklyt v`t-hxlb `sr jlyhn v`t svq hymyn ky `yl ml`ym hv`. ^23 vkkr lxm `xt vxlt lxm smn `xt vrqyq `xd m$l hm&vt `sr lpny yhvh. ^24 vsmt hkl jl kpy `hrn vjl kpy bnyv vhnpt `tm tnvph lpny yhvh. ^25 vlqxt `tm mydm vhq+rt hmzbxh jl-hjlh lryx nyxvx lpny yhvh `sh hv` lyhvh. ^26 vlqxt `t-hxzh m`yl hml`ym `sr l`hrn vhnpt `tv tnvph lpny yhvh vhyh lk lmnh. ^27 vqdst `t xzh htnvph v`t svq htrvmh `sr hvnp v`sr hvrm m`yl hml`ym m`sr l`hrn vm`sr lbnyv. ^28 vhyh l`hrn vlbnyv lxq-jvlm m`t bny ysr`l ky trvmh hv` vtrvmh yhyh m`t bny-ysr`l mzbxy slmyhm trvmtm lyhvh. ^29 vbgdy hqds `sr l`hrn yhyv lbnyv `xryv lmsxh bhm vlml`-bm `t- ydm. ^30 sbjt ymym ylbsm hkhn txtyv mbnyv `sr yb` `l-`hl mvjd lsrt bqds. ^31 v`t `yl hml`ym tqx vbslt `t-bsrv bmqm qds. ^32 v`kl `hrn vbnyv `t-bsr h`yl v`t-hlxm `sr b$l ptx `hl mvjd. ^33 v`klv `tm `sr kpr bhm lml` `t-ydm lqds `tm vzr l`-y`kl ky- qds hm. ^34 v`m-yvtr mbsr hml`ym vmn-hlxm jd-hbqr vsrpt `t-hnvtr b`s l` y`kl ky-qds hv`. ^35 vjsyt l`hrn vlbnyv kkh kkl `sr-&vyty `tkh sbjt ymym tml` ydm. ^36 vpr x+`t tjsh lyvm jl-hkprym vx+`t jl-hmzbx bkprk jlyv vmsxt `tv lqdsv. ^37 sbjt ymym tkpr jl-hmzbx vqdst `tv vhyh hmzbx qds qdsym kl- hngj bmzbx yqds. ^38 vzh `sr tjsh jl-hmzbx kbsym bny-snh snym lyvm tmyd. ^39 `t-hkbs h`xd tjsh bbqr v`t hkbs hsny tjsh byn hjrbym. ^40 vjsrn $lt blvl bsmn ktyt rbj hhyn vn$k rbyjt hhyn yyn lkbs h`xd. ^41 v`t hkbs hsny tjsh byn hjrbym kmnxt hbqr vkn$kh tjsh-lh lryx nyxx `sh lyhvh. ^42 jlt tmyd ldrtykm ptx `hl-mvjd lpny yhvh `sr `vjd lkm smh ldbr `lyk sm. ^43 vnjdty smh lbny ysr`l vnqds bkbdy. ^44 vqdsty `t-`hl mvjd v`t-hmzbx v`t-`hrn v`t-bnyv `qds lkhn ly. ^45 vsknty btvk bny ysr`l vhyyty lhm l`lhym. ^46 vydjv ky `ny yhvh `lhyhm `sr hv&`ty `tm m`r& m&rym lskny btvkm `ny yhvh `lhyhm. __________________________________________________________________ Chapter 30 ^1 vjsyt mzbx mq+r q+rt j&y s+ym tjsh `tv. ^2 `mh `rkv v`mh rxbv rbvj yhyh v`mtym qmtv mmnv qrntyv. ^3 v&pyt `tv zhb +hvr `t-ggv v`t-qyrtyv $byb v`t-qrntyv vjsyt lv zr zhb $byb. ^4 vsty +bjt zhb tjsh-lv mtxt lzrv jl sty &ljtyv tjsh jl-sny &dyv vhyh lbtym lbdym ls`t `tv bhmh. ^5 vjsyt `t-hbdym j&y s+ym v&pyt `tm zhb. ^6 vntth `tv lpny hprkt `sr jl-`rn hjdt lpny hkprt `sr jl-hjdt `sr `vjd lk smh. ^7 vhq+yr jlyv `hrn q+rt $mym bbqr bbqr bhy+ybv `t-hnrt yq+yrnh. ^8 vbhjlt `hrn `t-hnrt byn hjrbym yq+yrnh q+rt tmyd lpny yhvh ldrtykm. ^9 l`-tjlv jlyv q+rt zrh vjlh vmnxh vn$k l` t$kv jlyv. ^10 vkpr `hrn jl-qrntyv `xt bsnh mdm x+`t hkprym `xt bsnh ykpr jlyv ldrtykm qds-qdsym hv` lyhvh. ^11 vydbr yhvh `l-msh l`mr. ^12 ky ts` `t-r`s bny-ysr`l lpqdyhm vntnv `ys kpr npsv lyhvh bpqd `tm vl`-yhyh bhm ngp bpqd `tm. ^13 zh ytnv kl-hjbr jl-hpqdym mx&yt hsql bsql hqds jsrym grh hsql mx&yt hsql trvmh lyhvh. ^14 kl hjbr jl-hpqdym mbn jsrym snh vmjlh ytn trvmt yhvh. ^15 hjsyr l`-yrbh vhdl l` ymjy+ mmx&yt hsql ltt `t-trvmt yhvh lkpr jl-npstykm. ^16 vlqxt `t-k$p hkprym m`t bny ysr`l vntt `tv jl-jbdt `hl mvjd vhyh lbny ysr`l lzkrvn lpny yhvh lkpr jl-npstykm. ^17 vydbr yhvh `l-msh l`mr. ^18 vjsyt kyvr nxst vknv nxst lrx&h vntt `tv byn-`hl mvjd vbyn hmzbx vntt smh mym. ^19 vrx&v `hrn vbnyv mmnv `t-ydyhm v`t-rglyhm. ^20 bb`m `l-`hl mvjd yrx&v-mym vl` ymtv `v bgstm `l-hmzbx lsrt lhq+yr `sh lyhvh. ^21 vrx&v ydyhm vrglyhm vl` ymtv vhyth lhm xq-jvlm lv vlzrjv ldrtm. ^22 vydbr yhvh `l-msh l`mr. ^23 v`th qx-lk bsmym r`s mr-drvr xms m`vt vqnmn-bsm mx&ytv xmsym vm`tym vqnh-bsm xmsym vm`tym. ^24 vqdh xms m`vt bsql hqds vsmn zyt hyn. ^25 vjsyt `tv smn msxt-qds rqx mrqxt mjsh rqx smn msxt-qds yhyh. ^26 vmsxt bv `t-`hl mvjd v`t `rvn hjdt. ^27 v`t-hslxn v`t-kl-klyv v`t-hmnrh v`t-klyh v`t mzbx hq+rt. ^28 v`t-mzbx hjlh v`t-kl-klyv v`t-hkyr v`t-knv. ^29 vqdst `tm vhyv qds qdsym kl-hngj bhm yqds. ^30 v`t-`hrn v`t-bnyv tmsx vqdst `tm lkhn ly. ^31 v`l-bny ysr`l tdbr l`mr smn msxt-qds yhyh zh ly ldrtykm. ^32 jl-bsr `dm l` yy$k vbmtkntv l` tjsv kmhv qds hv` qds yhyh lkm. ^33 `ys `sr yrqx kmhv v`sr ytn mmnv jl-zr vnkrt mjmyv. ^34 vy`mr yhvh `l-msh qx-lk $mym n+p vsxlt vxlbnh $mym vlbnh zkh bd bbd yhyh. ^35 vjsyt `th q+rt rqx mjsh rvqx mmlx +hvr qds. ^36 vsxqt mmnh hdq vntth mmnh lpny hjdt b`hl mvjd `sr `vjd lk smh qds qdsym thyh lkm. ^37 vhq+rt `sr tjsh bmtknth l` tjsv lkm qds thyh lk lyhvh. ^38 `ys `sr-yjsh kmvh lhryx bh vnkrt mjmyv. __________________________________________________________________ Chapter 31 ^1 vydbr yhvh `l-msh l`mr. ^2 r`h qr`ty bsm b&l`l bn-`vry bn-xvr lm+h yhvdh. ^3 v`ml` `tv rvx `lhym bxkmh vbtbvnh vbdjt vbkl-ml`kh. ^4 lxsb mxsbt ljsvt bzhb vbk$p vbnxst. ^5 vbxrst `bn lml`t vbxrst j& ljsvt bkl-ml`kh. ^6 v`ny hnh ntty `tv `t `hly`b bn-`xy$mk lm+h-dn vblb kl-xkm-lb ntty xkmh vjsv `t kl-`sr &vytk. ^7 `t `hl mvjd v`t-h`rn ljdt v`t-hkprt `sr jlyv v`t kl-kly h`hl. ^8 v`t-hslxn v`t-klyv v`t-hmnrh h+hrh v`t-kl-klyh v`t mzbx hq+rt. ^9 v`t-mzbx hjlh v`t-kl-klyv v`t-hkyvr v`t-knv. ^10 v`t bgdy hsrd v`t-bgdy hqds l`hrn hkhn v`t-bgdy bnyv lkhn. ^11 v`t smn hmsxh v`t-q+rt h$mym lqds kkl `sr-&vytk yjsv. ^12 vy`mr yhvh `l-msh l`mr. ^13 v`th dbr `l-bny ysr`l l`mr `k `t-sbtty tsmrv ky `vt hv` byny vbynykm ldrtykm ldjt ky `ny yhvh mqdskm. ^14 vsmrtm `t-hsbt ky qds hv` lkm mxllyh mvt yvmt ky kl-hjsh bh ml`kh vnkrth hnps hhv` mqrb jmyh. ^15 sst ymym yjsh ml`kh vbyvm hsbyjy sbt sbtvn qds lyhvh kl-hjsh ml`kh byvm hsbt mvt yvmt. ^16 vsmrv bny-ysr`l `t-hsbt ljsvt `t-hsbt ldrtm bryt jvlm. ^17 byny vbyn bny ysr`l `vt hv` ljlm ky-sst ymym jsh yhvh `t- hsmym v`t-h`r& vbyvm hsbyjy sbt vynps. ^18 vytn `l-msh kkltv ldbr `tv bhr $yny sny lxt hjdt lxt `bn ktbym b`&bj `lhym. __________________________________________________________________ Chapter 32 ^1 vyr` hjm ky-bss msh lrdt mn-hhr vyqhl hjm jl-`hrn vy`mrv `lyv qvm jsh-lnv `lhym `sr ylkv lpnynv ky-zh msh h`ys `sr hjlnv m`r& m&rym l` ydjnv mh-hyh lv. ^2 vy`mr `lhm `hrn prqv nzmy hzhb `sr b`zny nsykm bnykm vbntykm vhby`v `ly. ^3 vytprqv kl-hjm `t-nzmy hzhb `sr b`znyhm vyby`v `l-`hrn. ^4 vyqx mydm vy&r `tv bxr+ vyjshv jgl m$kh vy`mrv `lh `lhyk ysr`l `sr hjlvk m`r& m&rym. ^5 vyr` `hrn vybn mzbx lpnyv vyqr` `hrn vy`mr xg lyhvh mxr. ^6 vyskymv mmxrt vyjlv jlt vygsv slmym vysb hjm l`kl vstv vyqmv l&xq. ^7 vydbr yhvh `l-msh lk-rd ky sxt jmk `sr hjlyt m`r& m&rym. ^8 $rv mhr mn-hdrk `sr &vytm jsv lhm jgl m$kh vystxvv-lv vyzbxv- lv vy`mrv `lh `lhyk ysr`l `sr hjlvk m`r& m&rym. ^9 vy`mr yhvh `l-msh r`yty `t-hjm hzh vhnh jm-qsh-jrp hv`. ^10 vjth hnyxh ly vyxr-`py bhm v`klm v`jsh `vtk lgvy gdvl. ^11 vyxl msh `t-pny yhvh `lhyv vy`mr lmh yhvh yxrh `pk bjmk `sr hv&`t m`r& m&rym bkx gdvl vbyd xzqh. ^12 lmh y`mrv m&rym l`mr brjh hv&y`m lhrg `tm bhrym vlkltm mjl pny h`dmh svb mxrvn `pk vhnxm jl-hrjh ljmk. ^13 zkr l`brhm ly&xq vlysr`l jbdyk `sr nsbjt lhm bk vtdbr `lhm `rbh `t-zrjkm kkvkby hsmym vkl-h`r& hz`t `sr `mrty `tn lzrjkm vnxlv ljlm. ^14 vynxm yhvh jl-hrjh `sr dbr ljsvt ljmv. ^15 vypn vyrd msh mn-hhr vsny lxt hjdt bydv lxt ktbym msny jbryhm mzh vmzh hm ktbym. ^16 vhlxt mjsh `lhym hmh vhmktb mktb `lhym hv` xrvt jl-hlxt. ^17 vysmj yhvsj `t-qvl hjm brjh vy`mr `l-msh qvl mlxmh bmxnh. ^18 vy`mr `yn qvl jnvt gbvrh v`yn qvl jnvt xlvsh qvl jnvt `nky smj. ^19 vyhy k`sr qrb `l-hmxnh vyr` `t-hjgl vmxlt vyxr-`p msh vyslk mydv `t-hlxt vysbr `tm txt hhr. ^20 vyqx `t-hjgl `sr jsv vysrp b`s vy+xn jd `sr-dq vyzr jl-pny hmym vysq `t-bny ysr`l. ^21 vy`mr msh `l-`hrn mh-jsh lk hjm hzh ky-hb`t jlyv x+`h gdlh. ^22 vy`mr `hrn `l-yxr `p `dny `th ydjt `t-hjm ky brj hv`. ^23 vy`mrv ly jsh-lnv `lhym `sr ylkv lpnynv ky-zh msh h`ys `sr hjlnv m`r& m&rym l` ydjnv mh-hyh lv. ^24 v`mr lhm lmy zhb htprqv vytnv-ly v`slkhv b`s vy&` hjgl hzh. ^25 vyr` msh `t-hjm ky prj hv` ky-prjh `hrn lsm&h bqmyhm. ^26 vyjmd msh bsjr hmxnh vy`mr my lyhvh `ly vy`$pv `lyv kl-bny lvy. ^27 vy`mr lhm kh-`mr yhvh `lhy ysr`l symv `ys-xrbv jl-yrkv jbrv vsvbv msjr lsjr bmxnh vhrgv `ys-`t-`xyv v`ys `t-rjhv v`ys `t- qrbv. ^28 vyjsv bny-lvy kdbr msh vypl mn-hjm byvm hhv` kslst `lpy `ys. ^29 vy`mr msh ml`v ydkm hyvm lyhvh ky `ys bbnv vb`xyv vltt jlykm hyvm brkh. ^30 vyhy mmxrt vy`mr msh `l-hjm `tm x+`tm x+`h gdlh vjth `jlh `l- yhvh `vly `kprh bjd x+`tkm. ^31 vysb msh `l-yhvh vy`mr `n` x+` hjm hzh x+`h gdlh vyjsv lhm `lhy zhb. ^32 vjth `m-ts` x+`tm v`m-`yn mxny n` m$prk `sr ktbt. ^33 vy`mr yhvh `l-msh my `sr x+`-ly `mxnv m$pry. ^34 vjth lk nxh `t-hjm `l `sr-dbrty lk hnh ml`ky ylk lpnyk vbyvm pqdy vpqdty jlhm x+`tm. ^35 vygp yhvh `t-hjm jl `sr jsv `t-hjgl `sr jsh `hrn. __________________________________________________________________ Chapter 33 ^1 vydbr yhvh `l-msh lk jlh mzh `th vhjm `sr hjlyt m`r& m&rym `l- h`r& `sr nsbjty l`brhm ly&xq vlyjqb l`mr lzrjk `tnnh. ^2 vslxty lpnyk ml`k vgrsty `t-hknjny h`mry vhxty vhprzy hxvy vhybv$y. ^3 `l-`r& zbt xlb vdbs ky l` `jlh bqrbk ky jm-qsh-jrp `th pn- `klk bdrk. ^4 vysmj hjm `t-hdbr hrj hzh vyt`blv vl`-stv `ys jdyv jlyv. ^5 vy`mr yhvh `l-msh `mr `l-bny-ysr`l `tm jm-qsh-jrp rgj `xd `jlh bqrbk vklytyk vjth hvrd jdyk mjlyk v`djh mh `jsh-lk. ^6 vytn&lv bny-ysr`l `t-jdym mhr xvrb. ^7 vmsh yqx `t-h`hl vn+h-lv mxv& lmxnh hrxq mn-hmxnh vqr` lv `hl mvjd vhyh kl-mbqs yhvh y&` `l-`hl mvjd `sr mxv& lmxnh. ^8 vhyh k&`t msh `l-h`hl yqvmv kl-hjm vn&bv `ys ptx `hlv vhby+v `xry msh jd-b`v h`hlh. ^9 vhyh kb` msh h`hlh yrd jmvd hjnn vjmd ptx h`hl vdbr jm-msh. ^10 vr`h kl-hjm `t-jmvd hjnn jmd ptx h`hl vqm kl-hjm vhstxvv `ys ptx `hlv. ^11 vdbr yhvh `l-msh pnym `l-pnym k`sr ydbr `ys `l-rjhv vsb `l- hmxnh vmsrtv yhvsj bn-nvn njr l` ymys mtvk h`hl. ^12 vy`mr msh `l-yhvh r`h `th `mr `ly hjl `t-hjm hzh v`th l` hvdjtny `t `sr-tslx jmy v`th `mrt ydjtyk bsm vgm-m&`t xn bjyny. ^13 vjth `m-n` m&`ty xn bjynyk hvdjny n` `t-drkk v`djk lmjn `m&`- xn bjynyk vr`h ky jmk hgvy hzh. ^14 vy`mr pny ylkv vhnxty lk. ^15 vy`mr `lyv `m-`yn pnyk hlkym `l-tjlnv mzh. ^16 vbmh yvdj `pv` ky-m&`ty xn bjynyk `ny vjmk hlv` blktk jmnv vnplynv `ny vjmk mkl-hjm `sr jl-pny h`dmh. ^17 vy`mr yhvh `l-msh gm `t-hdbr hzh `sr dbrt `jsh ky-m&`t xn bjyny v`djk bsm. ^18 vy`mr hr`ny n` `t-kbdk. ^19 vy`mr `ny `jbyr kl-+vby jl-pnyk vqr`ty bsm yhvh lpnyk vxnty `t-`sr `xn vrxmty `t-`sr `rxm. ^20 vy`mr l` tvkl lr`t `t-pny ky l`-yr`ny h`dm vxy. ^21 vy`mr yhvh hnh mqvm `ty vn&bt jl-h&vr. ^22 vhyh bjbr kbdy vsmtyk bnqrt h&vr vskty kpy jlyk jd-jbry. ^23 vh$rty `t-kpy vr`yt `t-`xry vpny l` yr`v. __________________________________________________________________ Chapter 34 ^1 vy`mr yhvh `l-msh p$l-lk sny-lxt `bnym kr`snym vktbty jl-hlxt `t-hdbrym `sr hyv jl-hlxt hr`snym `sr sbrt. ^2 vhyh nkvn lbqr vjlyt bbqr `l-hr $yny vn&bt ly sm jl-r`s hhr. ^3 v`ys l`-yjlh jmk vgm-`ys `l-yr` bkl-hhr gm-h&`n vhbqr `l-yrjv `l-mvl hhr hhv`. ^4 vyp$l sny-lxt `bnym kr`snym vyskm msh bbqr vyjl `l-hr $yny k`sr &vh yhvh `tv vyqx bydv sny lxt `bnym. ^5 vyrd yhvh bjnn vyty&b jmv sm vyqr` bsm yhvh. ^6 vyjbr yhvh jl-pnyv vyqr` yhvh yhvh `l rxvm vxnvn `rk `pym vrb- x$d v`mt. ^7 n&r x$d l`lpym ns` jvn vpsj vx+`h vnqh l` ynqh pqd jvn `bvt jl-bnym vjl-bny bnym jl-slsym vjl-rbjym. ^8 vymhr msh vyqd `r&h vystxv. ^9 vy`mr `m-n` m&`ty xn bjynyk `dny ylk-n` `dny bqrbnv ky jm-qsh- jrp hv` v$lxt ljvnnv vlx+`tnv vnxltnv. ^10 vy`mr hnh `nky krt bryt ngd kl-jmk `jsh npl`t `sr l`-nbr`v bkl-h`r& vbkl-hgvym vr`h kl-hjm `sr-`th bqrbv `t-mjsh yhvh ky- nvr` hv` `sr `ny jsh jmk. ^11 smr-lk `t `sr `nky m&vk hyvm hnny grs mpnyk `t-h`mry vhknjny vhxty vhprzy vhxvy vhybv$y. ^12 hsmr lk pn-tkrt bryt lyvsb h`r& `sr `th b` jlyh pn-yhyh lmvqs bqrbk. ^13 ky `t-mzbxtm tt&vn v`t-m&btm tsbrvn v`t-`sryv tkrtvn. ^14 ky l` tstxvh l`l `xr ky yhvh qn` smv `l qn` hv`. ^15 pn-tkrt bryt lyvsb h`r& vznv `xry `lhyhm vzbxv l`lhyhm vqr` lk v`klt mzbxv. ^16 vlqxt mbntyv lbnyk vznv bntyv `xry `lhyhn vhznv `t-bnyk `xry `lhyhn. ^17 `lhy m$kh l` tjsh-lk. ^18 `t-xg hm&vt tsmr sbjt ymym t`kl m&vt `sr &vytk lmvjd xds h`byb ky bxds h`byb y&`t mm&rym. ^19 kl-p+r rxm ly vkl-mqnk tzkr p+r svr vsh. ^20 vp+r xmvr tpdh bsh v`m-l` tpdh vjrptv kl bkvr bnyk tpdh vl`- yr`v pny ryqm. ^21 sst ymym tjbd vbyvm hsbyjy tsbt bxrys vbq&yr tsbt. ^22 vxg sbjt tjsh lk bkvry q&yr x+ym vxg h`$yp tqvpt hsnh. ^23 sls pjmym bsnh yr`h kl-zkvrk `t-pny h`dn yhvh `lhy ysr`l. ^24 ky-`vrys gvym mpnyk vhrxbty `t-gblk vl`-yxmd `ys `t-`r&k bjltk lr`vt `t-pny yhvh `lhyk sls pjmym bsnh. ^25 l`-tsx+ jl-xm& dm-zbxy vl`-ylyn lbqr zbx xg hp$x. ^26 r`syt bkvry `dmtk tby` byt yhvh `lhyk l`-tbsl gdy bxlb `mv. ^27 vy`mr yhvh `l-msh ktb-lk `t-hdbrym h`lh ky jl-py hdbrym h`lh krty `tk bryt v`t-ysr`l. ^28 vyhy-sm jm-yhvh `rbjym yvm v`rbjym lylh lxm l` `kl vmym l` sth vyktb jl-hlxt `t dbry hbryt jsrt hdbrym. ^29 vyhy brdt msh mhr $yny vsny lxt hjdt byd-msh brdtv mn-hhr vmsh l`-ydj ky qrn jvr pnyv bdbrv `tv. ^30 vyr` `hrn vkl-bny ysr`l `t-msh vhnh qrn jvr pnyv vyyr`v mgst `lyv. ^31 vyqr` `lhm msh vysbv `lyv `hrn vkl-hns`ym bjdh vydbr msh `lhm. ^32 v`xry-kn ngsv kl-bny ysr`l vy&vm `t kl-`sr dbr yhvh `tv bhr $yny. ^33 vykl msh mdbr `tm vytn jl-pnyv m$vh. ^34 vbb` msh lpny yhvh ldbr `tv y$yr `t-hm$vh jd-&`tv vy&` vdbr `l-bny ysr`l `t `sr y&vh. ^35 vr`v bny-ysr`l `t-pny msh ky qrn jvr pny msh vhsyb msh `t- hm$vh jl-pnyv jd-b`v ldbr `tv. __________________________________________________________________ Chapter 35 ^1 vyqhl msh `t-kl-jdt bny ysr`l vy`mr `lhm `lh hdbrym `sr-&vh yhvh ljst `tm. ^2 sst ymym tjsh ml`kh vbyvm hsbyjy yhyh lkm qds sbt sbtvn lyhvh kl-hjsh bv ml`kh yvmt. ^3 l`-tbjrv `s bkl msbtykm byvm hsbt. ^4 vy`mr msh `l-kl-jdt bny-ysr`l l`mr zh hdbr `sr-&vh yhvh l`mr. ^5 qxv m`tkm trvmh lyhvh kl ndyb lbv yby`h `t trvmt yhvh zhb vk$p vnxst. ^6 vtklt v`rgmn vtvljt sny vss vjzym. ^7 vjrt `ylm m`dmym vjrt txsym vj&y s+ym. ^8 vsmn lm`vr vbsmym lsmn hmsxh vlq+rt h$mym. ^9 v`bny-shm v`bny ml`ym l`pvd vlxsn. ^10 vkl-xkm-lb bkm yb`v vyjsv `t kl-`sr &vh yhvh. ^11 `t-hmskn `t-`hlv v`t-mk$hv `t-qr$yv v`t-qrsyv `t-bryxv `t- jmdyv v`t-`dnyv. ^12 `t-h`rn v`t-bdyv `t-hkprt v`t prkt hm$k. ^13 `t-hslxn v`t-bdyv v`t-kl-klyv v`t lxm hpnym. ^14 v`t-mnrt hm`vr v`t-klyh v`t-nrtyh v`t smn hm`vr. ^15 v`t-mzbx hq+rt v`t-bdyv v`t smn hmsxh v`t q+rt h$mym v`t-m$k hptx lptx hmskn. ^16 `t mzbx hjlh v`t-mkbr hnxst `sr-lv `t-bdyv v`t-kl-klyv `t- hkyr v`t-knv. ^17 `t qljy hx&r `t-jmdyv v`t-`dnyh v`t m$k sjr hx&r. ^18 `t-ytdt hmskn v`t-ytdt hx&r v`t-mytryhm. ^19 `t-bgdy hsrd lsrt bqds `t-bgdy hqds l`hrn hkhn v`t-bgdy bnyv lkhn. ^20 vy&`v kl-jdt bny-ysr`l mlpny msh. ^21 vyb`v kl-`ys `sr-ns`v lbv vkl `sr ndbh rvxv `tv hby`v `t- trvmt yhvh lml`kt `hl mvjd vlkl-jbdtv vlbgdy hqds. ^22 vyb`v h`nsym jl-hnsym kl ndyb lb hby`v xx vnzm v+bjt vkvmz kl-kly zhb vkl-`ys `sr hnyp tnvpt zhb lyhvh. ^23 vkl-`ys `sr-nm&` `tv tklt v`rgmn vtvljt sny vss vjzym vjrt `ylm m`dmym vjrt txsym hby`v. ^24 kl-mrym trvmt k$p vnxst hby`v `t trvmt yhvh vkl `sr nm&` `tv j&y s+ym lkl-ml`kt hjbdh hby`v. ^25 vkl-`sh xkmt-lb bydyh +vv vyby`v m+vh `t-htklt v`t-h`rgmn `t- tvljt hsny v`t-hss. ^26 vkl-hnsym `sr ns` lbn `tnh bxkmh +vv `t-hjzym. ^27 vhns`m hby`v `t `bny hshm v`t `bny hml`ym l`pvd vlxsn. ^28 v`t-hbsm v`t-hsmn lm`vr vlsmn hmsxh vlq+rt h$mym. ^29 kl-`ys v`sh `sr ndb lbm `tm lhby` lkl-hml`kh `sr &vh yhvh ljsvt byd-msh hby`v bny-ysr`l ndbh lyhvh. ^30 vy`mr msh `l-bny ysr`l r`v qr` yhvh bsm b&l`l bn-`vry bn-xvr lm+h yhvdh. ^31 vyml` `tv rvx `lhym bxkmh btbvnh vbdjt vbkl-ml`kh. ^32 vlxsb mxsbt ljst bzhb vbk$p vbnxst. ^33 vbxrst `bn lml`t vbxrst j& ljsvt bkl-ml`kt mxsbt. ^34 vlhvrt ntn blbv hv` v`hly`b bn-`xy$mk lm+h-dn. ^35 ml` `tm xkmt-lb ljsvt kl-ml`kt xrs vxsb vrqm btklt vb`rgmn btvljt hsny vbss v`rg jsy kl-ml`kh vxsby mxsbt. __________________________________________________________________ Chapter 36 ^1 vjsh b&l`l v`hly`b vkl `ys xkm-lb `sr ntn yhvh xkmh vtbvnh bhmh ldjt ljst `t-kl-ml`kt jbdt hqds lkl `sr-&vh yhvh. ^2 vyqr` msh `l-b&l`l v`l-`hly`b v`l kl-`ys xkm-lb `sr ntn yhvh xkmh blbv kl `sr ns`v lbv lqrbh `l-hml`kh ljst `th. ^3 vyqxv mlpny msh `t kl-htrvmh `sr hby`v bny ysr`l lml`kt jbdt hqds ljst `th vhm hby`v `lyv jvd ndbh bbqr bbqr. ^4 vyb`v kl-hxkmym hjsym `t kl-ml`kt hqds `ys-`ys mml`ktv `sr- hmh jsym. ^5 vy`mrv `l-msh l`mr mrbym hjm lhby` mdy hjbdh lml`kh `sr-&vh yhvh ljst `th. ^6 vy&v msh vyjbyrv qvl bmxnh l`mr `ys v`sh `l-yjsv-jvd ml`kh ltrvmt hqds vykl` hjm mhby`. ^7 vhml`kh hyth dym lkl-hml`kh ljsvt `th vhvtr. ^8 vyjsv kl-xkm-lb bjsy hml`kh `t-hmskn jsr yryjt ss mszr vtklt v`rgmn vtvljt sny krbym mjsh xsb jsh `tm. ^9 `rk hyryjh h`xt smnh vjsrym b`mh vrxb `rbj b`mh hyryjh h`xt mdh `xt lkl-hyryjt. ^10 vyxbr `t-xms hyryjt `xt `l-`xt vxms yryjt xbr `xt `l-`xt. ^11 vyjs ll`t tklt jl spt hyryjh h`xt mq&h bmxbrt kn jsh bspt hyryjh hqy&vnh bmxbrt hsnyt. ^12 xmsym ll`t jsh byryjh h`xt vxmsym ll`t jsh bq&h hyryjh `sr bmxbrt hsnyt mqbylt hll`t `xt `l-`xt. ^13 vyjs xmsym qr$y zhb vyxbr `t-hyryjt `xt `l-`xt bqr$ym vyhy hmskn `xd. ^14 vyjs yryjt jzym l`hl jl-hmskn jsty-jsrh yryjt jsh `tm. ^15 `rk hyryjh h`xt slsym b`mh v`rbj `mvt rxb hyryjh h`xt mdh `xt ljsty jsrh yryjt. ^16 vyxbr `t-xms hyryjt lbd v`t-ss hyryjt lbd. ^17 vyjs ll`t xmsym jl spt hyryjh hqy&nh bmxbrt vxmsym ll`t jsh jl-spt hyryjh hxbrt hsnyt. ^18 vyjs qr$y nxst xmsym lxbr `t-h`hl lhyt `xd. ^19 vyjs mk$h l`hl jrt `ylm m`dmym vmk$h jrt txsym mlmjlh. ^20 vyjs `t-hqrsym lmskn j&y s+ym jmdym. ^21 jsr `mt `rk hqrs v`mh vx&y h`mh rxb hqrs h`xd. ^22 sty ydt lqrs h`xd mslbt `xt `l-`xt kn jsh lkl qrsy hmskn. ^23 vyjs `t-hqrsym lmskn jsrym qrsym lp`t ngb tymnh. ^24 v`rbjym `dny-k$p jsh txt jsrym hqrsym sny `dnym txt-hqrs h`xd lsty ydtyv vsny `dnym txt-hqrs h`xd lsty ydtyv. ^25 vl&lj hmskn hsnyt lp`t &pvn jsh jsrym qrsym. ^26 v`rbjym `dnyhm k$p sny `dnym txt hqrs h`xd vsny `dnym txt hqrs h`xd. ^27 vlyrkty hmskn ymh jsh ssh qrsym. ^28 vsny qrsym jsh lmq&jt hmskn byrktym. ^29 vhyv tv`mm mlm+h vyxdv yhyv tmym `l-r`sv `l-h+bjt h`xt kn jsh lsnyhm lsny hmq&jt. ^30 vhyv smnh qrsym v`dnyhm k$p ssh jsr `dnym sny `dnym sny `dnym txt hqrs h`xd. ^31 vyjs bryxy j&y s+ym xmsh lqrsy &lj-hmskn h`xt. ^32 vxmsh bryxm lqrsy &lj-hmskn hsnyt vxmsh bryxm lqrsy hmskn lyrktym ymh. ^33 vyjs `t-hbryx htykn lbrx btvk hqrsym mn-hq&h `l-hq&h. ^34 v`t-hqrsym &ph zhb v`t-+bjtm jsh zhb btym lbryxm vy&p `t- hbryxm zhb. ^35 vyjs `t-hprkt tklt v`rgmn vtvljt sny vss mszr mjsh xsb jsh `th krbym. ^36 vyjs lh `rbjh jmvdy s+ym vy&pm zhb vvyhm zhb vy&q lhm `rbjh `dny-k$p. ^37 vyjs m$k lptx h`hl tklt v`rgmn vtvljt sny vss mszr mjsh rqm. ^38 v`t-jmvdyv xmsh v`t-vvyhm v&ph r`syhm vxsqyhm zhb v`dnyhm xmsh nxst. __________________________________________________________________ Chapter 37 ^1 vyjs b&l`l `t-h`rn j&y s+ym `mtym vx&y `rkv v`mh vx&y rxbv v`mh vx&y qmtv. ^2 vy&phv zhb +hvr mbyt vmxv& vyjs lv zr zhb $byb. ^3 vy&q lv `rbj +bjt zhb jl `rbj pjmtyv vsty +bjt jl-&ljv h`xt vsty +bjt jl-&ljv hsnyt. ^4 vyjs bdy j&y s+ym vy&p `tm zhb. ^5 vyb` `t-hbdym b+bjt jl &ljt h`rn ls`t `t-h`rn. ^6 vyjs kprt zhb +hvr `mtym vx&y `rkh v`mh vx&y rxbh. ^7 vyjs sny krbym zhb mqsh jsh `tm msny q&vt hkprt. ^8 krvb-`xd mq&h mzh vkrvb-`xd mq&h mzh mn-hkprt jsh `t-hkrbym msny q&vvtv. ^9 vyhyv hkrbym prsy knpym lmjlh $kkym bknpyhm jl-hkprt vpnyhm `ys `l-`xyv `l-hkprt hyv pny hkrbym. ^10 vyjs `t-hslxn j&y s+ym `mtym `rkv v`mh rxbv v`mh vx&y qmtv. ^11 vy&p `tv zhb +hvr vyjs lv zr zhb $byb. ^12 vyjs lv m$grt +px $byb vyjs zr-zhb lm$grtv $byb. ^13 vy&q lv `rbj +bjt zhb vytn `t-h+bjt jl `rbj hp`t `sr l`rbj rglyv. ^14 ljmt hm$grt hyv h+bjt btym lbdym ls`t `t-hslxn. ^15 vyjs `t-hbdym j&y s+ym vy&p `tm zhb ls`t `t-hslxn. ^16 vyjs `t-hklym `sr jl-hslxn `t-qjrtyv v`t-kptyv v`t mnqytyv v`t-hqsvt `sr y$k bhn zhb +hvr. ^17 vyjs `t-hmnrh zhb +hvr mqsh jsh `t-hmnrh yrkh vqnh gbyjyh kptryh vprxyh mmnh hyv. ^18 vssh qnym y&`ym m&dyh slsh qny mnrh m&dh h`xd vslsh qny mnrh m&dh hsny. ^19 slsh gbjym msqdym bqnh h`xd kptr vprx vslsh gbjym msqdym bqnh `xd kptr vprx kn lsst hqnym hy&`ym mn-hmnrh. ^20 vbmnrh `rbjh gbjym msqdym kptryh vprxyh. ^21 vkptr txt sny hqnym mmnh vkptr txt sny hqnym mmnh vkptr txt- sny hqnym mmnh lsst hqnym hy&`ym mmnh. ^22 kptryhm vqntm mmnh hyv klh mqsh `xt zhb +hvr. ^23 vyjs `t-nrtyh sbjh vmlqxyh vmxttyh zhb +hvr. ^24 kkr zhb +hvr jsh `th v`t kl-klyh. ^25 vyjs `t-mzbx hq+rt j&y s+ym `mh `rkv v`mh rxbv rbvj v`mtym qmtv mmnv hyv qrntyv. ^26 vy&p `tv zhb +hvr `t-ggv v`t-qyrtyv $byb v`t-qrntyv vyjs lv zr zhb $byb. ^27 vsty +bjt zhb jsh-lv mtxt lzrv jl sty &ljtyv jl sny &dyv lbtym lbdym ls`t `tv bhm. ^28 vyjs `t-hbdym j&y s+ym vy&p `tm zhb. ^29 vyjs `t-smn hmsxh qds v`t-q+rt h$mym +hvr mjsh rqx. __________________________________________________________________ Chapter 38 ^1 vyjs `t-mzbx hjlh j&y s+ym xms `mvt `rkv vxms-`mvt rxbv rbvj vsls `mvt qmtv. ^2 vyjs qrntyv jl `rbj pntyv mmnv hyv qrntyv vy&p `tv nxst. ^3 vyjs `t-kl-kly hmzbx `t-h$yrt v`t-hyjym v`t-hmzrqt `t-hmzlgt v`t-hmxtt kl-klyv jsh nxst. ^4 vyjs lmzbx mkbr mjsh rst nxst txt krkbv mlm+h jd-x&yv. ^5 vy&q `rbj +bjt b`rbj hq&vt lmkbr hnxst btym lbdym. ^6 vyjs `t-hbdym j&y s+ym vy&p `tm nxst. ^7 vyb` `t-hbdym b+bjt jl &ljt hmzbx ls`t `tv bhm nbvb lxt jsh `tv. ^8 vyjs `t hkyvr nxst v`t knv nxst bmr`t h&b`t `sr &b`v ptx `hl mvjd. ^9 vyjs `t-hx&r lp`t ngb tymnh qljy hx&r ss mszr m`h b`mh. ^10 jmvdyhm jsrym v`dnyhm jsrym nxst vvy hjmvdym vxsqyhm k$p. ^11 vlp`t &pvn m`h b`mh jmvdyhm jsrym v`dnyhm jsrym nxst vvy hjmvdym vxsqyhm k$p. ^12 vlp`t-ym qljym xmsym b`mh jmvdyhm jsrh v`dnyhm jsrh vvy hjmdym vxsvqyhm k$p. ^13 vlp`t qdmh mzrxh xmsym `mh. ^14 qljym xms-jsrh `mh `l-hktp jmvdyhm slsh v`dnyhm slsh. ^15 vlktp hsnyt mzh vmzh lsjr hx&r qljym xms jsrh `mh jmdyhm slsh v`dnyhm slsh. ^16 kl-qljy hx&r $byb ss mszr. ^17 vh`dnym ljmdym nxst vvy hjmvdym vxsvqyhm k$p v&pvy r`syhm k$p vhm mxsqym k$p kl jmdy hx&r. ^18 vm$k sjr hx&r mjsh rqm tklt v`rgmn vtvljt sny vss mszr vjsrym `mh `rk vqvmh brxb xms `mvt ljmt qljy hx&r. ^19 vjmdyhm `rbjh v`dnyhm `rbjh nxst vvyhm k$p v&pvy r`syhm vxsqyhm k$p. ^20 vkl-hytdt lmskn vlx&r $byb nxst. ^21 `lh pqvdy hmskn mskn hjdt `sr pqd jl-py msh jbdt hlvym byd `ytmr bn-`hrn hkhn. ^22 vb&l`l bn-`vry bn-xvr lm+h yhvdh jsh `t kl-`sr-&vh yhvh `t- msh. ^23 v`tv `hly`b bn-`xy$mk lm+h-dn xrs vxsb vrqm btklt vb`rgmn vbtvljt hsny vbss. ^24 kl-hzhb hjsvy lml`kh bkl ml`kt hqds vyhy zhb htnvph tsj vjsrym kkr vsbj m`vt vslsym sql bsql hqds. ^25 vk$p pqvdy hjdh m`t kkr v`lp vsbj m`vt vxmsh vsbjym sql bsql hqds. ^26 bqj lglglt mx&yt hsql bsql hqds lkl hjbr jl-hpqdym mbn jsrym snh vmjlh lss-m`vt `lp vslst `lpym vxms m`vt vxmsym. ^27 vyhy m`t kkr hk$p l&qt `t `dny hqds v`t `dny hprkt m`t `dnym lm`t hkkr kkr l`dn. ^28 v`t-h`lp vsbj hm`vt vxmsh vsbjym jsh vvym ljmvdym v&ph r`syhm vxsq `tm. ^29 vnxst htnvph sbjym kkr v`lpym v`rbj-m`vt sql. ^30 vyjs bh `t-`dny ptx `hl mvjd v`t mzbx hnxst v`t-mkbr hnxst `sr-lv v`t kl-kly hmzbx. ^31 v`t-`dny hx&r $byb v`t-`dny sjr hx&r v`t kl-ytdt hmskn v`t- kl-ytdt hx&r $byb. __________________________________________________________________ Chapter 39 ^1 vmn-htklt vh`rgmn vtvljt hsny jsv bgdy-srd lsrt bqds vyjsv `t- bgdy hqds `sr l`hrn k`sr &vh yhvh `t-msh. ^2 vyjs `t-h`pd zhb tklt v`rgmn vtvljt sny vss mszr. ^3 vyrqjv `t-pxy hzhb vq&& ptylm ljsvt btvk htklt vbtvk h`rgmn vbtvk tvljt hsny vbtvk hss mjsh xsb. ^4 ktpt jsv-lv xbrt jl-sny q&vvtv xbr. ^5 vxsb `pdtv `sr jlyv mmnv hv` kmjshv zhb tklt v`rgmn vtvljt sny vss mszr k`sr &vh yhvh `t-msh. ^6 vyjsv `t-`bny hshm m$bt msb&t zhb mptxt ptvxy xvtm jl-smvt bny ysr`l. ^7 vysm `tm jl ktpt h`pd `bny zkrvn lbny ysr`l k`sr &vh yhvh `t- msh. ^8 vyjs `t-hxsn mjsh xsb kmjsh `pd zhb tklt v`rgmn vtvljt sny vss mszr. ^9 rbvj hyh kpvl jsv `t-hxsn zrt `rkv vzrt rxbv kpvl. ^10 vyml`v-bv `rbjh +vry `bn +vr `dm p+dh vbrqt h+vr h`xd. ^11 vh+vr hsny npk $pyr vyhlm. ^12 vh+vr hslysy lsm sbv v`xlmh. ^13 vh+vr hrbyjy trsys shm vysph mv$bt msb&t zhb bml`tm. ^14 vh`bnym jl-smt bny-ysr`l hnh stym jsrh jl-smtm ptvxy xtm `ys jl-smv lsnym jsr sb+. ^15 vyjsv jl-hxsn srsrt gblt mjsh jbt zhb +hvr. ^16 vyjsv sty msb&t zhb vsty +bjt zhb vytnv `t-sty h+bjt jl-sny q&vt hxsn. ^17 vytnv sty hjbtt hzhb jl-sty h+bjt jl-q&vt hxsn. ^18 v`t sty q&vt sty hjbtt ntnv jl-sty hmsb&t vytnm jl-ktpt h`pd `l-mvl pnyv. ^19 vyjsv sty +bjt zhb vysymv jl-sny q&vt hxsn jl-sptv `sr `l- jbr h`pd byth. ^20 vyjsv sty +bjt zhb vytnm jl-sty ktpt h`pd mlm+h mmvl pnyv ljmt mxbrtv mmjl lxsb h`pd. ^21 vyrk$v `t-hxsn m+bjtyv `l-+bjt h`pd bptyl tklt lhyt jl-xsb h`pd vl`-yzx hxsn mjl h`pd k`sr &vh yhvh `t-msh. ^22 vyjs `t-mjyl h`pd mjsh `rg klyl tklt. ^23 vpy-hmjyl btvkv kpy txr` sph lpyv $byb l` yqrj. ^24 vyjsv jl-svly hmjyl rmvny tklt v`rgmn vtvljt sny mszr. ^25 vyjsv pjmny zhb +hvr vytnv `t-hpjmnym btvk hrmnym jl-svly hmjyl $byb btvk hrmnym. ^26 pjmn vrmn pjmn vrmn jl-svly hmjyl $byb lsrt k`sr &vh yhvh `t- msh. ^27 vyjsv `t-hktnt ss mjsh `rg l`hrn vlbnyv. ^28 v`t hm&npt ss v`t-p`ry hmgbjt ss v`t-mkn$y hbd ss mszr. ^29 v`t-h`bn+ ss mszr vtklt v`rgmn vtvljt sny mjsh rqm k`sr &vh yhvh `t-msh. ^30 vyjsv `t-&y& nzr-hqds zhb +hvr vyktbv jlyv mktb ptvxy xvtm qds lyhvh. ^31 vytnv jlyv ptyl tklt ltt jl-hm&npt mlmjlh k`sr &vh yhvh `t- msh. ^32 vtkl kl-jbdt mskn `hl mvjd vyjsv bny ysr`l kkl `sr &vh yhvh `t-msh kn jsv. ^33 vyby`v `t-hmskn `l-msh `t-h`hl v`t-kl-klyv qr$yv qrsyv bryxv vjmdyv v`dnyv. ^34 v`t-mk$h jvrt h`ylm hm`dmym v`t-mk$h jrt htxsym v`t prkt hm$k. ^35 `t-`rvn hjdt v`t-bdyv v`t hkprt. ^36 `t-hslxn `t-kl-klyv v`t lxm hpnym. ^37 `t-hmnrh h+hrh `t-nrtyh nrt hmjrkh v`t-kl-klyh v`t smn hm`vr. ^38 v`t mzbx hzhb v`t smn hmsxh v`t q+rt h$mym v`t m$k ptx h`hl. ^39 `t mzbx hnxst v`t-mkbr hnxst `sr-lv `t-bdyv v`t-kl-klyv `t- hkyr v`t-knv. ^40 `t qljy hx&r `t-jmdyh v`t-`dnyh v`t-hm$k lsjr hx&r `t-mytryv vytdtyh v`t kl-kly jbdt hmskn l`hl mvjd. ^41 `t-bgdy hsrd lsrt bqds `t-bgdy hqds l`hrn hkhn v`t-bgdy bnyv lkhn. ^42 kkl `sr-&vh yhvh `t-msh kn jsv bny ysr`l `t kl-hjbdh. ^43 vyr` msh `t-kl-hml`kh vhnh jsv `th k`sr &vh yhvh kn jsv vybrk `tm msh. __________________________________________________________________ Chapter 40 ^1 vydbr yhvh `l-msh l`mr. ^2 byvm-hxds hr`svn b`xd lxds tqym `t-mskn `hl mvjd. ^3 vsmt sm `t `rvn hjdvt v$kt jl-h`rn `t-hprkt. ^4 vhb`t `t-hslxn vjrkt `t-jrkv vhb`t `t-hmnrh vhjlyt `t-nrtyh. ^5 vntth `t-mzbx hzhb lq+rt lpny `rvn hjdt vsmt `t-m$k hptx lmskn. ^6 vntth `t mzbx hjlh lpny ptx mskn `hl-mvjd. ^7 vntt `t-hkyr byn-`hl mvjd vbyn hmzbx vntt sm mym. ^8 vsmt `t-hx&r $byb vntt `t-m$k sjr hx&r. ^9 vlqxt `t-smn hmsxh vmsxt `t-hmskn v`t-kl-`sr-bv vqdst `tv v`t- kl-klyv vhyh qds. ^10 vmsxt `t-mzbx hjlh v`t-kl-klyv vqdst `t-hmzbx vhyh hmzbx qds qdsym. ^11 vmsxt `t-hkyr v`t-knv vqdst `tv. ^12 vhqrbt `t-`hrn v`t-bnyv `l-ptx `hl mvjd vrx&t `tm bmym. ^13 vhlbst `t-`hrn `t bgdy hqds vmsxt `tv vqdst `tv vkhn ly. ^14 v`t-bnyv tqryb vhlbst `tm ktnt. ^15 vmsxt `tm k`sr msxt `t-`byhm vkhnv ly vhyth lhyt lhm msxtm lkhnt jvlm ldrtm. ^16 vyjs msh kkl `sr &vh yhvh `tv kn jsh. ^17 vyhy bxds hr`svn bsnh hsnyt b`xd lxds hvqm hmskn. ^18 vyqm msh `t-hmskn vytn `t-`dnyv vysm `t-qrsyv vytn `t-bryxyv vyqm `t-jmvdyv. ^19 vyprs `t-h`hl jl-hmskn vysm `t-mk$h h`hl jlyv mlmjlh k`sr &vh yhvh `t-msh. ^20 vyqx vytn `t-hjdt `l-h`rn vysm `t-hbdym jl-h`rn vytn `t- hkprt jl-h`rn mlmjlh. ^21 vyb` `t-h`rn `l-hmskn vysm `t prkt hm$k vy$k jl `rvn hjdvt k`sr &vh yhvh `t-msh. ^22 vytn `t-hslxn b`hl mvjd jl yrk hmskn &pnh mxv& lprkt. ^23 vyjrk jlyv jrk lxm lpny yhvh k`sr &vh yhvh `t-msh. ^24 vysm `t-hmnrh b`hl mvjd nkx hslxn jl yrk hmskn ngbh. ^25 vyjl hnrt lpny yhvh k`sr &vh yhvh `t-msh. ^26 vysm `t-mzbx hzhb b`hl mvjd lpny hprkt. ^27 vyq+r jlyv q+rt $mym k`sr &vh yhvh `t-msh. ^28 vysm `t-m$k hptx lmskn. ^29 v`t mzbx hjlh sm ptx mskn `hl-mvjd vyjl jlyv `t-hjlh v`t- hmnxh k`sr &vh yhvh `t-msh. ^30 vysm `t-hkyr byn-`hl mvjd vbyn hmzbx vytn smh mym lrx&h. ^31 vrx&v mmnv msh v`hrn vbnyv `t-ydyhm v`t-rglyhm. ^32 bb`m `l-`hl mvjd vbqrbtm `l-hmzbx yrx&v k`sr &vh yhvh `t- msh. ^33 vyqm `t-hx&r $byb lmskn vlmzbx vytn `t-m$k sjr hx&r vykl msh `t-hml`kh. ^34 vyk$ hjnn `t-`hl mvjd vkbvd yhvh ml` `t-hmskn. ^35 vl`-ykl msh lbv` `l-`hl mvjd ky-skn jlyv hjnn vkbvd yhvh ml` `t-hmskn. ^36 vbhjlvt hjnn mjl hmskn y$jv bny ysr`l bkl m$jyhm. ^37 v`m-l` yjlh hjnn vl` y$jv jd-yvm hjltv. ^38 ky jnn yhvh jl-hmskn yvmm v`s thyh lylh bv ljyny kl-byt- ysr`l bkl-m$jyhm. __________________________________________________________________ Leviticus __________________________________________________________________ Chapter 1 ^1 vyqr` `l-msh vydbr yhvh `lyv m`hl mvjd l`mr. ^2 dbr `l-bny ysr`l v`mrt `lhm `dm ky-yqryb mkm qrbn lyhvh mn- hbhmh mn-hbqr vmn-h&`n tqrybv `t-qrbnkm. ^3 `m-jlh qrbnv mn-hbqr zkr tmym yqrybnv `l-ptx `hl mvjd yqryb `tv lr&nv lpny yhvh. ^4 v$mk ydv jl r`s hjlh vnr&h lv lkpr jlyv. ^5 vsx+ `t-bn hbqr lpny yhvh vhqrybv bny `hrn hkhnym `t-hdm vzrqv `t-hdm jl-hmzbx $byb `sr-ptx `hl mvjd. ^6 vhpsy+ `t-hjlh vntx `th lntxyh. ^7 vntnv bny `hrn hkhn `s jl-hmzbx vjrkv j&ym jl-h`s. ^8 vjrkv bny `hrn hkhnym `t hntxym `t-hr`s v`t-hpdr jl-hj&ym `sr jl-h`s `sr jl-hmzbx. ^9 vqrbv vkrjyv yrx& bmym vhq+yr hkhn `t-hkl hmzbxh jlh `sh ryx- nyxvx lyhvh. ^10 v`m-mn-h&`n qrbnv mn-hksbym `v mn-hjzym ljlh zkr tmym yqrybnv. ^11 vsx+ `tv jl yrk hmzbx &pnh lpny yhvh vzrqv bny `hrn hkhnym `t-dmv jl-hmzbx $byb. ^12 vntx `tv lntxyv v`t-r`sv v`t-pdrv vjrk hkhn `tm jl-hj&ym `sr jl-h`s `sr jl-hmzbx. ^13 vhqrb vhkrjym yrx& bmym vhqryb hkhn `t-hkl vhq+yr hmzbxh jlh hv` `sh ryx nyxx lyhvh. ^14 v`m mn-hjvp jlh qrbnv lyhvh vhqryb mn-htrym `v mn-bny hyvnh `t-qrbnv. ^15 vhqrybv hkhn `l-hmzbx vmlq `t-r`sv vhq+yr hmzbxh vnm&h dmv jl qyr hmzbx. ^16 vh$yr `t-mr`tv bn&th vhslyk `th `&l hmzbx qdmh `l-mqvm hdsn. ^17 vs$j `tv bknpyv l` ybdyl vhq+yr `tv hkhn hmzbxh jl-hj&ym `sr jl-h`s jlh hv` `sh ryx nyxx lyhvh. __________________________________________________________________ Chapter 2 ^1 vnps ky-tqryb qrbn mnxh lyhvh $lt yhyh qrbnv vy&q jlyh smn vntn jlyh lbnh. ^2 vhby`h `l-bny `hrn hkhnym vqm& msm ml` qm&v m$lth vmsmnh jl kl-lbnth vhq+yr hkhn `t-`zkrth hmzbxh `sh ryx nyxx lyhvh. ^3 vhnvtrt mn-hmnxh l`hrn vlbnyv qds qdsym m`sy yhvh. ^4 vky tqrb qrbn mnxh m`ph tnvr $lt xlvt m&t blvlt bsmn vrqyqy m&vt msxym bsmn. ^5 v`m-mnxh jl-hmxbt qrbnk $lt blvlh bsmn m&h thyh. ^6 ptvt `th ptym vy&qt jlyh smn mnxh hv`. ^7 v`m-mnxt mrxst qrbnk $lt bsmn tjsh. ^8 vhb`t `t-hmnxh `sr yjsh m`lh lyhvh vhqrybh `l-hkhn vhgysh `l- hmzbx. ^9 vhrym hkhn mn-hmnxh `t-`zkrth vhq+yr hmzbxh `sh ryx nyxx lyhvh. ^10 vhnvtrt mn-hmnxh l`hrn vlbnyv qds qdsym m`sy yhvh. ^11 kl-hmnxh `sr tqrybv lyhvh l` tjsh xm& ky kl-s`r vkl-dbs l`- tq+yrv mmnv `sh lyhvh. ^12 qrbn r`syt tqrybv `tm lyhvh v`l-hmzbx l`-yjlv lryx nyxx. ^13 vkl-qrbn mnxtk bmlx tmlx vl` tsbyt mlx bryt `lhyk mjl mnxtk jl kl-qrbnk tqryb mlx. ^14 v`m-tqryb mnxt bkvrym lyhvh `byb qlvy b`s grs krml tqryb `t mnxt bkvryk. ^15 vntt jlyh smn vsmt jlyh lbnh mnxh hv`. ^16 vhq+yr hkhn `t-`zkrth mgrsh vmsmnh jl kl-lbnth `sh lyhvh. __________________________________________________________________ Chapter 3 ^1 v`m-zbx slmym qrbnv `m mn-hbqr hv` mqryb `m-zkr `m-nqbh tmym yqrybnv lpny yhvh. ^2 v$mk ydv jl-r`s qrbnv vsx+v ptx `hl mvjd vzrqv bny `hrn hkhnym `t-hdm jl-hmzbx $byb. ^3 vhqryb mzbx hslmym `sh lyhvh `t-hxlb hmk$h `t-hqrb v`t kl- hxlb `sr jl-hqrb. ^4 v`t sty hklyt v`t-hxlb `sr jlhn `sr jl-hk$lym v`t-hytrt jl- hkbd jl-hklyvt y$yrnh. ^5 vhq+yrv `tv bny-`hrn hmzbxh jl-hjlh `sr jl-hj&ym `sr jl-h`s `sh ryx nyxx lyhvh. ^6 v`m-mn-h&`n qrbnv lzbx slmym lyhvh zkr `v nqbh tmym yqrybnv. ^7 `m-ksb hv`-mqryb `t-qrbnv vhqryb `tv lpny yhvh. ^8 v$mk `t-ydv jl-r`s qrbnv vsx+ `tv lpny `hl mvjd vzrqv bny `hrn `t-dmv jl-hmzbx $byb. ^9 vhqryb mzbx hslmym `sh lyhvh xlbv h`lyh tmymh ljmt hj&h y$yrnh v`t-hxlb hmk$h `t-hqrb v`t kl-hxlb `sr jl-hqrb. ^10 v`t sty hklyt v`t-hxlb `sr jlhn `sr jl-hk$lym v`t-hytrt jl- hkbd jl-hklyt y$yrnh. ^11 vhq+yrv hkhn hmzbxh lxm `sh lyhvh. ^12 v`m jz qrbnv vhqrybv lpny yhvh. ^13 v$mk `t-ydv jl-r`sv vsx+ `tv lpny `hl mvjd vzrqv bny `hrn `t- dmv jl-hmzbx $byb. ^14 vhqryb mmnv qrbnv `sh lyhvh `t-hxlb hmk$h `t-hqrb v`t kl- hxlb `sr jl-hqrb. ^15 v`t sty hklyt v`t-hxlb `sr jlhn `sr jl-hk$lym v`t-hytrt jl- hkbd jl-hklyt y$yrnh. ^16 vhq+yrm hkhn hmzbxh lxm `sh lryx nyxx kl-xlb lyhvh. ^17 xqt jvlm ldrtykm bkl mvsbtykm kl-xlb vkl-dm l` t`klv. __________________________________________________________________ Chapter 4 ^1 vydbr yhvh `l-msh l`mr. ^2 dbr `l-bny ysr`l l`mr nps ky-tx+` bsggh mkl m&vt yhvh `sr l` tjsynh vjsh m`xt mhnh. ^3 `m hkhn hmsyx yx+` l`smt hjm vhqryb jl x+`tv `sr x+` pr bn- bqr tmym lyhvh lx+`t. ^4 vhby` `t-hpr `l-ptx `hl mvjd lpny yhvh v$mk `t-ydv jl-r`s hpr vsx+ `t-hpr lpny yhvh. ^5 vlqx hkhn hmsyx mdm hpr vhby` `tv `l-`hl mvjd. ^6 v+bl hkhn `t-`&bjv bdm vhzh mn-hdm sbj pjmym lpny yhvh `t-pny prkt hqds. ^7 vntn hkhn mn-hdm jl-qrnvt mzbx q+rt h$mym lpny yhvh `sr b`hl mvjd v`t kl-dm hpr yspk `l-y$vd mzbx hjlh `sr-ptx `hl mvjd. ^8 v`t-kl-xlb pr hx+`t yrym mmnv `t-hxlb hmk$h jl-hqrb v`t kl- hxlb `sr jl-hqrb. ^9 v`t sty hklyt v`t-hxlb `sr jlyhn `sr jl-hk$lym v`t-hytrt jl- hkbd jl-hklyvt y$yrnh. ^10 k`sr yvrm msvr zbx hslmym vhq+yrm hkhn jl mzbx hjlh. ^11 v`t-jvr hpr v`t-kl-bsrv jl-r`sv vjl-krjyv vqrbv vprsv. ^12 vhv&y` `t-kl-hpr `l-mxv& lmxnh `l-mqvm +hvr `l-spk hdsn vsrp `tv jl-j&ym b`s jl-spk hdsn ysrp. ^13 v`m kl-jdt ysr`l ysgv vnjlm dbr mjyny hqhl vjsv `xt mkl-m&vt yhvh `sr l`-tjsynh v`smv. ^14 vnvdjh hx+`t `sr x+`v jlyh vhqrybv hqhl pr bn-bqr lx+`t vhby`v `tv lpny `hl mvjd. ^15 v$mkv zqny hjdh `t-ydyhm jl-r`s hpr lpny yhvh vsx+ `t-hpr lpny yhvh. ^16 vhby` hkhn hmsyx mdm hpr `l-`hl mvjd. ^17 v+bl hkhn `&bjv mn-hdm vhzh sbj pjmym lpny yhvh `t pny hprkt. ^18 vmn-hdm ytn jl-qrnt hmzbx `sr lpny yhvh `sr b`hl mvjd v`t kl- hdm yspk `l-y$vd mzbx hjlh `sr-ptx `hl mvjd. ^19 v`t kl-xlbv yrym mmnv vhq+yr hmzbxh. ^20 vjsh lpr k`sr jsh lpr hx+`t kn yjsh-lv vkpr jlhm hkhn vn$lx lhm. ^21 vhv&y` `t-hpr `l-mxv& lmxnh vsrp `tv k`sr srp `t hpr hr`svn x+`t hqhl hv`. ^22 `sr nsy` yx+` vjsh `xt mkl-m&vt yhvh `lhyv `sr l`-tjsynh bsggh v`sm. ^23 `v-hvdj `lyv x+`tv `sr x+` bh vhby` `t-qrbnv sjyr jzym zkr tmym. ^24 v$mk ydv jl-r`s hsjyr vsx+ `tv bmqvm `sr-ysx+ `t-hjlh lpny yhvh x+`t hv`. ^25 vlqx hkhn mdm hx+`t b`&bjv vntn jl-qrnt mzbx hjlh v`t-dmv yspk `l-y$vd mzbx hjlh. ^26 v`t-kl-xlbv yq+yr hmzbxh kxlb zbx hslmym vkpr jlyv hkhn mx+`tv vn$lx lv. ^27 v`m-nps `xt tx+` bsggh mjm h`r& bjsth `xt mm&vt yhvh `sr l`- tjsynh v`sm. ^28 `v hvdj `lyv x+`tv `sr x+` vhby` qrbnv sjyrt jzym tmymh nqbh jl-x+`tv `sr x+`. ^29 v$mk `t-ydv jl r`s hx+`t vsx+ `t-hx+`t bmqvm hjlh. ^30 vlqx hkhn mdmh b`&bjv vntn jl-qrnt mzbx hjlh v`t-kl-dmh yspk `l-y$vd hmzbx. ^31 v`t-kl-xlbh y$yr k`sr hv$r xlb mjl zbx hslmym vhq+yr hkhn hmzbxh lryx nyxx lyhvh vkpr jlyv hkhn vn$lx lv. ^32 v`m-kbs yby` qrbnv lx+`t nqbh tmymh yby`nh. ^33 v$mk `t-ydv jl r`s hx+`t vsx+ `th lx+`t bmqvm `sr ysx+ `t- hjlh. ^34 vlqx hkhn mdm hx+`t b`&bjv vntn jl-qrnt mzbx hjlh v`t-kl-dmh yspk `l-y$vd hmzbx. ^35 v`t-kl-xlbh y$yr k`sr yv$r xlb-hksb mzbx hslmym vhq+yr hkhn `tm hmzbxh jl `sy yhvh vkpr jlyv hkhn jl-x+`tv `sr-x+` vn$lx lv. __________________________________________________________________ Chapter 5 ^1 vnps ky-tx+` vsmjh qvl `lh vhv` jd `v r`h `v ydj `m-lv` ygyd vns` jvnv. ^2 `v nps `sr tgj bkl-dbr +m` `v bnblt xyh +m`h `v bnblt bhmh +m`h `v bnblt sr& +m` vnjlm mmnv vhv` +m` v`sm. ^3 `v ky ygj b+m`t `dm lkl +m`tv `sr y+m` bh vnjlm mmnv vhv` ydj v`sm. ^4 `v nps ky tsbj lb+` bsptym lhrj `v lhy+yb lkl `sr yb+` h`dm bsbjh vnjlm mmnv vhv`-ydj v`sm l`xt m`lh. ^5 vhyh ky-y`sm l`xt m`lh vhtvdh `sr x+` jlyh. ^6 vhby` `t-`smv lyhvh jl x+`tv `sr x+` nqbh mn-h&`n ksbh `v- sjyrt jzym lx+`t vkpr jlyv hkhn mx+`tv. ^7 v`m-l` tgyj ydv dy sh vhby` `t-`smv `sr x+` sty trym `v-sny bny-yvnh lyhvh `xd lx+`t v`xd ljlh. ^8 vhby` `tm `l-hkhn vhqryb `t-`sr lx+`t r`svnh vmlq `t-r`sv mmvl jrpv vl` ybdyl. ^9 vhzh mdm hx+`t jl-qyr hmzbx vhns`r bdm ym&h `l-y$vd hmzbx x+`t hv`. ^10 v`t-hsny yjsh jlh kmsp+ vkpr jlyv hkhn mx+`tv `sr-x+` vn$lx lv. ^11 v`m-l` tsyg ydv lsty trym `v lsny bny-yvnh vhby` `t-qrbnv `sr x+` jsyrt h`ph $lt lx+`t l`-ysym jlyh smn vl`-ytn jlyh lbnh ky x+`t hv`. ^12 vhby`h `l-hkhn vqm& hkhn mmnh mlv` qm&v `t-`zkrth vhq+yr hmzbxh jl `sy yhvh x+`t hv`. ^13 vkpr jlyv hkhn jl-x+`tv `sr-x+` m`xt m`lh vn$lx lv vhyth lkhn kmnxh. ^14 vydbr yhvh `l-msh l`mr. ^15 nps ky-tmjl mjl vx+`h bsggh mqdsy yhvh vhby` `t-`smv lyhvh `yl tmym mn-h&`n bjrkk k$p-sqlym bsql-hqds l`sm. ^16 v`t `sr x+` mn-hqds yslm v`t-xmystv yv$p jlyv vntn `tv lkhn vhkhn ykpr jlyv b`yl h`sm vn$lx lv. ^17 v`m-nps ky tx+` vjsth `xt mkl-m&vt yhvh `sr l` tjsynh vl`- ydj v`sm vns` jvnv. ^18 vhby` `yl tmym mn-h&`n bjrkk l`sm `l-hkhn vkpr jlyv hkhn jl sggtv `sr-sgg vhv` l`-ydj vn$lx lv. ^19 `sm hv` `sm `sm lyhvh. ^20 vydbr yhvh `l-msh l`mr. ^21 nps ky tx+` vmjlh mjl byhvh vkxs bjmytv bpqdvn `v-btsvmt yd `v bgzl `v jsq `t-jmytv. ^22 `v-m&` `bdh vkxs bh vnsbj jl-sqr jl-`xt mkl `sr-yjsh h`dm lx+` bhnh. ^23 vhyh ky-yx+` v`sm vhsyb `t-hgzlh `sr gzl `v `t-hjsq `sr jsq `v `t-hpqdvn `sr hpqd `tv `v `t-h`bdh `sr m&`. ^24 `v mkl `sr-ysbj jlyv lsqr vslm `tv br`sv vxmstyv y$p jlyv l`sr hv` lv ytnnv byvm `smtv. ^25 v`t-`smv yby` lyhvh `yl tmym mn-h&`n bjrkk l`sm `l-hkhn. ^26 vkpr jlyv hkhn lpny yhvh vn$lx lv jl-`xt mkl `sr-yjsh l`smh bh. __________________________________________________________________ Chapter 6 ^1 vydbr yhvh `l-msh l`mr. ^2 &v `t-`hrn v`t-bnyv l`mr z`t tvrt hjlh hv` hjlh jl mvqdh jl- hmzbx kl-hlylh jd-hbqr v`s hmzbx tvqd bv. ^3 vlbs hkhn mdv bd vmkn$y-bd ylbs jl-bsrv vhrym `t-hdsn `sr t`kl h`s `t-hjlh jl-hmzbx vsmv `&l hmzbx. ^4 vps+ `t-bgdyv vlbs bgdym `xrym vhv&y` `t-hdsn `l-mxv& lmxnh `l-mqvm +hvr. ^5 vh`s jl-hmzbx tvqd-bv l` tkbh vbjr jlyh hkhn j&ym bbqr bbqr vjrk jlyh hjlh vhq+yr jlyh xlby hslmym. ^6 `s tmyd tvqd jl-hmzbx l` tkbh. ^7 vz`t tvrt hmnxh hqrb `th bny-`hrn lpny yhvh `l-pny hmzbx. ^8 vhrym mmnv bqm&v m$lt hmnxh vmsmnh v`t kl-hlbnh `sr jl-hmnxh vhq+yr hmzbx ryx nyxx `zkrth lyhvh. ^9 vhnvtrt mmnh y`klv `hrn vbnyv m&vt t`kl bmqvm qds bx&r `hl- mvjd y`klvh. ^10 l` t`ph xm& xlqm ntty `th m`sy qds qdsym hv` kx+`t vk`sm. ^11 kl-zkr bbny `hrn y`klnh xq-jvlm ldrtykm m`sy yhvh kl `sr-ygj bhm yqds. ^12 vydbr yhvh `l-msh l`mr. ^13 zh qrbn `hrn vbnyv `sr-yqrybv lyhvh byvm hmsx `tv jsyrt h`ph $lt mnxh tmyd mx&yth bbqr vmx&yth bjrb. ^14 jl-mxbt bsmn tjsh mrbkt tby`nh tpyny mnxt ptym tqryb ryx- nyxx lyhvh. ^15 vhkhn hmsyx txtyv mbnyv yjsh `th xq-jvlm lyhvh klyl tq+r. ^16 vkl-mnxt khn klyl thyh l` t`kl. ^17 vydbr yhvh `l-msh l`mr. ^18 dbr `l-`hrn v`l-bnyv l`mr z`t tvrt hx+`t bmqvm `sr tsx+ hjlh tsx+ hx+`t lpny yhvh qds qdsym hv`. ^19 hkhn hmx+` `th y`klnh bmqvm qds t`kl bx&r `hl mvjd. ^20 kl `sr-ygj bbsrh yqds v`sr yzh mdmh jl-hbgd `sr yzh jlyh tkb$ bmqvm qds. ^21 vkly-xrs `sr tbsl-bv ysbr v`m-bkly nxst bslh vmrq vs+p bmym. ^22 kl-zkr bkhnym y`kl `th qds qdsym hv`. ^23 vkl-x+`t `sr yvb` mdmh `l-`hl mvjd lkpr bqds l` t`kl b`s tsrp. __________________________________________________________________ Chapter 7 ^1 vz`t tvrt h`sm qds qdsym hv`. ^2 bmqvm `sr ysx+v `t-hjlh ysx+v `t-h`sm v`t-dmv yzrq jl-hmzbx $byb. ^3 v`t kl-xlbv yqryb mmnv `t h`lyh v`t-hxlb hmk$h `t-hqrb. ^4 v`t sty hklyt v`t-hxlb `sr jlyhn `sr jl-hk$lym v`t-hytrt jl- hkbd jl-hklyt y$yrnh. ^5 vhq+yr `tm hkhn hmzbxh `sh lyhvh `sm hv`. ^6 kl-zkr bkhnym y`klnv bmqvm qdvs y`kl qds qdsym hv`. ^7 kx+`t k`sm tvrh `xt lhm hkhn `sr ykpr-bv lv yhyh. ^8 vhkhn hmqryb `t-jlt `ys jvr hjlh `sr hqryb lkhn lv yhyh. ^9 vkl-mnxh `sr t`ph btnvr vkl-njsh bmrxst vjl-mxbt lkhn hmqryb `th lv thyh. ^10 vkl-mnxh blvlh-bsmn vxrbh lkl-bny `hrn thyh `ys k`xyv. ^11 vz`t tvrt zbx hslmym `sr yqryb lyhvh. ^12 `m jl-tvdh yqrybnv vhqryb jl-zbx htvdh xlvt m&vt blvlt bsmn vrqyqy m&vt msxym bsmn v$lt mrbkt xlt blvlt bsmn. ^13 jl-xlt lxm xm& yqryb qrbnv jl-zbx tvdt slmyv. ^14 vhqryb mmnv `xd mkl-qrbn trvmh lyhvh lkhn hzrq `t-dm hslmym lv yhyh. ^15 vbsr zbx tvdt slmyv byvm qrbnv y`kl l`-ynyx mmnv jd-bqr. ^16 v`m-ndr `v ndbh zbx qrbnv byvm hqrybv `t-zbxv y`kl vmmxrt vhnvtr mmnv y`kl. ^17 vhnvtr mbsr hzbx byvm hslysy b`s ysrp. ^18 v`m h`kl y`kl mbsr-zbx slmyv byvm hslysy l` yr&h hmqryb `tv l` yxsb lv pgvl yhyh vhnps h`klt mmnv jvnh ts`. ^19 vhbsr `sr-ygj bkl-+m` l` y`kl b`s ysrp vhbsr kl-+hvr y`kl bsr. ^20 vhnps `sr-t`kl bsr mzbx hslmym `sr lyhvh v+m`tv jlyv vnkrth hnps hhv` mjmyh. ^21 vnps ky-tgj bkl-+m` b+m`t `dm `v bbhmh +m`h `v bkl-sq& +m` v`kl mbsr-zbx hslmym `sr lyhvh vnkrth hnps hhv` mjmyh. ^22 vydbr yhvh `l-msh l`mr. ^23 dbr `l-bny ysr`l l`mr kl-xlb svr vksb vjz l` t`klv. ^24 vxlb nblh vxlb +rph yjsh lkl-ml`kh v`kl l` t`klhv. ^25 ky kl-`kl xlb mn-hbhmh `sr yqryb mmnh `sh lyhvh vnkrth hnps h`klt mjmyh. ^26 vkl-dm l` t`klv bkl mvsbtykm ljvp vlbhmh. ^27 kl-nps `sr-t`kl kl-dm vnkrth hnps hhv` mjmyh. ^28 vydbr yhvh `l-msh l`mr. ^29 dbr `l-bny ysr`l l`mr hmqryb `t-zbx slmyv lyhvh yby` `t- qrbnv lyhvh mzbx slmyv. ^30 ydyv tby`ynh `t `sy yhvh `t-hxlb jl-hxzh yby`nv `t hxzh lhnyp `tv tnvph lpny yhvh. ^31 vhq+yr hkhn `t-hxlb hmzbxh vhyh hxzh l`hrn vlbnyv. ^32 v`t svq hymyn ttnv trvmh lkhn mzbxy slmykm. ^33 hmqryb `t-dm hslmym v`t-hxlb mbny `hrn lv thyh svq hymyn lmnh. ^34 ky `t-xzh htnvph v`t svq htrvmh lqxty m`t bny-ysr`l mzbxy slmyhm v`tn `tm l`hrn hkhn vlbnyv lxq-jvlm m`t bny ysr`l. ^35 z`t msxt `hrn vmsxt bnyv m`sy yhvh byvm hqryb `tm lkhn lyhvh. ^36 `sr &vh yhvh ltt lhm byvm msxv `tm m`t bny ysr`l xqt jvlm ldrtm. ^37 z`t htvrh ljlh lmnxh vlx+`t vl`sm vlmlv`ym vlzbx hslmym. ^38 `sr &vh yhvh `t-msh bhr $yny byvm &vtv `t-bny ysr`l lhqryb `t-qrbnyhm lyhvh bmdbr $yny. __________________________________________________________________ Chapter 8 ^1 vydbr yhvh `l-msh l`mr. ^2 qx `t-`hrn v`t-bnyv `tv v`t hbgdym v`t smn hmsxh v`t pr hx+`t v`t sny h`ylym v`t $l hm&vt. ^3 v`t kl-hjdh hqhl `l-ptx `hl mvjd. ^4 vyjs msh k`sr &vh yhvh `tv vtqhl hjdh `l-ptx `hl mvjd. ^5 vy`mr msh `l-hjdh zh hdbr `sr-&vh yhvh ljsvt. ^6 vyqrb msh `t-`hrn v`t-bnyv vyrx& `tm bmym. ^7 vytn jlyv `t-hktnt vyxgr `tv b`bn+ vylbs `tv `t-hmjyl vytn jlyv `t-h`pd vyxgr `tv bxsb h`pd vy`pd lv bv. ^8 vysm jlyv `t-hxsn vytn `l-hxsn `t-h`vrym v`t-htmym. ^9 vysm `t-hm&npt jl-r`sv vysm jl-hm&npt `l-mvl pnyv `t &y& hzhb nzr hqds k`sr &vh yhvh `t-msh. ^10 vyqx msh `t-smn hmsxh vymsx `t-hmskn v`t-kl-`sr-bv vyqds `tm. ^11 vyz mmnv jl-hmzbx sbj pjmym vymsx `t-hmzbx v`t-kl-klyv v`t- hkyr v`t-knv lqdsm. ^12 vy&q msmn hmsxh jl r`s `hrn vymsx `tv lqdsv. ^13 vyqrb msh `t-bny `hrn vylbsm ktnt vyxgr `tm `bn+ vyxbs lhm mgbjvt k`sr &vh yhvh `t-msh. ^14 vygs `t pr hx+`t vy$mk `hrn vbnyv `t-ydyhm jl-r`s pr hx+`t. ^15 vysx+ vyqx msh `t-hdm vytn jl-qrnvt hmzbx $byb b`&bjv vyx+` `t-hmzbx v`t-hdm y&q `l-y$vd hmzbx vyqdshv lkpr jlyv. ^16 vyqx `t-kl-hxlb `sr jl-hqrb v`t ytrt hkbd v`t-sty hklyt v`t- xlbhn vyq+r msh hmzbxh. ^17 v`t-hpr v`t-jrv v`t-bsrv v`t-prsv srp b`s mxv& lmxnh k`sr &vh yhvh `t-msh. ^18 vyqrb `t `yl hjlh vy$mkv `hrn vbnyv `t-ydyhm jl-r`s h`yl. ^19 vysx+ vyzrq msh `t-hdm jl-hmzbx $byb. ^20 v`t-h`yl ntx lntxyv vyq+r msh `t-hr`s v`t-hntxym v`t-hpdr. ^21 v`t-hqrb v`t-hkrjym rx& bmym vyq+r msh `t-kl-h`yl hmzbxh jlh hv` lryx-nyxx `sh hv` lyhvh k`sr &vh yhvh `t-msh. ^22 vyqrb `t-h`yl hsny `yl hml`ym vy$mkv `hrn vbnyv `t-ydyhm jl- r`s h`yl. ^23 vysx+ vyqx msh mdmv vytn jl-tnvk `zn-`hrn hymnyt vjl-bhn ydv hymnyt vjl-bhn rglv hymnyt. ^24 vyqrb `t-bny `hrn vytn msh mn-hdm jl-tnvk `znm hymnyt vjl- bhn ydm hymnyt vjl-bhn rglm hymnyt vyzrq msh `t-hdm jl-hmzbx $byb. ^25 vyqx `t-hxlb v`t-h`lyh v`t-kl-hxlb `sr jl-hqrb v`t ytrt hkbd v`t-sty hklyt v`t-xlbhn v`t svq hymyn. ^26 vm$l hm&vt `sr lpny yhvh lqx xlt m&h `xt vxlt lxm smn `xt vrqyq `xd vysm jl-hxlbym vjl svq hymyn. ^27 vytn `t-hkl jl kpy `hrn vjl kpy bnyv vynp `tm tnvph lpny yhvh. ^28 vyqx msh `tm mjl kpyhm vyq+r hmzbxh jl-hjlh ml`ym hm lryx nyxx `sh hv` lyhvh. ^29 vyqx msh `t-hxzh vynyphv tnvph lpny yhvh m`yl hml`ym lmsh hyh lmnh k`sr &vh yhvh `t-msh. ^30 vyqx msh msmn hmsxh vmn-hdm `sr jl-hmzbx vyz jl-`hrn jl- bgdyv vjl-bnyv vjl-bgdy bnyv `tv vyqds `t-`hrn `t-bgdyv v`t- bnyv v`t-bgdy bnyv `tv. ^31 vy`mr msh `l-`hrn v`l-bnyv bslv `t-hbsr ptx `hl mvjd vsm t`klv `tv v`t-hlxm `sr b$l hml`ym k`sr &vyty l`mr `hrn vbnyv y`klhv. ^32 vhnvtr bbsr vblxm b`s tsrpv. ^33 vmptx `hl mvjd l` t&`v sbjt ymym jd yvm ml`t ymy ml`ykm ky sbjt ymym yml` `t-ydkm. ^34 k`sr jsh byvm hzh &vh yhvh ljst lkpr jlykm. ^35 vptx `hl mvjd tsbv yvmm vlylh sbjt ymym vsmrtm `t-msmrt yhvh vl` tmvtv ky-kn &vyty. ^36 vyjs `hrn vbnyv `t kl-hdbrym `sr-&vh yhvh byd-msh. __________________________________________________________________ Chapter 9 ^1 vyhy byvm hsmyny qr` msh l`hrn vlbnyv vlzqny ysr`l. ^2 vy`mr `l-`hrn qx-lk jgl bn-bqr lx+`t v`yl ljlh tmymm vhqrb lpny yhvh. ^3 v`l-bny ysr`l tdbr l`mr qxv sjyr-jzym lx+`t vjgl vkbs bny-snh tmymm ljlh. ^4 vsvr v`yl lslmym lzbx lpny yhvh vmnxh blvlh bsmn ky hyvm yhvh nr`h `lykm. ^5 vyqxv `t `sr &vh msh `l-pny `hl mvjd vyqrbv kl-hjdh vyjmdv lpny yhvh. ^6 vy`mr msh zh hdbr `sr-&vh yhvh tjsv vyr` `lykm kbvd yhvh. ^7 vy`mr msh `l-`hrn qrb `l-hmzbx vjsh `t-x+`tk v`t-jltk vkpr bjdk vbjd hjm vjsh `t-qrbn hjm vkpr bjdm k`sr &vh yhvh. ^8 vyqrb `hrn `l-hmzbx vysx+ `t-jgl hx+`t `sr-lv. ^9 vyqrbv bny `hrn `t-hdm `lyv vy+bl `&bjv bdm vytn jl-qrnvt hmzbx v`t-hdm y&q `l-y$vd hmzbx. ^10 v`t-hxlb v`t-hklyt v`t-hytrt mn-hkbd mn-hx+`t hq+yr hmzbxh k`sr &vh yhvh `t-msh. ^11 v`t-hbsr v`t-hjvr srp b`s mxv& lmxnh. ^12 vysx+ `t-hjlh vym&`v bny `hrn `lyv `t-hdm vyzrqhv jl-hmzbx $byb. ^13 v`t-hjlh hm&y`v `lyv lntxyh v`t-hr`s vyq+r jl-hmzbx. ^14 vyrx& `t-hqrb v`t-hkrjym vyq+r jl-hjlh hmzbxh. ^15 vyqrb `t qrbn hjm vyqx `t-sjyr hx+`t `sr ljm vysx+hv vyx+`hv kr`svn. ^16 vyqrb `t-hjlh vyjsh kmsp+. ^17 vyqrb `t-hmnxh vyml` kpv mmnh vyq+r jl-hmzbx mlbd jlt hbqr. ^18 vysx+ `t-hsvr v`t-h`yl zbx hslmym `sr ljm vym&`v bny `hrn `t- hdm `lyv vyzrqhv jl-hmzbx $byb. ^19 v`t-hxlbym mn-hsvr vmn-h`yl h`lyh vhmk$h vhklyt vytrt hkbd. ^20 vysymv `t-hxlbym jl-hxzvt vyq+r hxlbym hmzbxh. ^21 v`t hxzvt v`t svq hymyn hnyp `hrn tnvph lpny yhvh k`sr &vh msh. ^22 vys` `hrn `t-ydv `l-hjm vybrkm vyrd mjst hx+`t vhjlh vhslmym. ^23 vyb` msh v`hrn `l-`hl mvjd vy&`v vybrkv `t-hjm vyr` kbvd- yhvh `l-kl-hjm. ^24 vt&` `s mlpny yhvh vt`kl jl-hmzbx `t-hjlh v`t-hxlbym vyr` kl- hjm vyrnv vyplv jl-pnyhm. __________________________________________________________________ Chapter 10 ^1 vyqxv bny-`hrn ndb v`byhv` `ys mxttv vytnv bhn `s vysymv jlyh q+rt vyqrybv lpny yhvh `s zrh `sr l` &vh `tm. ^2 vt&` `s mlpny yhvh vt`kl `vtm vymtv lpny yhvh. ^3 vy`mr msh `l-`hrn hv` `sr-dbr yhvh l`mr bqrby `qds vjl-pny kl- hjm `kbd vydm `hrn. ^4 vyqr` msh `l-mys`l v`l `l&pn bny jzy`l dd `hrn vy`mr `lhm qrbv s`v `t-`xykm m`t pny-hqds `l-mxv& lmxnh. ^5 vyqrbv vys`m bktntm `l-mxv& lmxnh k`sr dbr msh. ^6 vy`mr msh `l-`hrn vl`ljzr vl`ytmr bnyv r`sykm `l-tprjv vbgdykm l`-tprmv vl` tmtv vjl kl-hjdh yq&p v`xykm kl-byt ysr`l ybkv `t-hsrph `sr srp yhvh. ^7 vmptx `hl mvjd l` t&`v pn-tmtv ky-smn msxt yhvh jlykm vyjsv kdbr msh. ^8 vydbr yhvh `l-`hrn l`mr. ^9 yyn vskr `l-tst `th vbnyk `tk bb`km `l-`hl mvjd vl` tmtv xqt jvlm ldrtykm. ^10 vlhbdyl byn hqds vbyn hxl vbyn h+m` vbyn h+hvr. ^11 vlhvrt `t-bny ysr`l `t kl-hxqym `sr dbr yhvh `lyhm byd-msh. ^12 vydbr msh `l-`hrn v`l `ljzr v`l-`ytmr bnyv hnvtrym qxv `t- hmnxh hnvtrt m`sy yhvh v`klvh m&vt `&l hmzbx ky qds qdsym hv`. ^13 v`kltm `th bmqvm qdvs ky xqk vxq-bnyk hv` m`sy yhvh ky-kn &vyty. ^14 v`t xzh htnvph v`t svq htrvmh t`klv bmqvm +hvr `th vbnyk vbntyk `tk ky-xqk vxq-bnyk ntnv mzbxy slmy bny ysr`l. ^15 svq htrvmh vxzh htnvph jl `sy hxlbym yby`v lhnyp tnvph lpny yhvh vhyh lk vlbnyk `tk lxq-jvlm k`sr &vh yhvh. ^16 v`t sjyr hx+`t drs drs msh vhnh srp vyq&p jl-`ljzr vjl-`ytmr bny `hrn hnvtrm l`mr. ^17 mdvj l`-`kltm `t-hx+`t bmqvm hqds ky qds qdsym hv` v`th ntn lkm ls`t `t-jvn hjdh lkpr jlyhm lpny yhvh. ^18 hn l`-hvb` `t-dmh `l-hqds pnymh `kvl t`klv `th bqds k`sr &vyty. ^19 vydbr `hrn `l-msh hn hyvm hqrybv `t-x+`tm v`t-jltm lpny yhvh vtqr`nh `ty k`lh v`klty x+`t hyvm hyy+b bjyny yhvh. ^20 vysmj msh vyy+b bjynyv. __________________________________________________________________ Chapter 11 ^1 vydbr yhvh `l-msh v`l-`hrn l`mr `lhm. ^2 dbrv `l-bny ysr`l l`mr z`t hxyh `sr t`klv mkl-hbhmh `sr jl- h`r&. ^3 kl mpr$t pr$h vs$jt s$j pr$t mjlt grh bbhmh `th t`klv. ^4 `k `t-zh l` t`klv mmjly hgrh vmmpr$y hpr$h `t-hgml ky-mjlh grh hv` vpr$h `ynnv mpry$ +m` hv` lkm. ^5 v`t-hspn ky-mjlh grh hv` vpr$h l` ypry$ +m` hv` lkm. ^6 v`t-h`rnbt ky-mjlt grh hv` vpr$h l` hpry$h +m`h hv` lkm. ^7 v`t-hxzyr ky-mpry$ pr$h hv` vs$j s$j pr$h vhv` grh l`-ygr +m` hv` lkm. ^8 mbsrm l` t`klv vbnbltm l` tgjv +m`ym hm lkm. ^9 `t-zh t`klv mkl `sr bmym kl `sr-lv $npyr vqsqst bmym bymym vbnxlym `tm t`klv. ^10 vkl `sr `yn-lv $npyr vqsqst bymym vbnxlym mkl sr& hmym vmkl nps hxyh `sr bmym sq& hm lkm. ^11 vsq& yhyv lkm mbsrm l` t`klv v`t-nbltm tsq&v. ^12 kl `sr `yn-lv $npyr vqsqst bmym sq& hv` lkm. ^13 v`t-`lh tsq&v mn-hjvp l` y`klv sq& hm `t-hnsr v`t-hpr$ v`t hjznyh. ^14 v`t-hd`h v`t-h`yh lmynh. ^15 `t kl-jrb lmynv. ^16 v`t bt hyjnh v`t-htxm$ v`t-hsxp v`t-hn& lmynhv. ^17 v`t-hkv$ v`t-hslk v`t-hynsvp. ^18 v`t-htnsmt v`t-hq`t v`t-hrxm. ^19 v`t hx$ydh h`nph lmynh v`t-hdvkypt v`t-hj+lp. ^20 kl sr& hjvp hhlk jl-`rbj sq& hv` lkm. ^21 `k `t-zh t`klv mkl sr& hjvp hhlk jl-`rbj `sr-l` krjym mmjl lrglyv lntr bhn jl-h`r&. ^22 `t-`lh mhm t`klv `t-h`rbh lmynv v`t-h$ljm lmynhv v`t-hxrgl lmynhv v`t-hxgb lmynhv. ^23 vkl sr& hjvp `sr-lv `rbj rglym sq& hv` lkm. ^24 vl`lh t+m`v kl-hngj bnbltm y+m` jd-hjrb. ^25 vkl-hns` mnbltm ykb$ bgdyv v+m` jd-hjrb. ^26 lkl-hbhmh `sr hv` mpr$t pr$h vs$j `ynnh s$jt vgrh `ynnh mjlh +m`ym hm lkm kl-hngj bhm y+m`. ^27 vkl hvlk jl-kpyv bkl-hxyh hhlkt jl-`rbj +m`ym hm lkm kl-hngj bnbltm y+m` jd-hjrb. ^28 vhns` `t-nbltm ykb$ bgdyv v+m` jd-hjrb +m`ym hmh lkm. ^29 vzh lkm h+m` bsr& hsr& jl-h`r& hxld vhjkbr vh&b lmynhv. ^30 vh`nqh vhkx vhl+`h vhxm+ vhtnsmt. ^31 `lh h+m`ym lkm bkl-hsr& kl-hngj bhm bmtm y+m` jd-hjrb. ^32 vkl `sr-ypl-jlyv mhm bmtm y+m` mkl-kly-j& `v bgd `v-jvr `v sq kl-kly `sr-yjsh ml`kh bhm bmym yvb` v+m` jd-hjrb v+hr. ^33 vkl-kly-xrs `sr-ypl mhm `l-tvkv kl `sr btvkv y+m` v`tv tsbrv. ^34 mkl-h`kl `sr y`kl `sr ybv` jlyv mym y+m` vkl-msqh `sr ysth bkl-kly y+m`. ^35 vkl `sr-ypl mnbltm jlyv y+m` tnvr vkyrym yt& +m`ym hm v+m`ym yhyv lkm. ^36 `k mjyn vbvr mqvh-mym yhyh +hvr vngj bnbltm y+m`. ^37 vky ypl mnbltm jl-kl-zrj zrvj `sr yzrj +hvr hv`. ^38 vky ytn-mym jl-zrj vnpl mnbltm jlyv +m` hv` lkm. ^39 vky ymvt mn-hbhmh `sr-hy` lkm l`klh hngj bnblth y+m` jd- hjrb. ^40 vh`kl mnblth ykb$ bgdyv v+m` jd-hjrb vhns` `t-nblth ykb$ bgdyv v+m` jd-hjrb. ^41 vkl-hsr& hsr& jl-h`r& sq& hv` l` y`kl. ^42 kl hvlk jl-gxvn vkl hvlk jl-`rbj jd kl-mrbh rglym lkl-hsr& hsr& jl-h`r& l` t`klvm ky-sq& hm. ^43 `l-tsq&v `t-npstykm bkl-hsr& hsr& vl` t+m`v bhm vn+mtm bm. ^44 ky `ny yhvh `lhykm vhtqdstm vhyytm qdsym ky qdvs `ny vl` t+m`v `t-npstykm bkl-hsr& hrms jl-h`r&. ^45 ky `ny yhvh hmjlh `tkm m`r& m&rym lhyt lkm l`lhym vhyytm qdsym ky qdvs `ny. ^46 z`t tvrt hbhmh vhjvp vkl nps hxyh hrmst bmym vlkl-nps hsr&t jl-h`r&. ^47 lhbdyl byn h+m` vbyn h+hr vbyn hxyh hn`klt vbyn hxyh `sr l` t`kl. __________________________________________________________________ Chapter 12 ^1 vydbr yhvh `l-msh l`mr. ^2 dbr `l-bny ysr`l l`mr `sh ky tzryj vyldh zkr v+m`h sbjt ymym kymy ndt dvth t+m`. ^3 vbyvm hsmyny ymvl bsr jrltv. ^4 vslsym yvm vslst ymym tsb bdmy +hrh bkl-qds l`-tgj v`l-hmqds l` tb` jd-ml`t ymy +hrh. ^5 v`m-nqbh tld v+m`h sbjym kndth vssym yvm vsst ymym tsb jl-dmy +hrh. ^6 vbml`t ymy +hrh lbn `v lbt tby` kbs bn-sntv ljlh vbn-yvnh `v- tr lx+`t `l-ptx `hl-mvjd `l-hkhn. ^7 vhqrybv lpny yhvh vkpr jlyh v+hrh mmqr dmyh z`t tvrt hyldt lzkr `v lnqbh. ^8 v`m-l` tm&` ydh dy sh vlqxh sty-trym `v sny bny yvnh `xd ljlh v`xd lx+`t vkpr jlyh hkhn v+hrh. __________________________________________________________________ Chapter 13 ^1 vydbr yhvh `l-msh v`l-`hrn l`mr. ^2 `dm ky-yhyh bjvr-bsrv s`t `v-$pxt `v bhrt vhyh bjvr-bsrv lngj &rjt vhvb` `l-`hrn hkhn `v `l-`xd mbnyv hkhnym. ^3 vr`h hkhn `t-hngj bjvr-hbsr vsjr bngj hpk lbn vmr`h hngj jmq mjvr bsrv ngj &rjt hv` vr`hv hkhn v+m` `tv. ^4 v`m-bhrt lbnh hv` bjvr bsrv vjmq `yn-mr`h mn-hjvr vsjrh l`- hpk lbn vh$gyr hkhn `t-hngj sbjt ymym. ^5 vr`hv hkhn byvm hsbyjy vhnh hngj jmd bjynyv l`-psh hngj bjvr vh$gyrv hkhn sbjt ymym snyt. ^6 vr`h hkhn `tv byvm hsbyjy snyt vhnh khh hngj vl`-psh hngj bjvr v+hrv hkhn m$pxt hv` vkb$ bgdyv v+hr. ^7 v`m-psh tpsh hm$pxt bjvr `xry hr`tv `l-hkhn l+hrtv vnr`h snyt `l-hkhn. ^8 vr`h hkhn vhnh psth hm$pxt bjvr v+m`v hkhn &rjt hv`. ^9 ngj &rjt ky thyh b`dm vhvb` `l-hkhn. ^10 vr`h hkhn vhnh s`t-lbnh bjvr vhy` hpkh sjr lbn vmxyt bsr xy bs`t. ^11 &rjt nvsnt hv` bjvr bsrv v+m`v hkhn l` y$grnv ky +m` hv`. ^12 v`m-prvx tprx h&rjt bjvr vk$th h&rjt `t kl-jvr hngj mr`sv vjd-rglyv lkl-mr`h jyny hkhn. ^13 vr`h hkhn vhnh k$th h&rjt `t-kl-bsrv v+hr `t-hngj klv hpk lbn +hvr hv`. ^14 vbyvm hr`vt bv bsr xy y+m`. ^15 vr`h hkhn `t-hbsr hxy v+m`v hbsr hxy +m` hv` &rjt hv`. ^16 `v ky ysvb hbsr hxy vnhpk llbn vb` `l-hkhn. ^17 vr`hv hkhn vhnh nhpk hngj llbn v+hr hkhn `t-hngj +hvr hv`. ^18 vbsr ky-yhyh bv-bjrv sxyn vnrp`. ^19 vhyh bmqvm hsxyn s`t lbnh `v bhrt lbnh `dmdmt vnr`h `l-hkhn. ^20 vr`h hkhn vhnh mr`h spl mn-hjvr vsjrh hpk lbn v+m`v hkhn ngj- &rjt hv` bsxyn prxh. ^21 v`m yr`nh hkhn vhnh `yn-bh sjr lbn vsplh `ynnh mn-hjvr vhy` khh vh$gyrv hkhn sbjt ymym. ^22 v`m-psh tpsh bjvr v+m` hkhn `tv ngj hv`. ^23 v`m-txtyh tjmd hbhrt l` psth &rbt hsxyn hv` v+hrv hkhn. ^24 `v bsr ky-yhyh bjrv mkvt-`s vhyth mxyt hmkvh bhrt lbnh `dmdmt `v lbnh. ^25 vr`h `th hkhn vhnh nhpk sjr lbn bbhrt vmr`h jmq mn-hjvr &rjt hv` bmkvh prxh v+m` `tv hkhn ngj &rjt hv`. ^26 v`m yr`nh hkhn vhnh `yn-bbhrt sjr lbn vsplh `ynnh mn-hjvr vhv` khh vh$gyrv hkhn sbjt ymym. ^27 vr`hv hkhn byvm hsbyjy `m-psh tpsh bjvr v+m` hkhn `tv ngj &rjt hv`. ^28 v`m-txtyh tjmd hbhrt l`-psth bjvr vhv` khh s`t hmkvh hv` v+hrv hkhn ky-&rbt hmkvh hv`. ^29 v`ys `v `sh ky-yhyh bv ngj br`s `v bzqn. ^30 vr`h hkhn `t-hngj vhnh mr`hv jmq mn-hjvr vbv sjr &hb dq v+m` `tv hkhn ntq hv` &rjt hr`s `v hzqn hv`. ^31 vky-yr`h hkhn `t-ngj hntq vhnh `yn-mr`hv jmq mn-hjvr vsjr sxr `yn bv vh$gyr hkhn `t-ngj hntq sbjt ymym. ^32 vr`h hkhn `t-hngj byvm hsbyjy vhnh l`-psh hntq vl`-hyh bv sjr &hb vmr`h hntq `yn jmq mn-hjvr. ^33 vhtglx v`t-hntq l` yglx vh$gyr hkhn `t-hntq sbjt ymym snyt. ^34 vr`h hkhn `t-hntq byvm hsbyjy vhnh l`-psh hntq bjvr vmr`hv `ynnv jmq mn-hjvr v+hr `tv hkhn vkb$ bgdyv v+hr. ^35 v`m-psh ypsh hntq bjvr `xry +hrtv. ^36 vr`hv hkhn vhnh psh hntq bjvr l`-ybqr hkhn lsjr h&hb +m` hv`. ^37 v`m-bjynyv jmd hntq vsjr sxr &mx-bv nrp` hntq +hvr hv` v+hrv hkhn. ^38 v`ys `v-`sh ky-yhyh bjvr-bsrm bhrt bhrt lbnt. ^39 vr`h hkhn vhnh bjvr-bsrm bhrt khvt lbnt bhq hv` prx bjvr +hvr hv`. ^40 v`ys ky ymr+ r`sv qrx hv` +hvr hv`. ^41 v`m mp`t pnyv ymr+ r`sv gbx hv` +hvr hv`. ^42 vky-yhyh bqrxt `v bgbxt ngj lbn `dmdm &rjt prxt hv` bqrxtv `v bgbxtv. ^43 vr`h `tv hkhn vhnh s`t-hngj lbnh `dmdmt bqrxtv `v bgbxtv kmr`h &rjt jvr bsr. ^44 `ys-&rvj hv` +m` hv` +m` y+m`nv hkhn br`sv ngjv. ^45 vh&rvj `sr-bv hngj bgdyv yhyv prmym vr`sv yhyh prvj vjl-spm yj+h v+m` +m` yqr`. ^46 kl-ymy `sr hngj bv y+m` +m` hv` bdd ysb mxv& lmxnh mvsbv. ^47 vhbgd ky-yhyh bv ngj &rjt bbgd &mr `v bbgd pstym. ^48 `v bsty `v bjrb lpstym vl&mr `v bjvr `v bkl-ml`kt jvr. ^49 vhyh hngj yrqrq `v `dmdm bbgd `v bjvr `v-bsty `v-bjrb `v bkl- kly-jvr ngj &rjt hv` vhr`h `t-hkhn. ^50 vr`h hkhn `t-hngj vh$gyr `t-hngj sbjt ymym. ^51 vr`h `t-hngj byvm hsbyjy ky-psh hngj bbgd `v-bsty `v-bjrb `v bjvr lkl `sr-yjsh hjvr lml`kh &rjt mm`rt hngj +m` hv`. ^52 vsrp `t-hbgd `v `t-hsty `v `t-hjrb b&mr `v bpstym `v `t-kl- kly hjvr `sr-yhyh bv hngj ky-&rjt mm`rt hv` b`s tsrp. ^53 v`m yr`h hkhn vhnh l`-psh hngj bbgd `v bsty `v bjrb `v bkl- kly-jvr. ^54 v&vh hkhn vkb$v `t `sr-bv hngj vh$gyrv sbjt-ymym snyt. ^55 vr`h hkhn `xry hkb$ `t-hngj vhnh l`-hpk hngj `t-jynv vhngj l`-psh +m` hv` b`s tsrpnv pxtt hv` bqrxtv `v bgbxtv. ^56 v`m r`h hkhn vhnh khh hngj `xry hkb$ `tv vqrj `tv mn-hbgd `v mn-hjvr `v mn-hsty `v mn-hjrb. ^57 v`m-tr`h jvd bbgd `v-bsty `v-bjrb `v bkl-kly-jvr prxt hv` b`s tsrpnv `t `sr-bv hngj. ^58 vhbgd `v-hsty `v-hjrb `v-kl-kly hjvr `sr tkb$ v$r mhm hngj vkb$ snyt v+hr. ^59 z`t tvrt ngj-&rjt bgd h&mr `v hpstym `v hsty `v hjrb `v kl- kly-jvr l+hrv `v l+m`v. __________________________________________________________________ Chapter 14 ^1 vydbr yhvh `l-msh l`mr. ^2 z`t thyh tvrt hm&rj byvm +hrtv vhvb` `l-hkhn. ^3 vy&` hkhn `l-mxv& lmxnh vr`h hkhn vhnh nrp` ngj-h&rjt mn- h&rvj. ^4 v&vh hkhn vlqx lm+hr sty-&prym xyvt +hrvt vj& `rz vsny tvljt v`zb. ^5 v&vh hkhn vsx+ `t-h&pvr h`xt `l-kly-xrs jl-mym xyym. ^6 `t-h&pr hxyh yqx `th v`t-j& h`rz v`t-sny htvljt v`t-h`zb v+bl `vtm v`t h&pr hxyh bdm h&pr hsx+h jl hmym hxyym. ^7 vhzh jl hm+hr mn-h&rjt sbj pjmym v+hrv vslx `t-h&pr hxyh jl- pny hsdh. ^8 vkb$ hm+hr `t-bgdyv vglx `t-kl-sjrv vrx& bmym v+hr v`xr ybv` `l-hmxnh vysb mxv& l`hlv sbjt ymym. ^9 vhyh byvm hsbyjy yglx `t-kl-sjrv `t-r`sv v`t-zqnv v`t gbt jynyv v`t-kl-sjrv yglx vkb$ `t-bgdyv vrx& `t-bsrv bmym v+hr. ^10 vbyvm hsmyny yqx sny-kbsym tmymm vkbsh `xt bt-snth tmymh vslsh jsrnym $lt mnxh blvlh bsmn vlg `xd smn. ^11 vhjmyd hkhn hm+hr `t h`ys hm+hr v`tm lpny yhvh ptx `hl mvjd. ^12 vlqx hkhn `t-hkbs h`xd vhqryb `tv l`sm v`t-lg hsmn vhnyp `tm tnvph lpny yhvh. ^13 vsx+ `t-hkbs bmqvm `sr ysx+ `t-hx+`t v`t-hjlh bmqvm hqds ky kx+`t h`sm hv` lkhn qds qdsym hv`. ^14 vlqx hkhn mdm h`sm vntn hkhn jl-tnvk `zn hm+hr hymnyt vjl- bhn ydv hymnyt vjl-bhn rglv hymnyt. ^15 vlqx hkhn mlg hsmn vy&q jl-kp hkhn hsm`lyt. ^16 v+bl hkhn `t-`&bjv hymnyt mn-hsmn `sr jl-kpv hsm`lyt vhzh mn- hsmn b`&bjv sbj pjmym lpny yhvh. ^17 vmytr hsmn `sr jl-kpv ytn hkhn jl-tnvk `zn hm+hr hymnyt vjl- bhn ydv hymnyt vjl-bhn rglv hymnyt jl dm h`sm. ^18 vhnvtr bsmn `sr jl-kp hkhn ytn jl-r`s hm+hr vkpr jlyv hkhn lpny yhvh. ^19 vjsh hkhn `t-hx+`t vkpr jl-hm+hr m+m`tv v`xr ysx+ `t-hjlh. ^20 vhjlh hkhn `t-hjlh v`t-hmnxh hmzbxh vkpr jlyv hkhn v+hr. ^21 v`m-dl hv` v`yn ydv msgt vlqx kbs `xd `sm ltnvph lkpr jlyv vjsrvn $lt `xd blvl bsmn lmnxh vlg smn. ^22 vsty trym `v sny bny yvnh `sr tsyg ydv vhyh `xd x+`t vh`xd jlh. ^23 vhby` `tm byvm hsmyny l+hrtv `l-hkhn `l-ptx `hl-mvjd lpny yhvh. ^24 vlqx hkhn `t-kbs h`sm v`t-lg hsmn vhnyp `tm hkhn tnvph lpny yhvh. ^25 vsx+ `t-kbs h`sm vlqx hkhn mdm h`sm vntn jl-tnvk `zn-hm+hr hymnyt vjl-bhn ydv hymnyt vjl-bhn rglv hymnyt. ^26 vmn-hsmn y&q hkhn jl-kp hkhn hsm`lyt. ^27 vhzh hkhn b`&bjv hymnyt mn-hsmn `sr jl-kpv hsm`lyt sbj pjmym lpny yhvh. ^28 vntn hkhn mn-hsmn `sr jl-kpv jl-tnvk `zn hm+hr hymnyt vjl- bhn ydv hymnyt vjl-bhn rglv hymnyt jl-mqvm dm h`sm. ^29 vhnvtr mn-hsmn `sr jl-kp hkhn ytn jl-r`s hm+hr lkpr jlyv lpny yhvh. ^30 vjsh `t-h`xd mn-htrym `v mn-bny hyvnh m`sr tsyg ydv. ^31 `t `sr-tsyg ydv `t-h`xd x+`t v`t-h`xd jlh jl-hmnxh vkpr hkhn jl hm+hr lpny yhvh. ^32 z`t tvrt `sr-bv ngj &rjt `sr l`-tsyg ydv b+hrtv. ^33 vydbr yhvh `l-msh v`l-`hrn l`mr. ^34 ky tb`v `l-`r& knjn `sr `ny ntn lkm l`xzh vntty ngj &rjt bbyt `r& `xztkm. ^35 vb` `sr-lv hbyt vhgyd lkhn l`mr kngj nr`h ly bbyt. ^36 v&vh hkhn vpnv `t-hbyt b+rm yb` hkhn lr`vt `t-hngj vl` y+m` kl-`sr bbyt v`xr kn yb` hkhn lr`vt `t-hbyt. ^37 vr`h `t-hngj vhnh hngj bqyrt hbyt sqjrvrt yrqrqt `v `dmdmt vmr`yhn spl mn-hqyr. ^38 vy&` hkhn mn-hbyt `l-ptx hbyt vh$gyr `t-hbyt sbjt ymym. ^39 vsb hkhn byvm hsbyjy vr`h vhnh psh hngj bqyrt hbyt. ^40 v&vh hkhn vxl&v `t-h`bnym `sr bhn hngj vhslykv `thn `l-mxv& ljyr `l-mqvm +m`. ^41 v`t-hbyt yq&j mbyt $byb vspkv `t-hjpr `sr hq&v `l-mxv& ljyr `l-mqvm +m`. ^42 vlqxv `bnym `xrvt vhby`v `l-txt h`bnym vjpr `xr yqx v+x `t- hbyt. ^43 v`m-ysvb hngj vprx bbyt `xr xl& `t-h`bnym v`xry hq&vt `t- hbyt v`xry h+vx. ^44 vb` hkhn vr`h vhnh psh hngj bbyt &rjt mm`rt hv` bbyt +m` hv`. ^45 vnt& `t-hbyt `t-`bnyv v`t-j&yv v`t kl-jpr hbyt vhv&y` `l- mxv& ljyr `l-mqvm +m`. ^46 vhb` `l-hbyt kl-ymy h$gyr `tv y+m` jd-hjrb. ^47 vhskb bbyt ykb$ `t-bgdyv vh`kl bbyt ykb$ `t-bgdyv. ^48 v`m-b` yb` hkhn vr`h vhnh l`-psh hngj bbyt `xry h+x `t-hbyt v+hr hkhn `t-hbyt ky nrp` hngj. ^49 vlqx lx+` `t-hbyt sty &prym vj& `rz vsny tvljt v`zb. ^50 vsx+ `t-h&pr h`xt `l-kly-xrs jl-mym xyym. ^51 vlqx `t-j&-h`rz v`t-h`zb v`t sny htvljt v`t h&pr hxyh v+bl `tm bdm h&pr hsxv+h vbmym hxyym vhzh `l-hbyt sbj pjmym. ^52 vx+` `t-hbyt bdm h&pvr vbmym hxyym vb&pr hxyh vbj& h`rz vb`zb vbsny htvljt. ^53 vslx `t-h&pr hxyh `l-mxv& ljyr `l-pny hsdh vkpr jl-hbyt v+hr. ^54 z`t htvrh lkl-ngj h&rjt vlntq. ^55 vl&rjt hbgd vlbyt. ^56 vls`t vl$pxt vlbhrt. ^57 lhvrt byvm h+m` vbyvm h+hr z`t tvrt h&rjt. __________________________________________________________________ Chapter 15 ^1 vydbr yhvh `l-msh v`l-`hrn l`mr. ^2 dbrv `l-bny ysr`l v`mrtm `lhm `ys `ys ky yhyh zb mbsrv zvbv +m` hv`. ^3 vz`t thyh +m`tv bzvbv rr bsrv `t-zvbv `v-hxtym bsrv mzvbv +m`tv hv`. ^4 kl-hmskb `sr yskb jlyv hzb y+m` vkl-hkly `sr-ysb jlyv y+m`. ^5 v`ys `sr ygj bmskbv ykb$ bgdyv vrx& bmym v+m` jd-hjrb. ^6 vhysb jl-hkly `sr-ysb jlyv hzb ykb$ bgdyv vrx& bmym v+m` jd- hjrb. ^7 vhngj bbsr hzb ykb$ bgdyv vrx& bmym v+m` jd-hjrb. ^8 vky-yrq hzb b+hvr vkb$ bgdyv vrx& bmym v+m` jd-hjrb. ^9 vkl-hmrkb `sr yrkb jlyv hzb y+m`. ^10 vkl-hngj bkl `sr yhyh txtyv y+m` jd-hjrb vhnvs` `vtm ykb$ bgdyv vrx& bmym v+m` jd-hjrb. ^11 vkl `sr ygj-bv hzb vydyv l`-s+p bmym vkb$ bgdyv vrx& bmym v+m` jd-hjrb. ^12 vkly-xrs `sr-ygj-bv hzb ysbr vkl-kly-j& ys+p bmym. ^13 vky-y+hr hzb mzvbv v$pr lv sbjt ymym l+hrtv vkb$ bgdyv vrx& bsrv bmym xyym v+hr. ^14 vbyvm hsmyny yqx-lv sty trym `v sny bny yvnh vb` lpny yhvh `l-ptx `hl mvjd vntnm `l-hkhn. ^15 vjsh `tm hkhn `xd x+`t vh`xd jlh vkpr jlyv hkhn lpny yhvh mzvbv. ^16 v`ys ky-t&` mmnv skbt-zrj vrx& bmym `t-kl-bsrv v+m` jd-hjrb. ^17 vkl-bgd vkl-jvr `sr-yhyh jlyv skbt-zrj vkb$ bmym v+m` jd- hjrb. ^18 v`sh `sr yskb `ys `th skbt-zrj vrx&v bmym v+m`v jd-hjrb. ^19 v`sh ky-thyh zbh dm yhyh zbh bbsrh sbjt ymym thyh bndth vkl- hngj bh y+m` jd-hjrb. ^20 vkl `sr tskb jlyv bndth y+m` vkl `sr-tsb jlyv y+m`. ^21 vkl-hngj bmskbh ykb$ bgdyv vrx& bmym v+m` jd-hjrb. ^22 vkl-hngj bkl-kly `sr-tsb jlyv ykb$ bgdyv vrx& bmym v+m` jd- hjrb. ^23 v`m jl-hmskb hv` `v jl-hkly `sr-hv` ysbt-jlyv bngjv-bv y+m` jd-hjrb. ^24 v`m skb yskb `ys `th vthy ndth jlyv v+m` sbjt ymym vkl-hmskb `sr-yskb jlyv y+m`. ^25 v`sh ky-yzvb zvb dmh ymym rbym bl` jt-ndth `v ky-tzvb jl- ndth kl-ymy zvb +m`th kymy ndth thyh +m`h hv`. ^26 kl-hmskb `sr-tskb jlyv kl-ymy zvbh kmskb ndth yhyh-lh vkl- hkly `sr tsb jlyv +m` yhyh k+m`t ndth. ^27 vkl-hnvgj bm y+m` vkb$ bgdyv vrx& bmym v+m` jd-hjrb. ^28 v`m-+hrh mzvbh v$prh lh sbjt ymym v`xr t+hr. ^29 vbyvm hsmyny tqx-lh sty trym `v sny bny yvnh vhby`h `vtm `l- hkhn `l-ptx `hl mvjd. ^30 vjsh hkhn `t-h`xd x+`t v`t-h`xd jlh vkpr jlyh hkhn lpny yhvh mzvb +m`th. ^31 vhzrtm `t-bny-ysr`l m+m`tm vl` ymtv b+m`tm b+m`m `t-mskny `sr btvkm. ^32 z`t tvrt hzb v`sr t&` mmnv skbt-zrj l+m`h-bh. ^33 vhdvh bndth vhzb `t-zvbv lzkr vlnqbh vl`ys `sr yskb jm-+m`h. __________________________________________________________________ Chapter 16 ^1 vydbr yhvh `l-msh `xry mvt sny bny `hrn bqrbtm lpny-yhvh vymtv. ^2 vy`mr yhvh `l-msh dbr `l-`hrn `xyk v`l-yb` bkl-jt `l-hqds mbyt lprkt `l-pny hkprt `sr jl-h`rn vl` ymvt ky bjnn `r`h jl- hkprt. ^3 bz`t yb` `hrn `l-hqds bpr bn-bqr lx+`t v`yl ljlh. ^4 ktnt-bd qds ylbs vmkn$y-bd yhyv jl-bsrv vb`bn+ bd yxgr vbm&npt bd y&np bgdy-qds hm vrx& bmym `t-bsrv vlbsm. ^5 vm`t jdt bny ysr`l yqx sny-sjyry jzym lx+`t v`yl `xd ljlh. ^6 vhqryb `hrn `t-pr hx+`t `sr-lv vkpr bjdv vbjd bytv. ^7 vlqx `t-sny hsjyrm vhjmyd `tm lpny yhvh ptx `hl mvjd. ^8 vntn `hrn jl-sny hsjyrm grlvt gvrl `xd lyhvh vgvrl `xd ljz`zl. ^9 vhqryb `hrn `t-hsjyr `sr jlh jlyv hgvrl lyhvh vjshv x+`t. ^10 vhsjyr `sr jlh jlyv hgvrl ljz`zl yjmd-xy lpny yhvh lkpr jlyv lslx `tv ljz`zl hmdbrh. ^11 vhqryb `hrn `t-pr hx+`t `sr-lv vkpr bjdv vbjd bytv vsx+ `t- pr hx+`t `sr-lv. ^12 vlqx ml`-hmxth gxly-`s mjl hmzbx mlpny yhvh vml` xpnyv q+rt $mym dqh vhby` mbyt lprkt. ^13 vntn `t-hq+rt jl-h`s lpny yhvh vk$h jnn hq+rt `t-hkprt `sr jl-hjdvt vl` ymvt. ^14 vlqx mdm hpr vhzh b`&bjv jl-pny hkprt qdmh vlpny hkprt yzh sbj-pjmym mn-hdm b`&bjv. ^15 vsx+ `t-sjyr hx+`t `sr ljm vhby` `t-dmv `l-mbyt lprkt vjsh `t-dmv k`sr jsh ldm hpr vhzh `tv jl-hkprt vlpny hkprt. ^16 vkpr jl-hqds m+m`t bny ysr`l vmpsjyhm lkl-x+`tm vkn yjsh l`hl mvjd hskn `tm btvk +m`tm. ^17 vkl-`dm l`-yhyh b`hl mvjd bb`v lkpr bqds jd-&`tv vkpr bjdv vbjd bytv vbjd kl-qhl ysr`l. ^18 vy&` `l-hmzbx `sr lpny-yhvh vkpr jlyv vlqx mdm hpr vmdm hsjyr vntn jl-qrnvt hmzbx $byb. ^19 vhzh jlyv mn-hdm b`&bjv sbj pjmym v+hrv vqdsv m+m`t bny ysr`l. ^20 vklh mkpr `t-hqds v`t-`hl mvjd v`t-hmzbx vhqryb `t-hsjyr hxy. ^21 v$mk `hrn `t-sty ydv jl r`s hsjyr hxy vhtvdh jlyv `t-kl-jvnt bny ysr`l v`t-kl-psjyhm lkl-x+`tm vntn `tm jl-r`s hsjyr vslx byd-`ys jty hmdbrh. ^22 vns` hsjyr jlyv `t-kl-jvntm `l-`r& gzrh vslx `t-hsjyr bmdbr. ^23 vb` `hrn `l-`hl mvjd vps+ `t-bgdy hbd `sr lbs bb`v `l-hqds vhnyxm sm. ^24 vrx& `t-bsrv bmym bmqvm qdvs vlbs `t-bgdyv vy&` vjsh `t-jltv v`t-jlt hjm vkpr bjdv vbjd hjm. ^25 v`t xlb hx+`t yq+yr hmzbxh. ^26 vhmslx `t-hsjyr ljz`zl ykb$ bgdyv vrx& `t-bsrv bmym v`xry-kn ybv` `l-hmxnh. ^27 v`t pr hx+`t v`t sjyr hx+`t `sr hvb` `t-dmm lkpr bqds yv&y` `l-mxv& lmxnh vsrpv b`s `t-jrtm v`t-bsrm v`t-prsm. ^28 vhsrp `tm ykb$ bgdyv vrx& `t-bsrv bmym v`xry-kn ybv` `l- hmxnh. ^29 vhyth lkm lxqt jvlm bxds hsbyjy bjsvr lxds tjnv `t-npstykm vkl-ml`kh l` tjsv h`zrx vhgr hgr btvkkm. ^30 ky-byvm hzh ykpr jlykm l+hr `tkm mkl x+`tykm lpny yhvh t+hrv. ^31 sbt sbtvn hy` lkm vjnytm `t-npstykm xqt jvlm. ^32 vkpr hkhn `sr-ymsx `tv v`sr yml` `t-ydv lkhn txt `byv vlbs `t-bgdy hbd bgdy hqds. ^33 vkpr `t-mqds hqds v`t-`hl mvjd v`t-hmzbx ykpr vjl hkhnym vjl- kl-jm hqhl ykpr. ^34 vhyth-z`t lkm lxqt jvlm lkpr jl-bny ysr`l mkl-x+`tm `xt bsnh vyjs k`sr &vh yhvh `t-msh. __________________________________________________________________ Chapter 17 ^1 vydbr yhvh `l-msh l`mr. ^2 dbr `l-`hrn v`l-bnyv v`l kl-bny ysr`l v`mrt `lyhm zh hdbr `sr- &vh yhvh l`mr. ^3 `ys `ys mbyt ysr`l `sr ysx+ svr `v-ksb `v-jz bmxnh `v `sr ysx+ mxv& lmxnh. ^4 v`l-ptx `hl mvjd l` hby`v lhqryb qrbn lyhvh lpny mskn yhvh dm yxsb l`ys hhv` dm spk vnkrt h`ys hhv` mqrb jmv. ^5 lmjn `sr yby`v bny ysr`l `t-zbxyhm `sr hm zbxym jl-pny hsdh vhby`m lyhvh `l-ptx `hl mvjd `l-hkhn vzbxv zbxy slmym lyhvh `vtm. ^6 vzrq hkhn `t-hdm jl-mzbx yhvh ptx `hl mvjd vhq+yr hxlb lryx nyxx lyhvh. ^7 vl`-yzbxv jvd `t-zbxyhm lsjyrm `sr hm znym `xryhm xqt jvlm thyh-z`t lhm ldrtm. ^8 v`lhm t`mr `ys `ys mbyt ysr`l vmn-hgr `sr-ygvr btvkm `sr-yjlh jlh `v-zbx. ^9 v`l-ptx `hl mvjd l` yby`nv ljsvt `tv lyhvh vnkrt h`ys hhv` mjmyv. ^10 v`ys `ys mbyt ysr`l vmn-hgr hgr btvkm `sr y`kl kl-dm vntty pny bnps h`klt `t-hdm vhkrty `th mqrb jmh. ^11 ky nps hbsr bdm hv` v`ny nttyv lkm jl-hmzbx lkpr jl-npstykm ky-hdm hv` bnps ykpr. ^12 jl-kn `mrty lbny ysr`l kl-nps mkm l`-t`kl dm vhgr hgr btvkkm l`-y`kl dm. ^13 v`ys `ys mbny ysr`l vmn-hgr hgr btvkm `sr y&vd &yd xyh `v- jvp `sr y`kl vspk `t-dmv vk$hv bjpr. ^14 ky-nps kl-bsr dmv bnpsv hv` v`mr lbny ysr`l dm kl-bsr l` t`klv ky nps kl-bsr dmv hv` kl-`klyv ykrt. ^15 vkl-nps `sr t`kl nblh v+rph b`zrx vbgr vkb$ bgdyv vrx& bmym v+m` jd-hjrb v+hr. ^16 v`m l` ykb$ vbsrv l` yrx& vns` jvnv. __________________________________________________________________ Chapter 18 ^1 vydbr yhvh `l-msh l`mr. ^2 dbr `l-bny ysr`l v`mrt `lhm `ny yhvh `lhykm. ^3 kmjsh `r&-m&rym `sr ysbtm-bh l` tjsv vkmjsh `r&-knjn `sr `ny mby` `tkm smh l` tjsv vbxqtyhm l` tlkv. ^4 `t-msp+y tjsv v`t-xqty tsmrv llkt bhm `ny yhvh `lhykm. ^5 vsmrtm `t-xqty v`t-msp+y `sr yjsh `tm h`dm vxy bhm `ny yhvh. ^6 `ys `ys `l-kl-s`r bsrv l` tqrbv lglvt jrvh `ny yhvh. ^7 jrvt `byk vjrvt `mk l` tglh `mk hv` l` tglh jrvth. ^8 jrvt `st-`byk l` tglh jrvt `byk hv`. ^9 jrvt `xvtk bt-`byk `v bt-`mk mvldt byt `v mvldt xv& l` tglh jrvtn. ^10 jrvt bt-bnk `v bt-btk l` tglh jrvtn ky jrvtk hnh. ^11 jrvt bt-`st `byk mvldt `byk `xvtk hv` l` tglh jrvth. ^12 jrvt `xvt-`byk l` tglh s`r `byk hv`. ^13 jrvt `xvt-`mk l` tglh ky-s`r `mk hv`. ^14 jrvt `xy-`byk l` tglh `l-`stv l` tqrb ddtk hv`. ^15 jrvt kltk l` tglh `st bnk hv` l` tglh jrvth. ^16 jrvt `st-`xyk l` tglh jrvt `xyk hv`. ^17 jrvt `sh vbth l` tglh `t-bt-bnh v`t-bt-bth l` tqx lglvt jrvth s`rh hnh zmh hv`. ^18 v`sh `l-`xth l` tqx l&rr lglvt jrvth jlyh bxyyh. ^19 v`l-`sh bndt +m`th l` tqrb lglvt jrvth. ^20 v`l-`st jmytk l`-ttn skbtk lzrj l+m`h-bh. ^21 vmzrjk l`-ttn lhjbyr lmlk vl` txll `t-sm `lhyk `ny yhvh. ^22 v`t-zkr l` tskb mskby `sh tvjbh hv`. ^23 vbkl-bhmh l`-ttn skbtk l+m`h-bh v`sh l`-tjmd lpny bhmh lrbjh tbl hv`. ^24 `l-t+m`v bkl-`lh ky bkl-`lh n+m`v hgvym `sr-`ny mslx mpnykm. ^25 vt+m` h`r& v`pqd jvnh jlyh vtq` h`r& `t-ysbyh. ^26 vsmrtm `tm `t-xqty v`t-msp+y vl` tjsv mkl htvjbt h`lh h`zrx vhgr hgr btvkkm. ^27 ky `t-kl-htvjbt h`l jsv `nsy-h`r& `sr lpnykm vt+m` h`r&. ^28 vl`-tqy` h`r& `tkm b+m`km `th k`sr q`h `t-hgvy `sr lpnykm. ^29 ky kl-`sr yjsh mkl htvjbt h`lh vnkrtv hnpsvt hjst mqrb jmm. ^30 vsmrtm `t-msmrty lblty jsvt mxqvt htvjbt `sr njsv lpnykm vl` t+m`v bhm `ny yhvh `lhykm. __________________________________________________________________ Chapter 19 ^1 vydbr yhvh `l-msh l`mr. ^2 dbr `l-kl-jdt bny-ysr`l v`mrt `lhm qdsym thyv ky qdvs `ny yhvh `lhykm. ^3 `ys `mv v`byv tyr`v v`t-sbtty tsmrv `ny yhvh `lhykm. ^4 `l-tpnv `l-h`lylm v`lhy m$kh l` tjsv lkm `ny yhvh `lhykm. ^5 vky tzbxv zbx slmym lyhvh lr&nkm tzbxhv. ^6 byvm zbxkm y`kl vmmxrt vhnvtr jd-yvm hslysy b`s ysrp. ^7 v`m h`kl y`kl byvm hslysy pgvl hv` l` yr&h. ^8 v`klyv jvnv ys` ky-`t-qds yhvh xll vnkrth hnps hhv` mjmyh. ^9 vbq&rkm `t-q&yr `r&km l` tklh p`t sdk lq&r vlq+ q&yrk l` tlq+. ^10 vkrmk l` tjvll vpr+ krmk l` tlq+ ljny vlgr tjzb `tm `ny yhvh `lhykm. ^11 l` tgnbv vl`-tkxsv vl`-tsqrv `ys bjmytv. ^12 vl`-tsbjv bsmy lsqr vxllt `t-sm `lhyk `ny yhvh. ^13 l`-tjsq `t-rjk vl` tgzl l`-tlyn pjlt skyr `tk jd-bqr. ^14 l`-tqll xrs vlpny jvr l` ttn mksl vyr`t m`lhyk `ny yhvh. ^15 l`-tjsv jvl bmsp+ l`-ts` pny-dl vl` thdr pny gdvl b&dq tsp+ jmytk. ^16 l`-tlk rkyl bjmyk l` tjmd jl-dm rjk `ny yhvh. ^17 l`-tsn` `t-`xyk blbbk hvkx tvkyx `t-jmytk vl`-ts` jlyv x+`. ^18 l`-tqm vl`-t+r `t-bny jmk v`hbt lrjk kmvk `ny yhvh. ^19 `t-xqty tsmrv bhmtk l`-trbyj kl`ym sdk l`-tzrj kl`ym vbgd kl`ym sj+nz l` yjlh jlyk. ^20 v`ys ky-yskb `t-`sh skbt-zrj vhv` spxh nxrpt l`ys vhpdh l` npdth `v xpsh l` ntn-lh bqrt thyh l` yvmtv ky-l` xpsh. ^21 vhby` `t-`smv lyhvh `l-ptx `hl mvjd `yl `sm. ^22 vkpr jlyv hkhn b`yl h`sm lpny yhvh jl-x+`tv `sr x+` vn$lx lv mx+`tv `sr x+`. ^23 vky-tb`v `l-h`r& vn+jtm kl-j& m`kl vjrltm jrltv `t-pryv sls snym yhyh lkm jrlym l` y`kl. ^24 vbsnh hrbyjt yhyh kl-pryv qds hlvlym lyhvh. ^25 vbsnh hxmyst t`klv `t-pryv lhv$yp lkm tbv`tv `ny yhvh `lhykm. ^26 l` t`klv jl-hdm l` tnxsv vl` tjvnnv. ^27 l` tqpv p`t r`skm vl` tsxyt `t p`t zqnk. ^28 vsr+ lnps l` ttnv bbsrkm vktbt qjqj l` ttnv bkm `ny yhvh. ^29 `l-txll `t-btk lhznvth vl`-tznh h`r& vml`h h`r& zmh. ^30 `t-sbtty tsmrv vmqdsy tyr`v `ny yhvh. ^31 `l-tpnv `l-h`bt v`l-hydjnym `l-tbqsv l+m`h bhm `ny yhvh `lhykm. ^32 mpny sybh tqvm vhdrt pny zqn vyr`t m`lhyk `ny yhvh. ^33 vky-ygvr `tk gr b`r&km l` tvnv `tv. ^34 k`zrx mkm yhyh lkm hgr hgr `tkm v`hbt lv kmvk ky-grym hyytm b`r& m&rym `ny yhvh `lhykm. ^35 l`-tjsv jvl bmsp+ bmdh bmsql vbmsvrh. ^36 m`zny &dq `bny-&dq `ypt &dq vhyn &dq yhyh lkm `ny yhvh `lhykm `sr-hv&`ty `tkm m`r& m&rym. ^37 vsmrtm `t-kl-xqty v`t-kl-msp+y vjsytm `tm `ny yhvh. __________________________________________________________________ Chapter 20 ^1 vydbr yhvh `l-msh l`mr. ^2 v`l-bny ysr`l t`mr `ys `ys mbny ysr`l vmn-hgr hgr bysr`l `sr ytn mzrjv lmlk mvt yvmt jm h`r& yrgmhv b`bn. ^3 v`ny `tn `t-pny b`ys hhv` vhkrty `tv mqrb jmv ky mzrjv ntn lmlk lmjn +m` `t-mqdsy vlxll `t-sm qdsy. ^4 v`m hjlm yjlymv jm h`r& `t-jynyhm mn-h`ys hhv` bttv mzrjv lmlk lblty hmyt `tv. ^5 vsmty `ny `t-pny b`ys hhv` vbmspxtv vhkrty `tv v`t kl-hznym `xryv lznvt `xry hmlk mqrb jmm. ^6 vhnps `sr tpnh `l-h`bt v`l-hydjnym lznt `xryhm vntty `t-pny bnps hhv` vhkrty `tv mqrb jmv. ^7 vhtqdstm vhyytm qdsym ky `ny yhvh `lhykm. ^8 vsmrtm `t-xqty vjsytm `tm `ny yhvh mqdskm. ^9 ky-`ys `ys `sr yqll `t-`byv v`t-`mv mvt yvmt `byv v`mv qll dmyv bv. ^10 v`ys `sr yn`p `t-`st `ys `sr yn`p `t-`st rjhv mvt-yvmt hn`p vhn`pt. ^11 v`ys `sr yskb `t-`st `byv jrvt `byv glh mvt-yvmtv snyhm dmyhm bm. ^12 v`ys `sr yskb `t-kltv mvt yvmtv snyhm tbl jsv dmyhm bm. ^13 v`ys `sr yskb `t-zkr mskby `sh tvjbh jsv snyhm mvt yvmtv dmyhm bm. ^14 v`ys `sr yqx `t-`sh v`t-`mh zmh hv` b`s ysrpv `tv v`thn vl`- thyh zmh btvkkm. ^15 v`ys `sr ytn skbtv bbhmh mvt yvmt v`t-hbhmh thrgv. ^16 v`sh `sr tqrb `l-kl-bhmh lrbjh `th vhrgt `t-h`sh v`t-hbhmh mvt yvmtv dmyhm bm. ^17 v`ys `sr-yqx `t-`xtv bt-`byv `v bt-`mv vr`h `t-jrvth vhy`- tr`h `t-jrvtv x$d hv` vnkrtv ljyny bny jmm jrvt `xtv glh jvnv ys`. ^18 v`ys `sr-yskb `t-`sh dvh vglh `t-jrvth `t-mqrh hjrh vhv` glth `t-mqvr dmyh vnkrtv snyhm mqrb jmm. ^19 vjrvt `xvt `mk v`xvt `byk l` tglh ky `t-s`rv hjrh jvnm ys`v. ^20 v`ys `sr yskb `t-ddtv jrvt ddv glh x+`m ys`v jryrym ymtv. ^21 v`ys `sr yqx `t-`st `xyv ndh hv` jrvt `xyv glh jryrym yhyv. ^22 vsmrtm `t-kl-xqty v`t-kl-msp+y vjsytm `tm vl`-tqy` `tkm h`r& `sr `ny mby` `tkm smh lsbt bh. ^23 vl` tlkv bxqt hgvy `sr-`ny mslx mpnykm ky `t-kl-`lh jsv v`q& bm. ^24 v`mr lkm `tm tyrsv `t-`dmtm v`ny `tnnh lkm lrst `th `r& zbt xlb vdbs `ny yhvh `lhykm `sr-hbdlty `tkm mn-hjmym. ^25 vhbdltm byn-hbhmh h+hrh l+m`h vbyn-hjvp h+m` l+hr vl`-tsq&v `t-npstykm bbhmh vbjvp vbkl `sr trms h`dmh `sr-hbdlty lkm l+m`. ^26 vhyytm ly qdsym ky qdvs `ny yhvh v`bdl `tkm mn-hjmym lhyvt ly. ^27 v`ys `v-`sh ky-yhyh bhm `vb `v ydjny mvt yvmtv b`bn yrgmv `tm dmyhm bm. __________________________________________________________________ Chapter 21 ^1 vy`mr yhvh `l-msh `mr `l-hkhnym bny `hrn v`mrt `lhm lnps l`- y+m` bjmyv. ^2 ky `m-ls`rv hqrb `lyv l`mv vl`byv vlbnv vlbtv vl`xyv. ^3 vl`xtv hbtvlh hqrvbh `lyv `sr l`-hyth l`ys lh y+m`. ^4 l` y+m` bjl bjmyv lhxlv. ^5 l`-yqrxh qrxh br`sm vp`t zqnm l` yglxv vbbsrm l` ysr+v sr+t. ^6 qdsym yhyv l`lhyhm vl` yxllv sm `lhyhm ky `t-`sy yhvh lxm `lhyhm hm mqrybm vhyv qds. ^7 `sh znh vxllh l` yqxv v`sh grvsh m`ysh l` yqxv ky-qds hv` l`lhyv. ^8 vqdstv ky-`t-lxm `lhyk hv` mqryb qds yhyh-lk ky qdvs `ny yhvh mqdskm. ^9 vbt `ys khn ky txl lznvt `t-`byh hy` mxllt b`s tsrp. ^10 vhkhn hgdvl m`xyv `sr-yv&q jl-r`sv smn hmsxh vml` `t-ydv llbs `t-hbgdym `t-r`sv l` yprj vbgdyv l` yprm. ^11 vjl kl-npst mt l` yb` l`byv vl`mv l` y+m`. ^12 vmn-hmqds l` y&` vl` yxll `t mqds `lhyv ky nzr smn msxt `lhyv jlyv `ny yhvh. ^13 vhv` `sh bbtvlyh yqx. ^14 `lmnh vgrvsh vxllh znh `t-`lh l` yqx ky `m-btvlh mjmyv yqx `sh. ^15 vl`-yxll zrjv bjmyv ky `ny yhvh mqdsv. ^16 vydbr yhvh `l-msh l`mr. ^17 dbr `l-`hrn l`mr `ys mzrjk ldrtm `sr yhyh bv mvm l` yqrb lhqryb lxm `lhyv. ^18 ky kl-`ys `sr-bv mvm l` yqrb `ys jvr `v p$x `v xrm `v srvj. ^19 `v `ys `sr-yhyh bv sbr rgl `v sbr yd. ^20 `v-gbn `v-dq `v tbll bjynv `v grb `v ylpt `v mrvx `sk. ^21 kl-`ys `sr-bv mvm mzrj `hrn hkhn l` ygs lhqryb `t-`sy yhvh mvm bv `t lxm `lhyv l` ygs lhqryb. ^22 lxm `lhyv mqdsy hqdsym vmn-hqdsym y`kl. ^23 `k `l-hprkt l` yb` v`l-hmzbx l` ygs ky-mvm bv vl` yxll `t- mqdsy ky `ny yhvh mqdsm. ^24 vydbr msh `l-`hrn v`l-bnyv v`l-kl-bny ysr`l. __________________________________________________________________ Chapter 22 ^1 vydbr yhvh `l-msh l`mr. ^2 dbr `l-`hrn v`l-bnyv vynzrv mqdsy bny-ysr`l vl` yxllv `t-sm qdsy `sr hm mqdsym ly `ny yhvh. ^3 `mr `lhm ldrtykm kl-`ys `sr-yqrb mkl-zrjkm `l-hqdsym `sr yqdysv bny-ysr`l lyhvh v+m`tv jlyv vnkrth hnps hhv` mlpny `ny yhvh. ^4 `ys `ys mzrj `hrn vhv` &rvj `v zb bqdsym l` y`kl jd `sr y+hr vhngj bkl-+m`-nps `v `ys `sr-t&` mmnv skbt-zrj. ^5 `v-`ys `sr ygj bkl-sr& `sr y+m`-lv `v b`dm `sr y+m`-lv lkl +m`tv. ^6 nps `sr tgj-bv v+m`h jd-hjrb vl` y`kl mn-hqdsym ky `m-rx& bsrv bmym. ^7 vb` hsms v+hr v`xr y`kl mn-hqdsym ky lxmv hv`. ^8 nblh v+rph l` y`kl l+m`h-bh `ny yhvh. ^9 vsmrv `t-msmrty vl`-ys`v jlyv x+` vmtv bv ky yxllhv `ny yhvh mqdsm. ^10 vkl-zr l`-y`kl qds tvsb khn vskyr l`-y`kl qds. ^11 vkhn ky-yqnh nps qnyn k$pv hv` y`kl bv vylyd bytv hm y`klv blxmv. ^12 vbt-khn ky thyh l`ys zr hv` btrvmt hqdsym l` t`kl. ^13 vbt-khn ky thyh `lmnh vgrvsh vzrj `yn lh vsbh `l-byt `byh knjvryh mlxm `byh t`kl vkl-zr l`-y`kl bv. ^14 v`ys ky-y`kl qds bsggh vy$p xmsytv jlyv vntn lkhn `t-hqds. ^15 vl` yxllv `t-qdsy bny ysr`l `t `sr-yrymv lyhvh. ^16 vhsy`v `vtm jvn `smh b`klm `t-qdsyhm ky `ny yhvh mqdsm. ^17 vydbr yhvh `l-msh l`mr. ^18 dbr `l-`hrn v`l-bnyv v`l kl-bny ysr`l v`mrt `lhm `ys `ys mbyt ysr`l vmn-hgr bysr`l `sr yqryb qrbnv lkl-ndryhm vlkl- ndbvtm `sr-yqrybv lyhvh ljlh. ^19 lr&nkm tmym zkr bbqr bksbym vbjzym. ^20 kl `sr-bv mvm l` tqrybv ky-l` lr&vn yhyh lkm. ^21 v`ys ky-yqryb zbx-slmym lyhvh lpl`-ndr `v lndbh bbqr `v b&`n tmym yhyh lr&vn kl-mvm l` yhyh-bv. ^22 jvrt `v sbvr `v-xrv& `v-yblt `v grb `v ylpt l`-tqrybv `lh lyhvh v`sh l`-ttnv mhm jl-hmzbx lyhvh. ^23 vsvr vsh srvj vqlv+ ndbh tjsh `tv vlndr l` yr&h. ^24 vmjvk vktvt vntvq vkrvt l` tqrybv lyhvh vb`r&km l` tjsv. ^25 vmyd bn-nkr l` tqrybv `t-lxm `lhykm mkl-`lh ky msxtm bhm mvm bm l` yr&v lkm. ^26 vydbr yhvh `l-msh l`mr. ^27 svr `v-ksb `v-jz ky yvld vhyh sbjt ymym txt `mv vmyvm hsmyny vhl`h yr&h lqrbn `sh lyhvh. ^28 vsvr `v-sh `tv v`t-bnv l` tsx+v byvm `xd. ^29 vky-tzbxv zbx-tvdh lyhvh lr&nkm tzbxv. ^30 byvm hhv` y`kl l`-tvtyrv mmnv jd-bqr `ny yhvh. ^31 vsmrtm m&vty vjsytm `tm `ny yhvh. ^32 vl` txllv `t-sm qdsy vnqdsty btvk bny ysr`l `ny yhvh mqdskm. ^33 hmv&y` `tkm m`r& m&rym lhyvt lkm l`lhym `ny yhvh. __________________________________________________________________ Chapter 23 ^1 vydbr yhvh `l-msh l`mr. ^2 dbr `l-bny ysr`l v`mrt `lhm mvjdy yhvh `sr-tqr`v `tm mqr`y qds `lh hm mvjdy. ^3 sst ymym tjsh ml`kh vbyvm hsbyjy sbt sbtvn mqr`-qds kl-ml`kh l` tjsv sbt hv` lyhvh bkl mvsbtykm. ^4 `lh mvjdy yhvh mqr`y qds `sr-tqr`v `tm bmvjdm. ^5 bxds hr`svn b`rbjh jsr lxds byn hjrbym p$x lyhvh. ^6 vbxmsh jsr yvm lxds hzh xg hm&vt lyhvh sbjt ymym m&vt t`klv. ^7 byvm hr`svn mqr`-qds yhyh lkm kl-ml`kt jbdh l` tjsv. ^8 vhqrbtm `sh lyhvh sbjt ymym byvm hsbyjy mqr`-qds kl-ml`kt jbdh l` tjsv. ^9 vydbr yhvh `l-msh l`mr. ^10 dbr `l-bny ysr`l v`mrt `lhm ky-tb`v `l-h`r& `sr `ny ntn lkm vq&rtm `t-q&yrh vhb`tm `t-jmr r`syt q&yrkm `l-hkhn. ^11 vhnyp `t-hjmr lpny yhvh lr&nkm mmxrt hsbt ynypnv hkhn. ^12 vjsytm byvm hnypkm `t-hjmr kbs tmym bn-sntv ljlh lyhvh. ^13 vmnxtv sny jsrnym $lt blvlh bsmn `sh lyhvh ryx nyxx vn$kh yyn rbyjt hhyn. ^14 vlxm vqly vkrml l` t`klv jd-j&m hyvm hzh jd hby`km `t-qrbn `lhykm xqt jvlm ldrtykm bkl msbtykm. ^15 v$prtm lkm mmxrt hsbt myvm hby`km `t-jmr htnvph sbj sbtvt tmymt thyynh. ^16 jd mmxrt hsbt hsbyjt t$prv xmsym yvm vhqrbtm mnxh xdsh lyhvh. ^17 mmvsbtykm tby`v lxm tnvph stym sny jsrnym $lt thyynh xm& t`pynh bkvrym lyhvh. ^18 vhqrbtm jl-hlxm sbjt kbsym tmymm bny snh vpr bn-bqr `xd v`ylm snym yhyv jlh lyhvh vmnxtm vn$kyhm `sh ryx-nyxx lyhvh. ^19 vjsytm sjyr-jzym `xd lx+`t vsny kbsym bny snh lzbx slmym. ^20 vhnyp hkhn `tm jl lxm hbkrym tnvph lpny yhvh jl-sny kbsym qds yhyv lyhvh lkhn. ^21 vqr`tm bj&m hyvm hzh mqr`-qds yhyh lkm kl-ml`kt jbdh l` tjsv xqt jvlm bkl-mvsbtykm ldrtykm. ^22 vbq&rkm `t-q&yr `r&km l`-tklh p`t sdk bq&rk vlq+ q&yrk l` tlq+ ljny vlgr tjzb `tm `ny yhvh `lhykm. ^23 vydbr yhvh `l-msh l`mr. ^24 dbr `l-bny ysr`l l`mr bxds hsbyjy b`xd lxds yhyh lkm sbtvn zkrvn trvjh mqr`-qds. ^25 kl-ml`kt jbdh l` tjsv vhqrbtm `sh lyhvh. ^26 vydbr yhvh `l-msh l`mr. ^27 `k bjsvr lxds hsbyjy hzh yvm hkprym hv` mqr`-qds yhyh lkm vjnytm `t-npstykm vhqrbtm `sh lyhvh. ^28 vkl-ml`kh l` tjsv bj&m hyvm hzh ky yvm kprym hv` lkpr jlykm lpny yhvh `lhykm. ^29 ky kl-hnps `sr l`-tjnh bj&m hyvm hzh vnkrth mjmyh. ^30 vkl-hnps `sr tjsh kl-ml`kh bj&m hyvm hzh vh`bdty `t-hnps hhv` mqrb jmh. ^31 kl-ml`kh l` tjsv xqt jvlm ldrtykm bkl msbtykm. ^32 sbt sbtvn hv` lkm vjnytm `t-npstykm btsjh lxds bjrb mjrb jd- jrb tsbtv sbtkm. ^33 vydbr yhvh `l-msh l`mr. ^34 dbr `l-bny ysr`l l`mr bxmsh jsr yvm lxds hsbyjy hzh xg h$kvt sbjt ymym lyhvh. ^35 byvm hr`svn mqr`-qds kl-ml`kt jbdh l` tjsv. ^36 sbjt ymym tqrybv `sh lyhvh byvm hsmyny mqr`-qds yhyh lkm vhqrbtm `sh lyhvh j&rt hv` kl-ml`kt jbdh l` tjsv. ^37 `lh mvjdy yhvh `sr-tqr`v `tm mqr`y qds lhqryb `sh lyhvh jlh vmnxh zbx vn$kym dbr-yvm byvmv. ^38 mlbd sbtt yhvh vmlbd mtnvtykm vmlbd kl-ndrykm vmlbd kl- ndbtykm `sr ttnv lyhvh. ^39 `k bxmsh jsr yvm lxds hsbyjy b`$pkm `t-tbv`t h`r& txgv `t-xg- yhvh sbjt ymym byvm hr`svn sbtvn vbyvm hsmyny sbtvn. ^40 vlqxtm lkm byvm hr`svn pry j& hdr kpt tmrym vjnp j&-jbt vjrby-nxl vsmxtm lpny yhvh `lhykm sbjt ymym. ^41 vxgtm `tv xg lyhvh sbjt ymym bsnh xqt jvlm ldrtykm bxds hsbyjy txgv `tv. ^42 b$kt tsbv sbjt ymym kl-h`zrx bysr`l ysbv b$kt. ^43 lmjn ydjv drtykm ky b$kvt hvsbty `t-bny ysr`l bhv&y`y `vtm m`r& m&rym `ny yhvh `lhykm. ^44 vydbr msh `t-mjdy yhvh `l-bny ysr`l. __________________________________________________________________ Chapter 24 ^1 vydbr yhvh `l-msh l`mr. ^2 &v `t-bny ysr`l vyqxv `lyk smn zyt zk ktyt lm`vr lhjlt nr tmyd. ^3 mxv& lprkt hjdt b`hl mvjd yjrk `tv `hrn mjrb jd-bqr lpny yhvh tmyd xqt jvlm ldrtykm. ^4 jl hmnrh h+hrh yjrk `t-hnrvt lpny yhvh tmyd. ^5 vlqxt $lt v`pyt `th stym jsrh xlvt sny jsrnym yhyh hxlh h`xt. ^6 vsmt `vtm stym mjrkvt ss hmjrkt jl hslxn h+hr lpny yhvh. ^7 vntt jl-hmjrkt lbnh zkh vhyth llxm l`zkrh `sh lyhvh. ^8 byvm hsbt byvm hsbt yjrknv lpny yhvh tmyd m`t bny-ysr`l bryt jvlm. ^9 vhyth l`hrn vlbnyv v`klhv bmqvm qds ky qds qdsym hv` lv m`sy yhvh xq-jvlm. ^10 vy&` bn-`sh ysr`lyt vhv` bn-`ys m&ry btvk bny ysr`l vyn&v bmxnh bn hysr`lyt v`ys hysr`ly. ^11 vyqb bn-h`sh hysr`lyt `t-hsm vyqll vyby`v `tv `l-msh vsm `mv slmyt bt-dbry lm+h-dn. ^12 vynyxhv bmsmr lprs lhm jl-py yhvh. ^13 vydbr yhvh `l-msh l`mr. ^14 hv&` `t-hmqll `l-mxv& lmxnh v$mkv kl-hsmjym `t-ydyhm jl-r`sv vrgmv `tv kl-hjdh. ^15 v`l-bny ysr`l tdbr l`mr `ys `ys ky-yqll `lhyv vns` x+`v. ^16 vnqb sm-yhvh mvt yvmt rgvm yrgmv-bv kl-hjdh kgr k`zrx bnqbv- sm yvmt. ^17 v`ys ky ykh kl-nps `dm mvt yvmt. ^18 vmkh nps-bhmh yslmnh nps txt nps. ^19 v`ys ky-ytn mvm bjmytv k`sr jsh kn yjsh lv. ^20 sbr txt sbr jyn txt jyn sn txt sn k`sr ytn mvm b`dm kn yntn bv. ^21 vmkh bhmh yslmnh vmkh `dm yvmt. ^22 msp+ `xd yhyh lkm kgr k`zrx yhyh ky `ny yhvh `lhykm. ^23 vydbr msh `l-bny ysr`l vyv&y`v `t-hmqll `l-mxv& lmxnh vyrgmv `tv `bn vbny-ysr`l jsv k`sr &vh yhvh `t-msh. __________________________________________________________________ Chapter 25 ^1 vydbr yhvh `l-msh bhr $yny l`mr. ^2 dbr `l-bny ysr`l v`mrt `lhm ky tb`v `l-h`r& `sr `ny ntn lkm vsbth h`r& sbt lyhvh. ^3 ss snym tzrj sdk vss snym tzmr krmk v`$pt `t-tbv`th. ^4 vbsnh hsbyjt sbt sbtvn yhyh l`r& sbt lyhvh sdk l` tzrj vkrmk l` tzmr. ^5 `t $pyx q&yrk l` tq&vr v`t-jnby nzyrk l` tb&r snt sbtvn yhyh l`r&. ^6 vhyth sbt h`r& lkm l`klh lk vljbdk vl`mtk vlskyrk vltvsbk hgrym jmk. ^7 vlbhmtk vlxyh `sr b`r&k thyh kl-tbv`th l`kl. ^8 v$prt lk sbj sbtt snym sbj snym sbj pjmym vhyv lk ymy sbj sbtt hsnym tsj v`rbjym snh. ^9 vhjbrt svpr trvjh bxds hsbjy bjsvr lxds byvm hkprym tjbyrv svpr bkl-`r&km. ^10 vqdstm `t snt hxmsym snh vqr`tm drvr b`r& lkl-ysbyh yvbl hv` thyh lkm vsbtm `ys `l-`xztv v`ys `l-mspxtv tsbv. ^11 yvbl hv` snt hxmsym snh thyh lkm l` tzrjv vl` tq&rv `t- $pyxyh vl` tb&rv `t-nzryh. ^12 ky yvbl hv` qds thyh lkm mn-hsdh t`klv `t-tbv`th. ^13 bsnt hyvbl hz`t tsbv `ys `l-`xztv. ^14 vky-tmkrv mmkr ljmytk `v qnh myd jmytk `l-tvnv `ys `t-`xyv. ^15 bm$pr snym `xr hyvbl tqnh m`t jmytk bm$pr sny-tbv`t ymkr-lk. ^16 lpy rb hsnym trbh mqntv vlpy mj+ hsnym tmjy+ mqntv ky m$pr tbv`t hv` mkr lk. ^17 vl` tvnv `ys `t-jmytv vyr`t m`lhyk ky `ny yhvh `lhykm. ^18 vjsytm `t-xqty v`t-msp+y tsmrv vjsytm `tm vysbtm jl-h`r& lb+x. ^19 vntnh h`r& pryh v`kltm lsbj vysbtm lb+x jlyh. ^20 vky t`mrv mh-n`kl bsnh hsbyjt hn l` nzrj vl` n`$p `t- tbv`tnv. ^21 v&vyty `t-brkty lkm bsnh hssyt vjst `t-htbv`h lsls hsnym. ^22 vzrjtm `t hsnh hsmynt v`kltm mn-htbv`h ysn jd hsnh htsyjt jd- bv` tbv`th t`klv ysn. ^23 vh`r& l` tmkr l&mtt ky-ly h`r& ky-grym vtvsbym `tm jmdy. ^24 vbkl `r& `xztkm g`lh ttnv l`r&. ^25 ky-ymvk `xyk vmkr m`xztv vb` g`lv hqrb `lyv vg`l `t mmkr `xyv. ^26 v`ys ky l` yhyh-lv g`l vhsygh ydv vm&` kdy g`ltv. ^27 vxsb `t-sny mmkrv vhsyb `t-hjdp l`ys `sr mkr-lv vsb l`xztv. ^28 v`m l`-m&`h ydv dy hsyb lv vhyh mmkrv byd hqnh `tv jd snt hyvbl vy&` bybl vsb l`xztv. ^29 v`ys ky-ymkr byt-mvsb jyr xvmh vhyth g`ltv jd-tm snt mmkrv ymym thyh g`ltv. ^30 v`m l`-yg`l jd-ml`t lv snh tmymh vqm hbyt `sr-bjyr `sr-l` xmh l&mytt lqnh `tv ldrtyv l` y&` bybl. ^31 vbty hx&rym `sr `yn-lhm xmh $byb jl-sdh h`r& yxsb g`lh thyh- lv vbybl y&`. ^32 vjry hlvym bty jry `xztm g`lt jvlm thyh llvym. ^33 v`sr yg`l mn-hlvym vy&` mmkr-byt vjyr `xztv bybl ky bty jry hlvym hv` `xztm btvk bny ysr`l. ^34 vsdh mgrs jryhm l` ymkr ky-`xzt jvlm hv` lhm. ^35 vky-ymvk `xyk vm+h ydv jmk vhxzqt bv gr vtvsb vxy jmk. ^36 `l-tqx m`tv nsk vtrbyt vyr`t m`lhyk vxy `xyk jmk. ^37 `t-k$pk l`-ttn lv bnsk vbmrbyt l`-ttn `klk. ^38 `ny yhvh `lhykm `sr-hv&`ty `tkm m`r& m&rym ltt lkm `t-`r& knjn lhyvt lkm l`lhym. ^39 vky-ymvk `xyk jmk vnmkr-lk l`-tjbd bv jbdt jbd. ^40 kskyr ktvsb yhyh jmk jd-snt hybl yjbd jmk. ^41 vy&` mjmk hv` vbnyv jmv vsb `l-mspxtv v`l-`xzt `btyv ysvb. ^42 ky-jbdy hm `sr-hv&`ty `tm m`r& m&rym l` ymkrv mmkrt jbd. ^43 l`-trdh bv bprk vyr`t m`lhyk. ^44 vjbdk v`mtk `sr yhyv-lk m`t hgvym `sr $bybtykm mhm tqnv jbd v`mh. ^45 vgm mbny htvsbym hgrym jmkm mhm tqnv vmmspxtm `sr jmkm `sr hvlydv b`r&km vhyv lkm l`xzh. ^46 vhtnxltm `tm lbnykm `xrykm lrst `xzh ljlm bhm tjbdv vb`xykm bny-ysr`l `ys b`xyv l`-trdh bv bprk. ^47 vky tsyg yd gr vtvsb jmk vmk `xyk jmv vnmkr lgr tvsb jmk `v ljqr mspxt gr. ^48 `xry nmkr g`lh thyh-lv `xd m`xyv yg`lnv. ^49 `v-ddv `v bn-ddv yg`lnv `v-ms`r bsrv mmspxtv yg`lnv `v-hsygh ydv vng`l. ^50 vxsb jm-qnhv msnt hmkrv lv jd snt hybl vhyh k$p mmkrv bm$pr snym kymy skyr yhyh jmv. ^51 `m-jvd rbvt bsnym lpyhn ysyb g`ltv mk$p mqntv. ^52 v`m-mj+ ns`r bsnym jd-snt hybl vxsb-lv kpy snyv ysyb `t- g`ltv. ^53 kskyr snh bsnh yhyh jmv l`-yrdnv bprk ljynyk. ^54 v`m-l` yg`l b`lh vy&` bsnt hybl hv` vbnyv jmv. ^55 ky-ly bny-ysr`l jbdym jbdy hm `sr-hv&`ty `vtm m`r& m&rym `ny yhvh `lhykm. __________________________________________________________________ Chapter 26 ^1 l`-tjsv lkm `lylm vp$l vm&bh l`-tqymv lkm v`bn mskyt l` ttnv b`r&km lhstxvt jlyh ky `ny yhvh `lhykm. ^2 `t-sbtty tsmrv vmqdsy tyr`v `ny yhvh. ^3 `m-bxqty tlkv v`t-m&vty tsmrv vjsytm `tm. ^4 vntty gsmykm bjtm vntnh h`r& ybvlh vj& hsdh ytn pryv. ^5 vhsyg lkm dys `t-b&yr vb&yr ysyg `t-zrj v`kltm lxmkm lsbj vysbtm lb+x b`r&km. ^6 vntty slvm b`r& vskbtm v`yn mxryd vhsbty xyh rjh mn-h`r& vxrb l`-tjbr b`r&km. ^7 vrdptm `t-`ybykm vnplv lpnykm lxrb. ^8 vrdpv mkm xmsh m`h vm`h mkm rbbh yrdpv vnplv `ybykm lpnykm lxrb. ^9 vpnyty `lykm vhpryty `tkm vhrbyty `tkm vhqymty `t-bryty `tkm. ^10 v`kltm ysn nvsn vysn mpny xds tv&y`v. ^11 vntty mskny btvkkm vl`-tgjl npsy `tkm. ^12 vhthlkty btvkkm vhyyty lkm l`lhym v`tm thyv-ly ljm. ^13 `ny yhvh `lhykm `sr hv&`ty `tkm m`r& m&rym mhyt lhm jbdym v`sbr m+t jlkm v`vlk `tkm qvmmyvt. ^14 v`m-l` tsmjv ly vl` tjsv `t kl-hm&vt h`lh. ^15 v`m-bxqty tm`$v v`m `t-msp+y tgjl npskm lblty jsvt `t-kl- m&vty lhprkm `t-bryty. ^16 `p-`ny `jsh-z`t lkm vhpqdty jlykm bhlh `t-hsxpt v`t-hqdxt mklvt jynym vmdybt nps vzrjtm lryq zrjkm v`klhv `ybykm. ^17 vntty pny bkm vngptm lpny `ybykm vrdv bkm sn`ykm vn$tm v`yn- rdp `tkm. ^18 v`m-jd-`lh l` tsmjv ly vy$pty ly$rh `tkm sbj jl-x+`tykm. ^19 vsbrty `t-g`vn jzkm vntty `t-smykm kbrzl v`t-`r&km knxsh. ^20 vtm lryq kxkm vl`-ttn `r&km `t-ybvlh vj& h`r& l` ytn pryv. ^21 v`m-tlkv jmy qry vl` t`bv lsmj ly vy$pty jlykm mkh sbj kx+`tykm. ^22 vhslxty bkm `t-xyt hsdh vsklh `tkm vhkryth `t-bhmtkm vhmjy+h `tkm vnsmv drkykm. ^23 v`m-b`lh l` tv$rv ly vhlktm jmy qry. ^24 vhlkty `p-`ny jmkm bqry vhkyty `tkm gm-`ny sbj jl-x+`tykm. ^25 vhb`ty jlykm xrb nqmt nqm-bryt vn`$ptm `l-jrykm vslxty dbr btvkkm vnttm byd-`vyb. ^26 bsbry lkm m+h-lxm v`pv jsr nsym lxmkm btnvr `xd vhsybv lxmkm bmsql v`kltm vl` tsbjv. ^27 v`m-bz`t l` tsmjv ly vhlktm jmy bqry. ^28 vhlkty jmkm bxmt-qry vy$rty `tkm `p-`ny sbj jl-x+`tykm. ^29 v`kltm bsr bnykm vbsr bntykm t`klv. ^30 vhsmdty `t-bmtykm vhkrty `t-xmnykm vntty `t-pgrykm jl-pgry glvlykm vgjlh npsy `tkm. ^31 vntty `t-jrykm xrbh vhsmvty `t-mqdsykm vl` `ryx bryx nyxxkm. ^32 vhsmty `ny `t-h`r& vsmmv jlyh `ybykm hysbym bh. ^33 v`tkm `zrh bgvym vhryqty `xrykm xrb vhyth `r&km smmh vjrykm yhyv xrbh. ^34 `z tr&h h`r& `t-sbttyh kl ymy hsmh v`tm b`r& `ybykm `z tsbt h`r& vhr&t `t-sbttyh. ^35 kl-ymy hsmh tsbt `t `sr l`-sbth bsbttykm bsbtkm jlyh. ^36 vhns`rym bkm vhb`ty mrk blbbm b`r&t `ybyhm vrdp `tm qvl jlh ndp vn$v mn$t-xrb vnplv v`yn rdp. ^37 vkslv `ys-b`xyv kmpny-xrb vrdp `yn vl`-thyh lkm tqvmh lpny `ybykm. ^38 v`bdtm bgvym v`klh `tkm `r& `ybykm. ^39 vhns`rym bkm ymqv bjvnm b`r&t `ybykm v`p bjvnt `btm `tm ymqv. ^40 vhtvdv `t-jvnm v`t-jvn `btm bmjlm `sr mjlv-by v`p `sr-hlkv jmy bqry. ^41 `p-`ny `lk jmm bqry vhb`ty `tm b`r& `ybyhm `v-`z yknj lbbm hjrl v`z yr&v `t-jvnm. ^42 vzkrty `t-bryty yjqvb v`p `t-bryty y&xq v`p `t-bryty `brhm `zkr vh`r& `zkr. ^43 vh`r& tjzb mhm vtr& `t-sbttyh bhsmh mhm vhm yr&v `t-jvnm yjn vbyjn bmsp+y m`$v v`t-xqty gjlh npsm. ^44 v`p-gm-z`t bhyvtm b`r& `ybyhm l`-m`$tym vl`-gjltym lkltm lhpr bryty `tm ky `ny yhvh `lhyhm. ^45 vzkrty lhm bryt r`snym `sr hv&`ty-`tm m`r& m&rym ljyny hgvym lhyvt lhm l`lhym `ny yhvh. ^46 `lh hxqym vhmsp+ym vhtvrt `sr ntn yhvh bynv vbyn bny ysr`l bhr $yny byd-msh. __________________________________________________________________ Chapter 27 ^1 vydbr yhvh `l-msh l`mr. ^2 dbr `l-bny ysr`l v`mrt `lhm `ys ky ypl` ndr bjrkk npst lyhvh. ^3 vhyh jrkk hzkr mbn jsrym snh vjd bn-ssym snh vhyh jrkk xmsym sql k$p bsql hqds. ^4 v`m-nqbh hv` vhyh jrkk slsym sql. ^5 v`m mbn-xms snym vjd bn-jsrym snh vhyh jrkk hzkr jsrym sqlym vlnqbh jsrt sqlym. ^6 v`m mbn-xds vjd bn-xms snym vhyh jrkk hzkr xmsh sqlym k$p vlnqbh jrkk slst sqlym k$p. ^7 v`m mbn-ssym snh vmjlh `m-zkr vhyh jrkk xmsh jsr sql vlnqbh jsrh sqlym. ^8 v`m-mk hv` mjrkk vhjmydv lpny hkhn vhjryk `tv hkhn jl-py `sr tsyg yd hndr yjryknv hkhn. ^9 v`m-bhmh `sr yqrybv mmnh qrbn lyhvh kl `sr ytn mmnv lyhvh yhyh-qds. ^10 l` yxlypnv vl`-ymyr `tv +vb brj `v-rj b+vb v`m-hmr ymyr bhmh bbhmh vhyh-hv` vtmvrtv yhyh-qds. ^11 v`m kl-bhmh +m`h `sr l`-yqrybv mmnh qrbn lyhvh vhjmyd `t- hbhmh lpny hkhn. ^12 vhjryk hkhn `th byn +vb vbyn rj kjrkk hkhn kn yhyh. ^13 v`m-g`l yg`lnh vy$p xmystv jl-jrkk. ^14 v`ys ky-yqds `t-bytv qds lyhvh vhjrykv hkhn byn +vb vbyn rj k`sr yjryk `tv hkhn kn yqvm. ^15 v`m-hmqdys yg`l `t-bytv vy$p xmysyt k$p-jrkk jlyv vhyh lv. ^16 v`m msdh `xztv yqdys `ys lyhvh vhyh jrkk lpy zrjv zrj xmr sjrym bxmsym sql k$p. ^17 `m-msnt hybl yqdys sdhv kjrkk yqvm. ^18 v`m-`xr hybl yqdys sdhv vxsb-lv hkhn `t-hk$p jl-py hsnym hnvtrt jd snt hybl vngrj mjrkk. ^19 v`m-g`l yg`l `t-hsdh hmqdys `tv vy$p xmsyt k$p-jrkk jlyv vqm lv. ^20 v`m-l` yg`l `t-hsdh v`m-mkr `t-hsdh l`ys `xr l` yg`l jvd. ^21 vhyh hsdh b&`tv bybl qds lyhvh ksdh hxrm lkhn thyh `xztv. ^22 v`m `t-sdh mqntv `sr l` msdh `xztv yqdys lyhvh. ^23 vxsb-lv hkhn `t mk$t hjrkk jd snt hybl vntn `t-hjrkk byvm hhv` qds lyhvh. ^24 bsnt hyvbl ysvb hsdh l`sr qnhv m`tv l`sr-lv `xzt h`r&. ^25 vkl-jrkk yhyh bsql hqds jsrym grh yhyh hsql. ^26 `k-bkvr `sr-ybkr lyhvh bbhmh l`-yqdys `ys `tv `m-svr `m-sh lyhvh hv`. ^27 v`m bbhmh h+m`h vpdh bjrkk vy$p xmstv jlyv v`m-l` yg`l vnmkr bjrkk. ^28 `k-kl-xrm `sr yxrm `ys lyhvh mkl-`sr-lv m`dm vbhmh vmsdh `xztv l` ymkr vl` yg`l kl-xrm qds-qdsym hv` lyhvh. ^29 kl-xrm `sr yxrm mn-h`dm l` ypdh mvt yvmt. ^30 vkl-mjsr h`r& mzrj h`r& mpry hj& lyhvh hv` qds lyhvh. ^31 v`m-g`l yg`l `ys mmjsrv xmsytv y$p jlyv. ^32 vkl-mjsr bqr v&`n kl `sr-yjbr txt hsb+ hjsyry yhyh-qds lyhvh. ^33 l` ybqr byn-+vb lrj vl` ymyrnv v`m-hmr ymyrnv vhyh-hv` vtmvrtv yhyh-qds l` yg`l. ^34 `lh hm&vt `sr &vh yhvh `t-msh `l-bny ysr`l bhr $yny. __________________________________________________________________ Numbers __________________________________________________________________ Chapter 1 ^1 vydbr yhvh `l-msh bmdbr $yny b`hl mvjd b`xd lxds hsny bsnh hsnyt l&`tm m`r& m&rym l`mr. ^2 s`v `t-r`s kl-jdt bny-ysr`l lmspxtm lbyt `btm bm$pr smvt kl- zkr lglgltm. ^3 mbn jsrym snh vmjlh kl-y&` &b` bysr`l tpqdv `tm l&b`tm `th v`hrn. ^4 v`tkm yhyv `ys `ys lm+h `ys r`s lbyt-`btyv hv`. ^5 v`lh smvt h`nsym `sr yjmdv `tkm lr`vbn `ly&vr bn-sdy`vr. ^6 lsmjvn slmy`l bn-&vrysdy. ^7 lyhvdh nxsvn bn-jmyndb. ^8 lysskr ntn`l bn-&vjr. ^9 lzbvln `ly`b bn-xln. ^10 lbny yv$p l`prym `lysmj bn-jmyhvd lmnsh gmly`l bn-pdh&vr. ^11 lbnymn `bydn bn-gdjny. ^12 ldn `xyjzr bn-jmysdy. ^13 l`sr pgjy`l bn-jkrn. ^14 lgd `ly$p bn-djv`l. ^15 lnptly `xyrj bn-jynn. ^16 `lh qry`y hjdh nsy`y m+vt `bvtm r`sy `lpy ysr`l hm. ^17 vyqx msh v`hrn `t h`nsym h`lh `sr nqbv bsmvt. ^18 v`t kl-hjdh hqhylv b`xd lxds hsny vytyldv jl-mspxtm lbyt `btm bm$pr smvt mbn jsrym snh vmjlh lglgltm. ^19 k`sr &vh yhvh `t-msh vypqdm bmdbr $yny. ^20 vyhyv bny-r`vbn bkr ysr`l tvldtm lmspxtm lbyt `btm bm$pr smvt lglgltm kl-zkr mbn jsrym snh vmjlh kl y&` &b`. ^21 pqdyhm lm+h r`vbn ssh v`rbjym `lp vxms m`vt. ^22 lbny smjvn tvldtm lmspxtm lbyt `btm pqdyv bm$pr smvt lglgltm kl-zkr mbn jsrym snh vmjlh kl y&` &b`. ^23 pqdyhm lm+h smjvn tsjh vxmsym `lp vsls m`vt. ^24 lbny gd tvldtm lmspxtm lbyt `btm bm$pr smvt mbn jsrym snh vmjlh kl y&` &b`. ^25 pqdyhm lm+h gd xmsh v`rbjym `lp vss m`vt vxmsym. ^26 lbny yhvdh tvldtm lmspxtm lbyt `btm bm$pr smt mbn jsrym snh vmjlh kl y&` &b`. ^27 pqdyhm lm+h yhvdh `rbjh vsbjym `lp vss m`vt. ^28 lbny ysskr tvldtm lmspxtm lbyt `btm bm$pr smt mbn jsrym snh vmjlh kl y&` &b`. ^29 pqdyhm lm+h ysskr `rbjh vxmsym `lp v`rbj m`vt. ^30 lbny zbvln tvldtm lmspxtm lbyt `btm bm$pr smt mbn jsrym snh vmjlh kl y&` &b`. ^31 pqdyhm lm+h zbvln sbjh vxmsym `lp v`rbj m`vt. ^32 lbny yv$p lbny `prym tvldtm lmspxtm lbyt `btm bm$pr smt mbn jsrym snh vmjlh kl y&` &b`. ^33 pqdyhm lm+h `prym `rbjym `lp vxms m`vt. ^34 lbny mnsh tvldtm lmspxtm lbyt `btm bm$pr smvt mbn jsrym snh vmjlh kl y&` &b`. ^35 pqdyhm lm+h mnsh snym vslsym `lp vm`tym. ^36 lbny bnymn tvldtm lmspxtm lbyt `btm bm$pr smt mbn jsrym snh vmjlh kl y&` &b`. ^37 pqdyhm lm+h bnymn xmsh vslsym `lp v`rbj m`vt. ^38 lbny dn tvldtm lmspxtm lbyt `btm bm$pr smt mbn jsrym snh vmjlh kl y&` &b`. ^39 pqdyhm lm+h dn snym vssym `lp vsbj m`vt. ^40 lbny `sr tvldtm lmspxtm lbyt `btm bm$pr smt mbn jsrym snh vmjlh kl y&` &b`. ^41 pqdyhm lm+h `sr `xd v`rbjym `lp vxms m`vt. ^42 bny nptly tvldtm lmspxtm lbyt `btm bm$pr smt mbn jsrym snh vmjlh kl y&` &b`. ^43 pqdyhm lm+h nptly slsh vxmsym `lp v`rbj m`vt. ^44 `lh hpqdym `sr pqd msh v`hrn vnsy`y ysr`l snym jsr `ys `ys- `xd lbyt-`btyv hyv. ^45 vyhyv kl-pqvdy bny-ysr`l lbyt `btm mbn jsrym snh vmjlh kl- y&` &b` bysr`l. ^46 vyhyv kl-hpqdym ss-m`vt `lp vslst `lpym vxms m`vt vxmsym. ^47 vhlvym lm+h `btm l` htpqdv btvkm. ^48 vydbr yhvh `l-msh l`mr. ^49 `k `t-m+h lvy l` tpqd v`t-r`sm l` ts` btvk bny ysr`l. ^50 v`th hpqd `t-hlvym jl-mskn hjdt vjl kl-klyv vjl kl-`sr-lv hmh ys`v `t-hmskn v`t-kl-klyv vhm ysrthv v$byb lmskn yxnv. ^51 vbn$j hmskn yvrydv `tv hlvym vbxnt hmskn yqymv `tv hlvym vhzr hqrb yvmt. ^52 vxnv bny ysr`l `ys jl-mxnhv v`ys jl-dglv l&b`tm. ^53 vhlvym yxnv $byb lmskn hjdt vl`-yhyh q&p jl-jdt bny ysr`l vsmrv hlvym `t-msmrt mskn hjdvt. ^54 vyjsv bny ysr`l kkl `sr &vh yhvh `t-msh kn jsv. __________________________________________________________________ Chapter 2 ^1 vydbr yhvh `l-msh v`l-`hrn l`mr. ^2 `ys jl-dglv b`tt lbyt `btm yxnv bny ysr`l mngd $byb l`hl-mvjd yxnv. ^3 vhxnym qdmh mzrxh dgl mxnh yhvdh l&b`tm vnsy` lbny yhvdh nxsvn bn-jmyndb. ^4 v&b`v vpqdyhm `rbjh vsbjym `lp vss m`vt. ^5 vhxnym jlyv m+h ysskr vnsy` lbny ysskr ntn`l bn-&vjr. ^6 v&b`v vpqdyv `rbjh vxmsym `lp v`rbj m`vt. ^7 m+h zbvln vnsy` lbny zbvln `ly`b bn-xln. ^8 v&b`v vpqdyv sbjh vxmsym `lp v`rbj m`vt. ^9 kl-hpqdym lmxnh yhvdh m`t `lp vsmnym `lp vsst-`lpym v`rbj- m`vt l&b`tm r`snh y$jv. ^10 dgl mxnh r`vbn tymnh l&b`tm vnsy` lbny r`vbn `ly&vr bn- sdy`vr. ^11 v&b`v vpqdyv ssh v`rbjym `lp vxms m`vt. ^12 vhxvnm jlyv m+h smjvn vnsy` lbny smjvn slmy`l bn-&vry-sdy. ^13 v&b`v vpqdyhm tsjh vxmsym `lp vsls m`vt. ^14 vm+h gd vnsy` lbny gd `ly$p bn-rjv`l. ^15 v&b`v vpqdyhm xmsh v`rbjym `lp vss m`vt vxmsym. ^16 kl-hpqdym lmxnh r`vbn m`t `lp v`xd vxmsym `lp v`rbj-m`vt vxmsym l&b`tm vsnym y$jv. ^17 vn$j `hl-mvjd mxnh hlvym btvk hmxnt k`sr yxnv kn y$jv `ys jl- ydv ldglyhm. ^18 dgl mxnh `prym l&b`tm ymh vnsy` lbny `prym `lysmj bn-jmyhvd. ^19 v&b`v vpqdyhm `rbjym `lp vxms m`vt. ^20 vjlyv m+h mnsh vnsy` lbny mnsh gmly`l bn-pdh&vr. ^21 v&b`v vpqdyhm snym vslsym `lp vm`tym. ^22 vm+h bnymn vnsy` lbny bnymn `bydn bn-gdjny. ^23 v&b`v vpqdyhm xmsh vslsym `lp v`rbj m`vt. ^24 kl-hpqdym lmxnh `prym m`t `lp vsmnt-`lpym vm`h l&b`tm vslsym y$jv. ^25 dgl mxnh dn &pnh l&b`tm vnsy` lbny dn `xyjzr bn-jmysdy. ^26 v&b`v vpqdyhm snym vssym `lp vsbj m`vt. ^27 vhxnym jlyv m+h `sr vnsy` lbny `sr pgjy`l bn-jkrn. ^28 v&b`v vpqdyhm `xd v`rbjym `lp vxms m`vt. ^29 vm+h nptly vnsy` lbny nptly `xyrj bn-jynn. ^30 v&b`v vpqdyhm slsh vxmsym `lp v`rbj m`vt. ^31 kl-hpqdym lmxnh dn m`t `lp vsbjh vxmsym `lp vss m`vt l`xrnh y$jv ldglyhm. ^32 `lh pqvdy bny-ysr`l lbyt `btm kl-pqvdy hmxnt l&b`tm ss-m`vt `lp vslst `lpym vxms m`vt vxmsym. ^33 vhlvym l` htpqdv btvk bny ysr`l k`sr &vh yhvh `t-msh. ^34 vyjsv bny ysr`l kkl `sr-&vh yhvh `t-msh kn-xnv ldglyhm vkn n$jv `ys lmspxtyv jl-byt `btyv. __________________________________________________________________ Chapter 3 ^1 v`lh tvldt `hrn vmsh byvm dbr yhvh `t-msh bhr $yny. ^2 v`lh smvt bny-`hrn hbkr ndb v`byhv` `ljzr v`ytmr. ^3 `lh smvt bny `hrn hkhnym hmsxym `sr-ml` ydm lkhn. ^4 vymt ndb v`byhv` lpny yhvh bhqrbm `s zrh lpny yhvh bmdbr $yny vbnym l`-hyv lhm vykhn `ljzr v`ytmr jl-pny `hrn `byhm. ^5 vydbr yhvh `l-msh l`mr. ^6 hqrb `t-m+h lvy vhjmdt `tv lpny `hrn hkhn vsrtv `tv. ^7 vsmrv `t-msmrtv v`t-msmrt kl-hjdh lpny `hl mvjd ljbd `t-jbdt hmskn. ^8 vsmrv `t-kl-kly `hl mvjd v`t-msmrt bny ysr`l ljbd `t-jbdt hmskn. ^9 vntth `t-hlvym l`hrn vlbnyv ntvnm ntvnm hmh lv m`t bny ysr`l. ^10 v`t-`hrn v`t-bnyv tpqd vsmrv `t-khntm vhzr hqrb yvmt. ^11 vydbr yhvh `l-msh l`mr. ^12 v`ny hnh lqxty `t-hlvym mtvk bny ysr`l txt kl-bkvr p+r rxm mbny ysr`l vhyv ly hlvym. ^13 ky ly kl-bkvr byvm hkty kl-bkvr b`r& m&rym hqdsty ly kl-bkvr bysr`l m`dm jd-bhmh ly yhyv `ny yhvh. ^14 vydbr yhvh `l-msh bmdbr $yny l`mr. ^15 pqd `t-bny lvy lbyt `btm lmspxtm kl-zkr mbn-xds vmjlh tpqdm. ^16 vypqd `tm msh jl-py yhvh k`sr &vh. ^17 vyhyv-`lh bny-lvy bsmtm grsvn vqht vmrry. ^18 v`lh smvt bny-grsvn lmspxtm lbny vsmjy. ^19 vbny qht lmspxtm jmrm vy&hr xbrvn vjzy`l. ^20 vbny mrry lmspxtm mxly vmvsy `lh hm mspxt hlvy lbyt `btm. ^21 lgrsvn mspxt hlbny vmspxt hsmjy `lh hm mspxt hgrsny. ^22 pqdyhm bm$pr kl-zkr mbn-xds vmjlh pqdyhm sbjt `lpym vxms m`vt. ^23 mspxt hgrsny `xry hmskn yxnv ymh. ^24 vnsy` byt-`b lgrsny `ly$p bn-l`l. ^25 vmsmrt bny-grsvn b`hl mvjd hmskn vh`hl mk$hv vm$k ptx `hl mvjd. ^26 vqljy hx&r v`t-m$k ptx hx&r `sr jl-hmskn vjl-hmzbx $byb v`t mytryv lkl jbdtv. ^27 vlqht mspxt hjmrmy vmspxt hy&hry vmspxt hxbrny vmspxt hjzy`ly `lh hm mspxt hqhty. ^28 bm$pr kl-zkr mbn-xds vmjlh smnt `lpym vss m`vt smry msmrt hqds. ^29 mspxt bny-qht yxnv jl yrk hmskn tymnh. ^30 vnsy` byt-`b lmspxt hqhty `ly&pn bn-jzy`l. ^31 vmsmrtm h`rn vhslxn vhmnrh vhmzbxt vkly hqds `sr ysrtv bhm vhm$k vkl jbdtv. ^32 vnsy` nsy`y hlvy `ljzr bn-`hrn hkhn pqdt smry msmrt hqds. ^33 lmrry mspxt hmxly vmspxt hmvsy `lh hm mspxt mrry. ^34 vpqdyhm bm$pr kl-zkr mbn-xds vmjlh sst `lpym vm`tym. ^35 vnsy` byt-`b lmspxt mrry &vry`l bn-`byxyl jl yrk hmskn yxnv &pnh. ^36 vpqdt msmrt bny mrry qrsy hmskn vbryxyv vjmdyv v`dnyv vkl- klyv vkl jbdtv. ^37 vjmdy hx&r $byb v`dnyhm vytdtm vmytryhm. ^38 vhxnym lpny hmskn qdmh lpny `hl-mvjd mzrxh msh v`hrn vbnyv smrym msmrt hmqds lmsmrt bny ysr`l vhzr hqrb yvmt. ^39 kl-pqvdy hlvym `sr pqd msh v`hrn jl-py yhvh lmspxtm kl-zkr mbn-xds vmjlh snym vjsrym `lp. ^40 vy`mr yhvh `l-msh pqd kl-bkr zkr lbny ysr`l mbn-xds vmjlh vs` `t m$pr smtm. ^41 vlqxt `t-hlvym ly `ny yhvh txt kl-bkr bbny ysr`l v`t bhmt hlvym txt kl-bkvr bbhmt bny ysr`l. ^42 vypqd msh k`sr &vh yhvh `tv `t-kl-bkvr bbny ysr`l. ^43 vyhy kl-bkvr zkr bm$pr smt mbn-xds vmjlh lpqdyhm snym vjsrym `lp slsh vsbjym vm`tym. ^44 vydbr yhvh `l-msh l`mr. ^45 qx `t-hlvym txt kl-bkvr bbny ysr`l v`t-bhmt hlvym txt bhmtm vhyv-ly hlvym `ny yhvh. ^46 v`t pdvyy hslsh vhsbjym vhm`tym hjdpym jl-hlvym mbkvr bny ysr`l. ^47 vlqxt xmst xmst sqlym lglglt bsql hqds tqx jsrym grh hsql. ^48 vntth hk$p l`hrn vlbnyv pdvyy hjdpym bhm. ^49 vyqx msh `t k$p hpdyvm m`t hjdpym jl pdvyy hlvym. ^50 m`t bkvr bny ysr`l lqx `t-hk$p xmsh vssym vsls m`vt v`lp bsql hqds. ^51 vytn msh `t-k$p hpdym l`hrn vlbnyv jl-py yhvh k`sr &vh yhvh `t-msh. __________________________________________________________________ Chapter 4 ^1 vydbr yhvh `l-msh v`l-`hrn l`mr. ^2 ns` `t-r`s bny qht mtvk bny lvy lmspxtm lbyt `btm. ^3 mbn slsym snh vmjlh vjd bn-xmsym snh kl-b` l&b` ljsvt ml`kh b`hl mvjd. ^4 z`t jbdt bny-qht b`hl mvjd qds hqdsym. ^5 vb` `hrn vbnyv bn$j hmxnh vhvrdv `t prkt hm$k vk$v-bh `t `rn hjdt. ^6 vntnv jlyv k$vy jvr txs vprsv bgd-klyl tklt mlmjlh vsmv bdyv. ^7 vjl slxn hpnym yprsv bgd tklt vntnv jlyv `t-hqjrt v`t-hkpt v`t-hmnqyt v`t qsvt hn$k vlxm htmyd jlyv yhyh. ^8 vprsv jlyhm bgd tvljt sny vk$v `tv bmk$h jvr txs vsmv `t- bdyv. ^9 vlqxv bgd tklt vk$v `t-mnrt hm`vr v`t-nrtyh v`t-mlqxyh v`t- mxttyh v`t kl-kly smnh `sr ysrtv-lh bhm. ^10 vntnv `th v`t-kl-klyh `l-mk$h jvr txs vntnv jl-hmv+. ^11 vjl mzbx hzhb yprsv bgd tklt vk$v `tv bmk$h jvr txs vsmv `t- bdyv. ^12 vlqxv `t-kl-kly hsrt `sr ysrtv-bm bqds vntnv `l-bgd tklt vk$v `vtm bmk$h jvr txs vntnv jl-hmv+. ^13 vdsnv `t-hmzbx vprsv jlyv bgd `rgmn. ^14 vntnv jlyv `t-kl-klyv `sr ysrtv jlyv bhm `t-hmxtt `t-hmzlgt v`t-hyjym v`t-hmzrqt kl kly hmzbx vprsv jlyv k$vy jvr txs vsmv bdyv. ^15 vklh `hrn-vbnyv lk$t `t-hqds v`t-kl-kly hqds bn$j hmxnh v`xry-kn yb`v bny-qht ls`t vl`-ygjv `l-hqds vmtv `lh ms` bny- qht b`hl mvjd. ^16 vpqdt `ljzr bn-`hrn hkhn smn hm`vr vq+rt h$mym vmnxt htmyd vsmn hmsxh pqdt kl-hmskn vkl-`sr-bv bqds vbklyv. ^17 vydbr yhvh `l-msh v`l-`hrn l`mr. ^18 `l-tkrytv `t-sb+ mspxt hqhty mtvk hlvym. ^19 vz`t jsv lhm vxyv vl` ymtv bgstm `t-qds hqdsym `hrn vbnyv yb`v vsmv `vtm `ys `ys jl-jbdtv v`l-ms`v. ^20 vl`-yb`v lr`vt kblj `t-hqds vmtv. ^21 vydbr yhvh `l-msh l`mr. ^22 ns` `t-r`s bny grsvn gm-hm lbyt `btm lmspxtm. ^23 mbn slsym snh vmjlh jd bn-xmsym snh tpqd `vtm kl-hb` l&b` &b` ljbd jbdh b`hl mvjd. ^24 z`t jbdt mspxt hgrsny ljbd vlms`. ^25 vns`v `t-yryjt hmskn v`t-`hl mvjd mk$hv vmk$h htxs `sr-jlyv mlmjlh v`t-m$k ptx `hl mvjd. ^26 v`t qljy hx&r v`t-m$k ptx sjr hx&r `sr jl-hmskn vjl-hmzbx $byb v`t mytryhm v`t-kl-kly jbdtm v`t kl-`sr yjsh lhm vjbdv. ^27 jl-py `hrn vbnyv thyh kl-jbdt bny hgrsny lkl-ms`m vlkl jbdtm vpqdtm jlhm bmsmrt `t kl-ms`m. ^28 z`t jbdt mspxt bny hgrsny b`hl mvjd vmsmrtm byd `ytmr bn- `hrn hkhn. ^29 bny mrry lmspxtm lbyt-`btm tpqd `tm. ^30 mbn slsym snh vmjlh vjd bn-xmsym snh tpqdm kl-hb` l&b` ljbd `t-jbdt `hl mvjd. ^31 vz`t msmrt ms`m lkl-jbdtm b`hl mvjd qrsy hmskn vbryxyv vjmvdyv v`dnyv. ^32 vjmvdy hx&r $byb v`dnyhm vytdtm vmytryhm lkl-klyhm vlkl jbdtm vbsmt tpqdv `t-kly msmrt ms`m. ^33 z`t jbdt mspxt bny mrry lkl-jbdtm b`hl mvjd byd `ytmr bn- `hrn hkhn. ^34 vypqd msh v`hrn vnsy`y hjdh `t-bny hqhty lmspxtm vlbyt `btm. ^35 mbn slsym snh vmjlh vjd bn-xmsym snh kl-hb` l&b` ljbdh b`hl mvjd. ^36 vyhyv pqdyhm lmspxtm `lpym sbj m`vt vxmsym. ^37 `lh pqvdy mspxt hqhty kl-hjbd b`hl mvjd `sr pqd msh v`hrn jl- py yhvh byd-msh. ^38 vpqvdy bny grsvn lmspxvtm vlbyt `btm. ^39 mbn slsym snh vmjlh vjd bn-xmsym snh kl-hb` l&b` ljbdh b`hl mvjd. ^40 vyhyv pqdyhm lmspxtm lbyt `btm `lpym vss m`vt vslsym. ^41 `lh pqvdy mspxt bny grsvn kl-hjbd b`hl mvjd `sr pqd msh v`hrn jl-py yhvh. ^42 vpqvdy mspxt bny mrry lmspxtm lbyt `btm. ^43 mbn slsym snh vmjlh vjd bn-xmsym snh kl-hb` l&b` ljbdh b`hl mvjd. ^44 vyhyv pqdyhm lmspxtm slst `lpym vm`tym. ^45 `lh pqvdy mspxt bny mrry `sr pqd msh v`hrn jl-py yhvh byd- msh. ^46 kl-hpqdym `sr pqd msh v`hrn vnsy`y ysr`l `t-hlvym lmspxtm vlbyt `btm. ^47 mbn slsym snh vmjlh vjd bn-xmsym snh kl-hb` ljbd jbdt jbdh vjbdt ms` b`hl mvjd. ^48 vyhyv pqdyhm smnt `lpym vxms m`vt vsmnym. ^49 jl-py yhvh pqd `vtm byd-msh `ys `ys jl-jbdtv vjl-ms`v vpqdyv `sr-&vh yhvh `t-msh. __________________________________________________________________ Chapter 5 ^1 vydbr yhvh `l-msh l`mr. ^2 &v `t-bny ysr`l vyslxv mn-hmxnh kl-&rvj vkl-zb vkl +m` lnps. ^3 mzkr jd-nqbh tslxv `l-mxv& lmxnh tslxvm vl` y+m`v `t-mxnyhm `sr `ny skn btvkm. ^4 vyjsv-kn bny ysr`l vyslxv `vtm `l-mxv& lmxnh k`sr dbr yhvh `l- msh kn jsv bny ysr`l. ^5 vydbr yhvh `l-msh l`mr. ^6 dbr `l-bny ysr`l `ys `v-`sh ky yjsv mkl-x+`t h`dm lmjl mjl byhvh v`smh hnps hhv`. ^7 vhtvdv `t-x+`tm `sr jsv vhsyb `t-`smv br`sv vxmystv y$p jlyv vntn l`sr `sm lv. ^8 v`m-`yn l`ys g`l lhsyb h`sm `lyv h`sm hmvsb lyhvh lkhn mlbd `yl hkprym `sr ykpr-bv jlyv. ^9 vkl-trvmh lkl-qdsy bny-ysr`l `sr-yqrybv lkhn lv yhyh. ^10 v`ys `t-qdsyv lv yhyv `ys `sr-ytn lkhn lv yhyh. ^11 vydbr yhvh `l-msh l`mr. ^12 dbr `l-bny ysr`l v`mrt `lhm `ys `ys ky-ts+h `stv vmjlh bv mjl. ^13 vskb `ys `th skbt-zrj vnjlm mjyny `ysh vn$trh vhy` n+m`h vjd `yn bh vhv` l` ntpsh. ^14 vjbr jlyv rvx-qn`h vqn` `t-`stv vhv` n+m`h `v-jbr jlyv rvx- qn`h vqn` `t-`stv vhy` l` n+m`h. ^15 vhby` h`ys `t-`stv `l-hkhn vhby` `t-qrbnh jlyh jsyrt h`yph qmx sjrym l`-y&q jlyv smn vl`-ytn jlyv lbnh ky-mnxt qn`t hv` mnxt zkrvn mzkrt jvn. ^16 vhqryb `th hkhn vhjmdh lpny yhvh. ^17 vlqx hkhn mym qdsym bkly-xrs vmn-hjpr `sr yhyh bqrqj hmskn yqx hkhn vntn `l-hmym. ^18 vhjmyd hkhn `t-h`sh lpny yhvh vprj `t-r`s h`sh vntn jl-kpyh `t mnxt hzkrvn mnxt qn`t hv` vbyd hkhn yhyv my hmrym hm`rrym. ^19 vhsbyj `th hkhn v`mr `l-h`sh `m-l` skb `ys `tk v`m-l` s+yt +m`h txt `ysk hnqy mmy hmrym hm`rrym h`lh. ^20 v`t ky s+yt txt `ysk vky n+m`t vytn `ys bk `t-skbtv mbljdy `ysk. ^21 vhsbyj hkhn `t-h`sh bsbjt h`lh v`mr hkhn l`sh ytn yhvh `vtk l`lh vlsbjh btvk jmk btt yhvh `t-yrkk nplt v`t-b+nk &bh. ^22 vb`v hmym hm`rrym h`lh bmjyk l&bvt b+n vlnpl yrk v`mrh h`sh `mn `mn. ^23 vktb `t-h`lt h`lh hkhn b$pr vmxh `l-my hmrym. ^24 vhsqh `t-h`sh `t-my hmrym hm`rrym vb`v bh hmym hm`rrym lmrym. ^25 vlqx hkhn myd h`sh `t mnxt hqn`t vhnyp `t-hmnxh lpny yhvh vhqryb `th `l-hmzbx. ^26 vqm& hkhn mn-hmnxh `t-`zkrth vhq+yr hmzbxh v`xr ysqh `t-h`sh `t-hmym. ^27 vhsqh `t-hmym vhyth `m-n+m`h vtmjl mjl b`ysh vb`v bh hmym hm`rrym lmrym v&bth b+nh vnplh yrkh vhyth h`sh l`lh bqrb jmh. ^28 v`m-l` n+m`h h`sh v+hrh hv` vnqth vnzrjh zrj. ^29 z`t tvrt hqn`t `sr ts+h `sh txt `ysh vn+m`h. ^30 `v `ys `sr tjbr jlyv rvx qn`h vqn` `t-`stv vhjmyd `t-h`sh lpny yhvh vjsh lh hkhn `t kl-htvrh hz`t. ^31 vnqh h`ys mjvn vh`sh hhv` ts` `t-jvnh. __________________________________________________________________ Chapter 6 ^1 vydbr yhvh `l-msh l`mr. ^2 dbr `l-bny ysr`l v`mrt `lhm `ys `v-`sh ky ypl` lndr ndr nzyr lhzyr lyhvh. ^3 myyn vskr yzyr xm& yyn vxm& skr l` ysth vkl-msrt jnbym l` ysth vjnbym lxym vybsym l` y`kl. ^4 kl ymy nzrv mkl `sr yjsh mgpn hyyn mxr&nym vjd-zg l` y`kl. ^5 kl-ymy ndr nzrv tjr l`-yjbr jl-r`sv jd-ml`t hymm `sr-yzyr lyhvh qds yhyh gdl prj sjr r`sv. ^6 kl-ymy hzyrv lyhvh jl-nps mt l` yb`. ^7 l`byv vl`mv l`xyv vl`xtv l`-y+m` lhm bmtm ky nzr `lhyv jl- r`sv. ^8 kl ymy nzrv qds hv` lyhvh. ^9 vky-ymvt mt jlyv bptj pt`m v+m` r`s nzrv vglx r`sv byvm +hrtv byvm hsbyjy yglxnv. ^10 vbyvm hsmyny yb` sty trym `v sny bny yvnh `l-hkhn `l-ptx `hl mvjd. ^11 vjsh hkhn `xd lx+`t v`xd ljlh vkpr jlyv m`sr x+` jl-hnps vqds `t-r`sv byvm hhv`. ^12 vhzyr lyhvh `t-ymy nzrv vhby` kbs bn-sntv l`sm vhymym hr`snym yplv ky +m` nzrv. ^13 vz`t tvrt hnzyr byvm ml`t ymy nzrv yby` `tv `l-ptx `hl mvjd. ^14 vhqryb `t-qrbnv lyhvh kbs bn-sntv tmym `xd ljlh vkbsh `xt bt- snth tmymh lx+`t v`yl-`xd tmym lslmym. ^15 v$l m&vt $lt xlt blvlt bsmn vrqyqy m&vt msxym bsmn vmnxtm vn$kyhm. ^16 vhqryb hkhn lpny yhvh vjsh `t-x+`tv v`t-jltv. ^17 v`t-h`yl yjsh zbx slmym lyhvh jl $l hm&vt vjsh hkhn `t-mnxtv v`t-n$kv. ^18 vglx hnzyr ptx `hl mvjd `t-r`s nzrv vlqx `t-sjr r`s nzrv vntn jl-h`s `sr-txt zbx hslmym. ^19 vlqx hkhn `t-hzrj bslh mn-h`yl vxlt m&h `xt mn-h$l vrqyq m&h `xd vntn jl-kpy hnzyr `xr htglxv `t-nzrv. ^20 vhnyp `vtm hkhn tnvph lpny yhvh qds hv` lkhn jl xzh htnvph vjl svq htrvmh v`xr ysth hnzyr yyn. ^21 z`t tvrt hnzyr `sr ydr qrbnv lyhvh jl-nzrv mlbd `sr-tsyg ydv kpy ndrv `sr ydr kn yjsh jl tvrt nzrv. ^22 vydbr yhvh `l-msh l`mr. ^23 dbr `l-`hrn v`l-bnyv l`mr kh tbrkv `t-bny ysr`l `mvr lhm. ^24 ybrkk yhvh vysmrk. ^25 y`r yhvh pnyv `lyk vyxnk. ^26 ys` yhvh pnyv `lyk vysm lk slvm. ^27 vsmv `t-smy jl-bny ysr`l v`ny `brkm. __________________________________________________________________ Chapter 7 ^1 vyhy byvm klvt msh lhqym `t-hmskn vymsx `tv vyqds `tv v`t-kl- klyv v`t-hmzbx v`t-kl-klyv vymsxm vyqds `tm. ^2 vyqrybv nsy`y ysr`l r`sy byt `btm hm nsy`y hm+t hm hjmdym jl- hpqdym. ^3 vyby`v `t-qrbnm lpny yhvh ss-jglt &b vsny jsr bqr jglh jl-sny hns`ym vsvr l`xd vyqrybv `vtm lpny hmskn. ^4 vy`mr yhvh `l-msh l`mr. ^5 qx m`tm vhyv ljbd `t-jbdt `hl mvjd vntth `vtm `l-hlvym `ys kpy jbdtv. ^6 vyqx msh `t-hjglt v`t-hbqr vytn `vtm `l-hlvym. ^7 `t sty hjglvt v`t `rbjt hbqr ntn lbny grsvn kpy jbdtm. ^8 v`t `rbj hjglt v`t smnt hbqr ntn lbny mrry kpy jbdtm byd `ytmr bn-`hrn hkhn. ^9 vlbny qht l` ntn ky-jbdt hqds jlhm bktp ys`v. ^10 vyqrybv hns`ym `t xnkt hmzbx byvm hmsx `tv vyqrybv hnsy`m `t- qrbnm lpny hmzbx. ^11 vy`mr yhvh `l-msh nsy` `xd lyvm nsy` `xd lyvm yqrybv `t- qrbnm lxnkt hmzbx. ^12 vyhy hmqryb byvm hr`svn `t-qrbnv nxsvn bn-jmyndb lm+h yhvdh. ^13 vqrbnv qjrt-k$p `xt slsym vm`h msqlh mzrq `xd k$p sbjym sql bsql hqds snyhm ml`ym $lt blvlh bsmn lmnxh. ^14 kp `xt jsrh zhb ml`h q+rt. ^15 pr `xd bn-bqr `yl `xd kbs-`xd bn-sntv ljlh. ^16 sjyr-jzym `xd lx+`t. ^17 vlzbx hslmym bqr snym `ylm xmsh jtvdym xmsh kbsym bny-snh xmsh zh qrbn nxsvn bn-jmyndb. ^18 byvm hsny hqryb ntn`l bn-&vjr nsy` ysskr. ^19 hqrb `t-qrbnv qjrt-k$p `xt slsym vm`h msqlh mzrq `xd k$p sbjym sql bsql hqds snyhm ml`ym $lt blvlh bsmn lmnxh. ^20 kp `xt jsrh zhb ml`h q+rt. ^21 pr `xd bn-bqr `yl `xd kbs-`xd bn-sntv ljlh. ^22 sjyr-jzym `xd lx+`t. ^23 vlzbx hslmym bqr snym `ylm xmsh jtdym xmsh kbsym bny-snh xmsh zh qrbn ntn`l bn-&vjr. ^24 byvm hslysy nsy` lbny zbvln `ly`b bn-xln. ^25 qrbnv qjrt-k$p `xt slsym vm`h msqlh mzrq `xd k$p sbjym sql bsql hqds snyhm ml`ym $lt blvlh bsmn lmnxh. ^26 kp `xt jsrh zhb ml`h q+rt. ^27 pr `xd bn-bqr `yl `xd kbs-`xd bn-sntv ljlh. ^28 sjyr-jzym `xd lx+`t. ^29 vlzbx hslmym bqr snym `ylm xmsh jtdym xmsh kbsym bny-snh xmsh zh qrbn `ly`b bn-xln. ^30 byvm hrbyjy nsy` lbny r`vbn `ly&vr bn-sdy`vr. ^31 qrbnv qjrt-k$p `xt slsym vm`h msqlh mzrq `xd k$p sbjym sql bsql hqds snyhm ml`ym $lt blvlh bsmn lmnxh. ^32 kp `xt jsrh zhb ml`h q+rt. ^33 pr `xd bn-bqr `yl `xd kbs-`xd bn-sntv ljlh. ^34 sjyr-jzym `xd lx+`t. ^35 vlzbx hslmym bqr snym `ylm xmsh jtdym xmsh kbsym bny-snh xmsh zh qrbn `ly&vr bn-sdy`vr. ^36 byvm hxmysy nsy` lbny smjvn slmy`l bn-&vrysdy. ^37 qrbnv qjrt-k$p `xt slsym vm`h msqlh mzrq `xd k$p sbjym sql bsql hqds snyhm ml`ym $lt blvlh bsmn lmnxh. ^38 kp `xt jsrh zhb ml`h q+rt. ^39 pr `xd bn-bqr `yl `xd kbs-`xd bn-sntv ljlh. ^40 sjyr-jzym `xd lx+`t. ^41 vlzbx hslmym bqr snym `ylm xmsh jtdym xmsh kbsym bny-snh xmsh zh qrbn slmy`l bn-&vrysdy. ^42 byvm hssy nsy` lbny gd `ly$p bn-djv`l. ^43 qrbnv qjrt-k$p `xt slsym vm`h msqlh mzrq `xd k$p sbjym sql bsql hqds snyhm ml`ym $lt blvlh bsmn lmnxh. ^44 kp `xt jsrh zhb ml`h q+rt. ^45 pr `xd bn-bqr `yl `xd kbs-`xd bn-sntv ljlh. ^46 sjyr-jzym `xd lx+`t. ^47 vlzbx hslmym bqr snym `ylm xmsh jtdym xmsh kbsym bny-snh xmsh zh qrbn `ly$p bn-djv`l. ^48 byvm hsbyjy nsy` lbny `prym `lysmj bn-jmyhvd. ^49 qrbnv qjrt-k$p `xt slsym vm`h msqlh mzrq `xd k$p sbjym sql bsql hqds snyhm ml`ym $lt blvlh bsmn lmnxh. ^50 kp `xt jsrh zhb ml`h q+rt. ^51 pr `xd bn-bqr `yl `xd kbs-`xd bn-sntv ljlh. ^52 sjyr-jzym `xd lx+`t. ^53 vlzbx hslmym bqr snym `ylm xmsh jtdym xmsh kbsym bny-snh xmsh zh qrbn `lysmj bn-jmyhvd. ^54 byvm hsmyny nsy` lbny mnsh gmly`l bn-pdh-&vr. ^55 qrbnv qjrt-k$p `xt slsym vm`h msqlh mzrq `xd k$p sbjym sql bsql hqds snyhm ml`ym $lt blvlh bsmn lmnxh. ^56 kp `xt jsrh zhb ml`h q+rt. ^57 pr `xd bn-bqr `yl `xd kbs-`xd bn-sntv ljlh. ^58 sjyr-jzym `xd lx+`t. ^59 vlzbx hslmym bqr snym `ylm xmsh jtdym xmsh kbsym bny-snh xmsh zh qrbn gmly`l bn-pdh&vr. ^60 byvm htsyjy nsy` lbny bnymn `bydn bn-gdjny. ^61 qrbnv qjrt-k$p `xt slsym vm`h msqlh mzrq `xd k$p sbjym sql bsql hqds snyhm ml`ym $lt blvlh bsmn lmnxh. ^62 kp `xt jsrh zhb ml`h q+rt. ^63 pr `xd bn-bqr `yl `xd kbs-`xd bn-sntv ljlh. ^64 sjyr-jzym `xd lx+`t. ^65 vlzbx hslmym bqr snym `ylm xmsh jtdym xmsh kbsym bny-snh xmsh zh qrbn `bydn bn-gdjny. ^66 byvm hjsyry nsy` lbny dn `xyjzr bn-jmysdy. ^67 qrbnv qjrt-k$p `xt slsym vm`h msqlh mzrq `xd k$p sbjym sql bsql hqds snyhm ml`ym $lt blvlh bsmn lmnxh. ^68 kp `xt jsrh zhb ml`h q+rt. ^69 pr `xd bn-bqr `yl `xd kbs-`xd bn-sntv ljlh. ^70 sjyr-jzym `xd lx+`t. ^71 vlzbx hslmym bqr snym `ylm xmsh jtdym xmsh kbsym bny-snh xmsh zh qrbn `xyjzr bn-jmysdy. ^72 byvm jsty jsr yvm nsy` lbny `sr pgjy`l bn-jkrn. ^73 qrbnv qjrt-k$p `xt slsym vm`h msqlh mzrq `xd k$p sbjym sql bsql hqds snyhm ml`ym $lt blvlh bsmn lmnxh. ^74 kp `xt jsrh zhb ml`h q+rt. ^75 pr `xd bn-bqr `yl `xd kbs-`xd bn-sntv ljlh. ^76 sjyr-jzym `xd lx+`t. ^77 vlzbx hslmym bqr snym `ylm xmsh jtdym xmsh kbsym bny-snh xmsh zh qrbn pgjy`l bn-jkrn. ^78 byvm snym jsr yvm nsy` lbny nptly `xyrj bn-jynn. ^79 qrbnv qjrt-k$p `xt slsym vm`h msqlh mzrq `xd k$p sbjym sql bsql hqds snyhm ml`ym $lt blvlh bsmn lmnxh. ^80 kp `xt jsrh zhb ml`h q+rt. ^81 pr `xd bn-bqr `yl `xd kbs-`xd bn-sntv ljlh. ^82 sjyr-jzym `xd lx+`t. ^83 vlzbx hslmym bqr snym `ylm xmsh jtdym xmsh kbsym bny-snh xmsh zh qrbn `xyrj bn-jynn. ^84 z`t xnkt hmzbx byvm hmsx `tv m`t nsy`y ysr`l qjrt k$p stym jsrh mzrqy-k$p snym jsr kpvt zhb stym jsrh. ^85 slsym vm`h hqjrh h`xt k$p vsbjym hmzrq h`xd kl k$p hklym `lpym v`rbj-m`vt bsql hqds. ^86 kpvt zhb stym-jsrh ml`t q+rt jsrh jsrh hkp bsql hqds kl-zhb hkpvt jsrym vm`h. ^87 kl-hbqr ljlh snym jsr prym `ylm snym-jsr kbsym bny-snh snym jsr vmnxtm vsjyry jzym snym jsr lx+`t. ^88 vkl bqr zbx hslmym jsrym v`rbjh prym `ylm ssym jtdym ssym kbsym bny-snh ssym z`t xnkt hmzbx `xry hmsx `tv. ^89 vbb` msh `l-`hl mvjd ldbr `tv vysmj `t-hqvl mdbr `lyv mjl hkprt `sr jl-`rn hjdt mbyn sny hkrbym vydbr `lyv. __________________________________________________________________ Chapter 8 ^1 vydbr yhvh `l-msh l`mr. ^2 dbr `l-`hrn v`mrt `lyv bhjltk `t-hnrt `l-mvl pny hmnvrh y`yrv sbjt hnrvt. ^3 vyjs kn `hrn `l-mvl pny hmnvrh hjlh nrtyh k`sr &vh yhvh `t- msh. ^4 vzh mjsh hmnrh mqsh zhb jd-yrkh jd-prxh mqsh hv` kmr`h `sr hr`h yhvh `t-msh kn jsh `t-hmnrh. ^5 vydbr yhvh `l-msh l`mr. ^6 qx `t-hlvym mtvk bny ysr`l v+hrt `tm. ^7 vkh-tjsh lhm l+hrm hzh jlyhm my x+`t vhjbyrv tjr jl-kl-bsrm vkb$v bgdyhm vh+hrv. ^8 vlqxv pr bn-bqr vmnxtv $lt blvlh bsmn vpr-sny bn-bqr tqx lx+`t. ^9 vhqrbt `t-hlvym lpny `hl mvjd vhqhlt `t-kl-jdt bny ysr`l. ^10 vhqrbt `t-hlvym lpny yhvh v$mkv bny-ysr`l `t-ydyhm jl-hlvym. ^11 vhnyp `hrn `t-hlvym tnvph lpny yhvh m`t bny ysr`l vhyv ljbd `t-jbdt yhvh. ^12 vhlvym y$mkv `t-ydyhm jl r`s hprym vjsh `t-h`xd x+`t v`t- h`xd jlh lyhvh lkpr jl-hlvym. ^13 vhjmdt `t-hlvym lpny `hrn vlpny bnyv vhnpt `tm tnvph lyhvh. ^14 vhbdlt `t-hlvym mtvk bny ysr`l vhyv ly hlvym. ^15 v`xry-kn yb`v hlvym ljbd `t-`hl mvjd v+hrt `tm vhnpt `tm tnvph. ^16 ky ntnym ntnym hmh ly mtvk bny ysr`l txt p+rt kl-rxm bkvr kl mbny ysr`l lqxty `tm ly. ^17 ky ly kl-bkvr bbny ysr`l b`dm vbbhmh byvm hkty kl-bkvr b`r& m&rym hqdsty `tm ly. ^18 v`qx `t-hlvym txt kl-bkvr bbny ysr`l. ^19 v`tnh `t-hlvym ntnym l`hrn vlbnyv mtvk bny ysr`l ljbd `t- jbdt bny-ysr`l b`hl mvjd vlkpr jl-bny ysr`l vl` yhyh bbny ysr`l ngp bgst bny-ysr`l `l-hqds. ^20 vyjs msh v`hrn vkl-jdt bny-ysr`l llvym kkl `sr-&vh yhvh `t- msh llvym kn-jsv lhm bny ysr`l. ^21 vytx+`v hlvym vykb$v bgdyhm vynp `hrn `tm tnvph lpny yhvh vykpr jlyhm `hrn l+hrm. ^22 v`xry-kn b`v hlvym ljbd `t-jbdtm b`hl mvjd lpny `hrn vlpny bnyv k`sr &vh yhvh `t-msh jl-hlvym kn jsv lhm. ^23 vydbr yhvh `l-msh l`mr. ^24 z`t `sr llvym mbn xms vjsrym snh vmjlh ybv` l&b` &b` bjbdt `hl mvjd. ^25 vmbn xmsym snh ysvb m&b` hjbdh vl` yjbd jvd. ^26 vsrt `t-`xyv b`hl mvjd lsmr msmrt vjbdh l` yjbd kkh tjsh llvym bmsmrtm. __________________________________________________________________ Chapter 9 ^1 vydbr yhvh `l-msh bmdbr-$yny bsnh hsnyt l&`tm m`r& m&rym bxds hr`svn l`mr. ^2 vyjsv bny-ysr`l `t-hp$x bmvjdv. ^3 b`rbjh jsr-yvm bxds hzh byn hjrbym tjsv `tv bmjdv kkl-xqtyv vkkl-msp+yv tjsv `tv. ^4 vydbr msh `l-bny ysr`l ljst hp$x. ^5 vyjsv `t-hp$x br`svn b`rbjh jsr yvm lxds byn hjrbym bmdbr $yny kkl `sr &vh yhvh `t-msh kn jsv bny ysr`l. ^6 vyhy `nsym `sr hyv +m`ym lnps `dm vl`-yklv ljst-hp$x byvm hhv` vyqrbv lpny msh vlpny `hrn byvm hhv`. ^7 vy`mrv h`nsym hhmh `lyv `nxnv +m`ym lnps `dm lmh ngrj lblty hqryb `t-qrbn yhvh bmjdv btvk bny ysr`l. ^8 vy`mr `lhm msh jmdv v`smjh mh-y&vh yhvh lkm. ^9 vydbr yhvh `l-msh l`mr. ^10 dbr `l-bny ysr`l l`mr `ys `ys ky-yhyh-+m` lnps `v bdrk rxqh lkm `v ldrtykm vjsh p$x lyhvh. ^11 bxds hsny b`rbjh jsr yvm byn hjrbym yjsv `tv jl-m&vt vmrrym y`klhv. ^12 l`-ys`yrv mmnv jd-bqr vj&m l` ysbrv-bv kkl-xqt hp$x yjsv `tv. ^13 vh`ys `sr-hv` +hvr vbdrk l`-hyh vxdl ljsvt hp$x vnkrth hnps hhv` mjmyh ky qrbn yhvh l` hqryb bmjdv x+`v ys` h`ys hhv`. ^14 vky-ygvr `tkm gr vjsh p$x lyhvh kxqt hp$x vkmsp+v kn yjsh xqh `xt yhyh lkm vlgr vl`zrx h`r&. ^15 vbyvm hqym `t-hmskn k$h hjnn `t-hmskn l`hl hjdt vbjrb yhyh jl-hmskn kmr`h-`s jd-bqr. ^16 kn yhyh tmyd hjnn yk$nv vmr`h-`s lylh. ^17 vlpy hjlvt hjnn mjl h`hl v`xry-kn y$jv bny ysr`l vbmqvm `sr yskn-sm hjnn sm yxnv bny ysr`l. ^18 jl-py yhvh y$jv bny ysr`l vjl-py yhvh yxnv kl-ymy `sr yskn hjnn jl-hmskn yxnv. ^19 vbh`ryk hjnn jl-hmskn ymym rbym vsmrv bny-ysr`l `t-msmrt yhvh vl` y$jv. ^20 vys `sr yhyh hjnn ymym m$pr jl-hmskn jl-py yhvh yxnv vjl-py yhvh y$jv. ^21 vys `sr-yhyh hjnn mjrb jd-bqr vnjlh hjnn bbqr vn$jv `v yvmm vlylh vnjlh hjnn vn$jv. ^22 `v-ymym `v-xds `v-ymym bh`ryk hjnn jl-hmskn lskn jlyv yxnv bny-ysr`l vl` y$jv vbhjltv y$jv. ^23 jl-py yhvh yxnv vjl-py yhvh y$jv `t-msmrt yhvh smrv jl-py yhvh byd-msh. __________________________________________________________________ Chapter 10 ^1 vydbr yhvh `l-msh l`mr. ^2 jsh lk sty x&v&rt k$p mqsh tjsh `tm vhyv lk lmqr` hjdh vlm$j `t-hmxnvt. ^3 vtqjv bhn vnvjdv `lyk kl-hjdh `l-ptx `hl mvjd. ^4 v`m-b`xt ytqjv vnvjdv `lyk hnsy`ym r`sy `lpy ysr`l. ^5 vtqjtm trvjh vn$jv hmxnvt hxnym qdmh. ^6 vtqjtm trvjh snyt vn$jv hmxnvt hxnym tymnh trvjh ytqjv lm$jyhm. ^7 vbhqhyl `t-hqhl ttqjv vl` tryjv. ^8 vbny `hrn hkhnym ytqjv bx&&rvt vhyv lkm lxqt jvlm ldrtykm. ^9 vky-tb`v mlxmh b`r&km jl-h&r h&rr `tkm vhrjtm bx&&rt vnzkrtm lpny yhvh `lhykm vnvsjtm m`ybykm. ^10 vbyvm smxtkm vbmvjdykm vbr`sy xdskm vtqjtm bx&&rt jl jltykm vjl zbxy slmykm vhyv lkm lzkrvn lpny `lhykm `ny yhvh `lhykm. ^11 vyhy bsnh hsnyt bxds hsny bjsrym bxds njlh hjnn mjl mskn hjdt. ^12 vy$jv bny-ysr`l lm$jyhm mmdbr $yny vyskn hjnn bmdbr p`rn. ^13 vy$jv br`snh jl-py yhvh byd-msh. ^14 vy$j dgl mxnh bny-yhvdh br`snh l&b`tm vjl-&b`v nxsvn bn- jmyndb. ^15 vjl-&b` m+h bny ysskr ntn`l bn-&vjr. ^16 vjl-&b` m+h bny zbvln `ly`b bn-xln. ^17 vhvrd hmskn vn$jv bny-grsvn vbny mrry ns`y hmskn. ^18 vn$j dgl mxnh r`vbn l&b`tm vjl-&b`v `ly&vr bn-sdy`vr. ^19 vjl-&b` m+h bny smjvn slmy`l bn-&vry sdy. ^20 vjl-&b` m+h bny-gd `ly$p bn-djv`l. ^21 vn$jv hqhtym ns`y hmqds vhqymv `t-hmskn jd-b`m. ^22 vn$j dgl mxnh bny-`prym l&b`tm vjl-&b`v `lysmj bn-jmyhvd. ^23 vjl-&b` m+h bny mnsh gmly`l bn-pdh&vr. ^24 vjl-&b` m+h bny bnymn `bydn bn-gdjvny. ^25 vn$j dgl mxnh bny-dn m`$p lkl-hmxnt l&b`tm vjl-&b`v `xyjzr bn-jmysdy. ^26 vjl-&b` m+h bny `sr pgjy`l bn-jkrn. ^27 vjl-&b` m+h bny nptly `xyrj bn-jynn. ^28 `lh m$jy bny-ysr`l l&b`tm vy$jv. ^29 vy`mr msh lxbb bn-rjv`l hmdyny xtn msh n$jym `nxnv `l-hmqvm `sr `mr yhvh `tv `tn lkm lkh `tnv vh+bnv lk ky-yhvh dbr-+vb jl- ysr`l. ^30 vy`mr `lyv l` `lk ky `m-`l-`r&y v`l-mvldty `lk. ^31 vy`mr `l-n` tjzb `tnv ky jl-kn ydjt xntnv bmdbr vhyyt lnv ljynym. ^32 vhyh ky-tlk jmnv vhyh h+vb hhv` `sr yy+yb yhvh jmnv vh+bnv lk. ^33 vy$jv mhr yhvh drk slst ymym v`rvn bryt-yhvh n$j lpnyhm drk slst ymym ltvr lhm mnvxh. ^34 vjnn yhvh jlyhm yvmm bn$jm mn-hmxnh. ^35 vyhy bn$j h`rn vy`mr msh qvmh yhvh vyp&v `ybyk vyn$v msn`yk mpnyk. ^36 vbnxh y`mr svbh yhvh rbbvt `lpy ysr`l. __________________________________________________________________ Chapter 11 ^1 vyhy hjm kmt`nnym rj b`zny yhvh vysmj yhvh vyxr `pv vtbjr-bm `s yhvh vt`kl bq&h hmxnh. ^2 vy&jq hjm `l-msh vytpll msh `l-yhvh vtsqj h`s. ^3 vyqr` sm-hmqvm hhv` tbjrh ky-bjrh bm `s yhvh. ^4 vh`$p$p `sr bqrbv ht`vv t`vh vysbv vybkv gm bny ysr`l vy`mrv my y`klnv bsr. ^5 zkrnv `t-hdgh `sr-n`kl bm&rym xnm `t hqs`ym v`t h`b+xym v`t- hx&yr v`t-hb&lym v`t-hsvmym. ^6 vjth npsnv ybsh `yn kl blty `l-hmn jynynv. ^7 vhmn kzrj-gd hv` vjynv kjyn hbdlx. ^8 s+v hjm vlq+v v+xnv brxym `v dkv bmdkh vbslv bprvr vjsv `tv jgvt vhyh +jmv k+jm lsd hsmn. ^9 vbrdt h+l jl-hmxnh lylh yrd hmn jlyv. ^10 vysmj msh `t-hjm bkh lmspxtyv `ys lptx `hlv vyxr-`p yhvh m`d vbjyny msh rj. ^11 vy`mr msh `l-yhvh lmh hrjt ljbdk vlmh l`-m&ty xn bjynyk lsvm `t-ms` kl-hjm hzh jly. ^12 h`nky hryty `t kl-hjm hzh `m-`nky yldtyhv ky-t`mr `ly s`hv bxyqk k`sr ys` h`mn `t-hynq jl h`dmh `sr nsbjt l`btyv. ^13 m`yn ly bsr ltt lkl-hjm hzh ky-ybkv jly l`mr tnh-lnv bsr vn`klh. ^14 l`-`vkl `nky lbdy ls`t `t-kl-hjm hzh ky kbd mmny. ^15 v`m-kkh `t-jsh ly hrgny n` hrg `m-m&`ty xn bjynyk v`l-`r`h brjty. ^16 vy`mr yhvh `l-msh `$ph-ly sbjym `ys mzqny ysr`l `sr ydjt ky- hm zqny hjm vs+ryv vlqxt `tm `l-`hl mvjd vhty&bv sm jmk. ^17 vyrdty vdbrty jmk sm v`<y mn-hrvx `sr jlyk vsmty jlyhm vns`v `tk bms` hjm vl`-ts` `th lbdk. ^18 v`l-hjm t`mr htqdsv lmxr v`kltm bsr ky bkytm b`zny yhvh l`mr my y`klnv bsr ky-+vb lnv bm&rym vntn yhvh lkm bsr v`kltm. ^19 l` yvm `xd t`klvn vl` yvmym vl` xmsh ymym vl` jsrh ymym vl` jsrym yvm. ^20 jd xds ymym jd `sr-y&` m`pkm vhyh lkm lzr` yjn ky-m`$tm `t- yhvh `sr bqrbkm vtbkv lpnyv l`mr lmh zh y&`nv mm&rym. ^21 vy`mr msh ss-m`vt `lp rgly hjm `sr `nky bqrbv v`th `mrt bsr `tn lhm v`klv xds ymym. ^22 h&`n vbqr ysx+ lhm vm&` lhm `m `t-kl-dgy hym y`$p lhm vm&` lhm. ^23 vy`mr yhvh `l-msh hyd yhvh tq&r jth tr`h hyqrk dbry `m-l`. ^24 vy&` msh vydbr `l-hjm `t dbry yhvh vy`$p sbjym `ys mzqny hjm vyjmd `tm $bybt h`hl. ^25 vyrd yhvh bjnn vydbr `lyv vy`&l mn-hrvx `sr jlyv vytn jl- sbjym `ys hzqnym vyhy knvx jlyhm hrvx vytnb`v vl` y$pv. ^26 vys`rv sny-`nsym bmxnh sm h`xd `ldd vsm hsny mydd vtnx jlhm hrvx vhmh bktbym vl` y&`v h`hlh vytnb`v bmxnh. ^27 vyr& hnjr vygd lmsh vy`mr `ldd vmydd mtnb`ym bmxnh. ^28 vyjn yhvsj bn-nvn msrt msh mbxryv vy`mr `dny msh kl`m. ^29 vy`mr lv msh hmqn` `th ly vmy ytn kl-jm yhvh nby`ym ky-ytn yhvh `t-rvxv jlyhm. ^30 vy`$p msh `l-hmxnh hv` vzqny ysr`l. ^31 vrvx n$j m`t yhvh vygz slvym mn-hym vy+s jl-hmxnh kdrk yvm kh vkdrk yvm kh $bybvt hmxnh vk`mtym jl-pny h`r&. ^32 vyqm hjm kl-hyvm hhv` vkl-hlylh vkl yvm hmxrt vy`$pv `t-hslv hmmjy+ `$p jsrh xmrym vys+xv lhm s+vx $bybvt hmxnh. ^33 hbsr jvdnv byn snyhm +rm ykrt v`p yhvh xrh bjm vyk yhvh bjm mkh rbh m`d. ^34 vyqr` `t-sm-hmqvm hhv` qbrvt ht`vh ky-sm qbrv `t-hjm hmt`vym. ^35 mqbrvt ht`vh n$jv hjm x&rvt vyhyv bx&rvt. __________________________________________________________________ Chapter 12 ^1 vtdbr mrym v`hrn bmsh jl-`dvt h`sh hksyt `sr lqx ky-`sh ksyt lqx. ^2 vy`mrv hrq `k-bmsh dbr yhvh hl` gm-bnv dbr vysmj yhvh. ^3 vh`ys msh jnv m`d mkl h`dm `sr jl-pny h`dmh. ^4 vy`mr yhvh pt`m `l-msh v`l-`hrn v`l-mrym &`v slstkm `l-`hl mvjd vy&`v slstm. ^5 vyrd yhvh bjmvd jnn vyjmd ptx h`hl vyqr` `hrn vmrym vy&`v snyhm. ^6 vy`mr smjv-n` dbry `m-yhyh nby`km yhvh bmr`h `lyv `tvdj bxlvm `dbr-bv. ^7 l`-kn jbdy msh bkl-byty n`mn hv`. ^8 ph `l-ph `dbr-bv vmr`h vl` bxydt vtmnt yhvh yby+ vmdvj l` yr`tm ldbr bjbdy bmsh. ^9 vyxr `p yhvh bm vylk. ^10 vhjnn $r mjl h`hl vhnh mrym m&rjt kslg vypn `hrn `l-mrym vhnh m&rjt. ^11 vy`mr `hrn `l-msh by `dny `l-n` tst jlynv x+`t `sr nv`lnv v`sr x+`nv. ^12 `l-n` thy kmt `sr b&`tv mrxm `mv vy`kl x&y bsrv. ^13 vy&jq msh `l-yhvh l`mr `l n` rp` n` lh. ^14 vy`mr yhvh `l-msh v`byh yrq yrq bpnyh hl` tklm sbjt ymym t$gr sbjt ymym mxv& lmxnh v`xr t`$p. ^15 vt$gr mrym mxv& lmxnh sbjt ymym vhjm l` n$j jd-h`$p mrym. ^16 v`xr n$jv hjm mx&rvt vyxnv bmdbr p`rn. __________________________________________________________________ Chapter 13 ^1 vydbr yhvh `l-msh l`mr. ^2 slx-lk `nsym vytrv `t-`r& knjn `sr-`ny ntn lbny ysr`l `ys `xd `ys `xd lm+h `btyv tslxv kl nsy` bhm. ^3 vyslx `tm msh mmdbr p`rn jl-py yhvh klm `nsym r`sy bny-ysr`l hmh. ^4 v`lh smvtm lm+h r`vbn smvj bn-zkvr. ^5 lm+h smjvn sp+ bn-xvry. ^6 lm+h yhvdh klb bn-ypnh. ^7 lm+h ysskr yg`l bn-yv$p. ^8 lm+h `prym hvsj bn-nvn. ^9 lm+h bnymn pl+y bn-rpv`. ^10 lm+h zbvln gdy`l bn-$vdy. ^11 lm+h yv$p lm+h mnsh gdy bn-$v$y. ^12 lm+h dn jmy`l bn-gmly. ^13 lm+h `sr $tvr bn-myk`l. ^14 lm+h nptly nxby bn-vp$y. ^15 lm+h gd g`v`l bn-mky. ^16 `lh smvt h`nsym `sr-slx msh ltvr `t-h`r& vyqr` msh lhvsj bn- nvn yhvsj. ^17 vyslx `tm msh ltvr `t-`r& knjn vy`mr `lhm jlv zh bngb vjlytm `t-hhr. ^18 vr`ytm `t-h`r& mh-hv` v`t-hjm hysb jlyh hxzq hv` hrph hmj+ hv` `m-rb. ^19 vmh h`r& `sr-hv` ysb bh h+vbh hv` `m-rjh vmh hjrym `sr-hv` yvsb bhnh hbmxnym `m bmb&rym. ^20 vmh h`r& hsmnh hv` `m-rzh hys-bh j& `m-`yn vhtxzqtm vlqxtm mpry h`r& vhymym ymy bkvry jnbym. ^21 vyjlv vytrv `t-h`r& mmdbr-&n jd-rxb lb` xmt. ^22 vyjlv bngb vyb` jd-xbrvn vsm `xymn ssy vtlmy ylydy hjnq vxbrvn sbj snym nbnth lpny &jn m&rym. ^23 vyb`v jd-nxl `skl vykrtv msm zmvrh v`skvl jnbym `xd vys`hv bmv+ bsnym vmn-hrmnym vmn-ht`nym. ^24 lmqvm hhv` qr` nxl `skvl jl `dvt h`skvl `sr-krtv msm bny ysr`l. ^25 vysbv mtvr h`r& mq& `rbjym yvm. ^26 vylkv vyb`v `l-msh v`l-`hrn v`l-kl-jdt bny-ysr`l `l-mdbr p`rn qdsh vysybv `tm dbr v`t-kl-hjdh vyr`vm `t-pry h`r&. ^27 vy$prv-lv vy`mrv b`nv `l-h`r& `sr slxtnv vgm zbt xlb vdbs hv` vzh-pryh. ^28 `p$ ky-jz hjm hysb b`r& vhjrym b&rvt gdlt m`d vgm-yldy hjnq r`ynv sm. ^29 jmlq yvsb b`r& hngb vhxty vhybv$y vh`mry yvsb bhr vhknjny yvsb jl-hym vjl yd hyrdn. ^30 vyh$ klb `t-hjm `l-msh vy`mr jlh njlh vyrsnv `th ky-ykvl nvkl lh. ^31 vh`nsym `sr-jlv jmv `mrv l` nvkl ljlvt `l-hjm ky-xzq hv` mmnv. ^32 vy&y`v dbt h`r& `sr trv `th `l-bny ysr`l l`mr h`r& `sr jbrnv bh ltvr `th `r& `klt yvsbyh hv` vkl-hjm `sr-r`ynv btvkh `nsy mdvt. ^33 vsm r`ynv `t-hnpylym bny jnq mn-hnplym vnhy bjynynv kxgbym vkn hyynv bjynyhm. __________________________________________________________________ Chapter 14 ^1 vts` kl-hjdh vytnv `t-qvlm vybkv hjm blylh hhv`. ^2 vylnv jl-msh vjl-`hrn kl bny ysr`l vy`mrv `lhm kl-hjdh lv- mtnv b`r& m&rym `v bmdbr hzh lv-mtnv. ^3 vlmh yhvh mby` `tnv `l-h`r& hz`t lnpl bxrb nsynv v+pnv yhyv lbz hlv` +vb lnv svb m&rymh. ^4 vy`mrv `ys `l-`xyv ntnh r`s vnsvbh m&rymh. ^5 vypl msh v`hrn jl-pnyhm lpny kl-qhl jdt bny ysr`l. ^6 vyhvsj bn-nvn vklb bn-ypnh mn-htrym `t-h`r& qrjv bgdyhm. ^7 vy`mrv `l-kl-jdt bny-ysr`l l`mr h`r& `sr jbrnv bh ltvr `th +vbh h`r& m`d m`d. ^8 `m-xp& bnv yhvh vhby` `tnv `l-h`r& hz`t vntnh lnv `r& `sr-hv` zbt xlb vdbs. ^9 `k byhvh `l-tmrdv v`tm `l-tyr`v `t-jm h`r& ky lxmnv hm $r &lm mjlyhm vyhvh `tnv `l-tyr`m. ^10 vy`mrv kl-hjdh lrgvm `tm b`bnym vkbvd yhvh nr`h b`hl mvjd `l- kl-bny ysr`l. ^11 vy`mr yhvh `l-msh jd-`nh yn`&ny hjm hzh vjd-`nh l`-y`mynv by bkl h`tvt `sr jsyty bqrbv. ^12 `knv bdbr v`vrsnv v`jsh `tk lgvy-gdvl vj&vm mmnv. ^13 vy`mr msh `l-yhvh vsmjv m&rym ky-hjlyt bkxk `t-hjm hzh mqrbv. ^14 v`mrv `l-yvsb h`r& hz`t smjv ky-`th yhvh bqrb hjm hzh `sr- jyn bjyn nr`h `th yhvh vjnnk jmd jlhm vbjmd jnn `th hlk lpnyhm yvmm vbjmvd `s lylh. ^15 vhmth `t-hjm hzh k`ys `xd v`mrv hgvym `sr-smjv `t-smjk l`mr. ^16 mblty yklt yhvh lhby` `t-hjm hzh `l-h`r& `sr-nsbj lhm vysx+m bmdbr. ^17 vjth ygdl-n` kx `dny k`sr dbrt l`mr. ^18 yhvh `rk `pym vrb-x$d ns` jvn vpsj vnqh l` ynqh pqd jvn `bvt jl-bnym jl-slsym vjl-rbjym. ^19 $lx-n` ljvn hjm hzh kgdl x$dk vk`sr ns`th ljm hzh mm&rym vjd- hnh. ^20 vy`mr yhvh $lxty kdbrk. ^21 v`vlm xy-`ny vyml` kbvd-yhvh `t-kl-h`r&. ^22 ky kl-h`nsym hr`ym `t-kbdy v`t-`tty `sr-jsyty bm&rym vbmdbr vyn$v `ty zh jsr pjmym vl` smjv bqvly. ^23 `m-yr`v `t-h`r& `sr nsbjty l`btm vkl-mn`&y l` yr`vh. ^24 vjbdy klb jqb hyth rvx `xrt jmv vyml` `xry vhby`tyv `l-h`r& `sr-b` smh vzrjv yvrsnh. ^25 vhjmlqy vhknjny yvsb bjmq mxr pnv v$jv lkm hmdbr drk ym-$vp. ^26 vydbr yhvh `l-msh v`l-`hrn l`mr. ^27 jd-mty ljdh hrjh hz`t `sr hmh mlynym jly `t-tlnvt bny ysr`l `sr hmh mlynym jly smjty. ^28 `mr `lhm xy-`ny n`m-yhvh `m-l` k`sr dbrtm b`zny kn `jsh lkm. ^29 bmdbr hzh yplv pgrykm vkl-pqdykm lkl-m$prkm mbn jsrym snh vmjlh `sr hlyntm jly. ^30 `m-`tm tb`v `l-h`r& `sr ns`ty `t-ydy lskn `tkm bh ky `m-klb bn-ypnh vyhvsj bn-nvn. ^31 v+pkm `sr `mrtm lbz yhyh vhby`ty `tm vydjv `t-h`r& `sr m`$tm bh. ^32 vpgrykm `tm yplv bmdbr hzh. ^33 vbnykm yhyv rjym bmdbr `rbjym snh vns`v `t-znvtykm jd-tm pgrykm bmdbr. ^34 bm$pr hymym `sr-trtm `t-h`r& `rbjym yvm yvm lsnh yvm lsnh ts`v `t-jvntykm `rbjym snh vydjtm `t-tnv`ty. ^35 `ny yhvh dbrty `m-l` z`t `jsh lkl-hjdh hrjh hz`t hnvjdym jly bmdbr hzh ytmv vsm ymtv. ^36 vh`nsym `sr-slx msh ltvr `t-h`r& vysbv vylvnv jlyv `t-kl- hjdh lhv&y` dbh jl-h`r&. ^37 vymtv h`nsym mv&`y dbt-h`r& rjh bmgph lpny yhvh. ^38 vyhvsj bn-nvn vklb bn-ypnh xyv mn-h`nsym hhm hhlkym ltvr `t- h`r&. ^39 vydbr msh `t-hdbrym h`lh `l-kl-bny ysr`l vyt`blv hjm m`d. ^40 vyskmv bbqr vyjlv `l-r`s-hhr l`mr hnnv vjlynv `l-hmqvm `sr- `mr yhvh ky x+`nv. ^41 vy`mr msh lmh zh `tm jbrym `t-py yhvh vhv` l` t&lx. ^42 `l-tjlv ky `yn yhvh bqrbkm vl` tngpv lpny `ybykm. ^43 ky hjmlqy vhknjny sm lpnykm vnpltm bxrb ky-jl-kn sbtm m`xry yhvh vl`-yhyh yhvh jmkm. ^44 vyjplv ljlvt `l-r`s hhr v`rvn bryt-yhvh vmsh l`-msv mqrb hmxnh. ^45 vyrd hjmlqy vhknjny hysb bhr hhv` vykvm vyktvm jd-hxrmh. __________________________________________________________________ Chapter 15 ^1 vydbr yhvh `l-msh l`mr. ^2 dbr `l-bny ysr`l v`mrt `lhm ky tb`v `l-`r& mvsbtykm `sr `ny ntn lkm. ^3 vjsytm `sh lyhvh jlh `v-zbx lpl`-ndr `v bndbh `v bmjdykm ljsvt ryx nyxx lyhvh mn-hbqr `v mn-h&`n. ^4 vhqryb hmqryb qrbnv lyhvh mnxh $lt jsrvn blvl brbjyt hhyn smn. ^5 vyyn ln$k rbyjyt hhyn tjsh jl-hjlh `v lzbx lkbs h`xd. ^6 `v l`yl tjsh mnxh $lt sny jsrnym blvlh bsmn slsyt hhyn. ^7 vyyn ln$k slsyt hhyn tqryb ryx-nyxx lyhvh. ^8 vky-tjsh bn-bqr jlh `v-zbx lpl`-ndr `v-slmym lyhvh. ^9 vhqryb jl-bn-hbqr mnxh $lt slsh jsrnym blvl bsmn x&y hhyn. ^10 vyyn tqryb ln$k x&y hhyn `sh ryx-nyxx lyhvh. ^11 kkh yjsh lsvr h`xd `v l`yl h`xd `v-lsh bkbsym `v bjzym. ^12 km$pr `sr tjsv kkh tjsv l`xd km$prm. ^13 kl-h`zrx yjsh-kkh `t-`lh lhqryb `sh ryx-nyxx lyhvh. ^14 vky-ygvr `tkm gr `v `sr-btvkkm ldrtykm vjsh `sh ryx-nyxx lyhvh k`sr tjsv kn yjsh. ^15 hqhl xqh `xt lkm vlgr hgr xqt jvlm ldrtykm kkm kgr yhyh lpny yhvh. ^16 tvrh `xt vmsp+ `xd yhyh lkm vlgr hgr `tkm. ^17 vydbr yhvh `l-msh l`mr. ^18 dbr `l-bny ysr`l v`mrt `lhm bb`km `l-h`r& `sr `ny mby` `tkm smh. ^19 vhyh b`klkm mlxm h`r& trymv trvmh lyhvh. ^20 r`syt jr$tkm xlh trymv trvmh ktrvmt grn kn trymv `th. ^21 mr`syt jr$tykm ttnv lyhvh trvmh ldrtykm. ^22 vky tsgv vl` tjsv `t kl-hm&vt h`lh `sr-dbr yhvh `l-msh. ^23 `t kl-`sr &vh yhvh `lykm byd-msh mn-hyvm `sr &vh yhvh vhl`h ldrtykm. ^24 vhyh `m mjyny hjdh njsth lsggh vjsv kl-hjdh pr bn-bqr `xd ljlh lryx nyxx lyhvh vmnxtv vn$kv kmsp+ vsjyr-jzym `xd lx+t. ^25 vkpr hkhn jl-kl-jdt bny ysr`l vn$lx lhm ky-sggh hv` vhm hby`v `t-qrbnm `sh lyhvh vx+`tm lpny yhvh jl-sggtm. ^26 vn$lx lkl-jdt bny ysr`l vlgr hgr btvkm ky lkl-hjm bsggh. ^27 v`m-nps `xt tx+` bsggh vhqrybh jz bt-snth lx+`t. ^28 vkpr hkhn jl-hnps hsggt bx+`h bsggh lpny yhvh lkpr jlyv vn$lx lv. ^29 h`zrx bbny ysr`l vlgr hgr btvkm tvrh `xt yhyh lkm ljsh bsggh. ^30 vhnps `sr-tjsh byd rmh mn-h`zrx vmn-hgr `t-yhvh hv` mgdp vnkrth hnps hhv` mqrb jmh. ^31 ky dbr-yhvh bzh v`t-m&vtv hpr hkrt tkrt hnps hhv` jvnh bh. ^32 vyhyv bny-ysr`l bmdbr vym&`v `ys mqss j&ym byvm hsbt. ^33 vyqrybv `tv hm&`ym `tv mqss j&ym `l-msh v`l-`hrn v`l kl- hjdh. ^34 vynyxv `tv bmsmr ky l` prs mh-yjsh lv. ^35 vy`mr yhvh `l-msh mvt yvmt h`ys rgvm `tv b`bnym kl-hjdh mxv& lmxnh. ^36 vy&y`v `tv kl-hjdh `l-mxv& lmxnh vyrgmv `tv b`bnym vymt k`sr &vh yhvh `t-msh. ^37 vy`mr yhvh `l-msh l`mr. ^38 dbr `l-bny ysr`l v`mrt `lhm vjsv lhm &y&t jl-knpy bgdyhm ldrtm vntnv jl-&y&t hknp ptyl tklt. ^39 vhyh lkm l&y&t vr`ytm `tv vzkrtm `t-kl-m&vt yhvh vjsytm `tm vl`-ttvrv `xry lbbkm v`xry jynykm `sr-`tm znym `xryhm. ^40 lmjn tzkrv vjsytm `t-kl-m&vty vhyytm qdsym l`lhykm. ^41 `ny yhvh `lhykm `sr hv&`ty `tkm m`r& m&rym lhyvt lkm l`lhym `ny yhvh `lhykm. __________________________________________________________________ Chapter 16 ^1 vyqx qrx bn-y&hr bn-qht bn-lvy vdtn v`byrm bny `ly`b v`vn bn- plt bny r`vbn. ^2 vyqmv lpny msh v`nsym mbny-ysr`l xmsym vm`tym nsy`y jdh qr`y mvjd `nsy-sm. ^3 vyqhlv jl-msh vjl-`hrn vy`mrv `lhm rb-lkm ky kl-hjdh klm qdsym vbtvkm yhvh vmdvj ttns`v jl-qhl yhvh. ^4 vysmj msh vypl jl-pnyv. ^5 vydbr `l-qrx v`l-kl-jdtv l`mr bqr vydj yhvh `t-`sr-lv v`t- hqdvs vhqryb `lyv v`t `sr ybxr-bv yqryb `lyv. ^6 z`t jsv qxv-lkm mxtvt qrx vkl-jdtv. ^7 vtnv bhn `s vsymv jlyhn q+rt lpny yhvh mxr vhyh h`ys `sr-ybxr yhvh hv` hqdvs rb-lkm bny lvy. ^8 vy`mr msh `l-qrx smjv-n` bny lvy. ^9 hmj+ mkm ky-hbdyl `lhy ysr`l `tkm mjdt ysr`l lhqryb `tkm `lyv ljbd `t-jbdt mskn yhvh vljmd lpny hjdh lsrtm. ^10 vyqrb `tk v`t-kl-`xyk bny-lvy `tk vbqstm gm-khnh. ^11 lkn `th vkl-jdtk hnjdym jl-yhvh v`hrn mh-hv` ky tlvnv jlyv. ^12 vyslx msh lqr` ldtn vl`byrm bny `ly`b vy`mrv l` njlh. ^13 hmj+ ky hjlytnv m`r& zbt xlb vdbs lhmytnv bmdbr ky-tstrr jlynv gm-hstrr. ^14 `p l` `l-`r& zbt xlb vdbs hby`tnv vttn-lnv nxlt sdh vkrm hjyny h`nsym hhm tnqr l` njlh. ^15 vyxr lmsh m`d vy`mr `l-yhvh `l-tpn `l-mnxtm l` xmvr `xd mhm ns`ty vl` hrjty `t-`xd mhm. ^16 vy`mr msh `l-qrx `th vkl-jdtk hyv lpny yhvh `th vhm v`hrn mxr. ^17 vqxv `ys mxttv vnttm jlyhm q+rt vhqrbtm lpny yhvh `ys mxttv xmsym vm`tym mxtt v`th v`hrn `ys mxttv. ^18 vyqxv `ys mxttv vytnv jlyhm `s vysymv jlyhm q+rt vyjmdv ptx `hl mvjd vmsh v`hrn. ^19 vyqhl jlyhm qrx `t-kl-hjdh `l-ptx `hl mvjd vyr` kbvd-yhvh `l- kl-hjdh. ^20 vydbr yhvh `l-msh v`l-`hrn l`mr. ^21 hbdlv mtvk hjdh hz`t v`klh `tm krgj. ^22 vyplv jl-pnyhm vy`mrv `l `lhy hrvxt lkl-bsr h`ys `xd yx+` vjl kl-hjdh tq&p. ^23 vydbr yhvh `l-msh l`mr. ^24 dbr `l-hjdh l`mr hjlv m$byb lmskn-qrx dtn v`byrm. ^25 vyqm msh vylk `l-dtn v`byrm vylkv `xryv zqny ysr`l. ^26 vydbr `l-hjdh l`mr $vrv n` mjl `hly h`nsym hrsjym h`lh v`l- tgjv bkl-`sr lhm pn-t$pv bkl-x+`tm. ^27 vyjlv mjl mskn-qrx dtn v`byrm m$byb vdtn v`byrm y&`v n&bym ptx `hlyhm vnsyhm vbnyhm v+pm. ^28 vy`mr msh bz`t tdjvn ky-yhvh slxny ljsvt `t kl-hmjsym h`lh ky-l` mlby. ^29 `m-kmvt kl-h`dm ymtvn `lh vpqdt kl-h`dm ypqd jlyhm l` yhvh slxny. ^30 v`m-bry`h ybr` yhvh vp&th h`dmh `t-pyh vbljh `tm v`t-kl-`sr lhm vyrdv xyym s`lh vydjtm ky n`&v h`nsym h`lh `t-yhvh. ^31 vyhy kkltv ldbr `t kl-hdbrym h`lh vtbqj h`dmh `sr txtyhm. ^32 vtptx h`r& `t-pyh vtblj `tm v`t-btyhm v`t kl-h`dm `sr lqrx v`t kl-hrkvs. ^33 vyrdv hm vkl-`sr lhm xyym s`lh vtk$ jlyhm h`r& vy`bdv mtvk hqhl. ^34 vkl-ysr`l `sr $bybtyhm n$v lqlm ky `mrv pn-tbljnv h`r&. ^35 v`s y&`h m`t yhvh vt`kl `t hxmsym vm`tym `ys mqryby hq+rt. __________________________________________________________________ Chapter 17 ^1 vydbr yhvh `l-msh l`mr. ^2 `mr `l-`ljzr bn-`hrn hkhn vyrm `t-hmxtt mbyn hsrph v`t-h`s zrh-hl`h ky qdsv. ^3 `t mxtvt hx+`ym h`lh bnpstm vjsv `tm rqjy pxym &pvy lmzbx ky- hqrybm lpny-yhvh vyqdsv vyhyv l`vt lbny ysr`l. ^4 vyqx `ljzr hkhn `t mxtvt hnxst `sr hqrybv hsrpym vyrqjvm &pvy lmzbx. ^5 zkrvn lbny ysr`l lmjn `sr l`-yqrb `ys zr `sr l` mzrj `hrn hv` lhq+yr q+rt lpny yhvh vl`-yhyh kqrx vkjdtv k`sr dbr yhvh byd- msh lv. ^6 vylnv kl-jdt bny-ysr`l mmxrt jl-msh vjl-`hrn l`mr `tm hmtm `t- jm yhvh. ^7 vyhy bhqhl hjdh jl-msh vjl-`hrn vypnv `l-`hl mvjd vhnh k$hv hjnn vyr` kbvd yhvh. ^8 vyb` msh v`hrn `l-pny `hl mvjd. ^9 vydbr yhvh `l-msh l`mr. ^10 hrmv mtvk hjdh hz`t v`klh `tm krgj vyplv jl-pnyhm. ^11 vy`mr msh `l-`hrn qx `t-hmxth vtn-jlyh `s mjl hmzbx vsym q+rt vhvlk mhrh `l-hjdh vkpr jlyhm ky-y&` hq&p mlpny yhvh hxl hngp. ^12 vyqx `hrn k`sr dbr msh vyr& `l-tvk hqhl vhnh hxl hngp bjm vytn `t-hq+rt vykpr jl-hjm. ^13 vyjmd byn-hmtym vbyn hxyym vtj&r hmgph. ^14 vyhyv hmtym bmgph `rbjh jsr `lp vsbj m`vt mlbd hmtym jl-dbr- qrx. ^15 vysb `hrn `l-msh `l-ptx `hl mvjd vhmgph nj&rh. ^16 vydbr yhvh `l-msh l`mr. ^17 dbr `l-bny ysr`l vqx m`tm m+h m+h lbyt `b m`t kl-nsy`hm lbyt `btm snym jsr m+vt `ys `t-smv tktb jl-m+hv. ^18 v`t sm `hrn tktb jl-m+h lvy ky m+h `xd lr`s byt `bvtm. ^19 vhnxtm b`hl mvjd lpny hjdvt `sr `vjd lkm smh. ^20 vhyh h`ys `sr `bxr-bv m+hv yprx vhskty mjly `t-tlnvt bny ysr`l `sr hm mlynm jlykm. ^21 vydbr msh `l-bny ysr`l vytnv `lyv kl-nsy`yhm m+h lnsy` `xd m+h lnsy` `xd lbyt `btm snym jsr m+vt vm+h `hrn btvk m+vtm. ^22 vynx msh `t-hm+t lpny yhvh b`hl hjdt. ^23 vyhy mmxrt vyb` msh `l-`hl hjdvt vhnh prx m+h-`hrn lbyt lvy vy&` prx vy&& &y& vygml sqdym. ^24 vy&` msh `t-kl-hm+t mlpny yhvh `l-kl-bny ysr`l vyr`v vyqxv `ys m+hv. ^25 vy`mr yhvh `l-msh hsb `t-m+h `hrn lpny hjdvt lmsmrt l`vt lbny-mry vtkl tlvntm mjly vl` ymtv. ^26 vyjs msh k`sr &vh yhvh `tv kn jsh. ^27 vy`mrv bny ysr`l `l-msh l`mr hn gvjnv `bdnv klnv `bdnv. ^28 kl hqrb hqrb `l-mskn yhvh ymvt h`m tmnv lgvj. __________________________________________________________________ Chapter 18 ^1 vy`mr yhvh `l-`hrn `th vbnyk vbyt-`byk `tk ts`v `t-jvn hmqds v`th vbnyk `tk ts`v `t-jvn khntkm. ^2 vgm `t-`xyk m+h lvy sb+ `byk hqrb `tk vylvv jlyk vysrtvk v`th vbnyk `tk lpny `hl hjdt. ^3 vsmrv msmrtk vmsmrt kl-h`hl `k `l-kly hqds v`l-hmzbx l` yqrbv vl`-ymtv gm-hm gm-`tm. ^4 vnlvv jlyk vsmrv `t-msmrt `hl mvjd lkl jbdt h`hl vzr l`-yqrb `lykm. ^5 vsmrtm `t msmrt hqds v`t msmrt hmzbx vl`-yhyh jvd q&p jl-bny ysr`l. ^6 v`ny hnh lqxty `t-`xykm hlvym mtvk bny ysr`l lkm mtnh ntnym lyhvh ljbd `t-jbdt `hl mvjd. ^7 v`th vbnyk `tk tsmrv `t-khntkm lkl-dbr hmzbx vlmbyt lprkt vjbdtm jbdt mtnh `tn `t-khntkm vhzr hqrb yvmt. ^8 vydbr yhvh `l-`hrn v`ny hnh ntty lk `t-msmrt trvmty lkl-qdsy bny-ysr`l lk nttym lmsxh vlbnyk lxq-jvlm. ^9 zh-yhyh lk mqds hqdsym mn-h`s kl-qrbnm lkl-mnxtm vlkl-x+`tm vlkl-`smm `sr ysybv ly qds qdsym lk hv` vlbnyk. ^10 bqds hqdsym t`klnv kl-zkr y`kl `tv qds yhyh-lk. ^11 vzh-lk trvmt mtnm lkl-tnvpt bny ysr`l lk nttym vlbnyk vlbntyk `tk lxq-jvlm kl-+hvr bbytk y`kl `tv. ^12 kl xlb y&hr vkl-xlb tyrvs vdgn r`sytm `sr-ytnv lyhvh lk nttym. ^13 bkvry kl-`sr b`r&m `sr-yby`v lyhvh lk yhyh kl-+hvr bbytk y`klnv. ^14 kl-xrm bysr`l lk yhyh. ^15 kl-p+r rxm lkl-bsr `sr-yqrybv lyhvh b`dm vbbhmh yhyh-lk `k pdh tpdh `t bkvr h`dm v`t bkvr-hbhmh h+m`h tpdh. ^16 vpdvyv mbn-xds tpdh bjrkk k$p xmst sqlym bsql hqds jsrym grh hv`. ^17 `k bkvr-svr `v-bkvr ksb `v-bkvr jz l` tpdh qds hm `t-dmm tzrq jl-hmzbx v`t-xlbm tq+yr `sh lryx nyxx lyhvh. ^18 vbsrm yhyh-lk kxzh htnvph vksvq hymyn lk yhyh. ^19 kl trvmt hqdsym `sr yrymv bny-ysr`l lyhvh ntty lk vlbnyk vlbntyk `tk lxq-jvlm bryt mlx jvlm hv` lpny yhvh lk vlzrjk `tk. ^20 vy`mr yhvh `l-`hrn b`r&m l` tnxl vxlq l`-yhyh lk btvkm `ny xlqk vnxltk btvk bny ysr`l. ^21 vlbny lvy hnh ntty kl-mjsr bysr`l lnxlh xlp jbdtm `sr-hm jbdym `t-jbdt `hl mvjd. ^22 vl`-yqrbv jvd bny ysr`l `l-`hl mvjd ls`t x+` lmvt. ^23 vjbd hlvy hv` `t-jbdt `hl mvjd vhm ys`v jvnm xqt jvlm ldrtykm vbtvk bny ysr`l l` ynxlv nxlh. ^24 ky `t-mjsr bny-ysr`l `sr yrymv lyhvh trvmh ntty llvym lnxlh jl-kn `mrty lhm btvk bny ysr`l l` ynxlv nxlh. ^25 vydbr yhvh `l-msh l`mr. ^26 v`l-hlvym tdbr v`mrt `lhm ky-tqxv m`t bny-ysr`l `t-hmjsr `sr ntty lkm m`tm bnxltkm vhrmtm mmnv trvmt yhvh mjsr mn-hmjsr. ^27 vnxsb lkm trvmtkm kdgn mn-hgrn vkml`h mn-hyqb. ^28 kn trymv gm-`tm trvmt yhvh mkl mjsrtykm `sr tqxv m`t bny ysr`l vnttm mmnv `t-trvmt yhvh l`hrn hkhn. ^29 mkl mtntykm trymv `t kl-trvmt yhvh mkl-xlbv `t-mqdsv mmnv. ^30 v`mrt `lhm bhrymkm `t-xlbv mmnv vnxsb llvym ktbv`t grn vktbv`t yqb. ^31 v`kltm `tv bkl-mqvm `tm vbytkm ky-skr hv` lkm xlp jbdtkm b`hl mvjd. ^32 vl`-ts`v jlyv x+` bhrymkm `t-xlbv mmnv v`t-qdsy bny-ysr`l l` txllv vl` tmvtv. __________________________________________________________________ Chapter 19 ^1 vydbr yhvh `l-msh v`l-`hrn l`mr. ^2 z`t xqt htvrh `sr-&vh yhvh l`mr dbr `l-bny ysr`l vyqxv `lyk prh `dmh tmymh `sr `yn-bh mvm `sr l`-jlh jlyh jl. ^3 vnttm `th `l-`ljzr hkhn vhv&y` `th `l-mxv& lmxnh vsx+ `th lpnyv. ^4 vlqx `ljzr hkhn mdmh b`&bjv vhzh `l-nkx pny `hl-mvjd mdmh sbj pjmym. ^5 vsrp `t-hprh ljynyv `t-jrh v`t-bsrh v`t-dmh jl-prsh ysrp. ^6 vlqx hkhn j& `rz v`zvb vsny tvljt vhslyk `l-tvk srpt hprh. ^7 vkb$ bgdyv hkhn vrx& bsrv bmym v`xr yb` `l-hmxnh v+m` hkhn jd- hjrb. ^8 vhsrp `th ykb$ bgdyv bmym vrx& bsrv bmym v+m` jd-hjrb. ^9 v`$p `ys +hvr `t `pr hprh vhnyx mxv& lmxnh bmqvm +hvr vhyth ljdt bny-ysr`l lmsmrt lmy ndh x+`t hv`. ^10 vkb$ h`$p `t-`pr hprh `t-bgdyv v+m` jd-hjrb vhyth lbny ysr`l vlgr hgr btvkm lxqt jvlm. ^11 hngj bmt lkl-nps `dm v+m` sbjt ymym. ^12 hv` ytx+`-bv byvm hslysy vbyvm hsbyjy y+hr v`m-l` ytx+` byvm hslysy vbyvm hsbyjy l` y+hr. ^13 kl-hngj bmt bnps h`dm `sr-ymvt vl` ytx+` `t-mskn yhvh +m` vnkrth hnps hhv` mysr`l ky my ndh l`-zrq jlyv +m` yhyh jvd +m`tv bv. ^14 z`t htvrh `dm ky-ymvt b`hl kl-hb` `l-h`hl vkl-`sr b`hl y+m` sbjt ymym. ^15 vkl kly ptvx `sr `yn-&myd ptyl jlyv +m` hv`. ^16 vkl `sr-ygj jl-pny hsdh bxll-xrb `v bmt `v-bj&m `dm `v bqbr y+m` sbjt ymym. ^17 vlqxv l+m` mjpr srpt hx+`t vntn jlyv mym xyym `l-kly. ^18 vlqx `zvb v+bl bmym `ys +hvr vhzh jl-h`hl vjl-kl-hklym vjl- hnpsvt `sr hyv-sm vjl-hngj bj&m `v bxll `v bmt `v bqbr. ^19 vhzh h+hr jl-h+m` byvm hslysy vbyvm hsbyjy vx+`v byvm hsbyjy vkb$ bgdyv vrx& bmym v+hr bjrb. ^20 v`ys `sr-y+m` vl` ytx+` vnkrth hnps hhv` mtvk hqhl ky `t- mqds yhvh +m` my ndh l`-zrq jlyv +m` hv`. ^21 vhyth lhm lxqt jvlm vmzh my-hndh ykb$ bgdyv vhngj bmy hndh y+m` jd-hjrb. ^22 vkl `sr-ygj-bv h+m` y+m` vhnps hngjt t+m` jd-hjrb. __________________________________________________________________ Chapter 20 ^1 vyb`v bny-ysr`l kl-hjdh mdbr-&n bxds hr`svn vysb hjm bqds vtmt sm mrym vtqbr sm. ^2 vl`-hyh mym ljdh vyqhlv jl-msh vjl-`hrn. ^3 vyrb hjm jm-msh vy`mrv l`mr vlv gvjnv bgvj `xynv lpny yhvh. ^4 vlmh hb`tm `t-qhl yhvh `l-hmdbr hzh lmvt sm `nxnv vbjyrnv. ^5 vlmh hjlytnv mm&rym lhby` `tnv `l-hmqvm hrj hzh l` mqvm zrj vt`nh vgpn vrmvn vmym `yn lstvt. ^6 vyb` msh v`hrn mpny hqhl `l-ptx `hl mvjd vyplv jl-pnyhm vyr` kbvd-yhvh `lyhm. ^7 vydbr yhvh `l-msh l`mr. ^8 qx `t-hm+h vhqhl `t-hjdh `th v`hrn `xyk vdbrtm `l-h$lj ljynyhm vntn mymyv vhv&`t lhm mym mn-h$lj vhsqyt `t-hjdh v`t- bjyrm. ^9 vyqx msh `t-hm+h mlpny yhvh k`sr &vhv. ^10 vyqhlv msh v`hrn `t-hqhl `l-pny h$lj vy`mr lhm smjv-n` hmrym hmn-h$lj hzh nv&y` lkm mym. ^11 vyrm msh `t-ydv vyk `t-h$lj bm+hv pjmym vy&`v mym rbym vtst hjdh vbjyrm. ^12 vy`mr yhvh `l-msh v`l-`hrn yjn l`-h`mntm by lhqdysny ljyny bny ysr`l lkn l` tby`v `t-hqhl hzh `l-h`r& `sr-ntty lhm. ^13 hmh my mrybh `sr-rbv bny-ysr`l `t-yhvh vyqds bm. ^14 vyslx msh ml`kym mqds `l-mlk `dvm kh `mr `xyk ysr`l `th ydjt `t kl-htl`h `sr m&`tnv. ^15 vyrdv `btynv m&rymh vnsb bm&rym ymym rbym vyrjv lnv m&rym vl`btynv. ^16 vn&jq `l-yhvh vysmj qlnv vyslx ml`k vy&`nv mm&rym vhnh `nxnv bqds jyr q&h gbvlk. ^17 njbrh-n` b`r&k l` njbr bsdh vbkrm vl` nsth my b`r drk hmlk nlk l` n+h ymyn vsm`vl jd `sr-njbr gblk. ^18 vy`mr `lyv `dvm l` tjbr by pn-bxrb `&` lqr`tk. ^19 vy`mrv `lyv bny-ysr`l bm$lh njlh v`m-mymyk nsth `ny vmqny vntty mkrm rq `yn-dbr brgly `jbrh. ^20 vy`mr l` tjbr vy&` `dvm lqr`tv bjm kbd vbyd xzqh. ^21 vym`n `dvm ntn `t-ysr`l jbr bgblv vy+ ysr`l mjlyv. ^22 vy$jv mqds vyb`v bny-ysr`l kl-hjdh hr hhr. ^23 vy`mr yhvh `l-msh v`l-`hrn bhr hhr jl-gbvl `r&-`dvm l`mr. ^24 y`$p `hrn `l-jmyv ky l` yb` `l-h`r& `sr ntty lbny ysr`l jl `sr-mrytm `t-py lmy mrybh. ^25 qx `t-`hrn v`t-`ljzr bnv vhjl `tm hr hhr. ^26 vhps+ `t-`hrn `t-bgdyv vhlbstm `t-`ljzr bnv v`hrn y`$p vmt sm. ^27 vyjs msh k`sr &vh yhvh vyjlv `l-hr hhr ljyny kl-hjdh. ^28 vyps+ msh `t-`hrn `t-bgdyv vylbs `tm `t-`ljzr bnv vymt `hrn sm br`s hhr vyrd msh v`ljzr mn-hhr. ^29 vyr`v kl-hjdh ky gvj `hrn vybkv `t-`hrn slsym yvm kl byt ysr`l. __________________________________________________________________ Chapter 21 ^1 vysmj hknjny mlk-jrd ysb hngb ky b` ysr`l drk h`trym vylxm bysr`l vysb mmnv sby. ^2 vydr ysr`l ndr lyhvh vy`mr `m-ntn ttn `t-hjm hzh bydy vhxrmty `t-jryhm. ^3 vysmj yhvh bqvl ysr`l vytn `t-hknjny vyxrm `thm v`t-jryhm vyqr` sm-hmqvm xrmh. ^4 vy$jv mhr hhr drk ym-$vp l$bb `t-`r& `dvm vtq&r nps-hjm bdrk. ^5 vydbr hjm b`lhym vbmsh lmh hjlytnv mm&rym lmvt bmdbr ky `yn lxm v`yn mym vnpsnv q&h blxm hqlql. ^6 vyslx yhvh bjm `t hnxsym hsrpym vynskv `t-hjm vymt jm-rb mysr`l. ^7 vyb` hjm `l-msh vy`mrv x+`nv ky-dbrnv byhvh vbk htpll `l-yhvh vy$r mjlynv `t-hnxs vytpll msh bjd hjm. ^8 vy`mr yhvh `l-msh jsh lk srp vsym `tv jl-n$ vhyh kl-hnsvk vr`h `tv vxy. ^9 vyjs msh nxs nxst vysmhv jl-hn$ vhyh `m-nsk hnxs `t-`ys vhby+ `l-nxs hnxst vxy. ^10 vy$jv bny ysr`l vyxnv b`bt. ^11 vy$jv m`bt vyxnv bjyy hjbrym bmdbr `sr jl-pny mv`b mmzrx hsms. ^12 msm n$jv vyxnv bnxl zrd. ^13 msm n$jv vyxnv mjbr `rnvn `sr bmdbr hy&` mgbl h`mry ky `rnvn gbvl mv`b byn mv`b vbyn h`mry. ^14 jl-kn y`mr b$pr mlxmt yhvh `t-vhb b$vph v`t-hnxlym `rnvn. ^15 v`sd hnxlym `sr n+h lsbt jr vnsjn lgbvl mv`b. ^16 vmsm b`rh hv` hb`r `sr `mr yhvh lmsh `$p `t-hjm v`tnh lhm mym. ^17 `z ysyr ysr`l `t-hsyrh hz`t jly b`r jnv-lh. ^18 b`r xprvh srym krvh ndyby hjm bmxqq bmsjntm vmmdbr mtnh. ^19 vmmtnh nxly`l vmnxly`l bmvt. ^20 vmbmvt hgy` `sr bsdh mv`b r`s hp$gh vnsqph jl-pny hysymn. ^21 vyslx ysr`l ml`kym `l-$yxn mlk-h`mry l`mr. ^22 `jbrh b`r&k l` n+h bsdh vbkrm l` nsth my b`r bdrk hmlk nlk jd `sr-njbr gblk. ^23 vl`-ntn $yxn `t-ysr`l jbr bgblv vy`$p $yxn `t-kl-jmv vy&` lqr`t ysr`l hmdbrh vyb` yh&h vylxm bysr`l. ^24 vykhv ysr`l lpy-xrb vyyrs `t-`r&v m`rnn jd-ybq jd-bny jmvn ky jz gbvl bny jmvn. ^25 vyqx ysr`l `t kl-hjrym h`lh vysb ysr`l bkl-jry h`mry bxsbvn vbkl-bntyh. ^26 ky xsbvn jyr $yxn mlk h`mry hv` vhv` nlxm bmlk mv`b hr`svn vyqx `t-kl-`r&v mydv jd-`rnn. ^27 jl-kn y`mrv hmslym b`v xsbvn tbnh vtkvnn jyr $yxvn. ^28 ky-`s y&`h mxsbvn lhbh mqryt $yxn `klh jr mv`b bjly bmvt `rnn. ^29 `vy-lk mv`b `bdt jm-kmvs ntn bnyv ply+m vbntyv bsbyt lmlk `mry $yxvn. ^30 vnyrm `bd xsbvn jd-dybn vnsym jd-npx `sr jd-mydb`. ^31 vysb ysr`l b`r& h`mry. ^32 vyslx msh lrgl `t-yjzr vylkdv bntyh vyyrs `t-h`mry `sr-sm. ^33 vypnv vyjlv drk hbsn vy&` jvg mlk-hbsn lqr`tm hv` vkl-jmv lmlxmh `drjy. ^34 vy`mr yhvh `l-msh `l-tyr` `tv ky bydk ntty `tv v`t-kl-jmv v`t-`r&v vjsyt lv k`sr jsyt l$yxn mlk h`mry `sr yvsb bxsbvn. ^35 vykv `tv v`t-bnyv v`t-kl-jmv jd-blty hs`yr-lv sryd vyyrsv `t- `r&v. __________________________________________________________________ Chapter 22 ^1 vy$jv bny ysr`l vyxnv bjrbvt mv`b mjbr lyrdn yrxv. ^2 vyr` blq bn-&pvr `t kl-`sr-jsh ysr`l l`mry. ^3 vygr mv`b mpny hjm m`d ky rb-hv` vyq& mv`b mpny bny ysr`l. ^4 vy`mr mv`b `l-zqny mdyn jth ylxkv hqhl `t-kl-$bybtynv klxk hsvr `t yrq hsdh vblq bn-&pvr mlk lmv`b bjt hhv`. ^5 vyslx ml`kym `l-bljm bn-bjvr ptvrh `sr jl-hnhr `r& bny-jmv lqr`-lv l`mr hnh jm y&` mm&rym hnh k$h `t-jyn h`r& vhv` ysb mmly. ^6 vjth lkh-n` `rh-ly `t-hjm hzh ky-j&vm hv` mmny `vly `vkl nkh- bv v`grsnv mn-h`r& ky ydjty `t `sr-tbrk mbrk v`sr t`r yv`r. ^7 vylkv zqny mv`b vzqny mdyn vq$mym bydm vyb`v `l-bljm vydbrv `lyv dbry blq. ^8 vy`mr `lyhm lynv ph hlylh vhsbty `tkm dbr k`sr ydbr yhvh `ly vysbv sry-mv`b jm-bljm. ^9 vyb` `lhym `l-bljm vy`mr my h`nsym h`lh jmk. ^10 vy`mr bljm `l-h`lhym blq bn-&pr mlk mv`b slx `ly. ^11 hnh hjm hy&` mm&rym vyk$ `t-jyn h`r& jth lkh qbh-ly `tv `vly `vkl lhlxm bv vgrstyv. ^12 vy`mr `lhym `l-bljm l` tlk jmhm l` t`r `t-hjm ky brvk hv`. ^13 vyqm bljm bbqr vy`mr `l-sry blq lkv `l-`r&km ky m`n yhvh ltty lhlk jmkm. ^14 vyqvmv sry mv`b vyb`v `l-blq vy`mrv m`n bljm hlk jmnv. ^15 vy$p jvd blq slx srym rbym vnkbdym m`lh. ^16 vyb`v `l-bljm vy`mrv lv kh `mr blq bn-&pvr `l-n` tmnj mhlk `ly. ^17 ky-kbd `kbdk m`d vkl `sr-t`mr `ly `jsh vlkh-n` qbh-ly `t hjm hzh. ^18 vyjn bljm vy`mr `l-jbdy blq `m-ytn-ly blq ml` bytv k$p vzhb l` `vkl ljbr `t-py yhvh `lhy ljsvt q+nh `v gdvlh. ^19 vjth sbv n` bzh gm-`tm hlylh v`djh mh-y$p yhvh dbr jmy. ^20 vyb` `lhym `l-bljm lylh vy`mr lv `m-lqr` lk b`v h`nsym qvm lk `tm v`k `t-hdbr `sr-`dbr `lyk `tv tjsh. ^21 vyqm bljm bbqr vyxbs `t-`tnv vylk jm-sry mv`b. ^22 vyxr-`p `lhym ky-hvlk hv` vyty&b ml`k yhvh bdrk ls+n lv vhv` rkb jl-`tnv vsny njryv jmv. ^23 vtr` h`tvn `t-ml`k yhvh n&b bdrk vxrbv slvph bydv vt+ h`tvn mn-hdrk vtlk bsdh vyk bljm `t-h`tvn lh+th hdrk. ^24 vyjmd ml`k yhvh bmsjvl hkrmym gdr mzh vgdr mzh. ^25 vtr` h`tvn `t-ml`k yhvh vtlx& `l-hqyr vtlx& `t-rgl bljm `l- hqyr vy$p lhkth. ^26 vyv$p ml`k-yhvh jbvr vyjmd bmqvm &r `sr `yn-drk ln+vt ymyn vsm`vl. ^27 vtr` h`tvn `t-ml`k yhvh vtrb& txt bljm vyxr-`p bljm vyk `t- h`tvn bmql. ^28 vyptx yhvh `t-py h`tvn vt`mr lbljm mh-jsyty lk ky hkytny zh sls rglym. ^29 vy`mr bljm l`tvn ky htjllt by lv ys-xrb bydy ky jth hrgtyk. ^30 vt`mr h`tvn `l-bljm hlv` `nky `tnk `sr-rkbt jly mjvdk jd- hyvm hzh hh$kn h$knty ljsvt lk kh vy`mr l`. ^31 vygl yhvh `t-jyny bljm vyr` `t-ml`k yhvh n&b bdrk vxrbv slph bydv vyqd vystxv l`pyv. ^32 vy`mr `lyv ml`k yhvh jl-mh hkyt `t-`tnk zh slvs rglym hnh `nky y&`ty ls+n ky-yr+ hdrk lngdy. ^33 vtr`ny h`tvn vt+ lpny zh sls rglym `vly n+th mpny ky jth gm- `tkh hrgty v`vth hxyyty. ^34 vy`mr bljm `l-ml`k yhvh x+`ty ky l` ydjty ky `th n&b lqr`ty bdrk vjth `m-rj bjynyk `svbh ly. ^35 vy`mr ml`k yhvh `l-bljm lk jm-h`nsym v`p$ `t-hdbr `sr-`dbr `lyk `tv tdbr vylk bljm jm-sry blq. ^36 vysmj blq ky b` bljm vy&` lqr`tv `l-jyr mv`b `sr jl-gbvl `rnn `sr bq&h hgbvl. ^37 vy`mr blq `l-bljm hl` slx slxty `lyk lqr`-lk lmh l`-hlkt `ly h`mnm l` `vkl kbdk. ^38 vy`mr bljm `l-blq hnh-b`ty `lyk jth hykl `vkl dbr m`vmh hdbr `sr ysym `lhym bpy `tv `dbr. ^39 vylk bljm jm-blq vyb`v qryt x&vt. ^40 vyzbx blq bqr v&`n vyslx lbljm vlsrym `sr `tv. ^41 vyhy bbqr vyqx blq `t-bljm vyjlhv bmvt bjl vyr` msm q&h hjm. __________________________________________________________________ Chapter 23 ^1 vy`mr bljm `l-blq bnh-ly bzh sbjh mzbxt vhkn ly bzh sbjh prym vsbjh `ylym. ^2 vyjs blq k`sr dbr bljm vyjl blq vbljm pr v`yl bmzbx. ^3 vy`mr bljm lblq hty&b jl-jltk v`lkh `vly yqrh yhvh lqr`ty vdbr mh-yr`ny vhgdty lk vylk spy. ^4 vyqr `lhym `l-bljm vy`mr `lyv `t-sbjt hmzbxt jrkty v`jl pr v`yl bmzbx. ^5 vysm yhvh dbr bpy bljm vy`mr svb `l-blq vkh tdbr. ^6 vysb `lyv vhnh n&b jl-jltv hv` vkl-sry mv`b. ^7 vys` mslv vy`mr mn-`rm ynxny blq mlk-mv`b mhrry-qdm lkh `rh- ly yjqb vlkh zjmh ysr`l. ^8 mh `qb l` qbh `l vmh `zjm l` zjm yhvh. ^9 ky-mr`s &rym `r`nv vmgbjvt `svrnv hn-jm lbdd yskn vbgvym l` ytxsb. ^10 my mnh jpr yjqb vm$pr `t-rbj ysr`l tmt npsy mvt ysrym vthy `xryty kmhv. ^11 vy`mr blq `l-bljm mh jsyt ly lqb `yby lqxtyk vhnh brkt brk. ^12 vyjn vy`mr hl` `t `sr ysym yhvh bpy `tv `smr ldbr. ^13 vy`mr `lyv blq lk-n` `ty `l-mqvm `xr `sr tr`nv msm `p$ q&hv tr`h vklv l` tr`h vqbnv-ly msm. ^14 vyqxhv sdh &pym `l-r`s hp$gh vybn sbjh mzbxt vyjl pr v`yl bmzbx. ^15 vy`mr `l-blq hty&b kh jl-jltk v`nky `qrh kh. ^16 vyqr yhvh `l-bljm vysm dbr bpyv vy`mr svb `l-blq vkh tdbr. ^17 vyb` `lyv vhnv n&b jl-jltv vsry mv`b `tv vy`mr lv blq mh-dbr yhvh. ^18 vys` mslv vy`mr qvm blq vsmj h`zynh jdy bnv &pr. ^19 l` `ys `l vykzb vbn-`dm vytnxm hhv` `mr vl` yjsh vdbr vl` yqymnh. ^20 hnh brk lqxty vbrk vl` `sybnh. ^21 l`-hby+ `vn byjqb vl`-r`h jml bysr`l yhvh `lhyv jmv vtrvjt mlk bv. ^22 `l mv&y`m mm&rym ktvjpt r`m lv. ^23 ky l`-nxs byjqb vl`-q$m bysr`l kjt y`mr lyjqb vlysr`l mh-pjl `l. ^24 hn-jm klby` yqvm vk`ry ytns` l` yskb jd-y`kl +rp vdm-xllym ysth. ^25 vy`mr blq `l-bljm gm-qb l` tqbnv gm-brk l` tbrknv. ^26 vyjn bljm vy`mr `l-blq hl` dbrty `lyk l`mr kl `sr-ydbr yhvh `tv `jsh. ^27 vy`mr blq `l-bljm lkh-n` `qxk `l-mqvm `xr `vly yysr bjyny h`lhym vqbtv ly msm. ^28 vyqx blq `t-bljm r`s hpjvr hnsqp jl-pny hysymn. ^29 vy`mr bljm `l-blq bnh-ly bzh sbjh mzbxt vhkn ly bzh sbjh prym vsbjh `ylm. ^30 vyjs blq k`sr `mr bljm vyjl pr v`yl bmzbx. __________________________________________________________________ Chapter 24 ^1 vyr` bljm ky +vb bjyny yhvh lbrk `t-ysr`l vl`-hlk kpjm-bpjm lqr`t nxsym vyst `l-hmdbr pnyv. ^2 vys` bljm `t-jynyv vyr` `t-ysr`l skn lsb+yv vthy jlyv rvx `lhym. ^3 vys` mslv vy`mr n`m bljm bnv bjr vn`m hgbr stm hjyn. ^4 n`m smj `mry-`l `sr mxzh sdy yxzh npl vglvy jynym. ^5 mh-+bv `hlyk yjqb mskntyk ysr`l. ^6 knxlym n+yv kgnt jly nhr k`hlym n+j yhvh k`rzym jly-mym. ^7 yzl-mym mdlyv vzrjv bmym rbym vyrm m`gg mlkv vtns` mlktv. ^8 `l mv&y`v mm&rym ktvjpt r`m lv y`kl gvym &ryv vj&mtyhm ygrm vx&yv ymx&. ^9 krj skb k`ry vklby` my yqymnv mbrkyk brvk v`rryk `rvr. ^10 vyxr-`p blq `l-bljm vy$pq `t-kpyv vy`mr blq `l-bljm lqb `yby qr`tyk vhnh brkt brk zh sls pjmym. ^11 vjth brx-lk `l-mqvmk `mrty kbd `kbdk vhnh mnjk yhvh mkbvd. ^12 vy`mr bljm `l-blq hl` gm `l-ml`kyk `sr-slxt `ly dbrty l`mr. ^13 `m-ytn-ly blq ml` bytv k$p vzhb l` `vkl ljbr `t-py yhvh ljsvt +vbh `v rjh mlby `sr-ydbr yhvh `tv `dbr. ^14 vjth hnny hvlk ljmy lkh `yj&k `sr yjsh hjm hzh ljmk b`xryt hymym. ^15 vys` mslv vy`mr n`m bljm bnv bjr vn`m hgbr stm hjyn. ^16 n`m smj `mry-`l vydj djt jlyvn mxzh sdy yxzh npl vglvy jynym. ^17 `r`nv vl` jth `svrnv vl` qrvb drk kvkb myjqb vqm sb+ mysr`l vmx& p`ty mv`b vqrqr kl-bny-st. ^18 vhyh `dvm yrsh vhyh yrsh sjyr `ybyv vysr`l jsh xyl. ^19 vyrd myjqb vh`byd sryd mjyr. ^20 vyr` `t-jmlq vys` mslv vy`mr r`syt gvym jmlq v`xrytv jdy `bd. ^21 vyr` `t-hqyny vys` mslv vy`mr `ytn mvsbk vsym b$lj qnk. ^22 ky `m-yhyh lbjr qyn jd-mh `svr tsbk. ^23 vys` mslv vy`mr `vy my yxyh msmv `l. ^24 v&ym myd ktym vjnv `svr vjnv-jbr vgm-hv` jdy `bd. ^25 vyqm bljm vylk vysb lmqmv vgm-blq hlk ldrkv. __________________________________________________________________ Chapter 25 ^1 vysb ysr`l bs+ym vyxl hjm lznvt `l-bnvt mv`b. ^2 vtqr`n ljm lzbxy `lhyhn vy`kl hjm vystxvv l`lhyhn. ^3 vy&md ysr`l lbjl pjvr vyxr-`p yhvh bysr`l. ^4 vy`mr yhvh `l-msh qx `t-kl-r`sy hjm vhvqj `vtm lyhvh ngd hsms vysb xrvn `p-yhvh mysr`l. ^5 vy`mr msh `l-sp+y ysr`l hrgv `ys `nsyv hn&mdym lbjl pjvr. ^6 vhnh `ys mbny ysr`l b` vyqrb `l-`xyv `t-hmdynyt ljyny msh vljyny kl-jdt bny-ysr`l vhmh bkym ptx `hl mvjd. ^7 vyr` pynx$ bn-`ljzr bn-`hrn hkhn vyqm mtvk hjdh vyqx rmx bydv. ^8 vyb` `xr `ys-ysr`l `l-hqbh vydqr `t-snyhm `t `ys ysr`l v`t- h`sh `l-qbth vtj&r hmgph mjl bny ysr`l. ^9 vyhyv hmtym bmgph `rbjh vjsrym `lp. ^10 vydbr yhvh `l-msh l`mr. ^11 pynx$ bn-`ljzr bn-`hrn hkhn hsyb `t-xmty mjl bny-ysr`l bqn`v `t-qn`ty btvkm vl`-klyty `t-bny-ysr`l bqn`ty. ^12 lkn `mr hnny ntn lv `t-bryty slvm. ^13 vhyth lv vlzrjv `xryv bryt khnt jvlm txt `sr qn` l`lhyv vykpr jl-bny ysr`l. ^14 vsm `ys ysr`l hmkh `sr hkh `t-hmdynyt zmry bn-$lv` nsy` byt- `b lsmjny. ^15 vsm h`sh hmkh hmdynyt kzby bt-&vr r`s `mvt byt-`b bmdyn hv`. ^16 vydbr yhvh `l-msh l`mr. ^17 &rvr `t-hmdynym vhkytm `vtm. ^18 ky &rrym hm lkm bnklyhm `sr-nklv lkm jl-dbr-pjvr vjl-dbr kzby bt-nsy` mdyn `xtm hmkh byvm-hmgph jl-dbr-pjvr. ^19 vyhy `xry hmgph. __________________________________________________________________ Chapter 26 ^1 vy`mr yhvh `l-msh v`l `ljzr bn-`hrn hkhn l`mr. ^2 s`v `t-r`s kl-jdt bny-ysr`l mbn jsrym snh vmjlh lbyt `btm kl- y&` &b` bysr`l. ^3 vydbr msh v`ljzr hkhn `tm bjrbt mv`b jl-yrdn yrxv l`mr. ^4 mbn jsrym snh vmjlh k`sr &vh yhvh `t-msh vbny ysr`l hy&`ym m`r& m&rym. ^5 r`vbn bkvr ysr`l bny r`vbn xnvk mspxt hxnky lplv` mspxt hpl`y. ^6 lx&rn mspxt hx&rvny lkrmy mspxt hkrmy. ^7 `lh mspxt hr`vbny vyhyv pqdyhm slsh v`rbjym `lp vsbj m`vt vslsym. ^8 vbny plv` `ly`b. ^9 vbny `ly`b nmv`l vdtn v`byrm hv`-dtn v`byrm qrv`y hjdh `sr h&v jl-msh vjl-`hrn bjdt-qrx bh&tm jl-yhvh. ^10 vtptx h`r& `t-pyh vtblj `tm v`t-qrx bmvt hjdh b`kl h`s `t xmsym vm`tym `ys vyhyv ln$. ^11 vbny-qrx l`-mtv. ^12 bny smjvn lmspxtm lnmv`l mspxt hnmv`ly lymyn mspxt hymyny lykyn mspxt hykyny. ^13 lzrx mspxt hzrxy ls`vl mspxt hs`vly. ^14 `lh mspxt hsmjny snym vjsrym `lp vm`tym. ^15 bny gd lmspxtm l&pvn mspxt h&pvny lxgy mspxt hxgy lsvny mspxt hsvny. ^16 l`zny mspxt h`zny ljry mspxt hjry. ^17 l`rvd mspxt h`rvdy l`r`ly mspxt h`r`ly. ^18 `lh mspxt bny-gd lpqdyhm `rbjym `lp vxms m`vt. ^19 bny yhvdh jr v`vnn vymt jr v`vnn b`r& knjn. ^20 vyhyv bny-yhvdh lmspxtm lslh mspxt hslny lpr& mspxt hpr&y lzrx mspxt hzrxy. ^21 vyhyv bny-pr& lx&rn mspxt hx&rny lxmvl mspxt hxmvly. ^22 `lh mspxt yhvdh lpqdyhm ssh vsbjym `lp vxms m`vt. ^23 bny ysskr lmspxtm tvlj mspxt htvljy lpvh mspxt hpvny. ^24 lysvb mspxt hysby lsmrn mspxt hsmrny. ^25 `lh mspxt ysskr lpqdyhm `rbjh vssym `lp vsls m`vt. ^26 bny zbvln lmspxtm l$rd mspxt h$rdy l`lvn mspxt h`lny lyxl`l mspxt hyxl`ly. ^27 `lh mspxt hzbvlny lpqdyhm ssym `lp vxms m`vt. ^28 bny yv$p lmspxtm mnsh v`prym. ^29 bny mnsh lmkyr mspxt hmkyry vmkyr hvlyd `t-gljd lgljd mspxt hgljdy. ^30 `lh bny gljd `yjzr mspxt h`yjzry lxlq mspxt hxlqy. ^31 v`sry`l mspxt h`sr`ly vskm mspxt hskmy. ^32 vsmydj mspxt hsmydjy vxpr mspxt hxpry. ^33 v&lpxd bn-xpr l`-hyv lv bnym ky `m-bnvt vsm bnvt &lpxd mxlh vnjh xglh mlkh vtr&h. ^34 `lh mspxt mnsh vpqdyhm snym vxmsym `lp vsbj m`vt. ^35 `lh bny-`prym lmspxtm lsvtlx mspxt hstlxy lbkr mspxt hbkry ltxn mspxt htxny. ^36 v`lh bny svtlx ljrn mspxt hjrny. ^37 `lh mspxt bny-`prym lpqdyhm snym vslsym `lp vxms m`vt `lh bny-yv$p lmspxtm. ^38 bny bnymn lmspxtm lblj mspxt hbljy l`sbl mspxt h`sbly l`xyrm mspxt h`xyrmy. ^39 lspvpm mspxt hsvpmy lxvpm mspxt hxvpmy. ^40 vyhyv bny-blj `rd vnjmn mspxt h`rdy lnjmn mspxt hnjmy. ^41 `lh bny-bnymn lmspxtm vpqdyhm xmsh v`rbjym `lp vss m`vt. ^42 `lh bny-dn lmspxtm lsvxm mspxt hsvxmy `lh mspxt dn lmspxtm. ^43 kl-mspxt hsvxmy lpqdyhm `rbjh vssym `lp v`rbj m`vt. ^44 bny `sr lmspxtm lymnh mspxt hymnh lysvy mspxt hysvy lbryjh mspxt hbryjy. ^45 lbny bryjh lxbr mspxt hxbry lmlky`l mspxt hmlky`ly. ^46 vsm bt-`sr srx. ^47 `lh mspxt bny-`sr lpqdyhm slsh vxmsym `lp v`rbj m`vt. ^48 bny nptly lmspxtm lyx&`l mspxt hyx&`ly lgvny mspxt hgvny. ^49 ly&r mspxt hy&ry lslm mspxt hslmy. ^50 `lh mspxt nptly lmspxtm vpqdyhm xmsh v`rbjym `lp v`rbj m`vt. ^51 `lh pqvdy bny ysr`l ss-m`vt `lp v`lp sbj m`vt vslsym. ^52 vydbr yhvh `l-msh l`mr. ^53 l`lh txlq h`r& bnxlh bm$pr smvt. ^54 lrb trbh nxltv vlmj+ tmjy+ nxltv `ys lpy pqdyv ytn nxltv. ^55 `k-bgvrl yxlq `t-h`r& lsmvt m+vt-`btm ynxlv. ^56 jl-py hgvrl txlq nxltv byn rb lmj+. ^57 v`lh pqvdy hlvy lmspxtm lgrsvn mspxt hgrsny lqht mspxt hqhty lmrry mspxt hmrry. ^58 `lh mspxt lvy mspxt hlbny mspxt hxbrny mspxt hmxly mspxt hmvsy mspxt hqrxy vqht hvld `t-jmrm. ^59 vsm `st jmrm yvkbd bt-lvy `sr yldh `th llvy bm&rym vtld ljmrm `t-`hrn v`t-msh v`t mrym `xtm. ^60 vyvld l`hrn `t-ndb v`t-`byhv` `t-`ljzr v`t-`ytmr. ^61 vymt ndb v`byhv` bhqrybm `s-zrh lpny yhvh. ^62 vyhyv pqdyhm slsh vjsrym `lp kl-zkr mbn-xds vmjlh ky l` htpqdv btvk bny ysr`l ky l`-ntn lhm nxlh btvk bny ysr`l. ^63 `lh pqvdy msh v`ljzr hkhn `sr pqdv `t-bny ysr`l bjrbt mv`b jl yrdn yrxv. ^64 vb`lh l`-hyh `ys mpqvdy msh v`hrn hkhn `sr pqdv `t-bny ysr`l bmdbr $yny. ^65 ky-`mr yhvh lhm mvt ymtv bmdbr vl`-nvtr mhm `ys ky `m-klb bn- ypnh vyhvsj bn-nvn. __________________________________________________________________ Chapter 27 ^1 vtqrbnh bnvt &lpxd bn-xpr bn-gljd bn-mkyr bn-mnsh lmspxt mnsh bn-yv$p v`lh smvt bntyv mxlh njh vxglh vmlkh vtr&h. ^2 vtjmdnh lpny msh vlpny `ljzr hkhn vlpny hnsy`m vkl-hjdh ptx `hl-mvjd l`mr. ^3 `bynv mt bmdbr vhv` l`-hyh btvk hjdh hnvjdym jl-yhvh bjdt-qrx ky-bx+`v mt vbnym l`-hyv lv. ^4 lmh ygrj sm-`bynv mtvk mspxtv ky `yn lv bn tnh-lnv `xzh btvk `xy `bynv. ^5 vyqrb msh `t-msp+n lpny yhvh. ^6 vy`mr yhvh `l-msh l`mr. ^7 kn bnvt &lpxd dbrt ntn ttn lhm `xzt nxlh btvk `xy `byhm vhjbrt `t-nxlt `byhn lhn. ^8 v`l-bny ysr`l tdbr l`mr `ys ky-ymvt vbn `yn lv vhjbrtm `t- nxltv lbtv. ^9 v`m-`yn lv bt vnttm `t-nxltv l`xyv. ^10 v`m-`yn lv `xym vnttm `t-nxltv l`xy `byv. ^11 v`m-`yn `xym l`byv vnttm `t-nxltv ls`rv hqrb `lyv mmspxtv vyrs `th vhyth lbny ysr`l lxqt msp+ k`sr &vh yhvh `t-msh. ^12 vy`mr yhvh `l-msh jlh `l-hr hjbrym hzh vr`h `t-h`r& `sr ntty lbny ysr`l. ^13 vr`yth `th vn`$pt `l-jmyk gm-`th k`sr n`$p `hrn `xyk. ^14 k`sr mrytm py bmdbr-&n bmrybt hjdh lhqdysny bmym ljynyhm hm my-mrybt qds mdbr-&n. ^15 vydbr msh `l-yhvh l`mr. ^16 ypqd yhvh `lhy hrvxt lkl-bsr `ys jl-hjdh. ^17 `sr-y&` lpnyhm v`sr yb` lpnyhm v`sr yv&y`m v`sr yby`m vl` thyh jdt yhvh k&`n `sr `yn-lhm rjh. ^18 vy`mr yhvh `l-msh qx-lk `t-yhvsj bn-nvn `ys `sr-rvx bv v$mkt `t-ydk jlyv. ^19 vhjmdt `tv lpny `ljzr hkhn vlpny kl-hjdh v&vyth `tv ljynyhm. ^20 vntth mhvdk jlyv lmjn ysmjv kl-jdt bny ysr`l. ^21 vlpny `ljzr hkhn yjmd vs`l lv bmsp+ h`vrym lpny yhvh jl-pyv y&`v vjl-pyv yb`v hv` vkl-bny-ysr`l `tv vkl-hjdh. ^22 vyjs msh k`sr &vh yhvh `tv vyqx `t-yhvsj vyjmdhv lpny `ljzr hkhn vlpny kl-hjdh. ^23 vy$mk `t-ydyv jlyv vy&vhv k`sr dbr yhvh byd-msh. __________________________________________________________________ Chapter 28 ^1 vydbr yhvh `l-msh l`mr. ^2 &v `t-bny ysr`l v`mrt `lhm `t-qrbny lxmy l`sy ryx nyxxy tsmrv lhqryb ly bmvjdv. ^3 v`mrt lhm zh h`sh `sr tqrybv lyhvh kbsym bny-snh tmymm snym lyvm jlh tmyd. ^4 `t-hkbs `xd tjsh bbqr v`t hkbs hsny tjsh byn hjrbym. ^5 vjsyryt h`yph $lt lmnxh blvlh bsmn ktyt rbyjt hhyn. ^6 jlt tmyd hjsyh bhr $yny lryx nyxx `sh lyhvh. ^7 vn$kv rbyjt hhyn lkbs h`xd bqds h$k n$k skr lyhvh. ^8 v`t hkbs hsny tjsh byn hjrbym kmnxt hbqr vkn$kv tjsh `sh ryx nyxx lyhvh. ^9 vbyvm hsbt sny-kbsym bny-snh tmymm vsny jsrnym $lt mnxh blvlh bsmn vn$kv. ^10 jlt sbt bsbtv jl-jlt htmyd vn$kh. ^11 vbr`sy xdsykm tqrybv jlh lyhvh prym bny-bqr snym v`yl `xd kbsym bny-snh sbjh tmymm. ^12 vslsh jsrnym $lt mnxh blvlh bsmn lpr h`xd vsny jsrnym $lt mnxh blvlh bsmn l`yl h`xd. ^13 vjsrn jsrvn $lt mnxh blvlh bsmn lkbs h`xd jlh ryx nyxx `sh lyhvh. ^14 vn$kyhm x&y hhyn yhyh lpr vslyst hhyn l`yl vrbyjt hhyn lkbs yyn z`t jlt xds bxdsv lxdsy hsnh. ^15 vsjyr jzym `xd lx+`t lyhvh jl-jlt htmyd yjsh vn$kv. ^16 vbxds hr`svn b`rbjh jsr yvm lxds p$x lyhvh. ^17 vbxmsh jsr yvm lxds hzh xg sbjt ymym m&vt y`kl. ^18 byvm hr`svn mqr`-qds kl-ml`kt jbdh l` tjsv. ^19 vhqrbtm `sh jlh lyhvh prym bny-bqr snym v`yl `xd vsbjh kbsym bny snh tmymm yhyv lkm. ^20 vmnxtm $lt blvlh bsmn slsh jsrnym lpr vsny jsrnym l`yl tjsv. ^21 jsrvn jsrvn tjsh lkbs h`xd lsbjt hkbsym. ^22 vsjyr x+`t `xd lkpr jlykm. ^23 mlbd jlt hbqr `sr ljlt htmyd tjsv `t-`lh. ^24 k`lh tjsv lyvm sbjt ymym lxm `sh ryx-nyxx lyhvh jl-jvlt htmyd yjsh vn$kv. ^25 vbyvm hsbyjy mqr`-qds yhyh lkm kl-ml`kt jbdh l` tjsv. ^26 vbyvm hbkvrym bhqrybkm mnxh xdsh lyhvh bsbjtykm mqr`-qds yhyh lkm kl-ml`kt jbdh l` tjsv. ^27 vhqrbtm jvlh lryx nyxx lyhvh prym bny-bqr snym `yl `xd sbjh kbsym bny snh. ^28 vmnxtm $lt blvlh bsmn slsh jsrnym lpr h`xd sny jsrnym l`yl h`xd. ^29 jsrvn jsrvn lkbs h`xd lsbjt hkbsym. ^30 sjyr jzym `xd lkpr jlykm. ^31 mlbd jlt htmyd vmnxtv tjsv tmymm yhyv-lkm vn$kyhm. __________________________________________________________________ Chapter 29 ^1 vbxds hsbyjy b`xd lxds mqr`-qds yhyh lkm kl-ml`kt jbdh l` tjsv yvm trvjh yhyh lkm. ^2 vjsytm jlh lryx nyxx lyhvh pr bn-bqr `xd `yl `xd kbsym bny- snh sbjh tmymm. ^3 vmnxtm $lt blvlh bsmn slsh jsrnym lpr sny jsrnym l`yl. ^4 vjsrvn `xd lkbs h`xd lsbjt hkbsym. ^5 vsjyr-jzym `xd x+`t lkpr jlykm. ^6 mlbd jlt hxds vmnxth vjlt htmyd vmnxth vn$kyhm kmsp+m lryx nyxx `sh lyhvh. ^7 vbjsvr lxds hsbyjy hzh mqr`-qds yhyh lkm vjnytm `t-npstykm kl- ml`kh l` tjsv. ^8 vhqrbtm jlh lyhvh ryx nyxx pr bn-bqr `xd `yl `xd kbsym bny- snh sbjh tmymm yhyv lkm. ^9 vmnxtm $lt blvlh bsmn slsh jsrnym lpr sny jsrnym l`yl h`xd. ^10 jsrvn jsrvn lkbs h`xd lsbjt hkbsym. ^11 sjyr-jzym `xd x+`t mlbd x+`t hkprym vjlt htmyd vmnxth vn$kyhm. ^12 vbxmsh jsr yvm lxds hsbyjy mqr`-qds yhyh lkm kl-ml`kt jbdh l` tjsv vxgtm xg lyhvh sbjt ymym. ^13 vhqrbtm jlh `sh ryx nyxx lyhvh prym bny-bqr slsh jsr `ylm snym kbsym bny-snh `rbjh jsr tmymm yhyv. ^14 vmnxtm $lt blvlh bsmn slsh jsrnym lpr h`xd lslsh jsr prym sny jsrnym l`yl h`xd lsny h`ylm. ^15 vjsrvn jsrvn lkbs h`xd l`rbjh jsr kbsym. ^16 vsjyr-jzym `xd x+`t mlbd jlt htmyd mnxth vn$kh. ^17 vbyvm hsny prym bny-bqr snym jsr `ylm snym kbsym bny-snh `rbjh jsr tmymm. ^18 vmnxtm vn$kyhm lprym l`ylm vlkbsym bm$prm kmsp+. ^19 vsjyr-jzym `xd x+`t mlbd jlt htmyd vmnxth vn$kyhm. ^20 vbyvm hslysy prym jsty-jsr `ylm snym kbsym bny-snh `rbjh jsr tmymm. ^21 vmnxtm vn$kyhm lprym l`ylm vlkbsym bm$prm kmsp+. ^22 vsjyr x+`t `xd mlbd jlt htmyd vmnxth vn$kh. ^23 vbyvm hrbyjy prym jsrh `ylm snym kbsym bny-snh `rbjh jsr tmymm. ^24 mnxtm vn$kyhm lprym l`ylm vlkbsym bm$prm kmsp+. ^25 vsjyr-jzym `xd x+`t mlbd jlt htmyd mnxth vn$kh. ^26 vbyvm hxmysy prym tsjh `ylm snym kbsym bny-snh `rbjh jsr tmymm. ^27 vmnxtm vn$kyhm lprym l`ylm vlkbsym bm$prm kmsp+. ^28 vsjyr x+`t `xd mlbd jlt htmyd vmnxth vn$kh. ^29 vbyvm hssy prym smnh `ylm snym kbsym bny-snh `rbjh jsr tmymm. ^30 vmnxtm vn$kyhm lprym l`ylm vlkbsym bm$prm kmsp+. ^31 vsjyr x+`t `xd mlbd jlt htmyd mnxth vn$kyh. ^32 vbyvm hsbyjy prym sbjh `ylm snym kbsym bny-snh `rbjh jsr tmymm. ^33 vmnxtm vn$khm lprym l`ylm vlkbsym bm$prm kmsp+m. ^34 vsjyr x+`t `xd mlbd jlt htmyd mnxth vn$kh. ^35 byvm hsmyny j&rt thyh lkm kl-ml`kt jbdh l` tjsv. ^36 vhqrbtm jlh `sh ryx nyxx lyhvh pr `xd `yl `xd kbsym bny-snh sbjh tmymm. ^37 mnxtm vn$kyhm lpr l`yl vlkbsym bm$prm kmsp+. ^38 vsjyr x+`t `xd mlbd jlt htmyd vmnxth vn$kh. ^39 `lh tjsv lyhvh bmvjdykm lbd mndrykm vndbtykm ljltykm vlmnxtykm vln$kykm vlslmykm. __________________________________________________________________ Chapter 30 ^1 vy`mr msh `l-bny ysr`l kkl `sr-&vh yhvh `t-msh. ^2 vydbr msh `l-r`sy hm+vt lbny ysr`l l`mr zh hdbr `sr &vh yhvh. ^3 `ys ky-ydr ndr lyhvh `v-hsbj sbjh l`$r `$r jl-npsv l` yxl dbrv kkl-hy&` mpyv yjsh. ^4 v`sh ky-tdr ndr lyhvh v`$rh `$r bbyt `byh bnjryh. ^5 vsmj `byh `t-ndrh v`$rh `sr `$rh jl-npsh vhxrys lh `byh vqmv kl-ndryh vkl-`$r `sr-`$rh jl-npsh yqvm. ^6 v`m-hny` `byh `th byvm smjv kl-ndryh v`$ryh `sr-`$rh jl-npsh l` yqvm vyhvh y$lx-lh ky-hny` `byh `th. ^7 v`m-hyv thyh l`ys vndryh jlyh `v mb+` sptyh `sr `$rh jl-npsh. ^8 vsmj `ysh byvm smjv vhxrys lh vqmv ndryh v`$rh `sr-`$rh jl- npsh yqmv. ^9 v`m byvm smj `ysh yny` `vth vhpr `t-ndrh `sr jlyh v`t mb+` sptyh `sr `$rh jl-npsh vyhvh y$lx-lh. ^10 vndr `lmnh vgrvsh kl `sr-`$rh jl-npsh yqvm jlyh. ^11 v`m-byt `ysh ndrh `v-`$rh `$r jl-npsh bsbjh. ^12 vsmj `ysh vhxrs lh l` hny` `th vqmv kl-ndryh vkl-`$r `sr- `$rh jl-npsh yqvm. ^13 v`m-hpr ypr `tm `ysh byvm smjv kl-mv&` sptyh lndryh vl`$r npsh l` yqvm `ysh hprm vyhvh y$lx-lh. ^14 kl-ndr vkl-sbjt `$r ljnt nps `ysh yqymnv v`ysh yprnv. ^15 v`m-hxrs yxrys lh `ysh myvm `l-yvm vhqym `t-kl-ndryh `v `t- kl-`$ryh `sr jlyh hqym `tm ky-hxrs lh byvm smjv. ^16 v`m-hpr ypr `tm `xry smjv vns` `t-jvnh. ^17 `lh hxqym `sr &vh yhvh `t-msh byn `ys l`stv byn-`b lbtv bnjryh byt `byh. __________________________________________________________________ Chapter 31 ^1 vydbr yhvh `l-msh l`mr. ^2 nqm nqmt bny ysr`l m`t hmdynym `xr t`$p `l-jmyk. ^3 vydbr msh `l-hjm l`mr hxl&v m`tkm `nsym l&b` vyhyv jl-mdyn ltt nqmt-yhvh bmdyn. ^4 `lp lm+h `lp lm+h lkl m+vt ysr`l tslxv l&b`. ^5 vym$rv m`lpy ysr`l `lp lm+h snym-jsr `lp xlv&y &b`. ^6 vyslx `tm msh `lp lm+h l&b` `tm v`t-pynx$ bn-`ljzr hkhn l&b` vkly hqds vx&&rvt htrvjh bydv. ^7 vy&b`v jl-mdyn k`sr &vh yhvh `t-msh vyhrgv kl-zkr. ^8 v`t-mlky mdyn hrgv jl-xllyhm `t-`vy v`t-rqm v`t-&vr v`t-xvr v`t-rbj xmst mlky mdyn v`t bljm bn-bjvr hrgv bxrb. ^9 vysbv bny-ysr`l `t-nsy mdyn v`t-+pm v`t kl-bhmtm v`t-kl-mqnhm v`t-kl-xylm bzzv. ^10 v`t kl-jryhm bmvsbtm v`t kl-+yrtm srpv b`s. ^11 vyqxv `t-kl-hsll v`t kl-hmlqvx b`dm vbbhmh. ^12 vyb`v `l-msh v`l-`ljzr hkhn v`l-jdt bny-ysr`l `t-hsby v`t- hmlqvx v`t-hsll `l-hmxnh `l-jrbt mv`b `sr jl-yrdn yrxv. ^13 vy&`v msh v`ljzr hkhn vkl-nsy`y hjdh lqr`tm `l-mxv& lmxnh. ^14 vyq&p msh jl pqvdy hxyl sry h`lpym vsry hm`vt hb`ym m&b` hmlxmh. ^15 vy`mr `lyhm msh hxyytm kl-nqbh. ^16 hn hnh hyv lbny ysr`l bdbr bljm lm$r-mjl byhvh jl-dbr-pjvr vthy hmgph bjdt yhvh. ^17 vjth hrgv kl-zkr b+p vkl-`sh ydjt `ys lmskb zkr hrgv. ^18 vkl h+p bnsym `sr l`-ydjv mskb zkr hxyv lkm. ^19 v`tm xnv mxv& lmxnh sbjt ymym kl hrg nps vkl ngj bxll ttx+`v byvm hslysy vbyvm hsbyjy `tm vsbykm. ^20 vkl-bgd vkl-kly-jvr vkl-mjsh jzym vkl-kly-j& ttx+`v. ^21 vy`mr `ljzr hkhn `l-`nsy h&b` hb`ym lmlxmh z`t xqt htvrh `sr- &vh yhvh `t-msh. ^22 `k `t-hzhb v`t-hk$p `t-hnxst `t-hbrzl `t-hbdyl v`t-hjprt. ^23 kl-dbr `sr-yb` b`s tjbyrv b`s v+hr `k bmy ndh ytx+` vkl `sr l`-yb` b`s tjbyrv bmym. ^24 vkb$tm bgdykm byvm hsbyjy v+hrtm v`xr tb`v `l-hmxnh. ^25 vy`mr yhvh `l-msh l`mr. ^26 s` `t r`s mlqvx hsby b`dm vbbhmh `th v`ljzr hkhn vr`sy `bvt hjdh. ^27 vx&yt `t-hmlqvx byn tpsy hmlxmh hy&`ym l&b` vbyn kl-hjdh. ^28 vhrmt mk$ lyhvh m`t `nsy hmlxmh hy&`ym l&b` `xd nps mxms hm`vt mn-h`dm vmn-hbqr vmn-hxmrym vmn-h&`n. ^29 mmx&ytm tqxv vntth l`ljzr hkhn trvmt yhvh. ^30 vmmx&t bny-ysr`l tqx `xd `xz mn-hxmsym mn-h`dm mn-hbqr mn- hxmrym vmn-h&`n mkl-hbhmh vntth `tm llvym smry msmrt mskn yhvh. ^31 vyjs msh v`ljzr hkhn k`sr &vh yhvh `t-msh. ^32 vyhy hmlqvx ytr hbz `sr bzzv jm h&b` &`n ss-m`vt `lp vsbjym `lp vxmst-`lpym. ^33 vbqr snym vsbjym `lp. ^34 vxmrym `xd vssym `lp. ^35 vnps `dm mn-hnsym `sr l`-ydjv mskb zkr kl-nps snym vslsym `lp. ^36 vthy hmx&h xlq hy&`ym b&b` m$pr h&`n sls-m`vt `lp vslsym `lp vsbjt `lpym vxms m`vt. ^37 vyhy hmk$ lyhvh mn-h&`n ss m`vt xms vsbjym. ^38 vhbqr ssh vslsym `lp vmk$m lyhvh snym vsbjym. ^39 vxmrym slsym `lp vxms m`vt vmk$m lyhvh `xd vssym. ^40 vnps `dm ssh jsr `lp vmk$m lyhvh snym vslsym nps. ^41 vytn msh `t-mk$ trvmt yhvh l`ljzr hkhn k`sr &vh yhvh `t-msh. ^42 vmmx&yt bny ysr`l `sr x&h msh mn-h`nsym h&b`ym. ^43 vthy mx&t hjdh mn-h&`n sls-m`vt `lp vslsym `lp sbjt `lpym vxms m`vt. ^44 vbqr ssh vslsym `lp. ^45 vxmrym slsym `lp vxms m`vt. ^46 vnps `dm ssh jsr `lp. ^47 vyqx msh mmx&t bny-ysr`l `t-h`xz `xd mn-hxmsym mn-h`dm vmn- hbhmh vytn `tm llvym smry msmrt mskn yhvh k`sr &vh yhvh `t-msh. ^48 vyqrbv `l-msh hpqdym `sr l`lpy h&b` sry h`lpym vsry hm`vt. ^49 vy`mrv `l-msh jbdyk ns`v `t-r`s `nsy hmlxmh `sr bydnv vl`- npqd mmnv `ys. ^50 vnqrb `t-qrbn yhvh `ys `sr m&` kly-zhb `&jdh v&myd +bjt jgyl vkvmz lkpr jl-npstynv lpny yhvh. ^51 vyqx msh v`ljzr hkhn `t-hzhb m`tm kl kly mjsh. ^52 vyhy kl-zhb htrvmh `sr hrymv lyhvh ssh jsr `lp sbj-m`vt vxmsym sql m`t sry h`lpym vm`t sry hm`vt. ^53 `nsy h&b` bzzv `ys lv. ^54 vyqx msh v`ljzr hkhn `t-hzhb m`t sry h`lpym vhm`vt vyb`v `tv `l-`hl mvjd zkrvn lbny-ysr`l lpny yhvh. __________________________________________________________________ Chapter 32 ^1 vmqnh rb hyh lbny r`vbn vlbny-gd j&vm m`d vyr`v `t-`r& yjzr v`t-`r& gljd vhnh hmqvm mqvm mqnh. ^2 vyb`v bny-gd vbny r`vbn vy`mrv `l-msh v`l-`ljzr hkhn v`l- nsy`y hjdh l`mr. ^3 j+rvt vdybn vyjzr vnmrh vxsbvn v`ljlh vsbm vnbv vbjn. ^4 h`r& `sr hkh yhvh lpny jdt ysr`l `r& mqnh hv` vljbdyk mqnh. ^5 vy`mrv `m-m&`nv xn bjynyk ytn `t-h`r& hz`t ljbdyk l`xzh `l- tjbrnv `t-hyrdn. ^6 vy`mr msh lbny-gd vlbny r`vbn h`xykm yb`v lmlxmh v`tm tsbv ph. ^7 vlmh tnv`vn `t-lb bny ysr`l mjbr `l-h`r& `sr-ntn lhm yhvh. ^8 kh jsv `btykm bslxy `tm mqds brnj lr`vt `t-h`r&. ^9 vyjlv jd-nxl `skvl vyr`v `t-h`r& vyny`v `t-lb bny ysr`l lblty- b` `l-h`r& `sr-ntn lhm yhvh. ^10 vyxr-`p yhvh byvm hhv` vysbj l`mr. ^11 `m-yr`v h`nsym hjlym mm&rym mbn jsrym snh vmjlh `t h`dmh `sr nsbjty l`brhm ly&xq vlyjqb ky l`-ml`v `xry. ^12 blty klb bn-ypnh hqnzy vyhvsj bn-nvn ky ml`v `xry yhvh. ^13 vyxr-`p yhvh bysr`l vynjm bmdbr `rbjym snh jd-tm kl-hdvr hjsh hrj bjyny yhvh. ^14 vhnh qmtm txt `btykm trbvt `nsym x+`ym l$pvt jvd jl xrvn `p- yhvh `l-ysr`l. ^15 ky tsvbn m`xryv vy$p jvd lhnyxv bmdbr vsxtm lkl-hjm hzh. ^16 vygsv `lyv vy`mrv gdrt &`n nbnh lmqnnv ph vjrym l+pnv. ^17 v`nxnv nxl& xsym lpny bny ysr`l jd `sr `m-hby`nm `l-mqvmm vysb +pnv bjry hmb&r mpny ysby h`r&. ^18 l` nsvb `l-btynv jd htnxl bny ysr`l `ys nxltv. ^19 ky l` nnxl `tm mjbr lyrdn vhl`h ky b`h nxltnv `lynv mjbr hyrdn mzrxh. ^20 vy`mr `lyhm msh `m-tjsvn `t-hdbr hzh `m-txl&v lpny yhvh lmlxmh. ^21 vjbr lkm kl-xlv& `t-hyrdn lpny yhvh jd hvrysv `t-`ybyv mpnyv. ^22 vnkbsh h`r& lpny yhvh v`xr tsbv vhyytm nqym myhvh vmysr`l vhyth h`r& hz`t lkm l`xzh lpny yhvh. ^23 v`m-l` tjsvn kn hnh x+`tm lyhvh vdjv x+`tkm `sr tm&` `tkm. ^24 bnv-lkm jrym l+pkm vgdrt l&n`km vhy&` mpykm tjsv. ^25 vy`mr bny-gd vbny r`vbn `l-msh l`mr jbdyk yjsv k`sr `dny m&vh. ^26 +pnv nsynv mqnnv vkl-bhmtnv yhyv-sm bjry hgljd. ^27 vjbdyk yjbrv kl-xlv& &b` lpny yhvh lmlxmh k`sr `dny dbr. ^28 vy&v lhm msh `t `ljzr hkhn v`t yhvsj bn-nvn v`t-r`sy `bvt hm+vt lbny ysr`l. ^29 vy`mr msh `lhm `m-yjbrv bny-gd vbny-r`vbn `tkm `t-hyrdn kl- xlv& lmlxmh lpny yhvh vnkbsh h`r& lpnykm vnttm lhm `t-`r& hgljd l`xzh. ^30 v`m-l` yjbrv xlv&ym `tkm vn`xzv btkkm b`r& knjn. ^31 vyjnv bny-gd vbny r`vbn l`mr `t `sr dbr yhvh `l-jbdyk kn njsh. ^32 nxnv njbr xlv&ym lpny yhvh `r& knjn v`tnv `xzt nxltnv mjbr lyrdn. ^33 vytn lhm msh lbny-gd vlbny r`vbn vlx&y sb+ mnsh bn-yv$p `t- mmlkt $yxn mlk h`mry v`t-mmlkt jvg mlk hbsn h`r& ljryh bgblt jry h`r& $byb. ^34 vybnv bny-gd `t-dybn v`t-j+rt v`t jrjr. ^35 v`t-j+rt svpn v`t-yjzr vygbhh. ^36 v`t-byt nmrh v`t-byt hrn jry mb&r vgdrt &`n. ^37 vbny r`vbn bnv `t-xsbvn v`t-`ljl` v`t qrytym. ^38 v`t-nbv v`t-bjl mjvn mv$bt sm v`t-sbmh vyqr`v bsmt `t-smvt hjrym `sr bnv. ^39 vylkv bny mkyr bn-mnsh gljdh vylkdh vyvrs `t-h`mry `sr-bh. ^40 vytn msh `t-hgljd lmkyr bn-mnsh vysb bh. ^41 vy`yr bn-mnsh hlk vylkd `t-xvtyhm vyqr` `thn xvt y`yr. ^42 vnbx hlk vylkd `t-qnt v`t-bntyh vyqr` lh nbx bsmv. __________________________________________________________________ Chapter 33 ^1 `lh m$jy bny-ysr`l `sr y&`v m`r& m&rym l&b`tm byd-msh v`hrn. ^2 vyktb msh `t-mv&`yhm lm$jyhm jl-py yhvh v`lh m$jyhm lmv&`yhm. ^3 vy$jv mrjm$$ bxds hr`svn bxmsh jsr yvm lxds hr`svn mmxrt hp$x y&`v bny-ysr`l byd rmh ljyny kl-m&rym. ^4 vm&rym mqbrym `t `sr hkh yhvh bhm kl-bkvr vb`lhyhm jsh yhvh sp+ym. ^5 vy$jv bny-ysr`l mrjm$$ vyxnv b$kt. ^6 vy$jv m$kt vyxnv b`tm `sr bq&h hmdbr. ^7 vy$jv m`tm vysb jl-py hxyrt `sr jl-pny bjl &pvn vyxnv lpny mgdl. ^8 vy$jv mpny hxyrt vyjbrv btvk-hym hmdbrh vylkv drk slst ymym bmdbr `tm vyxnv bmrh. ^9 vy$jv mmrh vyb`v `ylmh vb`ylm stym jsrh jynt mym vsbjym tmrym vyxnv-sm. ^10 vy$jv m`ylm vyxnv jl-ym-$vp. ^11 vy$jv mym-$vp vyxnv bmdbr-$yn. ^12 vy$jv mmdbr-$yn vyxnv bdpqh. ^13 vy$jv mdpqh vyxnv b`lvs. ^14 vy$jv m`lvs vyxnv brpydm vl`-hyh sm mym ljm lstvt. ^15 vy$jv mrpydm vyxnv bmdbr $yny. ^16 vy$jv mmdbr $yny vyxnv bqbrt ht`vh. ^17 vy$jv mqbrt ht`vh vyxnv bx&rt. ^18 vy$jv mx&rt vyxnv brtmh. ^19 vy$jv mrtmh vyxnv brmn pr&. ^20 vy$jv mrmn pr& vyxnv blbnh. ^21 vy$jv mlbnh vyxnv br$h. ^22 vy$jv mr$h vyxnv bqhlth. ^23 vy$jv mqhlth vyxnv bhr-spr. ^24 vy$jv mhr-spr vyxnv bxrdh. ^25 vy$jv mxrdh vyxnv bmqhlt. ^26 vy$jv mmqhlt vyxnv btxt. ^27 vy$jv mtxt vyxnv btrx. ^28 vy$jv mtrx vyxnv bmtqh. ^29 vy$jv mmtqh vyxnv bxsmnh. ^30 vy$jv mxsmnh vyxnv bm$rvt. ^31 vy$jv mm$rvt vyxnv bbny yjqn. ^32 vy$jv mbny yjqn vyxnv bxr hgdgd. ^33 vy$jv mxr hgdgd vyxnv by+bth. ^34 vy$jv my+bth vyxnv bjbrnh. ^35 vy$jv mjbrnh vyxnv bj&yn gbr. ^36 vy$jv mj&yn gbr vyxnv bmdbr-&n hv` qds. ^37 vy$jv mqds vyxnv bhr hhr bq&h `r& `dvm. ^38 vyjl `hrn hkhn `l-hr hhr jl-py yhvh vymt sm bsnt h`rbjym l&`t bny-ysr`l m`r& m&rym bxds hxmysy b`xd lxds. ^39 v`hrn bn-sls vjsrym vm`t snh bmtv bhr hhr. ^40 vysmj hknjny mlk jrd vhv`-ysb bngb b`r& knjn bb` bny ysr`l. ^41 vy$jv mhr hhr vyxnv b&lmnh. ^42 vy$jv m&lmnh vyxnv bpvnn. ^43 vy$jv mpvnn vyxnv b`bt. ^44 vy$jv m`bt vyxnv bjyy hjbrym bgbvl mv`b. ^45 vy$jv mjyym vyxnv bdybn gd. ^46 vy$jv mdybn gd vyxnv bjlmn dbltymh. ^47 vy$jv mjlmn dbltymh vyxnv bhry hjbrym lpny nbv. ^48 vy$jv mhry hjbrym vyxnv bjrbt mv`b jl yrdn yrxv. ^49 vyxnv jl-hyrdn mbyt hysmt jd `bl hs+ym bjrbt mv`b. ^50 vydbr yhvh `l-msh bjrbt mv`b jl-yrdn yrxv l`mr. ^51 dbr `l-bny ysr`l v`mrt `lhm ky `tm jbrym `t-hyrdn `l-`r& knjn. ^52 vhvrstm `t-kl-ysby h`r& mpnykm v`bdtm `t kl-mskytm v`t kl- &lmy m$ktm t`bdv v`t kl-bmvtm tsmydv. ^53 vhvrstm `t-h`r& vysbtm-bh ky lkm ntty `t-h`r& lrst `th. ^54 vhtnxltm `t-h`r& bgvrl lmspxtykm lrb trbv `t-nxltv vlmj+ tmjy+ `t-nxltv `l `sr-y&` lv smh hgvrl lv yhyh lm+vt `btykm ttnxlv. ^55 v`m-l` tvrysv `t-ysby h`r& mpnykm vhyh `sr tvtyrv mhm lskym bjynykm vl&nynm b&dykm v&rrv `tkm jl-h`r& `sr `tm ysbym bh. ^56 vhyh k`sr dmyty ljsvt lhm `jsh lkm. __________________________________________________________________ Chapter 34 ^1 vydbr yhvh `l-msh l`mr. ^2 &v `t-bny ysr`l v`mrt `lhm ky-`tm b`ym `l-h`r& knjn z`t h`r& `sr tpl lkm bnxlh `r& knjn lgbltyh. ^3 vhyh lkm p`t-ngb mmdbr-&n jl-ydy `dvm vhyh lkm gbvl ngb mq&h ym-hmlx qdmh. ^4 vn$b lkm hgbvl mngb lmjlh jqrbym vjbr &nh vhyh tv&`tyv mngb lqds brnj vy&` x&r-`dr vjbr j&mnh. ^5 vn$b hgbvl mj&mvn nxlh m&rym vhyv tv&`tyv hymh. ^6 vgbvl ym vhyh lkm hym hgdvl vgbvl zh-yhyh lkm gbvl ym. ^7 vzh-yhyh lkm gbvl &pvn mn-hym hgdl tt`v lkm hr hhr. ^8 mhr hhr tt`v lb` xmt vhyv tv&`t hgbl &ddh. ^9 vy&` hgbl zprnh vhyv tv&`tyv x&r jynn zh-yhyh lkm gbvl &pvn. ^10 vht`vytm lkm lgbvl qdmh mx&r jynn spmh. ^11 vyrd hgbl mspm hrblh mqdm ljyn vyrd hgbl vmxh jl-ktp ym-knrt qdmh. ^12 vyrd hgbvl hyrdnh vhyv tv&`tyv ym hmlx z`t thyh lkm h`r& lgbltyh $byb. ^13 vy&v msh `t-bny ysr`l l`mr z`t h`r& `sr ttnxlv `th bgvrl `sr &vh yhvh ltt ltsjt hm+vt vx&y hm+h. ^14 ky lqxv m+h bny hr`vbny lbyt `btm vm+h bny-hgdy lbyt `btm vx&y m+h mnsh lqxv nxltm. ^15 sny hm+vt vx&y hm+h lqxv nxltm mjbr lyrdn yrxv qdmh mzrxh. ^16 vydbr yhvh `l-msh l`mr. ^17 `lh smvt h`nsym `sr-ynxlv lkm `t-h`r& `ljzr hkhn vyhvsj bn- nvn. ^18 vnsy` `xd nsy` `xd mm+h tqxv lnxl `t-h`r&. ^19 v`lh smvt h`nsym lm+h yhvdh klb bn-ypnh. ^20 vlm+h bny smjvn smv`l bn-jmyhvd. ^21 lm+h bnymn `lydd bn-k$lvn. ^22 vlm+h bny-dn nsy` bqy bn-ygly. ^23 lbny yv$p lm+h bny-mnsh nsy` xny`l bn-`pd. ^24 vlm+h bny-`prym nsy` qmv`l bn-sp+n. ^25 vlm+h bny-zbvln nsy` `ly&pn bn-prnk. ^26 vlm+h bny-ysskr nsy` pl+y`l bn-jzn. ^27 vlm+h bny-`sr nsy` `xyhvd bn-slmy. ^28 vlm+h bny-nptly nsy` pdh`l bn-jmyhvd. ^29 `lh `sr &vh yhvh lnxl `t-bny-ysr`l b`r& knjn. __________________________________________________________________ Chapter 35 ^1 vydbr yhvh `l-msh bjrbt mv`b jl-yrdn yrxv l`mr. ^2 &v `t-bny ysr`l vntnv llvym mnxlt `xztm jrym lsbt vmgrs ljrym $bybtyhm ttnv llvym. ^3 vhyv hjrym lhm lsbt vmgrsyhm yhyv lbhmtm vlrksm vlkl xytm. ^4 vmgrsy hjrym `sr ttnv llvym mqyr hjyr vxv&h `lp `mh $byb. ^5 vmdtm mxv& ljyr `t-p`t-qdmh `lpym b`mh v`t-p`t-ngb `lpym b`mh v`t-p`t-ym `lpym b`mh v`t p`t &pvn `lpym b`mh vhjyr btvk zh yhyh lhm mgrsy hjrym. ^6 v`t hjrym `sr ttnv llvym `t ss-jry hmql+ `sr ttnv ln$ smh hr&x vjlyhm ttnv `rbjym vstym jyr. ^7 kl-hjrym `sr ttnv llvym `rbjym vsmnh jyr `thn v`t-mgrsyhn. ^8 vhjrym `sr ttnv m`xzt bny-ysr`l m`t hrb trbv vm`t hmj+ tmjy+v `ys kpy nxltv `sr ynxlv ytn mjryv llvym. ^9 vydbr yhvh `l-msh l`mr. ^10 dbr `l-bny ysr`l v`mrt `lhm ky `tm jbrym `t-hyrdn `r&h knjn. ^11 vhqrytm lkm jrym jry mql+ thyynh lkm vn$ smh r&x mkh-nps bsggh. ^12 vhyv lkm hjrym lmql+ mg`l vl` ymvt hr&x jd-jmdv lpny hjdh lmsp+. ^13 vhjrym `sr ttnv ss-jry mql+ thyynh lkm. ^14 `t sls hjrym ttnv mjbr lyrdn v`t sls hjrym ttnv b`r& knjn jry mql+ thyynh. ^15 lbny ysr`l vlgr vltvsb btvkm thyynh ss-hjrym h`lh lmql+ lnv$ smh kl-mkh-nps bsggh. ^16 v`m-bkly brzl hkhv vymt r&x hv` mvt yvmt hr&x. ^17 v`m b`bn yd `sr-ymvt bh hkhv vymt r&x hv` mvt yvmt hr&x. ^18 `v bkly j&-yd `sr-ymvt bv hkhv vymt r&x hv` mvt yvmt hr&x. ^19 g`l hdm hv` ymyt `t-hr&x bpgjv-bv hv` ymtnv. ^20 v`m-bsn`h yhdpnv `v-hslyk jlyv b&dyh vymt. ^21 `v b`ybh hkhv bydv vymt mvt-yvmt hmkh r&x hv` g`l hdm ymyt `t-hr&x bpgjv-bv. ^22 v`m-bptj bl`-`ybh hdpv `v-hslyk jlyv kl-kly bl` &dyh. ^23 `v bkl-`bn `sr-ymvt bh bl` r`vt vypl jlyv vymt vhv` l`-`vyb lv vl` mbqs rjtv. ^24 vsp+v hjdh byn hmkh vbyn g`l hdm jl hmsp+ym h`lh. ^25 vh&ylv hjdh `t-hr&x myd g`l hdm vhsybv `tv hjdh `l-jyr mql+v `sr-n$ smh vysb bh jd-mvt hkhn hgdl `sr-msx `tv bsmn hqds. ^26 v`m-y&` y&` hr&x `t-gbvl jyr mql+v `sr ynv$ smh. ^27 vm&` `tv g`l hdm mxv& lgbvl jyr mql+v vr&x g`l hdm `t-hr&x `yn lv dm. ^28 ky bjyr mql+v ysb jd-mvt hkhn hgdl v`xry mvt hkhn hgdl ysvb hr&x `l-`r& `xztv. ^29 vhyv `lh lkm lxqt msp+ ldrtykm bkl mvsbtykm. ^30 kl-mkh-nps lpy jdym yr&x `t-hr&x vjd `xd l`-yjnh bnps lmvt. ^31 vl`-tqxv kpr lnps r&x `sr-hv` rsj lmvt ky-mvt yvmt. ^32 vl`-tqxv kpr lnv$ `l-jyr mql+v lsvb lsbt b`r& jd-mvt hkhn. ^33 vl`-txnypv `t-h`r& `sr `tm bh ky hdm hv` yxnyp `t-h`r& vl`r& l`-ykpr ldm `sr spk-bh ky-`m bdm spkv. ^34 vl` t+m` `t-h`r& `sr `tm ysbym bh `sr `ny skn btvkh ky `ny yhvh skn btvk bny ysr`l. __________________________________________________________________ Chapter 36 ^1 vyqrbv r`sy h`bvt lmspxt bny-gljd bn-mkyr bn-mnsh mmspxt bny yv$p vydbrv lpny msh vlpny hns`ym r`sy `bvt lbny ysr`l. ^2 vy`mrv `t-`dny &vh yhvh ltt `t-h`r& bnxlh bgvrl lbny ysr`l v`dny &vh byhvh ltt `t-nxlt &lpxd `xynv lbntyv. ^3 vhyv l`xd mbny sb+y bny-ysr`l lnsym vngrjh nxltn mnxlt `btynv vnv$p jl nxlt hm+h `sr thyynh lhm vmgrl nxltnv ygrj. ^4 v`m-yhyh hybl lbny ysr`l vnv$ph nxltn jl nxlt hm+h `sr thyynh lhm vmnxlt m+h `btynv ygrj nxltn. ^5 vy&v msh `t-bny ysr`l jl-py yhvh l`mr kn m+h bny-yv$p dbrym. ^6 zh hdbr `sr-&vh yhvh lbnvt &lpxd l`mr l+vb bjynyhm thyynh lnsym `k lmspxt m+h `byhm thyynh lnsym. ^7 vl`-t$b nxlh lbny ysr`l mm+h `l-m+h ky `ys bnxlt m+h `btyv ydbqv bny ysr`l. ^8 vkl-bt yrst nxlh mm+vt bny ysr`l l`xd mmspxt m+h `byh thyh l`sh lmjn yyrsv bny ysr`l `ys nxlt `btyv. ^9 vl`-t$b nxlh mm+h lm+h `xr ky-`ys bnxltv ydbqv m+vt bny ysr`l. ^10 k`sr &vh yhvh `t-msh kn jsv bnvt &lpxd. ^11 vthyynh mxlh tr&h vxglh vmlkh vnjh bnvt &lpxd lbny ddyhn lnsym. ^12 mmspxt bny-mnsh bn-yv$p hyv lnsym vthy nxltn jl-m+h mspxt `byhn. ^13 `lh hm&vt vhmsp+ym `sr &vh yhvh byd-msh `l-bny ysr`l bjrbt mv`b jl yrdn yrxv. __________________________________________________________________ Deuteronomy __________________________________________________________________ Chapter 1 ^1 `lh hdbrym `sr dbr msh `l-kl-ysr`l bjbr hyrdn bmdbr bjrbh mvl $vp byn-p`rn vbyn-tpl vlbn vx&rt vdy zhb. ^2 `xd jsr yvm mxrb drk hr-sjyr jd qds brnj. ^3 vyhy b`rbjym snh bjsty-jsr xds b`xd lxds dbr msh `l-bny ysr`l kkl `sr &vh yhvh `tv `lhm. ^4 `xry hktv `t $yxn mlk h`mry `sr yvsb bxsbvn v`t jvg mlk hbsn `sr-yvsb bjstrt b`drjy. ^5 bjbr hyrdn b`r& mv`b hv`yl msh b`r `t-htvrh hz`t l`mr. ^6 yhvh `lhynv dbr `lynv bxrb l`mr rb-lkm sbt bhr hzh. ^7 pnv v$jv lkm vb`v hr h`mry v`l-kl-sknyv bjrbh bhr vbsplh vbngb vbxvp hym `r& hknjny vhlbnvn jd-hnhr hgdl nhr-prt. ^8 r`h ntty lpnykm `t-h`r& b`v vrsv `t-h`r& `sr nsbj yhvh l`btykm l`brhm ly&xq vlyjqb ltt lhm vlzrjm `xryhm. ^9 v`mr `lkm bjt hhv` l`mr l`-`vkl lbdy s`t `tkm. ^10 yhvh `lhykm hrbh `tkm vhnkm hyvm kkvkby hsmym lrb. ^11 yhvh `lhy `bvtkm y$p jlykm kkm `lp pjmym vybrk `tkm k`sr dbr lkm. ^12 `ykh `s` lbdy +rxkm vms`km vrybkm. ^13 hbv lkm `nsym xkmym vnbnym vydjym lsb+ykm v`symm br`sykm. ^14 vtjnv `ty vt`mrv +vb-hdbr `sr-dbrt ljsvt. ^15 v`qx `t-r`sy sb+ykm `nsym xkmym vydjym v`tn `vtm r`sym jlykm sry `lpym vsry m`vt vsry xmsym vsry jsrt vs+rym lsb+ykm. ^16 v`&vh `t-sp+ykm bjt hhv` l`mr smj byn-`xykm vsp+tm &dq byn- `ys vbyn-`xyv vbyn grv. ^17 l`-tkyrv pnym bmsp+ kq+n kgdl tsmjvn l` tgvrv mpny-`ys ky hmsp+ l`lhym hv` vhdbr `sr yqsh mkm tqrbvn `ly vsmjtyv. ^18 v`&vh `tkm bjt hhv` `t kl-hdbrym `sr tjsvn. ^19 vn$j mxrb vnlk `t kl-hmdbr hgdvl vhnvr` hhv` `sr r`ytm drk hr h`mry k`sr &vh yhvh `lhynv `tnv vnb` jd qds brnj. ^20 v`mr `lkm b`tm jd-hr h`mry `sr-yhvh `lhynv ntn lnv. ^21 r`h ntn yhvh `lhyk lpnyk `t-h`r& jlh rs k`sr dbr yhvh `lhy `btyk lk `l-tyr` v`l-txt. ^22 vtqrbvn `ly klkm vt`mrv nslxh `nsym lpnynv vyxprv-lnv `t- h`r& vysbv `tnv dbr `t-hdrk `sr njlh-bh v`t hjrym `sr nb` `lyhn. ^23 vyy+b bjyny hdbr v`qx mkm snym jsr `nsym `ys `xd lsb+. ^24 vypnv vyjlv hhrh vyb`v jd-nxl `skl vyrglv `th. ^25 vyqxv bydm mpry h`r& vyvrdv `lynv vysbv `tnv dbr vy`mrv +vbh h`r& `sr-yhvh `lhynv ntn lnv. ^26 vl` `bytm ljlt vtmrv `t-py yhvh `lhykm. ^27 vtrgnv b`hlykm vt`mrv bsn`t yhvh `tnv hv&y`nv m`r& m&rym ltt `tnv byd h`mry lhsmydnv. ^28 `nh `nxnv jlym `xynv hm$v `t-lbbnv l`mr jm gdvl vrm mmnv jrym gdlt vb&vrt bsmym vgm-bny jnqym r`ynv sm. ^29 v`mr `lkm l`-tjr&vn vl`-tyr`vn mhm. ^30 yhvh `lhykm hhlk lpnykm hv` ylxm lkm kkl `sr jsh `tkm bm&rym ljynykm. ^31 vbmdbr `sr r`yt `sr ns`k yhvh `lhyk k`sr ys`-`ys `t-bnv bkl- hdrk `sr hlktm jd-b`km jd-hmqvm hzh. ^32 vbdbr hzh `ynkm m`mynm byhvh `lhykm. ^33 hhlk lpnykm bdrk ltvr lkm mqvm lxntkm b`s lylh lr`tkm bdrk `sr tlkv-bh vbjnn yvmm. ^34 vysmj yhvh `t-qvl dbrykm vyq&p vysbj l`mr. ^35 `m-yr`h `ys b`nsym h`lh hdvr hrj hzh `t h`r& h+vbh `sr nsbjty ltt l`btykm. ^36 zvlty klb bn-ypnh hv` yr`nh vlv-`tn `t-h`r& `sr drk-bh vlbnyv yjn `sr ml` `xry yhvh. ^37 gm-by ht`np yhvh bgllkm l`mr gm-`th l`-tb` sm. ^38 yhvsj bn-nvn hjmd lpnyk hv` yb` smh `tv xzq ky-hv` ynxlnh `t- ysr`l. ^39 v+pkm `sr `mrtm lbz yhyh vbnykm `sr l`-ydjv hyvm +vb vrj hmh yb`v smh vlhm `tnnh vhm yyrsvh. ^40 v`tm pnv lkm v$jv hmdbrh drk ym-$vp. ^41 vtjnv vt`mrv `ly x+`nv lyhvh `nxnv njlh vnlxmnv kkl `sr-&vnv yhvh `lhynv vtxgrv `ys `t-kly mlxmtv vthynv ljlt hhrh. ^42 vy`mr yhvh `ly `mr lhm l` tjlv vl`-tlxmv ky `ynny bqrbkm vl` tngpv lpny `ybykm. ^43 v`dbr `lykm vl` smjtm vtmrv `t-py yhvh vtzdv vtjlv hhrh. ^44 vy&` h`mry hysb bhr hhv` lqr`tkm vyrdpv `tkm k`sr tjsynh hdbrym vyktv `tkm bsjyr jd-xrmh. ^45 vtsbv vtbkv lpny yhvh vl`-smj yhvh bqlkm vl` h`zyn `lykm. ^46 vtsbv bqds ymym rbym kymym `sr ysbtm. __________________________________________________________________ Chapter 2 ^1 vnpn vn$j hmdbrh drk ym-$vp k`sr dbr yhvh `ly vn$b `t-hr-sjyr ymym rbym. ^2 vy`mr yhvh `ly l`mr. ^3 rb-lkm $b `t-hhr hzh pnv lkm &pnh. ^4 v`t-hjm &v l`mr `tm jbrym bgbvl `xykm bny-jsv hysbym bsjyr vyyr`v mkm vnsmrtm m`d. ^5 `l-ttgrv bm ky l`-`tn lkm m`r&m jd mdrk kp-rgl ky-yrsh ljsv ntty `t-hr sjyr. ^6 `kl tsbrv m`tm bk$p v`kltm vgm-mym tkrv m`tm bk$p vstytm. ^7 ky yhvh `lhyk brkk bkl mjsh ydk ydj lktk `t-hmdbr hgdl hzh zh `rbjym snh yhvh `lhyk jmk l` x$rt dbr. ^8 vnjbr m`t `xynv bny-jsv hysbym bsjyr mdrk hjrbh m`ylt vmj&yn gbr vnpn vnjbr drk mdbr mv`b. ^9 vy`mr yhvh `ly `l-t&r `t-mv`b v`l-ttgr bm mlxmh ky l`-`tn lk m`r&v yrsh ky lbny-lv+ ntty `t-jr yrsh. ^10 h`mym lpnym ysbv bh jm gdvl vrb vrm kjnqym. ^11 rp`ym yxsbv `p-hm kjnqym vhm`bym yqr`v lhm `mym. ^12 vbsjyr ysbv hxrym lpnym vbny jsv yyrsvm vysmydvm mpnyhm vysbv txtm k`sr jsh ysr`l l`r& yrstv `sr-ntn yhvh lhm. ^13 jth qmv vjbrv lkm `t-nxl zrd vnjbr `t-nxl zrd. ^14 vhymym `sr-hlknv mqds brnj jd `sr-jbrnv `t-nxl zrd slsym vsmnh snh jd-tm kl-hdvr `nsy hmlxmh mqrb hmxnh k`sr nsbj yhvh lhm. ^15 vgm yd-yhvh hyth bm lhmm mqrb hmxnh jd tmm. ^16 vyhy k`sr-tmv kl-`nsy hmlxmh lmvt mqrb hjm. ^17 vydbr yhvh `ly l`mr. ^18 `th jbr hyvm `t-gbvl mv`b `t-jr. ^19 vqrbt mvl bny jmvn `l-t&rm v`l-ttgr bm ky l`-`tn m`r& bny- jmvn lk yrsh ky lbny-lv+ nttyh yrsh. ^20 `r&-rp`ym txsb `p-hv` rp`ym ysbv-bh lpnym vhjmnym yqr`v lhm zmzmym. ^21 jm gdvl vrb vrm kjnqym vysmydm yhvh mpnyhm vyyrsm vysbv txtm. ^22 k`sr jsh lbny jsv hysbym bsjyr `sr hsmyd `t-hxry mpnyhm vyyrsm vysbv txtm jd hyvm hzh. ^23 vhjvym hysbym bx&rym jd-jzh kptrym hy&`ym mkptr hsmydm vysbv txtm. ^24 qvmv $jv vjbrv `t-nxl `rnn r`h ntty bydk `t-$yxn mlk-xsbvn h`mry v`t-`r&v hxl rs vhtgr bv mlxmh. ^25 hyvm hzh `xl tt pxdk vyr`tk jl-pny hjmym txt kl-hsmym `sr ysmjvn smjk vrgzv vxlv mpnyk. ^26 v`slx ml`kym mmdbr qdmvt `l-$yxvn mlk xsbvn dbry slvm l`mr. ^27 `jbrh b`r&k bdrk bdrk `lk l` `$vr ymyn vsm`vl. ^28 `kl bk$p tsbrny v`klty vmym bk$p ttn-ly vstyty rq `jbrh brgly. ^29 k`sr jsv-ly bny jsv hysbym bsjyr vhmv`bym hysbym bjr jd `sr- `jbr `t-hyrdn `l-h`r& `sr-yhvh `lhynv ntn lnv. ^30 vl` `bh $yxn mlk xsbvn hjbrnv bv ky-hqsh yhvh `lhyk `t-rvxv v`m& `t-lbbv lmjn ttv bydk kyvm hzh. ^31 vy`mr yhvh `ly r`h hxlty tt lpnyk `t-$yxn v`t-`r&v hxl rs lrst `t-`r&v. ^32 vy&` $yxn lqr`tnv hv` vkl-jmv lmlxmh yh&h. ^33 vytnhv yhvh `lhynv lpnynv vnk `tv v`t-bnv v`t-kl-jmv. ^34 vnlkd `t-kl-jryv bjt hhv` vnxrm `t-kl-jyr mtm vhnsym vh+p l` hs`rnv sryd. ^35 rq hbhmh bzznv lnv vsll hjrym `sr lkdnv. ^36 mjrjr `sr jl-spt-nxl `rnn vhjyr `sr bnxl vjd-hgljd l` hyth qryh `sr sgbh mmnv `t-hkl ntn yhvh `lhynv lpnynv. ^37 rq `l-`r& bny-jmvn l` qrbt kl-yd nxl ybq vjry hhr vkl `sr- &vh yhvh `lhynv. __________________________________________________________________ Chapter 3 ^1 vnpn vnjl drk hbsn vy&` jvg mlk-hbsn lqr`tnv hv` vkl-jmv lmlxmh `drjy. ^2 vy`mr yhvh `ly `l-tyr` `tv ky bydk ntty `tv v`t-kl-jmv v`t- `r&v vjsyt lv k`sr jsyt l$yxn mlk h`mry `sr yvsb bxsbvn. ^3 vytn yhvh `lhynv bydnv gm `t-jvg mlk-hbsn v`t-kl-jmv vnkhv jd- blty hs`yr-lv sryd. ^4 vnlkd `t-kl-jryv bjt hhv` l` hyth qryh `sr l`-lqxnv m`tm ssym jyr kl-xbl `rgb mmlkt jvg bbsn. ^5 kl-`lh jrym b&rt xvmh gbhh dltym vbryx lbd mjry hprzy hrbh m`d. ^6 vnxrm `vtm k`sr jsynv l$yxn mlk xsbvn hxrm kl-jyr mtm hnsym vh+p. ^7 vkl-hbhmh vsll hjrym bzvnv lnv. ^8 vnqx bjt hhv` `t-h`r& myd sny mlky h`mry `sr bjbr hyrdn mnxl `rnn jd-hr xrmvn. ^9 &ydnym yqr`v lxrmvn sryn vh`mry yqr`v-lv snyr. ^10 kl jry hmysr vkl-hgljd vkl-hbsn jd-$lkh v`drjy jry mmlkt jvg bbsn. ^11 ky rq-jvg mlk hbsn ns`r mytr hrp`ym hnh jrsv jrs brzl hlh hv` brbt bny jmvn tsj `mvt `rkh v`rbj `mvt rxbh b`mt-`ys. ^12 v`t-h`r& hz`t yrsnv bjt hhv` mjrjr `sr-jl-nxl `rnn vx&y hr- hgljd vjryv ntty lr`vbny vlgdy. ^13 vytr hgljd vkl-hbsn mmlkt jvg ntty lx&y sb+ hmnsh kl xbl h`rgb lkl-hbsn hhv` yqr` `r& rp`ym. ^14 y`yr bn-mnsh lqx `t-kl-xbl `rgb jd-gbvl hgsvry vhmjkty vyqr` `tm jl-smv `t-hbsn xvt y`yr jd hyvm hzh. ^15 vlmkyr ntty `t-hgljd. ^16 vlr`vbny vlgdy ntty mn-hgljd vjd-nxl `rnn tvk hnxl vgbl vjd ybq hnxl gbvl bny jmvn. ^17 vhjrbh vhyrdn vgbl mknrt vjd ym hjrbh ym hmlx txt `sdt hp$gh mzrxh. ^18 v`&v `tkm bjt hhv` l`mr yhvh `lhykm ntn lkm `t-h`r& hz`t lrsth xlv&ym tjbrv lpny `xykm bny-ysr`l kl-bny-xyl. ^19 rq nsykm v+pkm vmqnkm ydjty ky-mqnh rb lkm ysbv bjrykm `sr ntty lkm. ^20 jd `sr-ynyx yhvh l`xykm kkm vyrsv gm-hm `t-h`r& `sr yhvh `lhykm ntn lhm bjbr hyrdn vsbtm `ys lyrstv `sr ntty lkm. ^21 v`t-yhvsvj &vyty bjt hhv` l`mr jynyk hr`t `t kl-`sr jsh yhvh `lhykm lsny hmlkym h`lh kn-yjsh yhvh lkl-hmmlkvt `sr `th jbr smh. ^22 l` tyr`vm ky yhvh `lhykm hv` hnlxm lkm. ^23 v`txnn `l-yhvh bjt hhv` l`mr. ^24 `dny yhvh `th hxlvt lhr`vt `t-jbdk `t-gdlk v`t-ydk hxzqh `sr my-`l bsmym vb`r& `sr-yjsh kmjsyk vkgbvrtk. ^25 `jbrh-n` v`r`h `t-h`r& h+vbh `sr bjbr hyrdn hhr h+vb hzh vhlbnn. ^26 vytjbr yhvh by lmjnkm vl` smj `ly vy`mr yhvh `ly rb-lk `l- tv$p dbr `ly jvd bdbr hzh. ^27 jlh r`s hp$gh vs` jynyk ymh v&pnh vtymnh vmzrxh vr`h bjynyk ky-l` tjbr `t-hyrdn hzh. ^28 v&v `t-yhvsj vxzqhv v`m&hv ky-hv` yjbr lpny hjm hzh vhv` ynxyl `vtm `t-h`r& `sr tr`h. ^29 vnsb bgy` mvl byt pjvr. __________________________________________________________________ Chapter 4 ^1 vjth ysr`l smj `l-hxqym v`l-hmsp+ym `sr `nky mlmd `tkm ljsvt lmjn txyv vb`tm vyrstm `t-h`r& `sr yhvh `lhy `btykm ntn lkm. ^2 l` t$pv jl-hdbr `sr `nky m&vh `tkm vl` tgrjv mmnv lsmr `t- m&vt yhvh `lhykm `sr `nky m&vh `tkm. ^3 jynykm hr`vt `t `sr-jsh yhvh bbjl pjvr ky kl-h`ys `sr hlk `xry bjl-pjvr hsmydv yhvh `lhyk mqrbk. ^4 v`tm hdbqym byhvh `lhykm xyym klkm hyvm. ^5 r`h lmdty `tkm xqym vmsp+ym k`sr &vny yhvh `lhy ljsvt kn bqrb h`r& `sr `tm b`ym smh lrsth. ^6 vsmrtm vjsytm ky hv` xkmtkm vbyntkm ljyny hjmym `sr ysmjvn `t kl-hxqym h`lh v`mrv rq jm-xkm vnbvn hgvy hgdvl hzh. ^7 ky my-gvy gdvl `sr-lv `lhym qrbym `lyv kyhvh `lhynv bkl-qr`nv `lyv. ^8 vmy gvy gdvl `sr-lv xqym vmsp+ym &dyqm kkl htvrh hz`t `sr `nky ntn lpnykm hyvm. ^9 rq hsmr lk vsmr npsk m`d pn-tskx `t-hdbrym `sr-r`v jynyk vpn- y$vrv mlbbk kl ymy xyyk vhvdjtm lbnyk vlbny bnyk. ^10 yvm `sr jmdt lpny yhvh `lhyk bxrb b`mr yhvh `ly hqhl-ly `t- hjm v`smjm `t-dbry `sr ylmdvn lyr`h `ty kl-hymym `sr hm xyym jl- h`dmh v`t-bnyhm ylmdvn. ^11 vtqrbvn vtjmdvn txt hhr vhhr bjr b`s jd-lb hsmym xsk jnn vjrpl. ^12 vydbr yhvh `lykm mtvk h`s qvl dbrym `tm smjym vtmvnh `ynkm r`ym zvlty qvl. ^13 vygd lkm `t-brytv `sr &vh `tkm ljsvt jsrt hdbrym vyktbm jl- sny lxvt `bnym. ^14 v`ty &vh yhvh bjt hhv` llmd `tkm xqym vmsp+ym ljstkm `tm b`r& `sr `tm jbrym smh lrsth. ^15 vnsmrtm m`d lnpstykm ky l` r`ytm kl-tmvnh byvm dbr yhvh `lykm bxrb mtvk h`s. ^16 pn-tsxtvn vjsytm lkm p$l tmvnt kl-$ml tbnyt zkr `v nqbh. ^17 tbnyt kl-bhmh `sr b`r& tbnyt kl-&pvr knp `sr tjvp bsmym. ^18 tbnyt kl-rms b`dmh tbnyt kl-dgh `sr-bmym mtxt l`r&. ^19 vpn-ts` jynyk hsmymh vr`yt `t-hsms v`t-hyrx v`t-hkvkbym kl &b` hsmym vndxt vhstxvyt lhm vjbdtm `sr xlq yhvh `lhyk `tm lkl hjmym txt kl-hsmym. ^20 v`tkm lqx yhvh vyv&` `tkm mkvr hbrzl mm&rym lhyvt lv ljm nxlh kyvm hzh. ^21 vyhvh ht`np-by jl-dbrykm vysbj lblty jbry `t-hyrdn vlblty-b` `l-h`r& h+vbh `sr yhvh `lhyk ntn lk nxlh. ^22 ky `nky mt b`r& hz`t `ynny jbr `t-hyrdn v`tm jbrym vyrstm `t- h`r& h+vbh hz`t. ^23 hsmrv lkm pn-tskxv `t-bryt yhvh `lhykm `sr krt jmkm vjsytm lkm p$l tmvnt kl `sr &vk yhvh `lhyk. ^24 ky yhvh `lhyk `s `klh hv` `l qn`. ^25 ky-tvlyd bnym vbny bnym vnvsntm b`r& vhsxtm vjsytm p$l tmvnt kl vjsytm hrj bjyny yhvh-`lhyk lhkjy$v. ^26 hjydty bkm hyvm `t-hsmym v`t-h`r& ky-`bd t`bdvn mhr mjl h`r& `sr `tm jbrym `t-hyrdn smh lrsth l`-t`rykn ymym jlyh ky hsmd tsmdvn. ^27 vhpy& yhvh `tkm bjmym vns`rtm mty m$pr bgvym `sr ynhg yhvh `tkm smh. ^28 vjbdtm-sm `lhym mjsh ydy `dm j& v`bn `sr l`-yr`vn vl` ysmjvn vl` y`klvn vl` yryxn. ^29 vbqstm msm `t-yhvh `lhyk vm&`t ky tdrsnv bkl-lbbk vbkl-npsk. ^30 b&r lk vm&`vk kl hdbrym h`lh b`xryt hymym vsbt jd-yhvh `lhyk vsmjt bqlv. ^31 ky `l rxvm yhvh `lhyk l` yrpk vl` ysxytk vl` yskx `t-bryt `btyk `sr nsbj lhm. ^32 ky s`l-n` lymym r`snym `sr-hyv lpnyk lmn-hyvm `sr br` `lhym `dm jl-h`r& vlmq&h hsmym vjd-q&h hsmym hnhyh kdbr hgdvl hzh `v hnsmj kmhv. ^33 hsmj jm qvl `lhym mdbr mtvk-h`s k`sr-smjt `th vyxy. ^34 `v hn$h `lhym lbv` lqxt lv gvy mqrb gvy bm$t b`tt vbmvptym vbmlxmh vbyd xzqh vbzrvj n+vyh vbmvr`ym gdlym kkl `sr-jsh lkm yhvh `lhykm bm&rym ljynyk. ^35 `th hr`t ldjt ky yhvh hv` h`lhym `yn jvd mlbdv. ^36 mn-hsmym hsmyjk `t-qlv ly$rk vjl-h`r& hr`k `t-`sv hgdvlh vdbryv smjt mtvk h`s. ^37 vtxt ky `hb `t-`btyk vybxr bzrjv `xryv vyv&`k bpnyv bkxv hgdl mm&rym. ^38 lhvrys gvym gdlym vj&mym mmk mpnyk lhby`k ltt-lk `t-`r&m nxlh kyvm hzh. ^39 vydjt hyvm vhsbt `l-lbbk ky yhvh hv` h`lhym bsmym mmjl vjl- h`r& mtxt `yn jvd. ^40 vsmrt `t-xqyv v`t-m&vtyv `sr `nky m&vk hyvm `sr yy+b lk vlbnyk `xryk vlmjn t`ryk ymym jl-h`dmh `sr yhvh `lhyk ntn lk kl- hymym. ^41 `z ybdyl msh sls jrym bjbr hyrdn mzrxh sms. ^42 ln$ smh rv&x `sr yr&x `t-rjhv bbly-djt vhv` l`-sn` lv mtml slsm vn$ `l-`xt mn-hjrym h`l vxy. ^43 `t-b&r bmdbr b`r& hmysr lr`vbny v`t-r`mt bgljd lgdy v`t-gvln bbsn lmnsy. ^44 vz`t htvrh `sr-sm msh lpny bny ysr`l. ^45 `lh hjdt vhxqym vhmsp+ym `sr dbr msh `l-bny ysr`l b&`tm mm&rym. ^46 bjbr hyrdn bgy` mvl byt pjvr b`r& $yxn mlk h`mry `sr yvsb bxsbvn `sr hkh msh vbny ysr`l b&`tm mm&rym. ^47 vyyrsv `t-`r&v v`t-`r& jvg mlk-hbsn sny mlky h`mry `sr bjbr hyrdn mzrx sms. ^48 mjrjr `sr jl-spt-nxl `rnn vjd-hr sy`n hv` xrmvn. ^49 vkl-hjrbh jbr hyrdn mzrxh vjd ym hjrbh txt `sdt hp$gh. __________________________________________________________________ Chapter 5 ^1 vyqr` msh `l-kl-ysr`l vy`mr `lhm smj ysr`l `t-hxqym v`t- hmsp+ym `sr `nky dbr b`znykm hyvm vlmdtm `tm vsmrtm ljstm. ^2 yhvh `lhynv krt jmnv bryt bxrb. ^3 l` `t-`btynv krt yhvh `t-hbryt hz`t ky `tnv `nxnv `lh ph hyvm klnv xyym. ^4 pnym bpnym dbr yhvh jmkm bhr mtvk h`s. ^5 `nky jmd byn-yhvh vbynykm bjt hhv` lhgyd lkm `t-dbr yhvh ky yr`tm mpny h`s vl`-jlytm bhr l`mr. ^6 `nky yhvh `lhyk `sr hv&`tyk m`r& m&rym mbyt jbdym. ^7 l` yhyh-lk `lhym `xrym jl-pny. ^8 l`-tjsh-lk p$l kl-tmvnh `sr bsmym mmjl v`sr b`r& mtxt v`sr bmym mtxt l`r&. ^9 l`-tstxvh lhm vl` tjbdm ky `nky yhvh `lhyk `l qn` pqd jvn `bvt jl-bnym vjl-slsym vjl-rbjym lsn`y. ^10 vjsh x$d l`lpym l`hby vlsmry m&vtv. ^11 l` ts` `t-sm-yhvh `lhyk lsv` ky l` ynqh yhvh `t `sr-ys` `t- smv lsv`. ^12 smvr `t-yvm hsbt lqdsv k`sr &vk yhvh `lhyk. ^13 sst ymym tjbd vjsyt kl-ml`ktk. ^14 vyvm hsbyjy sbt lyhvh `lhyk l` tjsh kl-ml`kh `th vbnk-vbtk vjbdk-v`mtk vsvrk vxmrk vkl-bhmtk vgrk `sr bsjryk lmjn ynvx jbdk v`mtk kmvk. ^15 vzkrt ky-jbd hyyt b`r& m&rym vy&`k yhvh `lhyk msm byd xzqh vbzrj n+vyh jl-kn &vk yhvh `lhyk ljsvt `t-yvm hsbt. ^16 kbd `t-`byk v`t-`mk k`sr &vk yhvh `lhyk lmjn y`rykn ymyk vlmjn yy+b lk jl h`dmh `sr-yhvh `lhyk ntn lk. ^17 l` tr&x. ^18 vl` tn`p. ^19 vl` tgnb. ^20 vl`-tjnh brjk jd sv`. ^21 vl` txmd `st rjk vl` tt`vh byt rjk sdhv vjbdv v`mtv svrv vxmrv vkl `sr lrjk. ^22 `t-hdbrym h`lh dbr yhvh `l-kl-qhlkm bhr mtvk h`s hjnn vhjrpl qvl gdvl vl` y$p vyktbm jl-sny lxt `bnym vytnm `ly. ^23 vyhy ksmjkm `t-hqvl mtvk hxsk vhhr bjr b`s vtqrbvn `ly kl- r`sy sb+ykm vzqnykm. ^24 vt`mrv hn hr`nv yhvh `lhynv `t-kbdv v`t-gdlv v`t-qlv smjnv mtvk h`s hyvm hzh r`ynv ky-ydbr `lhym `t-h`dm vxy. ^25 vjth lmh nmvt ky t`klnv h`s hgdlh hz`t `m-y$pym `nxnv lsmj `t-qvl yhvh `lhynv jvd vmtnv. ^26 ky my kl-bsr `sr smj qvl `lhym xyym mdbr mtvk-h`s kmnv vyxy. ^27 qrb `th vsmj `t kl-`sr y`mr yhvh `lhynv v`t tdbr `lynv `t kl- `sr ydbr yhvh `lhynv `lyk vsmjnv vjsynv. ^28 vysmj yhvh `t-qvl dbrykm bdbrkm `ly vy`mr yhvh `ly smjty `t- qvl dbry hjm hzh `sr dbrv `lyk hy+ybv kl-`sr dbrv. ^29 my-ytn vhyh lbbm zh lhm lyr`h `ty vlsmr `t-kl-m&vty kl-hymym lmjn yy+b lhm vlbnyhm ljlm. ^30 lk `mr lhm svbv lkm l`hlykm. ^31 v`th ph jmd jmdy v`dbrh `lyk `t kl-hm&vh vhxqym vhmsp+ym `sr tlmdm vjsv b`r& `sr `nky ntn lhm lrsth. ^32 vsmrtm ljsvt k`sr &vh yhvh `lhykm `tkm l` t$rv ymyn vsm`l. ^33 bkl-hdrk `sr &vh yhvh `lhykm `tkm tlkv lmjn txyvn v+vb lkm vh`rktm ymym b`r& `sr tyrsvn. __________________________________________________________________ Chapter 6 ^1 vz`t hm&vh hxqym vhmsp+ym `sr &vh yhvh `lhykm llmd `tkm ljsvt b`r& `sr `tm jbrym smh lrsth. ^2 lmjn tyr` `t-yhvh `lhyk lsmr `t-kl-xqtyv vm&vtyv `sr `nky m&vk `th vbnk vbn-bnk kl ymy xyyk vlmjn y`rkn ymyk. ^3 vsmjt ysr`l vsmrt ljsvt `sr yy+b lk v`sr trbvn m`d k`sr dbr yhvh `lhy `btyk lk `r& zbt xlb vdbs. ^4 smj ysr`l yhvh `lhynv yhvh `xd. ^5 v`hbt `t yhvh `lhyk bkl-lbbk vbkl-npsk vbkl-m`dk. ^6 vhyv hdbrym h`lh `sr `nky m&vk hyvm jl-lbbk. ^7 vsnntm lbnyk vdbrt bm bsbtk bbytk vblktk bdrk vbskbk vbqvmk. ^8 vqsrtm l`vt jl-ydk vhyv l++pt byn jynyk. ^9 vktbtm jl-mzzvt bytk vbsjryk. ^10 vhyh ky yby`k yhvh `lhyk `l-h`r& `sr nsbj l`btyk l`brhm ly&xq vlyjqb ltt lk jrym gdlt v+bt `sr l`-bnyt. ^11 vbtym ml`ym kl-+vb `sr l`-ml`t vbrt x&vbym `sr l`-x&bt krmym vzytym `sr l`-n+jt v`klt vsbjt. ^12 hsmr lk pn-tskx `t-yhvh `sr hv&y`k m`r& m&rym mbyt jbdym. ^13 `t-yhvh `lhyk tyr` v`tv tjbd vbsmv tsbj. ^14 l` tlkvn `xry `lhym `xrym m`lhy hjmym `sr $bybvtykm. ^15 ky `l qn` yhvh `lhyk bqrbk pn-yxrh `p-yhvh `lhyk bk vhsmydk mjl pny h`dmh. ^16 l` tn$v `t-yhvh `lhykm k`sr n$ytm bm$h. ^17 smvr tsmrvn `t-m&vt yhvh `lhykm vjdtyv vxqyv `sr &vk. ^18 vjsyt hysr vh+vb bjyny yhvh lmjn yy+b lk vb`t vyrst `t-h`r& h+bh `sr-nsbj yhvh l`btyk. ^19 lhdp `t-kl-`ybyk mpnyk k`sr dbr yhvh. ^20 ky-ys`lk bnk mxr l`mr mh hjdt vhxqym vhmsp+ym `sr &vh yhvh `lhynv `tkm. ^21 v`mrt lbnk jbdym hyynv lprjh bm&rym vy&y`nv yhvh mm&rym byd xzqh. ^22 vytn yhvh `vtt vmptym gdlym vrjym bm&rym bprjh vbkl-bytv ljynynv. ^23 v`vtnv hv&y` msm lmjn hby` `tnv ltt lnv `t-h`r& `sr nsbj l`btynv. ^24 vy&vnv yhvh ljsvt `t-kl-hxqym h`lh lyr`h `t-yhvh `lhynv l+vb lnv kl-hymym lxytnv khyvm hzh. ^25 v&dqh thyh-lnv ky-nsmr ljsvt `t-kl-hm&vh hz`t lpny yhvh `lhynv k`sr &vnv. __________________________________________________________________ Chapter 7 ^1 ky yby`k yhvh `lhyk `l-h`r& `sr-`th b`-smh lrsth vnsl gvym- rbym mpnyk hxty vhgrgsy vh`mry vhknjny vhprzy vhxvy vhybv$y sbjh gvym rbym vj&vmym mmk. ^2 vntnm yhvh `lhyk lpnyk vhkytm hxrm txrym `tm l`-tkrt lhm bryt vl` txnm. ^3 vl` ttxtn bm btk l`-ttn lbnv vbtv l`-tqx lbnk. ^4 ky-y$yr `t-bnk m`xry vjbdv `lhym `xrym vxrh `p-yhvh bkm vhsmydk mhr. ^5 ky-`m-kh tjsv lhm mzbxtyhm tt&v vm&btm tsbrv v`syrhm tgdjvn vp$ylyhm tsrpvn b`s. ^6 ky jm qdvs `th lyhvh `lhyk bk bxr yhvh `lhyk lhyvt lv ljm $glh mkl hjmym `sr jl-pny h`dmh. ^7 l` mrbkm mkl-hjmym xsq yhvh bkm vybxr bkm ky-`tm hmj+ mkl- hjmym. ^8 ky m`hbt yhvh `tkm vmsmrv `t-hsbjh `sr nsbj l`btykm hv&y` yhvh `tkm byd xzqh vypdk mbyt jbdym myd prjh mlk-m&rym. ^9 vydjt ky-yhvh `lhyk hv` h`lhym h`l hn`mn smr hbryt vhx$d l`hbyv vlsmry m&vtv l`lp dvr. ^10 vmslm lsn`yv `l-pnyv lh`bydv l` y`xr lsn`v `l-pnyv yslm-lv. ^11 vsmrt `t-hm&vh v`t-hxqym v`t-hmsp+ym `sr `nky m&vk hyvm ljsvtm. ^12 vhyh jqb tsmjvn `t hmsp+ym h`lh vsmrtm vjsytm `tm vsmr yhvh `lhyk lk `t-hbryt v`t-hx$d `sr nsbj l`btyk. ^13 v`hbk vbrkk vhrbk vbrk pry-b+nk vpry-`dmtk dgnk vtyrsk vy&hrk sgr-`lpyk vjstrt &`nk jl h`dmh `sr-nsbj l`btyk ltt lk. ^14 brvk thyh mkl-hjmym l`-yhyh bk jqr vjqrh vbbhmtk. ^15 vh$yr yhvh mmk kl-xly vkl-mdvy m&rym hrjym `sr ydjt l` ysymm bk vntnm bkl-sn`yk. ^16 v`klt `t-kl-hjmym `sr yhvh `lhyk ntn lk l`-txv$ jynk jlyhm vl` tjbd `t-`lhyhm ky-mvqs hv` lk. ^17 ky t`mr blbbk rbym hgvym h`lh mmny `ykh `vkl lhvrysm. ^18 l` tyr` mhm zkr tzkr `t `sr-jsh yhvh `lhyk lprjh vlkl-m&rym. ^19 hm$t hgdlt `sr-r`v jynyk vh`tt vhmptym vhyd hxzqh vhzrj hn+vyh `sr hv&`k yhvh `lhyk kn-yjsh yhvh `lhyk lkl-hjmym `sr- `th yr` mpnyhm. ^20 vgm `t-h&rjh yslx yhvh `lhyk bm jd-`bd hns`rym vhn$trym mpnyk. ^21 l` tjr& mpnyhm ky-yhvh `lhyk bqrbk `l gdvl vnvr`. ^22 vnsl yhvh `lhyk `t-hgvym h`l mpnyk mj+ mj+ l` tvkl kltm mhr pn-trbh jlyk xyt hsdh. ^23 vntnm yhvh `lhyk lpnyk vhmm mhvmh gdlh jd hsmdm. ^24 vntn mlkyhm bydk vh`bdt `t-smm mtxt hsmym l`-yty&b `ys bpnyk jd hsmdk `tm. ^25 p$yly `lhyhm tsrpvn b`s l`-txmd k$p vzhb jlyhm vlqxt lk pn tvqs bv ky tvjbt yhvh `lhyk hv`. ^26 vl`-tby` tvjbh `l-bytk vhyyt xrm kmhv sq& tsq&nv vtjb ttjbnv ky-xrm hv`. __________________________________________________________________ Chapter 8 ^1 kl-hm&vh `sr `nky m&vk hyvm tsmrvn ljsvt lmjn txyvn vrbytm vb`tm vyrstm `t-h`r& `sr-nsbj yhvh l`btykm. ^2 vzkrt `t-kl-hdrk `sr hvlykk yhvh `lhyk zh `rbjym snh bmdbr lmjn jntk ln$tk ldjt `t-`sr blbbk htsmr m&vtv `m-l`. ^3 vyjnk vyrjbk vy`klk `t-hmn `sr l`-ydjt vl` ydjvn `btyk lmjn hvdyjk ky l` jl-hlxm lbdv yxyh h`dm ky jl-kl-mv&` py-yhvh yxyh h`dm. ^4 smltk l` blth mjlyk vrglk l` b&qh zh `rbjym snh. ^5 vydjt jm-lbbk ky k`sr yy$r `ys `t-bnv yhvh `lhyk my$rk. ^6 vsmrt `t-m&vt yhvh `lhyk llkt bdrkyv vlyr`h `tv. ^7 ky yhvh `lhyk mby`k `l-`r& +vbh `r& nxly mym jynt vthmt y&`ym bbqjh vbhr. ^8 `r& x+h vsjrh vgpn vt`nh vrmvn `r&-zyt smn vdbs. ^9 `r& `sr l` bm$knt t`kl-bh lxm l`-tx$r kl bh `r& `sr `bnyh brzl vmhrryh tx&b nxst. ^10 v`klt vsbjt vbrkt `t-yhvh `lhyk jl-h`r& h+bh `sr ntn-lk. ^11 hsmr lk pn-tskx `t-yhvh `lhyk lblty smr m&vtyv vmsp+yv vxqtyv `sr `nky m&vk hyvm. ^12 pn-t`kl vsbjt vbtym +bym tbnh vysbt. ^13 vbqrk v&`nk yrbyn vk$p vzhb yrbh-lk vkl `sr-lk yrbh. ^14 vrm lbbk vskxt `t-yhvh `lhyk hmv&y`k m`r& m&rym mbyt jbdym. ^15 hmvlykk bmdbr hgdl vhnvr` nxs srp vjqrb v&m`vn `sr `yn-mym hmv&y` lk mym m&vr hxlmys. ^16 hm`klk mn bmdbr `sr l`-ydjvn `btyk lmjn jntk vlmjn n$tk lhy+bk b`xrytk. ^17 v`mrt blbbk kxy vj&m ydy jsh ly `t-hxyl hzh. ^18 vzkrt `t-yhvh `lhyk ky hv` hntn lk kx ljsvt xyl lmjn hqym `t- brytv `sr-nsbj l`btyk kyvm hzh. ^19 vhyh `m-skx tskx `t-yhvh `lhyk vhlkt `xry `lhym `xrym vjbdtm vhstxvyt lhm hjdty bkm hyvm ky `bd t`bdvn. ^20 kgvym `sr yhvh m`byd mpnykm kn t`bdvn jqb l` tsmjvn bqvl yhvh `lhykm. __________________________________________________________________ Chapter 9 ^1 smj ysr`l `th jbr hyvm `t-hyrdn lb` lrst gvym gdlym vj&mym mmk jrym gdlt vb&rt bsmym. ^2 jm-gdvl vrm bny jnqym `sr `th ydjt v`th smjt my yty&b lpny bny jnq. ^3 vydjt hyvm ky yhvh `lhyk hv`-hjbr lpnyk `s `klh hv` ysmydm vhv` yknyjm lpnyk vhvrstm vh`bdtm mhr k`sr dbr yhvh lk. ^4 `l-t`mr blbbk bhdp yhvh `lhyk `tm mlpnyk l`mr b&dqty hby`ny yhvh lrst `t-h`r& hz`t vbrsjt hgvym h`lh yhvh mvrysm mpnyk. ^5 l` b&dqtk vbysr lbbk `th b` lrst `t-`r&m ky brsjt hgvym h`lh yhvh `lhyk mvrysm mpnyk vlmjn hqym `t-hdbr `sr nsbj yhvh l`btyk l`brhm ly&xq vlyjqb. ^6 vydjt ky l` b&dqtk yhvh `lhyk ntn lk `t-h`r& h+vbh hz`t lrsth ky jm-qsh-jrp `th. ^7 zkr `l-tskx `t `sr-hq&pt `t-yhvh `lhyk bmdbr lmn-hyvm `sr- y&`t m`r& m&rym jd-b`km jd-hmqvm hzh mmrym hyytm jm-yhvh. ^8 vbxrb hq&ptm `t-yhvh vyt`np yhvh bkm lhsmyd `tkm. ^9 bjlty hhrh lqxt lvxt h`bnym lvxt hbryt `sr-krt yhvh jmkm v`sb bhr `rbjym yvm v`rbjym lylh lxm l` `klty vmym l` styty. ^10 vytn yhvh `ly `t-sny lvxt h`bnym ktbym b`&bj `lhym vjlyhm kkl-hdbrym `sr dbr yhvh jmkm bhr mtvk h`s byvm hqhl. ^11 vyhy mq& `rbjym yvm v`rbjym lylh ntn yhvh `ly `t-sny lxt h`bnym lxvt hbryt. ^12 vy`mr yhvh `ly qvm rd mhr mzh ky sxt jmk `sr hv&`t mm&rym $rv mhr mn-hdrk `sr &vytm jsv lhm m$kh. ^13 vy`mr yhvh `ly l`mr r`yty `t-hjm hzh vhnh jm-qsh-jrp hv`. ^14 hrp mmny v`smydm v`mxh `t-smm mtxt hsmym v`jsh `vtk lgvy- j&vm vrb mmnv. ^15 v`pn v`rd mn-hhr vhhr bjr b`s vsny lvxt hbryt jl sty ydy. ^16 v`r` vhnh x+`tm lyhvh `lhykm jsytm lkm jgl m$kh $rtm mhr mn- hdrk `sr-&vh yhvh `tkm. ^17 v`tps bsny hlxt v`slkm mjl sty ydy v`sbrm ljynykm. ^18 v`tnpl lpny yhvh kr`snh `rbjym yvm v`rbjym lylh lxm l` `klty vmym l` styty jl kl-x+`tkm `sr x+`tm ljsvt hrj bjyny yhvh lhkjy$v. ^19 ky ygrty mpny h`p vhxmh `sr q&p yhvh jlykm lhsmyd `tkm vysmj yhvh `ly gm bpjm hhv`. ^20 vb`hrn ht`np yhvh m`d lhsmydv v`tpll gm-bjd `hrn bjt hhv`. ^21 v`t-x+`tkm `sr-jsytm `t-hjgl lqxty v`srp `tv b`s v`kt `tv +xvn hy+b jd `sr-dq ljpr v`slk `t-jprv `l-hnxl hyrd mn-hhr. ^22 vbtbjrh vbm$h vbqbrt ht`vh mq&pym hyytm `t-yhvh. ^23 vbslx yhvh `tkm mqds brnj l`mr jlv vrsv `t-h`r& `sr ntty lkm vtmrv `t-py yhvh `lhykm vl` h`mntm lv vl` smjtm bqlv. ^24 mmrym hyytm jm-yhvh myvm djty `tkm. ^25 v`tnpl lpny yhvh `t `rbjym hyvm v`t-`rbjym hlylh `sr htnplty ky-`mr yhvh lhsmyd `tkm. ^26 v`tpll `l-yhvh v`mr `dny yhvh `l-tsxt jmk vnxltk `sr pdyt bgdlk `sr-hv&`t mm&rym byd xzqh. ^27 zkr ljbdyk l`brhm ly&xq vlyjqb `l-tpn `l-qsy hjm hzh v`l- rsjv v`l-x+`tv. ^28 pn-y`mrv h`r& `sr hv&`tnv msm mbly yklt yhvh lhby`m `l-h`r& `sr-dbr lhm vmsn`tv `vtm hv&y`m lhmtm bmdbr. ^29 vhm jmk vnxltk `sr hv&`t bkxk hgdl vbzrjk hn+vyh. __________________________________________________________________ Chapter 10 ^1 bjt hhv` `mr yhvh `ly p$l-lk sny-lvxt `bnym kr`snym vjlh `ly hhrh vjsyt lk `rvn j&. ^2 v`ktb jl-hlxt `t-hdbrym `sr hyv jl-hlxt hr`snym `sr sbrt vsmtm b`rvn. ^3 v`js `rvn j&y s+ym v`p$l sny-lxt `bnym kr`snym v`jl hhrh vsny hlxt bydy. ^4 vyktb jl-hlxt kmktb hr`svn `t jsrt hdbrym `sr dbr yhvh `lykm bhr mtvk h`s byvm hqhl vytnm yhvh `ly. ^5 v`pn v`rd mn-hhr v`sm `t-hlxt b`rvn `sr jsyty vyhyv sm k`sr &vny yhvh. ^6 vbny ysr`l n$jv mb`rt bny-yjqn mv$rh sm mt `hrn vyqbr sm vykhn `ljzr bnv txtyv. ^7 msm n$jv hgdgdh vmn-hgdgdh y+bth `r& nxly mym. ^8 bjt hhv` hbdyl yhvh `t-sb+ hlvy ls`t `t-`rvn bryt-yhvh ljmd lpny yhvh lsrtv vlbrk bsmv jd hyvm hzh. ^9 jl-kn l`-hyh llvy xlq vnxlh jm-`xyv yhvh hv` nxltv k`sr dbr yhvh `lhyk lv. ^10 v`nky jmdty bhr kymym hr`snym `rbjym yvm v`rbjym lylh vysmj yhvh `ly gm bpjm hhv` l`-`bh yhvh hsxytk. ^11 vy`mr yhvh `ly qvm lk lm$j lpny hjm vyb`v vyyrsv `t-h`r& `sr- nsbjty l`btm ltt lhm. ^12 vjth ysr`l mh yhvh `lhyk s`l mjmk ky `m-lyr`h `t-yhvh `lhyk llkt bkl-drkyv vl`hbh `tv vljbd `t-yhvh `lhyk bkl-lbbk vbkl- npsk. ^13 lsmr `t-m&vt yhvh v`t-xqtyv `sr `nky m&vk hyvm l+vb lk. ^14 hn lyhvh `lhyk hsmym vsmy hsmym h`r& vkl-`sr-bh. ^15 rq b`btyk xsq yhvh l`hbh `vtm vybxr bzrjm `xryhm bkm mkl- hjmym kyvm hzh. ^16 vmltm `t jrlt lbbkm vjrpkm l` tqsv jvd. ^17 ky yhvh `lhykm hv` `lhy h`lhym v`dny h`dnym h`l hgdl hgbr vhnvr` `sr l`-ys` pnym vl` yqx sxd. ^18 jsh msp+ ytvm v`lmnh v`hb gr ltt lv lxm vsmlh. ^19 v`hbtm `t-hgr ky-grym hyytm b`r& m&rym. ^20 `t-yhvh `lhyk tyr` `tv tjbd vbv tdbq vbsmv tsbj. ^21 hv` thltk vhv` `lhyk `sr-jsh `tk `t-hgdlt v`t-hnvr`t h`lh `sr r`v jynyk. ^22 bsbjym nps yrdv `btyk m&rymh vjth smk yhvh `lhyk kkvkby hsmym lrb. __________________________________________________________________ Chapter 11 ^1 v`hbt `t yhvh `lhyk vsmrt msmrtv vxqtyv vmsp+yv vm&vtyv kl- hymym. ^2 vydjtm hyvm ky l` `t-bnykm `sr l`-ydjv v`sr l`-r`v `t-mv$r yhvh `lhykm `t-gdlv `t-ydv hxzqh vzrjv hn+vyh. ^3 v`t-`ttyv v`t-mjsyv `sr jsh btvk m&rym lprjh mlk-m&rym vlkl- `r&v. ^4 v`sr jsh lxyl m&rym l$v$yv vlrkbv `sr h&yp `t-my ym-$vp jl- pnyhm brdpm `xrykm vy`bdm yhvh jd hyvm hzh. ^5 v`sr jsh lkm bmdbr jd-b`km jd-hmqvm hzh. ^6 v`sr jsh ldtn vl`byrm bny `ly`b bn-r`vbn `sr p&th h`r& `t-pyh vtbljm v`t-btyhm v`t-`hlyhm v`t kl-hyqvm `sr brglyhm bqrb kl- ysr`l. ^7 ky jynykm hr`t `t-kl-mjsh yhvh hgdl `sr jsh. ^8 vsmrtm `t-kl-hm&vh `sr `nky m&vk hyvm lmjn txzqv vb`tm vyrstm `t-h`r& `sr `tm jbrym smh lrsth. ^9 vlmjn t`rykv ymym jl-h`dmh `sr nsbj yhvh l`btykm ltt lhm vlzrjm `r& zbt xlb vdbs. ^10 ky h`r& `sr `th b`-smh lrsth l` k`r& m&rym hv` `sr y&`tm msm `sr tzrj `t-zrjk vhsqyt brglk kgn hyrq. ^11 vh`r& `sr `tm jbrym smh lrsth `r& hrym vbqjt lm+r hsmym tsth- mym. ^12 `r& `sr-yhvh `lhyk drs `th tmyd jyny yhvh `lhyk bh mrsyt hsnh vjd `xryt snh. ^13 vhyh `m-smj tsmjv `l-m&vty `sr `nky m&vh `tkm hyvm l`hbh `t- yhvh `lhykm vljbdv bkl-lbbkm vbkl-npskm. ^14 vntty m+r-`r&km bjtv yvrh vmlqvs v`$pt dgnk vtyrsk vy&hrk. ^15 vntty jsb bsdk lbhmtk v`klt vsbjt. ^16 hsmrv lkm pn ypth lbbkm v$rtm vjbdtm `lhym `xrym vhstxvytm lhm. ^17 vxrh `p-yhvh bkm vj&r `t-hsmym vl`-yhyh m+r vh`dmh l` ttn `t- ybvlh v`bdtm mhrh mjl h`r& h+bh `sr yhvh ntn lkm. ^18 vsmtm `t-dbry `lh jl-lbbkm vjl-npskm vqsrtm `tm l`vt jl-ydkm vhyv l+v+pt byn jynykm. ^19 vlmdtm `tm `t-bnykm ldbr bm bsbtk bbytk vblktk bdrk vbskbk vbqvmk. ^20 vktbtm jl-mzvzvt bytk vbsjryk. ^21 lmjn yrbv ymykm vymy bnykm jl h`dmh `sr nsbj yhvh l`btykm ltt lhm kymy hsmym jl-h`r&. ^22 ky `m-smr tsmrvn `t-kl-hm&vh hz`t `sr `nky m&vh `tkm ljsth l`hbh `t-yhvh `lhykm llkt bkl-drkyv vldbqh-bv. ^23 vhvrys yhvh `t-kl-hgvym h`lh mlpnykm vyrstm gvym gdlym vj&mym mkm. ^24 kl-hmqvm `sr tdrk kp-rglkm bv lkm yhyh mn-hmdbr vhlbnvn mn- hnhr nhr-prt vjd hym h`xrvn yhyh gblkm. ^25 l`-yty&b `ys bpnykm pxdkm vmvr`km ytn yhvh `lhykm jl-pny kl- h`r& `sr tdrkv-bh k`sr dbr lkm. ^26 r`h `nky ntn lpnykm hyvm brkh vqllh. ^27 `t-hbrkh `sr tsmjv `l-m&vt yhvh `lhykm `sr `nky m&vh `tkm hyvm. ^28 vhqllh `m-l` tsmjv `l-m&vt yhvh `lhykm v$rtm mn-hdrk `sr `nky m&vh `tkm hyvm llkt `xry `lhym `xrym `sr l`-ydjtm. ^29 vhyh ky yby`k yhvh `lhyk `l-h`r& `sr-`th b`-smh lrsth vntth `t-hbrkh jl-hr grzym v`t-hqllh jl-hr jybl. ^30 hl`-hmh bjbr hyrdn `xry drk mbv` hsms b`r& hknjny hysb bjrbh mvl hglgl `&l `lvny mrh. ^31 ky `tm jbrym `t-hyrdn lb` lrst `t-h`r& `sr-yhvh `lhykm ntn lkm vyrstm `th vysbtm-bh. ^32 vsmrtm ljsvt `t kl-hxqym v`t-hmsp+ym `sr `nky ntn lpnykm hyvm. __________________________________________________________________ Chapter 12 ^1 `lh hxqym vhmsp+ym `sr tsmrvn ljsvt b`r& `sr ntn yhvh `lhy `btyk lk lrsth kl-hymym `sr-`tm xyym jl-h`dmh. ^2 `bd t`bdvn `t-kl-hmqmvt `sr jbdv-sm hgvym `sr `tm yrsym `tm `t-`lhyhm jl-hhrym hrmym vjl-hgbjvt vtxt kl-j& rjnn. ^3 vnt&tm `t-mzbxtm vsbrtm `t-m&btm v`sryhm tsrpvn b`s vp$yly `lhyhm tgdjvn v`bdtm `t-smm mn-hmqvm hhv`. ^4 l`-tjsvn kn lyhvh `lhykm. ^5 ky `m-`l-hmqvm `sr-ybxr yhvh `lhykm mkl-sb+ykm lsvm `t-smv sm lsknv tdrsv vb`t smh. ^6 vhb`tm smh jltykm vzbxykm v`t mjsrtykm v`t trvmt ydkm vndrykm vndbtykm vbkrt bqrkm v&`nkm. ^7 v`kltm-sm lpny yhvh `lhykm vsmxtm bkl mslx ydkm `tm vbtykm `sr brkk yhvh `lhyk. ^8 l` tjsvn kkl `sr `nxnv jsym ph hyvm `ys kl-hysr bjynyv. ^9 ky l`-b`tm jd-jth `l-hmnvxh v`l-hnxlh `sr-yhvh `lhyk ntn lk. ^10 vjbrtm `t-hyrdn vysbtm b`r& `sr-yhvh `lhykm mnxyl `tkm vhnyx lkm mkl-`ybykm m$byb vysbtm-b+x. ^11 vhyh hmqvm `sr-ybxr yhvh `lhykm bv lskn smv sm smh tby`v `t kl-`sr `nky m&vh `tkm jvltykm vzbxykm mjsrtykm vtrmt ydkm vkl mbxr ndrykm `sr tdrv lyhvh. ^12 vsmxtm lpny yhvh `lhykm `tm vbnykm vbntykm vjbdykm v`mhtykm vhlvy `sr bsjrykm ky `yn lv xlq vnxlh `tkm. ^13 hsmr lk pn-tjlh jltyk bkl-mqvm `sr tr`h. ^14 ky `m-bmqvm `sr-ybxr yhvh b`xd sb+yk sm tjlh jltyk vsm tjsh kl `sr `nky m&vk. ^15 rq bkl-`vt npsk tzbx v`klt bsr kbrkt yhvh `lhyk `sr ntn-lk bkl-sjryk h+m` vh+hvr y`klnv k&by vk`yl. ^16 rq hdm l` t`klv jl-h`r& tspknv kmym. ^17 l`-tvkl l`kl bsjryk mjsr dgnk vtyrsk vy&hrk vbkrt bqrk v&`nk vkl-ndryk `sr tdr vndbtyk vtrvmt ydk. ^18 ky `m-lpny yhvh `lhyk t`klnv bmqvm `sr ybxr yhvh `lhyk bv `th vbnk vbtk vjbdk v`mtk vhlvy `sr bsjryk vsmxt lpny yhvh `lhyk bkl mslx ydk. ^19 hsmr lk pn-tjzb `t-hlvy kl-ymyk jl-`dmtk. ^20 ky-yrxyb yhvh `lhyk `t-gblk k`sr dbr-lk v`mrt `klh bsr ky- t`vh npsk l`kl bsr bkl-`vt npsk t`kl bsr. ^21 ky-yrxq mmk hmqvm `sr ybxr yhvh `lhyk lsvm smv sm vzbxt mbqrk vm&`nk `sr ntn yhvh lk k`sr &vytk v`klt bsjryk bkl `vt npsk. ^22 `k k`sr y`kl `t-h&by v`t-h`yl kn t`klnv h+m` vh+hvr yxdv y`klnv. ^23 rq xzq lblty `kl hdm ky hdm hv` hnps vl`-t`kl hnps jm-hbsr. ^24 l` t`klnv jl-h`r& tspknv kmym. ^25 l` t`klnv lmjn yy+b lk vlbnyk `xryk ky-tjsh hysr bjyny yhvh. ^26 rq qdsyk `sr-yhyv lk vndryk ts` vb`t `l-hmqvm `sr-ybxr yhvh. ^27 vjsyt jltyk hbsr vhdm jl-mzbx yhvh `lhyk vdm-zbxyk yspk jl- mzbx yhvh `lhyk vhbsr t`kl. ^28 smr vsmjt `t kl-hdbrym h`lh `sr `nky m&vk lmjn yy+b lk vlbnyk `xryk jd-jvlm ky tjsh h+vb vhysr bjyny yhvh `lhyk. ^29 ky-ykryt yhvh `lhyk `t-hgvym `sr `th b`-smh lrst `vtm mpnyk vyrst `tm vysbt b`r&m. ^30 hsmr lk pn-tnqs `xryhm `xry hsmdm mpnyk vpn-tdrs l`lhyhm l`mr `ykh yjbdv hgvym h`lh `t-`lhyhm v`jsh-kn gm-`ny. ^31 l`-tjsh kn lyhvh `lhyk ky kl-tvjbt yhvh `sr sn` jsv l`lhyhm ky gm `t-bnyhm v`t-bntyhm ysrpv b`s l`lhyhm. __________________________________________________________________ Chapter 13 ^1 `t kl-hdbr `sr `nky m&vh `tkm `tv tsmrv ljsvt l`-t$p jlyv vl` tgrj mmnv. ^2 ky-yqvm bqrbk nby` `v xlm xlvm vntn `lyk `vt `v mvpt. ^3 vb` h`vt vhmvpt `sr-dbr `lyk l`mr nlkh `xry `lhym `xrym `sr l`-ydjtm vnjbdm. ^4 l` tsmj `l-dbry hnby` hhv` `v `l-xvlm hxlvm hhv` ky mn$h yhvh `lhykm `tkm ldjt hyskm `hbym `t-yhvh `lhykm bkl-lbbkm vbkl- npskm. ^5 `xry yhvh `lhykm tlkv v`tv tyr`v v`t-m&vtyv tsmrv vbqlv tsmjv v`tv tjbdv vbv tdbqvn. ^6 vhnby` hhv` `v xlm hxlvm hhv` yvmt ky dbr-$rh jl-yhvh `lhykm hmv&y` `tkm m`r& m&rym vhpdk mbyt jbdym lhdyxk mn-hdrk `sr &vk yhvh `lhyk llkt bh vbjrt hrj mqrbk. ^7 ky y$ytk `xyk bn-`mk `v-bnk `v-btk `v `st xyqk `v rjk `sr knpsk b$tr l`mr nlkh vnjbdh `lhym `xrym `sr l` ydjt `th v`btyk. ^8 m`lhy hjmym `sr $bybtykm hqrbym `lyk `v hrxqym mmk mq&h h`r& vjd-q&h h`r&. ^9 l`-t`bh lv vl` tsmj `lyv vl`-txv$ jynk jlyv vl`-txml vl`-tk$h jlyv. ^10 ky hrg thrgnv ydk thyh-bv br`svnh lhmytv vyd kl-hjm b`xrnh. ^11 v$qltv b`bnym vmt ky bqs lhdyxk mjl yhvh `lhyk hmv&y`k m`r& m&rym mbyt jbdym. ^12 vkl-ysr`l ysmjv vyr`vn vl`-yv$pv ljsvt kdbr hrj hzh bqrbk. ^13 ky-tsmj b`xt jryk `sr yhvh `lhyk ntn lk lsbt sm l`mr. ^14 y&`v `nsym bny-blyjl mqrbk vydyxv `t-ysby jyrm l`mr nlkh vnjbdh `lhym `xrym `sr l`-ydjtm. ^15 vdrst vxqrt vs`lt hy+b vhnh `mt nkvn hdbr njsth htvjbh hz`t bqrbk. ^16 hkh tkh `t-ysby hjyr hhv` lpy-xrb hxrm `th v`t-kl-`sr-bh v`t- bhmth lpy-xrb. ^17 v`t-kl-sllh tqb& `l-tvk rxbh vsrpt b`s `t-hjyr v`t-kl-sllh klyl lyhvh `lhyk vhyth tl jvlm l` tbnh jvd. ^18 vl`-ydbq bydk m`vmh mn-hxrm lmjn ysvb yhvh mxrvn `pv vntn-lk rxmym vrxmk vhrbk k`sr nsbj l`btyk. ^19 ky tsmj bqvl yhvh `lhyk lsmr `t-kl-m&vtyv `sr `nky m&vk hyvm ljsvt hysr bjyny yhvh `lhyk. __________________________________________________________________ Chapter 14 ^1 bnym `tm lyhvh `lhykm l` ttgddv vl`-tsymv qrxh byn jynykm lmt. ^2 ky jm qdvs `th lyhvh `lhyk vbk bxr yhvh lhyvt lv ljm $glh mkl hjmym `sr jl-pny h`dmh. ^3 l` t`kl kl-tvjbh. ^4 z`t hbhmh `sr t`klv svr sh ksbym vsh jzym. ^5 `yl v&by vyxmvr v`qv vdysn vt`v vzmr. ^6 vkl-bhmh mpr$t pr$h vs$jt s$j sty pr$vt mjlt grh bbhmh `th t`klv. ^7 `k `t-zh l` t`klv mmjly hgrh vmmpry$y hpr$h hs$vjh `t-hgml v`t-h`rnbt v`t-hspn ky-mjlh grh hmh vpr$h l` hpry$v +m`ym hm lkm. ^8 v`t-hxzyr ky-mpry$ pr$h hv` vl` grh +m` hv` lkm mbsrm l` t`klv vbnbltm l` tgjv. ^9 `t-zh t`klv mkl `sr bmym kl `sr-lv $npyr vqsqst t`klv. ^10 vkl `sr `yn-lv $npyr vqsqst l` t`klv +m` hv` lkm. ^11 kl-&pvr +hrh t`klv. ^12 vzh `sr l`-t`klv mhm hnsr vhpr$ vhjznyh. ^13 vhr`h v`t-h`yh vhdyh lmynh. ^14 v`t kl-jrb lmynv. ^15 v`t bt hyjnh v`t-htxm$ v`t-hsxp v`t-hn& lmynhv. ^16 `t-hkv$ v`t-hynsvp vhtnsmt. ^17 vhq`t v`t-hrxmh v`t-hslk. ^18 vhx$ydh vh`nph lmynh vhdvkypt vhj+lp. ^19 vkl sr& hjvp +m` hv` lkm l` y`klv. ^20 kl-jvp +hvr t`klv. ^21 l` t`klv kl-nblh lgr `sr-bsjryk ttnnh v`klh `v mkr lnkry ky jm qdvs `th lyhvh `lhyk l`-tbsl gdy bxlb `mv. ^22 jsr tjsr `t kl-tbv`t zrjk hy&` hsdh snh snh. ^23 v`klt lpny yhvh `lhyk bmqvm `sr-ybxr lskn smv sm mjsr dgnk tyrsk vy&hrk vbkrt bqrk v&`nk lmjn tlmd lyr`h `t-yhvh `lhyk kl- hymym. ^24 vky-yrbh mmk hdrk ky l` tvkl s`tv ky-yrxq mmk hmqvm `sr ybxr yhvh `lhyk lsvm smv sm ky ybrkk yhvh `lhyk. ^25 vntth bk$p v&rt hk$p bydk vhlkt `l-hmqvm `sr ybxr yhvh `lhyk bv. ^26 vntth hk$p bkl `sr-t`vh npsk bbqr vb&`n vbyyn vbskr vbkl `sr ts`lk npsk v`klt sm lpny yhvh `lhyk vsmxt `th vbytk. ^27 vhlvy `sr-bsjryk l` tjzbnv ky `yn lv xlq vnxlh jmk. ^28 mq&h sls snym tv&y` `t-kl-mjsr tbv`tk bsnh hhv` vhnxt bsjryk. ^29 vb` hlvy ky `yn-lv xlq vnxlh jmk vhgr vhytvm vh`lmnh `sr bsjryk v`klv vsbjv lmjn ybrkk yhvh `lhyk bkl-mjsh ydk `sr tjsh. __________________________________________________________________ Chapter 15 ^1 mq& sbj-snym tjsh sm+h. ^2 vzh dbr hsm+h smv+ kl-bjl msh ydv `sr ysh brjhv l`-ygs `t- rjhv v`t-`xyv ky-qr` sm+h lyhvh. ^3 `t-hnkry tgs v`sr yhyh lk `t-`xyk tsm+ ydk. ^4 `p$ ky l` yhyh-bk `byvn ky-brk ybrkk yhvh b`r& `sr yhvh `lhyk ntn-lk nxlh lrsth. ^5 rq `m-smvj tsmj bqvl yhvh `lhyk lsmr ljsvt `t-kl-hm&vh hz`t `sr `nky m&vk hyvm. ^6 ky-yhvh `lhyk brkk k`sr dbr-lk vhjb+t gvym rbym v`th l` tjb+ vmslt bgvym rbym vbk l` ymslv. ^7 ky-yhyh bk `byvn m`xd `xyk b`xd sjryk b`r&k `sr-yhvh `lhyk ntn lk l` t`m& `t-lbbk vl` tqp& `t-ydk m`xyk h`byvn. ^8 ky-ptx tptx `t-ydk lv vhjb+ tjby+nv dy mx$rv `sr yx$r lv. ^9 hsmr lk pn-yhyh dbr jm-lbbk blyjl l`mr qrbh snt-hsbj snt hsm+h vrjh jynk b`xyk h`byvn vl` ttn lv vqr` jlyk `l-yhvh vhyh bk x+`. ^10 ntvn ttn lv vl`-yrj lbbk bttk lv ky bgll hdbr hzh ybrkk yhvh `lhyk bkl-mjsk vbkl mslx ydk. ^11 ky l`-yxdl `byvn mqrb h`r& jl-kn `nky m&vk l`mr ptx tptx `t- ydk l`xyk ljnyk vl`bynk b`r&k. ^12 ky-ymkr lk `xyk hjbry `v hjbryh vjbdk ss snym vbsnh hsbyjt tslxnv xpsy mjmk. ^13 vky-tslxnv xpsy mjmk l` tslxnv ryqm. ^14 hjnyq tjnyq lv m&`nk vmgrnk vmyqbk `sr brkk yhvh `lhyk ttn- lv. ^15 vzkrt ky jbd hyyt b`r& m&rym vypdk yhvh `lhyk jl-kn `nky m&vk `t-hdbr hzh hyvm. ^16 vhyh ky-y`mr `lyk l` `&` mjmk ky `hbk v`t-bytk ky-+vb lv jmk. ^17 vlqxt `t-hmr&j vntth b`znv vbdlt vhyh lk jbd jvlm v`p l`mtk tjsh-kn. ^18 l`-yqsh bjynk bslxk `tv xpsy mjmk ky msnh skr skyr jbdk ss snym vbrkk yhvh `lhyk bkl `sr tjsh. ^19 kl-hbkvr `sr yvld bbqrk vb&`nk hzkr tqdys lyhvh `lhyk l` tjbd bbkr svrk vl` tgz bkvr &`nk. ^20 lpny yhvh `lhyk t`klnv snh bsnh bmqvm `sr-ybxr yhvh `th vbytk. ^21 vky-yhyh bv mvm p$x `v jvr kl mvm rj l` tzbxnv lyhvh `lhyk. ^22 bsjryk t`klnv h+m` vh+hvr yxdv k&by vk`yl. ^23 rq `t-dmv l` t`kl jl-h`r& tspknv kmym. __________________________________________________________________ Chapter 16 ^1 smvr `t-xds h`byb vjsyt p$x lyhvh `lhyk ky bxds h`byb hv&y`k yhvh `lhyk mm&rym lylh. ^2 vzbxt p$x lyhvh `lhyk &`n vbqr bmqvm `sr-ybxr yhvh lskn smv sm. ^3 l`-t`kl jlyv xm& sbjt ymym t`kl-jlyv m&vt lxm jny ky bxpzvn y&`t m`r& m&rym lmjn tzkr `t-yvm &`tk m`r& m&rym kl ymy xyyk. ^4 vl`-yr`h lk s`r bkl-gblk sbjt ymym vl`-ylyn mn-hbsr `sr tzbx bjrb byvm hr`svn lbqr. ^5 l` tvkl lzbx `t-hp$x b`xd sjryk `sr-yhvh `lhyk ntn lk. ^6 ky `m-`l-hmqvm `sr-ybxr yhvh `lhyk lskn smv sm tzbx `t-hp$x bjrb kbv` hsms mvjd &`tk mm&rym. ^7 vbslt v`klt bmqvm `sr ybxr yhvh `lhyk bv vpnyt bbqr vhlkt l`hlyk. ^8 sst ymym t`kl m&vt vbyvm hsbyjy j&rt lyhvh `lhyk l` tjsh ml`kh. ^9 sbjh sbjt t$pr-lk mhxl xrms bqmh txl l$pr sbjh sbjvt. ^10 vjsyt xg sbjvt lyhvh `lhyk m$t ndbt ydk `sr ttn k`sr ybrkk yhvh `lhyk. ^11 vsmxt lpny yhvh `lhyk `th vbnk vbtk vjbdk v`mtk vhlvy `sr bsjryk vhgr vhytvm vh`lmnh `sr bqrbk bmqvm `sr ybxr yhvh `lhyk lskn smv sm. ^12 vzkrt ky-jbd hyyt bm&rym vsmrt vjsyt `t-hxqym h`lh. ^13 xg h$kt tjsh lk sbjt ymym b`$pk mgrnk vmyqbk. ^14 vsmxt bxgk `th vbnk vbtk vjbdk v`mtk vhlvy vhgr vhytvm vh`lmnh `sr bsjryk. ^15 sbjt ymym txg lyhvh `lhyk bmqvm `sr-ybxr yhvh ky ybrkk yhvh `lhyk bkl tbv`tk vbkl mjsh ydyk vhyyt `k smx. ^16 slvs pjmym bsnh yr`h kl-zkvrk `t-pny yhvh `lhyk bmqvm `sr ybxr bxg hm&vt vbxg hsbjvt vbxg h$kvt vl` yr`h `t-pny yhvh ryqm. ^17 `ys kmtnt ydv kbrkt yhvh `lhyk `sr ntn-lk. ^18 sp+ym vs+rym ttn-lk bkl-sjryk `sr yhvh `lhyk ntn lk lsb+yk vsp+v `t-hjm msp+-&dq. ^19 l`-t+h msp+ l` tkyr pnym vl`-tqx sxd ky hsxd yjvr jyny xkmym vy$lp dbry &dyqm. ^20 &dq &dq trdp lmjn txyh vyrst `t-h`r& `sr-yhvh `lhyk ntn lk. ^21 l`-t+j lk `srh kl-j& `&l mzbx yhvh `lhyk `sr tjsh-lk. ^22 vl`-tqym lk m&bh `sr sn` yhvh `lhyk. __________________________________________________________________ Chapter 17 ^1 l`-tzbx lyhvh `lhyk svr vsh `sr yhyh bv mvm kl dbr rj ky tvjbt yhvh `lhyk hv`. ^2 ky-ym&` bqrbk b`xd sjryk `sr-yhvh `lhyk ntn lk `ys `v-`sh `sr yjsh `t-hrj bjyny yhvh-`lhyk ljbr brytv. ^3 vylk vyjbd `lhym `xrym vystxv lhm vlsms `v lyrx `v lkl-&b` hsmym `sr l`-&vyty. ^4 vhgd-lk vsmjt vdrst hy+b vhnh `mt nkvn hdbr njsth htvjbh hz`t bysr`l. ^5 vhv&`t `t-h`ys hhv` `v `t-h`sh hhv` `sr jsv `t-hdbr hrj hzh `l-sjryk `t-h`ys `v `t-h`sh v$qltm b`bnym vmtv. ^6 jl-py snym jdym `v slsh jdym yvmt hmt l` yvmt jl-py jd `xd. ^7 yd hjdym thyh-bv br`snh lhmytv vyd kl-hjm b`xrnh vbjrt hrj mqrbk. ^8 ky ypl` mmk dbr lmsp+ byn-dm ldm byn-dyn ldyn vbyn ngj lngj dbry rybt bsjryk vqmt vjlyt `l-hmqvm `sr ybxr yhvh `lhyk bv. ^9 vb`t `l-hkhnym hlvym v`l-hsp+ `sr yhyh bymym hhm vdrst vhgydv lk `t dbr hmsp+. ^10 vjsyt jl-py hdbr `sr ygydv lk mn-hmqvm hhv` `sr ybxr yhvh vsmrt ljsvt kkl `sr yvrvk. ^11 jl-py htvrh `sr yvrvk vjl-hmsp+ `sr-y`mrv lk tjsh l` t$vr mn- hdbr `sr-ygydv lk ymyn vsm`l. ^12 vh`ys `sr-yjsh bzdvn lblty smj `l-hkhn hjmd lsrt sm `t-yhvh `lhyk `v `l-hsp+ vmt h`ys hhv` vbjrt hrj mysr`l. ^13 vkl-hjm ysmjv vyr`v vl` yzydvn jvd. ^14 ky-tb` `l-h`r& `sr yhvh `lhyk ntn lk vyrsth vysbth bh v`mrt `symh jly mlk kkl-hgvym `sr $bybty. ^15 svm tsym jlyk mlk `sr ybxr yhvh `lhyk bv mqrb `xyk tsym jlyk mlk l` tvkl ltt jlyk `ys nkry `sr l`-`xyk hv`. ^16 rq l`-yrbh-lv $v$ym vl`-ysyb `t-hjm m&rymh lmjn hrbvt $v$ vyhvh `mr lkm l` t$pvn lsvb bdrk hzh jvd. ^17 vl` yrbh-lv nsym vl` y$vr lbbv vk$p vzhb l` yrbh-lv m`d. ^18 vhyh ksbtv jl k$` mmlktv vktb lv `t-msnh htvrh hz`t jl-$pr mlpny hkhnym hlvym. ^19 vhyth jmv vqr` bv kl-ymy xyyv lmjn ylmd lyr`h `t-yhvh `lhyv lsmr `t-kl-dbry htvrh hz`t v`t-hxqym h`lh ljstm. ^20 lblty rvm-lbbv m`xyv vlblty $vr mn-hm&vh ymyn vsm`vl lmjn y`ryk ymym jl-mmlktv hv` vbnyv bqrb ysr`l. __________________________________________________________________ Chapter 18 ^1 l`-yhyh lkhnym hlvym kl-sb+ lvy xlq vnxlh jm-ysr`l `sy yhvh vnxltv y`klvn. ^2 vnxlh l`-yhyh-lv bqrb `xyv yhvh hv` nxltv k`sr dbr-lv. ^3 vzh yhyh msp+ hkhnym m`t hjm m`t zbxy hzbx `m-svr `m-sh vntn lkhn hzrj vhlxyym vhqbh. ^4 r`syt dgnk tyrsk vy&hrk vr`syt gz &`nk ttn-lv. ^5 ky bv bxr yhvh `lhyk mkl-sb+yk ljmd lsrt bsm-yhvh hv` vbnyv kl-hymym. ^6 vky-yb` hlvy m`xd sjryk mkl-ysr`l `sr-hv` gr sm vb` bkl-`vt npsv `l-hmqvm `sr-ybxr yhvh. ^7 vsrt bsm yhvh `lhyv kkl-`xyv hlvym hjmdym sm lpny yhvh. ^8 xlq kxlq y`klv lbd mmkryv jl-h`bvt. ^9 ky `th b` `l-h`r& `sr-yhvh `lhyk ntn lk l`-tlmd ljsvt ktvjbt hgvym hhm. ^10 l`-ym&` bk mjbyr bnv-vbtv b`s q$m q$mym mjvnn vmnxs vmksp. ^11 vxbr xbr vs`l `vb vydjny vdrs `l-hmtym. ^12 ky-tvjbt yhvh kl-jsh `lh vbgll htvjbt h`lh yhvh `lhyk mvrys `vtm mpnyk. ^13 tmym thyh jm yhvh `lhyk. ^14 ky hgvym h`lh `sr `th yvrs `vtm `l-mjnnym v`l-q$mym ysmjv v`th l` kn ntn lk yhvh `lhyk. ^15 nby` mqrbk m`xyk kmny yqym lk yhvh `lhyk `lyv tsmjvn. ^16 kkl `sr-s`lt mjm yhvh `lhyk bxrb byvm hqhl l`mr l` `$p lsmj `t-qvl yhvh `lhy v`t-h`s hgdlh hz`t l`-`r`h jvd vl` `mvt. ^17 vy`mr yhvh `ly hy+ybv `sr dbrv. ^18 nby` `qym lhm mqrb `xyhm kmvk vntty dbry bpyv vdbr `lyhm `t kl-`sr `&vnv. ^19 vhyh h`ys `sr l`-ysmj `l-dbry `sr ydbr bsmy `nky `drs mjmv. ^20 `k hnby` `sr yzyd ldbr dbr bsmy `t `sr l`-&vytyv ldbr v`sr ydbr bsm `lhym `xrym vmt hnby` hhv`. ^21 vky t`mr blbbk `ykh ndj `t-hdbr `sr l`-dbrv yhvh. ^22 `sr ydbr hnby` bsm yhvh vl`-yhyh hdbr vl` yb` hv` hdbr `sr l`-dbrv yhvh bzdvn dbrv hnby` l` tgvr mmnv. __________________________________________________________________ Chapter 19 ^1 ky-ykryt yhvh `lhyk `t-hgvym `sr yhvh `lhyk ntn lk `t-`r&m vyrstm vysbt bjryhm vbbtyhm. ^2 slvs jrym tbdyl lk btvk `r&k `sr yhvh `lhyk ntn lk lrsth. ^3 tkyn lk hdrk vslst `t-gbvl `r&k `sr ynxylk yhvh `lhyk vhyh lnv$ smh kl-r&x. ^4 vzh dbr hr&x `sr-ynv$ smh vxy `sr ykh `t-rjhv bbly-djt vhv` l`-sn` lv mtml slsm. ^5 v`sr yb` `t-rjhv byjr lx+b j&ym vndxh ydv bgrzn lkrt hj& vnsl hbrzl mn-hj& vm&` `t-rjhv vmt hv` ynv$ `l-`xt hjrym-h`lh vxy. ^6 pn-yrdp g`l hdm `xry hr&x ky-yxm lbbv vhsygv ky-yrbh hdrk vhkhv nps vlv `yn msp+-mvt ky l` sn` hv` lv mtmvl slsvm. ^7 jl-kn `nky m&vk l`mr sls jrym tbdyl lk. ^8 v`m-yrxyb yhvh `lhyk `t-gblk k`sr nsbj l`btyk vntn lk `t-kl- h`r& `sr dbr ltt l`btyk. ^9 ky-tsmr `t-kl-hm&vh hz`t ljsth `sr `nky m&vk hyvm l`hbh `t- yhvh `lhyk vllkt bdrkyv kl-hymym vy$pt lk jvd sls jrym jl hsls h`lh. ^10 vl` yspk dm nqy bqrb `r&k `sr yhvh `lhyk ntn lk nxlh vhyh jlyk dmym. ^11 vky-yhyh `ys sn` lrjhv v`rb lv vqm jlyv vhkhv nps vmt vn$ `l- `xt hjrym h`l. ^12 vslxv zqny jyrv vlqxv `tv msm vntnv `tv byd g`l hdm vmt. ^13 l`-txv$ jynk jlyv vbjrt dm-hnqy mysr`l v+vb lk. ^14 l` t$yg gbvl rjk `sr gblv r`snym bnxltk `sr tnxl b`r& `sr yhvh `lhyk ntn lk lrsth. ^15 l`-yqvm jd `xd b`ys lkl-jvn vlkl-x+`t bkl-x+` `sr yx+` jl-py sny jdym `v jl-py slsh-jdym yqvm dbr. ^16 ky-yqvm jd-xm$ b`ys ljnvt bv $rh. ^17 vjmdv sny-h`nsym `sr-lhm hryb lpny yhvh lpny hkhnym vhsp+ym `sr yhyv bymym hhm. ^18 vdrsv hsp+ym hy+b vhnh jd-sqr hjd sqr jnh b`xyv. ^19 vjsytm lv k`sr zmm ljsvt l`xyv vbjrt hrj mqrbk. ^20 vhns`rym ysmjv vyr`v vl`-y$pv ljsvt jvd kdbr hrj hzh bqrbk. ^21 vl` txv$ jynk nps bnps jyn bjyn sn bsn yd byd rgl brgl. __________________________________________________________________ Chapter 20 ^1 ky-t&` lmlxmh jl-`ybk vr`yt $v$ vrkb jm rb mmk l` tyr` mhm ky- yhvh `lhyk jmk hmjlk m`r& m&rym. ^2 vhyh kqrbkm `l-hmlxmh vngs hkhn vdbr `l-hjm. ^3 v`mr `lhm smj ysr`l `tm qrbym hyvm lmlxmh jl-`ybykm `l-yrk lbbkm `l-tyr`v v`l-txpzv v`l-tjr&v mpnyhm. ^4 ky yhvh `lhykm hhlk jmkm lhlxm lkm jm-`ybykm lhvsyj `tkm. ^5 vdbrv hs+rym `l-hjm l`mr my-h`ys `sr bnh byt-xds vl` xnkv ylk vysb lbytv pn-ymvt bmlxmh v`ys `xr yxnknv. ^6 vmy-h`ys `sr-n+j krm vl` xllv ylk vysb lbytv pn-ymvt bmlxmh v`ys `xr yxllnv. ^7 vmy-h`ys `sr-`rs `sh vl` lqxh ylk vysb lbytv pn-ymvt bmlxmh v`ys `xr yqxnh. ^8 vy$pv hs+rym ldbr `l-hjm v`mrv my-h`ys hyr` vrk hlbb ylk vysb lbytv vl` ym$ `t-lbb `xyv klbbv. ^9 vhyh kklt hs+rym ldbr `l-hjm vpqdv sry &b`vt br`s hjm. ^10 ky-tqrb `l-jyr lhlxm jlyh vqr`t `lyh lslvm. ^11 vhyh `m-slvm tjnk vptxh lk vhyh kl-hjm hnm&`-bh yhyv lk lm$ vjbdvk. ^12 v`m-l` tslym jmk vjsth jmk mlxmh v&rt jlyh. ^13 vntnh yhvh `lhyk bydk vhkyt `t-kl-zkvrh lpy-xrb. ^14 rq hnsym vh+p vhbhmh vkl `sr yhyh bjyr kl-sllh tbz lk v`klt `t-sll `ybyk `sr ntn yhvh `lhyk lk. ^15 kn tjsh lkl-hjrym hrxqt mmk m`d `sr l`-mjry hgvym-h`lh hnh. ^16 rq mjry hjmym h`lh `sr yhvh `lhyk ntn lk nxlh l` txyh kl- nsmh. ^17 ky-hxrm txrymm hxty vh`mry hknjny vhprzy hxvy vhybv$y k`sr &vk yhvh `lhyk. ^18 lmjn `sr l`-ylmdv `tkm ljsvt kkl tvjbtm `sr jsv l`lhyhm vx+`tm lyhvh `lhykm. ^19 ky-t&vr `l-jyr ymym rbym lhlxm jlyh ltpsh l`-tsxyt `t-j&h lndx jlyv grzn ky mmnv t`kl v`tv l` tkrt ky h`dm j& hsdh lb` mpnyk bm&vr. ^20 rq j& `sr-tdj ky-l`-j& m`kl hv` `tv tsxyt vkrt vbnyt m&vr jl- hjyr `sr-hv` jsh jmk mlxmh jd rdth. __________________________________________________________________ Chapter 21 ^1 ky-ym&` xll b`dmh `sr yhvh `lhyk ntn lk lrsth npl bsdh l` nvdj my hkhv. ^2 vy&`v zqnyk vsp+yk vmddv `l-hjrym `sr $bybt hxll. ^3 vhyh hjyr hqrbh `l-hxll vlqxv zqny hjyr hhv` jglt bqr `sr l`- jbd bh `sr l`-mskh bjl. ^4 vhvrdv zqny hjyr hhv` `t-hjglh `l-nxl `ytn `sr l`-yjbd bv vl` yzrj vjrpv-sm `t-hjglh bnxl. ^5 vngsv hkhnym bny lvy ky bm bxr yhvh `lhyk lsrtv vlbrk bsm yhvh vjl-pyhm yhyh kl-ryb vkl-ngj. ^6 vkl zqny hjyr hhv` hqrbym `l-hxll yrx&v `t-ydyhm jl-hjglh hjrvph bnxl. ^7 vjnv v`mrv ydynv l` spkh `t-hdm hzh vjynynv l` r`v. ^8 kpr ljmk ysr`l `sr-pdyt yhvh v`l-ttn dm nqy bqrb jmk ysr`l vnkpr lhm hdm. ^9 v`th tbjr hdm hnqy mqrbk ky-tjsh hysr bjyny yhvh. ^10 ky-t&` lmlxmh jl-`ybyk vntnv yhvh `lhyk bydk vsbyt sbyv. ^11 vr`yt bsbyh `st ypt-t`r vxsqt bh vlqxt lk l`sh. ^12 vhb`th `l-tvk bytk vglxh `t-r`sh vjsth `t-&prnyh. ^13 vh$yrh `t-smlt sbyh mjlyh vysbh bbytk vbkth `t-`byh v`t-`mh yrx ymym v`xr kn tbv` `lyh vbjlth vhyth lk l`sh. ^14 vhyh `m-l` xp&t bh vslxth lnpsh vmkr l`-tmkrnh bk$p l`-ttjmr bh txt `sr jnyth. ^15 ky-thyyn l`ys sty nsym h`xt `hvbh vh`xt snv`h vyldv-lv bnym h`hvbh vhsnv`h vhyh hbn hbkr lsny`h. ^16 vhyh byvm hnxylv `t-bnyv `t `sr-yhyh lv l` yvkl lbkr `t-bn- h`hvbh jl-pny bn-hsnv`h hbkr. ^17 ky `t-hbkr bn-hsnv`h ykyr ltt lv py snym bkl `sr-ym&` lv ky- hv` r`syt `nv lv msp+ hbkrh. ^18 ky-yhyh l`ys bn $vrr vmvrh `ynnv smj bqvl `byv vbqvl `mv vy$rv `tv vl` ysmj `lyhm. ^19 vtpsv bv `byv v`mv vhv&y`v `tv `l-zqny jyrv v`l-sjr mqmv. ^20 v`mrv `l-zqny jyrv bnnv zh $vrr vmrh `ynnv smj bqlnv zvll v$b`. ^21 vrgmhv kl-`nsy jyrv b`bnym vmt vbjrt hrj mqrbk vkl-ysr`l ysmjv vyr`v. ^22 vky-yhyh b`ys x+` msp+-mvt vhvmt vtlyt `tv jl-j&. ^23 l`-tlyn nbltv jl-hj& ky-qbvr tqbrnv byvm hhv` ky-qllt `lhym tlvy vl` t+m` `t-`dmtk `sr yhvh `lhyk ntn lk nxlh. __________________________________________________________________ Chapter 22 ^1 l`-tr`h `t-svr `xyk `v `t-syv ndxym vhtjlmt mhm hsb tsybm l`xyk. ^2 v`m-l` qrvb `xyk `lyk vl` ydjtv v`$ptv `l-tvk bytk vhyh jmk jd drs `xyk `tv vhsbtv lv. ^3 vkn tjsh lxmrv vkn tjsh lsmltv vkn tjsh lkl-`bdt `xyk `sr- t`bd mmnv vm&`th l` tvkl lhtjlm. ^4 l`-tr`h `t-xmvr `xyk `v svrv nplym bdrk vhtjlmt mhm hqm tqym jmv. ^5 l`-yhyh kly-gbr jl-`sh vl`-ylbs gbr smlt `sh ky tvjbt yhvh `lhyk kl-jsh `lh. ^6 ky yqr` qn-&pvr lpnyk bdrk bkl-j& `v jl-h`r& `prxym `v by&ym vh`m rb&t jl-h`prxym `v jl-hby&ym l`-tqx h`m jl-hbnym. ^7 slx tslx `t-h`m v`t-hbnym tqx-lk lmjn yy+b lk vh`rkt ymym. ^8 ky tbnh byt xds vjsyt mjqh lggk vl`-tsym dmym bbytk ky-ypl hnpl mmnv. ^9 l`-tzrj krmk kl`ym pn-tqds hml`h hzrj `sr tzrj vtbv`t hkrm. ^10 l`-txrs bsvr-vbxmr yxdv. ^11 l` tlbs sj+nz &mr vpstym yxdv. ^12 gdlym tjsh-lk jl-`rbj knpvt k$vtk `sr tk$h-bh. ^13 ky-yqx `ys `sh vb` `lyh vsn`h. ^14 vsm lh jlylt dbrym vhv&` jlyh sm rj v`mr `t-h`sh hz`t lqxty v`qrb `lyh vl`-m&`ty lh btvlym. ^15 vlqx `by hnjr v`mh vhv&y`v `t-btvly hnjr `l-zqny hjyr hsjrh. ^16 v`mr `by hnjr `l-hzqnym `t-bty ntty l`ys hzh l`sh vysn`h. ^17 vhnh-hv` sm jlylt dbrym l`mr l`-m&`ty lbtk btvlym v`lh btvly bty vprsv hsmlh lpny zqny hjyr. ^18 vlqxv zqny hjyr-hhv` `t-h`ys vy$rv `tv. ^19 vjnsv `tv m`h k$p vntnv l`by hnjrh ky hv&y` sm rj jl btvlt ysr`l vlv-thyh l`sh l`-yvkl lslxh kl-ymyv. ^20 v`m-`mt hyh hdbr hzh l`-nm&`v btvlym lnjr. ^21 vhv&y`v `t-hnjr `l-ptx byt-`byh v$qlvh `nsy jyrh b`bnym vmth ky-jsth nblh bysr`l lznvt byt `byh vbjrt hrj mqrbk. ^22 ky-ym&` `ys skb jm-`sh bjlt-bjl vmtv gm-snyhm h`ys hskb jm- h`sh vh`sh vbjrt hrj mysr`l. ^23 ky yhyh njr btvlh m`rsh l`ys vm&`h `ys bjyr vskb jmh. ^24 vhv&`tm `t-snyhm `l-sjr hjyr hhv` v$qltm `tm b`bnym vmtv `t- hnjr jl-dbr `sr l`-&jqh bjyr v`t-h`ys jl-dbr `sr-jnh `t-`st rjhv vbjrt hrj mqrbk. ^25 v`m-bsdh ym&` h`ys `t-hnjr hm`rsh vhxzyq-bh h`ys vskb jmh vmt h`ys `sr-skb jmh lbdv. ^26 vlnjr l`-tjsh dbr `yn lnjr x+` mvt ky k`sr yqvm `ys jl-rjhv vr&xv nps kn hdbr hzh. ^27 ky bsdh m&`h &jqh hnjr hm`rsh v`yn mvsyj lh. ^28 ky-ym&` `ys njr btvlh `sr l`-`rsh vtpsh vskb jmh vnm&`v. ^29 vntn h`ys hskb jmh l`by hnjr xmsym k$p vlv-thyh l`sh txt `sr jnh l`-yvkl slxh kl-ymyv. __________________________________________________________________ Chapter 23 ^1 l`-yqx `ys `t-`st `byv vl` yglh knp `byv. ^2 l`-yb` p&vj-dkh vkrvt spkh bqhl yhvh. ^3 l`-yb` mmzr bqhl yhvh gm dvr jsyry l`-yb` lv bqhl yhvh. ^4 l`-yb` jmvny vmv`by bqhl yhvh gm dvr jsyry l`-yb` lhm bqhl yhvh jd-jvlm. ^5 jl-dbr `sr l`-qdmv `tkm blxm vbmym bdrk b&`tkm mm&rym v`sr skr jlyk `t-bljm bn-bjvr mptvr `rm nhrym lqllk. ^6 vl`-`bh yhvh `lhyk lsmj `l-bljm vyhpk yhvh `lhyk lk `t-hqllh lbrkh ky `hbk yhvh `lhyk. ^7 l`-tdrs slmm v+btm kl-ymyk ljvlm. ^8 l`-ttjb `dmy ky `xyk hv` l`-ttjb m&ry ky-gr hyyt b`r&v. ^9 bnym `sr-yvldv lhm dvr slysy yb` lhm bqhl yhvh. ^10 ky-t&` mxnh jl-`ybyk vnsmrt mkl dbr rj. ^11 ky-yhyh bk `ys `sr l`-yhyh +hvr mqrh-lylh vy&` `l-mxv& lmxnh l` yb` `l-tvk hmxnh. ^12 vhyh lpnvt-jrb yrx& bmym vkb` hsms yb` `l-tvk hmxnh. ^13 vyd thyh lk mxv& lmxnh vy&`t smh xv&. ^14 vytd thyh lk jl-`znk vhyh bsbtk xv& vxprth bh vsbt vk$yt `t- &`tk. ^15 ky yhvh `lhyk mthlk bqrb mxnk lh&ylk vltt `ybyk lpnyk vhyh mxnyk qdvs vl`-yr`h bk jrvt dbr vsb m`xryk. ^16 l`-t$gyr jbd `l-`dnyv `sr-yn&l `lyk mjm `dnyv. ^17 jmk ysb bqrbk bmqvm `sr-ybxr b`xd sjryk b+vb lv l` tvnnv. ^18 l`-thyh qdsh mbnvt ysr`l vl`-yhyh qds mbny ysr`l. ^19 l`-tby` `tnn zvnh vmxyr klb byt yhvh `lhyk lkl-ndr ky tvjbt yhvh `lhyk gm-snyhm. ^20 l`-tsyk l`xyk nsk k$p nsk `kl nsk kl-dbr `sr ysk. ^21 lnkry tsyk vl`xyk l` tsyk lmjn ybrkk yhvh `lhyk bkl mslx ydk jl-h`r& `sr-`th b`-smh lrsth. ^22 ky-tdr ndr lyhvh `lhyk l` t`xr lslmv ky-drs ydrsnv yhvh `lhyk mjmk vhyh bk x+`. ^23 vky txdl lndr l`-yhyh bk x+`. ^24 mv&` sptyk tsmr vjsyt k`sr ndrt lyhvh `lhyk ndbh `sr dbrt bpyk. ^25 ky tb` bkrm rjk v`klt jnbym knpsk sbjk v`l-klyk l` ttn. ^26 ky tb` bqmt rjk vq+pt mlylt bydk vxrms l` tnyp jl qmt rjk. __________________________________________________________________ Chapter 24 ^1 ky-yqx `ys `sh vbjlh vhyh `m-l` tm&`-xn bjynyv ky-m&` bh jrvt dbr vktb lh $pr krytt vntn bydh vslxh mbytv. ^2 vy&`h mbytv vhlkh vhyth l`ys-`xr. ^3 vsn`h h`ys h`xrvn vktb lh $pr krytt vntn bydh vslxh mbytv `v ky ymvt h`ys h`xrvn `sr-lqxh lv l`sh. ^4 l`-yvkl bjlh hr`svn `sr-slxh lsvb lqxth lhyvt lv l`sh `xry `sr h+m`h ky-tvjbh hv` lpny yhvh vl` tx+y` `t-h`r& `sr yhvh `lhyk ntn lk nxlh. ^5 ky-yqx `ys `sh xdsh l` y&` b&b` vl`-yjbr jlyv lkl-dbr nqy yhyh lbytv snh `xt vsmx `t-`stv `sr-lqx. ^6 l`-yxbl rxym vrkb ky-nps hv` xbl. ^7 ky-ym&` `ys gnb nps m`xyv mbny ysr`l vhtjmr-bv vmkrv vmt hgnb hhv` vbjrt hrj mqrbk. ^8 hsmr bngj-h&rjt lsmr m`d vljsvt kkl `sr-yvrv `tkm hkhnym hlvym k`sr &vytm tsmrv ljsvt. ^9 zkvr `t `sr-jsh yhvh `lhyk lmrym bdrk b&`tkm mm&rym. ^10 ky-tsh brjk ms`t m`vmh l`-tb` `l-bytv ljb+ jb+v. ^11 bxv& tjmd vh`ys `sr `th nsh bv yv&y` `lyk `t-hjbv+ hxv&h. ^12 v`m-`ys jny hv` l` tskb bjb+v. ^13 hsb tsyb lv `t-hjbv+ kbv` hsms vskb bslmtv vbrkk vlk thyh &dqh lpny yhvh `lhyk. ^14 l`-tjsq skyr jny v`byvn m`xyk `v mgrk `sr b`r&k bsjryk. ^15 byvmv ttn skrv vl`-tbv` jlyv hsms ky jny hv` v`lyv hv` ns` `t-npsv vl`-yqr` jlyk `l-yhvh vhyh bk x+`. ^16 l`-yvmtv `bvt jl-bnym vbnym l`-yvmtv jl-`bvt `ys bx+`v yvmtv. ^17 l` t+h msp+ gr ytvm vl` txbl bgd `lmnh. ^18 vzkrt ky jbd hyyt bm&rym vypdk yhvh `lhyk msm jl-kn `nky m&vk ljsvt `t-hdbr hzh. ^19 ky tq&r q&yrk bsdk vskxt jmr bsdh l` tsvb lqxtv lgr lytvm vl`lmnh yhyh lmjn ybrkk yhvh `lhyk bkl mjsh ydyk. ^20 ky txb+ zytk l` tp`r `xryk lgr lytvm vl`lmnh yhyh. ^21 ky tb&r krmk l` tjvll `xryk lgr lytvm vl`lmnh yhyh. ^22 vzkrt ky-jbd hyyt b`r& m&rym jl-kn `nky m&vk ljsvt `t-hdbr hzh. __________________________________________________________________ Chapter 25 ^1 ky-yhyh ryb byn `nsym vngsv `l-hmsp+ vsp+vm vh&dyqv `t-h&dyq vhrsyjv `t-hrsj. ^2 vhyh `m-bn hkvt hrsj vhpylv hsp+ vhkhv lpnyv kdy rsjtv bm$pr. ^3 `rbjym yknv l` y$yp pn-y$yp lhktv jl-`lh mkh rbh vnqlh `xyk ljynyk. ^4 l`-tx$m svr bdysv. ^5 ky-ysbv `xym yxdv vmt `xd mhm vbn `yn-lv l`-thyh `st-hmt hxv&h l`ys zr ybmh yb` jlyh vlqxh lv l`sh vybmh. ^6 vhyh hbkvr `sr tld yqvm jl-sm `xyv hmt vl`-ymxh smv mysr`l. ^7 v`m-l` yxp& h`ys lqxt `t-ybmtv vjlth ybmtv hsjrh `l-hzqnym v`mrh m`n ybmy lhqym l`xyv sm bysr`l l` `bh ybmy. ^8 vqr`v-lv zqny-jyrv vdbrv `lyv vjmd v`mr l` xp&ty lqxth. ^9 vngsh ybmtv `lyv ljyny hzqnym vxl&h njlv mjl rglv vyrqh bpnyv vjnth v`mrh kkh yjsh l`ys `sr l`-ybnh `t-byt `xyv. ^10 vnqr` smv bysr`l byt xlv& hnjl. ^11 ky-yn&v `nsym yxdv `ys v`xyv vqrbh `st h`xd lh&yl `t-`ysh myd mkhv vslxh ydh vhxzyqh bmbsyv. ^12 vq&th `t-kph l` txv$ jynk. ^13 l`-yhyh lk bky$k `bn v`bn gdvlh vq+nh. ^14 l`-yhyh lk bbytk `yph v`yph gdvlh vq+nh. ^15 `bn slmh v&dq yhyh-lk `yph slmh v&dq yhyh-lk lmjn y`rykv ymyk jl h`dmh `sr-yhvh `lhyk ntn lk. ^16 ky tvjbt yhvh `lhyk kl-jsh `lh kl jsh jvl. ^17 zkvr `t `sr-jsh lk jmlq bdrk b&`tkm mm&rym. ^18 `sr qrk bdrk vyznb bk kl-hnxslym `xryk v`th jyp vygj vl` yr` `lhym. ^19 vhyh bhnyx yhvh `lhyk lk mkl-`ybyk m$byb b`r& `sr yhvh-`lhyk ntn lk nxlh lrsth tmxh `t-zkr jmlq mtxt hsmym l` tskx. __________________________________________________________________ Chapter 26 ^1 vhyh ky-tbv` `l-h`r& `sr yhvh `lhyk ntn lk nxlh vyrsth vysbt bh. ^2 vlqxt mr`syt kl-pry h`dmh `sr tby` m`r&k `sr yhvh `lhyk ntn lk vsmt b+n` vhlkt `l-hmqvm `sr ybxr yhvh `lhyk lskn smv sm. ^3 vb`t `l-hkhn `sr yhyh bymym hhm v`mrt `lyv hgdty hyvm lyhvh `lhyk ky-b`ty `l-h`r& `sr nsbj yhvh l`btynv ltt lnv. ^4 vlqx hkhn h+n` mydk vhnyxv lpny mzbx yhvh `lhyk. ^5 vjnyt v`mrt lpny yhvh `lhyk `rmy `bd `by vyrd m&rymh vygr sm bmty mj+ vyhy-sm lgvy gdvl j&vm vrb. ^6 vyrjv `tnv hm&rym vyjnvnv vytnv jlynv jbdh qsh. ^7 vn&jq `l-yhvh `lhy `btynv vysmj yhvh `t-qlnv vyr` `t-jnynv v`t-jmlnv v`t-lx&nv. ^8 vyv&`nv yhvh mm&rym byd xzqh vbzrj n+vyh vbmr` gdl vb`tvt vbmptym. ^9 vyb`nv `l-hmqvm hzh vytn-lnv `t-h`r& hz`t `r& zbt xlb vdbs. ^10 vjth hnh hb`ty `t-r`syt pry h`dmh `sr-ntth ly yhvh vhnxtv lpny yhvh `lhyk vhstxvyt lpny yhvh `lhyk. ^11 vsmxt bkl-h+vb `sr ntn-lk yhvh `lhyk vlbytk `th vhlvy vhgr `sr bqrbk. ^12 ky tklh ljsr `t-kl-mjsr tbv`tk bsnh hslyst snt hmjsr vntth llvy lgr lytvm vl`lmnh v`klv bsjryk vsbjv. ^13 v`mrt lpny yhvh `lhyk bjrty hqds mn-hbyt vgm nttyv llvy vlgr lytvm vl`lmnh kkl-m&vtk `sr &vytny l`-jbrty mm&vtyk vl` skxty. ^14 l`-`klty b`ny mmnv vl`-bjrty mmnv b+m` vl`-ntty mmnv lmt smjty bqvl yhvh `lhy jsyty kkl `sr &vytny. ^15 hsqyph mmjvn qdsk mn-hsmym vbrk `t-jmk `t-ysr`l v`t h`dmh `sr ntth lnv k`sr nsbjt l`btynv `r& zbt xlb vdbs. ^16 hyvm hzh yhvh `lhyk m&vk ljsvt `t-hxqym h`lh v`t-hmsp+ym vsmrt vjsyt `vtm bkl-lbbk vbkl-npsk. ^17 `t-yhvh h`mrt hyvm lhyvt lk l`lhym vllkt bdrkyv vlsmr xqyv vm&vtyv vmsp+yv vlsmj bqlv. ^18 vyhvh h`myrk hyvm lhyvt lv ljm $glh k`sr dbr-lk vlsmr kl- m&vtyv. ^19 vlttk jlyvn jl kl-hgvym `sr jsh lthlh vlsm vltp`rt vlhytk jm- qds lyhvh `lhyk k`sr dbr. __________________________________________________________________ Chapter 27 ^1 vy&v msh vzqny ysr`l `t-hjm l`mr smr `t-kl-hm&vh `sr `nky m&vh `tkm hyvm. ^2 vhyh byvm `sr tjbrv `t-hyrdn `l-h`r& `sr-yhvh `lhyk ntn lk vhqmt lk `bnym gdlvt vsdt `tm bsyd. ^3 vktbt jlyhn `t-kl-dbry htvrh hz`t bjbrk lmjn `sr tb` `l-h`r& `sr-yhvh `lhyk ntn lk `r& zbt xlb vdbs k`sr dbr yhvh `lhy-`btyk lk. ^4 vhyh bjbrkm `t-hyrdn tqymv `t-h`bnym h`lh `sr `nky m&vh `tkm hyvm bhr jybl vsdt `vtm bsyd. ^5 vbnyt sm mzbx lyhvh `lhyk mzbx `bnym l`-tnyp jlyhm brzl. ^6 `bnym slmvt tbnh `t-mzbx yhvh `lhyk vhjlyt jlyv jvlt lyhvh `lhyk. ^7 vzbxt slmym v`klt sm vsmxt lpny yhvh `lhyk. ^8 vktbt jl-h`bnym `t-kl-dbry htvrh hz`t b`r hy+b. ^9 vydbr msh vhkhnym hlvym `l kl-ysr`l l`mr h$kt vsmj ysr`l hyvm hzh nhyyt ljm lyhvh `lhyk. ^10 vsmjt bqvl yhvh `lhyk vjsyt `t-m&vtv v`t-xqyv `sr `nky m&vk hyvm. ^11 vy&v msh `t-hjm byvm hhv` l`mr. ^12 `lh yjmdv lbrk `t-hjm jl-hr grzym bjbrkm `t-hyrdn smjvn vlvy vyhvdh vysskr vyv$p vbnymn. ^13 v`lh yjmdv jl-hqllh bhr jybl r`vbn gd v`sr vzbvln dn vnptly. ^14 vjnv hlvym v`mrv `l-kl-`ys ysr`l qvl rm. ^15 `rvr h`ys `sr yjsh p$l vm$kh tvjbt yhvh mjsh ydy xrs vsm b$tr vjnv kl-hjm v`mrv `mn. ^16 `rvr mqlh `byv v`mv v`mr kl-hjm `mn. ^17 `rvr m$yg gbvl rjhv v`mr kl-hjm `mn. ^18 `rvr msgh jvr bdrk v`mr kl-hjm `mn. ^19 `rvr m+h msp+ gr-ytvm v`lmnh v`mr kl-hjm `mn. ^20 `rvr skb jm-`st `byv ky glh knp `byv v`mr kl-hjm `mn. ^21 `rvr skb jm-kl-bhmh v`mr kl-hjm `mn. ^22 `rvr skb jm-`xtv bt-`byv `v bt-`mv v`mr kl-hjm `mn. ^23 `rvr skb jm-xtntv v`mr kl-hjm `mn. ^24 `rvr mkh rjhv b$tr v`mr kl-hjm `mn. ^25 `rvr lqx sxd lhkvt nps dm nqy v`mr kl-hjm `mn. ^26 `rvr `sr l`-yqym `t-dbry htvrh-hz`t ljsvt `vtm v`mr kl-hjm `mn. __________________________________________________________________ Chapter 28 ^1 vhyh `m-smvj tsmj bqvl yhvh `lhyk lsmr ljsvt `t-kl-m&vtyv `sr `nky m&vk hyvm vntnk yhvh `lhyk jlyvn jl kl-gvyy h`r&. ^2 vb`v jlyk kl-hbrkvt h`lh vhsygk ky tsmj bqvl yhvh `lhyk. ^3 brvk `th bjyr vbrvk `th bsdh. ^4 brvk pry-b+nk vpry `dmtk vpry bhmtk sgr `lpyk vjstrvt &`nk. ^5 brvk +n`k vms`rtk. ^6 brvk `th bb`k vbrvk `th b&`tk. ^7 ytn yhvh `t-`ybyk hqmym jlyk ngpym lpnyk bdrk `xd y&`v `lyk vbsbjh drkym ynv$v lpnyk. ^8 y&v yhvh `tk `t-hbrkh b`$myk vbkl mslx ydk vbrkk b`r& `sr- yhvh `lhyk ntn lk. ^9 yqymk yhvh lv ljm qdvs k`sr nsbj-lk ky tsmr `t-m&vt yhvh `lhyk vhlkt bdrkyv. ^10 vr`v kl-jmy h`r& ky sm yhvh nqr` jlyk vyr`v mmk. ^11 vhvtrk yhvh l+vbh bpry b+nk vbpry bhmtk vbpry `dmtk jl h`dmh `sr nsbj yhvh l`btyk ltt lk. ^12 yptx yhvh lk `t-`v&rv h+vb `t-hsmym ltt m+r-`r&k bjtv vlbrk `t kl-mjsh ydk vhlvyt gvym rbym v`th l` tlvh. ^13 vntnk yhvh lr`s vl` lznb vhyyt rq lmjlh vl` thyh lm+h ky- tsmj `l-m&vt yhvh `lhyk `sr `nky m&vk hyvm lsmr vljsvt. ^14 vl` t$vr mkl-hdbrym `sr `nky m&vh `tkm hyvm ymyn vsm`vl llkt `xry `lhym `xrym ljbdm. ^15 vhyh `m-l` tsmj bqvl yhvh `lhyk lsmr ljsvt `t-kl-m&vtyv vxqtyv `sr `nky m&vk hyvm vb`v jlyk kl-hqllvt h`lh vhsygvk. ^16 `rvr `th bjyr v`rvr `th bsdh. ^17 `rvr +n`k vms`rtk. ^18 `rvr pry-b+nk vpry `dmtk sgr `lpyk vjstrt &`nk. ^19 `rvr `th bb`k v`rvr `th b&`tk. ^20 yslx yhvh bk `t-hm`rh `t-hmhvmh v`t-hmgjrt bkl-mslx ydk `sr tjsh jd hsmdk vjd-`bdk mhr mpny rj mjllyk `sr jzbtny. ^21 ydbq yhvh bk `t-hdbr jd kltv `tk mjl h`dmh `sr-`th b`-smh lrsth. ^22 ykkh yhvh bsxpt vbqdxt vbdlqt vbxrxr vbxrb vbsdpvn vbyrqvn vrdpvk jd `bdk. ^23 vhyv smyk `sr jl-r`sk nxst vh`r& `sr-txtyk brzl. ^24 ytn yhvh `t-m+r `r&k `bq vjpr mn-hsmym yrd jlyk jd hsmdk. ^25 ytnk yhvh ngp lpny `ybyk bdrk `xd t&` `lyv vbsbjh drkym tnv$ lpnyv vhyyt lzjvh lkl mmlkvt h`r&. ^26 vhyth nbltk lm`kl lkl-jvp hsmym vlbhmt h`r& v`yn mxryd. ^27 ykkh yhvh bsxyn m&rym vbjplym vbgrb vbxr$ `sr l`-tvkl lhrp`. ^28 ykkh yhvh bsgjvn vbjvrvn vbtmhvn lbb. ^29 vhyyt mmss b&hrym k`sr ymss hjvr b`plh vl` t&lyx `t-drkyk vhyyt `k jsvq vgzvl kl-hymym v`yn mvsyj. ^30 `sh t`rs v`ys `xr ysglnh byt tbnh vl`-tsb bv krm t+j vl` txllnv. ^31 svrk +bvx ljynyk vl` t`kl mmnv xmrk gzvl mlpnyk vl` ysvb lk &`nk ntnvt l`ybyk v`yn lk mvsyj. ^32 bnyk vbntyk ntnym ljm `xr vjynyk r`vt vklvt `lyhm kl-hyvm v`yn l`l ydk. ^33 pry `dmtk vkl-ygyjk y`kl jm `sr l`-ydjt vhyyt rq jsvq vr&v& kl-hymym. ^34 vhyyt msgj mmr`h jynyk `sr tr`h. ^35 ykkh yhvh bsxyn rj jl-hbrkym vjl-hsqym `sr l`-tvkl lhrp` mkp rglk vjd qdqdk. ^36 yvlk yhvh `tk v`t-mlkk `sr tqym jlyk `l-gvy `sr l`-ydjt `th v`btyk vjbdt sm `lhym `xrym j& v`bn. ^37 vhyyt lsmh lmsl vlsnynh bkl hjmym `sr-ynhgk yhvh smh. ^38 zrj rb tv&y` hsdh vmj+ t`$p ky yx$lnv h`rbh. ^39 krmym t+j vjbdt vyyn l`-tsth vl` t`gr ky t`klnv htljt. ^40 zytym yhyv lk bkl-gbvlk vsmn l` t$vk ky ysl zytk. ^41 bnym vbnvt tvlyd vl`-yhyv lk ky ylkv bsby. ^42 kl-j&k vpry `dmtk yyrs h&l&l. ^43 hgr `sr bqrbk yjlh jlyk mjlh mjlh v`th trd m+h m+h. ^44 hv` ylvk v`th l` tlvnv hv` yhyh lr`s v`th thyh lznb. ^45 vb`v jlyk kl-hqllvt h`lh vrdpvk vhsygvk jd hsmdk ky-l` smjt bqvl yhvh `lhyk lsmr m&vtyv vxqtyv `sr &vk. ^46 vhyv bk l`vt vlmvpt vbzrjk jd-jvlm. ^47 txt `sr l`-jbdt `t-yhvh `lhyk bsmxh vb+vb lbb mrb kl. ^48 vjbdt `t-`ybyk `sr yslxnv yhvh bk brjb vb&m` vbjyrm vbx$r kl vntn jl brzl jl-&v`rk jd hsmydv `tk. ^49 ys` yhvh jlyk gvy mrxq mq&h h`r& k`sr yd`h hnsr gvy `sr l`- tsmj lsnv. ^50 gvy jz pnym `sr l`-ys` pnym lzqn vnjr l` yxn. ^51 v`kl pry bhmtk vpry-`dmtk jd hsmdk `sr l`-ys`yr lk dgn tyrvs vy&hr sgr `lpyk vjstrt &`nk jd h`bydv `tk. ^52 vh&r lk bkl-sjryk jd rdt xmtyk hgbht vhb&rvt `sr `th b+x bhn bkl-`r&k vh&r lk bkl-sjryk bkl-`r&k `sr ntn yhvh `lhyk lk. ^53 v`klt pry-b+nk bsr bnyk vbntyk `sr ntn-lk yhvh `lhyk bm&vr vbm&vq `sr-y&yq lk `ybk. ^54 h`ys hrk bk vhjng m`d trj jynv b`xyv vb`st xyqv vbytr bnyv `sr yvtyr. ^55 mtt l`xd mhm mbsr bnyv `sr y`kl mbly hs`yr-lv kl bm&vr vbm&vq `sr y&yq lk `ybk bkl-sjryk. ^56 hrkh bk vhjngh `sr l`-n$th kp-rglh h&g jl-h`r& mhtjng vmrk trj jynh b`ys xyqh vbbnh vbbth. ^57 vbslyth hyv&t mbyn rglyh vbbnyh `sr tld ky-t`klm bx$r-kl b$tr bm&vr vbm&vq `sr y&yq lk `ybk bsjryk. ^58 `m-l` tsmr ljsvt `t-kl-dbry htvrh hz`t hktbym b$pr hzh lyr`h `t-hsm hnkbd vhnvr` hzh `t yhvh `lhyk. ^59 vhpl` yhvh `t-mktk v`t mkvt zrjk mkvt gdlt vn`mnvt vxlym rjym vn`mnym. ^60 vhsyb bk `t kl-mdvh m&rym `sr ygrt mpnyhm vdbqv bk. ^61 gm kl-xly vkl-mkh `sr l` ktvb b$pr htvrh hz`t yjlm yhvh jlyk jd hsmdk. ^62 vns`rtm bmty mj+ txt `sr hyytm kkvkby hsmym lrb ky-l` smjt bqvl yhvh `lhyk. ^63 vhyh k`sr-ss yhvh jlykm lhy+yb `tkm vlhrbvt `tkm kn ysys yhvh jlykm lh`byd `tkm vlhsmyd `tkm vn$xtm mjl h`dmh `sr-`th b`- smh lrsth. ^64 vhpy&k yhvh bkl-hjmym mq&h h`r& vjd-q&h h`r& vjbdt sm `lhym `xrym `sr l`-ydjt `th v`btyk j& v`bn. ^65 vbgvym hhm l` trgyj vl`-yhyh mnvx lkp-rglk vntn yhvh lk sm lb rgz vklyvn jynym vd`bvn nps. ^66 vhyv xyyk tl`ym lk mngd vpxdt lylh vyvmm vl` t`myn bxyyk. ^67 bbqr t`mr my-ytn jrb vbjrb t`mr my-ytn bqr mpxd lbbk `sr tpxd vmmr`h jynyk `sr tr`h. ^68 vhsybk yhvh m&rym b`nyvt bdrk `sr `mrty lk l`-t$yp jvd lr`th vhtmkrtm sm l`ybyk ljbdym vlspxvt v`yn qnh. ^69 `lh dbry hbryt `sr-&vh yhvh `t-msh lkrt `t-bny ysr`l b`r& mv`b mlbd hbryt `sr-krt `tm bxrb. __________________________________________________________________ Chapter 29 ^1 vyqr` msh `l-kl-ysr`l vy`mr `lhm `tm r`ytm `t kl-`sr jsh yhvh ljynykm b`r& m&rym lprjh vlkl-jbdyv vlkl-`r&v. ^2 hm$vt hgdlt `sr r`v jynyk h`tt vhmptym hgdlym hhm. ^3 vl`-ntn yhvh lkm lb ldjt vjynym lr`vt v`znym lsmj jd hyvm hzh. ^4 v`vlk `tkm `rbjym snh bmdbr l`-blv slmtykm mjlykm vnjlk l`- blth mjl rglk. ^5 lxm l` `kltm vyyn vskr l` stytm lmjn tdjv ky `ny yhvh `lhykm. ^6 vtb`v `l-hmqvm hzh vy&` $yxn mlk-xsbvn vjvg mlk-hbsn lqr`tnv lmlxmh vnkm. ^7 vnqx `t-`r&m vntnh lnxlh lr`vbny vlgdy vlx&y sb+ hmnsy. ^8 vsmrtm `t-dbry hbryt hz`t vjsytm `tm lmjn tskylv `t kl-`sr tjsvn. ^9 `tm n&bym hyvm klkm lpny yhvh `lhykm r`sykm sb+ykm zqnykm vs+rykm kl `ys ysr`l. ^10 +pkm nsykm vgrk `sr bqrb mxnyk mx+b j&yk jd s`b mymyk. ^11 ljbrk bbryt yhvh `lhyk vb`ltv `sr yhvh `lhyk krt jmk hyvm. ^12 lmjn hqym-`tk hyvm lv ljm vhv` yhyh-lk l`lhym k`sr dbr-lk vk`sr nsbj l`btyk l`brhm ly&xq vlyjqb. ^13 vl` `tkm lbdkm `nky krt `t-hbryt hz`t v`t-h`lh hz`t. ^14 ky `t-`sr ysnv ph jmnv jmd hyvm lpny yhvh `lhynv v`t `sr `ynnv ph jmnv hyvm. ^15 ky-`tm ydjtm `t `sr-ysbnv b`r& m&rym v`t `sr-jbrnv bqrb hgvym `sr jbrtm. ^16 vtr`v `t-sqv&yhm v`t gllyhm j& v`bn k$p vzhb `sr jmhm. ^17 pn-ys bkm `ys `v-`sh `v mspxh `v-sb+ `sr lbbv pnh hyvm mjm yhvh `lhynv llkt ljbd `t-`lhy hgvym hhm pn-ys bkm srs prh r`s vljnh. ^18 vhyh bsmjv `t-dbry h`lh hz`t vhtbrk blbbv l`mr slvm yhyh-ly ky bsrrvt lby `lk lmjn $pvt hrvh `t-h&m`h. ^19 l`-y`bh yhvh $lx lv ky `z yjsn `p-yhvh vqn`tv b`ys hhv` vrb&h bv kl-h`lh hktvbh b$pr hzh vmxh yhvh `t-smv mtxt hsmym. ^20 vhbdylv yhvh lrjh mkl sb+y ysr`l kkl `lvt hbryt hktvbh b$pr htvrh hzh. ^21 v`mr hdvr h`xrvn bnykm `sr yqvmv m`xrykm vhnkry `sr yb` m`r& rxvqh vr`v `t-mkvt h`r& hhv` v`t-txl`yh `sr-xlh yhvh bh. ^22 gpryt vmlx srph kl-`r&h l` tzrj vl` t&mx vl`-yjlh bh kl-jsb kmhpkt $dm vjmrh `dmh v&byym `sr hpk yhvh b`pv vbxmtv. ^23 v`mrv kl-hgvym jl-mh jsh yhvh kkh l`r& hz`t mh xry h`p hgdvl hzh. ^24 v`mrv jl `sr jzbv `t-bryt yhvh `lhy `btm `sr krt jmm bhv&y`v `tm m`r& m&rym. ^25 vylkv vyjbdv `lhym `xrym vystxvv lhm `lhym `sr l`-ydjvm vl` xlq lhm. ^26 vyxr-`p yhvh b`r& hhv` lhby` jlyh `t-kl-hqllh hktvbh b$pr hzh. ^27 vytsm yhvh mjl `dmtm b`p vbxmh vbq&p gdvl vyslkm `l-`r& `xrt kyvm hzh. ^28 hn$trt lyhvh `lhynv vhnglt lnv vlbnynv jd-jvlm ljsvt `t-kl- dbry htvrh hz`t. __________________________________________________________________ Chapter 30 ^1 vhyh ky-yb`v jlyk kl-hdbrym h`lh hbrkh vhqllh `sr ntty lpnyk vhsbt `l-lbbk bkl-hgvym `sr hdyxk yhvh `lhyk smh. ^2 vsbt jd-yhvh `lhyk vsmjt bqlv kkl `sr-`nky m&vk hyvm `th vbnyk bkl-lbbk vbkl-npsk. ^3 vsb yhvh `lhyk `t-sbvtk vrxmk vsb vqb&k mkl-hjmym `sr hpy&k yhvh `lhyk smh. ^4 `m-yhyh ndxk bq&h hsmym msm yqb&k yhvh `lhyk vmsm yqxk. ^5 vhby`k yhvh `lhyk `l-h`r& `sr-yrsv `btyk vyrsth vhy+bk vhrbk m`btyk. ^6 vml yhvh `lhyk `t-lbbk v`t-lbb zrjk l`hbh `t-yhvh `lhyk bkl- lbbk vbkl-npsk lmjn xyyk. ^7 vntn yhvh `lhyk `t kl-h`lvt h`lh jl-`ybyk vjl-sn`yk `sr rdpvk. ^8 v`th tsvb vsmjt bqvl yhvh vjsyt `t-kl-m&vtyv `sr `nky m&vk hyvm. ^9 vhvtyrk yhvh `lhyk bkl mjsh ydk bpry b+nk vbpry bhmtk vbpry `dmtk l+bh ky ysvb yhvh lsvs jlyk l+vb k`sr-ss jl-`btyk. ^10 ky tsmj bqvl yhvh `lhyk lsmr m&vtyv vxqtyv hktvbh b$pr htvrh hzh ky tsvb `l-yhvh `lhyk bkl-lbbk vbkl-npsk. ^11 ky hm&vh hz`t `sr `nky m&vk hyvm l`-npl`t hv` mmk vl` rxqh hv`. ^12 l` bsmym hv` l`mr my yjlh-lnv hsmymh vyqxh lnv vysmjnv `th vnjsnh. ^13 vl`-mjbr lym hv` l`mr my yjbr-lnv `l-jbr hym vyqxh lnv vysmjnv `th vnjsnh. ^14 ky-qrvb `lyk hdbr m`d bpyk vblbbk ljstv. ^15 r`h ntty lpnyk hyvm `t-hxyym v`t-h+vb v`t-hmvt v`t-hrj. ^16 `sr `nky m&vk hyvm l`hbh `t-yhvh `lhyk llkt bdrkyv vlsmr m&vtyv vxqtyv vmsp+yv vxyyt vrbyt vbrkk yhvh `lhyk b`r& `sr-`th b`-smh lrsth. ^17 v`m-ypnh lbbk vl` tsmj vndxt vhstxvyt l`lhym `xrym vjbdtm. ^18 hgdty lkm hyvm ky `bd t`bdvn l`-t`rykn ymym jl-h`dmh `sr `th jbr `t-hyrdn lbv` smh lrsth. ^19 hjdty bkm hyvm `t-hsmym v`t-h`r& hxyym vhmvt ntty lpnyk hbrkh vhqllh vbxrt bxyym lmjn txyh `th vzrjk. ^20 l`hbh `t-yhvh `lhyk lsmj bqlv vldbqh-bv ky hv` xyyk v`rk ymyk lsbt jl-h`dmh `sr nsbj yhvh l`btyk l`brhm ly&xq vlyjqb ltt lhm. __________________________________________________________________ Chapter 31 ^1 vylk msh vydbr `t-hdbrym h`lh `l-kl-ysr`l. ^2 vy`mr `lhm bn-m`h vjsrym snh `nky hyvm l`-`vkl jvd l&`t vlbv` vyhvh `mr `ly l` tjbr `t-hyrdn hzh. ^3 yhvh `lhyk hv` jbr lpnyk hv`-ysmyd `t-hgvym h`lh mlpnyk vyrstm yhvsj hv` jbr lpnyk k`sr dbr yhvh. ^4 vjsh yhvh lhm k`sr jsh l$yxvn vljvg mlky h`mry vl`r&m `sr hsmyd `tm. ^5 vntnm yhvh lpnykm vjsytm lhm kkl-hm&vh `sr &vyty `tkm. ^6 xzqv v`m&v `l-tyr`v v`l-tjr&v mpnyhm ky yhvh `lhyk hv` hhlk jmk l` yrpk vl` yjzbk. ^7 vyqr` msh lyhvsj vy`mr `lyv ljyny kl-ysr`l xzq v`m& ky `th tbv` `t-hjm hzh `l-h`r& `sr nsbj yhvh l`btm ltt lhm v`th tnxylnh `vtm. ^8 vyhvh hv` hhlk lpnyk hv` yhyh jmk l` yrpk vl` yjzbk l` tyr` vl` txt. ^9 vyktb msh `t-htvrh hz`t vytnh `l-hkhnym bny lvy hns`ym `t- `rvn bryt yhvh v`l-kl-zqny ysr`l. ^10 vy&v msh `vtm l`mr mq& sbj snym bmjd snt hsm+h bxg h$kvt. ^11 bbv` kl-ysr`l lr`vt `t-pny yhvh `lhyk bmqvm `sr ybxr tqr` `t- htvrh hz`t ngd kl-ysr`l b`znyhm. ^12 hqhl `t-hjm h`nsym vhnsym vh+p vgrk `sr bsjryk lmjn ysmjv vlmjn ylmdv vyr`v `t-yhvh `lhykm vsmrv ljsvt `t-kl-dbry htvrh hz`t. ^13 vbnyhm `sr l`-ydjv ysmjv vlmdv lyr`h `t-yhvh `lhykm kl-hymym `sr `tm xyym jl-h`dmh `sr `tm jbrym `t-hyrdn smh lrsth. ^14 vy`mr yhvh `l-msh hn qrbv ymyk lmvt qr` `t-yhvsj vhty&bv b`hl mvjd v`&vnv vylk msh vyhvsj vyty&bv b`hl mvjd. ^15 vyr` yhvh b`hl bjmvd jnn vyjmd jmvd hjnn jl-ptx h`hl. ^16 vy`mr yhvh `l-msh hnk skb jm-`btyk vqm hjm hzh vznh `xry `lhy nkr-h`r& `sr hv` b`-smh bqrbv vjzbny vhpr `t-bryty `sr krty `tv. ^17 vxrh `py bv byvm-hhv` vjzbtym vh$trty pny mhm vhyh l`kl vm&`hv rjvt rbvt v&rvt v`mr byvm hhv` hl` jl ky-`yn `lhy bqrby m&`vny hrjvt h`lh. ^18 v`nky h$tr `$tyr pny byvm hhv` jl kl-hrjh `sr jsh ky pnh `l- `lhym `xrym. ^19 vjth ktbv lkm `t-hsyrh hz`t vlmdh `t-bny-ysr`l symh bpyhm lmjn thyh-ly hsyrh hz`t ljd bbny ysr`l. ^20 ky-`by`nv `l-h`dmh `sr-nsbjty l`btyv zbt xlb vdbs v`kl vsbj vdsn vpnh `l-`lhym `xrym vjbdvm vn`&vny vhpr `t-bryty. ^21 vhyh ky-tm&`n `tv rjvt rbvt v&rvt vjnth hsyrh hz`t lpnyv ljd ky l` tskx mpy zrjv ky ydjty `t-y&rv `sr hv` jsh hyvm b+rm `by`nv `l-h`r& `sr nsbjty. ^22 vyktb msh `t-hsyrh hz`t byvm hhv` vylmdh `t-bny ysr`l. ^23 vy&v `t-yhvsj bn-nvn vy`mr xzq v`m& ky `th tby` `t-bny ysr`l `l-h`r& `sr-nsbjty lhm v`nky `hyh jmk. ^24 vyhy kklvt msh lktb `t-dbry htvrh-hz`t jl-$pr jd tmm. ^25 vy&v msh `t-hlvym ns`y `rvn bryt-yhvh l`mr. ^26 lqx `t $pr htvrh hzh vsmtm `tv m&d `rvn bryt-yhvh `lhykm vhyh-sm bk ljd. ^27 ky `nky ydjty `t-mryk v`t-jrpk hqsh hn bjvdny xy jmkm hyvm mmrym hytm jm-yhvh v`p ky-`xry mvty. ^28 hqhylv `ly `t-kl-zqny sb+ykm vs+rykm v`dbrh b`znyhm `t hdbrym h`lh v`jydh bm `t-hsmym v`t-h`r&. ^29 ky ydjty `xry mvty ky-hsxt tsxtvn v$rtm mn-hdrk `sr &vyty `tkm vqr`t `tkm hrjh b`xryt hymym ky-tjsv `t-hrj bjyny yhvh lhkjy$v bmjsh ydykm. ^30 vydbr msh b`zny kl-qhl ysr`l `t-dbry hsyrh hz`t jd tmm. __________________________________________________________________ Chapter 32 ^1 h`zynv hsmym v`dbrh vtsmj h`r& `mry-py. ^2 yjrp km+r lqxy tzl k+l `mrty ksjyrm jly-ds` vkrbybym jly-jsb. ^3 ky sm yhvh `qr` hbv gdl l`lhynv. ^4 h&vr tmym pjlv ky kl-drkyv msp+ `l `mvnh v`yn jvl &dyq vysr hv`. ^5 sxt lv l` bnyv mvmm dvr jqs vptltl. ^6 h-lyhvh tgmlv-z`t jm nbl vl` xkm hlv`-hv` `byk qnk hv` jsk vyknnk. ^7 zkr ymvt jvlm bynv snvt dr-vdr s`l `byk vygdk zqnyk vy`mrv lk. ^8 bhnxl jlyvn gvym bhprydv bny `dm y&b gblt jmym lm$pr bny ysr`l. ^9 ky xlq yhvh jmv yjqb xbl nxltv. ^10 ym&`hv b`r& mdbr vbthv yll ysmn y$bbnhv ybvnnhv y&rnhv k`ysvn jynv. ^11 knsr yjyr qnv jl-gvzlyv yrxp yprs knpyv yqxhv ys`hv jl- `brtv. ^12 yhvh bdd ynxnv v`yn jmv `l nkr. ^13 yrkbhv jl-bmvty `r& vy`kl tnvbt sdy vynqhv dbs m$lj vsmn mxlmys &vr. ^14 xm`t bqr vxlb &`n jm-xlb krym v`ylym bny-bsn vjtvdym jm-xlb klyvt x+h vdm-jnb tsth-xmr. ^15 vysmn ysrvn vybj+ smnt jbyt ksyt vy+s `lvh jshv vynbl &vr ysjtv. ^16 yqn`hv bzrym btvjbt ykjy$hv. ^17 yzbxv lsdym l` `lh `lhym l` ydjvm xdsym mqrb b`v l` sjrvm `btykm. ^18 &vr yldk tsy vtskx `l mxllk. ^19 vyr` yhvh vyn`& mkj$ bnyv vbntyv. ^20 vy`mr `$tyrh pny mhm `r`h mh `xrytm ky dvr thpkt hmh bnym l`- `mn bm. ^21 hm qn`vny bl`-`l kj$vny bhblyhm v`ny `qny`m bl`-jm bgvy nbl `kjy$m. ^22 ky-`s qdxh b`py vtyqd jd-s`vl txtyt vt`kl `r& vyblh vtlh+ mv$dy hrym. ^23 `$ph jlymv rjvt x&y `klh-bm. ^24 mzy rjb vlxmy rsp vq+b mryry vsn-bhmt `slx-bm jm-xmt zxly jpr. ^25 mxv& tskl-xrb vmxdrym `ymh gm-bxvr gm-btvlh yvnq jm-`ys sybh. ^26 `mrty `p`yhm `sbyth m`nvs zkrm. ^27 lvly kj$ `vyb `gvr pn-ynkrv &rymv pn-y`mrv ydnv rmh vl` yhvh pjl kl-z`t. ^28 ky-gvy `bd j&vt hmh v`yn bhm tbvnh. ^29 lv xkmv yskylv z`t ybynv l`xrytm. ^30 `ykh yrdp `xd `lp vsnym yny$v rbbh `m-l` ky-&vrm mkrm vyhvh h$gyrm. ^31 ky l` k&vrnv &vrm v`ybynv plylym. ^32 ky-mgpn $dm gpnm vmsdmt jmrh jnbmv jnby-rvs `sklt mrrt lmv. ^33 xmt tnynm yynm vr`s ptnym `kzr. ^34 hl`-hv` km$ jmdy xtvm b`v&rty. ^35 ly nqm vslm ljt tmv+ rglm ky qrvb yvm `ydm vxs jtdt lmv. ^36 ky-ydyn yhvh jmv vjl-jbdyv ytnxm ky yr`h ky-`zlt yd v`p$ j&vr vjzvb. ^37 v`mr `y `lhymv &vr x$yv bv. ^38 `sr xlb zbxymv y`klv ystv yyn n$ykm yqvmv vyjzrkm yhy jlykm $trh. ^39 r`v jth ky `ny `ny hv` v`yn `lhym jmdy `ny `myt v`xyh mx&ty v`ny `rp` v`yn mydy m&yl. ^40 ky-`s` `l-smym ydy v`mrty xy `nky ljlm. ^41 `m-snvty brq xrby vt`xz bmsp+ ydy `syb nqm l&ry vlmsn`y `slm. ^42 `skyr x&y mdm vxrby t`kl bsr mdm xll vsbyh mr`s prjvt `vyb. ^43 hrnynv gvym jmv ky dm-jbdyv yqvm vnqm ysyb l&ryv vkpr `dmtv jmv. ^44 vyb` msh vydbr `t-kl-dbry hsyrh-hz`t b`zny hjm hv` vhvsj bn- nvn. ^45 vykl msh ldbr `t-kl-hdbrym h`lh `l-kl-ysr`l. ^46 vy`mr `lhm symv lbbkm lkl-hdbrym `sr `nky mjyd bkm hyvm `sr t&vm `t-bnykm lsmr ljsvt `t-kl-dbry htvrh hz`t. ^47 ky l`-dbr rq hv` mkm ky-hv` xyykm vbdbr hzh t`rykv ymym jl- h`dmh `sr `tm jbrym `t-hyrdn smh lrsth. ^48 vydbr yhvh `l-msh bj&m hyvm hzh l`mr. ^49 jlh `l-hr hjbrym hzh hr-nbv `sr b`r& mv`b `sr jl-pny yrxv vr`h `t-`r& knjn `sr `ny ntn lbny ysr`l l`xzh. ^50 vmt bhr `sr `th jlh smh vh`$p `l-jmyk k`sr-mt `hrn `xyk bhr hhr vy`$p `l-jmyv. ^51 jl `sr mjltm by btvk bny ysr`l bmy-mrybt qds mdbr-&n jl `sr l`-qdstm `vty btvk bny ysr`l. ^52 ky mngd tr`h `t-h`r& vsmh l` tbv` `l-h`r& `sr-`ny ntn lbny ysr`l. __________________________________________________________________ Chapter 33 ^1 vz`t hbrkh `sr brk msh `ys h`lhym `t-bny ysr`l lpny mvtv. ^2 vy`mr yhvh m$yny b` vzrx msjyr lmv hvpyj mhr p`rn v`th mrbbt qds mymynv `sdt lmv. ^3 `p xbb jmym kl-qdsyv bydk vhm tkv lrglk ys` mdbrtyk. ^4 tvrh &vh-lnv msh mvrsh qhlt yjqb. ^5 vyhy bysrvn mlk bht`$p r`sy jm yxd sb+y ysr`l. ^6 yxy r`vbn v`l-ymt vyhy mtyv m$pr. ^7 vz`t lyhvdh vy`mr smj yhvh qvl yhvdh v`l-jmv tby`nv ydyv rb lv vjzr m&ryv thyh. ^8 vllvy `mr tmyk v`vryk l`ys x$ydk `sr n$ytv bm$h trybhv jl-my mrybh. ^9 h`mr l`byv vl`mv l` r`ytyv v`t-`xyv l` hkyr v`t-bnv l` ydj ky smrv `mrtk vbrytk yn&rv. ^10 yvrv msp+yk lyjqb vtvrtk lysr`l ysymv q+vrh b`pk vklyl jl- mzbxk. ^11 brk yhvh xylv vpjl ydyv tr&h mx& mtnym qmyv vmsn`yv mn- yqvmvn. ^12 lbnymn `mr ydyd yhvh yskn lb+x jlyv xpp jlyv kl-hyvm vbyn ktpyv skn. ^13 vlyv$p `mr mbrkt yhvh `r&v mmgd smym m+l vmthvm rb&t txt. ^14 vmmgd tbv`t sms vmmgd grs yrxym. ^15 vmr`s hrry-qdm vmmgd gbjvt jvlm. ^16 vmmgd `r& vml`h vr&vn skny $nh tbv`th lr`s yv$p vlqdqd nzyr `xyv. ^17 bkvr svrv hdr lv vqrny r`m qrnyv bhm jmym yngx yxdv `p$y-`r& vhm rbbvt `prym vhm `lpy mnsh. ^18 vlzbvln `mr smx zbvln b&`tk vysskr b`hlyk. ^19 jmym hr-yqr`v sm yzbxv zbxy-&dq ky spj ymym yynqv vspny +mvny xvl. ^20 vlgd `mr brvk mrxyb gd klby` skn v+rp zrvj `p-qdqd. ^21 vyr` r`syt lv ky-sm xlqt mxqq $pvn vyt` r`sy jm &dqt yhvh jsh vmsp+yv jm-ysr`l. ^22 vldn `mr dn gvr `ryh yznq mn-hbsn. ^23 vlnptly `mr nptly sbj r&vn vml` brkt yhvh ym vdrvm yrsh. ^24 vl`sr `mr brvk mbnym `sr yhy r&vy `xyv v+bl bsmn rglv. ^25 brzl vnxst mnjlk vkymyk db`k. ^26 `yn k`l ysrvn rkb smym bjzrk vbg`vtv sxqym. ^27 mjnh `lhy qdm vmtxt zrjt jvlm vygrs mpnyk `vyb vy`mr hsmd. ^28 vyskn ysr`l b+x bdd jyn yjqb `l-`r& dgn vtyrvs `p-smyv yjrpv +l. ^29 `sryk ysr`l my kmvk jm nvsj byhvh mgn jzrk v`sr-xrb g`vtk vykxsv `ybyk lk v`th jl-bmvtymv tdrk. __________________________________________________________________ Chapter 34 ^1 vyjl msh mjrbt mv`b `l-hr nbv r`s hp$gh `sr jl-pny yrxv vyr`hv yhvh `t-kl-h`r& `t-hgljd jd-dn. ^2 v`t kl-nptly v`t-`r& `prym vmnsh v`t kl-`r& yhvdh jd hym h`xrvn. ^3 v`t-hngb v`t-hkkr bqjt yrxv jyr htmrym jd-&jr. ^4 vy`mr yhvh `lyv z`t h`r& `sr nsbjty l`brhm ly&xq vlyjqb l`mr lzrjk `tnnh hr`ytyk bjynyk vsmh l` tjbr. ^5 vymt sm msh jbd-yhvh b`r& mv`b jl-py yhvh. ^6 vyqbr `tv bgy b`r& mv`b mvl byt pjvr vl`-ydj `ys `t-qbrtv jd hyvm hzh. ^7 vmsh bn-m`h vjsrym snh bmtv l`-khth jynv vl`-n$ lxh. ^8 vybkv bny ysr`l `t-msh bjrbt mv`b slsym yvm vytmv ymy bky `bl msh. ^9 vyhvsj bn-nvn ml` rvx xkmh ky-$mk msh `t-ydyv jlyv vysmjv `lyv bny-ysr`l vyjsv k`sr &vh yhvh `t-msh. ^10 vl`-qm nby` jvd bysr`l kmsh `sr ydjv yhvh pnym `l-pnym. ^11 lkl-h`tt vhmvptym `sr slxv yhvh ljsvt b`r& m&rym lprjh vlkl- jbdyv vlkl-`r&v. ^12 vlkl hyd hxzqh vlkl hmvr` hgdvl `sr jsh msh ljyny kl-ysr`l. __________________________________________________________________ Joshua __________________________________________________________________ Chapter 1 ^1 vyhy `xry mvt msh jbd yhvh vy`mr yhvh `l-yhvsj bn-nvn msrt msh l`mr. ^2 msh jbdy mt vjth qvm jbr `t-hyrdn hzh `th vkl-hjm hzh `l-h`r& `sr `nky ntn lhm lbny ysr`l. ^3 kl-mqvm `sr tdrk kp-rglkm bv lkm nttyv k`sr dbrty `l-msh. ^4 mhmdbr vhlbnvn hzh vjd-hnhr hgdvl nhr-prt kl `r& hxtym vjd- hym hgdvl mbv` hsms yhyh gbvlkm. ^5 l`-yty&b `ys lpnyk kl ymy xyyk k`sr hyyty jm-msh `hyh jmk l` `rpk vl` `jzbk. ^6 xzq v`m& ky `th tnxyl `t-hjm hzh `t-h`r& `sr-nsbjty l`bvtm ltt lhm. ^7 rq xzq v`m& m`d lsmr ljsvt kkl-htvrh `sr &vk msh jbdy `l-t$vr mmnv ymyn vsm`vl lmjn tskyl bkl `sr tlk. ^8 l`-ymvs $pr htvrh hzh mpyk vhgyt bv yvmm vlylh lmjn tsmr ljsvt kkl-hktvb bv ky-`z t&lyx `t-drkk v`z tskyl. ^9 hlv` &vytyk xzq v`m& `l-tjr& v`l-txt ky jmk yhvh `lhyk bkl `sr tlk. ^10 vy&v yhvsj `t-s+ry hjm l`mr. ^11 jbrv bqrb hmxnh v&vv `t-hjm l`mr hkynv lkm &ydh ky bjvd slst ymym `tm jbrym `t-hyrdn hzh lbv` lrst `t-h`r& `sr yhvh `lhykm ntn lkm lrsth. ^12 vlr`vbny vlgdy vlx&y sb+ hmnsh `mr yhvsj l`mr. ^13 zkvr `t-hdbr `sr &vh `tkm msh jbd-yhvh l`mr yhvh `lhykm mnyx lkm vntn lkm `t-h`r& hz`t. ^14 nsykm +pkm vmqnykm ysbv b`r& `sr ntn lkm msh bjbr hyrdn v`tm tjbrv xmsym lpny `xykm kl gbvry hxyl vjzrtm `vtm. ^15 jd `sr-ynyx yhvh l`xykm kkm vyrsv gm-hmh `t-h`r& `sr-yhvh `lhykm ntn lhm vsbtm l`r& yrstkm vyrstm `vth `sr ntn lkm msh jbd yhvh bjbr hyrdn mzrx hsms. ^16 vyjnv `t-yhvsj l`mr kl `sr-&vytnv njsh v`l-kl-`sr tslxnv nlk. ^17 kkl `sr-smjnv `l-msh kn nsmj `lyk rq yhyh yhvh `lhyk jmk k`sr hyh jm-msh. ^18 kl-`ys `sr-ymrh `t-pyk vl`-ysmj `t-dbryk lkl `sr-t&vnv yvmt rq xzq v`m&. __________________________________________________________________ Chapter 2 ^1 vyslx yhvsj-bn-nvn mn-hs+ym snym-`nsym mrglym xrs l`mr lkv r`v `t-h`r& v`t-yryxv vylkv vyb`v byt-`sh zvnh vsmh rxb vyskbv- smh. ^2 vy`mr lmlk yryxv l`mr hnh `nsym b`v hnh hlylh mbny ysr`l lxpr `t-h`r&. ^3 vyslx mlk yryxv `l-rxb l`mr hv&y`y h`nsym hb`ym `lyk `sr-b`v lbytk ky lxpr `t-kl-h`r& b`v. ^4 vtqx h`sh `t-sny h`nsym vt&pnv vt`mr kn b`v `ly h`nsym vl` ydjty m`yn hmh. ^5 vyhy hsjr l$gvr bxsk vh`nsym y&`v l` ydjty `nh hlkv h`nsym rdpv mhr `xryhm ky tsygvm. ^6 vhy` hjltm hggh vt+mnm bpsty hj& hjrkvt lh jl-hgg. ^7 vh`nsym rdpv `xryhm drk hyrdn jl hmjbrvt vhsjr $grv `xry k`sr y&`v hrdpym `xryhm. ^8 vhmh +rm yskbvn vhy` jlth jlyhm jl-hgg. ^9 vt`mr `l-h`nsym ydjty ky-ntn yhvh lkm `t-h`r& vky-nplh `ymtkm jlynv vky nmgv kl-ysby h`r& mpnykm. ^10 ky smjnv `t `sr-hvbys yhvh `t-my ym-$vp mpnykm b&`tkm mm&rym v`sr jsytm lsny mlky h`mry `sr bjbr hyrdn l$yxn vljvg `sr hxrmtm `vtm. ^11 vnsmj vym$ lbbnv vl`-qmh jvd rvx b`ys mpnykm ky yhvh `lhykm hv` `lhym bsmym mmjl vjl-h`r& mtxt. ^12 vjth hsbjv-n` ly byhvh ky-jsyty jmkm x$d vjsytm gm-`tm jm- byt `by x$d vnttm ly `vt `mt. ^13 vhxytm `t-`by v`t-`my v`t-`xy v`t-`xvty v`t kl-`sr lhm vh<m `t-npstynv mmvt. ^14 vy`mrv lh h`nsym npsnv txtykm lmvt `m l` tgydv `t-dbrnv zh vhyh btt-yhvh lnv `t-h`r& vjsynv jmk x$d v`mt. ^15 vtvrdm bxbl bjd hxlvn ky byth bqyr hxvmh vbxvmh hy` yvsbt. ^16 vt`mr lhm hhrh lkv pn-ypgjv bkm hrdpym vnxbtm smh slst ymym jd svb hrdpym v`xr tlkv ldrkkm. ^17 vy`mrv `lyh h`nsym nqym `nxnv msbjtk hzh `sr hsbjtnv. ^18 hnh `nxnv b`ym b`r& `t-tqvt xv+ hsny hzh tqsry bxlvn `sr hvrdtnv bv v`t-`byk v`t-`mk v`t-`xyk v`t kl-byt `byk t`$py `lyk hbyth. ^19 vhyh kl `sr-y&` mdlty bytk hxv&h dmv br`sv v`nxnv nqym vkl `sr yhyh `tk bbyt dmv br`snv `m-yd thyh-bv. ^20 v`m-tgydy `t-dbrnv zh vhyynv nqym msbjtk `sr hsbjtnv. ^21 vt`mr kdbrykm kn-hv` vtslxm vylkv vtqsr `t-tqvt hsny bxlvn. ^22 vylkv vyb`v hhrh vysbv sm slst ymym jd-sbv hrdpym vybqsv hrdpym bkl-hdrk vl` m&`v. ^23 vysbv sny h`nsym vyrdv mhhr vyjbrv vyb`v `l-yhvsj bn-nvn vy$prv-lv `t kl-hm&`vt `vtm. ^24 vy`mrv `l-yhvsj ky-ntn yhvh bydnv `t-kl-h`r& vgm-nmgv kl- ysby h`r& mpnynv. __________________________________________________________________ Chapter 3 ^1 vyskm yhvsj bbqr vy$jv mhs+ym vyb`v jd-hyrdn hv` vkl-bny ysr`l vylnv sm +rm yjbrv. ^2 vyhy mq&h slst ymym vyjbrv hs+rym bqrb hmxnh. ^3 vy&vv `t-hjm l`mr kr`vtkm `t `rvn bryt-yhvh `lhykm vhkhnym hlvym ns`ym `tv v`tm t$jv mmqvmkm vhlktm `xryv. ^4 `k rxvq yhyh bynykm vbynv k`lpym `mh bmdh `l-tqrbv `lyv lmjn `sr-tdjv `t-hdrk `sr tlkv-bh ky l` jbrtm bdrk mtmvl slsvm. ^5 vy`mr yhvsj `l-hjm htqdsv ky mxr yjsh yhvh bqrbkm npl`vt. ^6 vy`mr yhvsj `l-hkhnym l`mr s`v `t-`rvn hbryt vjbrv lpny hjm vys`v `t-`rvn hbryt vylkv lpny hjm. ^7 vy`mr yhvh `l-yhvsj hyvm hzh `xl gdlk bjyny kl-ysr`l `sr ydjvn ky k`sr hyyty jm-msh `hyh jmk. ^8 v`th t&vh `t-hkhnym ns`y `rvn-hbryt l`mr kb`km jd-q&h my hyrdn byrdn tjmdv. ^9 vy`mr yhvsj `l-bny ysr`l gsv hnh vsmjv `t-dbry yhvh `lhykm. ^10 vy`mr yhvsj bz`t tdjvn ky `l xy bqrbkm vhvrs yvrys mpnykm `t- hknjny v`t-hxty v`t-hxvy v`t-hprzy v`t-hgrgsy vh`mry vhybv$y. ^11 hnh `rvn hbryt `dvn kl-h`r& jbr lpnykm byrdn. ^12 vjth qxv lkm sny jsr `ys msb+y ysr`l `ys-`xd `ys-`xd lsb+. ^13 vhyh knvx kpvt rgly hkhnym ns`y `rvn yhvh `dvn kl-h`r& bmy hyrdn my hyrdn ykrtvn hmym hyrdym mlmjlh vyjmdv nd `xd. ^14 vyhy bn$j hjm m`hlyhm ljbr `t-hyrdn vhkhnym ns`y h`rvn hbryt lpny hjm. ^15 vkbv` ns`y h`rvn jd-hyrdn vrgly hkhnym ns`y h`rvn n+blv bq&h hmym vhyrdn ml` jl-kl-gdvtyv kl ymy q&yr. ^16 vyjmdv hmym hyrdym mlmjlh qmv nd-`xd hrxq m`d b`dm hjyr `sr m&d &rtn vhyrdym jl ym hjrbh ym-hmlx tmv nkrtv vhjm jbrv ngd yryxv. ^17 vyjmdv hkhnym ns`y h`rvn bryt-yhvh bxrbh btvk hyrdn hkn vkl- ysr`l jbrym bxrbh jd `sr-tmv kl-hgvy ljbr `t-hyrdn. __________________________________________________________________ Chapter 4 ^1 vyhy k`sr-tmv kl-hgvy ljbvr `t-hyrdn vy`mr yhvh `l-yhvsj l`mr. ^2 qxv lkm mn-hjm snym jsr `nsym `ys-`xd `ys-`xd msb+. ^3 v&vv `vtm l`mr s`v-lkm mzh mtvk hyrdn mm&b rgly hkhnym hkyn stym-jsrh `bnym vhjbrtm `vtm jmkm vhnxtm `vtm bmlvn `sr-tlynv bv hlylh. ^4 vyqr` yhvsj `l-snym hjsr `ys `sr hkyn mbny ysr`l `ys-`xd `ys- `xd msb+. ^5 vy`mr lhm yhvsj jbrv lpny `rvn yhvh `lhykm `l-tvk hyrdn vhrymv lkm `ys `bn `xt jl-skmv lm$pr sb+y bny-ysr`l. ^6 lmjn thyh z`t `vt bqrbkm ky-ys`lvn bnykm mxr l`mr mh h`bnym h`lh lkm. ^7 v`mrtm lhm `sr nkrtv mymy hyrdn mpny `rvn bryt-yhvh bjbrv byrdn nkrtv my hyrdn vhyv h`bnym h`lh lzkrvn lbny ysr`l jd- jvlm. ^8 vyjsv-kn bny-ysr`l k`sr &vh yhvsj vys`v sty-jsrh `bnym mtvk hyrdn k`sr dbr yhvh `l-yhvsj lm$pr sb+y bny-ysr`l vyjbrvm jmm `l-hmlvn vynxvm sm. ^9 vstym jsrh `bnym hqym yhvsj btvk hyrdn txt m&b rgly hkhnym ns`y `rvn hbryt vyhyv sm jd hyvm hzh. ^10 vhkhnym ns`y h`rvn jmdym btvk hyrdn jd tm kl-hdbr `sr-&vh yhvh `t-yhvsj ldbr `l-hjm kkl `sr-&vh msh `t-yhvsj vymhrv hjm vyjbrv. ^11 vyhy k`sr-tm kl-hjm ljbvr vyjbr `rvn-yhvh vhkhnym lpny hjm. ^12 vyjbrv bny-r`vbn vbny-gd vx&y sb+ hmnsh xmsym lpny bny ysr`l k`sr dbr `lyhm msh. ^13 k`rbjym `lp xlv&y h&b` jbrv lpny yhvh lmlxmh `l jrbvt yryxv. ^14 byvm hhv` gdl yhvh `t-yhvsj bjyny kl-ysr`l vyr`v `tv k`sr yr`v `t-msh kl-ymy xyyv. ^15 vy`mr yhvh `l-yhvsj l`mr. ^16 &vh `t-hkhnym ns`y `rvn hjdvt vyjlv mn-hyrdn. ^17 vy&v yhvsj `t-hkhnym l`mr jlv mn-hyrdn. ^18 vyhy bjlvt hkhnym ns`y `rvn bryt-yhvh mtvk hyrdn ntqv kpvt rgly hkhnym `l hxrbh vysbv my-hyrdn lmqvmm vylkv ktmvl-slsvm jl- kl-gdvtyv. ^19 vhjm jlv mn-hyrdn bjsvr lxds hr`svn vyxnv bglgl bq&h mzrx yryxv. ^20 v`t stym jsrh h`bnym h`lh `sr lqxv mn-hyrdn hqym yhvsj bglgl. ^21 vy`mr `l-bny ysr`l l`mr `sr ys`lvn bnykm mxr `t-`bvtm l`mr mh h`bnym h`lh. ^22 vhvdjtm `t-bnykm l`mr bybsh jbr ysr`l `t-hyrdn hzh. ^23 `sr-hvbys yhvh `lhykm `t-my hyrdn mpnykm jd-jbrkm k`sr jsh yhvh `lhykm lym-$vp `sr-hvbys mpnynv jd-jbrnv. ^24 lmjn djt kl-jmy h`r& `t-yd yhvh ky xzqh hy` lmjn yr`tm `t- yhvh `lhykm kl-hymym. __________________________________________________________________ Chapter 5 ^1 vyhy ksmj kl-mlky h`mry `sr bjbr hyrdn ymh vkl-mlky hknjny `sr jl-hym `t `sr-hvbys yhvh `t-my hyrdn mpny bny-ysr`l jd- jbrnv vym$ lbbm vl`-hyh bm jvd rvx mpny bny-ysr`l. ^2 bjt hhy` `mr yhvh `l-yhvsj jsh lk xrbvt &rym vsvb ml `t-bny- ysr`l snyt. ^3 vyjs-lv yhvsj xrbvt &rym vyml `t-bny ysr`l `l-gbjt hjrlvt. ^4 vzh hdbr `sr-ml yhvsj kl-hjm hy&` mm&rym hzkrym kl `nsy hmlxmh mtv bmdbr bdrk b&`tm mm&rym. ^5 ky-mlym hyv kl-hjm hy&`ym vkl-hjm hyldym bmdbr bdrk b&`tm mm&rym l`-mlv. ^6 ky `rbjym snh hlkv bny-ysr`l bmdbr jd-tm kl-hgvy `nsy hmlxmh hy&`ym mm&rym `sr l`-smjv bqvl yhvh `sr nsbj yhvh lhm lblty hr`vtm `t-h`r& `sr nsbj yhvh l`bvtm ltt lnv `r& zbt xlb vdbs. ^7 v`t-bnyhm hqym txtm `tm ml yhvsj ky-jrlym hyv ky l`-mlv `vtm bdrk. ^8 vyhy k`sr-tmv kl-hgvy lhmvl vysbv txtm bmxnh jd xyvtm. ^9 vy`mr yhvh `l-yhvsj hyvm glvty `t-xrpt m&rym mjlykm vyqr` sm hmqvm hhv` glgl jd hyvm hzh. ^10 vyxnv bny-ysr`l bglgl vyjsv `t-hp$x b`rbjh jsr yvm lxds bjrb bjrbvt yryxv. ^11 vy`klv mjbvr h`r& mmxrt hp$x m&vt vqlvy bj&m hyvm hzh. ^12 vysbt hmn mmxrt b`klm mjbvr h`r& vl`-hyh jvd lbny ysr`l mn vy`klv mtbv`t `r& knjn bsnh hhy`. ^13 vyhy bhyvt yhvsj byryxv vys` jynyv vyr` vhnh-`ys jmd lngdv vxrbv slvph bydv vylk yhvsj `lyv vy`mr lv hlnv `th `m-l&rynv. ^14 vy`mr l` ky `ny sr-&b`-yhvh jth b`ty vypl yhvsj `l-pnyv `r&h vystxv vy`mr lv mh `dny mdbr `l-jbdv. ^15 vy`mr sr-&b` yhvh `l-yhvsj sl-njlk mjl rglk ky hmqvm `sr `th jmd jlyv qds hv` vyjs yhvsj kn. __________________________________________________________________ Chapter 6 ^1 vyryxv $grt vm$grt mpny bny ysr`l `yn yv&` v`yn b`. ^2 vy`mr yhvh `l-yhvsj r`h ntty bydk `t-yryxv v`t-mlkh gbvry hxyl. ^3 v$btm `t-hjyr kl `nsy hmlxmh hqyp `t-hjyr pjm `xt kh tjsh sst ymym. ^4 vsbjh khnym ys`v sbjh svprvt hyvblym lpny h`rvn vbyvm hsbyjy t$bv `t-hjyr sbj pjmym vhkhnym ytqjv bsvprvt. ^5 vhyh bmsk bqrn hyvbl bsmjkm `t-qvl hsvpr yryjv kl-hjm trvjh gdvlh vnplh xvmt hjyr txtyh vjlv hjm `ys ngdv. ^6 vyqr` yhvsj bn-nvn `l-hkhnym vy`mr `lhm s`v `t-`rvn hbryt vsbjh khnym ys`v sbjh svprvt yvblym lpny `rvn yhvh. ^7 vy`mrv `l-hjm jbrv v$bv `t-hjyr vhxlv& yjbr lpny `rvn yhvh. ^8 vyhy k`mr yhvsj `l-hjm vsbjh hkhnym ns`ym sbjh svprvt hyvblym lpny yhvh jbrv vtqjv bsvprvt v`rvn bryt yhvh hlk `xryhm. ^9 vhxlv& hlk lpny hkhnym tqjv hsvprvt vhm`$p hlk `xry h`rvn hlvk vtqvj bsvprvt. ^10 v`t-hjm &vh yhvsj l`mr l` tryjv vl`-tsmyjv `t-qvlkm vl`-y&` mpykm dbr jd yvm `mry `lykm hryjv vhryjtm. ^11 vy$b `rvn-yhvh `t-hjyr hqp pjm `xt vyb`v hmxnh vylynv bmxnh. ^12 vyskm yhvsj bbqr vys`v hkhnym `t-`rvn yhvh. ^13 vsbjh hkhnym ns`ym sbjh svprvt hyblym lpny `rvn yhvh hlkym hlvk vtqjv bsvprvt vhxlv& hlk lpnyhm vhm`$p hlk `xry `rvn yhvh hvlk vtqvj bsvprvt. ^14 vy$bv `t-hjyr byvm hsny pjm `xt vysbv hmxnh kh jsv sst ymym. ^15 vyhy byvm hsbyjy vyskmv kjlvt hsxr vy$bv `t-hjyr kmsp+ hzh sbj pjmym rq byvm hhv` $bbv `t-hjyr sbj pjmym. ^16 vyhy bpjm hsbyjyt tqjv hkhnym bsvprvt vy`mr yhvsj `l-hjm hryjv ky-ntn yhvh lkm `t-hjyr. ^17 vhyth hjyr xrm hy` vkl-`sr-bh lyhvh rq rxb hzvnh txyh hy` vkl-`sr `th bbyt ky hxb`th `t-hml`kym `sr slxnv. ^18 vrq-`tm smrv mn-hxrm pn-txrymv vlqxtm mn-hxrm vsmtm `t-mxnh ysr`l lxrm vjkrtm `vtv. ^19 vkl k$p vzhb vkly nxst vbrzl qds hv` lyhvh `v&r yhvh ybv`. ^20 vyrj hjm vytqjv bsprvt vyhy ksmj hjm `t-qvl hsvpr vyryjv hjm trvjh gdvlh vtpl hxvmh txtyh vyjl hjm hjyrh `ys ngdv vylkdv `t- hjyr. ^21 vyxrymv `t-kl-`sr bjyr m`ys vjd-`sh mnjr vjd-zqn vjd svr vsh vxmvr lpy-xrb. ^22 vlsnym h`nsym hmrglym `t-h`r& `mr yhvsj b`v byt-h`sh hzvnh vhv&y`v msm `t-h`sh v`t-kl-`sr-lh k`sr nsbjtm lh. ^23 vyb`v hnjrym hmrglym vy&y`v `t-rxb v`t-`byh v`t-`mh v`t-`xyh v`t-kl-`sr-lh v`t kl-mspxvtyh hv&y`v vynyxvm mxv& lmxnh ysr`l. ^24 vhjyr srpv b`s vkl-`sr-bh rq hk$p vhzhb vkly hnxst vhbrzl ntnv `v&r byt-yhvh. ^25 v`t-rxb hzvnh v`t-byt `byh v`t-kl-`sr-lh hxyh yhvsj vtsb bqrb ysr`l jd hyvm hzh ky hxby`h `t-hml`kym `sr-slx yhvsj lrgl `t-yryxv. ^26 vysbj yhvsj bjt hhy` l`mr `rvr h`ys lpny yhvh `sr yqvm vbnh `t-hjyr hz`t `t-yryxv bbkrv yy$dnh vb&jyrv y&yb dltyh. ^27 vyhy yhvh `t-yhvsj vyhy smjv bkl-h`r&. __________________________________________________________________ Chapter 7 ^1 vymjlv bny-ysr`l mjl bxrm vyqx jkn bn-krmy bn-zbdy bn-zrx lm+h yhvdh mn-hxrm vyxr-`p yhvh bbny ysr`l. ^2 vyslx yhvsj `nsym myryxv hjy `sr jm-byt `vn mqdm lbyt-`l vy`mr `lyhm l`mr jlv vrglv `t-h`r& vyjlv h`nsym vyrglv `t-hjy. ^3 vysbv `l-yhvsj vy`mrv `lyv `l-yjl kl-hjm k`lpym `ys `v kslst `lpym `ys yjlv vykv `t-hjy `l-tygj-smh `t-kl-hjm ky mj+ hmh. ^4 vyjlv mn-hjm smh kslst `lpym `ys vyn$v lpny `nsy hjy. ^5 vykv mhm `nsy hjy kslsym vssh `ys vyrdpvm lpny hsjr jd-hsbrym vykvm bmvrd vym$ lbb-hjm vyhy lmym. ^6 vyqrj yhvsj smltyv vypl jl-pnyv `r&h lpny `rvn yhvh jd-hjrb hv` vzqny ysr`l vyjlv jpr jl-r`sm. ^7 vy`mr yhvsj `hh `dny yhvh lmh hjbrt hjbyr `t-hjm hzh `t-hyrdn ltt `tnv byd h`mry lh`bydnv vlv hv`lnv vnsb bjbr hyrdn. ^8 by `dny mh `mr `xry `sr hpk ysr`l jrp lpny `ybyv. ^9 vysmjv hknjny vkl ysby h`r& vn$bv jlynv vhkrytv `t-smnv mn- h`r& vmh-tjsh lsmk hgdvl. ^10 vy`mr yhvh `l-yhvsj qm lk lmh zh `th npl jl-pnyk. ^11 x+` ysr`l vgm jbrv `t-bryty `sr &vyty `vtm vgm lqxv mn-hxrm vgm gnbv vgm kxsv vgm smv bklyhm. ^12 vl` yklv bny ysr`l lqvm lpny `ybyhm jrp ypnv lpny `ybyhm ky hyv lxrm l` `v$yp lhyvt jmkm `m-l` tsmydv hxrm mqrbkm. ^13 qm qds `t-hjm v`mrt htqdsv lmxr ky kh `mr yhvh `lhy ysr`l xrm bqrbk ysr`l l` tvkl lqvm lpny `ybyk jd-h$yrkm hxrm mqrbkm. ^14 vnqrbtm bbqr lsb+ykm vhyh hsb+ `sr-ylkdnv yhvh yqrb lmspxvt vhmspxh `sr-ylkdnh yhvh tqrb lbtym vhbyt `sr ylkdnv yhvh yqrb lgbrym. ^15 vhyh hnlkd bxrm ysrp b`s `tv v`t-kl-`sr-lv ky jbr `t-bryt yhvh vky-jsh nblh bysr`l. ^16 vyskm yhvsj bbqr vyqrb `t-ysr`l lsb+yv vylkd sb+ yhvdh. ^17 vyqrb `t-mspxt yhvdh vylkd `t mspxt hzrxy vyqrb `t-mspxt hzrxy lgbrym vylkd zbdy. ^18 vyqrb `t-bytv lgbrym vylkd jkn bn-krmy bn-zbdy bn-zrx lm+h yhvdh. ^19 vy`mr yhvsj `l-jkn bny sym-n` kbvd lyhvh `lhy ysr`l vtn-lv tvdh vhgd-n` ly mh jsyt `l-tkxd mmny. ^20 vyjn jkn `t-yhvsj vy`mr `mnh `nky x+`ty lyhvh `lhy ysr`l vkz`t vkz`t jsyty. ^21 v`r`h bsll `drt snjr `xt +vbh vm`tym sqlym k$p vlsvn zhb `xd xmsym sqlym msqlv v`xmdm v`qxm vhnm +mvnym b`r& btvk h`hly vhk$p txtyh. ^22 vyslx yhvsj ml`kym vyr&v h`hlh vhnh +mvnh b`hlv vhk$p txtyh. ^23 vyqxvm mtvk h`hl vyb`vm `l-yhvsj v`l kl-bny ysr`l vy&qm lpny yhvh. ^24 vyqx yhvsj `t-jkn bn-zrx v`t-hk$p v`t-h`drt v`t-lsvn hzhb v`t-bnyv v`t-bntyv v`t-svrv v`t-xmrv v`t-&`nv v`t-`hlv v`t-kl- `sr-lv vkl-ysr`l jmv vyjlv `tm jmq jkvr. ^25 vy`mr yhvsj mh jkrtnv yjkrk yhvh byvm hzh vyrgmv `tv kl- ysr`l `bn vysrpv `tm b`s vy$qlv `tm b`bnym. ^26 vyqymv jlyv gl-`bnym gdvl jd hyvm hzh vysb yhvh mxrvn `pv jl- kn qr` sm hmqvm hhv` jmq jkvr jd hyvm hzh. __________________________________________________________________ Chapter 8 ^1 vy`mr yhvh `l-yhvsj `l-tyr` v`l-txt qx jmk `t kl-jm hmlxmh vqvm jlh hjy r`h ntty bydk `t-mlk hjy v`t-jmv v`t-jyrv v`t- `r&v. ^2 vjsyt ljy vlmlkh k`sr jsyt lyryxv vlmlkh rq-sllh vbhmth tbzv lkm sym-lk `rb ljyr m`xryh. ^3 vyqm yhvsj vkl-jm hmlxmh ljlvt hjy vybxr yhvsj slsym `lp `ys gbvry hxyl vyslxm lylh. ^4 vy&v `tm l`mr r`v `tm `rbym ljyr m`xry hjyr `l-trxyqv mn-hjyr m`d vhyytm klkm nknym. ^5 v`ny vkl-hjm `sr `ty nqrb `l-hjyr vhyh ky-y&`v lqr`tnv k`sr br`snh vn$nv lpnyhm. ^6 vy&`v `xrynv jd htyqnv `vtm mn-hjyr ky y`mrv n$ym lpnynv k`sr br`snh vn$nv lpnyhm. ^7 v`tm tqmv mh`vrb vhvrstm `t-hjyr vntnh yhvh `lhykm bydkm. ^8 vhyh ktpskm `t-hjyr t&ytv `t-hjyr b`s kdbr yhvh tjsv r`v &vyty `tkm. ^9 vyslxm yhvsj vylkv `l-hm`rb vysbv byn byt-`l vbyn hjy mym ljy vyln yhvsj blylh hhv` btvk hjm. ^10 vyskm yhvsj bbqr vypqd `t-hjm vyjl hv` vzqny ysr`l lpny hjm hjy. ^11 vkl-hjm hmlxmh `sr `tv jlv vygsv vyb`v ngd hjyr vyxnv m&pvn ljy vhgy bynv vbyn-hjy. ^12 vyqx kxmst `lpym `ys vysm `vtm `rb byn byt-`l vbyn hjy mym ljyr. ^13 vysymv hjm `t-kl-hmxnh `sr m&pvn ljyr v`t-jqbv mym ljyr vylk yhvsj blylh hhv` btvk hjmq. ^14 vyhy kr`vt mlk-hjy vymhrv vyskymv vy&`v `nsy-hjyr lqr`t- ysr`l lmlxmh hv` vkl-jmv lmvjd lpny hjrbh vhv` l` ydj ky-`rb lv m`xry hjyr. ^15 vyngjv yhvsj vkl-ysr`l lpnyhm vyn$v drk hmdbr. ^16 vyzjqv kl-hjm `sr bjyr lrdp `xryhm vyrdpv `xry yhvsj vyntqv mn-hjyr. ^17 vl`-ns`r `ys bjy vbyt `l `sr l`-y&`v `xry ysr`l vyjzbv `t- hjyr ptvxh vyrdpv `xry ysr`l. ^18 vy`mr yhvh `l-yhvsj n+h bkydvn `sr-bydk `l-hjy ky bydk `tnnh vy+ yhvsj bkydvn `sr-bydv `l-hjyr. ^19 vh`vrb qm mhrh mmqvmv vyrv&v kn+vt ydv vyb`v hjyr vylkdvh vymhrv vy&ytv `t-hjyr b`s. ^20 vypnv `nsy hjy `xryhm vyr`v vhnh jlh jsn hjyr hsmymh vl`-hyh bhm ydym lnv$ hnh vhnh vhjm hn$ hmdbr nhpk `l-hrvdp. ^21 vyhvsj vkl-ysr`l r`v ky-lkd h`rb `t-hjyr vky jlh jsn hjyr vysbv vykv `t-`nsy hjy. ^22 v`lh y&`v mn-hjyr lqr`tm vyhyv lysr`l btvk `lh mzh v`lh mzh vykv `vtm jd-blty hs`yr-lv sryd vply+. ^23 v`t-mlk hjy tpsv xy vyqrbv `tv `l-yhvsj. ^24 vyhy kklvt ysr`l lhrg `t-kl-ysby hjy bsdh bmdbr `sr rdpvm bv vyplv klm lpy-xrb jd-tmm vysbv kl-ysr`l hjy vykv `th lpy-xrb. ^25 vyhy kl-hnplym byvm hhv` m`ys vjd-`sh snym jsr `lp kl `nsy hjy. ^26 vyhvsj l`-hsyb ydv `sr n+h bkydvn jd `sr hxrym `t kl-ysby hjy. ^27 rq hbhmh vsll hjyr hhy` bzzv lhm ysr`l kdbr yhvh `sr &vh `t- yhvsj. ^28 vysrp yhvsj `t-hjy vysymh tl-jvlm smmh jd hyvm hzh. ^29 v`t-mlk hjy tlh jl-hj& jd-jt hjrb vkbv` hsms &vh yhvsj vyrydv `t-nbltv mn-hj& vyslykv `vth `l-ptx sjr hjyr vyqymv jlyv gl-`bnym gdvl jd hyvm hzh. ^30 `z ybnh yhvsj mzbx lyhvh `lhy ysr`l bhr jybl. ^31 k`sr &vh msh jbd-yhvh `t-bny ysr`l kktvb b$pr tvrt msh mzbx `bnym slmvt `sr l`-hnyp jlyhn brzl vyjlv jlyv jlvt lyhvh vyzbxv slmym. ^32 vyktb-sm jl-h`bnym `t msnh tvrt msh `sr ktb lpny bny ysr`l. ^33 vkl-ysr`l vzqnyv vs+rym vsp+yv jmdym mzh vmzh l`rvn ngd hkhnym hlvym ns`y `rvn bryt-yhvh kgr k`zrx x&yv `l-mvl hr-grzym vhx&yv `l-mvl hr-jybl k`sr &vh msh jbd-yhvh lbrk `t-hjm ysr`l br`snh. ^34 v`xry-kn qr` `t-kl-dbry htvrh hbrkh vhqllh kkl-hktvb b$pr htvrh. ^35 l`-hyh dbr mkl `sr-&vh msh `sr l`-qr` yhvsj ngd kl-qhl ysr`l vhnsym vh+p vhgr hhlk bqrbm. __________________________________________________________________ Chapter 9 ^1 vyhy ksmj kl-hmlkym `sr bjbr hyrdn bhr vbsplh vbkl xvp hym hgdvl `l-mvl hlbnvn hxty vh`mry hknjny hprzy hxvy vhybv$y. ^2 vytqb&v yxdv lhlxm jm-yhvsj vjm-ysr`l ph `xd. ^3 vysby gbjvn smjv `t `sr jsh yhvsj lyryxv vljy. ^4 vyjsv gm-hmh bjrmh vylkv vy&+yrv vyqxv sqym blym lxmvryhm vn`dvt yyn blym vmbqjym vm&rrym. ^5 vnjlvt blvt vm+l`vt brglyhm vslmvt blvt jlyhm vkl lxm &ydm ybs hyh nqdym. ^6 vylkv `l-yhvsj `l-hmxnh hglgl vy`mrv `lyv v`l-`ys ysr`l m`r& rxvqh b`nv vjth krtv-lnv bryt. ^7 vy`mrv `ys-ysr`l `l-hxvy `vly bqrby `th yvsb v`yk `krvt-lk bryt. ^8 vy`mrv `l-yhvsj jbdyk `nxnv vy`mr `lhm yhvsj my `tm vm`yn tb`v. ^9 vy`mrv `lyv m`r& rxvqh m`d b`v jbdyk lsm yhvh `lhyk ky-smjnv smjv v`t kl-`sr jsh bm&rym. ^10 v`t kl-`sr jsh lsny mlky h`mry `sr bjbr hyrdn l$yxvn mlk xsbvn vljvg mlk-hbsn `sr bjstrvt. ^11 vy`mrv `lynv zqynynv vkl-ysby `r&nv l`mr qxv bydkm &ydh ldrk vlkv lqr`tm v`mrtm `lyhm jbdykm `nxnv vjth krtv-lnv bryt. ^12 zh lxmnv xm h&+ydnv `tv mbtynv byvm &`tnv llkt `lykm vjth hnh ybs vhyh nqdym. ^13 v`lh n`dvt hyyn `sr ml`nv xdsym vhnh htbqjv v`lh slmvtynv vnjlynv blv mrb hdrk m`d. ^14 vyqxv h`nsym m&ydm v`t-py yhvh l` s`lv. ^15 vyjs lhm yhvsj slvm vykrt lhm bryt lxyvtm vysbjv lhm nsy`y hjdh. ^16 vyhy mq&h slst ymym `xry `sr-krtv lhm bryt vysmjv ky-qrbym hm `lyv vbqrbv hm ysbym. ^17 vy$jv bny-ysr`l vyb`v `l-jryhm byvm hslysy vjryhm gbjvn vhkpyrh vb`rvt vqryt yjrym. ^18 vl` hkvm bny ysr`l ky-nsbjv lhm nsy`y hjdh byhvh `lhy ysr`l vylnv kl-hjdh jl-hnsy`ym. ^19 vy`mrv kl-hnsy`ym `l-kl-hjdh `nxnv nsbjnv lhm byhvh `lhy ysr`l vjth l` nvkl lngj bhm. ^20 z`t njsh lhm vhxyh `vtm vl`-yhyh jlynv q&p jl-hsbvjh `sr- nsbjnv lhm. ^21 vy`mrv `lyhm hnsy`ym yxyv vyhyv x+by j&ym vs`by-mym lkl-hjdh k`sr dbrv lhm hnsy`ym. ^22 vyqr` lhm yhvsj vydbr `lyhm l`mr lmh rmytm `tnv l`mr rxvqym `nxnv mkm m`d v`tm bqrbnv ysbym. ^23 vjth `rvrym `tm vl`-ykrt mkm jbd vx+by j&ym vs`by-mym lbyt `lhy. ^24 vyjnv `t-yhvsj vy`mrv ky hgd hgd ljbdyk `t `sr &vh yhvh `lhyk `t-msh jbdv ltt lkm `t-kl-h`r& vlhsmyd `t-kl-ysby h`r& mpnykm vnyr` m`d lnpstynv mpnykm vnjsh `t-hdbr hzh. ^25 vjth hnnv bydk k+vb vkysr bjynyk ljsvt lnv jsh. ^26 vyjs lhm kn vy&l `vtm myd bny-ysr`l vl` hrgvm. ^27 vytnm yhvsj byvm hhv` x+by j&ym vs`by mym ljdh vlmzbx yhvh jd-hyvm hzh `l-hmqvm `sr ybxr. __________________________________________________________________ Chapter 10 ^1 vyhy ksmj `dny-&dq mlk yrvslm ky-lkd yhvsj `t-hjy vyxrymh k`sr jsh lyryxv vlmlkh kn-jsh ljy vlmlkh vky hslymv ysby gbjvn `t-ysr`l vyhyv bqrbm. ^2 vyyr`v m`d ky jyr gdvlh gbjvn k`xt jry hmmlkh vky hy` gdvlh mn-hjy vkl-`nsyh gbrym. ^3 vyslx `dny-&dq mlk yrvslm `l-hvhm mlk-xbrvn v`l-pr`m mlk- yrmvt v`l-ypyj mlk-lkys v`l-dbyr mlk-jglvn l`mr. ^4 jlv-`ly vjzrny vnkh `t-gbjvn ky-hslymh `t-yhvsj v`t-bny ysr`l. ^5 vy`$pv vyjlv xmst mlky h`mry mlk yrvslm mlk-xbrvn mlk-yrmvt mlk-lkys mlk-jglvn hm vkl-mxnyhm vyxnv jl-gbjvn vylxmv jlyh. ^6 vyslxv `nsy gbjvn `l-yhvsj `l-hmxnh hglglh l`mr `l-trp ydyk mjbdyk jlh `lynv mhrh vhvsyjh lnv vjzrnv ky nqb&v `lynv kl-mlky h`mry ysby hhr. ^7 vyjl yhvsj mn-hglgl hv` vkl-jm hmlxmh jmv vkl gbvry hxyl. ^8 vy`mr yhvh `l-yhvsj `l-tyr` mhm ky bydk nttym l`-yjmd `ys mhm bpnyk. ^9 vyb` `lyhm yhvsj pt`m kl-hlylh jlh mn-hglgl. ^10 vyhmm yhvh lpny ysr`l vykm mkh-gdvlh bgbjvn vyrdpm drk mjlh byt-xvrn vykm jd-jzqh vjd-mqdh. ^11 vyhy bn$m mpny ysr`l hm bmvrd byt-xvrn vyhvh hslyk jlyhm `bnym gdlvt mn-hsmym jd-jzqh vymtv rbym `sr-mtv b`bny hbrd m`sr hrgv bny ysr`l bxrb. ^12 `z ydbr yhvsj lyhvh byvm tt yhvh `t-h`mry lpny bny ysr`l vy`mr ljyny ysr`l sms bgbjvn dvm vyrx bjmq `ylvn. ^13 vydm hsms vyrx jmd jd-yqm gvy `ybyv hl`-hy` ktvbh jl-$pr hysr vyjmd hsms bx&y hsmym vl`-`& lbv` kyvm tmym. ^14 vl` hyh kyvm hhv` lpnyv v`xryv lsmj yhvh bqvl `ys ky yhvh nlxm lysr`l. ^15 vysb yhvsj vkl-ysr`l jmv `l-hmxnh hglglh. ^16 vyn$v xmst hmlkym h`lh vyxb`v bmjrh bmqdh. ^17 vygd lyhvsj l`mr nm&`v xmst hmlkym nxb`ym bmjrh bmqdh. ^18 vy`mr yhvsj glv `bnym gdlvt `l-py hmjrh vhpqydv jlyh `nsym lsmrm. ^19 v`tm `l-tjmdv rdpv `xry `ybykm vznbtm `vtm `l-ttnvm lbv` `l- jryhm ky ntnm yhvh `lhykm bydkm. ^20 vyhy kklvt yhvsj vbny ysr`l lhkvtm mkh gdvlh-m`d jd-tmm vhsrydym srdv mhm vyb`v `l-jry hmb&r. ^21 vysbv kl-hjm `l-hmxnh `l-yhvsj mqdh bslvm l`-xr& lbny ysr`l l`ys `t-lsnv. ^22 vy`mr yhvsj ptxv `t-py hmjrh vhv&y`v `ly `t-xmst hmlkym h`lh mn-hmjrh. ^23 vyjsv kn vy&y`v `lyv `t-xmst hmlkym h`lh mn-hmjrh `t mlk yrvslm `t-mlk xbrvn `t-mlk yrmvt `t-mlk lkys `t-mlk jglvn. ^24 vyhy khv&y`m `t-hmlkym h`lh `l-yhvsj vyqr` yhvsj `l-kl-`ys ysr`l vy`mr `l-q&yny `nsy hmlxmh hhlkv` `tv qrbv symv `t-rglykm jl-&v`ry hmlkym h`lh vyqrbv vysymv `t-rglyhm jl-&v`ryhm. ^25 vy`mr `lyhm yhvsj `l-tyr`v v`l-txtv xzqv v`m&v ky kkh yjsh yhvh lkl-`ybykm `sr `tm nlxmym `vtm. ^26 vykm yhvsj `xry-kn vymytm vytlm jl xmsh j&ym vyhyv tlvym jl- hj&ym jd-hjrb. ^27 vyhy ljt bv` hsms &vh yhvsj vyrydvm mjl hj&ym vyslkm `l- hmjrh `sr nxb`v-sm vysmv `bnym gdlvt jl-py hmjrh jd-j&m hyvm hzh. ^28 v`t-mqdh lkd yhvsj byvm hhv` vykh lpy-xrb v`t-mlkh hxrm `vtm v`t-kl-hnps `sr-bh l` hs`yr sryd vyjs lmlk mqdh k`sr jsh lmlk yryxv. ^29 vyjbr yhvsj vkl-ysr`l jmv mmqdh lbnh vylxm jm-lbnh. ^30 vytn yhvh gm-`vth byd ysr`l v`t-mlkh vykh lpy-xrb v`t-kl- hnps `sr-bh l`-hs`yr bh sryd vyjs lmlkh k`sr jsh lmlk yryxv. ^31 vyjbr yhvsj vkl-ysr`l jmv mlbnh lkysh vyxn jlyh vylxm bh. ^32 vytn yhvh `t-lkys byd ysr`l vylkdh byvm hsny vykh lpy-xrb v`t-kl-hnps `sr-bh kkl `sr-jsh llbnh. ^33 `z jlh hrm mlk gzr ljzr `t-lkys vykhv yhvsj v`t-jmv jd-blty hs`yr-lv sryd. ^34 vyjbr yhvsj vkl-ysr`l jmv mlkys jglnh vyxnv jlyh vylxmv jlyh. ^35 vylkdvh byvm hhv` vykvh lpy-xrb v`t kl-hnps `sr-bh byvm hhv` hxrym kkl `sr-jsh llkys. ^36 vyjl yhvsj vkl-ysr`l jmv mjglvnh xbrvnh vylxmv jlyh. ^37 vylkdvh vykvh-lpy-xrb v`t-mlkh v`t-kl-jryh v`t-kl-hnps `sr- bh l`-hs`yr sryd kkl `sr-jsh ljglvn vyxrm `vth v`t-kl-hnps `sr- bh. ^38 vysb yhvsj vkl-ysr`l jmv dbrh vylxm jlyh. ^39 vylkdh v`t-mlkh v`t-kl-jryh vykvm lpy-xrb vyxrymv `t-kl-nps `sr-bh l` hs`yr sryd k`sr jsh lxbrvn kn-jsh ldbrh vlmlkh vk`sr jsh llbnh vlmlkh. ^40 vykh yhvsj `t-kl-h`r& hhr vhngb vhsplh vh`sdvt v`t kl-mlkyhm l` hs`yr sryd v`t kl-hnsmh hxrym k`sr &vh yhvh `lhy ysr`l. ^41 vykm yhvsj mqds brnj vjd-jzh v`t kl-`r& gsn vjd-gbjvn. ^42 v`t kl-hmlkym h`lh v`t-`r&m lkd yhvsj pjm `xt ky yhvh `lhy ysr`l nlxm lysr`l. ^43 vysb yhvsj vkl-ysr`l jmv `l-hmxnh hglglh. __________________________________________________________________ Chapter 11 ^1 vyhy ksmj ybyn mlk-x&vr vyslx `l-yvbb mlk mdvn v`l-mlk smrvn v`l-mlk `ksp. ^2 v`l-hmlkym `sr m&pvn bhr vbjrbh ngb knrvt vbsplh vbnpvt dvr mym. ^3 hknjny mmzrx vmym vh`mry vhxty vhprzy vhybv$y bhr vhxvy txt xrmvn b`r& hm&ph. ^4 vy&`v hm vkl-mxnyhm jmm jm-rb kxvl `sr jl-spt-hym lrb v$v$ vrkb rb-m`d. ^5 vyvjdv kl hmlkym h`lh vyb`v vyxnv yxdv `l-my mrvm lhlxm jm- ysr`l. ^6 vy`mr yhvh `l-yhvsj `l-tyr` mpnyhm ky-mxr kjt hz`t `nky ntn `t-klm xllym lpny ysr`l `t-$v$yhm tjqr v`t-mrkbtyhm tsrp b`s. ^7 vyb` yhvsj vkl-jm hmlxmh jmv jlyhm jl-my mrvm pt`m vyplv bhm. ^8 vytnm yhvh byd-ysr`l vykvm vyrdpvm jd-&ydvn rbh vjd msrpvt mym vjd-bqjt m&ph mzrxh vykm jd-blty hs`yr-lhm sryd. ^9 vyjs lhm yhvsj k`sr `mr-lv yhvh `t-$v$yhm jqr v`t-mrkbtyhm srp b`s. ^10 vysb yhvsj bjt hhy` vylkd `t-x&vr v`t-mlkh hkh bxrb ky-x&vr lpnym hy` r`s kl-hmmlkvt h`lh. ^11 vykv `t-kl-hnps `sr-bh lpy-xrb hxrm l` nvtr kl-nsmh v`t-x&vr srp b`s. ^12 v`t-kl-jry hmlkym-h`lh v`t-kl-mlkyhm lkd yhvsj vykm lpy-xrb hxrym `vtm k`sr &vh msh jbd yhvh. ^13 rq kl-hjrym hjmdvt jl-tlm l` srpm ysr`l zvlty `t-x&vr lbdh srp yhvsj. ^14 vkl sll hjrym h`lh vhbhmh bzzv lhm bny ysr`l rq `t-kl-h`dm hkv lpy-xrb jd-hsmdm `vtm l` hs`yrv kl-nsmh. ^15 k`sr &vh yhvh `t-msh jbdv kn-&vh msh `t-yhvsj vkn jsh yhvsj l`-h$yr dbr mkl `sr-&vh yhvh `t-msh. ^16 vyqx yhvsj `t-kl-h`r& hz`t hhr v`t-kl-hngb v`t kl-`r& hgsn v`t-hsplh v`t-hjrbh v`t-hr ysr`l vsplth. ^17 mn-hhr hxlq hjvlh sjyr vjd-bjl gd bbqjt hlbnvn txt hr-xrmvn v`t kl-mlkyhm lkd vykm vymytm. ^18 ymym rbym jsh yhvsj `t-kl-hmlkym h`lh mlxmh. ^19 l`-hyth jyr `sr hslymh `l-bny ysr`l blty hxvy ysby gbjvn `t- hkl lqxv bmlxmh. ^20 ky m`t yhvh hyth lxzq `t-lbm lqr`t hmlxmh `t-ysr`l lmjn hxrymm lblty hyvt-lhm txnh ky lmjn hsmydm k`sr &vh yhvh `t-msh. ^21 vyb` yhvsj bjt hhy` vykrt `t-hjnqym mn-hhr mn-xbrvn mn-dbr mn-jnb vmkl hr yhvdh vmkl hr ysr`l jm-jryhm hxrymm yhvsj. ^22 l`-nvtr jnqym b`r& bny ysr`l rq bjzh bgt vb`sdvd ns`rv. ^23 vyqx yhvsj `t-kl-h`r& kkl `sr dbr yhvh `l-msh vytnh yhvsj lnxlh lysr`l kmxlqtm lsb+yhm vh`r& sq+h mmlxmh. __________________________________________________________________ Chapter 12 ^1 v`lh mlky h`r& `sr hkv bny-ysr`l vyrsv `t-`r&m bjbr hyrdn mzrxh hsms mnxl `rnvn jd-hr xrmvn vkl-hjrbh mzrxh. ^2 $yxvn mlk h`mry hyvsb bxsbvn msl mjrvjr `sr jl-spt-nxl `rnvn vtvk hnxl vx&y hgljd vjd ybq hnxl gbvl bny jmvn. ^3 vhjrbh jd-ym knrvt mzrxh vjd ym hjrbh ym-hmlx mzrxh drk byt hysmvt vmtymn txt `sdvt hp$gh. ^4 vgbvl jvg mlk hbsn mytr hrp`ym hyvsb bjstrvt vb`drjy. ^5 vmsl bhr xrmvn vb$lkh vbkl-hbsn jd-gbvl hgsvry vhmjkty vx&y hgljd gbvl $yxvn mlk-xsbvn. ^6 msh jbd-yhvh vbny ysr`l hkvm vytnh msh jbd-yhvh yrsh lr`vbny vlgdy vlx&y sb+ hmnsh. ^7 v`lh mlky h`r& `sr hkh yhvsj vbny ysr`l bjbr hyrdn ymh mbjl gd bbqjt hlbnvn vjd-hhr hxlq hjlh sjyrh vytnh yhvsj lsb+y ysr`l yrsh kmxlqtm. ^8 bhr vbsplh vbjrbh vb`sdvt vbmdbr vbngb hxty h`mry vhknjny hprzy hxvy vhybv$y. ^9 mlk yryxv `xd mlk hjy `sr-m&d byt-`l `xd. ^10 mlk yrvslm `xd mlk xbrvn `xd. ^11 mlk yrmvt `xd mlk lkys `xd. ^12 mlk jglvn `xd mlk gzr `xd. ^13 mlk dbr `xd mlk gdr `xd. ^14 mlk xrmh `xd mlk jrd `xd. ^15 mlk lbnh `xd mlk jdlm `xd. ^16 mlk mqdh `xd mlk byt-`l `xd. ^17 mlk tpvx `xd mlk xpr `xd. ^18 mlk `pq `xd mlk lsrvn `xd. ^19 mlk mdvn `xd mlk x&vr `xd. ^20 mlk smrvn mr`vn `xd mlk `ksp `xd. ^21 mlk tjnk `xd mlk mgdv `xd. ^22 mlk qds `xd mlk-yqnjm lkrml `xd. ^23 mlk dvr lnpt dvr `xd mlk-gvym lglgl `xd. ^24 mlk tr&h `xd kl-mlkym slsym v`xd. __________________________________________________________________ Chapter 13 ^1 vyhvsj zqn b` bymym vy`mr yhvh `lyv `th zqnth b`t bymym vh`r& ns`rh hrbh-m`d lrsth. ^2 z`t h`r& hns`rt kl-glylvt hplstym vkl-hgsvry. ^3 mn-hsyxvr `sr jl-pny m&rym vjd gbvl jqrvn &pvnh lknjny txsb xmst $rny plstym hjzty vh`sdvdy h`sqlvny hgty vhjqrvny vhjvym. ^4 mtymn kl-`r& hknjny vmjrh `sr l&ydnym jd-`pqh jd gbvl h`mry. ^5 vh`r& hgbly vkl-hlbnvn mzrx hsms mbjl gd txt hr-xrmvn jd lbv` xmt. ^6 kl-ysby hhr mn-hlbnvn jd-msrpt mym kl-&ydnym `nky `vrysm mpny bny ysr`l rq hplh lysr`l bnxlh k`sr &vytyk. ^7 vjth xlq `t-h`r& hz`t bnxlh ltsjt hsb+ym vx&y hsb+ hmnsh. ^8 jmv hr`vbny vhgdy lqxv nxltm `sr ntn lhm msh bjbr hyrdn mzrxh k`sr ntn lhm msh jbd yhvh. ^9 mjrvjr `sr jl-spt-nxl `rnvn vhjyr `sr btvk-hnxl vkl-hmysr mydb` jd-dybvn. ^10 vkl jry $yxvn mlk h`mry `sr mlk bxsbvn jd-gbvl bny jmvn. ^11 vhgljd vgbvl hgsvry vhmjkty vkl hr xrmvn vkl-hbsn jd-$lkh. ^12 kl-mmlkvt jvg bbsn `sr-mlk bjstrvt vb`drjy hv` ns`r mytr hrp`ym vykm msh vyrsm. ^13 vl` hvrysv bny ysr`l `t-hgsvry v`t-hmjkty vysb gsvr vmjkt bqrb ysr`l jd hyvm hzh. ^14 rq lsb+ hlvy l` ntn nxlh `sy yhvh `lhy ysr`l hv` nxltv k`sr dbr-lv. ^15 vytn msh lm+h bny-r`vbn lmspxtm. ^16 vyhy lhm hgbvl mjrvjr `sr jl-spt-nxl `rnvn vhjyr `sr btvk- hnxl vkl-hmysr jl-mydb`. ^17 xsbvn vkl-jryh `sr bmysr dybvn vbmvt bjl vbyt bjl mjvn. ^18 vyh&h vqdmt vmpjt. ^19 vqrytym vsbmh v&rt hsxr bhr hjmq. ^20 vbyt pjvr v`sdvt hp$gh vbyt hysmvt. ^21 vkl jry hmysr vkl-mmlkvt $yxvn mlk h`mry `sr mlk bxsbvn `sr hkh msh `tv v`t-nsy`y mdyn `t-`vy v`t-rqm v`t-&vr v`t-xvr v`t- rbj n$yky $yxvn ysby h`r&. ^22 v`t-bljm bn-bjvr hqv$m hrgv bny-ysr`l bxrb `l-xllyhm. ^23 vyhy gbvl bny r`vbn hyrdn vgbvl z`t nxlt bny-r`vbn lmspxtm hjrym vx&ryhn. ^24 vytn msh lm+h-gd lbny-gd lmspxtm. ^25 vyhy lhm hgbvl yjzr vkl-jry hgljd vx&y `r& bny jmvn jd-jrvjr `sr jl-pny rbh. ^26 vmxsbvn jd-rmt hm&ph vb+nym vmmxnym jd-gbvl ldbr. ^27 vbjmq byt hrm vbyt nmrh v$kvt v&pvn ytr mmlkvt $yxvn mlk xsbvn hyrdn vgbl jd-q&h ym-knrt jbr hyrdn mzrxh. ^28 z`t nxlt bny-gd lmspxtm hjrym vx&ryhm. ^29 vytn msh lx&y sb+ mnsh vyhy lx&y m+h bny-mnsh lmspxvtm. ^30 vyhy gbvlm mmxnym kl-hbsn kl-mmlkvt jvg mlk-hbsn vkl-xvt y`yr `sr bbsn ssym jyr. ^31 vx&y hgljd vjstrvt v`drjy jry mmlkvt jvg bbsn lbny mkyr bn- mnsh lx&y bny-mkyr lmspxvtm. ^32 `lh `sr-nxl msh bjrbvt mv`b mjbr lyrdn yryxv mzrxh. ^33 vlsb+ hlvy l`-ntn msh nxlh yhvh `lhy ysr`l hv` nxltm k`sr dbr lhm. __________________________________________________________________ Chapter 14 ^1 v`lh `sr-nxlv bny-ysr`l b`r& knjn `sr nxlv `vtm `ljzr hkhn vyhvsj bn-nvn vr`sy `bvt hm+vt lbny ysr`l. ^2 bgvrl nxltm k`sr &vh yhvh byd-msh ltsjt hm+vt vx&y hm+h. ^3 ky-ntn msh nxlt sny hm+vt vx&y hm+h mjbr lyrdn vllvym l`-ntn nxlh btvkm. ^4 ky-hyv bny-yv$p sny m+vt mnsh v`prym vl`-ntnv xlq llvym b`r& ky `m-jrym lsbt vmgrsyhm lmqnyhm vlqnynm. ^5 k`sr &vh yhvh `t-msh kn jsv bny ysr`l vyxlqv `t-h`r&. ^6 vygsv bny-yhvdh `l-yhvsj bglgl vy`mr `lyv klb bn-ypnh hqnzy `th ydjt `t-hdbr `sr-dbr yhvh `l-msh `ys-h`lhym jl `dvty vjl `dvtyk bqds brnj. ^7 bn-`rbjym snh `nky bslx msh jbd-yhvh `ty mqds brnj lrgl `t- h`r& v`sb `tv dbr k`sr jm-lbby. ^8 v`xy `sr jlv jmy hm$yv `t-lb hjm v`nky ml`ty `xry yhvh `lhy. ^9 vysbj msh byvm hhv` l`mr `m-l` h`r& `sr drkh rglk bh lk thyh lnxlh vlbnyk jd-jvlm ky ml`t `xry yhvh `lhy. ^10 vjth hnh hxyh yhvh `vty k`sr dbr zh `rbjym vxms snh m`z dbr yhvh `t-hdbr hzh `l-msh `sr-hlk ysr`l bmdbr vjth hnh `nky hyvm bn-xms vsmvnym snh. ^11 jvdny hyvm xzq k`sr byvm slx `vty msh kkxy `z vkkxy jth lmlxmh vl&`t vlbv`. ^12 vjth tnh-ly `t-hhr hzh `sr-dbr yhvh byvm hhv` ky `th-smjt byvm hhv` ky-jnqym sm vjrym gdlvt b&rvt `vly yhvh `vty vhvrstym k`sr dbr yhvh. ^13 vybrkhv yhvsj vytn `t-xbrvn lklb bn-ypnh lnxlh. ^14 jl-kn hyth-xbrvn lklb bn-ypnh hqnzy lnxlh jd hyvm hzh yjn `sr ml` `xry yhvh `lhy ysr`l. ^15 vsm xbrvn lpnym qryt `rbj h`dm hgdvl bjnqym hv` vh`r& sq+h mmlxmh. __________________________________________________________________ Chapter 15 ^1 vyhy hgvrl lm+h bny yhvdh lmspxtm `l-gbvl `dvm mdbr-&n ngbh mq&h tymn. ^2 vyhy lhm gbvl ngb mq&h ym hmlx mn-hlsn hpnh ngbh. ^3 vy&` `l-mngb lmjlh jqrbym vjbr &nh vjlh mngb lqds brnj vjbr x&rvn vjlh `drh vn$b hqrqjh. ^4 vjbr j&mvnh vy&` nxl m&rym vhyh t&`vt hgbvl ymh zh-yhyh lkm gbvl ngb. ^5 vgbvl qdmh ym hmlx jd-q&h hyrdn vgbvl lp`t &pvnh mlsvn hym mq&h hyrdn. ^6 vjlh hgbvl byt xglh vjbr m&pvn lbyt hjrbh vjlh hgbvl `bn bhn bn-r`vbn. ^7 vjlh hgbvl dbrh mjmq jkvr v&pvnh pnh `l-hglgl `sr-nkx lmjlh `dmym `sr mngb lnxl vjbr hgbvl `l-my-jyn sms vhyv t&`tyv `l-jyn rgl. ^8 vjlh hgbvl gy bn-hnm `l-ktp hybv$y mngb hy` yrvslm vjlh hgbvl `l-r`s hhr `sr jl-pny gy-hnm ymh `sr bq&h jmq-rp`ym &pnh. ^9 vt`r hgbvl mr`s hhr `l-mjyn my nptvx vy&` `l-jry hr-jprvn vt`r hgbvl bjlh hy` qryt yjrym. ^10 vn$b hgbvl mbjlh ymh `l-hr sjyr vjbr `l-ktp hr-yjrym m&pvnh hy` k$lvn vyrd byt-sms vjbr tmnh. ^11 vy&` hgbvl `l-ktp jqrvn &pvnh vt`r hgbvl skrvnh vjbr hr- hbjlh vy&` ybn`l vhyv t&`vt hgbvl ymh. ^12 vgbvl ym hymh hgdvl vgbvl zh gbvl bny-yhvdh $byb lmspxtm. ^13 vlklb bn-ypnh ntn xlq btvk bny-yhvdh `l-py yhvh lyhvsj `t- qryt `rbj `by hjnq hy` xbrvn. ^14 vyrs msm klb `t-slvsh bny hjnq `t-ssy v`t-`xymn v`t-tlmy ylydy hjnq. ^15 vyjl msm `l-ysby dbr vsm-dbr lpnym qryt-$pr. ^16 vy`mr klb `sr-ykh `t-qryt-$pr vlkdh vntty lv `t-jk$h bty l`sh. ^17 vylkdh jtny`l bn-qnz `xy klb vytn-lv `t-jk$h btv l`sh. ^18 vyhy bbv`h vt$ythv ls`vl m`t-`byh sdh vt&nx mjl hxmvr vy`mr- lh klb mh-lk. ^19 vt`mr tnh-ly brkh ky `r& hngb nttny vntth ly glt mym vytn-lh `t glt jlyvt v`t glt txtyvt. ^20 z`t nxlt m+h bny-yhvdh lmspxtm. ^21 vyhyv hjrym mq&h lm+h bny-yhvdh `l-gbvl `dvm bngbh qb&`l vjdr vygvr. ^22 vqynh vdymvnh vjdjdh. ^23 vqds vx&vr vytnn. ^24 zyp v+lm vbjlvt. ^25 vx&vr xdth vqryvt x&rvn hy` x&vr. ^26 `mm vsmj vmvldh. ^27 vx&r gdh vxsmvn vbyt pl+. ^28 vx&r svjl vb`r sbj vbzyvtyh. ^29 bjlh vjyym vj&m. ^30 v`ltvld vk$yl vxrmh. ^31 v&qlg vmdmnh v$n$nh. ^32 vlb`vt vslxym vjyn vrmvn kl-jrym jsrym vtsj vx&ryhn. ^33 bsplh `st`vl v&rjh v`snh. ^34 vznvx vjyn gnym tpvx vhjynm. ^35 yrmvt vjdlm svkh vjzqh. ^36 vsjrym vjdytym vhgdrh vgdrtym jrym `rbj-jsrh vx&ryhn. ^37 &nn vxdsh vmgdl-gd. ^38 vdljn vhm&ph vyqt`l. ^39 lkys vb&qt vjglvn. ^40 vkbvn vlxm$ vktlys. ^41 vgdrvt byt-dgvn vnjmh vmqdh jrym ss-jsrh vx&ryhn. ^42 lbnh vjtr vjsn. ^43 vyptx v`snh vn&yb. ^44 vqjylh v`kzyb vmr`sh jrym tsj vx&ryhn. ^45 jqrvn vbntyh vx&ryh. ^46 mjqrvn vymh kl `sr-jl-yd `sdvd vx&ryhn. ^47 `sdvd bnvtyh vx&ryh jzh bnvtyh vx&ryh jd-nxl m&rym vhym hgbvl vgbvl. ^48 vbhr smyr vytyr vsvkh. ^49 vdnh vqryt-$nh hy` dbr. ^50 vjnb v`stmh vjnym. ^51 vgsn vxln vglh jrym `xt-jsrh vx&ryhn. ^52 `rb vrvmh v`sjn. ^53 vynym vbyt-tpvx v`pqh. ^54 vxm+h vqryt `rbj hy` xbrvn v&yjr jrym tsj vx&ryhn. ^55 mjvn krml vzyp vyv+h. ^56 vyzrj`l vyqdjm vznvx. ^57 hqyn gbjh vtmnh jrym jsr vx&ryhn. ^58 xlxvl byt-&vr vgdvr. ^59 vmjrt vbyt-jnvt v`ltqn jrym ss vx&ryhn. ^60 qryt-bjl hy` qryt yjrym vhrbh jrym stym vx&ryhn. ^61 bmdbr byt hjrbh mdyn v$kkh. ^62 vhnbsn vjyr-hmlx vjyn gdy jrym ss vx&ryhn. ^63 v`t-hybv$y yvsby yrvslm l`-yvklv bny-yhvdh lhvrysm vysb hybv$y `t-bny yhvdh byrvslm jd hyvm hzh. __________________________________________________________________ Chapter 16 ^1 vy&` hgvrl lbny yv$p myrdn yryxv lmy yryxv mzrxh hmdbr jlh myryxv bhr byt-`l. ^2 vy&` mbyt-`l lvzh vjbr `l-gbvl h`rky j+rvt. ^3 vyrd-ymh `l-gbvl hypl+y jd gbvl byt-xvrn txtvn vjd-gzr vhyv t&`tv ymh. ^4 vynxlv bny-yv$p mnsh v`prym. ^5 vyhy gbvl bny-`prym lmspxtm vyhy gbvl nxltm mzrxh j+rvt `dr jd-byt xvrn jlyvn. ^6 vy&` hgbvl hymh hmkmtt m&pvn vn$b hgbvl mzrxh t`nt slh vjbr `vtv mmzrx ynvxh. ^7 vyrd mynvxh j+rvt vnjrth vpgj byryxv vy&` hyrdn. ^8 mtpvx ylk hgbvl ymh nxl qnh vhyv t&`tyv hymh z`t nxlt m+h bny- `prym lmspxtm. ^9 vhjrym hmbdlvt lbny `prym btvk nxlt bny-mnsh kl-hjrym vx&ryhn. ^10 vl` hvrysv `t-hknjny hyvsb bgzr vysb hknjny bqrb `prym jd- hyvm hzh vyhy lm$-jbd. __________________________________________________________________ Chapter 17 ^1 vyhy hgvrl lm+h mnsh ky-hv` bkvr yv$p lmkyr bkvr mnsh `by hgljd ky hv` hyh `ys mlxmh vyhy-lv hgljd vhbsn. ^2 vyhy lbny mnsh hnvtrym lmspxtm lbny `byjzr vlbny-xlq vlbny `sry`l vlbny-skm vlbny-xpr vlbny smydj `lh bny mnsh bn-yv$p hzkrym lmspxtm. ^3 vl&lpxd bn-xpr bn-gljd bn-mkyr bn-mnsh l`-hyv lv bnym ky `m- bnvt v`lh smvt bntyv mxlh vnjh xglh mlkh vtr&h. ^4 vtqrbnh lpny `ljzr hkhn vlpny yhvsj bn-nvn vlpny hnsy`ym l`mr yhvh &vh `t-msh ltt-lnv nxlh btvk `xynv vytn lhm `l-py yhvh nxlh btvk `xy `byhn. ^5 vyplv xbly-mnsh jsrh lbd m`r& hgljd vhbsn `sr mjbr lyrdn. ^6 ky bnvt mnsh nxlv nxlh btvk bnyv v`r& hgljd hyth lbny-mnsh hnvtrym. ^7 vyhy gbvl-mnsh m`sr hmkmtt `sr jl-pny skm vhlk hgbvl `l-hymyn `l-ysby jyn tpvx. ^8 lmnsh hyth `r& tpvx vtpvx `l-gbvl mnsh lbny `prym. ^9 vyrd hgbvl nxl qnh ngbh lnxl jrym h`lh l`prym btvk jry mnsh vgbvl mnsh m&pvn lnxl vyhy t&`tyv hymh. ^10 ngbh l`prym v&pvnh lmnsh vyhy hym gbvlv vb`sr ypgjvn m&pvn vbysskr mmzrx. ^11 vyhy lmnsh bysskr vb`sr byt-s`n vbnvtyh vybljm vbnvtyh v`t- ysby d`r vbnvtyh vysby jyn-dr vbntyh vysby tjnk vbntyh vysby mgdv vbnvtyh slst hnpt. ^12 vl` yklv bny mnsh lhvrys `t-hjrym h`lh vyv`l hknjny lsbt b`r& hz`t. ^13 vyhy ky xzqv bny ysr`l vytnv `t-hknjny lm$ vhvrs l` hvrysv. ^14 vydbrv bny yv$p `t-yhvsj l`mr mdvj ntth ly nxlh gvrl `xd vxbl `xd v`ny jm-rb jd `sr-jd-kh brkny yhvh. ^15 vy`mr `lyhm yhvsj `m-jm-rb `th jlh lk hyjrh vbr`t lk sm b`r& hprzy vhrp`ym ky-`& lk hr-`prym. ^16 vy`mrv bny yv$p l`-ym&` lnv hhr vrkb brzl bkl-hknjny hysb b`r&-hjmq l`sr bbyt-s`n vbnvtyh vl`sr bjmq yzrj`l. ^17 vy`mr yhvsj `l-byt yv$p l`prym vlmnsh l`mr jm-rb `th vkx gdvl lk l`-yhyh lk gvrl `xd. ^18 ky hr yhyh-lk ky-yjr hv` vbr`tv vhyh lk t&`tyv ky-tvrys `t- hknjny ky rkb brzl lv ky xzq hv`. __________________________________________________________________ Chapter 18 ^1 vyqhlv kl-jdt bny-ysr`l slh vyskynv sm `t-`hl mvjd vh`r& nkbsh lpnyhm. ^2 vyvtrv bbny ysr`l `sr l`-xlqv `t-nxltm sbjh sb+ym. ^3 vy`mr yhvsj `l-bny ysr`l jd-`nh `tm mtrpym lbv` lrst `t-h`r& `sr ntn lkm yhvh `lhy `bvtykm. ^4 hbv lkm slsh `nsym lsb+ v`slxm vyqmv vythlkv b`r& vyktbv `vth lpy nxltm vyb`v `ly. ^5 vhtxlqv `th lsbjh xlqym yhvdh yjmd jl-gbvlv mngb vbyt yv$p yjmdv jl-gbvlm m&pvn. ^6 v`tm tktbv `t-h`r& sbjh xlqym vhb`tm `ly hnh vyryty lkm gvrl ph lpny yhvh `lhynv. ^7 ky `yn-xlq llvym bqrbkm ky-khnt yhvh nxltv vgd vr`vbn vx&y sb+ hmnsh lqxv nxltm mjbr lyrdn mzrxh `sr ntn lhm msh jbd yhvh. ^8 vyqmv h`nsym vylkv vy&v yhvsj `t-hhlkym lktb `t-h`r& l`mr lkv vhthlkv b`r& vktbv `vth vsvbv `ly vph `slyk lkm gvrl lpny yhvh bslh. ^9 vylkv h`nsym vyjbrv b`r& vyktbvh ljrym lsbjh xlqym jl-$pr vyb`v `l-yhvsj `l-hmxnh slh. ^10 vyslk lhm yhvsj gvrl bslh lpny yhvh vyxlq-sm yhvsj `t-h`r& lbny ysr`l kmxlqtm. ^11 vyjl gvrl m+h bny-bnymn lmspxtm vy&` gbvl gvrlm byn bny yhvdh vbyn bny yv$p. ^12 vyhy lhm hgbvl lp`t &pvnh mn-hyrdn vjlh hgbvl `l-ktp yryxv m&pvn vjlh bhr ymh vhyh t&`tyv mdbrh byt `vn. ^13 vjbr msm hgbvl lvzh `l-ktp lvzh ngbh hy` byt-`l vyrd hgbvl j+rvt `dr jl-hhr `sr mngb lbyt-xrvn txtvn. ^14 vt`r hgbvl vn$b lp`t-ym ngbh mn-hhr `sr jl-pny byt-xrvn ngbh vhyh t&`tyv `l-qryt-bjl hy` qryt yjrym jyr bny yhvdh z`t p`t- ym. ^15 vp`t-ngbh mq&h qryt yjrym vy&` hgbvl ymh vy&` `l-mjyn my nptvx. ^16 vyrd hgbvl `l-q&h hhr `sr jl-pny gy bn-hnm `sr bjmq rp`ym &pvnh vyrd gy hnm `l-ktp hybv$y ngbh vyrd jyn rgl. ^17 vt`r m&pvn vy&` jyn sms vy&` `l-glylvt `sr-nkx mjlh `dmym vyrd `bn bhn bn-r`vbn. ^18 vjbr `l-ktp mvl-hjrbh &pvnh vyrd hjrbth. ^19 vjbr hgbvl `l-ktp byt-xglh &pvnh vhyh t&`vtyv hgbvl `l-lsvn ym-hmlx &pvnh `l-q&h hyrdn ngbh zh gbvl ngb. ^20 vhyrdn ygbl-`tv lp`t-qdmh z`t nxlt bny bnymn lgbvltyh $byb lmspxtm. ^21 vhyv hjrym lm+h bny bnymn lmspxvtyhm yryxv vbyt-xglh vjmq q&y&. ^22 vbyt hjrbh v&mrym vbyt-`l. ^23 vhjvym vhprh vjprh. ^24 vkpr hjmny vhjpny vgbj jrym stym-jsrh vx&ryhn. ^25 gbjvn vhrmh vb`rvt. ^26 vhm&ph vhkpyrh vhm&h. ^27 vrqm vyrp`l vtr`lh. ^28 v&lj h`lp vhybv$y hy` yrvslm gbjt qryt jrym `rbj-jsrh vx&ryhn z`t nxlt bny-bnymn lmspxtm. __________________________________________________________________ Chapter 19 ^1 vy&` hgvrl hsny lsmjvn lm+h bny-smjvn lmspxvtm vyhy nxltm btvk nxlt bny-yhvdh. ^2 vyhy lhm bnxltm b`r-sbj vsbj vmvldh. ^3 vx&r svjl vblh vj&m. ^4 v`ltvld vbtvl vxrmh. ^5 v&qlg vbyt-hmrkbvt vx&r $v$h. ^6 vbyt lb`vt vsrvxn jrym sls-jsrh vx&ryhn. ^7 jyn rmvn vjtr vjsn jrym `rbj vx&ryhn. ^8 vkl-hx&rym `sr $bybvt hjrym h`lh jd-bjlt b`r r`mt ngb z`t nxlt m+h bny-smjvn lmspxtm. ^9 mxbl bny yhvdh nxlt bny smjvn ky-hyh xlq bny-yhvdh rb mhm vynxlv bny-smjvn btvk nxltm. ^10 vyjl hgvrl hslysy lbny zbvln lmspxtm vyhy gbvl nxltm jd- sryd. ^11 vjlh gbvlm lymh vmrjlh vpgj bdbst vpgj `l-hnxl `sr jl-pny yqnjm. ^12 vsb msryd qdmh mzrx hsms jl-gbvl k$lt tbr vy&` `l-hdbrt vjlh ypyj. ^13 vmsm jbr qdmh mzrxh gth xpr jth q&yn vy&` rmvn hmt`r hnjh. ^14 vn$b `tv hgbvl m&pvn xntn vhyv t&`tyv gy yptx-`l. ^15 vq+t vnhll vsmrvn vyd`lh vbyt lxm jrym stym-jsrh vx&ryhn. ^16 z`t nxlt bny-zbvln lmspxvtm hjrym h`lh vx&ryhn. ^17 lysskr y&` hgvrl hrbyjy lbny ysskr lmspxvtm. ^18 vyhy gbvlm yzrj`lh vhk$vlt vsvnm. ^19 vxprym vsy`n v`nxrt. ^20 vhrbyt vqsyvn v`b&. ^21 vrmt vjyn-gnym vjyn xdh vbyt p&&. ^22 vpgj hgbvl btbvr vsx&vmh vbyt sms vhyv t&`vt gbvlm hyrdn jrym ss-jsrh vx&ryhn. ^23 z`t nxlt m+h bny-ysskr lmspxtm hjrym vx&ryhn. ^24 vy&` hgvrl hxmysy lm+h bny-`sr lmspxvtm. ^25 vyhy gbvlm xlqt vxly vb+n v`ksp. ^26 v`lmlk vjmjd vms`l vpgj bkrml hymh vbsyxvr lbnt. ^27 vsb mzrx hsms byt dgn vpgj bzblvn vbgy yptx-`l &pvnh byt hjmq vnjy`l vy&` `l-kbvl msm`l. ^28 vjbrn vrxb vxmvn vqnh jd &ydvn rbh. ^29 vsb hgbvl hrmh vjd-jyr mb&r-&r vsb hgbvl x$h vyhyv t&`tyv hymh mxbl `kzybh. ^30 vjmh v`pq vrxb jrym jsrym vstym vx&ryhn. ^31 z`t nxlt m+h bny-`sr lmspxtm hjrym h`lh vx&ryhn. ^32 lbny nptly y&` hgvrl hssy lbny nptly lmspxtm. ^33 vyhy gbvlm mxlp m`lvn b&jnnym v`dmy hnqb vybn`l jd-lqvm vyhy t&`tyv hyrdn. ^34 vsb hgbvl ymh `znvt tbvr vy&` msm xvqqh vpgj bzblvn mngb vb`sr pgj mym vbyhvdh hyrdn mzrx hsms. ^35 vjry mb&r h&dym &r vxmt rqt vknrt. ^36 v`dmh vhrmh vx&vr. ^37 vqds v`drjy vjyn x&vr. ^38 vyr`vn vmgdl-`l xrm vbyt-jnt vbyt sms jrym tsj-jsrh vx&ryhn. ^39 z`t nxlt m+h bny-nptly lmspxtm hjrym vx&ryhn. ^40 lm+h bny-dn lmspxtm y&` hgvrl hsbyjy. ^41 vyhy gbvl nxltm &rjh v`st`vl vjyr sms. ^42 vsjlbyn v`ylvn vytlh. ^43 v`ylvn vtmnth vjqrvn. ^44 v`ltqh vgbtvn vbjlt. ^45 vyhd vbny-brq vgt-rmvn. ^46 vmy hyrqvn vhrqvn jm-hgbvl mvl ypv. ^47 vy&` gbvl-bny-dn mhm vyjlv bny-dn vylxmv jm-lsm vylkdv `vth vykv `vth lpy-xrb vyrsv `vth vysbv bh vyqr`v llsm dn ksm dn `byhm. ^48 z`t nxlt m+h bny-dn lmspxtm hjrym h`lh vx&ryhn. ^49 vyklv lnxl-`t-h`r& lgbvltyh vytnv bny-ysr`l nxlh lyhvsj bn- nvn btvkm. ^50 jl-py yhvh ntnv lv `t-hjyr `sr s`l `t-tmnt-$rx bhr `prym vybnh `t-hjyr vysb bh. ^51 `lh hnxlt `sr nxlv `ljzr hkhn vyhvsj bn-nvn vr`sy h`bvt lm+vt bny-ysr`l bgvrl bslh lpny yhvh ptx `hl mvjd vyklv mxlq `t- h`r&. __________________________________________________________________ Chapter 20 ^1 vydbr yhvh `l-yhvsj l`mr. ^2 dbr `l-bny ysr`l l`mr tnv lkm `t-jry hmql+ `sr-dbrty `lykm byd-msh. ^3 lnv$ smh rv&x mkh-nps bsggh bbly-djt vhyv lkm lmql+ mg`l hdm. ^4 vn$ `l-`xt mhjrym h`lh vjmd ptx sjr hjyr vdbr b`zny zqny hjyr- hhy` `t-dbryv v`$pv `tv hjyrh `lyhm vntnv-lv mqvm vysb jmm. ^5 vky yrdp g`l hdm `xryv vl`-y$grv `t-hr&x bydv ky bbly-djt hkh `t-rjhv vl`-sn` hv` lv mtmvl slsvm. ^6 vysb bjyr hhy` jd-jmdv lpny hjdh lmsp+ jd-mvt hkhn hgdvl `sr yhyh bymym hhm `z ysvb hrv&x vb` `l-jyrv v`l-bytv `l-hjyr `sr- n$ msm. ^7 vyqdsv `t-qds bglyl bhr nptly v`t-skm bhr `prym v`t-qryt `rbj hy` xbrvn bhr yhvdh. ^8 vmjbr lyrdn yryxv mzrxh ntnv `t-b&r bmdbr bmysr mm+h r`vbn v`t-r`mt bgljd mm+h-gd v`t-glvn bbsn mm+h mnsh. ^9 `lh hyv jry hmvjdh lkl bny ysr`l vlgr hgr btvkm lnv$ smh kl- mkh-nps bsggh vl` ymvt byd g`l hdm jd-jmdv lpny hjdh. __________________________________________________________________ Chapter 21 ^1 vygsv r`sy `bvt hlvym `l-`ljzr hkhn v`l-yhvsj bn-nvn v`l-r`sy `bvt hm+vt lbny ysr`l. ^2 vydbrv `lyhm bslh b`r& knjn l`mr yhvh &vh byd-msh ltt-lnv jrym lsbt vmgrsyhn lbhmtnv. ^3 vytnv bny-ysr`l llvym mnxltm `l-py yhvh `t-hjrym h`lh v`t- mgrsyhn. ^4 vy&` hgvrl lmspxt hqhty vyhy lbny `hrn hkhn mn-hlvym mm+h yhvdh vmm+h hsmjny vmm+h bnymn bgvrl jrym sls jsrh. ^5 vlbny qht hnvtrym mmspxt m+h-`prym vmm+h-dn vmx&y m+h mnsh bgvrl jrym jsr. ^6 vlbny grsvn mmspxvt m+h-ysskr vmm+h-`sr vmm+h nptly vmx&y m+h mnsh bbsn bgvrl jrym sls jsrh. ^7 lbny mrry lmspxtm mm+h r`vbn vmm+h-gd vmm+h zbvln jrym stym jsrh. ^8 vytnv bny-ysr`l llvym `t-hjrym h`lh v`t-mgrsyhn k`sr &vh yhvh byd-msh bgvrl. ^9 vytnv mm+h bny yhvdh vmm+h bny smjvn `t hjrym h`lh `sr-yqr` `thn bsm. ^10 vyhy lbny `hrn mmspxvt hqhty mbny lvy ky lhm hyh hgvrl ry`snh. ^11 vytnv lhm `t-qryt `rbj `by hjnvq hy` xbrvn bhr yhvdh v`t- mgrsh $bybtyh. ^12 v`t-sdh hjyr v`t-x&ryh ntnv lklb bn-ypnh b`xztv. ^13 vlbny `hrn hkhn ntnv `t-jyr mql+ hr&x `t-xbrvn v`t-mgrsh v`t- lbnh v`t-mgrsh. ^14 v`t-ytr v`t-mgrsh v`t-`stmj v`t-mgrsh. ^15 v`t-xln v`t-mgrsh v`t-dbr v`t-mgrsh. ^16 v`t-jyn v`t-mgrsh v`t-y+h v`t-mgrsh `t-byt sms v`t-mgrsh jrym tsj m`t sny hsb+ym h`lh. ^17 vmm+h bnymn `t-gbjvn v`t-mgrsh `t-gbj v`t-mgrsh. ^18 `t-jntvt v`t-mgrsh v`t-jlmvn v`t-mgrsh jrym `rbj. ^19 kl-jry bny-`hrn hkhnym sls-jsrh jrym vmgrsyhn. ^20 vlmspxvt bny-qht hlvym hnvtrym mbny qht vyhy jry gvrlm mm+h `prym. ^21 vytnv lhm `t-jyr mql+ hr&x `t-skm v`t-mgrsh bhr `prym v`t- gzr v`t-mgrsh. ^22 v`t-qb&ym v`t-mgrsh v`t-byt xvrn v`t-mgrsh jrym `rbj. ^23 vmm+h-dn `t-`ltq` v`t-mgrsh `t-gbtvn v`t-mgrsh. ^24 `t-`ylvn v`t-mgrsh `t-gt-rmvn v`t-mgrsh jrym `rbj. ^25 vmmx&yt m+h mnsh `t-tjnk v`t-mgrsh v`t-gt-rmvn v`t-mgrsh jrym stym. ^26 kl-jrym jsr vmgrsyhn lmspxvt bny-qht hnvtrym. ^27 vlbny grsvn mmspxt hlvym mx&y m+h mnsh `t-jyr mql+ hr&x `t- glvn bbsn v`t-mgrsh v`t-bjstrh v`t-mgrsh jrym stym. ^28 vmm+h ysskr `t-qsyvn v`t-mgrsh `t-dbrt v`t-mgrsh. ^29 `t-yrmvt v`t-mgrsh `t-jyn gnym v`t-mgrsh jrym `rbj. ^30 vmm+h `sr `t-ms`l v`t-mgrsh `t-jbdvn v`t-mgrsh. ^31 `t-xlqt v`t-mgrsh v`t-rxb v`t-mgrsh jrym `rbj. ^32 vmm+h nptly `t-jyr mql+ hr&x `t-qds bglyl v`t-mgrsh v`t-xmt d`r v`t-mgrsh v`t-qrtn v`t-mgrsh jrym sls. ^33 kl-jry hgrsny lmspxtm sls-jsrh jyr vmgrsyhn. ^34 vlmspxvt bny-mrry hlvym hnvtrym m`t m+h zbvln `t-yqnjm v`t- mgrsh `t-qrth v`t-mgrsh. ^35 `t-dmnh v`t-mgrsh `t-nhll v`t-mgrsh jrym `rbj. ^36 vmm+h r`vbn `t-b&r v`t-mgrsh v`t-yh&h v`t-mgrsh. ^37 `t-qdmvt v`t-mgrsh v`t-mypjt v`t-mgrsh jrym `rbj. ^38 vmm+h-gd `t-jyr mql+ hr&x `t-rmt bgljd v`t-mgrsh v`t-mxnym v`t-mgrsh. ^39 `t-xsbvn v`t-mgrsh `t-yjzr v`t-mgrsh kl-jrym `rbj. ^40 kl-hjrym lbny mrry lmspxtm hnvtrym mmspxvt hlvym vyhy gvrlm jrym stym jsrh. ^41 kl jry hlvym btvk `xzt bny-ysr`l jrym `rbjym vsmnh vmgrsyhn. ^42 thyynh hjrym h`lh jyr jyr vmgrsyh $bybtyh kn lkl-hjrym h`lh. ^43 vytn yhvh lysr`l `t-kl-h`r& `sr nsbj ltt l`bvtm vyrsvh vysbv bh. ^44 vynx yhvh lhm m$byb kkl `sr-nsbj l`bvtm vl`-jmd `ys bpnyhm mkl-`ybyhm `t kl-`ybyhm ntn yhvh bydm. ^45 l`-npl dbr mkl hdbr h+vb `sr-dbr yhvh `l-byt ysr`l hkl b`. __________________________________________________________________ Chapter 22 ^1 `z yqr` yhvsj lr`vbny vlgdy vlx&y m+h mnsh. ^2 vy`mr `lyhm `tm smrtm `t kl-`sr &vh `tkm msh jbd yhvh vtsmjv bqvly lkl `sr-&vyty `tkm. ^3 l`-jzbtm `t-`xykm zh ymym rbym jd hyvm hzh vsmrtm `t-msmrt m&vt yhvh `lhykm. ^4 vjth hnyx yhvh `lhykm l`xykm k`sr dbr lhm vjth pnv vlkv lkm l`hlykm `l-`r& `xztkm `sr ntn lkm msh jbd yhvh bjbr hyrdn. ^5 rq smrv m`d ljsvt `t-hm&vh v`t-htvrh `sr &vh `tkm msh jbd- yhvh l`hbh `t-yhvh `lhykm vllkt bkl-drkyv vlsmr m&vtyv vldbqh- bv vljbdv bkl-lbbkm vbkl-npskm. ^6 vybrkm yhvsj vyslxm vylkv `l-`hlyhm. ^7 vlx&y sb+ hmnsh ntn msh bbsn vlx&yv ntn yhvsj jm-`xyhm mjbr hyrdn ymh vgm ky slxm yhvsj `l-`hlyhm vybrkm. ^8 vy`mr `lyhm l`mr bnk$ym rbym svbv `l-`hlykm vbmqnh rb-m`d bk$p vbzhb vbnxst vbbrzl vbslmvt hrbh m`d xlqv sll-`ybykm jm- `xykm. ^9 vysbv vylkv bny-r`vbn vbny-gd vx&y sb+ hmnsh m`t bny ysr`l mslh `sr b`r&-knjn llkt `l-`r& hgljd `l-`r& `xztm `sr n`xzv-bh jl-py yhvh byd-msh. ^10 vyb`v `l-glylvt hyrdn `sr b`r& knjn vybnv bny-r`vbn vbny-gd vx&y sb+ hmnsh sm mzbx jl-hyrdn mzbx gdvl lmr`h. ^11 vysmjv bny-ysr`l l`mr hnh bnv bny-r`vbn vbny-gd vx&y sb+ hmnsh `t-hmzbx `l-mvl `r& knjn `l-glylvt hyrdn `l-jbr bny ysr`l. ^12 vysmjv bny ysr`l vyqhlv kl-jdt bny-ysr`l slh ljlvt jlyhm l&b`. ^13 vyslxv bny-ysr`l `l-bny-r`vbn v`l-bny-gd v`l-x&y sb+-mnsh `l- `r& hgljd `t-pynx$ bn-`ljzr hkhn. ^14 vjsrh ns`ym jmv nsy` `xd nsy` `xd lbyt `b lkl m+vt ysr`l v`ys r`s byt-`bvtm hmh l`lpy ysr`l. ^15 vyb`v `l-bny-r`vbn v`l-bny-gd v`l-x&y sb+-mnsh `l-`r& hgljd vydbrv `tm l`mr. ^16 kh `mrv kl jdt yhvh mh-hmjl hzh `sr mjltm b`lhy ysr`l lsvb hyvm m`xry yhvh bbnvtkm lkm mzbx lmrdkm hyvm byhvh. ^17 hmj+-lnv `t-jvn pjvr `sr l`-h+hrnv mmnv jd hyvm hzh vyhy hngp bjdt yhvh. ^18 v`tm tsbv hyvm m`xry yhvh vhyh `tm tmrdv hyvm byhvh vmxr `l- kl-jdt ysr`l yq&p. ^19 v`k `m-+m`h `r& `xztkm jbrv lkm `l-`r& `xzt yhvh `sr skn-sm mskn yhvh vh`xzv btvknv vbyhvh `l-tmrdv v`tnv `l-tmrdv bbntkm lkm mzbx mbljdy mzbx yhvh `lhynv. ^20 hlv` jkn bn-zrx mjl mjl bxrm vjl-kl-jdt ysr`l hyh q&p vhv` `ys `xd l` gvj bjvnv. ^21 vyjnv bny-r`vbn vbny-gd vx&y sb+ hmnsh vydbrv `t-r`sy `lpy ysr`l. ^22 `l `lhym yhvh `l `lhym yhvh hv` ydj vysr`l hv` ydj `m-bmrd v`m-bmjl byhvh `l-tvsyjnv hyvm hzh. ^23 lbnvt lnv mzbx lsvb m`xry yhvh v`m-lhjlvt jlyv jvlh vmnxh v`m-ljsvt jlyv zbxy slmym yhvh hv` ybqs. ^24 v`m-l` md`gh mdbr jsynv `t-z`t l`mr mxr y`mrv bnykm lbnynv l`mr mh-lkm vlyhvh `lhy ysr`l. ^25 vgbvl ntn-yhvh bynnv vbynykm bny-r`vbn vbny-gd `t-hyrdn `yn- lkm xlq byhvh vhsbytv bnykm `t-bnynv lblty yr` `t-yhvh. ^26 vn`mr njsh-n` lnv lbnvt `t-hmzbx l` ljvlh vl` lzbx. ^27 ky jd hv` bynynv vbynykm vbyn drvtynv `xrynv ljbd `t-jbdt yhvh lpnyv bjlvtynv vbzbxynv vbslmynv vl`-y`mrv bnykm mxr lbnynv `yn-lkm xlq byhvh. ^28 vn`mr vhyh ky-y`mrv `lynv v`l-drtynv mxr v`mrnv r`v `t-tbnyt mzbx yhvh `sr-jsv `bvtynv l` ljvlh vl` lzbx ky-jd hv` bynynv vbynykm. ^29 xlylh lnv mmnv lmrd byhvh vlsvb hyvm m`xry yhvh lbnvt mzbx ljlh lmnxh vlzbx mlbd mzbx yhvh `lhynv `sr lpny msknv. ^30 vysmj pynx$ hkhn vnsy`y hjdh vr`sy `lpy ysr`l `sr `tv `t- hdbrym `sr dbrv bny-r`vbn vbny-gd vbny mnsh vyy+b bjynyhm. ^31 vy`mr pynx$ bn-`ljzr hkhn `l-bny-r`vbn v`l-bny-gd v`l-bny mnsh hyvm ydjnv ky-btvknv yhvh `sr l`-mjltm byhvh hmjl hzh `z h<m `t-bny ysr`l myd yhvh. ^32 vysb pynx$ bn-`ljzr hkhn vhnsy`ym m`t bny-r`vbn vm`t bny-gd m`r& hgljd `l-`r& knjn `l-bny ysr`l vysbv `vtm dbr. ^33 vyy+b hdbr bjyny bny ysr`l vybrkv `lhym bny ysr`l vl` `mrv ljlvt jlyhm l&b` lsxt `t-h`r& `sr bny-r`vbn vbny-gd ysbym bh. ^34 vyqr`v bny-r`vbn vbny-gd lmzbx ky jd hv` byntynv ky yhvh h`lhym. __________________________________________________________________ Chapter 23 ^1 vyhy mymym rbym `xry `sr-hnyx yhvh lysr`l mkl-`ybyhm m$byb vyhvsj zqn b` bymym. ^2 vyqr` yhvsj lkl-ysr`l lzqnyv vlr`syv vlsp+yv vls+ryv vy`mr `lhm `ny zqnty b`ty bymym. ^3 v`tm r`ytm `t kl-`sr jsh yhvh `lhykm lkl-hgvym h`lh mpnykm ky yhvh `lhykm hv` hnlxm lkm. ^4 r`v hplty lkm `t-hgvym hns`rym h`lh bnxlh lsb+ykm mn-hyrdn vkl-hgvym `sr hkrty vhym hgdvl mbv` hsms. ^5 vyhvh `lhykm hv` yhdpm mpnykm vhvrys `tm mlpnykm vyrstm `t- `r&m k`sr dbr yhvh `lhykm lkm. ^6 vxzqtm m`d lsmr vljsvt `t kl-hktvb b$pr tvrt msh lblty $vr- mmnv ymyn vsm`vl. ^7 lblty-bv` bgvym h`lh hns`rym h`lh `tkm vbsm `lhyhm l`-tzkyrv vl` tsbyjv vl` tjbdvm vl` tstxvv lhm. ^8 ky `m-byhvh `lhykm tdbqv k`sr jsytm jd hyvm hzh. ^9 vyvrs yhvh mpnykm gvym gdlym vj&vmym v`tm l`-jmd `ys bpnykm jd hyvm hzh. ^10 `ys-`xd mkm yrdp-`lp ky yhvh `lhykm hv` hnlxm lkm k`sr dbr lkm. ^11 vnsmrtm m`d lnpstykm l`hbh `t-yhvh `lhykm. ^12 ky `m-svb tsvbv vdbqtm bytr hgvym h`lh hns`rym h`lh `tkm vhtxtntm bhm vb`tm bhm vhm bkm. ^13 ydvj tdjv ky l` yv$yp yhvh `lhykm lhvrys `t-hgvym h`lh mlpnykm vhyv lkm lpx vlmvqs vls++ b&dykm vl&nnym bjynykm jd- `bdkm mjl h`dmh h+vbh hz`t `sr ntn lkm yhvh `lhykm. ^14 vhnh `nky hvlk hyvm bdrk kl-h`r& vydjtm bkl-lbbkm vbkl-npskm ky l`-npl dbr `xd mkl hdbrym h+vbym `sr dbr yhvh `lhykm jlykm hkl b`v lkm l`-npl mmnv dbr `xd. ^15 vhyh k`sr-b` jlykm kl-hdbr h+vb `sr dbr yhvh `lhykm `lykm kn yby` yhvh jlykm `t kl-hdbr hrj jd-hsmydv `vtkm mjl h`dmh h+vbh hz`t `sr ntn lkm yhvh `lhykm. ^16 bjbrkm `t-bryt yhvh `lhykm `sr &vh `tkm vhlktm vjbdtm `lhym `xrym vhstxvytm lhm vxrh `p-yhvh bkm v`bdtm mhrh mjl h`r& h+vbh `sr ntn lkm. __________________________________________________________________ Chapter 24 ^1 vy`$p yhvsj `t-kl-sb+y ysr`l skmh vyqr` lzqny ysr`l vlr`syv vlsp+yv vls+ryv vyty&bv lpny h`lhym. ^2 vy`mr yhvsj `l-kl-hjm kh-`mr yhvh `lhy ysr`l bjbr hnhr ysbv `bvtykm mjvlm trx `by `brhm v`by nxvr vyjbdv `lhym `xrym. ^3 v`qx `t-`bykm `t-`brhm mjbr hnhr v`vlk `vtv bkl-`r& knjn v`rb `t-zrjv v`tn-lv `t-y&xq. ^4 v`tn ly&xq `t-yjqb v`t-jsv v`tn ljsv `t-hr sjyr lrst `vtv vyjqb vbnyv yrdv m&rym. ^5 v`slx `t-msh v`t-`hrn v`gp `t-m&rym k`sr jsyty bqrbv v`xr hv&`ty `tkm. ^6 v`v&y` `t-`bvtykm mm&rym vtb`v hymh vyrdpv m&rym `xry `bvtykm brkb vbprsym ym-$vp. ^7 vy&jqv `l-yhvh vysm m`pl bynykm vbyn hm&rym vyb` jlyv `t-hym vyk$hv vtr`ynh jynykm `t `sr-jsyty bm&rym vtsbv bmdbr ymym rbym. ^8 v`b`h `tkm `l-`r& h`mry hyvsb bjbr hyrdn vylxmv `tkm v`tn `vtm bydkm vtyrsv `t-`r&m v`smydm mpnykm. ^9 vyqm blq bn-&pvr mlk mv`b vylxm bysr`l vyslx vyqr` lbljm bn- bjvr lqll `tkm. ^10 vl` `byty lsmj lbljm vybrk brvk `tkm v`&l `tkm mydv. ^11 vtjbrv `t-hyrdn vtb`v `l-yryxv vylxmv bkm bjly-yryxv h`mry vhprzy vhknjny vhxty vhgrgsy hxvy vhybv$y v`tn `vtm bydkm. ^12 v`slx lpnykm `t-h&rjh vtgrs `vtm mpnykm sny mlky h`mry l` bxrbk vl` bqstk. ^13 v`tn lkm `r& `sr l`-ygjt bh vjrym `sr l`-bnytm vtsbv bhm krmym vzytym `sr l`-n+jtm `tm `klym. ^14 vjth yr`v `t-yhvh vjbdv `tv btmym vb`mt vh$yrv `t-`lhym `sr jbdv `bvtykm bjbr hnhr vbm&rym vjbdv `t-yhvh. ^15 v`m rj bjynykm ljbd `t-yhvh bxrv lkm hyvm `t-my tjbdvn `m `t- `lhym `sr-jbdv `bvtykm `sr bjbr hnhr v`m `t-`lhy h`mry `sr `tm ysbym b`r&m v`nky vbyty njbd `t-yhvh. ^16 vyjn hjm vy`mr xlylh lnv mjzb `t-yhvh ljbd `lhym `xrym. ^17 ky yhvh `lhynv hv` hmjlh `tnv v`t-`bvtynv m`r& m&rym mbyt jbdym v`sr jsh ljynynv `t-h`tvt hgdlvt h`lh vysmrnv bkl-hdrk `sr hlknv bh vbkl hjmym `sr jbrnv bqrbm. ^18 vygrs yhvh `t-kl-hjmym v`t-h`mry ysb h`r& mpnynv gm-`nxnv njbd `t-yhvh ky-hv` `lhynv. ^19 vy`mr yhvsj `l-hjm l` tvklv ljbd `t-yhvh ky-`lhym qdsym hv` `l-qnv` hv` l`-ys` lpsjkm vlx+`vtykm. ^20 ky tjzbv `t-yhvh vjbdtm `lhy nkr vsb vhrj lkm vklh `tkm `xry `sr-hy+yb lkm. ^21 vy`mr hjm `l-yhvsj l` ky `t-yhvh njbd. ^22 vy`mr yhvsj `l-hjm jdym `tm bkm ky-`tm bxrtm lkm `t-yhvh ljbd `vtv vy`mrv jdym. ^23 vjth h$yrv `t-`lhy hnkr `sr bqrbkm vh+v `t-lbbkm `l-yhvh `lhy ysr`l. ^24 vy`mrv hjm `l-yhvsj `t-yhvh `lhynv njbd vbqvlv nsmj. ^25 vykrt yhvsj bryt ljm byvm hhv` vysm lv xq vmsp+ bskm. ^26 vyktb yhvsj `t-hdbrym h`lh b$pr tvrt `lhym vyqx `bn gdvlh vyqymh sm txt h`lh `sr bmqds yhvh. ^27 vy`mr yhvsj `l-kl-hjm hnh h`bn hz`t thyh-bnv ljdh ky-hy` smjh `t kl-`mry yhvh `sr dbr jmnv vhyth bkm ljdh pn-tkxsvn b`lhykm. ^28 vyslx yhvsj `t-hjm `ys lnxltv. ^29 vyhy `xry hdbrym h`lh vymt yhvsj bn-nvn jbd yhvh bn-m`h vjsr snym. ^30 vyqbrv `tv bgbvl nxltv btmnt-$rx `sr bhr-`prym m&pvn lhr- gjs. ^31 vyjbd ysr`l `t-yhvh kl ymy yhvsj vkl ymy hzqnym `sr h`rykv ymym `xry yhvsj v`sr ydjv `t kl-mjsh yhvh `sr jsh lysr`l. ^32 v`t-j&mvt yv$p `sr-hjlv bny-ysr`l mm&rym qbrv bskm bxlqt hsdh `sr qnh yjqb m`t bny-xmvr `by-skm bm`h qsy+h vyhyv lbny- yv$p lnxlh. ^33 v`ljzr bn-`hrn mt vyqbrv `tv bgbjt pynx$ bnv `sr ntn-lv bhr `prym. __________________________________________________________________ Judges __________________________________________________________________ Chapter 1 ^1 vyhy `xry mvt yhvsj vys`lv bny ysr`l byhvh l`mr my yjlh-lnv `l-hknjny btxlh lhlxm bv. ^2 vy`mr yhvh yhvdh yjlh hnh ntty `t-h`r& bydv. ^3 vy`mr yhvdh lsmjvn `xyv jlh `ty bgvrly vnlxmh bknjny vhlkty gm-`ny `tk bgvrlk vylk `tv smjvn. ^4 vyjl yhvdh vytn yhvh `t-hknjny vhprzy bydm vykvm bbzq jsrt `lpym `ys. ^5 vym&`v `t-`dny bzq bbzq vylxmv bv vykv `t-hknjny v`t-hprzy. ^6 vyn$ `dny bzq vyrdpv `xryv vy`xzv `tv vyq&&v `t-bhnvt ydyv vrglyv. ^7 vy`mr `dny-bzq sbjym mlkym bhnvt ydyhm vrglyhm mq&&ym hyv mlq+ym txt slxny k`sr jsyty kn slm-ly `lhym vyby`hv yrvslm vymt sm. ^8 vylxmv bny-yhvdh byrvslm vylkdv `vth vykvh lpy-xrb v`t-hjyr slxv b`s. ^9 v`xr yrdv bny yhvdh lhlxm bknjny yvsb hhr vhngb vhsplh. ^10 vylk yhvdh `l-hknjny hyvsb bxbrvn vsm-xbrvn lpnym qryt `rbj vykv `t-ssy v`t-`xymn v`t-tlmy. ^11 vylk msm `l-yvsby dbyr vsm-dbyr lpnym qryt-$pr. ^12 vy`mr klb `sr-ykh `t-qryt-$pr vlkdh vntty lv `t-jk$h bty l`sh. ^13 vylkdh jtny`l bn-qnz `xy klb hq+n mmnv vytn-lv `t-jk$h btv l`sh. ^14 vyhy bbv`h vt$ythv ls`vl m`t-`byh hsdh vt&nx mjl hxmvr vy`mr- lh klb mh-lk. ^15 vt`mr lv hbh-ly brkh ky `r& hngb nttny vntth ly glt mym vytn- lh klb `t glt jlyt v`t glt txtyt. ^16 vbny qyny xtn msh jlv mjyr htmrym `t-bny yhvdh mdbr yhvdh `sr bngb jrd vylk vysb `t-hjm. ^17 vylk yhvdh `t-smjvn `xyv vykv `t-hknjny yvsb &pt vyxrymv `vth vyqr` `t-sm-hjyr xrmh. ^18 vylkd yhvdh `t-jzh v`t-gbvlh v`t-`sqlvn v`t-gbvlh v`t-jqrvn v`t-gbvlh. ^19 vyhy yhvh `t-yhvdh vyrs `t-hhr ky l` lhvrys `t-ysby hjmq ky- rkb brzl lhm. ^20 vytnv lklb `t-xbrvn k`sr dbr msh vyvrs msm `t-slsh bny hjnq. ^21 v`t-hybv$y ysb yrvslm l` hvrysv bny bnymn vysb hybv$y `t-bny bnymn byrvslm jd hyvm hzh. ^22 vyjlv byt-yv$p gm-hm byt-`l vyhvh jmm. ^23 vytyrv byt-yv$p bbyt-`l vsm-hjyr lpnym lvz. ^24 vyr`v hsmrym `ys yv&` mn-hjyr vy`mrv lv hr`nv n` `t-mbv` hjyr vjsynv jmk x$d. ^25 vyr`m `t-mbv` hjyr vykv `t-hjyr lpy-xrb v`t-h`ys v`t-kl- mspxtv slxv. ^26 vylk h`ys `r& hxtym vybn jyr vyqr` smh lvz hv` smh jd hyvm hzh. ^27 vl`-hvrys mnsh `t-byt-s`n v`t-bnvtyh v`t-tjnk v`t-bntyh v`t- ysb dvr v`t-bnvtyh v`t-yvsby ybljm v`t-bntyh v`t-yvsby mgdv v`t- bnvtyh vyv`l hknjny lsbt b`r& hz`t. ^28 vyhy ky-xzq ysr`l vysm `t-hknjny lm$ vhvrys l` hvrysv. ^29 v`prym l` hvrys `t-hknjny hyvsb bgzr vysb hknjny bqrbv bgzr. ^30 zbvln l` hvrys `t-yvsby q+rvn v`t-yvsby nhll vysb hknjny bqrbv vyhyv lm$. ^31 `sr l` hvrys `t-ysby jkv v`t-yvsby &ydvn v`t-`xlb v`t-`kzyb v`t-xlbh v`t-`pyq v`t-rxb. ^32 vysb h`sry bqrb hknjny ysby h`r& ky l` hvrysv. ^33 nptly l`-hvrys `t-ysby byt-sms v`t-ysby byt-jnt vysb bqrb hknjny ysby h`r& vysby byt-sms vbyt jnt hyv lhm lm$. ^34 vylx&v h`mry `t-bny-dn hhrh ky-l` ntnv lrdt ljmq. ^35 vyv`l h`mry lsbt bhr-xr$ b`ylvn vbsjlbym vtkbd yd byt-yv$p vyhyv lm$. ^36 vgbvl h`mry mmjlh jqrbym mh$lj vmjlh. __________________________________________________________________ Chapter 2 ^1 vyjl ml`k-yhvh mn-hglgl `l-hbkym vy`mr `jlh `tkm mm&rym v`by` `tkm `l-h`r& `sr nsbjty l`btykm v`mr l`-`pr bryty `tkm ljvlm. ^2 v`tm l`-tkrtv bryt lyvsby h`r& hz`t mzbxvtyhm tt&vn vl`-smjtm bqly mh-z`t jsytm. ^3 vgm `mrty l`-`grs `vtm mpnykm vhyv lkm l&dym v`lhyhm yhyv lkm lmvqs. ^4 vyhy kdbr ml`k yhvh `t-hdbrym h`lh `l-kl-bny ysr`l vys`v hjm `t-qvlm vybkv. ^5 vyqr`v sm-hmqvm hhv` bkym vyzbxv-sm lyhvh. ^6 vyslx yhvsj `t-hjm vylkv bny-ysr`l `ys lnxltv lrst `t-h`r&. ^7 vyjbdv hjm `t-yhvh kl ymy yhvsj vkl ymy hzqnym `sr h`rykv ymym `xry yhvsvj `sr r`v `t kl-mjsh yhvh hgdvl `sr jsh lysr`l. ^8 vymt yhvsj bn-nvn jbd yhvh bn-m`h vjsr snym. ^9 vyqbrv `vtv bgbvl nxltv btmnt-xr$ bhr `prym m&pvn lhr-gjs. ^10 vgm kl-hdvr hhv` n`$pv `l-`bvtyv vyqm dvr `xr `xryhm `sr l`- ydjv `t-yhvh vgm `t-hmjsh `sr jsh lysr`l. ^11 vyjsv bny-ysr`l `t-hrj bjyny yhvh vyjbdv `t-hbjlym. ^12 vyjzbv `t-yhvh `lhy `bvtm hmv&y` `vtm m`r& m&rym vylkv `xry `lhym `xrym m`lhy hjmym `sr $bybvtyhm vystxvv lhm vykj$v `t- yhvh. ^13 vyjzbv `t-yhvh vyjbdv lbjl vljstrvt. ^14 vyxr-`p yhvh bysr`l vytnm byd-s$ym vys$v `vtm vymkrm byd `vybyhm m$byb vl`-yklv jvd ljmd lpny `vybyhm. ^15 bkl `sr y&`v yd-yhvh hyth-bm lrjh k`sr dbr yhvh vk`sr nsbj yhvh lhm vy&r lhm m`d. ^16 vyqm yhvh sp+ym vyvsyjvm myd s$yhm. ^17 vgm `l-sp+yhm l` smjv ky znv `xry `lhym `xrym vystxvv lhm $rv mhr mn-hdrk `sr hlkv `bvtm lsmj m&vt-yhvh l`-jsv kn. ^18 vky-hqym yhvh lhm sp+ym vhyh yhvh jm-hsp+ vhvsyjm myd `ybyhm kl ymy hsvp+ ky-ynxm yhvh mn`qtm mpny lx&yhm vdxqyhm. ^19 vhyh bmvt hsvp+ ysbv vhsxytv m`bvtm llkt `xry `lhym `xrym ljbdm vlhstxvt lhm l` hpylv mmjllyhm vmdrkm hqsh. ^20 vyxr-`p yhvh bysr`l vy`mr yjn `sr jbrv hgvy hzh `t-bryty `sr &vyty `t-`bvtm vl` smjv lqvly. ^21 gm-`ny l` `v$yp lhvrys `ys mpnyhm mn-hgvym `sr-jzb yhvsj vymt. ^22 lmjn n$vt bm `t-ysr`l hsmrym hm `t-drk yhvh llkt bm k`sr smrv `bvtm `m-l`. ^23 vynx yhvh `t-hgvym h`lh lblty hvrysm mhr vl` ntnm byd-yhvsj. __________________________________________________________________ Chapter 3 ^1 v`lh hgvym `sr hnyx yhvh ln$vt bm `t-ysr`l `t kl-`sr l`-ydjv `t kl-mlxmvt knjn. ^2 rq lmjn djt drvt bny-ysr`l llmdm mlxmh rq `sr-lpnym l` ydjvm. ^3 xmst $rny plstym vkl-hknjny vh&ydny vhxvy ysb hr hlbnvn mhr bjl xrmvn jd lbv` xmt. ^4 vyhyv ln$vt bm `t-ysr`l ldjt hysmjv `t-m&vt yhvh `sr-&vh `t- `bvtm byd-msh. ^5 vbny ysr`l ysbv bqrb hknjny hxty vh`mry vhprzy vhxvy vhybv$y. ^6 vyqxv `t-bnvtyhm lhm lnsym v`t-bnvtyhm ntnv lbnyhm vyjbdv `t- `lhyhm. ^7 vyjsv bny-ysr`l `t-hrj bjyny yhvh vyskxv `t-yhvh `lhyhm vyjbdv `t-hbjlym v`t-h`srvt. ^8 vyxr-`p yhvh bysr`l vymkrm byd kvsn rsjtym mlk `rm nhrym vyjbdv bny-ysr`l `t-kvsn rsjtym smnh snym. ^9 vyzjqv bny-ysr`l `l-yhvh vyqm yhvh mvsyj lbny ysr`l vyvsyjm `t jtny`l bn-qnz `xy klb hq+n mmnv. ^10 vthy jlyv rvx-yhvh vysp+ `t-ysr`l vy&` lmlxmh vytn yhvh bydv `t-kvsn rsjtym mlk `rm vtjz ydv jl kvsn rsjtym. ^11 vtsq+ h`r& `rbjym snh vymt jtny`l bn-qnz. ^12 vy$pv bny ysr`l ljsvt hrj bjyny yhvh vyxzq yhvh `t-jglvn mlk- mv`b jl-ysr`l jl ky-jsv `t-hrj bjyny yhvh. ^13 vy`$p `lyv `t-bny jmvn vjmlq vylk vyk `t-ysr`l vyyrsv `t-jyr htmrym. ^14 vyjbdv bny-ysr`l `t-jglvn mlk-mv`b smvnh jsrh snh. ^15 vyzjqv bny-ysr`l `l-yhvh vyqm yhvh lhm mvsyj `t-`hvd bn-gr` bn-hymyny `ys `+r yd-ymynv vyslxv bny-ysr`l bydv mnxh ljglvn mlk mv`b. ^16 vyjs lv `hvd xrb vlh sny pyvt gmd `rkh vyxgr `vth mtxt lmdyv jl yrk ymynv. ^17 vyqrb `t-hmnxh ljglvn mlk mv`b vjglvn `ys bry` m`d. ^18 vyhy k`sr klh lhqryb `t-hmnxh vyslx `t-hjm ns`y hmnxh. ^19 vhv` sb mn-hp$ylym `sr `t-hglgl vy`mr dbr-$tr ly `lyk hmlk vy`mr h$ vy&`v mjlyv kl-hjmdym jlyv. ^20 v`hvd b` `lyv vhv`-ysb bjlyt hmqrh `sr-lv lbdv vy`mr `hvd dbr-`lhym ly `lyk vyqm mjl hk$`. ^21 vyslx `hvd `t-yd sm`lv vyqx `t-hxrb mjl yrk ymynv vytqjh bb+nv. ^22 vyb` gm-hn&b `xr hlhb vy$gr hxlb bjd hlhb ky l` slp hxrb mb+nv vy&` hprsdnh. ^23 vy&` `hvd hm$drvnh vy$gr dltvt hjlyh bjdv vnjl. ^24 vhv` y&` vjbdyv b`v vyr`v vhnh dltvt hjlyh njlvt vy`mrv `k m$yk hv` `t-rglyv bxdr hmqrh. ^25 vyxylv jd-bvs vhnh `ynnv ptx dltvt hjlyh vyqxv `t-hmptx vyptxv vhnh `dnyhm npl `r&h mt. ^26 v`hvd nml+ jd htmhmhm vhv` jbr `t-hp$ylym vyml+ hsjyrth. ^27 vyhy bbv`v vytqj bsvpr bhr `prym vyrdv jmv bny-ysr`l mn-hhr vhv` lpnyhm. ^28 vy`mr `lhm rdpv `xry ky-ntn yhvh `t-`ybykm `t-mv`b bydkm vyrdv `xryv vylkdv `t-mjbrvt hyrdn lmv`b vl`-ntnv `ys ljbr. ^29 vykv `t-mv`b bjt hhy` kjsrt `lpym `ys kl-smn vkl-`ys xyl vl` nml+ `ys. ^30 vtknj mv`b byvm hhv` txt yd ysr`l vtsq+ h`r& smvnym snh. ^31 v`xryv hyh smgr bn-jnt vyk `t-plstym ss-m`vt `ys bmlmd hbqr vysj gm-hv` `t-ysr`l. __________________________________________________________________ Chapter 4 ^1 vy$pv bny ysr`l ljsvt hrj bjyny yhvh v`hvd mt. ^2 vymkrm yhvh byd ybyn mlk-knjn `sr mlk bx&vr vsr-&b`v $y$r` vhv` yvsb bxrst hgvym. ^3 vy&jqv bny-ysr`l `l-yhvh ky tsj m`vt rkb-brzl lv vhv` lx& `t- bny ysr`l bxzqh jsrym snh. ^4 vdbvrh `sh nby`h `st lpydvt hy` sp+h `t-ysr`l bjt hhy`. ^5 vhy` yvsbt txt-tmr dbvrh byn hrmh vbyn byt-`l bhr `prym vyjlv `lyh bny ysr`l lmsp+. ^6 vtslx vtqr` lbrq bn-`bynjm mqds nptly vt`mr `lyv hl` &vh yhvh `lhy-ysr`l lk vmskt bhr tbvr vlqxt jmk jsrt `lpym `ys mbny nptly vmbny zblvn. ^7 vmskty `lyk `l-nxl qysvn `t-$y$r` sr-&b` ybyn v`t-rkbv v`t- hmvnv vnttyhv bydk. ^8 vy`mr `lyh brq `m-tlky jmy vhlkty v`m-l` tlky jmy l` `lk. ^9 vt`mr hlk `lk jmk `p$ ky l` thyh tp`rtk jl-hdrk `sr `th hvlk ky byd-`sh ymkr yhvh `t-$y$r` vtqm dbvrh vtlk jm-brq qdsh. ^10 vyzjq brq `t-zbvln v`t-nptly qdsh vyjl brglyv jsrt `lpy `ys vtjl jmv dbvrh. ^11 vxbr hqyny nprd mqyn mbny xbb xtn msh vy+ `hlv jd-`lvn b&jnym `sr `t-qds. ^12 vygdv l$y$r` ky jlh brq bn-`bynjm hr-tbvr. ^13 vyzjq $y$r` `t-kl-rkbv tsj m`vt rkb brzl v`t-kl-hjm `sr `tv mxrst hgvym `l-nxl qysvn. ^14 vt`mr dbrh `l-brq qvm ky zh hyvm `sr ntn yhvh `t-$y$r` bydk hl` yhvh y&` lpnyk vyrd brq mhr tbvr vjsrt `lpym `ys `xryv. ^15 vyhm yhvh `t-$y$r` v`t-kl-hrkb v`t-kl-hmxnh lpy-xrb lpny brq vyrd $y$r` mjl hmrkbh vyn$ brglyv. ^16 vbrq rdp `xry hrkb v`xry hmxnh jd xrst hgvym vypl kl-mxnh $y$r` lpy-xrb l` ns`r jd-`xd. ^17 v$y$r` n$ brglyv `l-`hl yjl `st xbr hqyny ky slvm byn ybyn mlk-x&vr vbyn byt xbr hqyny. ^18 vt&` yjl lqr`t $y$r` vt`mr `lyv $vrh `dny $vrh `ly `l-tyr` vy$r `lyh h`hlh vtk$hv bsmykh. ^19 vy`mr `lyh hsqyny-n` mj+-mym ky &m`ty vtptx `t-n`vd hxlb vtsqhv vtk$hv. ^20 vy`mr `lyh jmd ptx h`hl vhyh `m-`ys ybv` vs`lk v`mr hys-ph `ys v`mrt `yn. ^21 vtqx yjl `st-xbr `t-ytd h`hl vtsm `t-hmqbt bydh vtbv` `lyv bl`+ vttqj `t-hytd brqtv vt&nx b`r& vhv`-nrdm vyjp vymt. ^22 vhnh brq rdp `t-$y$r` vt&` yjl lqr`tv vt`mr lv lk v`r`k `t- h`ys `sr-`th mbqs vyb` `lyh vhnh $y$r` npl mt vhytd brqtv. ^23 vyknj `lhym byvm hhv` `t ybyn mlk-knjn lpny bny ysr`l. ^24 vtlk yd bny-ysr`l hlvk vqsh jl ybyn mlk-knjn jd `sr hkrytv `t ybyn mlk-knjn. __________________________________________________________________ Chapter 5 ^1 vtsr dbvrh vbrq bn-`bynjm byvm hhv` l`mr. ^2 bprj prjvt bysr`l bhtndb jm brkv yhvh. ^3 smjv mlkym h`zynv rznym `nky lyhvh `nky `syrh `zmr lyhvh `lhy ysr`l. ^4 yhvh b&`tk msjyr b&jdk msdh `dvm `r& rjsh gm-smym n+pv gm- jbym n+pv mym. ^5 hrym nzlv mpny yhvh zh $yny mpny yhvh `lhy ysr`l. ^6 bymy smgr bn-jnt bymy yjl xdlv `rxvt vhlky ntybvt ylkv `rxvt jqlqlvt. ^7 xdlv przvn bysr`l xdlv jd sqmty dbvrh sqmty `m bysr`l. ^8 ybxr `lhym xdsym `z lxm sjrym mgn `m-yr`h vrmx b`rbjym `lp bysr`l. ^9 lby lxvqqy ysr`l hmtndbym bjm brkv yhvh. ^10 rkby `tnvt &xrvt ysby jl-mdyn vhlky jl-drk syxv. ^11 mqvl mx&&ym byn ms`bym sm ytnv &dqvt yhvh &dqt prznv bysr`l `z yrdv lsjrym jm-yhvh. ^12 jvry jvry dbvrh jvry jvry dbry-syr qvm brq vsbh sbyk bn- `bynjm. ^13 `z yrd sryd l`dyrym jm yhvh yrd-ly bgbvrym. ^14 mny `prym srsm bjmlq `xryk bnymyn bjmmyk mny mkyr yrdv mxqqym vmzbvln mskym bsb+ $pr. ^15 vsry bysskr jm-dbrh vysskr kn brq bjmq slx brglyv bplgvt r`vbn gdlym xqqy-lb. ^16 lmh ysbt byn hmsptym lsmj srqvt jdrym lplgvt r`vbn gdvlym xqry-lb. ^17 gljd bjbr hyrdn skn vdn lmh ygvr `nyvt `sr ysb lxvp ymym vjl mpr&yv yskvn. ^18 zblvn jm xrp npsv lmvt vnptly jl mrvmy sdh. ^19 b`v mlkym nlxmv `z nlxmv mlky knjn btjnk jl-my mgdv b&j k$p l` lqxv. ^20 mn-smym nlxmv hkvkbym mm$lvtm nlxmv jm-$y$r`. ^21 nxl qysvn grpm nxl qdvmym nxl qysvn tdrky npsy jz. ^22 `z hlmv jqby-$v$ mdhrvt dhrvt `byryv. ^23 `vrv mrvz `mr ml`k yhvh `rv `rvr ysbyh ky l`-b`v ljzrt yhvh ljzrt yhvh bgbvrym. ^24 tbrk mnsym yjl `st xbr hqyny mnsym b`hl tbrk. ^25 mym s`l xlb ntnh b$pl `dyrym hqrybh xm`h. ^26 ydh lytd tslxnh vymynh lhlmvt jmlym vhlmh $y$r` mxqh r`sv vmx&h vxlph rqtv. ^27 byn rglyh krj npl skb byn rglyh krj npl b`sr krj sm npl sdvd. ^28 bjd hxlvn nsqph vtybb `m $y$r` bjd h`snb mdvj bss rkbv lbv` mdvj `xrv pjmy mrkbvtyv. ^29 xkmvt srvtyh tjnynh `p-hy` tsyb `mryh lh. ^30 hl` ym&`v yxlqv sll rxm rxmtym lr`s gbr sll &bjym l$y$r` sll &bjym rqmh &bj rqmtym l&v`ry sll. ^31 kn y`bdv kl-`vybyk yhvh v`hbyv k&`t hsms bgbrtv vtsq+ h`r& `rbjym snh. __________________________________________________________________ Chapter 6 ^1 vyjsv bny-ysr`l hrj bjyny yhvh vytnm yhvh byd-mdyn sbj snym. ^2 vtjz yd-mdyn jl-ysr`l mpny mdyn jsv lhm bny ysr`l `t-hmnhrvt `sr bhrym v`t-hmjrvt v`t-hm&dvt. ^3 vhyh `m-zrj ysr`l vjlh mdyn vjmlq vbny-qdm vjlv jlyv. ^4 vyxnv jlyhm vysxytv `t-ybvl h`r& jd-bv`k jzh vl`-ys`yrv mxyh bysr`l vsh vsvr vxmvr. ^5 ky hm vmqnyhm yjlv v`hlyhm yb`v kdy-`rbh lrb vlhm vlgmlyhm `yn m$pr vyb`v b`r& lsxth. ^6 vydl ysr`l m`d mpny mdyn vyzjqv bny-ysr`l `l-yhvh. ^7 vyhy ky-zjqv bny-ysr`l `l-yhvh jl `dvt mdyn. ^8 vyslx yhvh `ys nby` `l-bny ysr`l vy`mr lhm kh-`mr yhvh `lhy ysr`l `nky hjlyty `tkm mm&rym v`&y` `tkm mbyt jbdym. ^9 v`&l `tkm myd m&rym vmyd kl-lx&ykm v`grs `vtm mpnykm v`tnh lkm `t-`r&m. ^10 v`mrh lkm `ny yhvh `lhykm l` tyr`v `t-`lhy h`mry `sr `tm yvsbym b`r&m vl` smjtm bqvly. ^11 vyb` ml`k yhvh vysb txt h`lh `sr bjprh `sr lyv`s `by hjzry vgdjvn bnv xb+ x+ym bgt lhny$ mpny mdyn. ^12 vyr` `lyv ml`k yhvh vy`mr `lyv yhvh jmk gbvr hxyl. ^13 vy`mr `lyv gdjvn by `dny vys yhvh jmnv vlmh m&`tnv kl-z`t v`yh kl-npl`tyv `sr $prv-lnv `bvtynv l`mr hl` mm&rym hjlnv yhvh vjth n+snv yhvh vytnnv bkp-mdyn. ^14 vypn `lyv yhvh vy`mr lk bkxk zh vhvsjt `t-ysr`l mkp mdyn hl` slxtyk. ^15 vy`mr `lyv by `dny bmh `vsyj `t-ysr`l hnh `lpy hdl bmnsh v`nky h&jyr bbyt `by. ^16 vy`mr `lyv yhvh ky `hyh jmk vhkyt `t-mdyn k`ys `xd. ^17 vy`mr `lyv `m-n` m&`ty xn bjynyk vjsyt ly `vt s`th mdbr jmy. ^18 `l-n` tms mzh jd-b`y `lyk vh&`ty `t-mnxty vhnxty lpnyk vy`mr `nky `sb jd svbk. ^19 vgdjvn b` vyjs gdy-jzym v`ypt-qmx m&vt hbsr sm b$l vhmrq sm bprvr vyv&` `lyv `l-txt h`lh vygs. ^20 vy`mr `lyv ml`k h`lhym qx `t-hbsr v`t-hm&vt vhnx `l-h$lj hlz v`t-hmrq spvk vyjs kn. ^21 vyslx ml`k yhvh `t-q&h hmsjnt `sr bydv vygj bbsr vbm&vt vtjl h`s mn-h&vr vt`kl `t-hbsr v`t-hm&vt vml`k yhvh hlk mjynyv. ^22 vyr` gdjvn ky-ml`k yhvh hv` vy`mr gdjvn `hh `dny yhvh ky-jl- kn r`yty ml`k yhvh pnym `l-pnym. ^23 vy`mr lv yhvh slvm lk `l-tyr` l` tmvt. ^24 vybn sm gdjvn mzbx lyhvh vyqr`-lv yhvh slvm jd hyvm hzh jvdnv bjprt `by hjzry. ^25 vyhy blylh hhv` vy`mr lv yhvh qx `t-pr-hsvr `sr l`byk vpr hsny sbj snym vhr$t `t-mzbx hbjl `sr l`byk v`t-h`srh `sr-jlyv tkrt. ^26 vbnyt mzbx lyhvh `lhyk jl r`s hmjvz hzh bmjrkh vlqxt `t-hpr hsny vhjlyt jvlh bj&y h`srh `sr tkrt. ^27 vyqx gdjvn jsrh `nsym mjbdyv vyjs k`sr dbr `lyv yhvh vyhy k`sr yr` `t-byt `byv v`t-`nsy hjyr mjsvt yvmm vyjs lylh. ^28 vyskymv `nsy hjyr bbqr vhnh nt& mzbx hbjl vh`srh `sr-jlyv krth v`t hpr hsny hjlh jl-hmzbx hbnvy. ^29 vy`mrv `ys `l-rjhv my jsh hdbr hzh vydrsv vybqsv vy`mrv gdjvn bn-yv`s jsh hdbr hzh. ^30 vy`mrv `nsy hjyr `l-yv`s hv&` `t-bnk vymt ky nt& `t-mzbx hbjl vky krt h`srh `sr-jlyv. ^31 vy`mr yv`s lkl `sr-jmdv jlyv h`tm trybvn lbjl `m-`tm tvsyjvn `vtv `sr yryb lv yvmt jd-hbqr `m-`lhym hv` yrb lv ky nt& `t- mzbxv. ^32 vyqr`-lv byvm-hhv` yrbjl l`mr yrb bv hbjl ky nt& `t-mzbxv. ^33 vkl-mdyn vjmlq vbny-qdm n`$pv yxdv vyjbrv vyxnv bjmq yzrj`l. ^34 vrvx yhvh lbsh `t-gdjvn vytqj bsvpr vyzjq `byjzr `xryv. ^35 vml`kym slx bkl-mnsh vyzjq gm-hv` `xryv vml`kym slx b`sr vbzblvn vbnptly vyjlv lqr`tm. ^36 vy`mr gdjvn `l-h`lhym `m-ysk mvsyj bydy `t-ysr`l k`sr dbrt. ^37 hnh `nky m&yg `t-gzt h&mr bgrn `m +l yhyh jl-hgzh lbdh vjl- kl-h`r& xrb vydjty ky-tvsyj bydy `t-ysr`l k`sr dbrt. ^38 vyhy-kn vyskm mmxrt vyzr `t-hgzh vym& +l mn-hgzh mlv` h$pl mym. ^39 vy`mr gdjvn `l-h`lhym `l-yxr `pk by v`dbrh `k hpjm `n$h n`- rq-hpjm bgzh yhy-n` xrb `l-hgzh lbdh vjl-kl-h`r& yhyh-+l. ^40 vyjs `lhym kn blylh hhv` vyhy-xrb `l-hgzh lbdh vjl-kl-h`r& hyh +l. __________________________________________________________________ Chapter 7 ^1 vyskm yrbjl hv` gdjvn vkl-hjm `sr `tv vyxnv jl-jyn xrd vmxnh mdyn hyh-lv m&pvn mgbjt hmvrh bjmq. ^2 vy`mr yhvh `l-gdjvn rb hjm `sr `tk mtty `t-mdyn bydm pn-ytp`r jly ysr`l l`mr ydy hvsyjh ly. ^3 vjth qr` n` b`zny hjm l`mr my-yr` vxrd ysb vy&pr mhr hgljd vysb mn-hjm jsrym vsnym `lp vjsrt `lpym ns`rv. ^4 vy`mr yhvh `l-gdjvn jvd hjm rb hvrd `vtm `l-hmym v`&rpnv lk sm vhyh `sr `mr `lyk zh ylk `tk hv` ylk `tk vkl `sr-`mr `lyk zh l`-ylk jmk hv` l` ylk. ^5 vyvrd `t-hjm `l-hmym vy`mr yhvh `l-gdjvn kl `sr-ylq blsvnv mn- hmym k`sr ylq hklb t&yg `vtv lbd vkl `sr-ykrj jl-brkyv lstvt. ^6 vyhy m$pr hmlqqym bydm `l-pyhm sls m`vt `ys vkl ytr hjm krjv jl-brkyhm lstvt mym. ^7 vy`mr yhvh `l-gdjvn bsls m`vt h`ys hmlqqym `vsyj `tkm vntty `t-mdyn bydk vkl-hjm ylkv `ys lmqmv. ^8 vyqxv `t-&dh hjm bydm v`t svprtyhm v`t kl-`ys ysr`l slx `ys l`hlyv vbsls-m`vt h`ys hxzyq vmxnh mdyn hyh lv mtxt bjmq. ^9 vyhy blylh hhv` vy`mr `lyv yhvh qvm rd bmxnh ky nttyv bydk. ^10 v`m-yr` `th lrdt rd `th vprh njrk `l-hmxnh. ^11 vsmjt mh-ydbrv v`xr txzqnh ydyk vyrdt bmxnh vyrd hv` vprh njrv `l-q&h hxmsym `sr bmxnh. ^12 vmdyn vjmlq vkl-bny-qdm nplym bjmq k`rbh lrb vlgmlyhm `yn m$pr kxvl sjl-spt hym lrb. ^13 vyb` gdjvn vhnh-`ys m$pr lrjhv xlvm vy`mr hnh xlvm xlmty vhnh &lvl lxm sjrym mthpk bmxnh mdyn vyb` jd-h`hl vykhv vypl vyhpkhv lmjlh vnpl h`hl. ^14 vyjn rjhv vy`mr `yn z`t blty `m-xrb gdjvn bn-yv`s `ys ysr`l ntn h`lhym bydv `t-mdyn v`t-kl-hmxnh. ^15 vyhy ksmj gdjvn `t-m$pr hxlvm v`t-sbrv vystxv vysb `l-mxnh ysr`l vy`mr qvmv ky-ntn yhvh bydkm `t-mxnh mdyn. ^16 vyx& `t-sls-m`vt h`ys slsh r`sym vytn svprvt byd-klm vkdym rqym vlpdym btvk hkdym. ^17 vy`mr `lyhm mmny tr`v vkn tjsv vhnh `nky b` bq&h hmxnh vhyh k`sr-`jsh kn tjsvn. ^18 vtqjty bsvpr `nky vkl-`sr `ty vtqjtm bsvprvt gm-`tm $bybvt kl-hmxnh v`mrtm lyhvh vlgdjvn. ^19 vyb` gdjvn vm`h-`ys `sr-`tv bq&h hmxnh r`s h`smrt htykvnh `k hqm hqymv `t-hsmrym vytqjv bsvprvt vnpv& hkdym `sr bydm. ^20 vytqjv slst hr`sym bsvprvt vysbrv hkdym vyxzyqv byd-sm`vlm blpdym vbyd-ymynm hsvprvt ltqvj vyqr`v xrb lyhvh vlgdjvn. ^21 vyjmdv `ys txtyv $byb lmxnh vyr& kl-hmxnh vyryjv vyny$v. ^22 vytqjv sls-m`vt hsvprvt vysm yhvh `t xrb `ys brjhv vbkl- hmxnh vyn$ hmxnh jd-byt hs+h &rrth jd spt-`bl mxvlh jl-+bt. ^23 vy&jq `ys-ysr`l mnptly vmn-`sr vmn-kl-mnsh vyrdpv `xry mdyn. ^24 vml`kym slx gdjvn bkl-hr `prym l`mr rdv lqr`t mdyn vlkdv lhm `t-hmym jd byt brh v`t-hyrdn vy&jq kl-`ys `prym vylkdv `t-hmym jd byt brh v`t-hyrdn. ^25 vylkdv sny-sry mdyn `t-jrb v`t-z`b vyhrgv `t-jvrb b&vr-jvrb v`t-z`b hrgv byqb-z`b vyrdpv `l-mdyn vr`s-jrb vz`b hby`v `l- gdjvn mjbr lyrdn. __________________________________________________________________ Chapter 8 ^1 vy`mrv `lyv `ys `prym mh-hdbr hzh jsyt lnv lblty qr`vt lnv ky hlkt lhlxm bmdyn vyrybvn `tv bxzqh. ^2 vy`mr `lyhm mh-jsyty jth kkm hlv` +vb jllvt `prym mb&yr `byjzr. ^3 bydkm ntn `lhym `t-sry mdyn `t-jrb v`t-z`b vmh-yklty jsvt kkm `z rpth rvxm mjlyv bdbrv hdbr hzh. ^4 vyb` gdjvn hyrdnh jbr hv` vsls-m`vt h`ys `sr `tv jypym vrdpym. ^5 vy`mr l`nsy $kvt tnv-n` kkrvt lxm ljm `sr brgly ky-jypym hm v`nky rdp `xry zbx v&lmnj mlky mdyn. ^6 vy`mr sry $kvt hkp zbx v&lmnj jth bydk ky-ntn l&b`k lxm. ^7 vy`mr gdjvn lkn btt yhvh `t-zbx v`t-&lmnj bydy vdsty `t-bsrkm `t-qv&y hmdbr v`t-hbrqnym. ^8 vyjl msm pnv`l vydbr `lyhm kz`t vyjnv `vtv `nsy pnv`l k`sr jnv `nsy $kvt. ^9 vy`mr gm-l`nsy pnv`l l`mr bsvby bslvm `t& `t-hmgdl hzh. ^10 vzbx v&lmnj bqrqr vmxnyhm jmm kxmst jsr `lp kl hnvtrym mkl mxnh bny-qdm vhnplym m`h vjsrym `lp `ys slp xrb. ^11 vyjl gdjvn drk hskvny b`hlym mqdm lnbx vygbhh vyk `t-hmxnh vhmxnh hyh b+x. ^12 vynv$v zbx v&lmnj vyrdp `xryhm vylkd `t-sny mlky mdyn `t-zbx v`t-&lmnj vkl-hmxnh hxryd. ^13 vysb gdjvn bn-yv`s mn-hmlxmh mlmjlh hxr$. ^14 vylkd-njr m`nsy $kvt vys`lhv vyktb `lyv `t-sry $kvt v`t- zqnyh sbjym vsbjh `ys. ^15 vyb` `l-`nsy $kvt vy`mr hnh zbx v&lmnj `sr xrptm `vty l`mr hkp zbx v&lmnj jth bydk ky ntn l`nsyk hyjpym lxm. ^16 vyqx `t-zqny hjyr v`t-qv&y hmdbr v`t-hbrqnym vydj bhm `t `nsy $kvt. ^17 v`t-mgdl pnv`l nt& vyhrg `t-`nsy hjyr. ^18 vy`mr `l-zbx v`l-&lmnj `yph h`nsym `sr hrgtm btbvr vy`mrv kmvk kmvhm `xd kt`r bny hmlk. ^19 vy`mr `xy bny-`my hm xy-yhvh lv hxytm `vtm l` hrgty `tkm. ^20 vy`mr lytr bkvrv qvm hrg `vtm vl`-slp hnjr xrbv ky yr` ky jvdnv njr. ^21 vy`mr zbx v&lmnj qvm `th vpgj-bnv ky k`ys gbvrtv vyqm gdjvn vyhrg `t-zbx v`t-&lmnj vyqx `t-hshrnym `sr b&v`ry gmlyhm. ^22 vy`mrv `ys-ysr`l `l-gdjvn msl-bnv gm-`th gm-bnk gm bn-bnk ky hvsjtnv myd mdyn. ^23 vy`mr `lhm gdjvn l`-`msl `ny bkm vl`-ymsl bny bkm yhvh ymsl bkm. ^24 vy`mr `lhm gdjvn `s`lh mkm s`lh vtnv-ly `ys nzm sllv ky-nzmy zhb lhm ky ysmj`lym hm. ^25 vy`mrv ntvn ntn vyprsv `t-hsmlh vyslykv smh `ys nzm sllv. ^26 vyhy msql nzmy hzhb `sr s`l `lp vsbj-m`vt zhb lbd mn-hshrnym vhn+pvt vbgdy h`rgmn sjl mlky mdyn vlbd mn-hjnqvt `sr b&v`ry gmlyhm. ^27 vyjs `vtv gdjvn l`pvd vy&g `vtv bjyrv bjprh vyznv kl-ysr`l `xryv sm vyhy lgdjvn vlbytv lmvqs. ^28 vyknj mdyn lpny bny ysr`l vl` y$pv ls`t r`sm vtsq+ h`r& `rbjym snh bymy gdjvn. ^29 vylk yrbjl bn-yv`s vysb bbytv. ^30 vlgdjvn hyv sbjym bnym y&`y yrkv ky-nsym rbvt hyv lv. ^31 vpylgsv `sr bskm yldh-lv gm-hy` bn vysm `t-smv `bymlk. ^32 vymt gdjvn bn-yv`s bsybh +vbh vyqbr bqbr yv`s `byv bjprh `by hjzry. ^33 vyhy k`sr mt gdjvn vysvbv bny ysr`l vyznv `xry hbjlym vysymv lhm bjl bryt l`lhym. ^34 vl` zkrv bny ysr`l `t-yhvh `lhyhm hm&yl `vtm myd kl-`ybyhm m$byb. ^35 vl`-jsv x$d jm-byt yrbjl gdjvn kkl-h+vbh `sr jsh jm-ysr`l. __________________________________________________________________ Chapter 9 ^1 vylk `bymlk bn-yrbjl skmh `l-`xy `mv vydbr `lyhm v`l-kl-mspxt byt-`by `mv l`mr. ^2 dbrv-n` b`zny kl-bjly skm mh-+vb lkm hmsl bkm sbjym `ys kl bny yrbjl `m-msl bkm `ys `xd vzkrtm ky-j&mkm vbsrkm `ny. ^3 vydbrv `xy-`mv jlyv b`zny kl-bjly skm `t kl-hdbrym h`lh vy+ lbm `xry `bymlk ky `mrv `xynv hv`. ^4 vytnv-lv sbjym k$p mbyt bjl bryt vyskr bhm `bymlk `nsym ryqym vpxzym vylkv `xryv. ^5 vyb` byt-`byv jprth vyhrg `t-`xyv bny-yrbjl sbjym `ys jl-`bn `xt vyvtr yvtm bn-yrbjl hq+n ky nxb`. ^6 vy`$pv kl-bjly skm vkl-byt mlv` vylkv vymlykv `t-`bymlk lmlk jm-`lvn m&b `sr bskm. ^7 vygdv lyvtm vylk vyjmd br`s hr-grzym vys` qvlv vyqr` vy`mr lhm smjv `ly bjly skm vysmj `lykm `lhym. ^8 hlvk hlkv hj&ym lmsx jlyhm mlk vy`mrv lzyt mlvkh jlynv. ^9 vy`mr lhm hzyt hxdlty `t-dsny `sr-by ykbdv `lhym v`nsym vhlkty lnvj jl-hj&ym. ^10 vy`mrv hj&ym lt`nh lky-`t mlky jlynv. ^11 vt`mr lhm ht`nh hxdlty `t-mtqy v`t-tnvbty h+vbh vhlkty lnvj jl-hj&ym. ^12 vy`mrv hj&ym lgpn lky-`t mlvky jlynv. ^13 vt`mr lhm hgpn hxdlty `t-tyrvsy hmsmx `lhym v`nsym vhlkty lnvj jl-hj&ym. ^14 vy`mrv kl-hj&ym `l-h`+d lk `th mlk-jlynv. ^15 vy`mr h`+d `l-hj&ym `m b`mt `tm msxym `ty lmlk jlykm b`v x$v b&ly v`m-`yn t&` `s mn-h`+d vt`kl `t-`rzy hlbnvn. ^16 vjth `m-b`mt vbtmym jsytm vtmlykv `t-`bymlk v`m-+vbh jsytm jm-yrbjl vjm-bytv v`m-kgmvl ydyv jsytm lv. ^17 `sr-nlxm `by jlykm vyslk `t-npsv mngd vy&l `tkm myd mdyn. ^18 v`tm qmtm jl-byt `by hyvm vthrgv `t-bnyv sbjym `ys jl-`bn `xt vtmlykv `t-`bymlk bn-`mtv jl-bjly skm ky `xykm hv`. ^19 v`m-b`mt vbtmym jsytm jm-yrbjl vjm-bytv hyvm hzh smxv b`bymlk vysmx gm-hv` bkm. ^20 v`m-`yn t&` `s m`bymlk vt`kl `t-bjly skm v`t-byt mlv` vt&` `s mbjly skm vmbyt mlv` vt`kl `t-`bymlk. ^21 vyn$ yvtm vybrx vylk b`rh vysb sm mpny `bymlk `xyv. ^22 vysr `bymlk jl-ysr`l sls snym. ^23 vyslx `lhym rvx rjh byn `bymlk vbyn bjly skm vybgdv bjly-skm b`bymlk. ^24 lbv` xm$ sbjym bny-yrbjl vdmm lsvm jl-`bymlk `xyhm `sr hrg `vtm vjl bjly skm `sr-xzqv `t-ydyv lhrg `t-`xyv. ^25 vysymv lv bjly skm m`rbym jl r`sy hhrym vygzlv `t kl-`sr- yjbr jlyhm bdrk vygd l`bymlk. ^26 vyb` gjl bn-jbd v`xyv vyjbrv bskm vyb+xv-bv bjly skm. ^27 vy&`v hsdh vyb&rv `t-krmyhm vydrkv vyjsv hlvlym vyb`v byt `lhyhm vy`klv vystv vyqllv `t-`bymlk. ^28 vy`mr gjl bn-jbd my-`bymlk vmy-skm ky njbdnv hl` bn-yrbjl vzbl pqydv jbdv `t-`nsy xmvr `by skm vmdvj njbdnv `nxnv. ^29 vmy ytn `t-hjm hzh bydy v`$yrh `t-`bymlk vy`mr l`bymlk rbh &b`k v&`h. ^30 vysmj zbl sr-hjyr `t-dbry gjl bn-jbd vyxr `pv. ^31 vyslx ml`kym `l-`bymlk btrmh l`mr hnh gjl bn-jbd v`xyv b`ym skmh vhnm &rym `t-hjyr jlyk. ^32 vjth qvm lylh `th vhjm `sr-`tk v`rb bsdh. ^33 vhyh bbqr kzrx hsms tskym vps+t jl-hjyr vhnh-hv` vhjm `sr- `tv y&`ym `lyk vjsyt lv k`sr tm&` ydk. ^34 vyqm `bymlk vkl-hjm `sr-jmv lylh vy`rbv jl-skm `rbjh r`sym. ^35 vy&` gjl bn-jbd vyjmd ptx sjr hjyr vyqm `bymlk vhjm `sr-`tv mn-hm`rb. ^36 vyr`-gjl `t-hjm vy`mr `l-zbl hnh-jm yvrd mr`sy hhrym vy`mr `lyv zbl `t &l hhrym `th r`h k`nsym. ^37 vy$p jvd gjl ldbr vy`mr hnh-jm yvrdym mjm +bvr h`r& vr`s-`xd b` mdrk `lvn mjvnnym. ^38 vy`mr `lyv zbl `yh `pv` pyk `sr t`mr my `bymlk ky njbdnv hl` zh hjm `sr m`$th bv &`-n` jth vhlxm bv. ^39 vy&` gjl lpny bjly skm vylxm b`bymlk. ^40 vyrdphv `bymlk vyn$ mpnyv vyplv xllym rbym jd-ptx hsjr. ^41 vysb `bymlk b`rvmh vygrs zbl `t-gjl v`t-`xyv msbt bskm. ^42 vyhy mmxrt vy&` hjm hsdh vygdv l`bymlk. ^43 vyqx `t-hjm vyx&m lslsh r`sym vy`rb bsdh vyr` vhnh hjm y&` mn-hjyr vyqm jlyhm vykm. ^44 v`bymlk vhr`sym `sr jmv ps+v vyjmdv ptx sjr hjyr vsny hr`sym ps+v jl-kl-`sr bsdh vykvm. ^45 v`bymlk nlxm bjyr kl hyvm hhv` vylkd `t-hjyr v`t-hjm `sr-bh hrg vyt& `t-hjyr vyzrjh mlx. ^46 vysmjv kl-bjly mgdl-skm vyb`v `l-&ryx byt `l bryt. ^47 vygd l`bymlk ky htqb&v kl-bjly mgdl-skm. ^48 vyjl `bymlk hr-&lmvn hv` vkl-hjm `sr-`tv vyqx `bymlk `t- hqrdmvt bydv vykrt svkt j&ym vys`h vysm jl-skmv vy`mr `l-hjm `sr-jmv mh r`ytm jsyty mhrv jsv kmvny. ^49 vykrtv gm-kl-hjm `ys svkh vylkv `xry `bymlk vysymv jl-h&ryx vy&ytv jlyhm `t-h&ryx b`s vymtv gm kl-`nsy mgdl-skm k`lp `ys v`sh. ^50 vylk `bymlk `l-tb& vyxn btb& vylkdh. ^51 vmgdl-jz hyh btvk-hjyr vyn$v smh kl-h`nsym vhnsym vkl bjly hjyr vy$grv bjdm vyjlv jl-gg hmgdl. ^52 vyb` `bymlk jd-hmgdl vylxm bv vygs jd-ptx hmgdl lsrpv b`s. ^53 vtslk `sh `xt plx rkb jl-r`s `bymlk vtr& `t-glgltv. ^54 vyqr` mhrh `l-hnjr ns` klyv vy`mr lv slp xrbk vmvttny pn- y`mrv ly `sh hrgthv vydqrhv njrv vymt. ^55 vyr`v `ys-ysr`l ky mt `bymlk vylkv `ys lmqmv. ^56 vysb `lhym `t rjt `bymlk `sr jsh l`byv lhrg `t-sbjym `xyv. ^57 v`t kl-rjt `nsy skm hsyb `lhym br`sm vtb` `lyhm qllt yvtm bn- yrbjl. __________________________________________________________________ Chapter 10 ^1 vyqm `xry `bymlk lhvsyj `t-ysr`l tvlj bn-pv`h bn-dvdv `ys ysskr vhv`-ysb bsmyr bhr `prym. ^2 vysp+ `t-ysr`l jsrym vsls snh vymt vyqbr bsmyr. ^3 vyqm `xryv y`yr hgljdy vysp+ `t-ysr`l jsrym vstym snh. ^4 vyhy-lv slsym bnym rkbym jl-slsym jyrym vslsym jyrym lhm lhm yqr`v xvt y`yr jd hyvm hzh `sr b`r& hgljd. ^5 vymt y`yr vyqbr bqmvn. ^6 vy$pv bny ysr`l ljsvt hrj bjyny yhvh vyjbdv `t-hbjlym v`t- hjstrvt v`t-`lhy `rm v`t-`lhy &ydvn v`t `lhy mv`b v`t `lhy bny- jmvn v`t `lhy plstym vyjzbv `t-yhvh vl` jbdvhv. ^7 vyxr-`p yhvh bysr`l vymkrm byd-plstym vbyd bny jmvn. ^8 vyrj&v vyr&&v `t-bny ysr`l bsnh hhy` smnh jsrh snh `t-kl-bny ysr`l `sr bjbr hyrdn b`r& h`mry `sr bgljd. ^9 vyjbrv bny-jmvn `t-hyrdn lhlxm gm-byhvdh vbbnymyn vbbyt `prym vt&r lysr`l m`d. ^10 vyzjqv bny ysr`l `l-yhvh l`mr x+`nv lk vky jzbnv `t-`lhynv vnjbd `t-hbjlym. ^11 vy`mr yhvh `l-bny ysr`l hl` mm&rym vmn-h`mry vmn-bny jmvn vmn-plstym. ^12 v&ydvnym vjmlq vmjvn lx&v `tkm vt&jqv `ly v`vsyjh `tkm mydm. ^13 v`tm jzbtm `vty vtjbdv `lhym `xrym lkn l`-`v$yp lhvsyj `tkm. ^14 lkv vzjqv `l-h`lhym `sr bxrtm bm hmh yvsyjv lkm bjt &rtkm. ^15 vy`mrv bny-ysr`l `l-yhvh x+`nv jsh-`th lnv kkl-h+vb bjynyk `k h&ylnv n` hyvm hzh. ^16 vy$yrv `t-`lhy hnkr mqrbm vyjbdv `t-yhvh vtq&r npsv bjml ysr`l. ^17 vy&jqv bny jmvn vyxnv bgljd vy`$pv bny ysr`l vyxnv bm&ph. ^18 vy`mrv hjm sry gljd `ys `l-rjhv my h`ys `sr yxl lhlxm bbny jmvn yhyh lr`s lkl ysby gljd. __________________________________________________________________ Chapter 11 ^1 vyptx hgljdy hyh gbvr xyl vhv` bn-`sh zvnh vyvld gljd `t- yptx. ^2 vtld `st-gljd lv bnym vygdlv bny-h`sh vygrsv `t-yptx vy`mrv lv l`-tnxl bbyt-`bynv ky bn-`sh `xrt `th. ^3 vybrx yptx mpny `xyv vysb b`r& +vb vytlq+v `l-yptx `nsym ryqym vy&`v jmv. ^4 vyhy mymym vylxmv bny-jmvn jm-ysr`l. ^5 vyhy k`sr-nlxmv bny-jmvn jm-ysr`l vylkv zqny gljd lqxt `t- yptx m`r& +vb. ^6 vy`mrv lyptx lkh vhyyth lnv lq&yn vnlxmh bbny jmvn. ^7 vy`mr yptx lzqny gljd hl` `tm sn`tm `vty vtgrsvny mbyt `by vmdvj b`tm `ly jth k`sr &r lkm. ^8 vy`mrv zqny gljd `l-yptx lkn jth sbnv `lyk vhlkt jmnv vnlxmt bbny jmvn vhyyt lnv lr`s lkl ysby gljd. ^9 vy`mr yptx `l-zqny gljd `m-msybym `tm `vty lhlxm bbny jmvn vntn yhvh `vtm lpny `nky `hyh lkm lr`s. ^10 vy`mrv zqny-gljd `l-yptx yhvh yhyh smj bynvtynv `m-l` kdbrk kn njsh. ^11 vylk yptx jm-zqny gljd vysymv hjm `vtv jlyhm lr`s vlq&yn vydbr yptx `t-kl-dbryv lpny yhvh bm&ph. ^12 vyslx yptx ml`kym `l-mlk bny-jmvn l`mr mh-ly vlk ky-b`t `ly lhlxm b`r&y. ^13 vy`mr mlk bny-jmvn `l-ml`ky yptx ky-lqx ysr`l `t-`r&y bjlvtv mm&rym m`rnvn vjd-hybq vjd-hyrdn vjth hsybh `thn bslvm. ^14 vyv$p jvd yptx vyslx ml`kym `l-mlk bny jmvn. ^15 vy`mr lv kh `mr yptx l`-lqx ysr`l `t-`r& mv`b v`t-`r& bny jmvn. ^16 ky bjlvtm mm&rym vylk ysr`l bmdbr jd-ym-$vp vyb` qdsh. ^17 vyslx ysr`l ml`kym `l-mlk `dvm l`mr `jbrh-n` b`r&k vl` smj mlk `dvm vgm `l-mlk mv`b slx vl` `bh vysb ysr`l bqds. ^18 vylk bmdbr vy$b `t-`r& `dvm v`t-`r& mv`b vyb` mmzrx-sms l`r& mv`b vyxnvn bjbr `rnvn vl`-b`v bgbvl mv`b ky `rnvn gbvl mv`b. ^19 vyslx ysr`l ml`kym `l-$yxvn mlk-h`mry mlk xsbvn vy`mr lv ysr`l njbrh-n` b`r&k jd-mqvmy. ^20 vl`-h`myn $yxvn `t-ysr`l jbr bgblv vy`$p $yxvn `t-kl-jmv vyxnv byh&h vylxm jm-ysr`l. ^21 vytn yhvh `lhy-ysr`l `t-$yxvn v`t-kl-jmv byd ysr`l vykvm vyyrs ysr`l `t kl-`r& h`mry yvsb h`r& hhy`. ^22 vyyrsv `t kl-gbvl h`mry m`rnvn vjd-hybq vmn-hmdbr vjd-hyrdn. ^23 vjth yhvh `lhy ysr`l hvrys `t-h`mry mpny jmv ysr`l v`th tyrsnv. ^24 hl` `t `sr yvrysk kmvs `lhyk `vtv tyrs v`t kl-`sr hvrys yhvh `lhynv mpnynv `vtv nyrs. ^25 vjth h+vb +vb `th mblq bn-&pvr mlk mv`b hrvb rb jm-ysr`l `m- nlxm nlxm bm. ^26 bsbt ysr`l bxsbvn vbbnvtyh vbjrjvr vbbnvtyh vbkl-hjrym `sr jl-ydy `rnvn sls m`vt snh vmdvj l`-h<m bjt hhy`. ^27 v`nky l`-x+`ty lk v`th jsh `ty rjh lhlxm by ysp+ yhvh hsp+ hyvm byn bny ysr`l vbyn bny jmvn. ^28 vl` smj mlk bny jmvn `l-dbry yptx `sr slx `lyv. ^29 vthy jl-yptx rvx yhvh vyjbr `t-hgljd v`t-mnsh vyjbr `t-m&ph gljd vmm&ph gljd jbr bny jmvn. ^30 vydr yptx ndr lyhvh vy`mr `m-ntvn ttn `t-bny jmvn bydy. ^31 vhyh hyv&` `sr y&` mdlty byty lqr`ty bsvby bslvm mbny jmvn vhyh lyhvh vhjlythv jvlh. ^32 vyjbr yptx `l-bny jmvn lhlxm bm vytnm yhvh bydv. ^33 vykm mjrvjr vjd-bv`k mnyt jsrym jyr vjd `bl krmym mkh gdvlh m`d vyknjv bny jmvn mpny bny ysr`l. ^34 vyb` yptx hm&ph `l-bytv vhnh btv y&`t lqr`tv btpym vbmxlvt vrq hy` yxydh `yn-lv mmnv bn `v-bt. ^35 vyhy kr`vtv `vth vyqrj `t-bgdyv vy`mr `hh bty hkrj hkrjtny v`t hyyt bjkry v`nky p&yty-py `l-yhvh vl` `vkl lsvb. ^36 vt`mr `lyv `by p&yth `t-pyk `l-yhvh jsh ly k`sr y&` mpyk `xry `sr jsh lk yhvh nqmvt m`ybyk mbny jmvn. ^37 vt`mr `l-`byh yjsh ly hdbr hzh hrph mmny snym xdsym v`lkh vyrdty jl-hhrym v`bkh jl-btvly `nky vrjyty. ^38 vy`mr lky vyslx `vth sny xdsym vtlk hy` vrjvtyh vtbk jl- btvlyh jl-hhrym. ^39 vyhy mq& snym xdsym vtsb `l-`byh vyjs lh `t-ndrv `sr ndr vhy` l`-ydjh `ys vthy-xq bysr`l. ^40 mymym ymymh tlknh bnvt ysr`l ltnvt lbt-yptx hgljdy `rbjt ymym bsnh. __________________________________________________________________ Chapter 12 ^1 vy&jq `ys `prym vyjbr &pvnh vy`mrv lyptx mdvj jbrt lhlxm bbny- jmvn vlnv l` qr`t llkt jmk bytk nsrp jlyk b`s. ^2 vy`mr yptx `lyhm `ys ryb hyyty `ny vjmy vbny-jmvn m`d v`zjq `tkm vl`-hvsjtm `vty mydm. ^3 v`r`h ky-`ynk mvsyj v`symh npsy bkpy v`jbrh `l-bny jmvn vytnm yhvh bydy vlmh jlytm `ly hyvm hzh lhlxm by. ^4 vyqb& yptx `t-kl-`nsy gljd vylxm `t-`prym vykv `nsy gljd `t- `prym ky `mrv ply+y `prym `tm gljd btvk `prym btvk mnsh. ^5 vylkd gljd `t-mjbrvt hyrdn l`prym vhyh ky y`mrv ply+y `prym `jbrh vy`mrv lv `nsy-gljd h`prty `th vy`mr l`. ^6 vy`mrv lv `mr-n` sblt vy`mr $blt vl` ykyn ldbr kn vy`xzv `vtv vysx+vhv `l-mjbrvt hyrdn vypl bjt hhy` m`prym `rbjym vsnym `lp. ^7 vysp+ yptx `t-ysr`l ss snym vymt yptx hgljdy vyqbr bjry gljd. ^8 vysp+ `xryv `t-ysr`l `b&n mbyt lxm. ^9 vyhy-lv slsym bnym vslsym bnvt slx hxv&h vslsym bnvt hby` lbnyv mn-hxv& vysp+ `t-ysr`l sbj snym. ^10 vymt `b&n vyqbr bbyt lxm. ^11 vysp+ `xryv `t-ysr`l `ylvn hzbvlny vysp+ `t-ysr`l jsr snym. ^12 vymt `lvn hzbvlny vyqbr b`ylvn b`r& zbvln. ^13 vysp+ `xryv `t-ysr`l jbdvn bn-hll hprjtvny. ^14 vyhy-lv `rbjym bnym vslsym bny bnym rkbym jl-sbjym jyrm vysp+ `t-ysr`l smnh snym. ^15 vymt jbdvn bn-hll hprjtvny vyqbr bprjtvn b`r& `prym bhr hjmlqy. __________________________________________________________________ Chapter 13 ^1 vy$pv bny ysr`l ljsvt hrj bjyny yhvh vytnm yhvh byd-plstym `rbjym snh. ^2 vyhy `ys `xd m&rjh mmspxt hdny vsmv mnvx v`stv jqrh vl` yldh. ^3 vyr` ml`k-yhvh `l-h`sh vy`mr `lyh hnh-n` `t-jqrh vl` yldt vhryt vyldt bn. ^4 vjth hsmry n` v`l-tsty yyn vskr v`l-t`kly kl-+m`. ^5 ky hnk hrh vyldt bn vmvrh l`-yjlh jl-r`sv ky-nzyr `lhym yhyh hnjr mn-hb+n vhv` yxl lhvsyj `t-ysr`l myd plstym. ^6 vtb` h`sh vt`mr l`ysh l`mr `ys h`lhym b` `ly vmr`hv kmr`h ml`k h`lhym nvr` m`d vl` s`ltyhv `y-mzh hv` v`t-smv l`-hgyd ly. ^7 vy`mr ly hnk hrh vyldt bn vjth `l-tsty yyn vskr v`l-t`kly kl- +m`h ky-nzyr `lhym yhyh hnjr mn-hb+n jd-yvm mvtv. ^8 vyjtr mnvx `l-yhvh vy`mr by `dvny `ys h`lhym `sr slxt ybv`-n` jvd `lynv vyvrnv mh-njsh lnjr hyvld. ^9 vysmj h`lhym bqvl mnvx vyb` ml`k h`lhym jvd `l-h`sh vhy` yvsbt bsdh vmnvx `ysh `yn jmh. ^10 vtmhr h`sh vtr& vtgd l`ysh vt`mr `lyv hnh nr`h `ly h`ys `sr- b` byvm `ly. ^11 vyqm vylk mnvx `xry `stv vyb` `l-h`ys vy`mr lv h`th h`ys `sr- dbrt `l-h`sh vy`mr `ny. ^12 vy`mr mnvx jth yb` dbryk mh-yhyh msp+-hnjr vmjshv. ^13 vy`mr ml`k yhvh `l-mnvx mkl `sr-`mrty `l-h`sh tsmr. ^14 mkl `sr-y&` mgpn hyyn l` t`kl vyyn vskr `l-tst vkl-+m`h `l- t`kl kl `sr-&vytyh tsmr. ^15 vy`mr mnvx `l-ml`k yhvh nj&rh-n` `vtk vnjsh lpnyk gdy jzym. ^16 vy`mr ml`k yhvh `l-mnvx `m-tj&rny l`-`kl blxmk v`m-tjsh jlh lyhvh tjlnh ky l`-ydj mnvx ky-ml`k yhvh hv`. ^17 vy`mr mnvx `l-ml`k yhvh my smk ky-yb` dbryk vkbdnvk. ^18 vy`mr lv ml`k yhvh lmh zh ts`l lsmy vhv`-pl`y. ^19 vyqx mnvx `t-gdy hjzym v`t-hmnxh vyjl jl-h&vr lyhvh vmpl` ljsvt vmnvx v`stv r`ym. ^20 vyhy bjlvt hlhb mjl hmzbx hsmymh vyjl ml`k-yhvh blhb hmzbx vmnvx v`stv r`ym vyplv jl-pnyhm `r&h. ^21 vl`-y$p jvd ml`k yhvh lhr`h `l-mnvx v`l-`stv `z ydj mnvx ky- ml`k yhvh hv`. ^22 vy`mr mnvx `l-`stv mvt nmvt ky `lhym r`ynv. ^23 vt`mr lv `stv lv xp& yhvh lhmytnv l`-lqx mydnv jlh vmnxh vl` hr`nv `t-kl-`lh vkjt l` hsmyjnv kz`t. ^24 vtld h`sh bn vtqr` `t-smv smsvn vygdl hnjr vybrkhv yhvh. ^25 vtxl rvx yhvh lpjmv bmxnh-dn byn &rjh vbyn `st`l. __________________________________________________________________ Chapter 14 ^1 vyrd smsvn tmnth vyr` `sh btmnth mbnvt plstym. ^2 vyjl vygd l`byv vl`mv vy`mr `sh r`yty btmnth mbnvt plstym vjth qxv-`vth ly l`sh. ^3 vy`mr lv `byv v`mv h`yn bbnvt `xyk vbkl-jmy `sh ky-`th hvlk lqxt `sh mplstym hjrlym vy`mr smsvn `l-`byv `vth qx-ly ky-hy` ysrh bjyny. ^4 v`byv v`mv l` ydjv ky myhvh hy` ky-t`nh hv`-mbqs mplstym vbjt hhy` plstym mslym bysr`l. ^5 vyrd smsvn v`byv v`mv tmnth vyb`v jd-krmy tmnth vhnh kpyr `ryvt s`g lqr`tv. ^6 vt&lx jlyv rvx yhvh vys$jhv ks$j hgdy vm`vmh `yn bydv vl` hgyd l`byv vl`mv `t `sr jsh. ^7 vyrd vydbr l`sh vtysr bjyny smsvn. ^8 vysb mymym lqxth vy$r lr`vt `t mplt h`ryh vhnh jdt dbvrym bgvyt h`ryh vdbs. ^9 vyrdhv `l-kpyv vylk hlvk v`kl vylk `l-`byv v`l-`mv vytn lhm vy`klv vl`-hgyd lhm ky mgvyt h`ryh rdh hdbs. ^10 vyrd `byhv `l-h`sh vyjs sm smsvn msth ky kn yjsv hbxvrym. ^11 vyhy kr`vtm `vtv vyqxv slsym mrjym vyhyv `tv. ^12 vy`mr lhm smsvn `xvdh-n` lkm xydh `m-hgd tgydv `vth ly sbjt ymy hmsth vm&`tm vntty lkm slsym $dynym vslsym xlpt bgdym. ^13 v`m-l` tvklv lhgyd ly vnttm `tm ly slsym $dynym vslsym xlypvt bgdym vy`mrv lv xvdh xydtk vnsmjnh. ^14 vy`mr lhm mh`kl y&` m`kl vmjz y&` mtvq vl` yklv lhgyd hxydh slst ymym. ^15 vyhy byvm hsbyjy vy`mrv l`st-smsvn pty `t-`ysk vygd-lnv `t- hxydh pn-nsrp `vtk v`t-byt `byk b`s hlyrsnv qr`tm lnv hl`. ^16 vtbk `st smsvn jlyv vt`mr rq-sn`tny vl` `hbtny hxydh xdt lbny jmy vly l` hgdth vy`mr lh hnh l`by vl`my l` hgdty vlk `gyd. ^17 vtbk jlyv sbjt hymym `sr-hyh lhm hmsth vyhy byvm hsbyjy vygd- lh ky h&yqthv vtgd hxydh lbny jmh. ^18 vy`mrv lv `nsy hjyr byvm hsbyjy b+rm yb` hxr$h mh-mtvq mdbs vmh jz m`ry vy`mr lhm lvl` xrstm bjglty l` m&`tm xydty. ^19 vt&lx jlyv rvx yhvh vyrd `sqlvn vyk mhm slsym `ys vyqx `t- xly&vtm vytn hxlypvt lmgydy hxydh vyxr `pv vyjl byt `byhv. ^20 vthy `st smsvn lmrjhv `sr rjh lv. __________________________________________________________________ Chapter 15 ^1 vyhy mymym bymy q&yr-x+ym vypqd smsvn `t-`stv bgdy jzym vy`mr `b`h `l-`sty hxdrh vl`-ntnv `byh lbv`. ^2 vy`mr `byh `mr `mrty ky-sn` sn`th v`tnnh lmrjk hl` `xth hq+nh +vbh mmnh thy-n` lk txtyh. ^3 vy`mr lhm smsvn nqyty hpjm mplstym ky-jsh `ny jmm rjh. ^4 vylk smsvn vylkd sls-m`vt svjlym vyqx lpdym vypn znb `l-znb vysm lpyd `xd byn-sny hznbvt btvk. ^5 vybjr-`s blpydym vyslx bqmvt plstym vybjr mgdys vjd-qmh vjd- krm zyt. ^6 vy`mrv plstym my jsh z`t vy`mrv smsvn xtn htmny ky lqx `t- `stv vytnh lmrjhv vyjlv plstym vysrpv `vth v`t-`byh b`s. ^7 vy`mr lhm smsvn `m-tjsvn kz`t ky `m-nqmty bkm v`xr `xdl. ^8 vyk `vtm svq jl-yrk mkh gdvlh vyrd vysb b$jyp $lj jy+m. ^9 vyjlv plstym vyxnv byhvdh vyn+sv blxy. ^10 vy`mrv `ys yhvdh lmh jlytm jlynv vy`mrv l`$vr `t-smsvn jlynv ljsvt lv k`sr jsh lnv. ^11 vyrdv slst `lpym `ys myhvdh `l-$jyp $lj jy+m vy`mrv lsmsvn hl` ydjt ky-mslym bnv plstym vmh-z`t jsyt lnv vy`mr lhm k`sr jsv ly kn jsyty lhm. ^12 vy`mrv lv l`$rk yrdnv lttk byd-plstym vy`mr lhm smsvn hsbjv ly pn-tpgjvn by `tm. ^13 vy`mrv lv l`mr l` ky-`$r n`$rk vntnvk bydm vhmt l` nmytk vy`$rhv bsnym jbtym xdsym vyjlvhv mn-h$lj. ^14 hv`-b` jd-lxy vplstym hryjv lqr`tv vt&lx jlyv rvx yhvh vthyynh hjbtym `sr jl-zrvjvtyv kpstym `sr bjrv b`s vym$v `$vryv mjl ydyv. ^15 vym&` lxy-xmvr +ryh vyslx ydv vyqxh vyk-bh `lp `ys. ^16 vy`mr smsvn blxy hxmvr xmvr xmrtym blxy hxmvr hkyty `lp `ys. ^17 vyhy kkltv ldbr vyslk hlxy mydv vyqr` lmqvm hhv` rmt lxy. ^18 vy&m` m`d vyqr` `l-yhvh vy`mr `th ntt byd-jbdk `t-htsvjh hgdlh hz`t vjth `mvt b&m` vnplty byd hjrlym. ^19 vybqj `lhym `t-hmkts `sr-blxy vy&`v mmnv mym vyst vtsb rvxv vyxy jl-kn qr` smh jyn hqvr` `sr blxy jd hyvm hzh. ^20 vysp+ `t-ysr`l bymy plstym jsrym snh. __________________________________________________________________ Chapter 16 ^1 vylk smsvn jzth vyr`-sm `sh zvnh vyb` `lyh. ^2 ljztym l`mr b` smsvn hnh vy$bv vy`rbv-lv kl-hlylh bsjr hjyr vytxrsv kl-hlylh l`mr jd-`vr hbqr vhrgnhv. ^3 vyskb smsvn jd-x&y hlylh vyqm bx&y hlylh vy`xz bdltvt sjr- hjyr vbsty hmzvzvt vy$jm jm-hbryx vysm jl-ktpyv vyjlm `l-r`s hhr `sr jl-pny xbrvn. ^4 vyhy `xry-kn vy`hb `sh bnxl srq vsmh dlylh. ^5 vyjlv `lyh $rny plstym vy`mrv lh pty `vtv vr`y bmh kxv gdvl vbmh nvkl lv v`$rnhv ljntv v`nxnv ntn-lk `ys `lp vm`h k$p. ^6 vt`mr dlylh `l-smsvn hgydh-n` ly bmh kxk gdvl vbmh t`$r ljnvtk. ^7 vy`mr `lyh smsvn `m-y`$rny bsbjh ytrym lxym `sr l`-xrbv vxlyty vhyyty k`xd h`dm. ^8 vyjlv-lh $rny plstym sbjh ytrym lxym `sr l`-xrbv vt`$rhv bhm. ^9 vh`rb ysb lh bxdr vt`mr `lyv plstym jlyk smsvn vyntq `t- hytrym k`sr yntq ptyl-hnjrt bhryxv `s vl` nvdj kxv. ^10 vt`mr dlylh `l-smsvn hnh htlt by vtdbr `ly kzbym jth hgydh- n` ly bmh t`$r. ^11 vy`mr `lyh `m-`$vr y`$rvny bjbtym xdsym `sr l`-njsh bhm ml`kh vxlyty vhyyty k`xd h`dm. ^12 vtqx dlylh jbtym xdsym vt`$rhv bhm vt`mr `lyv plstym jlyk smsvn vh`rb ysb bxdr vyntqm mjl zrjtyv kxv+. ^13 vt`mr dlylh `l-smsvn jd-hnh htlt by vtdbr `ly kzbym hgydh ly bmh t`$r vy`mr `lyh `m-t`rgy `t-sbj mxlpvt r`sy jm-hm$kt. ^14 vttqj bytd vt`mr `lyv plstym jlyk smsvn vyyq& msntv vy$j `t- hytd h`rg v`t-hm$kt. ^15 vt`mr `lyv `yk t`mr `hbtyk vlbk `yn `ty zh sls pjmym htlt by vl`-hgdt ly bmh kxk gdvl. ^16 vyhy ky-h&yqh lv bdbryh kl-hymym vt`l&hv vtq&r npsv lmvt. ^17 vygd-lh `t-kl-lbv vy`mr lh mvrh l`-jlh jl-r`sy ky-nzyr `lhym `ny mb+n `my `m-glxty v$r mmny kxy vxlyty vhyyty kkl-h`dm. ^18 vtr` dlylh ky-hgyd lh `t-kl-lbv vtslx vtqr` l$rny plstym l`mr jlv hpjm ky-hgyd lh `t-kl-lbv vjlv `lyh $rny plstym vyjlv hk$p bydm. ^19 vtysnhv jl-brkyh vtqr` l`ys vtglx `t-sbj mxlpvt r`sv vtxl ljnvtv vy$r kxv mjlyv. ^20 vt`mr plstym jlyk smsvn vyq& msntv vy`mr `&` kpjm bpjm v`njr vhv` l` ydj ky yhvh $r mjlyv. ^21 vy`xzvhv plstym vynqrv `t-jynyv vyvrydv `vtv jzth vy`$rvhv bnxstym vyhy +vxn bbyt h`$yrym. ^22 vyxl sjr-r`sv l&mx k`sr glx. ^23 v$rny plstym n`$pv lzbx zbx-gdvl ldgvn `lhyhm vlsmxh vy`mrv ntn `lhynv bydnv `t smsvn `vybynv. ^24 vyr`v `tv hjm vyhllv `t-`lhyhm ky `mrv ntn `lhynv bydnv `t- `vybnv v`t mxryb `r&nv v`sr hrbh `t-xllynv. ^25 vyhy ky +vb lbm vy`mrv qr`v lsmsvn vysxq-lnv vyqr`v lsmsvn mbyt h`$yrym vy&xq lpnyhm vyjmydv `vtv byn hjmvdym. ^26 vy`mr smsvn `l-hnjr hmxzyq bydv hnyxh `vty vhymsny `t-hjmdym `sr hbyt nkvn jlyhm v`sjn jlyhm. ^27 vhbyt ml` h`nsym vhnsym vsmh kl $rny plstym vjl-hgg kslst `lpym `ys v`sh hr`ym bsxvq smsvn. ^28 vyqr` smsvn `l-yhvh vy`mr `dny yhvh zkrny n` vxzqny n` `k hpjm hzh h`lhym v`nqmh nqm-`xt msty jyny mplstym. ^29 vylpt smsvn `t-sny jmvdy htvk `sr hbyt nkvn jlyhm vy$mk jlyhm `xd bymynv v`xd bsm`lv. ^30 vy`mr smsvn tmvt npsy jm-plstym vy+ bkx vypl hbyt jl-h$rnym vjl-kl-hjm `sr-bv vyhyv hmtym `sr hmyt bmvtv rbym m`sr hmyt bxyyv. ^31 vyrdv `xyv vkl-byt `byhv vys`v `tv vyjlv vyqbrv `vtv byn &rjh vbyn `st`l bqbr mnvx `byv vhv` sp+ `t-ysr`l jsrym snh. __________________________________________________________________ Chapter 17 ^1 vyhy-`ys mhr-`prym vsmv mykyhv. ^2 vy`mr l`mv `lp vm`h hk$p `sr lqx-lk v`ty `lyt vgm `mrt b`zny hnh-hk$p `ty `ny lqxtyv vt`mr `mv brvk bny lyhvh. ^3 vysb `t-`lp-vm`h hk$p l`mv vt`mr `mv hqds hqdsty `t-hk$p lyhvh mydy lbny ljsvt p$l vm$kh vjth `sybnv lk. ^4 vysb `t-hk$p l`mv vtqx `mv m`tym k$p vttnhv l&vrp vyjshv p$l vm$kh vyhy bbyt mykyhv. ^5 vh`ys mykh lv byt `lhym vyjs `pvd vtrpym vyml` `t-yd `xd mbnyv vyhy-lv lkhn. ^6 bymym hhm `yn mlk bysr`l `ys hysr bjynyv yjsh. ^7 vyhy-njr mbyt lxm yhvdh mmspxt yhvdh vhv` lvy vhv` gr-sm. ^8 vylk h`ys mhjyr mbyt lxm yhvdh lgvr b`sr ym&` vyb` hr-`prym jd-byt mykh ljsvt drkv. ^9 vy`mr-lv mykh m`yn tbv` vy`mr `lyv lvy `nky mbyt lxm yhvdh v`nky hlk lgvr b`sr `m&`. ^10 vy`mr lv mykh sbh jmdy vhyh-ly l`b vlkhn v`nky `tn-lk jsrt k$p lymym vjrk bgdym vmxytk vylk hlvy. ^11 vyv`l hlvy lsbt `t-h`ys vyhy hnjr lv k`xd mbnyv. ^12 vyml` mykh `t-yd hlvy vyhy-lv hnjr lkhn vyhy bbyt mykh. ^13 vy`mr mykh jth ydjty ky-yy+yb yhvh ly ky hyh-ly hlvy lkhn. __________________________________________________________________ Chapter 18 ^1 bymym hhm `yn mlk bysr`l vbymym hhm sb+ hdny mbqs-lv nxlh lsbt ky l`-nplh lv jd-hyvm hhv` btvk-sb+y ysr`l bnxlh. ^2 vyslxv bny-dn mmspxtm xmsh `nsym mq&vtm `nsym bny-xyl m&rjh vm`st`l lrgl `t-h`r& vlxqrh vy`mrv `lhm lkv xqrv `t-h`r& vyb`v hr-`prym jd-byt mykh vylynv sm. ^3 hmh jm-byt mykh vhmh hkyrv `t-qvl hnjr hlvy vy$vrv sm vy`mrv lv my-hby`k hlm vmh-`th jsh bzh vmh-lk ph. ^4 vy`mr `lhm kzh vkzh jsh ly mykh vyskrny v`hy-lv lkhn. ^5 vy`mrv lv s`l-n` b`lhym vndjh ht&lyx drknv `sr `nxnv hlkym jlyh. ^6 vy`mr lhm hkhn lkv lslvm nkx yhvh drkkm `sr tlkv-bh. ^7 vylkv xmst h`nsym vyb`v lysh vyr`v `t-hjm `sr-bqrbh yvsbt- lb+x kmsp+ &dnym sq+ vb+x v`yn-mklym dbr b`r& yvrs j&r vrxqym hmh m&dnym vdbr `yn-lhm jm-`dm. ^8 vyb`v `l-`xyhm &rjh v`st`l vy`mrv lhm `xyhm mh `tm. ^9 vy`mrv qvmh vnjlh jlyhm ky r`ynv `t-h`r& vhnh +vbh m`d v`tm mxsym `l-tj&lv llkt lb` lrst `t-h`r&. ^10 kb`km tb`v `l-jm b+x vh`r& rxbt ydym ky-ntnh `lhym bydkm mqvm `sr `yn-sm mx$vr kl-dbr `sr b`r&. ^11 vy$jv msm mmspxt hdny m&rjh vm`st`l ss-m`vt `ys xgvr kly mlxmh. ^12 vyjlv vyxnv bqryt yjrym byhvdh jl-kn qr`v lmqvm hhv` mxnh-dn jd hyvm hzh hnh `xry qryt yjrym. ^13 vyjbrv msm hr-`prym vyb`v jd-byt mykh. ^14 vyjnv xmst h`nsym hhlkym lrgl `t-h`r& lys vy`mrv `l-`xyhm hydjtm ky ys bbtym h`lh `pvd vtrpym vp$l vm$kh vjth djv mh- tjsv. ^15 vy$vrv smh vyb`v `l-byt-hnjr hlvy byt mykh vys`lv-lv lslvm. ^16 vss-m`vt `ys xgvrym kly mlxmtm n&bym ptx hsjr `sr mbny-dn. ^17 vyjlv xmst h`nsym hhlkym lrgl `t-h`r& b`v smh lqxv `t-hp$l v`t-h`pvd v`t-htrpym v`t-hm$kh vhkhn n&b ptx hsjr vss-m`vt h`ys hxgvr kly hmlxmh. ^18 v`lh b`v byt mykh vyqxv `t-p$l h`pvd v`t-htrpym v`t-hm$kh vy`mr `lyhm hkhn mh `tm jsym. ^19 vy`mrv lv hxrs sym-ydk jl-pyk vlk jmnv vhyh-lnv l`b vlkhn h+vb hyvtk khn lbyt `ys `xd `v hyvtk khn lsb+ vlmspxh bysr`l. ^20 vyy+b lb hkhn vyqx `t-h`pvd v`t-htrpym v`t-hp$l vyb` bqrb hjm. ^21 vypnv vylkv vysymv `t-h+p v`t-hmqnh v`t-hkbvdh lpnyhm. ^22 hmh hrxyqv mbyt mykh vh`nsym `sr bbtym `sr jm-byt mykh nzjqv vydbyqv `t-bny-dn. ^23 vyqr`v `l-bny-dn vy$bv pnyhm vy`mrv lmykh mh-lk ky nzjqt. ^24 vy`mr `t-`lhy `sr-jsyty lqxtm v`t-hkhn vtlkv vmh-ly jvd vmh- zh t`mrv `ly mh-lk. ^25 vy`mrv `lyv bny-dn `l-tsmj qvlk jmnv pn-ypgjv bkm `nsym mry nps v`$pth npsk vnps bytk. ^26 vylkv bny-dn ldrkm vyr` mykh ky-xzqym hmh mmnv vypn vysb `l- bytv. ^27 vhmh lqxv `t `sr-jsh mykh v`t-hkhn `sr hyh-lv vyb`v jl-lys jl-jm sq+ vb+x vykv `vtm lpy-xrb v`t-hjyr srpv b`s. ^28 v`yn m&yl ky rxvqh-hy` m&ydvn vdbr `yn-lhm jm-`dm vhy` bjmq `sr lbyt-rxvb vybnv `t-hjyr vysbv bh. ^29 vyqr`v sm-hjyr dn bsm dn `byhm `sr yvld lysr`l v`vlm lys sm- hjyr lr`snh. ^30 vyqymv lhm bny-dn `t-hp$l vyhvntn bn-grsm bn-mnsh hv` vbnyv hyv khnym lsb+ hdny jd-yvm glvt h`r&. ^31 vysymv lhm `t-p$l mykh `sr jsh kl-ymy hyvt byt-h`lhym bslh. __________________________________________________________________ Chapter 19 ^1 vyhy bymym hhm vmlk `yn bysr`l vyhy `ys lvy gr byrkty hr- `prym vyqx-lv `sh pylgs mbyt lxm yhvdh. ^2 vtznh jlyv pylgsv vtlk m`tv `l-byt `byh `l-byt lxm yhvdh vthy- sm ymym `rbjh xdsym. ^3 vyqm `ysh vylk `xryh ldbr jl-lbh lhsybv vnjrv jmv v&md xmrym vtby`hv byt `byh vyr`hv `by hnjrh vysmx lqr`tv. ^4 vyxzq-bv xtnv `by hnjrh vysb `tv slst ymym vy`klv vystv vylynv sm. ^5 vyhy byvm hrbyjy vyskymv bbqr vyqm llkt vy`mr `by hnjrh `l- xtnv $jd lbk pt-lxm v`xr tlkv. ^6 vysbv vy`klv snyhm yxdv vystv vy`mr `by hnjrh `l-h`ys hv`l-n` vlyn vy+b lbk. ^7 vyqm h`ys llkt vyp&r-bv xtnv vysb vyln sm. ^8 vyskm bbqr byvm hxmysy llkt vy`mr `by hnjrh $jd-n` lbbk vhtmhmhv jd-n+vt hyvm vy`klv snyhm. ^9 vyqm h`ys llkt hv` vpylgsv vnjrv vy`mr lv xtnv `by hnjrh hnh n` rph hyvm ljrb lynv-n` hnh xnvt hyvm lyn ph vyy+b lbbk vhskmtm mxr ldrkkm vhlkt l`hlk. ^10 vl`-`bh h`ys llvn vyqm vylk vyb` jd-nkx ybv$ hy` yrvslm vjmv &md xmvrym xbvsym vpylgsv jmv. ^11 hm jm-ybv$ vhyvm rd m`d vy`mr hnjr `l-`dnyv lkh-n` vn$vrh `l- jyr-hybv$y hz`t vnlyn bh. ^12 vy`mr `lyv `dnyv l` n$vr `l-jyr nkry `sr l`-mbny ysr`l hnh vjbrnv jd-gbjh. ^13 vy`mr lnjrv lk vnqrbh b`xd hmqmvt vlnv bgbjh `v brmh. ^14 vyjbrv vylkv vtb` lhm hsms `&l hgbjh `sr lbnymn. ^15 vy$rv sm lbv` llvn bgbjh vyb` vysb brxvb hjyr v`yn `ys m`$p- `vtm hbyth llvn. ^16 vhnh `ys zqn b` mn-mjshv mn-hsdh bjrb vh`ys mhr `prym vhv`- gr bgbjh v`nsy hmqvm bny ymyny. ^17 vys` jynyv vyr` `t-h`ys h`rx brxb hjyr vy`mr h`ys hzqn `nh tlk vm`yn tbv`. ^18 vy`mr `lyv jbrym `nxnv mbyt-lxm yhvdh jd-yrkty hr-`prym msm `nky v`lk jd-byt lxm yhvdh v`t-byt yhvh `ny hlk v`yn `ys m`$p `vty hbyth. ^19 vgm-tbn gm-m$pv` ys lxmvrynv vgm lxm vyyn ys-ly vl`mtk vlnjr jm-jbdyk `yn mx$vr kl-dbr. ^20 vy`mr h`ys hzqn slvm lk rq kl-mx$vrk jly rq brxvb `l-tln. ^21 vyby`hv lbytv vybvl lxmvrym vyrx&v rglyhm vy`klv vystv. ^22 hmh my+ybym `t-lbm vhnh `nsy hjyr `nsy bny-blyjl n$bv `t- hbyt mtdpqym jl-hdlt vy`mrv `l-h`ys bjl hbyt hzqn l`mr hv&` `t- h`ys `sr-b` `l-bytk vndjnv. ^23 vy&` `lyhm h`ys bjl hbyt vy`mr `lhm `l-`xy `l-trjv n` `xry `sr-b` h`ys hzh `l-byty `l-tjsv `t-hnblh hz`t. ^24 hnh bty hbtvlh vpylgshv `v&y`h-n` `vtm vjnv `vtm vjsv lhm h+vb bjynykm vl`ys hzh l` tjsv dbr hnblh hz`t. ^25 vl`-`bv h`nsym lsmj lv vyxzq h`ys bpylgsv vy&` `lyhm hxv& vydjv `vth vytjllv-bh kl-hlylh jd-hbqr vyslxvh bjlvt hsxr. ^26 vtb` h`sh lpnvt hbqr vtpl ptx byt-h`ys `sr-`dvnyh sm jd- h`vr. ^27 vyqm `dnyh bbqr vyptx dltvt hbyt vy&` llkt ldrkv vhnh h`sh pylgsv nplt ptx hbyt vydyh jl-h$p. ^28 vy`mr `lyh qvmy vnlkh v`yn jnh vyqxh jl-hxmvr vyqm h`ys vylk lmqmv. ^29 vyb` `l-bytv vyqx `t-hm`klt vyxzq bpylgsv vyntxh lj&myh lsnym jsr ntxym vyslxh bkl gbvl ysr`l. ^30 vhyh kl-hr`h v`mr l`-nhyth vl`-nr`th kz`t lmyvm jlvt bny- ysr`l m`r& m&rym jd hyvm hzh symv-lkm jlyh j&v vdbrv. __________________________________________________________________ Chapter 20 ^1 vy&`v kl-bny ysr`l vtqhl hjdh k`ys `xd lmdn vjd-b`r sbj v`r& hgljd `l-yhvh hm&ph. ^2 vyty&bv pnvt kl-hjm kl sb+y ysr`l bqhl jm h`lhym `rbj m`vt `lp `ys rgly slp xrb. ^3 vysmjv bny bnymn ky-jlv bny-ysr`l hm&ph vy`mrv bny ysr`l dbrv `ykh nhyth hrjh hz`t. ^4 vyjn h`ys hlvy `ys h`sh hnr&xh vy`mr hgbjth `sr lbnymn b`ty `ny vpylgsy llvn. ^5 vyqmv jly bjly hgbjh vy$bv jly `t-hbyt lylh `vty dmv lhrg v`t- pylgsy jnv vtmt. ^6 v`xz bpylgsy v`ntxh v`slxh bkl-sdh nxlt ysr`l ky jsv zmh vnblh bysr`l. ^7 hnh klkm bny ysr`l hbv lkm dbr vj&h hlm. ^8 vyqm kl-hjm k`ys `xd l`mr l` nlk `ys l`hlv vl` n$vr `ys lbytv. ^9 vjth zh hdbr `sr njsh lgbjh jlyh bgvrl. ^10 vlqxnv jsrh `nsym lm`h lkl sb+y ysr`l vm`h l`lp v`lp lrbbh lqxt &dh ljm ljsvt lbv`m lgbj bnymn kkl-hnblh `sr jsh bysr`l. ^11 vy`$p kl-`ys ysr`l `l-hjyr k`ys `xd xbrym. ^12 vyslxv sb+y ysr`l `nsym bkl-sb+y bnymn l`mr mh hrjh hz`t `sr nhyth bkm. ^13 vjth tnv `t-h`nsym bny-blyjl `sr bgbjh vnmytm vnbjrh rjh mysr`l vl` `bv bnymn lsmj bqvl `xyhm bny-ysr`l. ^14 vy`$pv bny-bnymn mn-hjrym hgbjth l&`t lmlxmh jm-bny ysr`l. ^15 vytpqdv bny bnymn byvm hhv` mhjrym jsrym vssh `lp `ys slp xrb lbd mysby hgbjh htpqdv sbj m`vt `ys bxvr. ^16 mkl hjm hzh sbj m`vt `ys bxvr `+r yd-ymynv kl-zh qlj b`bn `l- hsjrh vl` yx+`. ^17 v`ys ysr`l htpqdv lbd mbnymn `rbj m`vt `lp `ys slp xrb kl-zh `ys mlxmh. ^18 vyqmv vyjlv byt-`l vys`lv b`lhym vy`mrv bny ysr`l my yjlh- lnv btxlh lmlxmh jm-bny bnymn vy`mr yhvh yhvdh btxlh. ^19 vyqvmv bny-ysr`l bbqr vyxnv jl-hgbjh. ^20 vy&` `ys ysr`l lmlxmh jm-bnymn vyjrkv `tm `ys-ysr`l mlxmh `l- hgbjh. ^21 vy&`v bny-bnymn mn-hgbjh vysxytv bysr`l byvm hhv` snym vjsrym `lp `ys `r&h. ^22 vytxzq hjm `ys ysr`l vy$pv ljrk mlxmh bmqvm `sr-jrkv sm byvm hr`svn. ^23 vyjlv bny-ysr`l vybkv lpny-yhvh jd-hjrb vys`lv byhvh l`mr h`v$yp lgst lmlxmh jm-bny bnymn `xy vy`mr yhvh jlv `lyv. ^24 vyqrbv bny-ysr`l `l-bny bnymn byvm hsny. ^25 vy&` bnymn lqr`tm mn-hgbjh byvm hsny vysxytv bbny ysr`l jvd smnt jsr `lp `ys `r&h kl-`lh slpy xrb. ^26 vyjlv kl-bny ysr`l vkl-hjm vyb`v byt-`l vybkv vysbv sm lpny yhvh vy&vmv byvm-hhv` jd-hjrb vyjlv jlvt vslmym lpny yhvh. ^27 vys`lv bny-ysr`l byhvh vsm `rvn bryt h`lhym bymym hhm. ^28 vpynx$ bn-`ljzr bn-`hrn jmd lpnyv bymym hhm l`mr h`v$p jvd l&`t lmlxmh jm-bny-bnymn `xy `m-`xdl vy`mr yhvh jlv ky mxr `tnnv bydk. ^29 vysm ysr`l `rbym `l-hgbjh $byb. ^30 vyjlv bny-ysr`l `l-bny bnymn byvm hslysy vyjrkv `l-hgbjh kpjm bpjm. ^31 vy&`v bny-bnymn lqr`t hjm hntqv mn-hjyr vyxlv lhkvt mhjm xllym kpjm bpjm bm$lvt `sr `xt jlh byt-`l v`xt gbjth bsdh kslsym `ys bysr`l. ^32 vy`mrv bny bnymn ngpym hm lpnynv kbr`snh vbny ysr`l `mrv nnv$h vntqnhv mn-hjyr `l-hm$lvt. ^33 vkl `ys ysr`l qmv mmqvmv vyjrkv bbjl tmr v`rb ysr`l mgyx mmqmv mmjrh-gbj. ^34 vyb`v mngd lgbjh jsrt `lpym `ys bxvr mkl-ysr`l vhmlxmh kbdh vhm l` ydjv ky-ngjt jlyhm hrjh. ^35 vygp yhvh `t-bnymn lpny ysr`l vysxytv bny ysr`l bbnymn byvm hhv` jsrym vxmsh `lp vm`h `ys kl-`lh slp xrb. ^36 vyr`v bny-bnymn ky ngpv vytnv `ys-ysr`l mqvm lbnymn ky b+xv `l-h`rb `sr smv `l-hgbjh. ^37 vh`rb hxysv vyps+v `l-hgbjh vymsk h`rb vyk `t-kl-hjyr lpy- xrb. ^38 vhmvjd hyh l`ys ysr`l jm-h`rb hrb lhjlvtm ms`t hjsn mn-hjyr. ^39 vyhpk `ys-ysr`l bmlxmh vbnymn hxl lhkvt xllym b`ys-ysr`l kslsym `ys ky `mrv `k ngvp ngp hv` lpnynv kmlxmh hr`snh. ^40 vhms`t hxlh ljlvt mn-hjyr jmvd jsn vypn bnymn `xryv vhnh jlh klyl-hjyr hsmymh. ^41 v`ys ysr`l hpk vybhl `ys bnymn ky r`h ky-ngjh jlyv hrjh. ^42 vypnv lpny `ys ysr`l `l-drk hmdbr vhmlxmh hdbyqthv v`sr mhjrym msxytym `vtv btvkv. ^43 ktrv `t-bnymn hrdyphv mnvxh hdrykhv jd nkx hgbjh mmzrx-sms. ^44 vyplv mbnymn smnh-jsr `lp `ys `t-kl-`lh `nsy-xyl. ^45 vypnv vyn$v hmdbrh `l-$lj hrmvn vyjllhv bm$lvt xmst `lpym `ys vydbyqv `xryv jd-gdjm vykv mmnv `lpym `ys. ^46 vyhy kl-hnplym mbnymn jsrym vxmsh `lp `ys slp xrb byvm hhv` `t-kl-`lh `nsy-xyl. ^47 vypnv vyn$v hmdbrh `l-$lj hrmvn ss m`vt `ys vysbv b$lj rmvn `rbjh xdsym. ^48 v`ys ysr`l sbv `l-bny bnymn vykvm lpy-xrb mjyr mtm jd-bhmh jd kl-hnm&` gm kl-hjrym hnm&`vt slxv b`s. __________________________________________________________________ Chapter 21 ^1 v`ys ysr`l nsbj bm&ph l`mr `ys mmnv l`-ytn btv lbnymn l`sh. ^2 vyb` hjm byt-`l vysbv sm jd-hjrb lpny h`lhym vys`v qvlm vybkv bky gdvl. ^3 vy`mrv lmh yhvh `lhy ysr`l hyth z`t bysr`l lhpqd hyvm mysr`l sb+ `xd. ^4 vyhy mmxrt vyskymv hjm vybnv-sm mzbx vyjlv jlvt vslmym. ^5 vy`mrv bny ysr`l my `sr l`-jlh bqhl mkl-sb+y ysr`l `l-yhvh ky hsbvjh hgdvlh hyth l`sr l`-jlh `l-yhvh hm&ph l`mr mvt yvmt. ^6 vynxmv bny ysr`l `l-bnymn `xyv vy`mrv ngdj hyvm sb+ `xd mysr`l. ^7 mh-njsh lhm lnvtrym lnsym v`nxnv nsbjnv byhvh lblty tt-lhm mbnvtynv lnsym. ^8 vy`mrv my `xd msb+y ysr`l `sr l`-jlh `l-yhvh hm&ph vhnh l` b`- `ys `l-hmxnh mybys gljd `l-hqhl. ^9 vytpqd hjm vhnh `yn-sm `ys myvsby ybs gljd. ^10 vyslxv-sm hjdh snym-jsr `lp `ys mbny hxyl vy&vv `vtm l`mr lkv vhkytm `t-yvsby ybs gljd lpy-xrb vhnsym vh+p. ^11 vzh hdbr `sr tjsv kl-zkr vkl-`sh ydjt mskb-zkr txrymv. ^12 vym&`v myvsby ybys gljd `rbj m`vt njrh btvlh `sr l`-ydjh `ys lmskb zkr vyby`v `vtm `l-hmxnh slh `sr b`r& knjn. ^13 vyslxv kl-hjdh vydbrv `l-bny bnymn `sr b$lj rmvn vyqr`v lhm slvm. ^14 vysb bnymn bjt hhy` vytnv lhm hnsym `sr xyv mnsy ybs gljd vl`-m&`v lhm kn. ^15 vhjm nxm lbnymn ky-jsh yhvh pr& bsb+y ysr`l. ^16 vy`mrv zqny hjdh mh-njsh lnvtrym lnsym ky-nsmdh mbnymn `sh. ^17 vy`mrv yrst ply+h lbnymn vl`-ymxh sb+ mysr`l. ^18 v`nxnv l` nvkl ltt-lhm nsym mbnvtynv ky-nsbjv bny-ysr`l l`mr `rvr ntn `sh lbnymn. ^19 vy`mrv hnh xg-yhvh bslv mymym ymymh `sr m&pvnh lbyt-`l mzrxh hsms lm$lh hjlh mbyt-`l skmh vmngb llbvnh. ^20 vy&v `t-bny bnymn l`mr lkv v`rbtm bkrmym. ^21 vr`ytm vhnh `m-y&`v bnvt-sylv lxvl bmxlvt vy&`tm mn-hkrmym vx+ptm lkm `ys `stv mbnvt sylv vhlktm `r& bnymn. ^22 vhyh ky-yb`v `bvtm `v `xyhm lrvb `lynv v`mrnv `lyhm xnvnv `vtm ky l` lqxnv `ys `stv bmlxmh ky l` `tm nttm lhm kjt t`smv. ^23 vyjsv-kn bny bnymn vys`v nsym lm$prm mn-hmxllvt `sr gzlv vylkv vysvbv `l-nxltm vybnv `t-hjrym vysbv bhm. ^24 vythlkv msm bny-ysr`l bjt hhy` `ys lsb+v vlmspxtv vy&`v msm `ys lnxltv. ^25 bymym hhm `yn mlk bysr`l `ys hysr bjynyv yjsh. __________________________________________________________________ Ruth __________________________________________________________________ Chapter 1 ^1 vyhy bymy sp+ hsp+ym vyhy rjb b`r& vylk `ys mbyt lxm yhvdh lgvr bsdy mv`b hv` v`stv vsny bnyv. ^2 vsm h`ys `lymlk vsm `stv njmy vsm sny-bnyv mxlvn vklyvn `prtym mbyt lxm yhvdh vyb`v sdy-mv`b vyhyv-sm. ^3 vymt `lymlk `ys njmy vts`r hy` vsny bnyh. ^4 vys`v lhm nsym m`byvt sm h`xt jrph vsm hsnyt rvt vysbv sm kjsr snym. ^5 vymvtv gm-snyhm mxlvn vklyvn vts`r h`sh msny yldyh vm`ysh. ^6 vtqm hy` vkltyh vtsb msdy mv`b ky smjh bsdh mv`b ky-pqd yhvh `t-jmv ltt lhm lxm. ^7 vt&` mn-hmqvm `sr hyth-smh vsty kltyh jmh vtlknh bdrk lsvb `l- `r& yhvdh. ^8 vt`mr njmy lsty kltyh lknh sbnh `sh lbyt `mh yjsh yhvh jmkm x$d k`sr jsytm jm-hmtym vjmdy. ^9 ytn yhvh lkm vm&`n mnvxh `sh byt `ysh vtsq lhn vts`nh qvln vtbkynh. ^10 vt`mrnh-lh ky-`tk nsvb ljmk. ^11 vt`mr njmy sbnh bnty lmh tlknh jmy hjvd-ly bnym bmjy vhyv lkm l`nsym. ^12 sbnh bnty lkn ky zqnty mhyvt l`ys ky `mrty ys-ly tqvh gm hyyty hlylh l`ys vgm yldty bnym. ^13 hlhn tsbrnh jd `sr ygdlv hlhn tjgnh lblty hyvt l`ys `l bnty ky-mr-ly m`d mkm ky-y&`h by yd-yhvh. ^14 vtsnh qvln vtbkynh jvd vtsq jrph lxmvth vrvt dbqh bh. ^15 vt`mr hnh sbh ybmtk `l-jmh v`l-`lhyh svby `xry ybmtk. ^16 vt`mr rvt `l-tpgjy-by ljzbk lsvb m`xryk ky `l-`sr tlky `lk vb`sr tlyny `lyn jmk jmy v`lhyk `lhy. ^17 b`sr tmvty `mvt vsm `qbr kh yjsh yhvh ly vkh y$yp ky hmvt ypryd byny vbynk. ^18 vtr` ky-mt`m&t hy` llkt `th vtxdl ldbr `lyh. ^19 vtlknh styhm jd-b`nh byt lxm vyhy kb`nh byt lxm vthm kl-hjyr jlyhn vt`mrnh hz`t njmy. ^20 vt`mr `lyhn `l-tqr`nh ly njmy qr`n ly mr` ky-hmr sdy ly m`d. ^21 `ny ml`h hlkty vryqm hsybny yhvh lmh tqr`nh ly njmy vyhvh jnh by vsdy hrj ly. ^22 vtsb njmy vrvt hmv`byh klth jmh hsbh msdy mv`b vhmh b`v byt lxm btxlt q&yr sjrym. __________________________________________________________________ Chapter 2 ^1 vlnjmy mydj l`ysh `ys gbvr xyl mmspxt `lymlk vsmv bjz. ^2 vt`mr rvt hmv`byh `l-njmy `lkh-n` hsdh v`lq+h bsblym `xr `sr `m&`-xn bjynyv vt`mr lh lky bty. ^3 vtlk vtbv` vtlq+ bsdh `xry hq&rym vyqr mqrh xlqt hsdh lbjz `sr mmspxt `lymlk. ^4 vhnh-bjz b` mbyt lxm vy`mr lqv&rym yhvh jmkm vy`mrv lv ybrkk yhvh. ^5 vy`mr bjz lnjrv hn&b jl-hqv&rym lmy hnjrh hz`t. ^6 vyjn hnjr hn&b jl-hqv&rym vy`mr njrh mv`byh hy` hsbh jm-njmy msdh mv`b. ^7 vt`mr `lq+h-n` v`$pty bjmrym `xry hqv&rym vtbv` vtjmvd m`z hbqr vjd-jth zh sbth hbyt mj+. ^8 vy`mr bjz `l-rvt hlv` smjt bty `l-tlky llq+ bsdh `xr vgm l` tjbvry mzh vkh tdbqyn jm-njrty. ^9 jynyk bsdh `sr-yq&rvn vhlkt `xryhn hlv` &vyty `t-hnjrym lblty ngjk v&mt vhlkt `l-hklym vstyt m`sr ys`bvn hnjrym. ^10 vtpl jl-pnyh vtstxv `r&h vt`mr `lyv mdvj m&`ty xn bjynyk lhkyrny v`nky nkryh. ^11 vyjn bjz vy`mr lh hgd hgd ly kl `sr-jsyt `t-xmvtk `xry mvt `ysk vtjzby `byk v`mk v`r& mvldtk vtlky `l-jm `sr l`-ydjt tmvl slsvm. ^12 yslm yhvh pjlk vthy mskrtk slmh mjm yhvh `lhy ysr`l `sr-b`t lx$vt txt-knpyv. ^13 vt`mr `m&`-xn bjynyk `dny ky nxmtny vky dbrt jl-lb spxtk v`nky l` `hyh k`xt spxtyk. ^14 vy`mr lh bjz ljt h`kl gsy hlm v`klt mn-hlxm v+blt ptk bxm& vtsb m&d hqv&rym vy&b+-lh qly vt`kl vtsbj vttr. ^15 vtqm llq+ vy&v bjz `t-njryv l`mr gm byn hjmrym tlq+ vl` tklymvh. ^16 vgm sl-tslv lh mn-h&btym vjzbtm vlq+h vl` tgjrv-bh. ^17 vtlq+ bsdh jd-hjrb vtxb+ `t `sr-lq+h vyhy k`yph sjrym. ^18 vts` vtbv` hjyr vtr` xmvth `t `sr-lq+h vtv&` vttn-lh `t `sr- hvtrh msbjh. ^19 vt`mr lh xmvth `yph lq+t hyvm v`nh jsyt yhy mkyrk brvk vtgd lxmvth `t `sr-jsth jmv vt`mr sm h`ys `sr jsyty jmv hyvm bjz. ^20 vt`mr njmy lklth brvk hv` lyhvh `sr l`-jzb x$dv `t-hxyym v`t- hmtym vt`mr lh njmy qrvb lnv h`ys mg`lnv hv`. ^21 vt`mr rvt hmv`byh gm ky-`mr `ly jm-hnjrym `sr-ly tdbqyn jd `m-klv `t kl-hq&yr `sr-ly. ^22 vt`mr njmy `l-rvt klth +vb bty ky t&`y jm-njrvtyv vl` ypgjv- bk bsdh `xr. ^23 vtdbq bnjrvt bjz llq+ jd-klvt q&yr-hsjrym vq&yr hx+ym vtsb `t-xmvth. __________________________________________________________________ Chapter 3 ^1 vt`mr lh njmy xmvth bty hl` `bqs-lk mnvx `sr yy+b-lk. ^2 vjth hl` bjz mdjtnv `sr hyyt `t-njrvtyv hnh-hv` zrh `t-grn hsjrym hlylh. ^3 vrx&t v$kt vsmt smltk jlyk vyrdty hgrn `l-tvdjy l`ys jd kltv l`kl vlstvt. ^4 vyhy bskbv vydjt `t-hmqvm `sr yskb-sm vb`t vglyt mrgltyv vskbty vhv` ygyd lk `t `sr tjsyn. ^5 vt`mr `lyh kl `sr-t`mry `jsh. ^6 vtrd hgrn vtjs kkl `sr-&vth xmvth. ^7 vy`kl bjz vyst vyy+b lbv vyb` lskb bq&h hjrmh vtb` bl+ vtgl mrgltyv vtskb. ^8 vyhy bx&y hlylh vyxrd h`ys vylpt vhnh `sh skbt mrgltyv. ^9 vy`mr my-`t vt`mr `nky rvt `mtk vprst knpk jl-`mtk ky g`l `th. ^10 vy`mr brvkh `t lyhvh bty hy+bt x$dk h`xrvn mn-hr`svn lblty- lkt `xry hbxvrym `m-dl v`m-jsyr. ^11 vjth bty `l-tyr`y kl `sr-t`mry `jsh-lk ky yvdj kl-sjr jmy ky `st xyl `t. ^12 vjth ky `mnm ky `m g`l `nky vgm ys g`l qrvb mmny. ^13 lyny hlylh vhyh bbqr `m-yg`lk +vb yg`l v`m-l` yxp& lg`lk vg`ltyk `nky xy-yhvh skby jd-hbqr. ^14 vtskb mrgltv jd-hbqr vtqm b+rvm ykyr `ys `t-rjhv vy`mr `l- yvdj ky-b`h h`sh hgrn. ^15 vy`mr hby hm+pxt `sr-jlyk v`xzy-bh vt`xz bh vymd ss-sjrym vyst jlyh vyb` hjyr. ^16 vtbv` `l-xmvth vt`mr my-`t bty vtgd-lh `t kl-`sr jsh-lh h`ys. ^17 vt`mr ss-hsjrym h`lh ntn ly ky `mr `l-tbv`y ryqm `l-xmvtk. ^18 vt`mr sby bty jd `sr tdjyn `yk ypl dbr ky l` ysq+ h`ys ky-`m- klh hdbr hyvm. __________________________________________________________________ Chapter 4 ^1 vbjz jlh hsjr vysb sm vhnh hg`l jbr `sr dbr-bjz vy`mr $vrh sbh-ph plny `lmny vy$r vysb. ^2 vyqx jsrh `nsym mzqny hjyr vy`mr sbv-ph vysbv. ^3 vy`mr lg`l xlqt hsdh `sr l`xynv l`lymlk mkrh njmy hsbh msdh mv`b. ^4 v`ny `mrty `glh `znk l`mr qnh ngd hysbym vngd zqny jmy `m- tg`l g`l v`m-l` yg`l hgydh ly v`dj ky `yn zvltk lg`vl v`nky `xryk vy`mr `nky `g`l. ^5 vy`mr bjz byvm-qnvtk hsdh myd njmy vm`t rvt hmv`byh `st-hmt qnyty lhqym sm-hmt jl-nxltv. ^6 vy`mr hg`l l` `vkl lg`vl-ly pn-`sxyt `t-nxlty g`l-lk `th `t- g`lty ky l`-`vkl lg`l. ^7 vz`t lpnym bysr`l jl-hg`vlh vjl-htmvrh lqym kl-dbr slp `ys njlv vntn lrjhv vz`t htjvdh bysr`l. ^8 vy`mr hg`l lbjz qnh-lk vyslp njlv. ^9 vy`mr bjz lzqnym vkl-hjm jdym `tm hyvm ky qnyty `t-kl-`sr l`lymlk v`t kl-`sr lklyvn vmxlvn myd njmy. ^10 vgm `t-rvt hm`byh `st mxlvn qnyty ly l`sh lhqym sm-hmt jl- nxltv vl`-ykrt sm-hmt mjm `xyv vmsjr mqvmv jdym `tm hyvm. ^11 vy`mrv kl-hjm `sr-bsjr vhzqnym jdym ytn yhvh `t-h`sh hb`h `l- bytk krxl vkl`h `sr bnv styhm `t-byt ysr`l vjsh-xyl b`prth vqr`- sm bbyt lxm. ^12 vyhy bytk kbyt pr& `sr-yldh tmr lyhvdh mn-hzrj `sr ytn yhvh lk mn-hnjrh hz`t. ^13 vyqx bjz `t-rvt vthy-lv l`sh vyb` `lyh vytn yhvh lh hryvn vtld bn. ^14 vt`mrnh hnsym `l-njmy brvk yhvh `sr l` hsbyt lk g`l hyvm vyqr` smv bysr`l. ^15 vhyh lk lmsyb nps vlklkl `t-sybtk ky kltk `sr-`hbtk yldtv `sr-hy` +vbh lk msbjh bnym. ^16 vtqx njmy `t-hyld vtsthv bxyqh vthy-lv l`mnt. ^17 vtqr`nh lv hsknvt sm l`mr yld-bn lnjmy vtqr`nh smv jvbd hv` `by-ysy `by dvd. ^18 v`lh tvldvt pr& pr& hvlyd `t-x&rvn. ^19 vx&rvn hvlyd `t-rm vrm hvlyd `t-jmyndb. ^20 vjmyndb hvlyd `t-nxsvn vnxsvn hvlyd `t-slmh. ^21 vslmvn hvlyd `t-bjz vbjz hvlyd `t-jvbd. ^22 vjbd hvlyd `t-ysy vysy hvlyd `t-dvd. __________________________________________________________________ 1 Samuel __________________________________________________________________ Chapter 1 ^1 vyhy `ys `xd mn-hrmtym &vpym mhr `prym vsmv `lqnh bn-yrxm bn- `lyhv` bn-txv bn-&vp `prty. ^2 vlv sty nsym sm `xt xnh vsm hsnyt pnnh vyhy lpnnh yldym vlxnh `yn yldym. ^3 vjlh h`ys hhv` mjyrv mymym ymymh lhstxvt vlzbx lyhvh &b`vt bslh vsm sny bny-jly xpny vpnx$ khnym lyhvh. ^4 vyhy hyvm vyzbx `lqnh vntn lpnnh `stv vlkl-bnyh vbnvtyh mnvt. ^5 vlxnh ytn mnh `xt `pym ky `t-xnh `hb vyhvh $gr rxmh. ^6 vkj$th &rth gm-kj$ bjbvr hrjmh ky-$gr yhvh bjd rxmh. ^7 vkn yjsh snh bsnh mdy jlth bbyt yhvh kn tkj$nh vtbkh vl` t`kl. ^8 vy`mr lh `lqnh `ysh xnh lmh tbky vlmh l` t`kly vlmh yrj lbbk hlv` `nky +vb lk mjsrh bnym. ^9 vtqm xnh `xry `klh bslh v`xry sth vjly hkhn ysb jl-hk$` jl- mzvzt hykl yhvh. ^10 vhy` mrt nps vttpll jl-yhvh vbkh tbkh. ^11 vtdr ndr vt`mr yhvh &b`vt `m-r`h tr`h bjny `mtk vzkrtny vl`- tskx `t-`mtk vntth l`mtk zrj `nsym vnttyv lyhvh kl-ymy xyyv vmvrh l`-yjlh jl-r`sv. ^12 vhyh ky hrbth lhtpll lpny yhvh vjly smr `t-pyh. ^13 vxnh hy` mdbrt jl-lbh rq sptyh njvt vqvlh l` ysmj vyxsbh jly lskrh. ^14 vy`mr `lyh jly jd-mty tstkryn h$yry `t-yynk mjlyk. ^15 vtjn xnh vt`mr l` `dny `sh qst-rvx `nky vyyn vskr l` styty v`spk `t-npsy lpny yhvh. ^16 `l-ttn `t-`mtk lpny bt-blyjl ky-mrb syxy vkj$y dbrty jd-hnh. ^17 vyjn jly vy`mr lky lslvm v`lhy ysr`l ytn `t-sltk `sr s`lt mjmv. ^18 vt`mr tm&` spxtk xn bjynyk vtlk h`sh ldrkh vt`kl vpnyh l`- hyv-lh jvd. ^19 vyskmv bbqr vystxvv lpny yhvh vysbv vyb`v `l-bytm hrmth vydj `lqnh `t-xnh `stv vyzkrh yhvh. ^20 vyhy ltqpvt hymym vthr xnh vtld bn vtqr` `t-smv smv`l ky myhvh s`ltyv. ^21 vyjl h`ys `lqnh vkl-bytv lzbx lyhvh `t-zbx hymym v`t-ndrv. ^22 vxnh l` jlth ky-`mrh l`ysh jd ygml hnjr vhb`tyv vnr`h `t-pny yhvh vysb sm jd-jvlm. ^23 vy`mr lh `lqnh `ysh jsy h+vb bjynyk sby jd-gmlk `tv `k yqm yhvh `t-dbrv vtsb h`sh vtynq `t-bnh jd-gmlh `tv. ^24 vtjlhv jmh k`sr gmltv bprym slsh v`yph `xt qmx vnbl yyn vtb`hv byt-yhvh slv vhnjr njr. ^25 vysx+v `t-hpr vyby`v `t-hnjr `l-jly. ^26 vt`mr by `dny xy npsk `dny `ny h`sh hn&bt jmkh bzh lhtpll `l- yhvh. ^27 `l-hnjr hzh htpllty vytn yhvh ly `t-s`lty `sr s`lty mjmv. ^28 vgm `nky hs`lthv lyhvh kl-hymym `sr hyh hv` s`vl lyhvh vystxv sm lyhvh. __________________________________________________________________ Chapter 2 ^1 vttpll xnh vt`mr jl& lby byhvh rmh qrny byhvh rxb py jl-`vyby ky smxty bysvjtk. ^2 `yn-qdvs kyhvh ky `yn bltk v`yn &vr k`lhynv. ^3 `l-trbv tdbrv gbhh gbhh y&` jtq mpykm ky `l djvt yhvh vl` ntknv jllvt. ^4 qst gbrym xtym vnkslym `zrv xyl. ^5 sbjym blxm nskrv vrjbym xdlv jd-jqrh yldh sbjh vrbt bnym `mllh. ^6 yhvh mmyt vmxyh mvryd s`vl vyjl. ^7 yhvh mvrys vmjsyr mspyl `p-mrvmm. ^8 mqym mjpr dl m`spt yrym `byvn lhvsyb jm-ndybym vk$` kbvd ynxlm ky lyhvh m&qy `r& vyst jlyhm tbl. ^9 rgly x$ydv ysmr vrsjym bxsk ydmv ky-l` bkx ygbr-`ys. ^10 yhvh yxtv mrybv jlv bsmym yrjm yhvh ydyn `p$y-`r& vytn-jz lmlkv vyrm qrn msyxv. ^11 vylk `lqnh hrmth jl-bytv vhnjr hyh msrt `t-yhvh `t-pny jly hkhn. ^12 vbny jly bny blyjl l` ydjv `t-yhvh. ^13 vmsp+ hkhnym `t-hjm kl-`ys zbx zbx vb` njr hkhn kbsl hbsr vhmzlg sls-hsnym bydv. ^14 vhkh bkyvr `v bdvd `v bqlxt `v bprvr kl `sr yjlh hmzlg yqx hkhn bv kkh yjsv lkl-ysr`l hb`ym sm bslh. ^15 gm b+rm yq+rvn `t-hxlb vb` njr hkhn v`mr l`ys hzbx tnh bsr l&lvt lkhn vl`-yqx mmk bsr mbsl ky `m-xy. ^16 vy`mr `lyv h`ys q+r yq+yrvn kyvm hxlb vqx-lk k`sr t`vh npsk v`mr lv ky jth ttn v`m-l` lqxty bxzqh. ^17 vthy x+`t hnjrym gdvlh m`d `t-pny yhvh ky n`&v h`nsym `t mnxt yhvh. ^18 vsmv`l msrt `t-pny yhvh njr xgvr `pvd bd. ^19 vmjyl q+n tjsh-lv `mv vhjlth lv mymym ymymh bjlvth `t-`ysh lzbx `t-zbx hymym. ^20 vbrk jly `t-`lqnh v`t-`stv v`mr ysm yhvh lk zrj mn-h`sh hz`t txt hs`lh `sr s`l lyhvh vhlkv lmqmv. ^21 ky-pqd yhvh `t-xnh vthr vtld slsh-bnym vsty bnvt vygdl hnjr smv`l jm-yhvh. ^22 vjly zqn m`d vsmj `t kl-`sr yjsvn bnyv lkl-ysr`l v`t `sr- yskbvn `t-hnsym h&b`vt ptx `hl mvjd. ^23 vy`mr lhm lmh tjsvn kdbrym h`lh `sr `nky smj `t-dbrykm rjym m`t kl-hjm `lh. ^24 `l bny ky lv`-+vbh hsmjh `sr `nky smj mjbrym jm-yhvh. ^25 `m-yx+` `ys l`ys vpllv `lhym v`m lyhvh yx+`-`ys my ytpll-lv vl` ysmjv lqvl `byhm ky-xp& yhvh lhmytm. ^26 vhnjr smv`l hlk vgdl v+vb gm jm-yhvh vgm jm-`nsym. ^27 vyb` `ys-`lhym `l-jly vy`mr `lyv kh `mr yhvh hnglh nglyty `l- byt `byk bhyvtm bm&rym lbyt prjh. ^28 vbxr `tv mkl-sb+y ysr`l ly lkhn ljlvt jl-mzbxy lhq+yr q+rt ls`t `pvd lpny v`tnh lbyt `byk `t-kl-`sy bny ysr`l. ^29 lmh tbj+v bzbxy vbmnxty `sr &vyty mjvn vtkbd `t-bnyk mmny lhbry`km mr`syt kl-mnxt ysr`l ljmy. ^30 lkn n`m-yhvh `lhy ysr`l `mvr `mrty bytk vbyt `byk ythlkv lpny jd-jvlm vjth n`m-yhvh xlylh ly ky-mkbdy `kbd vbzy yqlv. ^31 hnh ymym b`ym vgdjty `t-zrjk v`t-zrj byt `byk mhyvt zqn bbytk. ^32 vhb+t &r mjvn bkl `sr-yy+yb `t-ysr`l vl`-yhyh zqn bbytk kl- hymym. ^33 v`ys l`-`kryt lk mjm mzbxy lklvt `t-jynyk vl`dyb `t-npsk vkl- mrbyt bytk ymvtv `nsym. ^34 vzh-lk h`vt `sr yb` `l-sny bnyk `l-xpny vpynx$ byvm `xd ymvtv snyhm. ^35 vhqymty ly khn n`mn k`sr blbby vbnpsy yjsh vbnyty lv byt n`mn vhthlk lpny-msyxy kl-hymym. ^36 vhyh kl-hnvtr bbytk ybv` lhstxvt lv l`gvrt k$p vkkr-lxm v`mr $pxny n` `l-`xt hkhnvt l`kl pt-lxm. __________________________________________________________________ Chapter 3 ^1 vhnjr smv`l msrt `t-yhvh lpny jly vdbr-yhvh hyh yqr bymym hhm `yn xzvn npr&. ^2 vyhy byvm hhv` vjly skb bmqmv vjynv hxlv khvt l` yvkl lr`vt. ^3 vnr `lhym +rm ykbh vsmv`l skb bhykl yhvh `sr-sm `rvn `lhym. ^4 vyqr` yhvh `l-smv`l vy`mr hnny. ^5 vyr& `l-jly vy`mr hnny ky-qr`t ly vy`mr l`-qr`ty svb skb vylk vyskb. ^6 vy$p yhvh qr` jvd smv`l vyqm smv`l vylk `l-jly vy`mr hnny ky qr`t ly vy`mr l`-qr`ty bny svb skb. ^7 vsmv`l +rm ydj `t-yhvh v+rm yglh `lyv dbr-yhvh. ^8 vy$p yhvh qr`-smv`l bslsyt vyqm vylk `l-jly vy`mr hnny ky qr`t ly vybn jly ky yhvh qr` lnjr. ^9 vy`mr jly lsmv`l lk skb vhyh `m-yqr` `lyk v`mrt dbr yhvh ky smj jbdk vylk smv`l vyskb bmqvmv. ^10 vyb` yhvh vyty&b vyqr` kpjm-bpjm smv`l smv`l vy`mr smv`l dbr ky smj jbdk. ^11 vy`mr yhvh `l-smv`l hnh `nky jsh dbr bysr`l `sr kl-smjv t&lynh sty `znyv. ^12 byvm hhv` `qym `l-jly `t kl-`sr dbrty `l-bytv hxl vklh. ^13 vhgdty lv ky-sp+ `ny `t-bytv jd-jvlm bjvn `sr-ydj ky-mqllym lhm bnyv vl` khh bm. ^14 vlkn nsbjty lbyt jly `m-ytkpr jvn byt-jly bzbx vbmnxh jd- jvlm. ^15 vyskb smv`l jd-hbqr vyptx `t-dltvt byt-yhvh vsmv`l yr` mhgyd `t-hmr`h `l-jly. ^16 vyqr` jly `t-smv`l vy`mr smv`l bny vy`mr hnny. ^17 vy`mr mh hdbr `sr dbr `lyk `l-n` tkxd mmny kh yjsh-lk `lhym vkh yv$yp `m-tkxd mmny dbr mkl-hdbr `sr-dbr `lyk. ^18 vygd-lv smv`l `t-kl-hdbrym vl` kxd mmnv vy`mr yhvh hv` h+vb bjynv yjsh. ^19 vygdl smv`l vyhvh hyh jmv vl`-hpyl mkl-dbryv `r&h. ^20 vydj kl-ysr`l mdn vjd-b`r sbj ky n`mn smv`l lnby` lyhvh. ^21 vy$p yhvh lhr`h bslh ky-nglh yhvh `l-smv`l bslv bdbr yhvh. __________________________________________________________________ Chapter 4 ^1 vyhy dbr-smv`l lkl-ysr`l vy&` ysr`l lqr`t plstym lmlxmh vyxnv jl-h`bn hjzr vplstym xnv b`pq. ^2 vyjrkv plstym lqr`t ysr`l vt+s hmlxmh vyngp ysr`l lpny plstym vykv bmjrkh bsdh k`rbjt `lpym `ys. ^3 vyb` hjm `l-hmxnh vy`mrv zqny ysr`l lmh ngpnv yhvh hyvm lpny plstym nqxh `lynv mslh `t-`rvn bryt yhvh vyb` bqrbnv vysjnv mkp `ybynv. ^4 vyslx hjm slh vys`v msm `t `rvn bryt-yhvh &b`vt ysb hkrbym vsm sny bny-jly jm-`rvn bryt h`lhym xpny vpynx$. ^5 vyhy kbv` `rvn bryt-yhvh `l-hmxnh vyrjv kl-ysr`l trvjh gdvlh vthm h`r&. ^6 vysmjv plstym `t-qvl htrvjh vy`mrv mh qvl htrvjh hgdvlh hz`t bmxnh hjbrym vydjv ky `rvn yhvh b` `l-hmxnh. ^7 vyr`v hplstym ky `mrv b` `lhym `l-hmxnh vy`mrv `vy lnv ky l` hyth kz`t `tmvl slsm. ^8 `vy lnv my y&ylnv myd h`lhym h`dyrym h`lh `lh hm h`lhym hmkym `t-m&rym bkl-mkh bmdbr. ^9 htxzqv vhyv l`nsym plstym pn tjbdv ljbrym k`sr jbdv lkm vhyytm l`nsym vnlxmtm. ^10 vylxmv plstym vyngp ysr`l vyn$v `ys l`hlyv vthy hmkh gdvlh m`d vypl mysr`l slsym `lp rgly. ^11 v`rvn `lhym nlqx vsny bny-jly mtv xpny vpynx$. ^12 vyr& `ys-bnymn mhmjrkh vyb` slh byvm hhv` vmdyv qrjym v`dmh jl-r`sv. ^13 vybv` vhnh jly ysb jl-hk$` yk drk m&ph ky-hyh lbv xrd jl `rvn h`lhym vh`ys b` lhgyd bjyr vtzjq kl-hjyr. ^14 vysmj jly `t-qvl h&jqh vy`mr mh qvl hhmvn hzh vh`ys mhr vyb` vygd ljly. ^15 vjly bn-tsjym vsmnh snh vjynyv qmh vl` ykvl lr`vt. ^16 vy`mr h`ys `l-jly `nky hb` mn-hmjrkh v`ny mn-hmjrkh n$ty hyvm vy`mr mh-hyh hdbr bny. ^17 vyjn hmbsr vy`mr n$ ysr`l lpny plstym vgm mgph gdvlh hyth bjm vgm-sny bnyk mtv xpny vpynx$ v`rvn h`lhym nlqxh. ^18 vyhy khzkyrv `t-`rvn h`lhym vypl mjl-hk$` `xrnyt bjd yd hsjr vtsbr mprqtv vymt ky-zqn h`ys vkbd vhv` sp+ `t-ysr`l `rbjym snh. ^19 vkltv `st-pynx$ hrh llt vtsmj `t-hsmjh `l-hlqx `rvn h`lhym vmt xmyh v`ysh vtkrj vtld ky-nhpkv jlyh &ryh. ^20 vkjt mvth vtdbrnh hn&bvt jlyh `l-tyr`y ky bn yldt vl` jnth vl`-sth lbh. ^21 vtqr` lnjr `y-kbvd l`mr glh kbvd mysr`l `l-hlqx `rvn h`lhym v`l-xmyh v`ysh. ^22 vt`mr glh kbvd mysr`l ky nlqx `rvn h`lhym. __________________________________________________________________ Chapter 5 ^1 vplstym lqxv `t `rvn h`lhym vyb`hv m`bn hjzr `sdvdh. ^2 vyqxv plstym `t-`rvn h`lhym vyby`v `tv byt dgvn vy&ygv `tv `&l dgvn. ^3 vyskmv `sdvdym mmxrt vhnh dgvn npl lpnyv `r&h lpny `rvn yhvh vyqxv `t-dgvn vysbv `tv lmqvmv. ^4 vyskmv bbqr mmxrt vhnh dgvn npl lpnyv `r&h lpny `rvn yhvh vr`s dgvn vsty kpvt ydyv krtvt `l-hmptn rq dgvn ns`r jlyv. ^5 jl-kn l`-ydrkv khny dgvn vkl-hb`ym byt-dgvn jl-mptn dgvn b`sdvd jd hyvm hzh. ^6 vtkbd yd-yhvh `l-h`sdvdym vysmm vyk `tm bjplym `t-`sdvd v`t- gbvlyh. ^7 vyr`v `nsy-`sdvd ky-kn v`mrv l`-ysb `rvn `lhy ysr`l jmnv ky- qsth ydv jlynv vjl dgvn `lhynv. ^8 vyslxv vy`$pv `t-kl-$rny plstym `lyhm vy`mrv mh-njsh l`rvn `lhy ysr`l vy`mrv gt y$b `rvn `lhy ysr`l vy$bv `t-`rvn `lhy ysr`l. ^9 vyhy `xry h$bv `tv vthy yd-yhvh bjyr mhvmh gdvlh m`d vyk `t- `nsy hjyr mq+n vjd-gdvl vystrv lhm jplym. ^10 vyslxv `t-`rvn h`lhym jqrvn vyhy kbv` `rvn h`lhym jqrvn vyzjqv hjqrnym l`mr h$bv `ly `t-`rvn `lhy ysr`l lhmytny v`t- jmy. ^11 vyslxv vy`$pv `t-kl-$rny plstym vy`mrv slxv `t-`rvn `lhy ysr`l vysb lmqmv vl`-ymyt `ty v`t-jmy ky-hyth mhvmt-mvt bkl- hjyr kbdh m`d yd h`lhym sm. ^12 vh`nsym `sr l`-mtv hkv bjplym vtjl svjt hjyr hsmym. __________________________________________________________________ Chapter 6 ^1 vyhy `rvn-yhvh bsdh plstym sbjh xdsym. ^2 vyqr`v plstym lkhnym vlq$mym l`mr mh-njsh l`rvn yhvh hvdjnv bmh nslxnv lmqvmv. ^3 vy`mrv `m-mslxym `t-`rvn `lhy ysr`l `l-tslxv `tv ryqm ky-hsb tsybv lv `sm `z trp`v vnvdj lkm lmh l`-t$vr ydv mkm. ^4 vy`mrv mh h`sm `sr nsyb lv vy`mrv m$pr $rny plstym xmsh jply zhb vxmsh jkbry zhb ky-mgph `xt lklm vl$rnykm. ^5 vjsytm &lmy jplykm v&lmy jkbrykm hmsxytm `t-h`r& vnttm l`lhy ysr`l kbvd `vly yql `t-ydv mjlykm vmjl `lhykm vmjl `r&km. ^6 vlmh tkbdv `t-lbbkm k`sr kbdv m&rym vprjh `t-lbm hlv` k`sr htjll bhm vyslxvm vylkv. ^7 vjth qxv vjsv jglh xdsh `xt vsty prvt jlvt `sr l`-jlh jlyhm jl v`$rtm `t-hprvt bjglh vhsybtm bnyhm m`xryhm hbyth. ^8 vlqxtm `t-`rvn yhvh vnttm `tv `l-hjglh v`t kly hzhb `sr hsbtm lv `sm tsymv b`rgz m&dv vslxtm `tv vhlk. ^9 vr`ytm `m-drk gbvlv yjlh byt sms hv` jsh lnv `t-hrjh hgdvlh hz`t v`m-l` vydjnv ky l` ydv ngjh bnv mqrh hv` hyh lnv. ^10 vyjsv h`nsym kn vyqxv sty prvt jlvt vy`$rvm bjglh v`t-bnyhm klv bbyt. ^11 vysmv `t-`rvn yhvh `l-hjglh v`t h`rgz v`t jkbry hzhb v`t &lmy +xryhm. ^12 vysrnh hprvt bdrk jl-drk byt sms bm$lh `xt hlkv hlk vgjv vl`- $rv ymyn vsm`vl v$rny plstym hlkym `xryhm jd-gbvl byt sms. ^13 vbyt sms q&rym q&yr-x+ym bjmq vys`v `t-jynyhm vyr`v `t-h`rvn vysmxv lr`vt. ^14 vhjglh b`h `l-sdh yhvsj byt-hsmsy vtjmd sm vsm `bn gdvlh vybqjv `t-j&y hjglh v`t-hprvt hjlv jlh lyhvh. ^15 vhlvym hvrydv `t-`rvn yhvh v`t-h`rgz `sr-`tv `sr-bv kly-zhb vysmv `l-h`bn hgdvlh v`nsy byt-sms hjlv jlvt vyzbxv zbxym byvm hhv` lyhvh. ^16 vxmsh $rny-plstym r`v vysbv jqrvn byvm hhv`. ^17 v`lh +xry hzhb `sr hsybv plstym `sm lyhvh l`sdvd `xd ljzh `xd l`sqlvn `xd lgt `xd ljqrvn `xd. ^18 vjkbry hzhb m$pr kl-jry plstym lxmst h$rnym mjyr mb&r vjd kpr hprzy vjd `bl hgdvlh `sr hnyxv jlyh `t `rvn yhvh jd hyvm hzh bsdh yhvsj byt-hsmsy. ^19 vyk b`nsy byt-sms ky r`v b`rvn yhvh vyk bjm sbjym `ys xmsym `lp `ys vyt`blv hjm ky-hkh yhvh bjm mkh gdvlh. ^20 vy`mrv `nsy byt-sms my yvkl ljmd lpny yhvh h`lhym hqdvs hzh v`l-my yjlh mjlynv. ^21 vyslxv ml`kym `l-yvsby qryt-yjrym l`mr hsbv plstym `t-`rvn yhvh rdv hjlv `tv `lykm. __________________________________________________________________ Chapter 7 ^1 vyb`v `nsy qryt yjrym vyjlv `t-`rvn yhvh vyb`v `tv `l-byt `byndb bgbjh v`t-`ljzr bnv qdsv lsmr `t-`rvn yhvh. ^2 vyhy myvm sbt h`rvn bqryt yjrym vyrbv hymym vyhyv jsrym snh vynhv kl-byt ysr`l `xry yhvh. ^3 vy`mr smv`l `l-kl-byt ysr`l l`mr `m-bkl-lbbkm `tm sbym `l- yhvh h$yrv `t-`lhy hnkr mtvkkm vhjstrvt vhkynv lbbkm `l-yhvh vjbdhv lbdv vy&l `tkm myd plstym. ^4 vy$yrv bny ysr`l `t-hbjlym v`t-hjstrt vyjbdv `t-yhvh lbdv. ^5 vy`mr smv`l qb&v `t-kl-ysr`l hm&pth v`tpll bjdkm `l-yhvh. ^6 vyqb&v hm&pth vys`bv-mym vyspkv lpny yhvh vy&vmv byvm hhv` vy`mrv sm x+`nv lyhvh vysp+ smv`l `t-bny ysr`l bm&ph. ^7 vysmjv plstym ky-htqb&v bny-ysr`l hm&pth vyjlv $rny-plstym `l- ysr`l vysmjv bny ysr`l vyr`v mpny plstym. ^8 vy`mrv bny-ysr`l `l-smv`l `l-txrs mmnv mzjq `l-yhvh `lhynv vysjnv myd plstym. ^9 vyqx smv`l +lh xlb `xd vyjlh jvlh klyl lyhvh vyzjq smv`l `l- yhvh bjd ysr`l vyjnhv yhvh. ^10 vyhy smv`l mjlh hjvlh vplstym ngsv lmlxmh bysr`l vyrjm yhvh bqvl-gdvl byvm hhv` jl-plstym vyhmm vyngpv lpny ysr`l. ^11 vy&`v `nsy ysr`l mn-hm&ph vyrdpv `t-plstym vykvm jd-mtxt lbyt kr. ^12 vyqx smv`l `bn `xt vysm byn-hm&ph vbyn hsn vyqr` `t-smh `bn hjzr vy`mr jd-hnh jzrnv yhvh. ^13 vyknjv hplstym vl`-y$pv jvd lbv` bgbvl ysr`l vthy yd-yhvh bplstym kl ymy smv`l. ^14 vtsbnh hjrym `sr lqxv-plstym m`t ysr`l lysr`l mjqrvn vjd-gt v`t-gbvln h&yl ysr`l myd plstym vyhy slvm byn ysr`l vbyn h`mry. ^15 vysp+ smv`l `t-ysr`l kl ymy xyyv. ^16 vhlk mdy snh bsnh v$bb byt-`l vhglgl vhm&ph vsp+ `t-ysr`l `t kl-hmqvmvt h`lh. ^17 vtsbtv hrmth ky-sm bytv vsm sp+ `t-ysr`l vybn-sm mzbx lyhvh. __________________________________________________________________ Chapter 8 ^1 vyhy k`sr zqn smv`l vysm `t-bnyv sp+ym lysr`l. ^2 vyhy sm-bnv hbkvr yv`l vsm msnhv `byh sp+ym bb`r sbj. ^3 vl`-hlkv bnyv bdrkv vy+v `xry hb&j vyqxv-sxd vy+v msp+. ^4 vytqb&v kl zqny ysr`l vyb`v `l-smv`l hrmth. ^5 vy`mrv `lyv hnh `th zqnt vbnyk l` hlkv bdrkyk jth symh-lnv mlk lsp+nv kkl-hgvym. ^6 vyrj hdbr bjyny smv`l k`sr `mrv tnh-lnv mlk lsp+nv vytpll smv`l `l-yhvh. ^7 vy`mr yhvh `l-smv`l smj bqvl hjm lkl `sr-y`mrv `lyk ky l` `tk m`$v ky-`ty m`$v mmlk jlyhm. ^8 kkl-hmjsym `sr-jsv myvm hjlty `tm mm&rym vjd-hyvm hzh vyjzbny vyjbdv `lhym `xrym kn hmh jsym gm-lk. ^9 vjth smj bqvlm `k ky-hjd tjyd bhm vhgdt lhm msp+ hmlk `sr ymlk jlyhm. ^10 vy`mr smv`l `t kl-dbry yhvh `l-hjm hs`lym m`tv mlk. ^11 vy`mr zh yhyh msp+ hmlk `sr ymlk jlykm `t-bnykm yqx vsm lv bmrkbtv vbprsyv vr&v lpny mrkbtv. ^12 vlsvm lv sry `lpym vsry xmsym vlxrs xrysv vlq&r q&yrv vljsvt kly-mlxmtv vkly rkbv. ^13 v`t-bnvtykm yqx lrqxvt vl+bxvt vl`pvt. ^14 v`t-sdvtykm v`t-krmykm vzytykm h+vbym yqx vntn ljbdyv. ^15 vzrjykm vkrmykm yjsr vntn l$ry$yv vljbdyv. ^16 v`t-jbdykm v`t-spxvtykm v`t-bxvrykm h+vbym v`t-xmvrykm yqx vjsh lml`ktv. ^17 &`nkm yjsr v`tm thyv-lv ljbdym. ^18 vzjqtm byvm hhv` mlpny mlkkm `sr bxrtm lkm vl`-yjnh yhvh `tkm byvm hhv`. ^19 vym`nv hjm lsmj bqvl smv`l vy`mrv l` ky `m-mlk yhyh jlynv. ^20 vhyynv gm-`nxnv kkl-hgvym vsp+nv mlknv vy&` lpnynv vnlxm `t- mlxmtnv. ^21 vysmj smv`l `t kl-dbry hjm vydbrm b`zny yhvh. ^22 vy`mr yhvh `l-smv`l smj bqvlm vhmlkt lhm mlk vy`mr smv`l `l- `nsy ysr`l lkv `ys ljyrv. __________________________________________________________________ Chapter 9 ^1 vyhy-`ys mbn-ymyn vsmv qys bn-`by`l bn-&rvr bn-bkvrt bn-`pyx bn-`ys ymyny gbvr xyl. ^2 vlv-hyh bn vsmv s`vl bxvr v+vb v`yn `ys mbny ysr`l +vb mmnv mskmv vmjlh gbh mkl-hjm. ^3 vt`bdnh h`tnvt lqys `by s`vl vy`mr qys `l-s`vl bnv qx-n` `tk `t-`xd mhnjrym vqvm lk bqs `t-h`tnt. ^4 vyjbr bhr-`prym vyjbr b`r&-slsh vl` m&`v vyjbrv b`r&-sjlym v`yn vyjbr b`r&-ymyny vl` m&`v. ^5 hmh b`v b`r& &vp vs`vl `mr lnjrv `sr-jmv lkh vnsvbh pn-yxdl `by mn-h`tnvt vd`g lnv. ^6 vy`mr lv hnh-n` `ys-`lhym bjyr hz`t vh`ys nkbd kl `sr-ydbr bv` ybv` jth nlkh sm `vly ygyd lnv `t-drknv `sr-hlknv jlyh. ^7 vy`mr s`vl lnjrv vhnh nlk vmh-nby` l`ys ky hlxm `zl mklynv vtsvrh `yn-lhby` l`ys h`lhym mh `tnv. ^8 vy$p hnjr ljnvt `t-s`vl vy`mr hnh nm&` bydy rbj sql k$p vntty l`ys h`lhym vhgyd lnv `t-drknv. ^9 lpnym bysr`l kh-`mr h`ys blktv ldrvs `lhym lkv vnlkh jd-hr`h ky lnby` hyvm yqr` lpnym hr`h. ^10 vy`mr s`vl lnjrv +vb dbrk lkh nlkh vylkv `l-hjyr `sr-sm `ys h`lhym. ^11 hmh jlym bmjlh hjyr vhmh m&`v njrvt y&`vt ls`b mym vy`mrv lhn hys bzh hr`h. ^12 vtjnynh `vtm vt`mrnh ys hnh lpnyk mhr jth ky hyvm b` ljyr ky zbx hyvm ljm bbmh. ^13 kb`km hjyr kn tm&`vn `tv b+rm yjlh hbmth l`kl ky l`-y`kl hjm jd-b`v ky-hv` ybrk hzbx `xry-kn y`klv hqr`ym vjth jlv ky-`tv khyvm tm&`vn `tv. ^14 vyjlv hjyr hmh b`ym btvk hjyr vhnh smv`l y&` lqr`tm ljlvt hbmh. ^15 vyhvh glh `t-`zn smv`l yvm `xd lpny bv`-s`vl l`mr. ^16 kjt mxr `slx `lyk `ys m`r& bnymn vmsxtv lngyd jl-jmy ysr`l vhvsyj `t-jmy myd plstym ky r`yty `t-jmy ky b`h &jqtv `ly. ^17 vsmv`l r`h `t-s`vl vyhvh jnhv hnh h`ys `sr `mrty `lyk zh yj&r bjmy. ^18 vygs s`vl `t-smv`l btvk hsjr vy`mr hgydh-n` ly `y-zh byt hr`h. ^19 vyjn smv`l `t-s`vl vy`mr `nky hr`h jlh lpny hbmh v`kltm jmy hyvm vslxtyk bbqr vkl `sr blbbk `gyd lk. ^20 vl`tnvt h`bdvt lk hyvm slst hymym `l-tsm `t-lbk lhm ky nm&`v vlmy kl-xmdt ysr`l hlv` lk vlkl byt `byk. ^21 vyjn s`vl vy`mr hlv` bn-ymyny `nky mq+ny sb+y ysr`l vmspxty h&jrh mkl-mspxvt sb+y bnymn vlmh dbrt `ly kdbr hzh. ^22 vyqx smv`l `t-s`vl v`t-njrv vyby`m lskth vytn lhm mqvm br`s hqrv`ym vhmh kslsym `ys. ^23 vy`mr smv`l l+bx tnh `t-hmnh `sr ntty lk `sr `mrty `lyk sym `th jmk. ^24 vyrm h+bx `t-hsvq vhjlyh vysm lpny s`vl vy`mr hnh hns`r sym- lpnyk `kl ky lmvjd smvr-lk l`mr hjm qr`ty vy`kl s`vl jm-smv`l byvm hhv`. ^25 vyrdv mhbmh hjyr vydbr jm-s`vl jl-hgg. ^26 vyskmv vyhy kjlvt hsxr vyqr` smv`l `l-s`vl hgg l`mr qvmh v`slxk vyqm s`vl vy&`v snyhm hv` vsmv`l hxv&h. ^27 hmh yvrdym bq&h hjyr vsmv`l `mr `l-s`vl `mr lnjr vyjbr lpnynv vyjbr v`th jmd kyvm v`smyjk `t-dbr `lhym. __________________________________________________________________ Chapter 10 ^1 vyqx smv`l `t-pk hsmn vy&q jl-r`sv vysqhv vy`mr hlv` ky-msxk yhvh jl-nxltv lngyd. ^2 blktk hyvm mjmdy vm&`t sny `nsym jm-qbrt rxl bgbvl bnymn b&l&x v`mrv `lyk nm&`v h`tnvt `sr hlkt lbqs vhnh n+s `byk `t- dbry h`tnvt vd`g lkm l`mr mh `jsh lbny. ^3 vxlpt msm vhl`h vb`t jd-`lvn tbvr vm&`vk sm slsh `nsym jlym `l-h`lhym byt-`l `xd ns` slsh gdyym v`xd ns` slst kkrvt lxm v`xd ns` nbl-yyn. ^4 vs`lv lk lslvm vntnv lk sty-lxm vlqxt mydm. ^5 `xr kn tbv` gbjt h`lhym `sr-sm n&by plstym vyhy kb`k sm hjyr vpgjt xbl nby`ym yrdym mhbmh vlpnyhm nbl vtp vxlyl vknvr vhmh mtnb`ym. ^6 v&lxh jlyk rvx yhvh vhtnbyt jmm vnhpkt l`ys `xr. ^7 vhyh ky tb`ynh h`tvt h`lh lk jsh lk `sr tm&` ydk ky h`lhym jmk. ^8 vyrdt lpny hglgl vhnh `nky yrd `lyk lhjlvt jlvt lzbx zbxy slmym sbjt ymym tvxl jd-bv`y `lyk vhvdjty lk `t `sr tjsh. ^9 vhyh khpntv skmv llkt mjm smv`l vyhpk-lv `lhym lb `xr vyb`v kl-h`tvt h`lh byvm hhv`. ^10 vyb`v sm hgbjth vhnh xbl-nb`ym lqr`tv vt&lx jlyv rvx `lhym vytnb` btvkm. ^11 vyhy kl-yvdjv m`tmvl slsvm vyr`v vhnh jm-nb`ym nb` vy`mr hjm `ys `l-rjhv mh-zh hyh lbn-qys hgm s`vl bnby`ym. ^12 vyjn `ys msm vy`mr vmy `byhm jl-kn hyth lmsl hgm s`vl bnb`ym. ^13 vykl mhtnbvt vyb` hbmh. ^14 vy`mr dvd s`vl `lyv v`l-njrv `n hlktm vy`mr lbqs `t-h`tnvt vnr`h ky-`yn vnbv` `l-smv`l. ^15 vy`mr dvd s`vl hgydh-n` ly mh-`mr lkm smv`l. ^16 vy`mr s`vl `l-dvdv hgd hgyd lnv ky nm&`v h`tnvt v`t-dbr hmlvkh l`-hgyd lv `sr `mr smv`l. ^17 vy&jq smv`l `t-hjm `l-yhvh hm&ph. ^18 vy`mr `l-bny ysr`l kh-`mr yhvh `lhy ysr`l `nky hjlyty `t- ysr`l mm&rym v`&yl `tkm myd m&rym vmyd kl-hmmlkvt hlx&ym `tkm. ^19 v`tm hyvm m`$tm `t-`lhykm `sr-hv` mvsyj lkm mkl-rjvtykm v&rtykm vt`mrv lv ky-mlk tsym jlynv vjth hty&bv lpny yhvh lsb+ykm vl`lpykm. ^20 vyqrb smv`l `t kl-sb+y ysr`l vylkd sb+ bnymn. ^21 vyqrb `t-sb+ bnymn lmspxtv vtlkd mspxt hm+ry vylkd s`vl bn- qys vybqshv vl` nm&`. ^22 vys`lv-jvd byhvh hb` jvd hlm `ys vy`mr yhvh hnh-hv` nxb` `l- hklym. ^23 vyr&v vyqxhv msm vyty&b btvk hjm vygbh mkl-hjm mskmv vmjlh. ^24 vy`mr smv`l `l-kl-hjm hr`ytm `sr bxr-bv yhvh ky `yn kmhv bkl- hjm vyrjv kl-hjm vy`mrv yxy hmlk. ^25 vydbr smv`l `l-hjm `t msp+ hmlkh vyktb b$pr vynx lpny yhvh vyslx smv`l `t-kl-hjm `ys lbytv. ^26 vgm-s`vl hlk lbytv gbjth vylkv jmv hxyl `sr-ngj `lhym blbm. ^27 vbny blyjl `mrv mh-ysjnv zh vybzhv vl`-hby`v lv mnxh vyhy kmxrys. __________________________________________________________________ Chapter 11 ^1 vyjl nxs hjmvny vyxn jl-ybs gljd vy`mrv kl-`nsy ybys `l-nxs krt-lnv bryt vnjbdk. ^2 vy`mr `lyhm nxs hjmvny bz`t `krt lkm bnqvr lkm kl-jyn ymyn vsmtyh xrph jl-kl-ysr`l. ^3 vy`mrv `lyv zqny ybys hrp lnv sbjt ymym vnslxh ml`kym bkl gbvl ysr`l v`m-`yn mvsyj `tnv vy&`nv `lyk. ^4 vyb`v hml`kym gbjt s`vl vydbrv hdbrym b`zny hjm vys`v kl-hjm `t-qvlm vybkv. ^5 vhnh s`vl b` `xry hbqr mn-hsdh vy`mr s`vl mh-ljm ky ybkv vy$prv-lv `t-dbry `nsy ybys. ^6 vt&lx rvx-`lhym jl-s`vl bsmjv `t-hdbrym h`lh vyxr `pv m`d. ^7 vyqx &md bqr vyntxhv vyslx bkl-gbvl ysr`l byd hml`kym l`mr `sr `ynnv y&` `xry s`vl v`xr smv`l kh yjsh lbqrv vypl pxd-yhvh jl-hjm vy&`v k`ys `xd. ^8 vypqdm bbzq vyhyv bny-ysr`l sls m`vt `lp v`ys yhvdh slsym `lp. ^9 vy`mrv lml`kym hb`ym kh t`mrvn l`ys ybys gljd mxr thyh-lkm tsvjh bxm hsms vyb`v hml`kym vygydv l`nsy ybys vysmxv. ^10 vy`mrv `nsy ybys mxr n&` `lykm vjsytm lnv kkl-h+vb bjynykm. ^11 vyhy mmxrt vysm s`vl `t-hjm slsh r`sym vyb`v btvk-hmxnh b`smrt hbqr vykv `t-jmvn jd-xm hyvm vyhy hns`rym vyp&v vl` ns`rv-bm snym yxd. ^12 vy`mr hjm `l-smv`l my h`mr s`vl ymlk jlynv tnv h`nsym vnmytm. ^13 vy`mr s`vl l`-yvmt `ys byvm hzh ky hyvm jsh-yhvh tsvjh bysr`l. ^14 vy`mr smv`l `l-hjm lkv vnlkh hglgl vnxds sm hmlvkh. ^15 vylkv kl-hjm hglgl vymlkv sm `t-s`vl lpny yhvh bglgl vyzbxv- sm zbxym slmym lpny yhvh vysmx sm s`vl vkl-`nsy ysr`l jd-m`d. __________________________________________________________________ Chapter 12 ^1 vy`mr smv`l `l-kl-ysr`l hnh smjty bqlkm lkl `sr-`mrtm ly v`mlyk jlykm mlk. ^2 vjth hnh hmlk mthlk lpnykm v`ny zqnty vsbty vbny hnm `tkm v`ny hthlkty lpnykm mnjry jd-hyvm hzh. ^3 hnny jnv by ngd yhvh vngd msyxv `t-svr my lqxty vxmvr my lqxty v`t-my jsqty `t-my r&vty vmyd-my lqxty kpr v`jlym jyny bv v`syb lkm. ^4 vy`mrv l` jsqtnv vl` r&vtnv vl`-lqxt myd-`ys m`vmh. ^5 vy`mr `lyhm jd yhvh bkm vjd msyxv hyvm hzh ky l` m&`tm bydy m`vmh vy`mr jd. ^6 vy`mr smv`l `l-hjm yhvh `sr jsh `t-msh v`t-`hrn v`sr hjlh `t- `btykm m`r& m&rym. ^7 vjth hty&bv v`sp+h `tkm lpny yhvh `t kl-&dqvt yhvh `sr-jsh `tkm v`t-`bvtykm. ^8 k`sr-b` yjqb m&rym vyzjqv `bvtykm `l-yhvh vyslx yhvh `t-msh v`t-`hrn vyv&y`v `t-`btykm mm&rym vysbvm bmqvm hzh. ^9 vyskxv `t-yhvh `lhyhm vymkr `tm byd $y$r` sr-&b` x&vr vbyd- plstym vbyd mlk mv`b vylxmv bm. ^10 vyzjqv `l-yhvh vy`mr x+`nv ky jzbnv `t-yhvh vnjbd `t-hbjlym v`t-hjstrvt vjth h&ylnv myd `ybynv vnjbdk. ^11 vyslx yhvh `t-yrbjl v`t-bdn v`t-yptx v`t-smv`l vy&l `tkm myd `ybykm m$byb vtsbv b+x. ^12 vtr`v ky-nxs mlk bny-jmvn b` jlykm vt`mrv ly l` ky-mlk ymlk jlynv vyhvh `lhykm mlkkm. ^13 vjth hnh hmlk `sr bxrtm `sr s`ltm vhnh ntn yhvh jlykm mlk. ^14 `m-tyr`v `t-yhvh vjbdtm `tv vsmjtm bqlv vl` tmrv `t-py yhvh vhytm gm-`tm vgm-hmlk `sr mlk jlykm `xr yhvh `lhykm. ^15 v`m-l` tsmjv bqvl yhvh vmrytm `t-py yhvh vhyth yd-yhvh bkm vb`btykm. ^16 gm-jth hty&bv vr`v `t-hdbr hgdvl hzh `sr yhvh jsh ljynykm. ^17 hlv` q&yr-x+ym hyvm `qr` `l-yhvh vytn qlvt vm+r vdjv vr`v ky- rjtkm rbh `sr jsytm bjyny yhvh ls`vl lkm mlk. ^18 vyqr` smv`l `l-yhvh vytn yhvh qlt vm+r byvm hhv` vyyr` kl- hjm m`d `t-yhvh v`t-smv`l. ^19 vy`mrv kl-hjm `l-smv`l htpll bjd-jbdyk `l-yhvh `lhyk v`l- nmvt ky-y$pnv jl-kl-x+`tynv rjh ls`l lnv mlk. ^20 vy`mr smv`l `l-hjm `l-tyr`v `tm jsytm `t kl-hrjh hz`t `k `l- t$vrv m`xry yhvh vjbdtm `t-yhvh bkl-lbbkm. ^21 vl` t$vrv ky `xry hthv `sr l`-yvjylv vl` y&ylv ky-thv hmh. ^22 ky l`-y+s yhvh `t-jmv bjbvr smv hgdvl ky hv`yl yhvh ljsvt `tkm lv ljm. ^23 gm `nky xlylh ly mx+` lyhvh mxdl lhtpll bjdkm vhvryty `tkm bdrk h+vbh vhysrh. ^24 `k yr`v `t-yhvh vjbdtm `tv b`mt bkl-lbbkm ky r`v `t `sr-hgdl jmkm. ^25 v`m-hrj trjv gm-`tm gm-mlkkm t$pv. __________________________________________________________________ Chapter 13 ^1 bn-snh s`vl bmlkv vsty snym mlk jl-ysr`l. ^2 vybxr-lv s`vl slst `lpym mysr`l vyhyv jm-s`vl `lpym bmkms vbhr byt-`l v`lp hyv jm-yvntn bgbjt bnymyn vytr hjm slx `ys l`hlyv. ^3 vyk yvntn `t n&yb plstym `sr bgbj vysmjv plstym vs`vl tqj bsvpr bkl-h`r& l`mr ysmjv hjbrym. ^4 vkl-ysr`l smjv l`mr hkh s`vl `t-n&yb plstym vgm-nb`s ysr`l bplstym vy&jqv hjm `xry s`vl hglgl. ^5 vplstym n`$pv lhlxm jm-ysr`l slsym `lp rkb vsst `lpym prsym vjm kxvl `sr jl-spt-hym lrb vyjlv vyxnv bmkms qdmt byt `vn. ^6 v`ys ysr`l r`v ky &r-lv ky ngs hjm vytxb`v hjm bmjrvt vbxvxym vb$ljym vb&rxym vbbrvt. ^7 vjbrym jbrv `t-hyrdn `r& gd vgljd vs`vl jvdnv bglgl vkl-hjm xrdv `xryv. ^8 vyyxl sbjt ymym lmvjd `sr smv`l vl`-b` smv`l hglgl vyp& hjm mjlyv. ^9 vy`mr s`vl hgsv `ly hjlh vhslmym vyjl hjlh. ^10 vyhy kkltv lhjlvt hjlh vhnh smv`l b` vy&` s`vl lqr`tv lbrkv. ^11 vy`mr smv`l mh jsyt vy`mr s`vl ky-r`yty ky-np& hjm mjly v`th l`-b`t lmvjd hymym vplstym n`$pym mkms. ^12 v`mr jth yrdv plstym `ly hglgl vpny yhvh l` xlyty v`t`pq v`jlh hjlh. ^13 vy`mr smv`l `l-s`vl n$klt l` smrt `t-m&vt yhvh `lhyk `sr &vk ky jth hkyn yhvh `t-mmlktk `l-ysr`l jd-jvlm. ^14 vjth mmlktk l`-tqvm bqs yhvh lv `ys klbbv vy&vhv yhvh lngyd jl-jmv ky l` smrt `t `sr-&vk yhvh. ^15 vyqm smv`l vyjl mn-hglgl gbjt bnymn vypqd s`vl `t-hjm hnm&`ym jmv kss m`vt `ys. ^16 vs`vl vyvntn bnv vhjm hnm&` jmm ysbym bgbj bnymn vplstym xnv bmkms. ^17 vy&` hmsxyt mmxnh plstym slsh r`sym hr`s `xd ypnh `l-drk jprh `l-`r& svjl. ^18 vhr`s `xd ypnh drk byt xrvn vhr`s `xd ypnh drk hgbvl hnsqp jl-gy h&bjym hmdbrh. ^19 vxrs l` ym&` bkl `r& ysr`l ky-`mr plstym pn yjsv hjbrym xrb `v xnyt. ^20 vyrdv kl-ysr`l hplstym ll+vs `ys `t-mxrstv v`t-`tv v`t-qrdmv v`t mxrstv. ^21 vhyth hp&yrh pym lmxrst vl`tym vlsls qlsvn vlhqrdmym vlh&yb hdrbn. ^22 vhyh byvm mlxmt vl` nm&` xrb vxnyt byd kl-hjm `sr `t-s`vl v`t-yvntn vtm&` ls`vl vlyvntn bnv. ^23 vy&` m&b plstym `l-mjbr mkms. __________________________________________________________________ Chapter 14 ^1 vyhy hyvm vy`mr yvntn bn-s`vl `l-hnjr ns` klyv lkh vnjbrh `l- m&b plstym `sr mjbr hlz vl`byv l` hgyd. ^2 vs`vl yvsb bq&h hgbjh txt hrmvn `sr bmgrvn vhjm `sr jmv kss m`vt `ys. ^3 v`xyh bn-`x+vb `xy `ykbvd bn-pynx$ bn-jly khn yhvh bslv ns` `pvd vhjm l` ydj ky hlk yvntn. ^4 vbyn hmjbrvt `sr bqs yvntn ljbr jl-m&b plstym sn-h$lj mhjbr mzh vsn-h$lj mhjbr mzh vsm h`xd bv&& vsm h`xd $nh. ^5 hsn h`xd m&vq m&pvn mvl mkms vh`xd mngb mvl gbj. ^6 vy`mr yhvntn `l-hnjr ns` klyv lkh vnjbrh `l-m&b hjrlym h`lh `vly yjsh yhvh lnv ky `yn lyhvh mj&vr lhvsyj brb `v bmj+. ^7 vy`mr lv ns` klyv jsh kl-`sr blbbk n+h lk hnny jmk klbbk. ^8 vy`mr yhvntn hnh `nxnv jbrym `l-h`nsym vnglynv `lyhm. ^9 `m-kh y`mrv `lynv dmv jd-hgyjnv `lykm vjmdnv txtynv vl` njlh `lyhm. ^10 v`m-kh y`mrv jlv jlynv vjlynv ky-ntnm yhvh bydnv vzh-lnv h`vt. ^11 vyglv snyhm `l-m&b plstym vy`mrv plstym hnh jbrym y&`ym mn- hxrym `sr htxb`v-sm. ^12 vyjnv `nsy hm&bh `t-yvntn v`t-ns` klyv vy`mrv jlv `lynv vnvdyjh `tkm dbr vy`mr yvntn `l-ns` klyv jlh `xry ky-ntnm yhvh byd ysr`l. ^13 vyjl yvntn jl-ydyv vjl-rglyv vns` klyv `xryv vyplv lpny yvntn vns` klyv mmvtt `xryv. ^14 vthy hmkh hr`snh `sr hkh yvntn vns` klyv kjsrym `ys kbx&y mjnh &md sdh. ^15 vthy xrdh bmxnh bsdh vbkl-hjm hm&b vhmsxyt xrdv gm-hmh vtrgz h`r& vthy lxrdt `lhym. ^16 vyr`v h&pym ls`vl bgbjt bnymn vhnh hhmvn nmvg vylk vhlm. ^17 vy`mr s`vl ljm `sr `tv pqdv-n` vr`v my hlk mjmnv vypqdv vhnh `yn yvntn vns` klyv. ^18 vy`mr s`vl l`xyh hgysh `rvn h`lhym ky-hyh `rvn h`lhym byvm hhv` vbny ysr`l. ^19 vyhy jd dbr s`vl `l-hkhn vhhmvn `sr bmxnh plstym vylk hlvk vrb vy`mr s`vl `l-hkhn `$p ydk. ^20 vyzjq s`vl vkl-hjm `sr `tv vyb`v jd-hmlxmh vhnh hyth xrb `ys brjhv mhvmh gdvlh m`d. ^21 vhjbrym hyv lplstym k`tmvl slsvm `sr jlv jmm bmxnh $byb vgm- hmh lhyvt jm-ysr`l `sr jm-s`vl vyvntn. ^22 vkl `ys ysr`l hmtxb`ym bhr-`prym smjv ky-n$v plstym vydbqv gm-hmh `xryhm bmlxmh. ^23 vyvsj yhvh byvm hhv` `t-ysr`l vhmlxmh jbrh `t-byt `vn. ^24 v`ys-ysr`l ngs byvm hhv` vy`l s`vl `t-hjm l`mr `rvr h`ys `sr- y`kl lxm jd-hjrb vnqmty m`yby vl` +jm kl-hjm lxm. ^25 vkl-h`r& b`v byjr vyhy dbs jl-pny hsdh. ^26 vyb` hjm `l-hyjr vhnh hlk dbs v`yn-msyg ydv `l-pyv ky-yr` hjm `t-hsbjh. ^27 vyvntn l`-smj bhsbyj `byv `t-hjm vyslx `t-q&h hm+h `sr bydv vy+bl `vth byjrt hdbs vysb ydv `l-pyv vtr`nh jynyv. ^28 vyjn `ys mhjm vy`mr hsbj hsbyj `byk `t-hjm l`mr `rvr h`ys `sr-y`kl lxm hyvm vyjp hjm. ^29 vy`mr yvntn jkr `by `t-h`r& r`v-n` ky-`rv jyny ky +jmty mj+ dbs hzh. ^30 `p ky lv` `kl `kl hyvm hjm msll `ybyv `sr m&` ky jth l`-rbth mkh bplstym. ^31 vykv byvm hhv` bplstym mmkms `ylnh vyjp hjm m`d. ^32 vyjs hjm `l-sll vyqxv &`n vbqr vbny bqr vysx+v-`r&h vy`kl hjm jl-hdm. ^33 vygydv ls`vl l`mr hnh hjm x+`ym lyhvh l`kl jl-hdm vy`mr bgdtm glv-`ly hyvm `bn gdvlh. ^34 vy`mr s`vl p&v bjm v`mrtm lhm hgysv `ly `ys svrv v`ys syhv vsx+tm bzh v`kltm vl`-tx+`v lyhvh l`kl `l-hdm vygsv kl-hjm `ys svrv bydv hlylh vysx+v-sm. ^35 vybn s`vl mzbx lyhvh `tv hxl lbnvt mzbx lyhvh. ^36 vy`mr s`vl nrdh `xry plstym lylh vnbzh bhm jd-`vr hbqr vl`- ns`r bhm `ys vy`mrv kl-h+vb bjynyk jsh vy`mr hkhn nqrbh hlm `l- h`lhym. ^37 vys`l s`vl b`lhym h`rd `xry plstym httnm byd ysr`l vl` jnhv byvm hhv`. ^38 vy`mr s`vl gsv hlm kl pnvt hjm vdjv vr`v bmh hyth hx+`t hz`t hyvm. ^39 ky xy-yhvh hmvsyj `t-ysr`l ky `m-ysnv byvntn bny ky mvt ymvt v`yn jnhv mkl-hjm. ^40 vy`mr `l-kl-ysr`l `tm thyv ljbr `xd v`ny vyvntn bny nhyh ljbr `xd vy`mrv hjm `l-s`vl h+vb bjynyk jsh. ^41 vy`mr s`vl `l-yhvh `lhy ysr`l hbh tmym vylkd yvntn vs`vl vhjm y&`v. ^42 vy`mr s`vl hpylv byny vbyn yvntn bny vylkd yvntn. ^43 vy`mr s`vl `l-yvntn hgydh ly mh jsyth vygd-lv yvntn vy`mr +jm +jmty bq&h hm+h `sr-bydy mj+ dbs hnny `mvt. ^44 vy`mr s`vl kh-yjsh `lhym vkh yv$p ky-mvt tmvt yvntn. ^45 vy`mr hjm `l-s`vl hyvntn ymvt `sr jsh hysvjh hgdvlh hz`t bysr`l xlylh xy-yhvh `m-ypl msjrt r`sv `r&h ky-jm-`lhym jsh hyvm hzh vypdv hjm `t-yvntn vl`-mt. ^46 vyjl s`vl m`xry plstym vplstym hlkv lmqvmm. ^47 vs`vl lkd hmlvkh jl-ysr`l vylxm $byb bkl-`ybyv bmv`b vbbny- jmvn vb`dvm vbmlky &vbh vbplstym vbkl `sr-ypnh yrsyj. ^48 vyjs xyl vyk `t-jmlq vy&l `t-ysr`l myd s$hv. ^49 vyhyv bny s`vl yvntn vysvy vmlky-svj vsm sty bntyv sm hbkyrh mrb vsm hq+nh mykl. ^50 vsm `st s`vl `xynjm bt-`xymj& vsm sr-&b`v `bynr bn-nr dvd s`vl. ^51 vqys `by-s`vl vnr `by-`bnr bn-`by`l. ^52 vthy hmlxmh xzqh jl-plstym kl ymy s`vl vr`h s`vl kl-`ys gbvr vkl-bn-xyl vy`$phv `lyv. __________________________________________________________________ Chapter 15 ^1 vy`mr smv`l `l-s`vl `ty slx yhvh lmsxk lmlk jl-jmv jl-ysr`l vjth smj lqvl dbry yhvh. ^2 kh `mr yhvh &b`vt pqdty `t `sr-jsh jmlq lysr`l `sr-sm lv bdrk bjltv mm&rym. ^3 jth lk vhkyth `t-jmlq vhxrmtm `t-kl-`sr-lv vl` txml jlyv vhmth m`ys jd-`sh mjll vjd-yvnq msvr vjd-sh mgml vjd-xmvr. ^4 vysmj s`vl `t-hjm vypqdm b+l`ym m`tym `lp rgly vjsrt `lpym `t- `ys yhvdh. ^5 vyb` s`vl jd-jyr jmlq vyrb bnxl. ^6 vy`mr s`vl `l-hqyny lkv $rv rdv mtvk jmlqy pn-`$pk jmv v`th jsyth x$d jm-kl-bny ysr`l bjlvtm mm&rym vy$r qyny mtvk jmlq. ^7 vyk s`vl `t-jmlq mxvylh bv`k svr `sr jl-pny m&rym. ^8 vytps `t-`gg mlk-jmlq xy v`t-kl-hjm hxrym lpy-xrb. ^9 vyxml s`vl vhjm jl-`gg vjl-my+b h&`n vhbqr vhmsnym vjl-hkrym vjl-kl-h+vb vl` `bv hxrymm vkl-hml`kh nmbzh vnm$ `th hxrymv. ^10 vyhy dbr-yhvh `l-smv`l l`mr. ^11 nxmty ky-hmlkty `t-s`vl lmlk ky-sb m`xry v`t-dbry l` hqym vyxr lsmv`l vyzjq `l-yhvh kl-hlylh. ^12 vyskm smv`l lqr`t s`vl bbqr vygd lsmv`l l`mr b`-s`vl hkrmlh vhnh m&yb lv yd vy$b vyjbr vyrd hglgl. ^13 vyb` smv`l `l-s`vl vy`mr lv s`vl brvk `th lyhvh hqymty `t- dbr yhvh. ^14 vy`mr smv`l vmh qvl-h&`n hzh b`zny vqvl hbqr `sr `nky smj. ^15 vy`mr s`vl mjmlqy hby`vm `sr xml hjm jl-my+b h&`n vhbqr lmjn zbx lyhvh `lhyk v`t-hyvtr hxrmnv. ^16 vy`mr smv`l `l-s`vl hrp v`gydh lk `t `sr dbr yhvh `ly hlylh vy`mrv lv dbr. ^17 vy`mr smv`l hlv` `m-q+n `th bjynyk r`s sb+y ysr`l `th vymsxk yhvh lmlk jl-ysr`l. ^18 vyslxk yhvh bdrk vy`mr lk vhxrmth `t-hx+`ym `t-jmlq vnlxmt bv jd klvtm `tm. ^19 vlmh l`-smjt bqvl yhvh vtj+ `l-hsll vtjs hrj bjyny yhvh. ^20 vy`mr s`vl `l-smv`l `sr smjty bqvl yhvh v`lk bdrk `sr-slxny yhvh v`by` `t-`gg mlk jmlq v`t-jmlq hxrmty. ^21 vyqx hjm mhsll &`n vbqr r`syt hxrm lzbx lyhvh `lhyk bglgl. ^22 vy`mr smv`l hxp& lyhvh bjlvt vzbxym ksmj bqvl yhvh hnh smj mzbx +vb lhqsyb mxlb `ylym. ^23 ky x+`t-q$m mry v`vn vtrpym hp&r yjn m`$t `t-dbr yhvh vym`$k mmlk. ^24 vy`mr s`vl `l-smv`l x+`ty ky-jbrty `t-py-yhvh v`t-dbryk ky yr`ty `t-hjm v`smj bqvlm. ^25 vjth s` n` `t-x+`ty vsvb jmy v`stxvh lyhvh. ^26 vy`mr smv`l `l-s`vl l` `svb jmk ky m`$th `t-dbr yhvh vym`$k yhvh mhyvt mlk jl-ysr`l. ^27 vy$b smv`l llkt vyxzq bknp-mjylv vyqrj. ^28 vy`mr `lyv smv`l qrj yhvh `t-mmlkvt ysr`l mjlyk hyvm vntnh lrjk h+vb mmk. ^29 vgm n&x ysr`l l` ysqr vl` ynxm ky l` `dm hv` lhnxm. ^30 vy`mr x+`ty jth kbdny n` ngd zqny-jmy vngd ysr`l vsvb jmy vhstxvyty lyhvh `lhyk. ^31 vysb smv`l `xry s`vl vystxv s`vl lyhvh. ^32 vy`mr smv`l hgysv `ly `t-`gg mlk jmlq vylk `lyv `gg mjdnt vy`mr `gg `kn $r mr-hmvt. ^33 vy`mr smv`l k`sr sklh nsym xrbk kn-tskl mnsym `mk vys$p smv`l `t-`gg lpny yhvh bglgl. ^34 vylk smv`l hrmth vs`vl jlh `l-bytv gbjt s`vl. ^35 vl`-y$p smv`l lr`vt `t-s`vl jd-yvm mvtv ky-ht`bl smv`l `l- s`vl vyhvh nxm ky-hmlyk `t-s`vl jl-ysr`l. __________________________________________________________________ Chapter 16 ^1 vy`mr yhvh `l-smv`l jd-mty `th mt`bl `l-s`vl v`ny m`$tyv mmlk jl-ysr`l ml` qrnk smn vlk `slxk `l-ysy byt-hlxmy ky-r`yty bbnyv ly mlk. ^2 vy`mr smv`l `yk `lk vsmj s`vl vhrgny vy`mr yhvh jglt bqr tqx bydk v`mrt lzbx lyhvh b`ty. ^3 vqr`t lysy bzbx v`nky `vdyjk `t `sr-tjsh vmsxt ly `t `sr-`mr `lyk. ^4 vyjs smv`l `t `sr dbr yhvh vyb` byt lxm vyxrdv zqny hjyr lqr`tv vy`mr slm bv`k. ^5 vy`mr slvm lzbx lyhvh b`ty htqdsv vb`tm `ty bzbx vyqds `t-ysy v`t-bnyv vyqr` lhm lzbx. ^6 vyhy bbv`m vyr` `t-`ly`b vy`mr `k ngd yhvh msyxv. ^7 vy`mr yhvh `l-smv`l `l-tb+ `l-mr`hv v`l-gbh qvmtv ky m`$tyhv ky l` `sr yr`h h`dm ky h`dm yr`h ljynym vyhvh yr`h llbb. ^8 vyqr` ysy `l-`byndb vyjbrhv lpny smv`l vy`mr gm-bzh l`-bxr yhvh. ^9 vyjbr ysy smh vy`mr gm-bzh l`-bxr yhvh. ^10 vyjbr ysy sbjt bnyv lpny smv`l vy`mr smv`l `l-ysy l`-bxr yhvh b`lh. ^11 vy`mr smv`l `l-ysy htmv hnjrym vy`mr jvd s`r hq+n vhnh rjh b&`n vy`mr smv`l `l-ysy slxh vqxnv ky l`-n$b jd-b`v ph. ^12 vyslx vyby`hv vhv` `dmvny jm-yph jynym v+vb r`y vy`mr yhvh qvm msxhv ky-zh hv`. ^13 vyqx smv`l `t-qrn hsmn vymsx `tv bqrb `xyv vt&lx rvx-yhvh `l- dvd mhyvm hhv` vmjlh vyqm smv`l vylk hrmth. ^14 vrvx yhvh $rh mjm s`vl vbjttv rvx-rjh m`t yhvh. ^15 vy`mrv jbdy-s`vl `lyv hnh-n` rvx-`lhym rjh mbjtk. ^16 y`mr-n` `dnnv jbdyk lpnyk ybqsv `ys ydj mngn bknvr vhyh bhyvt jlyk rvx-`lhym rjh vngn bydv v+vb lk. ^17 vy`mr s`vl `l-jbdyv r`v-n` ly `ys my+yb lngn vhby`vtm `ly. ^18 vyjn `xd mhnjrym vy`mr hnh r`yty bn lysy byt hlxmy ydj ngn vgbvr xyl v`ys mlxmh vnbvn dbr v`ys t`r vyhvh jmv. ^19 vyslx s`vl ml`kym `l-ysy vy`mr slxh `ly `t-dvd bnk `sr b&`n. ^20 vyqx ysy xmvr lxm vn`d yyn vgdy jzym `xd vyslx byd-dvd bnv `l-s`vl. ^21 vyb` dvd `l-s`vl vyjmd lpnyv vy`hbhv m`d vyhy-lv ns` klym. ^22 vyslx s`vl `l-ysy l`mr yjmd-n` dvd lpny ky-m&` xn bjyny. ^23 vhyh bhyvt rvx-`lhym `l-s`vl vlqx dvd `t-hknvr vngn bydv vrvx ls`vl v+vb lv v$rh mjlyv rvx hrjh. __________________________________________________________________ Chapter 17 ^1 vy`$pv plstym `t-mxnyhm lmlxmh vy`$pv skh `sr lyhvdh vyxnv byn-svkh vbyn-jzqh b`p$ dmym. ^2 vs`vl v`ys-ysr`l n`$pv vyxnv bjmq h`lh vyjrkv mlxmh lqr`t plstym. ^3 vplstym jmdym `l-hhr mzh vysr`l jmdym `l-hhr mzh vhgy` bynyhm. ^4 vy&` `ys-hbnym mmxnvt plstym glyt smv mgt gbhv ss `mvt vzrt. ^5 vkvbj nxst jl-r`sv vsryvn qsqsym hv` lbvs vmsql hsryvn xmst- `lpym sqlym nxst. ^6 vm&xt nxst jl-rglyv vkydvn nxst byn ktpyv. ^7 vx& xnytv kmnvr `rgym vlhbt xnytv ss-m`vt sqlym brzl vns` h&nh hlk lpnyv. ^8 vyjmd vyqr` `l-mjrkt ysr`l vy`mr lhm lmh t&`v ljrk mlxmh hlv` `nky hplsty v`tm jbdym ls`vl brv-lkm `ys vyrd `ly. ^9 `m-yvkl lhlxm `ty vhkny vhyynv lkm ljbdym v`m-`ny `vkl-lv vhkytyv vhyytm lnv ljbdym vjbdtm `tnv. ^10 vy`mr hplsty `ny xrpty `t-mjrkvt ysr`l hyvm hzh tnv-ly `ys vnlxmh yxd. ^11 vysmj s`vl vkl-ysr`l `t-dbry hplsty h`lh vyxtv vyr`v m`d. ^12 vdvd bn-`ys `prty hzh mbyt lxm yhvdh vsmv ysy vlv smnh bnym vh`ys bymy s`vl zqn b` b`nsym. ^13 vylkv slst bny-ysy hgdlym hlkv `xry-s`vl lmlxmh vsm slst bnyv `sr hlkv bmlxmh `ly`b hbkvr vmsnhv `byndb vhslsy smh. ^14 vdvd hv` hq+n vslsh hgdlym hlkv `xry s`vl. ^15 vdvd hlk vsb mjl s`vl lrjvt `t-&`n `byv byt-lxm. ^16 vygs hplsty hskm vhjrb vyty&b `rbjym yvm. ^17 vy`mr ysy ldvd bnv qx-n` l`xyk `ypt hqly` hzh vjsrh lxm hzh vhr& hmxnh l`xyk. ^18 v`t jsrt xr&y hxlb h`lh tby` lsr-h`lp v`t-`xyk tpqd lslvm v`t-jrbtm tqx. ^19 vs`vl vhmh vkl-`ys ysr`l bjmq h`lh nlxmym jm-plstym. ^20 vyskm dvd bbqr vy+s `t-h&`n jl-smr vys` vylk k`sr &vhv ysy vyb` hmjglh vhxyl hy&` `l-hmjrkh vhrjv bmlxmh. ^21 vtjrk ysr`l vplstym mjrkh lqr`t mjrkh. ^22 vy+s dvd `t-hklym mjlyv jl-yd svmr hklym vyr& hmjrkh vyb` vys`l l`xyv lslvm. ^23 vhv` mdbr jmm vhnh `ys hbnym jvlh glyt hplsty smv mgt mmjrvt plstym vydbr kdbrym h`lh vysmj dvd. ^24 vkl `ys ysr`l br`vtm `t-h`ys vyn$v mpnyv vyyr`v m`d. ^25 vy`mr `ys ysr`l hr`ytm h`ys hjlh hzh ky lxrp `t-ysr`l jlh vhyh h`ys `sr-yknv yjsrnv hmlk jsr gdvl v`t-btv ytn-lv v`t byt `byv yjsh xpsy bysr`l. ^26 vy`mr dvd `l-h`nsym hjmdym jmv l`mr mh-yjsh l`ys `sr ykh `t- hplsty hlz vh$yr xrph mjl ysr`l ky my hplsty hjrl hzh ky xrp mjrkvt `lhym xyym. ^27 vy`mr lv hjm kdbr hzh l`mr kh yjsh l`ys `sr yknv. ^28 vysmj `ly`b `xyv hgdvl bdbrv `l-h`nsym vyxr-`p `ly`b bdvd vy`mr lmh-zh yrdt vjl-my n+st mj+ h&`n hhnh bmdbr `ny ydjty `t- zdnk v`t rj lbbk ky lmjn r`vt hmlxmh yrdt. ^29 vy`mr dvd mh jsyty jth hlv` dbr hv`. ^30 vy$b m`&lv `l-mvl `xr vy`mr kdbr hzh vysbhv hjm dbr kdbr hr`svn. ^31 vysmjv hdbrym `sr dbr dvd vygdv lpny-s`vl vyqxhv. ^32 vy`mr dvd `l-s`vl `l-ypl lb-`dm jlyv jbdk ylk vnlxm jm- hplsty hzh. ^33 vy`mr s`vl `l-dvd l` tvkl llkt `l-hplsty hzh lhlxm jmv ky- njr `th vhv` `ys mlxmh mnjryv. ^34 vy`mr dvd `l-s`vl rjh hyh jbdk l`byv b&`n vb` h`ry v`t-hdvb vns` sh mhjdr. ^35 vy&`ty `xryv vhktyv vh<y mpyv vyqm jly vhxzqty bzqnv vhktyv vhmytyv. ^36 gm `t-h`ry gm-hdvb hkh jbdk vhyh hplsty hjrl hzh k`xd mhm ky xrp mjrkt `lhym xyym. ^37 vy`mr dvd yhvh `sr h&lny myd h`ry vmyd hdb hv` y&ylny myd hplsty hzh vy`mr s`vl `l-dvd lk vyhvh yhyh jmk. ^38 vylbs s`vl `t-dvd mdyv vntn qvbj nxst jl-r`sv vylbs `tv sryvn. ^39 vyxgr dvd `t-xrbv mjl lmdyv vy`l llkt ky l`-n$h vy`mr dvd `l- s`vl l` `vkl llkt b`lh ky l` n$yty vy$rm dvd mjlyv. ^40 vyqx mqlv bydv vybxr-lv xmsh xlqy-`bnym mn-hnxl vysm `tm bkly hrjym `sr-lv vbylqv+ vqljv bydv vygs `l-hplsty. ^41 vylk hplsty hlk vqrb `l-dvd vh`ys ns` h&nh lpnyv. ^42 vyb+ hplsty vyr`h `t-dvd vybzhv ky-hyh njr v`dmny jm-yph mr`h. ^43 vy`mr hplsty `l-dvd hklb `nky ky-`th b`-`ly bmqlvt vyqll hplsty `t-dvd b`lhyv. ^44 vy`mr hplsty `l-dvd lkh `ly v`tnh `t-bsrk ljvp hsmym vlbhmt hsdh. ^45 vy`mr dvd `l-hplsty `th b` `ly bxrb vbxnyt vbkydvn v`nky b`- `lyk bsm yhvh &b`vt `lhy mjrkvt ysr`l `sr xrpt. ^46 hyvm hzh y$grk yhvh bydy vhkytk vh$rty `t-r`sk mjlyk vntty pgr mxnh plstym hyvm hzh ljvp hsmym vlxyt h`r& vydjv kl-h`r& ky ys `lhym lysr`l. ^47 vydjv kl-hqhl hzh ky-l` bxrb vbxnyt yhvsyj yhvh ky lyhvh hmlxmh vntn `tkm bydnv. ^48 vhyh ky-qm hplsty vylk vyqrb lqr`t dvd vymhr dvd vyr& hmjrkh lqr`t hplsty. ^49 vyslx dvd `t-ydv `l-hkly vyqx msm `bn vyqlj vyk `t-hplsty `l- m&xv vt+bj h`bn bm&xv vypl jl-pnyv `r&h. ^50 vyxzq dvd mn-hplsty bqlj vb`bn vyk `t-hplsty vymythv vxrb `yn byd-dvd. ^51 vyr& dvd vyjmd `l-hplsty vyqx `t-xrbv vyslph mtjrh vymtthv vykrt-bh `t-r`sv vyr`v hplstym ky-mt gbvrm vyn$v. ^52 vyqmv `nsy ysr`l vyhvdh vyrjv vyrdpv `t-hplstym jd-bv`k gy` vjd sjry jqrvn vyplv xlly plstym bdrk sjrym vjd-gt vjd-jqrvn. ^53 vysbv bny ysr`l mdlq `xry plstym vys$v `t-mxnyhm. ^54 vyqx dvd `t-r`s hplsty vyb`hv yrvslm v`t-klyv sm b`hlv. ^55 vkr`vt s`vl `t-dvd y&` lqr`t hplsty `mr `l-`bnr sr h&b` bn- my-zh hnjr `bnr vy`mr `bnr xy-npsk hmlk `m-ydjty. ^56 vy`mr hmlk s`l `th bn-my-zh hjlm. ^57 vksvb dvd mhkvt `t-hplsty vyqx `tv `bnr vyb`hv lpny s`vl vr`s hplsty bydv. ^58 vy`mr `lyv s`vl bn-my `th hnjr vy`mr dvd bn-jbdk ysy byt hlxmy. __________________________________________________________________ Chapter 18 ^1 vyhy kkltv ldbr `l-s`vl vnps yhvntn nqsrh bnps dvd vy`hbv yhvntn knpsv. ^2 vyqxhv s`vl byvm hhv` vl` ntnv lsvb byt `byv. ^3 vykrt yhvntn vdvd bryt b`hbtv `tv knpsv. ^4 vytps+ yhvntn `t-hmjyl `sr jlyv vytnhv ldvd vmdyv vjd-xrbv vjd-qstv vjd-xgrv. ^5 vy&` dvd bkl `sr yslxnv s`vl yskyl vysmhv s`vl jl `nsy hmlxmh vyy+b bjyny kl-hjm vgm bjyny jbdy s`vl. ^6 vyhy bbv`m bsvb dvd mhkvt `t-hplsty vt&`nh hnsym mkl-jry ysr`l lsvr vhmxlvt lqr`t s`vl hmlk btpym bsmxh vbslsym. ^7 vtjnynh hnsym hmsxqvt vt`mrn hkh s`vl b`lpv vdvd brbbtyv. ^8 vyxr ls`vl m`d vyrj bjynyv hdbr hzh vy`mr ntnv ldvd rbbvt vly ntnv h`lpym vjvd lv `k hmlvkh. ^9 vyhy s`vl jvn `t-dvd mhyvm hhv` vhl`h. ^10 vyhy mmxrt vt&lx rvx `lhym rjh `l-s`vl vytnb` btvk-hbyt vdvd mngn bydv kyvm byvm vhxnyt byd-s`vl. ^11 vy+l s`vl `t-hxnyt vy`mr `kh bdvd vbqyr vy$b dvd mpnyv pjmym. ^12 vyr` s`vl mlpny dvd ky-hyh yhvh jmv vmjm s`vl $r. ^13 vy$rhv s`vl mjmv vysmhv lv sr-`lp vy&` vyb` lpny hjm. ^14 vyhy dvd lkl-drkv mskyl vyhvh jmv. ^15 vyr` s`vl `sr-hv` mskyl m`d vygr mpnyv. ^16 vkl-ysr`l vyhvdh `hb `t-dvd ky-hv` yv&` vb` lpnyhm. ^17 vy`mr s`vl `l-dvd hnh bty hgdvlh mrb `th `tn-lk l`sh `k hyh- ly lbn-xyl vhlxm mlxmvt yhvh vs`vl `mr `l-thy ydy bv vthy-bv yd- plstym. ^18 vy`mr dvd `l-s`vl my `nky vmy xyy mspxt `by bysr`l ky-`hyh xtn lmlk. ^19 vyhy bjt tt `t-mrb bt-s`vl ldvd vhy` ntnh ljdry`l hmxlty l`sh. ^20 vt`hb mykl bt-s`vl `t-dvd vygdv ls`vl vysr hdbr bjynyv. ^21 vy`mr s`vl `tnnh lv vthy-lv lmvqs vthy-bv yd-plstym vy`mr s`vl `l-dvd bstym ttxtn by hyvm. ^22 vy&v s`vl `t-jbdv dbrv `l-dvd bl+ l`mr hnh xp& bk hmlk vkl- jbdyv `hbvk vjth htxtn bmlk. ^23 vydbrv jbdy s`vl b`zny dvd `t-hdbrym h`lh vy`mr dvd hnqlh bjynykm htxtn bmlk v`nky `ys-rs vnqlh. ^24 vygdv jbdy s`vl lv l`mr kdbrym h`lh dbr dvd. ^25 vy`mr s`vl kh-t`mrv ldvd `yn-xp& lmlk bmhr ky bm`h jrlvt plstym lhnqm b`yby hmlk vs`vl xsb lhpyl `t-dvd byd-plstym. ^26 vygdv jbdyv ldvd `t-hdbrym h`lh vysr hdbr bjyny dvd lhtxtn bmlk vl` ml`v hymym. ^27 vyqm dvd vylk hv` v`nsyv vyk bplstym m`tym `ys vyb` dvd `t- jrltyhm vyml`vm lmlk lhtxtn bmlk vytn-lv s`vl `t-mykl btv l`sh. ^28 vyr` s`vl vydj ky yhvh jm-dvd vmykl bt-s`vl `hbthv. ^29 vy`$p s`vl lr` mpny dvd jvd vyhy s`vl `yb `t-dvd kl-hymym. ^30 vy&`v sry plstym vyhy mdy &`tm skl dvd mkl jbdy s`vl vyyqr smv m`d. __________________________________________________________________ Chapter 19 ^1 vydbr s`vl `l-yvntn bnv v`l-kl-jbdyv lhmyt `t-dvd vyhvntn bn- s`vl xp& bdvd m`d. ^2 vygd yhvntn ldvd l`mr mbqs s`vl `by lhmytk vjth hsmr-n` bbqr vysbt b$tr vnxb`t. ^3 v`ny `&` vjmdty lyd-`by bsdh `sr `th sm v`ny `dbr bk `l-`by vr`yty mh vhgdty lk. ^4 vydbr yhvntn bdvd +vb `l-s`vl `byv vy`mr `lyv `l-yx+` hmlk bjbdv bdvd ky lv` x+` lk vky mjsyv +vb-lk m`d. ^5 vysm `t-npsv bkpv vyk `t-hplsty vyjs yhvh tsvjh gdvlh lkl- ysr`l r`yt vtsmx vlmh tx+` bdm nqy lhmyt `t-dvd xnm. ^6 vysmj s`vl bqvl yhvntn vysbj s`vl xy-yhvh `m-yvmt. ^7 vyqr` yhvntn ldvd vygd-lv yhvntn `t kl-hdbrym h`lh vyb` yhvntn `t-dvd `l-s`vl vyhy lpnyv k`tmvl slsvm. ^8 vtv$p hmlxmh lhyvt vy&` dvd vylxm bplstym vyk bhm mkh gdvlh vyn$v mpnyv. ^9 vthy rvx yhvh rjh `l-s`vl vhv` bbytv yvsb vxnytv bydv vdvd mngn byd. ^10 vybqs s`vl lhkvt bxnyt bdvd vbqyr vyp+r mpny s`vl vyk `t- hxnyt bqyr vdvd n$ vyml+ blylh hv`. ^11 vyslx s`vl ml`kym `l-byt dvd lsmrv vlhmytv bbqr vtgd ldvd mykl `stv l`mr `m-`ynk mml+ `t-npsk hlylh mxr `th mvmt. ^12 vtrd mykl `t-dvd bjd hxlvn vylk vybrx vyml+. ^13 vtqx mykl `t-htrpym vtsm `l-hm+h v`t kbyr hjzym smh mr`styv vtk$ bbgd. ^14 vyslx s`vl ml`kym lqxt `t-dvd vt`mr xlh hv`. ^15 vyslx s`vl `t-hml`kym lr`vt `t-dvd l`mr hjlv `tv bm+h `ly lhmtv. ^16 vyb`v hml`kym vhnh htrpym `l-hm+h vkbyr hjzym mr`styv. ^17 vy`mr s`vl `l-mykl lmh kkh rmytny vtslxy `t-`yby vyml+ vt`mr mykl `l-s`vl hv`-`mr `ly slxny lmh `mytk. ^18 vdvd brx vyml+ vyb` `l-smv`l hrmth vygd-lv `t kl-`sr jsh-lv s`vl vylk hv` vsmv`l vysbv bnvyt. ^19 vygd ls`vl l`mr hnh dvd bnvyt brmh. ^20 vyslx s`vl ml`kym lqxt `t-dvd vyr` `t-lhqt hnby`ym nb`ym vsmv`l jmd n&b jlyhm vthy jl-ml`ky s`vl rvx `lhym vytnb`v gm- hmh. ^21 vygdv ls`vl vyslx ml`kym `xrym vytnb`v gm-hmh vy$p s`vl vyslx ml`kym slsym vytnb`v gm-hmh. ^22 vylk gm-hv` hrmth vyb` jd-bvr hgdvl `sr bskv vys`l vy`mr `yph smv`l vdvd vy`mr hnh bnvyt brmh. ^23 vylk sm `l-nvyt brmh vthy jlyv gm-hv` rvx `lhym vylk hlvk vytnb` jd-b`v bnvyt brmh. ^24 vyps+ gm-hv` bgdyv vytnb` gm-hv` lpny smv`l vypl jrm kl-hyvm hhv` vkl-hlylh jl-kn y`mrv hgm s`vl bnby`m. __________________________________________________________________ Chapter 20 ^1 vybrx dvd mnvvt brmh vyb` vy`mr lpny yhvntn mh jsyty mh-jvny vmh-x+`ty lpny `byk ky mbqs `t-npsy. ^2 vy`mr lv xlylh l` tmvt hnh lv jsh `by dbr gdvl `v dbr q+n vl` yglh `t-`zny vmdvj y$tyr `by mmny `t-hdbr hzh `yn z`t. ^3 vysbj jvd dvd vy`mr ydj ydj `byk ky-m&`ty xn bjynyk vy`mr `l- ydj-z`t yhvntn pn-yj&b v`vlm xy-yhvh vxy npsk ky kpsj byny vbyn hmvt. ^4 vy`mr yhvntn `l-dvd mh-t`mr npsk v`jsh-lk. ^5 vy`mr dvd `l-yhvntn hnh-xds mxr v`nky ysb-`sb jm-hmlk l`kvl vslxtny vn$trty bsdh jd hjrb hslsyt. ^6 `m-pqd ypqdny `byk v`mrt ns`l ns`l mmny dvd lrv& byt-lxm jyrv ky zbx hymym sm lkl-hmspxh. ^7 `m-kh y`mr +vb slvm ljbdk v`m-xrh yxrh lv dj ky-klth hrjh mjmv. ^8 vjsyt x$d jl-jbdk ky bbryt yhvh hb`t `t-jbdk jmk v`m-ys-by jvn hmytny `th vjd-`byk lmh-zh tby`ny. ^9 vy`mr yhvntn xlylh lk ky `m-ydj `dj ky-klth hrjh mjm `by lbv` jlyk vl` `th `gyd lk. ^10 vy`mr dvd `l-yhvntn my ygyd ly `v mh-yjnk `byk qsh. ^11 vy`mr yhvntn `l-dvd lkh vn&` hsdh vy&`v snyhm hsdh. ^12 vy`mr yhvntn `l-dvd yhvh `lhy ysr`l ky-`xqr `t-`by kjt mxr hslsyt vhnh-+vb `l-dvd vl`-`z `slx `lyk vglyty `t-`znk. ^13 kh-yjsh yhvh lyhvntn vkh y$yp ky-yy+b `l-`by `t-hrjh jlyk vglyty `t-`znk vslxtyk vhlkt lslvm vyhy yhvh jmk k`sr hyh jm- `by. ^14 vl` `m-jvdny xy vl`-tjsh jmdy x$d yhvh vl` `mvt. ^15 vl`-tkrt `t-x$dk mjm byty jd-jvlm vl` bhkrt yhvh `t-`yby dvd `ys mjl pny h`dmh. ^16 vykrt yhvntn jm-byt dvd vbqs yhvh myd `yby dvd. ^17 vyv$p yhvntn lhsbyj `t-dvd b`hbtv `tv ky-`hbt npsv `hbv. ^18 vy`mr-lv yhvntn mxr xds vnpqdt ky ypqd mvsbk. ^19 vslst trd m`d vb`t `l-hmqvm `sr-n$trt sm byvm hmjsh vysbt `&l h`bn h`zl. ^20 v`ny slst hx&ym &dh `vrh lslx-ly lm+rh. ^21 vhnh `slx `t-hnjr lk m&` `t-hx&ym `m-`mr `mr lnjr hnh hx&ym mmk vhnh qxnv vb`h ky-slvm lk v`yn dbr xy-yhvh. ^22 v`m-kh `mr ljlm hnh hx&ym mmk vhl`h lk ky slxk yhvh. ^23 vhdbr `sr dbrnv `ny v`th hnh yhvh byny vbynk jd-jvlm. ^24 vy$tr dvd bsdh vyhy hxds vysb hmlk jl-hlxm l`kvl. ^25 vysb hmlk jl-mvsbv kpjm bpjm `l-mvsb hqyr vyqm yhvntn vysb `bnr m&d s`vl vypqd mqvm dvd. ^26 vl`-dbr s`vl m`vmh byvm hhv` ky `mr mqrh hv` blty +hvr hv` ky-l` +hvr. ^27 vyhy mmxrt hxds hsny vypqd mqvm dvd vy`mr s`vl `l-yhvntn bnv mdvj l`-b` bn-ysy gm-tmvl gm-hyvm `l-hlxm. ^28 vyjn yhvntn `t-s`vl ns`l ns`l dvd mjmdy jd-byt lxm. ^29 vy`mr slxny n` ky zbx mspxh lnv bjyr vhv` &vh-ly `xy vjth `m- m&`ty xn bjynyk `ml+h n` v`r`h `t-`xy jl-kn l`-b` `l-slxn hmlk. ^30 vyxr-`p s`vl byhvntn vy`mr lv bn-njvt hmrdvt hlv` ydjty ky- bxr `th lbn-ysy lbstk vlbst jrvt `mk. ^31 ky kl-hymym `sr bn-ysy xy jl-h`dmh l` tkvn `th vmlkvtk vjth slx vqx `tv `ly ky bn-mvt hv`. ^32 vyjn yhvntn `t-s`vl `byv vy`mr `lyv lmh yvmt mh jsh. ^33 vy+l s`vl `t-hxnyt jlyv lhktv vydj yhvntn ky-klh hy` mjm `byv lhmyt `t-dvd. ^34 vyqm yhvntn mjm hslxn bxry-`p vl`-`kl byvm-hxds hsny lxm ky nj&b `l-dvd ky hklmv `byv. ^35 vyhy bbqr vy&` yhvntn hsdh lmvjd dvd vnjr q+n jmv. ^36 vy`mr lnjrv r& m&` n` `t-hx&ym `sr `nky mvrh hnjr r& vhv`- yrh hx&y lhjbrv. ^37 vyb` hnjr jd-mqvm hx&y `sr yrh yhvntn vyqr` yhvntn `xry hnjr vy`mr hlv` hx&y mmk vhl`h. ^38 vyqr` yhvntn `xry hnjr mhrh xvsh `l-tjmd vylq+ njr yhvntn `t- hx&y vyb` `l-`dnyv. ^39 vhnjr l`-ydj m`vmh `k yhvntn vdvd ydjv `t-hdbr. ^40 vytn yhvntn `t-klyv `l-hnjr `sr-lv vy`mr lv lk hby` hjyr. ^41 hnjr b` vdvd qm m`&l hngb vypl l`pyv `r&h vystxv sls pjmym vysqv `ys `t-rjhv vybkv `ys `t-rjhv jd-dvd hgdyl. ^42 vy`mr yhvntn ldvd lk lslvm `sr nsbjnv snynv `nxnv bsm yhvh l`mr yhvh yhyh byny vbynk vbyn zrjy vbyn zrjk jd-jvlm. __________________________________________________________________ Chapter 21 ^1 vyqm vylk vyhvntn b` hjyr. ^2 vyb` dvd nbh `l-`xymlk hkhn vyxrd `xymlk lqr`t dvd vy`mr lv mdvj `th lbdk v`ys `yn `tk. ^3 vy`mr dvd l`xymlk hkhn hmlk &vny dbr vy`mr `ly `ys `l-ydj m`vmh `t-hdbr `sr-`nky slxk v`sr &vytk v`t-hnjrym yvdjty `l- mqvm plny `lmvny. ^4 vjth mh-ys txt-ydk xmsh-lxm tnh bydy `v hnm&`. ^5 vyjn hkhn `t-dvd vy`mr `yn-lxm xl `l-txt ydy ky-`m-lxm qds ys `m-nsmrv hnjrym `k m`sh. ^6 vyjn dvd `t-hkhn vy`mr lv ky `m-`sh j&rh-lnv ktmvl slsm b&`ty vyhyv kly-hnjrym qds vhv` drk xl v`p ky hyvm yqds bkly. ^7 vytn-lv hkhn qds ky l`-hyh sm lxm ky-`m-lxm hpnym hmv$rym mlpny yhvh lsvm lxm xm byvm hlqxv. ^8 vsm `ys mjbdy s`vl byvm hhv` nj&r lpny yhvh vsmv d`g h`dmy `byr hrjym `sr ls`vl. ^9 vy`mr dvd l`xymlk v`yn ys-ph txt-ydk xnyt `v-xrb ky gm-xrby vgm-kly l`-lqxty bydy ky-hyh dbr-hmlk nxv&. ^10 vy`mr hkhn xrb glyt hplsty `sr-hkyt bjmq h`lh hnh-hy` lv+h bsmlh `xry h`pvd `m-`th tqx-lk qx ky `yn `xrt zvlth bzh vy`mr dvd `yn kmvh tnnh ly. ^11 vyqm dvd vybrx byvm-hhv` mpny s`vl vyb` `l-`kys mlk gt. ^12 vy`mrv jbdy `kys `lyv hlv`-zh dvd mlk h`r& hlv` lzh yjnv bmxlvt l`mr hkh s`vl b`lpv vdvd brbbtv. ^13 vysm dvd `t-hdbrym h`lh blbbv vyr` m`d mpny `kys mlk-gt. ^14 vysnv `t-+jmv bjynyhm vythll bydm vytv jl-dltvt hsjr vyvrd ryrv `l-zqnv. ^15 vy`mr `kys `l-jbdyv hnh tr`v `ys mstgj lmh tby`v `tv `ly. ^16 x$r msgjym `ny ky-hb`tm `t-zh lhstgj jly hzh ybv` `l-byty. __________________________________________________________________ Chapter 22 ^1 vylk dvd msm vyml+ `l-mjrt jdlm vysmjv `xyv vkl-byt `byv vyrdv `lyv smh. ^2 vytqb&v `lyv kl-`ys m&vq vkl-`ys `sr-lv ns` vkl-`ys mr-nps vyhy jlyhm lsr vyhyv jmv k`rbj m`vt `ys. ^3 vylk dvd msm m&ph mv`b vy`mr `l-mlk mv`b y&`-n` `by v`my `tkm jd `sr `dj mh-yjsh-ly `lhym. ^4 vynxm `t-pny mlk mv`b vysbv jmv kl-ymy hyvt-dvd bm&vdh. ^5 vy`mr gd hnby` `l-dvd l` tsb bm&vdh lk vb`t-lk `r& yhvdh vylk dvd vyb` yjr xrt. ^6 vysmj s`vl ky nvdj dvd v`nsym `sr `tv vs`vl yvsb bgbjh txt- h`sl brmh vxnytv bydv vkl-jbdyv n&bym jlyv. ^7 vy`mr s`vl ljbdyv hn&bym jlyv smjv-n` bny ymyny gm-lklkm ytn bn-ysy sdvt vkrmym lklkm ysym sry `lpym vsry m`vt. ^8 ky qsrtm klkm jly v`yn-glh `t-`zny bkrt-bny jm-bn-ysy v`yn- xlh mkm jly vglh `t-`zny ky hqym bny `t-jbdy jly l`rb kyvm hzh. ^9 vyjn d`g h`dmy vhv` n&b jl-jbdy-s`vl vy`mr r`yty `t-bn-ysy b` nbh `l-`xymlk bn-`x+vb. ^10 vys`l-lv byhvh v&ydh ntn lv v`t xrb glyt hplsty ntn lv. ^11 vyslx hmlk lqr` `t-`xymlk bn-`xy+vb hkhn v`t kl-byt `byv hkhnym `sr bnb vyb`v klm `l-hmlk. ^12 vy`mr s`vl smj-n` bn-`xy+vb vy`mr hnny `dny. ^13 vy`mr `lv s`vl lmh qsrtm jly `th vbn-ysy bttk lv lxm vxrb vs`vl lv b`lhym lqvm `ly l`rb kyvm hzh. ^14 vyjn `xymlk `t-hmlk vy`mr vmy bkl-jbdyk kdvd n`mn vxtn hmlk v$r `l-msmjtk vnkbd bbytk. ^15 hyvm hxlty ls`vl-lv b`lhym xlylh ly `l-ysm hmlk bjbdv dbr bkl-byt `by ky l`-ydj jbdk bkl-z`t dbr q+n `v gdvl. ^16 vy`mr hmlk mvt tmvt `xymlk `th vkl-byt `byk. ^17 vy`mr hmlk lr&ym hn&bym jlyv $bv vhmytv khny yhvh ky gm-ydm jm-dvd vky ydjv ky-brx hv` vl` glv `t-`znv vl`-`bv jbdy hmlk lslx `t-ydm lpgj bkhny yhvh. ^18 vy`mr hmlk ldvyg $b `th vpgj bkhnym vy$b dvyg h`dmy vypgj- hv` bkhnym vymt byvm hhv` smnym vxmsh `ys ns` `pvd bd. ^19 v`t nb jyr-hkhnym hkh lpy-xrb m`ys vjd-`sh mjvll vjd-yvnq vsvr vxmvr vsh lpy-xrb. ^20 vyml+ bn-`xd l`xymlk bn-`x+vb vsmv `bytr vybrx `xry dvd. ^21 vygd `bytr ldvd ky hrg s`vl `t khny yhvh. ^22 vy`mr dvd l`bytr ydjty byvm hhv` ky-sm dvyg h`dmy ky-hgd ygyd ls`vl `nky $bty bkl-nps byt `byk. ^23 sbh `ty `l-tyr` ky `sr-ybqs `t-npsy ybqs `t-npsk ky-msmrt `th jmdy. __________________________________________________________________ Chapter 23 ^1 vygdv ldvd l`mr hnh plstym nlxmym bqjylh vhmh s$ym `t-hgrnvt. ^2 vys`l dvd byhvh l`mr h`lk vhkyty bplstym h`lh vy`mr yhvh `l- dvd lk vhkyt bplstym vhvsjt `t-qjylh. ^3 vy`mrv `nsy dvd `lyv hnh `nxnv ph byhvdh yr`ym v`p ky-nlk qjlh `l-mjrkvt plstym. ^4 vyv$p jvd dvd ls`l byhvh vyjnhv yhvh vy`mr qvm rd qjylh ky- `ny ntn `t-plstym bydk. ^5 vylk dvd v`nsv qjylh vylxm bplstym vynhg `t-mqnyhm vyk bhm mkh gdvlh vysj dvd `t ysby qjylh. ^6 vyhy bbrx `bytr bn-`xymlk `l-dvd qjylh `pvd yrd bydv. ^7 vygd ls`vl ky-b` dvd qjylh vy`mr s`vl nkr `tv `lhym bydy ky n$gr lbv` bjyr dltym vbryx. ^8 vysmj s`vl `t-kl-hjm lmlxmh lrdt qjylh l&vr `l-dvd v`l-`nsyv. ^9 vydj dvd ky jlyv s`vl mxrys hrjh vy`mr `l-`bytr hkhn hgysh h`pvd. ^10 vy`mr dvd yhvh `lhy ysr`l smj smj jbdk ky-mbqs s`vl lbv` `l- qjylh lsxt ljyr bjbvry. ^11 hy$grny bjly qjylh bydv hyrd s`vl k`sr smj jbdk yhvh `lhy ysr`l hgd-n` ljbdk vy`mr yhvh yrd. ^12 vy`mr dvd hy$grv bjly qjylh `ty v`t-`nsy byd-s`vl vy`mr yhvh y$gyrv. ^13 vyqm dvd v`nsyv kss-m`vt `ys vy&`v mqjlh vythlkv b`sr ythlkv vls`vl hgd ky-nml+ dvd mqjylh vyxdl l&`t. ^14 vysb dvd bmdbr bm&dvt vysb bhr bmdbr-zyp vybqshv s`vl kl- hymym vl`-ntnv `lhym bydv. ^15 vyr` dvd ky-y&` s`vl lbqs `t-npsv vdvd bmdbr-zyp bxrsh. ^16 vyqm yhvntn bn-s`vl vylk `l-dvd xrsh vyxzq `t-ydv b`lhym. ^17 vy`mr `lyv `l-tyr` ky l` tm&`k yd s`vl `by v`th tmlk jl- ysr`l v`nky `hyh-lk lmsnh vgm-s`vl `by ydj kn. ^18 vykrtv snyhm bryt lpny yhvh vysb dvd bxrsh vyhvntn hlk lbytv. ^19 vyjlv zpym `l-s`vl hgbjth l`mr hlv` dvd m$ttr jmnv bm&dvt bxrsh bgbjt hxkylh `sr mymyn hysymvn. ^20 vjth lkl-`vt npsk hmlk lrdt rd vlnv h$gyrv byd hmlk. ^21 vy`mr s`vl brvkym `tm lyhvh ky xmltm jly. ^22 lkv-n` hkynv jvd vdjv vr`v `t-mqvmv `sr thyh rglv my r`hv sm ky `mr `ly jrvm yjrm hv`. ^23 vr`v vdjv mkl hmxb`ym `sr ytxb` sm vsbtm `ly `l-nkvn vhlkty `tkm vhyh `m-ysnv b`r& vxpsty `tv bkl `lpy yhvdh. ^24 vyqvmv vylkv zyph lpny s`vl vdvd v`nsyv bmdbr mjvn bjrbh `l ymyn hysymvn. ^25 vylk s`vl v`nsyv lbqs vygdv ldvd vyrd h$lj vysb bmdbr mjvn vysmj s`vl vyrdp `xry-dvd mdbr mjvn. ^26 vylk s`vl m&d hhr mzh vdvd v`nsyv m&d hhr mzh vyhy dvd nxpz llkt mpny s`vl vs`vl v`nsyv j+rym `l-dvd v`l-`nsyv ltpsm. ^27 vml`k b` `l-s`vl l`mr mhrh vlkh ky-ps+v plstym jl-h`r&. ^28 vysb s`vl mrdp `xry dvd vylk lqr`t plstym jl-kn qr`v lmqvm hhv` $lj hmxlqvt. __________________________________________________________________ Chapter 24 ^1 vyjl dvd msm vysb bm&dvt jyn-gdy. ^2 vyhy k`sr sb s`vl m`xry plstym vygdv lv l`mr hnh dvd bmdbr jyn gdy. ^3 vyqx s`vl slst `lpym `ys bxvr mkl-ysr`l vylk lbqs `t-dvd v`nsyv jl-pny &vry hyjlym. ^4 vyb` `l-gdrvt h&`n jl-hdrk vsm mjrh vyb` s`vl lh$k `t-rglyv vdvd v`nsyv byrkty hmjrh ysbym. ^5 vy`mrv `nsy dvd `lyv hnh hyvm `sr-`mr yhvh `lyk hnh `nky ntn `t-`ybyk bydk vjsyt lv k`sr y+b bjynyk vyqm dvd vykrt `t-knp- hmjyl `sr-ls`vl bl+. ^6 vyhy `xry-kn vyk lb-dvd `tv jl `sr krt `t-knp `sr ls`vl. ^7 vy`mr l`nsyv xlylh ly myhvh `m-`jsh `t-hdbr hzh l`dny lmsyx yhvh lslx ydy bv ky-msyx yhvh hv`. ^8 vys$j dvd `t-`nsyv bdbrym vl` ntnm lqvm `l-s`vl vs`vl qm mhmjrh vylk bdrk. ^9 vyqm dvd `xry-kn vy&` mn-hmjrh vyqr` `xry-s`vl l`mr `dny hmlk vyb+ s`vl `xryv vyqd dvd `pym `r&h vystxv. ^10 vy`mr dvd ls`vl lmh tsmj `t-dbry `dm l`mr hnh dvd mbqs rjtk. ^11 hnh hyvm hzh r`v jynyk `t `sr-ntnk yhvh hyvm bydy bmjrh v`mr lhrgk vtx$ jlyk v`mr l`-`slx ydy b`dny ky-msyx yhvh hv`. ^12 v`by r`h gm r`h `t-knp mjylk bydy ky bkrty `t-knp mjylk vl` hrgtyk dj vr`h ky `yn bydy rjh vpsj vl`-x+`ty lk v`th &dh `t- npsy lqxth. ^13 ysp+ yhvh byny vbynk vnqmny yhvh mmk vydy l` thyh-bk. ^14 k`sr y`mr msl hqdmny mrsjym y&` rsj vydy l` thyh-bk. ^15 `xry my y&` mlk ysr`l `xry my `th rdp `xry klb mt `xry prjs `xd. ^16 vhyh yhvh ldyn vsp+ byny vbynk vyr` vyrb `t-ryby vysp+ny mydk. ^17 vyhy kklvt dvd ldbr `t-hdbrym h`lh `l-s`vl vy`mr s`vl hqlk zh bny dvd vys` s`vl qlv vybk. ^18 vy`mr `l-dvd &dyq `th mmny ky `th gmltny h+vbh v`ny gmltyk hrjh. ^19 v`t hgdt hyvm `t `sr-jsyth `ty +vbh `t `sr $grny yhvh bydk vl` hrgtny. ^20 vky-ym&` `ys `t-`ybv vslxv bdrk +vbh vyhvh yslmk +vbh txt hyvm hzh `sr jsyth ly. ^21 vjth hnh ydjty ky mlk tmlvk vqmh bydk mmlkt ysr`l. ^22 vjth hsbjh ly byhvh `m-tkryt `t-zrjy `xry v`m-tsmyd `t-smy mbyt `by. ^23 vysbj dvd ls`vl vylk s`vl `l-bytv vdvd v`nsyv jlv jl-hm&vdh. __________________________________________________________________ Chapter 25 ^1 vymt smv`l vyqb&v kl-ysr`l vy$pdv-lv vyqbrhv bbytv brmh vyqm dvd vyrd `l-mdbr p`rn. ^2 v`ys bmjvn vmjshv bkrml vh`ys gdvl m`d vlv &`n slst-`lpym v`lp jzym vyhy bgzz `t-&`nv bkrml. ^3 vsm h`ys nbl vsm `stv `bgyl vh`sh +vbt-skl vypt t`r vh`ys qsh vrj mjllym vhv` klbv. ^4 vysmj dvd bmdbr ky-gzz nbl `t-&`nv. ^5 vyslx dvd jsrh njrym vy`mr dvd lnjrym jlv krmlh vb`tm `l-nbl vs`ltm-lv bsmy lslvm. ^6 v`mrtm kh lxy v`th slvm vbytk slvm vkl `sr-lk slvm. ^7 vjth smjty ky gzzym lk jth hrjym `sr-lk hyv jmnv l` hklmnvm vl`-npqd lhm m`vmh kl-ymy hyvtm bkrml. ^8 s`l `t-njryk vygydv lk vym&`v hnjrym xn bjynyk ky-jl-yvm +vb bnv tnh-n` `t `sr tm&` ydk ljbdyk vlbnk ldvd. ^9 vyb`v njry dvd vydbrv `l-nbl kkl-hdbrym h`lh bsm dvd vynvxv. ^10 vyjn nbl `t-jbdy dvd vy`mr my dvd vmy bn-ysy hyvm rbv jbdym hmtpr&ym `ys mpny `dnyv. ^11 vlqxty `t-lxmy v`t-mymy v`t +bxty `sr +bxty lgzzy vntty l`nsym `sr l` ydjty `y mzh hmh. ^12 vyhpkv njry-dvd ldrkm vysbv vyb`v vygdv lv kkl hdbrym h`lh. ^13 vy`mr dvd l`nsyv xgrv `ys `t-xrbv vyxgrv `ys `t-xrbv vyxgr gm-dvd `t-xrbv vyjlv `xry dvd k`rbj m`vt `ys vm`tym ysbv jl- hklym. ^14 vl`bygyl `st nbl hgyd njr-`xd mhnjrym l`mr hnh slx dvd ml`kym mhmdbr lbrk `t-`dnynv vyj+ bhm. ^15 vh`nsym +bym lnv m`d vl` hklmnv vl`-pqdnv m`vmh kl-ymy hthlknv `tm bhyvtnv bsdh. ^16 xvmh hyv jlynv gm-lylh gm-yvmm kl-ymy hyvtnv jmm rjym h&`n. ^17 vjth djy vr`y mh-tjsy ky-klth hrjh `l-`dnynv vjl kl-bytv vhv` bn-blyjl mdbr `lyv. ^18 vtmhr `bvgyl vtqx m`tym lxm vsnym nbly-yyn vxms &`n jsvvt vxms $`ym qly vm`h &mqym vm`tym dblym vtsm jl-hxmrym. ^19 vt`mr lnjryh jbrv lpny hnny `xrykm b`h vl`ysh nbl l` hgydh. ^20 vhyh hy` rkbt jl-hxmvr vyrdt b$tr hhr vhnh dvd v`nsyv yrdym lqr`th vtpgs `tm. ^21 vdvd `mr `k lsqr smrty `t-kl-`sr lzh bmdbr vl`-npqd mkl-`sr- lv m`vmh vysb-ly rjh txt +vbh. ^22 kh-yjsh `lhym l`yby dvd vkh y$yp `m-`s`yr mkl-`sr-lv jd-hbqr mstyn bqyr. ^23 vtr` `bygyl `t-dvd vtmhr vtrd mjl hxmvr vtpl l`py dvd jl- pnyh vtstxv `r&. ^24 vtpl jl-rglyv vt`mr by-`ny `dny hjvn vtdbr-n` `mtk b`znyk vsmj `t dbry `mtk. ^25 `l-n` ysym `dny `t-lbv `l-`ys hblyjl hzh jl-nbl ky ksmv kn- hv` nbl smv vnblh jmv v`ny `mtk l` r`yty `t-njry `dny `sr slxt. ^26 vjth `dny xy-yhvh vxy-npsk `sr mnjk yhvh mbv` bdmym vhvsj ydk lk vjth yhyv knbl `ybyk vhmbqsym `l-`dny rjh. ^27 vjth hbrkh hz`t `sr-hby` spxtk l`dny vntnh lnjrym hmthlkym brgly `dny. ^28 s` n` lpsj `mtk ky jsh-yjsh yhvh l`dny byt n`mn ky-mlxmvt yhvh `dny nlxm vrjh l`-tm&` bk mymyk. ^29 vyqm `dm lrdpk vlbqs `t-npsk vhyth nps `dny &rvrh b&rvr hxyym `t yhvh `lhyk v`t nps `ybyk yqljnh btvk kp hqlj. ^30 vhyh ky-yjsh yhvh l`dny kkl `sr-dbr `t-h+vbh jlyk v&vk lngyd jl-ysr`l. ^31 vl` thyh z`t lk lpvqh vlmksvl lb l`dny vlspk-dm xnm vlhvsyj `dny lv vhy+b yhvh l`dny vzkrt `t-`mtk. ^32 vy`mr dvd l`bygl brvk yhvh `lhy ysr`l `sr slxk hyvm hzh lqr`ty. ^33 vbrvk +jmk vbrvkh `t `sr kltny hyvm hzh mbv` bdmym vhsj ydy ly. ^34 v`vlm xy-yhvh `lhy ysr`l `sr mnjny mhrj `tk ky lvly mhrt vtb`ty lqr`ty ky `m-nvtr lnbl jd-`vr hbqr mstyn bqyr. ^35 vyqx dvd mydh `t `sr-hby`h lv vlh `mr jly lslvm lbytk r`y smjty bqvlk v`s` pnyk. ^36 vtb` `bygyl `l-nbl vhnh-lv msth bbytv kmsth hmlk vlb nbl +vb jlyv vhv` skr jd-m`d vl`-hgydh lv dbr q+n vgdvl jd-`vr hbqr. ^37 vyhy bbqr b&`t hyyn mnbl vtgd-lv `stv `t-hdbrym h`lh vymt lbv bqrbv vhv` hyh l`bn. ^38 vyhy kjsrt hymym vygp yhvh `t-nbl vymt. ^39 vysmj dvd ky mt nbl vy`mr brvk yhvh `sr rb `t-ryb xrpty myd nbl v`t-jbdv xsk mrjh v`t rjt nbl hsyb yhvh br`sv vyslx dvd vydbr b`bygyl lqxth lv l`sh. ^40 vyb`v jbdy dvd `l-`bygyl hkrmlh vydbrv `lyh l`mr dvd slxnv `lyk lqxtk lv l`sh. ^41 vtqm vtstxv `pym `r&h vt`mr hnh `mtk lspxh lrx& rgly jbdy `dny. ^42 vtmhr vtqm `bygyl vtrkb jl-hxmvr vxms njrtyh hhlkvt lrglh vtlk `xry ml`ky dvd vthy-lv l`sh. ^43 v`t-`xynjm lqx dvd myzrj`l vthyyn gm-styhn lv lnsym. ^44 vs`vl ntn `t-mykl btv `st dvd lpl+y bn-lys `sr mglym. __________________________________________________________________ Chapter 26 ^1 vyb`v hzpym `l-s`vl hgbjth l`mr hlv` dvd m$ttr bgbjt hxkylh jl pny hysymn. ^2 vyqm s`vl vyrd `l-mdbr-zyp v`tv slst-`lpym `ys bxvry ysr`l lbqs `t-dvd bmdbr-zyp. ^3 vyxn s`vl bgbjt hxkylh `sr jl-pny hysymn jl-hdrk vdvd ysb bmdbr vyr` ky b` s`vl `xryv hmdbrh. ^4 vyslx dvd mrglym vydj ky-b` s`vl `l-nkvn. ^5 vyqm dvd vyb` `l-hmqvm `sr xnh-sm s`vl vyr` dvd `t-hmqvm `sr skb-sm s`vl v`bnr bn-nr sr-&b`v vs`vl skb bmjgl vhjm xnym $bybtv. ^6 vyjn dvd vy`mr `l-`xymlk hxty v`l-`bysy bn-&rvyh `xy yv`b l`mr my-yrd `ty `l-s`vl `l-hmxnh vy`mr `bysy `ny `rd jmk. ^7 vyb` dvd v`bysy `l-hjm lylh vhnh s`vl skb ysn bmjgl vxnytv mjvkh-b`r& mr`stv v`bnr vhjm skbym $bybtv. ^8 vy`mr `bysy `l-dvd $gr `lhym hyvm `t-`vybk bydk vjth `knv n` bxnyt vb`r& pjm `xt vl` `snh lv. ^9 vy`mr dvd `l-`bysy `l-tsxythv ky my slx ydv bmsyx yhvh vnqh. ^10 vy`mr dvd xy-yhvh ky `m-yhvh ygpnv `v-yvmv ybv` vmt `v bmlxmh yrd vn$ph. ^11 xlylh ly myhvh mslx ydy bmsyx yhvh vjth qx-n` `t-hxnyt `sr mr`stv v`t-&pxt hmym vnlkh lnv. ^12 vyqx dvd `t-hxnyt v`t-&pxt hmym mr`sty s`vl vylkv lhm v`yn r`h v`yn yvdj v`yn mqy& ky klm ysnym ky trdmt yhvh nplh jlyhm. ^13 vyjbr dvd hjbr vyjmd jl-r`s-hhr mrxq rb hmqvm bynyhm. ^14 vyqr` dvd `l-hjm v`l-`bnr bn-nr l`mr hlv` tjnh `bnr vyjn `bnr vy`mr my `th qr`t `l-hmlk. ^15 vy`mr dvd `l-`bnr hlv`-`ys `th vmy kmvk bysr`l vlmh l` smrt `l-`dnyk hmlk ky-b` `xd hjm lhsxyt `t-hmlk `dnyk. ^16 l`-+vb hdbr hzh `sr jsyt xy-yhvh ky bny-mvt `tm `sr l`-smrtm jl-`dnykm jl-msyx yhvh vjth r`h `y-xnyt hmlk v`t-&pxt hmym `sr mr`stv. ^17 vykr s`vl `t-qvl dvd vy`mr hqvlk zh bny dvd vy`mr dvd qvly `dny hmlk. ^18 vy`mr lmh zh `dny rdp `xry jbdv ky mh jsyty vmh-bydy rjh. ^19 vjth ysmj-n` `dny hmlk `t dbry jbdv `m-yhvh h$ytk by yrx mnxh v`m bny h`dm `rvrym hm lpny yhvh ky-grsvny hyvm mh$tpx bnxlt yhvh l`mr lk jbd `lhym `xrym. ^20 vjth `l-ypl dmy `r&h mngd pny yhvh ky-y&` mlk ysr`l lbqs `t- prjs `xd k`sr yrdp hqr` bhrym. ^21 vy`mr s`vl x+`ty svb bny-dvd ky l`-`rj lk jvd txt `sr yqrh npsy bjynyk hyvm hzh hnh h$klty v`sgh hrbh m`d. ^22 vyjn dvd vy`mr hnh hxnyt hmlk vyjbr `xd mhnjrym vyqxh. ^23 vyhvh ysyb l`ys `t-&dqtv v`t-`mntv `sr ntnk yhvh hyvm byd vl` `byty lslx ydy bmsyx yhvh. ^24 vhnh k`sr gdlh npsk hyvm hzh bjyny kn tgdl npsy bjyny yhvh vy&lny mkl-&rh. ^25 vy`mr s`vl `l-dvd brvk `th bny dvd gm jsh tjsh vgm ykl tvkl vylk dvd ldrkv vs`vl sb lmqvmv. __________________________________________________________________ Chapter 27 ^1 vy`mr dvd `l-lbv jth `$ph yvm-`xd byd-s`vl `yn-ly +vb ky hml+ `ml+ `l-`r& plstym vnv`s mmny s`vl lbqsny jvd bkl-gbvl ysr`l vnml+ty mydv. ^2 vyqm dvd vyjbr hv` vss-m`vt `ys `sr jmv `l-`kys bn-mjvk mlk gt. ^3 vysb dvd jm-`kys bgt hv` v`nsyv `ys vbytv dvd vsty nsyv `xynjm hyzrj`lyt v`bygyl `st-nbl hkrmlyt. ^4 vygd ls`vl ky-brx dvd gt vl`-yv$p jvd lbqsv. ^5 vy`mr dvd `l-`kys `m-n` m&`ty xn bjynyk ytnv-ly mqvm b`xt jry hsdh v`sbh sm vlmh ysb jbdk bjyr hmmlkh jmk. ^6 vytn-lv `kys byvm hhv` `t-&qlg lkn hyth &qlg lmlky yhvdh jd hyvm hzh. ^7 vyhy m$pr hymym `sr-ysb dvd bsdh plstym ymym v`rbjh xdsym. ^8 vyjl dvd v`nsyv vyps+v `l-hgsvry vhgrzy vhjmlqy ky hnh ysbvt h`r& `sr mjvlm bv`k svrh vjd-`r& m&rym. ^9 vhkh dvd `t-h`r& vl` yxyh `ys v`sh vlqx &`n vbqr vxmrym vgmlym vbgdym vysb vyb` `l-`kys. ^10 vy`mr `kys `l-ps+tm hyvm vy`mr dvd jl-ngb yhvdh vjl-ngb hyrxm`ly v`l-ngb hqyny. ^11 v`ys v`sh l`-yxyh dvd lhby` gt l`mr pn-ygdv jlynv l`mr kh- jsh dvd vkh msp+v kl-hymym `sr ysb bsdh plstym. ^12 vy`mn `kys bdvd l`mr hb`s hb`ys bjmv bysr`l vhyh ly ljbd jvlm. __________________________________________________________________ Chapter 28 ^1 vyhy bymym hhm vyqb&v plstym `t-mxnyhm l&b` lhlxm bysr`l vy`mr `kys `l-dvd ydj tdj ky `ty t&` bmxnh `th v`nsyk. ^2 vy`mr dvd `l-`kys lkn `th tdj `t `sr-yjsh jbdk vy`mr `kys `l- dvd lkn smr lr`sy `symk kl-hymym. ^3 vsmv`l mt vy$pdv-lv kl-ysr`l vyqbrhv brmh vbjyrv vs`vl h$yr h`bvt v`t-hydjnym mh`r&. ^4 vyqb&v plstym vyb`v vyxnv bsvnm vyqb& s`vl `t-kl-ysr`l vyxnv bglbj. ^5 vyr` s`vl `t-mxnh plstym vyr` vyxrd lbv m`d. ^6 vys`l s`vl byhvh vl` jnhv yhvh gm bxlmvt gm b`vrym gm bnby`m. ^7 vy`mr s`vl ljbdyv bqsv-ly `st bjlt-`vb v`lkh `lyh v`drsh-bh vy`mrv jbdyv `lyv hnh `st bjlt-`vb bjyn dvr. ^8 vytxps s`vl vylbs bgdym `xrym vylk hv` vsny `nsym jmv vyb`v `l-h`sh lylh vy`mr q$vmy-n` ly b`vb vhjly ly `t `sr-`mr `lyk. ^9 vt`mr h`sh `lyv hnh `th ydjt `t `sr-jsh s`vl `sr hkryt `t- h`bvt v`t-hydjny mn-h`r& vlmh `th mtnqs bnpsy lhmytny. ^10 vysbj lh s`vl byhvh l`mr xy-yhvh `m-yqrk jvn bdbr hzh. ^11 vt`mr h`sh `t-my `jlh-lk vy`mr `t-smv`l hjly-ly. ^12 vtr` h`sh `t-smv`l vtzjq bqvl gdvl vt`mr h`sh `l-s`vl l`mr lmh rmytny v`th s`vl. ^13 vy`mr lh hmlk `l-tyr`y ky mh r`yt vt`mr h`sh `l-s`vl `lhym r`yty jlym mn-h`r&. ^14 vy`mr lh mh-t`rv vt`mr `ys zqn jlh vhv` j+h mjyl vydj s`vl ky-smv`l hv` vyqd `pym `r&h vystxv. ^15 vy`mr smv`l `l-s`vl lmh hrgztny lhjlvt `ty vy`mr s`vl &r-ly m`d vplstym nlxmym by v`lhym $r mjly vl`-jnny jvd gm byd-hnby`m gm-bxlmvt v`qr`h lk lhvdyjny mh `jsh. ^16 vy`mr smv`l vlmh ts`lny vyhvh $r mjlyk vyhy jrk. ^17 vyjs yhvh lv k`sr dbr bydy vyqrj yhvh `t-hmmlkh mydk vytnh lrjk ldvd. ^18 k`sr l`-smjt bqvl yhvh vl`-jsyt xrvn-`pv bjmlq jl-kn hdbr hzh jsh-lk yhvh hyvm hzh. ^19 vytn yhvh gm `t-ysr`l jmk byd-plstym vmxr `th vbnyk jmy gm `t-mxnh ysr`l ytn yhvh byd-plstym. ^20 vymhr s`vl vypl ml`-qvmtv `r&h vyr` m`d mdbry smv`l gm-kx l`- hyh bv ky l` `kl lxm kl-hyvm vkl-hlylh. ^21 vtbv` h`sh `l-s`vl vtr` ky-nbhl m`d vt`mr `lyv hnh smjh spxtk bqvlk v`sym npsy bkpy v`smj `t-dbryk `sr dbrt `ly. ^22 vjth smj-n` gm-`th bqvl spxtk v`smh lpnyk pt-lxm v`kvl vyhy bk kx ky tlk bdrk. ^23 vym`n vy`mr l` `kl vypr&v-bv jbdyv vgm-h`sh vysmj lqlm vyqm mh`r& vysb `l-hm+h. ^24 vl`sh jgl-mrbq bbyt vtmhr vtzbxhv vtqx-qmx vtls vtphv m&vt. ^25 vtgs lpny-s`vl vlpny jbdyv vy`klv vyqmv vylkv blylh hhv`. __________________________________________________________________ Chapter 29 ^1 vyqb&v plstym `t-kl-mxnyhm `pqh vysr`l xnym bjyn `sr byzrj`l. ^2 v$rny plstym jbrym lm`vt vl`lpym vdvd v`nsyv jbrym b`xrnh jm- `kys. ^3 vy`mrv sry plstym mh hjbrym h`lh vy`mr `kys `l-sry plstym hlv`-zh dvd jbd s`vl mlk-ysr`l `sr hyh `ty zh ymym `v-zh snym vl`-m&`ty bv m`vmh myvm nplv jd-hyvm hzh. ^4 vyq&pv jlyv sry plstym vy`mrv lv sry plstym hsb `t-h`ys vysb `l-mqvmv `sr hpqdtv sm vl`-yrd jmnv bmlxmh vl`-yhyh-lnv ls+n bmlxmh vbmh ytr&h zh `l-`dnyv hlv` br`sy h`nsym hhm. ^5 hlv`-zh dvd `sr yjnv-lv bmxlvt l`mr hkh s`vl b`lpyv vdvd brbbtv. ^6 vyqr` `kys `l-dvd vy`mr `lyv xy-yhvh ky-ysr `th v+vb bjyny &`tk vb`k `ty bmxnh ky l`-m&`ty bk rjh myvm b`k `ly jd-hyvm hzh vbjyny h$rnym l`-+vb `th. ^7 vjth svb vlk bslvm vl`-tjsh rj bjyny $rny plstym. ^8 vy`mr dvd `l-`kys ky mh jsyty vmh-m&`t bjbdk myvm `sr hyyty lpnyk jd hyvm hzh ky l` `bv` vnlxmty b`yby `dny hmlk. ^9 vyjn `kys vy`mr `l-dvd ydjty ky +vb `th bjyny kml`k `lhym `k sry plstym `mrv l`-yjlh jmnv bmlxmh. ^10 vjth hskm bbqr vjbdy `dnyk `sr-b`v `tk vhskmtm bbqr v`vr lkm vlkv. ^11 vyskm dvd hv` v`nsyv llkt bbqr lsvb `l-`r& plstym vplstym jlv yzrj`l. __________________________________________________________________ Chapter 30 ^1 vyhy bb` dvd v`nsyv &qlg byvm hslysy vjmlqy ps+v `l-ngb v`l- &qlg vykv `t-&qlg vysrpv `th b`s. ^2 vysbv `t-hnsym `sr-bh mq+n vjd-gdvl l` hmytv `ys vynhgv vylkv ldrkm. ^3 vyb` dvd v`nsyv `l-hjyr vhnh srvph b`s vnsyhm vbnyhm vbntyhm nsbv. ^4 vys` dvd vhjm `sr-`tv `t-qvlm vybkv jd `sr `yn-bhm kx lbkvt. ^5 vsty nsy-dvd nsbv `xynjm hyzrjlyt v`bygyl `st nbl hkrmly. ^6 vt&r ldvd m`d ky-`mrv hjm l$qlv ky-mrh nps kl-hjm `ys jl-bnv vjl-bntyv vytxzq dvd byhvh `lhyv. ^7 vy`mr dvd `l-`bytr hkhn bn-`xymlk hgysh-n` ly h`pd vygs `bytr `t-h`pd `l-dvd. ^8 vys`l dvd byhvh l`mr `rdp `xry hgdvd-hzh h`sgnv vy`mr lv rdp ky-hsg tsyg vh&l t&yl. ^9 vylk dvd hv` vss-m`vt `ys `sr `tv vyb`v jd-nxl hbsvr vhnvtrym jmdv. ^10 vyrdp dvd hv` v`rbj-m`vt `ys vyjmdv m`tym `ys `sr pgrv mjbr `t-nxl hbsvr. ^11 vym&`v `ys-m&ry bsdh vyqxv `tv `l-dvd vytnv-lv lxm vy`kl vysqhv mym. ^12 vytnv-lv plx dblh vsny &mqym vy`kl vtsb rvxv `lyv ky l`-`kl lxm vl`-sth mym slsh ymym vslsh lylvt. ^13 vy`mr lv dvd lmy-`th v`y mzh `th vy`mr njr m&ry `nky jbd l`ys jmlqy vyjzbny `dny ky xlyty hyvm slsh. ^14 `nxnv ps+nv ngb hkrty vjl-`sr lyhvdh vjl-ngb klb v`t-&qlg srpnv b`s. ^15 vy`mr `lyv dvd htvrdny `l-hgdvd hzh vy`mr hsbjh ly b`lhym `m- tmytny v`m-t$grny byd-`dny v`vrdk `l-hgdvd hzh. ^16 vyrdhv vhnh n+sym jl-pny kl-h`r& `klym vstym vxggym bkl hsll hgdvl `sr lqxv m`r& plstym vm`r& yhvdh. ^17 vykm dvd mhnsp vjd-hjrb lmxrtm vl`-nml+ mhm `ys ky `m-`rbj m`vt `ys-njr `sr-rkbv jl-hgmlym vyn$v. ^18 vy&l dvd `t kl-`sr lqxv jmlq v`t-sty nsyv h&yl dvd. ^19 vl` njdr-lhm mn-hq+n vjd-hgdvl vjd-bnym vbnvt vmsll vjd kl- `sr lqxv lhm hkl hsyb dvd. ^20 vyqx dvd `t-kl-h&`n vhbqr nhgv lpny hmqnh hhv` vy`mrv zh sll dvd. ^21 vyb` dvd `l-m`tym h`nsym `sr-pgrv mlkt `xry dvd vysybm bnxl hbsvr vy&`v lqr`t dvd vlqr`t hjm `sr-`tv vygs dvd `t-hjm vys`l lhm lslvm. ^22 vyjn kl-`ys-rj vblyjl mh`nsym `sr hlkv jm-dvd vy`mrv yjn `sr l`-hlkv jmy l`-ntn lhm mhsll `sr h&lnv ky-`m-`ys `t-`stv v`t- bnyv vynhgv vylkv. ^23 vy`mr dvd l`-tjsv kn `xy `t `sr-ntn yhvh lnv vysmr `tnv vytn `t-hgdvd hb` jlynv bydnv. ^24 vmy ysmj lkm ldbr hzh ky kxlq hyrd bmlxmh vkxlq hysb jl- hklym yxdv yxlqv. ^25 vyhy mhyvm hhv` vmjlh vysmh lxq vlmsp+ lysr`l jd hyvm hzh. ^26 vyb` dvd `l-&qlg vyslx mhsll lzqny yhvdh lrjhv l`mr hnh lkm brkh msll `yby yhvh. ^27 l`sr bbyt-`l vl`sr brmvt-ngb vl`sr bytr. ^28 vl`sr bjrjr vl`sr bspmvt vl`sr b`stmj. ^29 vl`sr brkl vl`sr bjry hyrxm`ly vl`sr bjry hqyny. ^30 vl`sr bxrmh vl`sr bbvr-jsn vl`sr bjtk. ^31 vl`sr bxbrvn vlkl-hmqmvt `sr-hthlk-sm dvd hv` v`nsyv. __________________________________________________________________ Chapter 31 ^1 vplstym nlxmym bysr`l vyn$v `nsy ysr`l mpny plstym vyplv xllym bhr hglbj. ^2 vydbqv plstym `t-s`vl v`t-bnyv vykv plstym `t-yhvntn v`t- `byndb v`t-mlky-svj bny s`vl. ^3 vtkbd hmlxmh `l-s`vl vym&`hv hmvrym `nsym bqst vyxl m`d mhmvrym. ^4 vy`mr s`vl lns` klyv slp xrbk vdqrny bh pn-ybv`v hjrlym h`lh vdqrny vhtjllv-by vl` `bh ns` klyv ky yr` m`d vyqx s`vl `t-hxrb vypl jlyh. ^5 vyr` ns`-klyv ky mt s`vl vypl gm-hv` jl-xrbv vymt jmv. ^6 vymt s`vl vslst bnyv vns` klyv gm kl-`nsyv byvm hhv` yxdv. ^7 vyr`v `nsy-ysr`l `sr-bjbr hjmq v`sr bjbr hyrdn ky-n$v `nsy ysr`l vky-mtv s`vl vbnyv vyjzbv `t-hjrym vyn$v vyb`v plstym vysbv bhn. ^8 vyhy mmxrt vyb`v plstym lps+ `t-hxllym vym&`v `t-s`vl v`t- slst bnyv nplym bhr hglbj. ^9 vykrtv `t-r`sv vypsy+v `t-klyv vyslxv b`r&-plstym $byb lbsr byt j&byhm v`t-hjm. ^10 vysmv `t-klyv byt jstrvt v`t-gvytv tqjv bxvmt byt sn. ^11 vysmjv `lyv ysby ybys gljd `t `sr-jsv plstym ls`vl. ^12 vyqvmv kl-`ys xyl vylkv kl-hlylh vyqxv `t-gvyt s`vl v`t gvyt bnyv mxvmt byt sn vyb`v ybsh vysrpv `tm sm. ^13 vyqxv `t-j&mtyhm vyqbrv txt-h`sl bybsh vy&mv sbjt ymym. __________________________________________________________________ 2 Samuel __________________________________________________________________ Chapter 1 ^1 vyhy `xry mvt s`vl vdvd sb mhkvt `t-hjmlq vysb dvd b&qlg ymym snym. ^2 vyhy byvm hslysy vhnh `ys b` mn-hmxnh mjm s`vl vbgdyv qrjym v`dmh jl-r`sv vyhy bb`v `l-dvd vypl `r&h vystxv. ^3 vy`mr lv dvd `y mzh tbv` vy`mr `lyv mmxnh ysr`l nml+ty. ^4 vy`mr `lyv dvd mh-hyh hdbr hgd-n` ly vy`mr `sr-n$ hjm mn- hmlxmh vgm-hrbh npl mn-hjm vymtv vgm s`vl vyhvntn bnv mtv. ^5 vy`mr dvd `l-hnjr hmgyd lv `yk ydjt ky-mt s`vl vyhvntn bnv. ^6 vy`mr hnjr hmgyd lv nqr` nqryty bhr hglbj vhnh s`vl nsjn jl- xnytv vhnh hrkb vbjly hprsym hdbqhv. ^7 vypn `xryv vyr`ny vyqr` `ly v`mr hnny. ^8 vy`mr ly my-`th vy`mr `lyv jmlqy `nky. ^9 vy`mr `ly jmd-n` jly vmttny ky `xzny hsb& ky-kl-jvd npsy by. ^10 v`jmd jlyv v`mtthv ky ydjty ky l` yxyh `xry nplv v`qx hnzr `sr jl-r`sv v`&jdh `sr jl-zrjv v`by`m `l-`dny hnh. ^11 vyxzq dvd bbgdv vyqrjm vgm kl-h`nsym `sr `tv. ^12 vy$pdv vybkv vy&mv jd-hjrb jl-s`vl vjl-yhvntn bnv vjl-jm yhvh vjl-byt ysr`l ky nplv bxrb. ^13 vy`mr dvd `l-hnjr hmgyd lv `y mzh `th vy`mr bn-`ys gr jmlqy `nky. ^14 vy`mr `lyv dvd `yk l` yr`t lslx ydk lsxt `t-msyx yhvh. ^15 vyqr` dvd l`xd mhnjrym vy`mr gs pgj-bv vykhv vymt. ^16 vy`mr `lyv dvd dmyk jl-r`sk ky pyk jnh bk l`mr `nky mtty `t- msyx yhvh. ^17 vyqnn dvd `t-hqynh hz`t jl-s`vl vjl-yhvntn bnv. ^18 vy`mr llmd bny-yhvdh qst hnh ktvbh jl-$pr hysr. ^19 h&by ysr`l jl-bmvtyk xll `yk nplv gbvrym. ^20 `l-tgydv bgt `l-tbsrv bxv&t `sqlvn pn-tsmxnh bnvt plstym pn- tjlznh bnvt hjrlym. ^21 hry bglbj `l-+l v`l-m+r jlykm vsdy trvmt ky sm ngjl mgn gbvrym mgn s`vl bly msyx bsmn. ^22 mdm xllym mxlb gbvrym qst yhvntn l` nsvg `xvr vxrb s`vl l` tsvb ryqm. ^23 s`vl vyhvntn hn`hbym vhnjymm bxyyhm vbmvtm l` nprdv mnsrym qlv m`ryvt gbrv. ^24 bnvt ysr`l `l-s`vl bkynh hmlbskm sny jm-jdnym hmjlh jdy zhb jl lbvskn. ^25 `yk nplv gbrym btvk hmlxmh yhvntn jl-bmvtyk xll. ^26 &r-ly jlyk `xy yhvntn njmt ly m`d npl`th `hbtk ly m`hbt nsym. ^27 `yk nplv gbvrym vy`bdv kly mlxmh. __________________________________________________________________ Chapter 2 ^1 vyhy `xry-kn vys`l dvd byhvh l`mr h`jlh b`xt jry yhvdh vy`mr yhvh `lyv jlh vy`mr dvd `nh `jlh vy`mr xbrnh. ^2 vyjl sm dvd vgm sty nsyv `xynjm hyzrjlyt v`bygyl `st nbl hkrmly. ^3 v`nsyv `sr-jmv hjlh dvd `ys vbytv vysbv bjry xbrvn. ^4 vyb`v `nsy yhvdh vymsxv-sm `t-dvd lmlk jl-byt yhvdh vygdv ldvd l`mr `nsy ybys gljd `sr qbrv `t-s`vl. ^5 vyslx dvd ml`kym `l-`nsy ybys gljd vy`mr `lyhm brkym `tm lyhvh `sr jsytm hx$d hzh jm-`dnykm jm-s`vl vtqbrv `tv. ^6 vjth yjs-yhvh jmkm x$d v`mt vgm `nky `jsh `tkm h+vbh hz`t `sr jsytm hdbr hzh. ^7 vjth txzqnh ydykm vhyv lbny-xyl ky-mt `dnykm s`vl vgm-`ty msxv byt-yhvdh lmlk jlyhm. ^8 v`bnr bn-nr sr-&b` `sr ls`vl lqx `t-`ys bst bn-s`vl vyjbrhv mxnym. ^9 vymlkhv `l-hgljd v`l-h`svry v`l-yzrj`l vjl-`prym vjl-bnymn vjl-ysr`l klh. ^10 bn-`rbjym snh `ys-bst bn-s`vl bmlkv jl-ysr`l vstym snym mlk `k byt yhvdh hyv `xry dvd. ^11 vyhy m$pr hymym `sr hyh dvd mlk bxbrvn jl-byt yhvdh sbj snym vssh xdsym. ^12 vy&` `bnr bn-nr vjbdy `ys-bst bn-s`vl mmxnym gbjvnh. ^13 vyv`b bn-&rvyh vjbdy dvd y&`v vypgsvm jl-brkt gbjvn yxdv vysbv `lh jl-hbrkh mzh v`lh jl-hbrkh mzh. ^14 vy`mr `bnr `l-yv`b yqvmv n` hnjrym vysxqv lpnynv vy`mr yv`b yqmv. ^15 vyqmv vyjbrv bm$pr snym jsr lbnymn vl`ys bst bn-s`vl vsnym jsr mjbdy dvd. ^16 vyxzqv `ys br`s rjhv vxrbv b&d rjhv vyplv yxdv vyqr` lmqvm hhv` xlqt h&rym `sr bgbjvn. ^17 vthy hmlxmh qsh jd-m`d byvm hhv` vyngp `bnr v`nsy ysr`l lpny jbdy dvd. ^18 vyhyv-sm slsh bny &rvyh yv`b v`bysy vjsh`l vjsh`l ql brglyv k`xd h&bym `sr bsdh. ^19 vyrdp jsh`l `xry `bnr vl`-n+h llkt jl-hymyn vjl-hsm`vl m`xry `bnr. ^20 vypn `bnr `xryv vy`mr h`th zh jsh`l vy`mr `nky. ^21 vy`mr lv `bnr n+h lk jl-ymynk `v jl-sm`lk v`xz lk `xd mhnjrym vqx-lk `t-xl&tv vl`-`bh jsh`l l$vr m`xryv. ^22 vy$p jvd `bnr l`mr `l-jsh`l $vr lk m`xry lmh `kkh `r&h v`yk `s` pny `l-yv`b `xyk. ^23 vym`n l$vr vykhv `bnr b`xry hxnyt `l-hxms vt&` hxnyt m`xryv vypl-sm vymt txtv vyhy kl-hb` `l-hmqvm `sr-npl sm jsh`l vymt vyjmdv. ^24 vyrdpv yv`b v`bysy `xry `bnr vhsms b`h vhmh b`v jd-gbjt `mh `sr jl-pny-gyx drk mdbr gbjvn. ^25 vytqb&v bny-bnymn `xry `bnr vyhyv l`gdh `xt vyjmdv jl r`s- gbjh `xt. ^26 vyqr` `bnr `l-yv`b vy`mr hln&x t`kl xrb hlv` ydjth ky-mrh thyh b`xrvnh vjd-mty l`-t`mr ljm lsvb m`xry `xyhm. ^27 vy`mr yv`b xy h`lhym ky lvl` dbrt ky `z mhbqr njlh hjm `ys m`xry `xyv. ^28 vytqj yv`b bsvpr vyjmdv kl-hjm vl`-yrdpv jvd `xry ysr`l vl`- y$pv jvd lhlxm. ^29 v`bnr v`nsyv hlkv bjrbh kl hlylh hhv` vyjbrv `t-hyrdn vylkv kl-hbtrvn vyb`v mxnym. ^30 vyv`b sb m`xry `bnr vyqb& `t-kl-hjm vypqdv mjbdy dvd tsjh- jsr `ys vjsh`l. ^31 vjbdy dvd hkv mbnymn vb`nsy `bnr sls-m`vt vssym `ys mtv. ^32 vys`v `t-jsh`l vyqbrhv bqbr `byv `sr byt lxm vylkv kl-hlylh yv`b v`nsyv vy`r lhm bxbrvn. __________________________________________________________________ Chapter 3 ^1 vthy hmlxmh `rkh byn byt s`vl vbyn byt dvd vdvd hlk vxzq vbyt s`vl hlkym vdlym. ^2 vyldv ldvd bnym bxbrvn vyhy bkvrv `mnvn l`xynjm hyzrj`lt. ^3 vmsnhv kl`b l`bygl `st nbl hkrmly vhslsy `bslvm bn-mjkh bt- tlmy mlk gsvr. ^4 vhrbyjy `dnyh bn-xgyt vhxmysy sp+yh bn-`by+l. ^5 vhssy ytrjm ljglh `st dvd `lh yldv ldvd bxbrvn. ^6 vyhy bhyvt hmlxmh byn byt s`vl vbyn byt dvd v`bnr hyh mtxzq bbyt s`vl. ^7 vls`vl plgs vsmh r&ph bt-`yh vy`mr `l-`bnr mdvj b`th `l-pylgs `by. ^8 vyxr l`bnr m`d jl-dbry `ys-bst vy`mr hr`s klb `nky `sr lyhvdh hyvm `jsh-x$d jm-byt s`vl `byk `l-`xyv v`l-mrjhv vl` hm&ytk byd- dvd vtpqd jly jvn h`sh hyvm. ^9 kh-yjsh `lhym l`bnr vkh y$yp lv ky k`sr nsbj yhvh ldvd ky-kn `jsh-lv. ^10 lhjbyr hmmlkh mbyt s`vl vlhqym `t-k$` dvd jl-ysr`l vjl-yhvdh mdn vjd-b`r sbj. ^11 vl`-ykl jvd lhsyb `t-`bnr dbr myr`tv `tv. ^12 vyslx `bnr ml`kym `l-dvd txtv l`mr lmy-`r& l`mr krth brytk `ty vhnh ydy jmk lh$b `lyk `t-kl-ysr`l. ^13 vy`mr +vb `ny `krt `tk bryt `k dbr `xd `nky s`l m`tk l`mr l`- tr`h `t-pny ky `m-lpny hby`k `t mykl bt-s`vl bb`k lr`vt `t-pny. ^14 vyslx dvd ml`kym `l-`ys-bst bn-s`vl l`mr tnh `t-`sty `t-mykl `sr `rsty ly bm`h jrlvt plstym. ^15 vyslx `ys bst vyqxh mjm `ys mjm pl+y`l bn-lvs. ^16 vylk `th `ysh hlvk vbkh `xryh jd-bxrym vy`mr `lyv `bnr lk svb vysb. ^17 vdbr-`bnr hyh jm-zqny ysr`l l`mr gm-tmvl gm-slsm hyytm mbqsym `t-dvd lmlk jlykm. ^18 vjth jsv ky yhvh `mr `l-dvd l`mr byd dvd jbdy hvsyj `t-jmy ysr`l myd plstym vmyd kl-`ybyhm. ^19 vydbr gm-`bnr b`zny bnymyn vylk gm-`bnr ldbr b`zny dvd bxbrvn `t kl-`sr-+vb bjyny ysr`l vbjyny kl-byt bnymn. ^20 vyb` `bnr `l-dvd xbrvn v`tv jsrym `nsym vyjs dvd l`bnr vl`nsym `sr-`tv msth. ^21 vy`mr `bnr `l-dvd `qvmh v`lkh v`qb&h `l-`dny hmlk `t-kl- ysr`l vykrtv `tk bryt vmlkt bkl `sr-t`vh npsk vyslx dvd `t-`bnr vylk bslvm. ^22 vhnh jbdy dvd vyv`b b` mhgdvd vsll rb jmm hby`v v`bnr `ynnv jm-dvd bxbrvn ky slxv vylk bslvm. ^23 vyv`b vkl-h&b` `sr-`tv b`v vygdv lyv`b l`mr b`-`bnr bn-nr `l- hmlk vyslxhv vylk bslvm. ^24 vyb` yv`b `l-hmlk vy`mr mh jsyth hnh-b` `bnr `lyk lmh-zh slxtv vylk hlvk. ^25 ydjt `t-`bnr bn-nr ky lpttk b` vldjt `t-mv&`k v`t-mbv`k vldjt `t kl-`sr `th jsh. ^26 vy&` yv`b mjm dvd vyslx ml`kym `xry `bnr vysbv `tv mbvr h$rh vdvd l` ydj. ^27 vysb `bnr xbrvn vy+hv yv`b `l-tvk hsjr ldbr `tv bsly vykhv sm hxms vymt bdm jsh-`l `xyv. ^28 vysmj dvd m`xry kn vy`mr nqy `nky vmmlkty mjm yhvh jd-jvlm mdmy `bnr bn-nr. ^29 yxlv jl-r`s yv`b v`l kl-byt `byv v`l-ykrt mbyt yv`b zb vm&rj vmxzyq bplk vnpl bxrb vx$r-lxm. ^30 vyv`b v`bysy `xyv hrgv l`bnr jl `sr hmyt `t-jsh`l `xyhm bgbjvn bmlxmh. ^31 vy`mr dvd `l-yv`b v`l-kl-hjm `sr-`tv qrjv bgdykm vxgrv sqym v$pdv lpny `bnr vhmlk dvd hlk `xry hm+h. ^32 vyqbrv `t-`bnr bxbrvn vys` hmlk `t-qvlv vybk `l-qbr `bnr vybkv kl-hjm. ^33 vyqnn hmlk `l-`bnr vy`mr hkmvt nbl ymvt `bnr. ^34 ydk l`-`$rvt vrglyk l`-lnxstym hgsv knpvl lpny bny-jvlh nplt vy$pv kl-hjm lbkvt jlyv. ^35 vyb` kl-hjm lhbrvt `t-dvd lxm bjvd hyvm vysbj dvd l`mr kh yjsh-ly `lhym vkh y$yp ky `m-lpny bv`-hsms `+jm-lxm `v kl- m`vmh. ^36 vkl-hjm hkyrv vyy+b bjynyhm kkl `sr jsh hmlk bjyny kl-hjm +vb. ^37 vydjv kl-hjm vkl-ysr`l byvm hhv` ky l` hyth mhmlk lhmyt `t- `bnr bn-nr. ^38 vy`mr hmlk `l-jbdyv hlv` tdjv ky-sr vgdvl npl hyvm hzh bysr`l. ^39 v`nky hyvm rk vmsvx mlk vh`nsym h`lh bny &rvyh qsym mmny yslm yhvh ljsh hrjh krjtv. __________________________________________________________________ Chapter 4 ^1 vysmj bn-s`vl ky mt `bnr bxbrvn vyrpv ydyv vkl-ysr`l nbhlv. ^2 vsny `nsym sry-gdvdym hyv bn-s`vl sm h`xd bjnh vsm hsny rkb bny rmvn hb`rty mbny bnymn ky gm-b`rvt txsb jl-bnymn. ^3 vybrxv hb`rtym gtymh vyhyv-sm grym jd hyvm hzh. ^4 vlyhvntn bn-s`vl bn nkh rglym bn-xms snym hyh bb` smjt s`vl vyhvntn myzrj`l vts`hv `mntv vtn$ vyhy bxpzh lnv$ vypl vyp$x vsmv mpybst. ^5 vylkv bny-rmvn hb`rty rkb vbjnh vyb`v kxm hyvm `l-byt `ys bst vhv` skb `t mskb h&hrym. ^6 vhnh b`v jd-tvk hbyt lqxy x+ym vykhv `l-hxms vrkb vbjnh `xyv nml+v. ^7 vyb`v hbyt vhv`-skb jl-m+tv bxdr mskbv vykhv vymthv vy$yrv `t- r`sv vyqxv `t-r`sv vylkv drk hjrbh kl-hlylh. ^8 vyb`v `t-r`s `ys-bst `l-dvd xbrvn vy`mrv `l-hmlk hnh-r`s `ys- bst bn-s`vl `ybk `sr bqs `t-npsk vytn yhvh l`dny hmlk nqmvt hyvm hzh ms`vl vmzrjv. ^9 vyjn dvd `t-rkb v`t-bjnh `xyv bny rmvn hb`rty vy`mr lhm xy- yhvh `sr-pdh `t-npsy mkl-&rh. ^10 ky hmgyd ly l`mr hnh-mt s`vl vhv`-hyh kmbsr bjynyv v`xzh bv v`hrghv b&qlg `sr ltty-lv bsrh. ^11 `p ky-`nsym rsjym hrgv `t-`ys-&dyq bbytv jl-mskbv vjth hlv` `bqs `t-dmv mydkm vbjrty `tkm mn-h`r&. ^12 vy&v dvd `t-hnjrym vyhrgvm vyq&&v `t-ydyhm v`t-rglyhm vytlv jl-hbrkh bxbrvn v`t r`s `ys-bst lqxv vyqbrv bqbr-`bnr bxbrvn. __________________________________________________________________ Chapter 5 ^1 vyb`v kl-sb+y ysr`l `l-dvd xbrvnh vy`mrv l`mr hnnv j&mk vbsrk `nxnv. ^2 gm-`tmvl gm-slsvm bhyvt s`vl mlk jlynv `th hyyth mv&y` vhmby `t-ysr`l vy`mr yhvh lk `th trjh `t-jmy `t-ysr`l v`th thyh lngyd jl-ysr`l. ^3 vyb`v kl-zqny ysr`l `l-hmlk xbrvnh vykrt lhm hmlk dvd bryt bxbrvn lpny yhvh vymsxv `t-dvd lmlk jl-ysr`l. ^4 bn-slsym snh dvd bmlkv `rbjym snh mlk. ^5 bxbrvn mlk jl-yhvdh sbj snym vssh xdsym vbyrvslm mlk slsym vsls snh jl kl-ysr`l vyhvdh. ^6 vylk hmlk v`nsyv yrvslm `l-hyb$y yvsb h`r& vy`mr ldvd l`mr l`- tbv` hnh ky `m-h$yrk hjvrym vhp$xym l`mr l`-ybv` dvd hnh. ^7 vylkd dvd `t m&dt &yvn hy` jyr dvd. ^8 vy`mr dvd byvm hhv` kl-mkh yb$y vygj b&nvr v`t-hp$xym v`t- hjvrym sn`v nps dvd jl-kn y`mrv jvr vp$x l` ybv` `l-hbyt. ^9 vysb dvd bm&dh vyqr`-lh jyr dvd vybn dvd $byb mn-hmlv` vbyth. ^10 vylk dvd hlvk vgdvl vyhvh `lhy &b`vt jmv. ^11 vyslx xyrm mlk-&r ml`kym `l-dvd vj&y `rzym vxrsy j& vxrsy `bn qyr vybnv-byt ldvd. ^12 vydj dvd ky-hkynv yhvh lmlk jl-ysr`l vky ns` mmlktv bjbvr jmv ysr`l. ^13 vyqx dvd jvd plgsym vnsym myrvslm `xry b`v mxbrvn vyvldv jvd ldvd bnym vbnvt. ^14 v`lh smvt hyldym lv byrvslm smvj vsvbb vntn vslmh. ^15 vybxr v`lysvj vnpg vypyj. ^16 v`lysmj v`lydj v`lypl+. ^17 vysmjv plstym ky-msxv `t-dvd lmlk jl-ysr`l vyjlv kl-plstym lbqs `t-dvd vysmj dvd vyrd `l-hm&vdh. ^18 vplstym b`v vyn+sv bjmq rp`ym. ^19 vys`l dvd byhvh l`mr h`jlh `l-plstym httnm bydy vy`mr yhvh `l-dvd jlh ky-ntn `tn `t-hplstym bydk. ^20 vyb` dvd bbjl-pr&ym vykm sm dvd vy`mr pr& yhvh `t-`yby lpny kpr& mym jl-kn qr` sm-hmqvm hhv` bjl pr&ym. ^21 vyjzbv-sm `t-j&byhm vys`m dvd v`nsyv. ^22 vy$pv jvd plstym ljlvt vyn+sv bjmq rp`ym. ^23 vys`l dvd byhvh vy`mr l` tjlh h$b `l-`xryhm vb`t lhm mmvl bk`ym. ^24 vyhy bsmjk `t-qvl &jdh br`sy hbk`ym `z txr& ky `z y&` yhvh lpnyk lhkvt bmxnh plstym. ^25 vyjs dvd kn k`sr &vhv yhvh vyk `t-plstym mgbj jd-b`k gzr. __________________________________________________________________ Chapter 6 ^1 vy$p jvd dvd `t-kl-bxvr bysr`l slsym `lp. ^2 vyqm vylk dvd vkl-hjm `sr `tv mbjly yhvdh lhjlvt msm `t `rvn h`lhym `sr-nqr` sm sm yhvh &b`vt ysb hkrbym jlyv. ^3 vyrkbv `t-`rvn h`lhym `l-jglh xdsh vys`hv mbyt `byndb `sr bgbjh vjz` v`xyv bny `byndb nhgym `t-hjglh xdsh. ^4 vys`hv mbyt `byndb `sr bgbjh jm `rvn h`lhym v`xyv hlk lpny h`rvn. ^5 vdvd vkl-byt ysr`l msxqym lpny yhvh bkl j&y brvsym vbknrvt vbnblym vbtpym vbmnjnjym vb&l&lym. ^6 vyb`v jd-grn nkvn vyslx jz` `l-`rvn h`lhym vy`xz bv ky sm+v hbqr. ^7 vyxr-`p yhvh bjzh vykhv sm h`lhym jl-hsl vymt sm jm `rvn h`lhym. ^8 vyxr ldvd jl `sr pr& yhvh pr& bjzh vyqr` lmqvm hhv` pr& jzh jd hyvm hzh. ^9 vyr` dvd `t-yhvh byvm hhv` vy`mr `yk ybv` `ly `rvn yhvh. ^10 vl`-`bh dvd lh$yr `lyv `t-`rvn yhvh jl-jyr dvd vy+hv dvd byt jbd-`dvm hgty. ^11 vysb `rvn yhvh byt jbd `dm hgty slsh xdsym vybrk yhvh `t-jbd `dm v`t-kl-bytv. ^12 vygd lmlk dvd l`mr brk yhvh `t-byt jbd `dm v`t-kl-`sr-lv bjbvr `rvn h`lhym vylk dvd vyjl `t-`rvn h`lhym mbyt jbd `dm jyr dvd bsmxh. ^13 vyhy ky &jdv ns`y `rvn-yhvh ssh &jdym vyzbx svr vmry`. ^14 vdvd mkrkr bkl-jz lpny yhvh vdvd xgvr `pvd bd. ^15 vdvd vkl-byt ysr`l mjlym `t-`rvn yhvh btrvjh vbqvl svpr. ^16 vhyh `rvn yhvh b` jyr dvd vmykl bt-s`vl nsqph bjd hxlvn vtr` `t-hmlk dvd mpzz vmkrkr lpny yhvh vtbz lv blbh. ^17 vyb`v `t-`rvn yhvh vy&gv `tv bmqvmv btvk h`hl `sr n+h-lv dvd vyjl dvd jlvt lpny yhvh vslmym. ^18 vykl dvd mhjlvt hjvlh vhslmym vybrk `t-hjm bsm yhvh &b`vt. ^19 vyxlq lkl-hjm lkl-hmvn ysr`l lm`ys vjd-`sh l`ys xlt lxm `xt v`spr `xd v`sysh `xt vylk kl-hjm `ys lbytv. ^20 vysb dvd lbrk `t-bytv vt&` mykl bt-s`vl lqr`t dvd vt`mr mh- nkbd hyvm mlk ysr`l `sr nglh hyvm ljyny `mhvt jbdyv khglvt nglvt `xd hrqym. ^21 vy`mr dvd `l-mykl lpny yhvh `sr bxr-by m`byk vmkl-bytv l&vt `ty ngyd jl-jm yhvh jl-ysr`l vsxqty lpny yhvh. ^22 vnqlty jvd mz`t vhyyty spl bjyny vjm-h`mhvt `sr `mrt jmm `kbdh. ^23 vlmykl bt-s`vl l`-hyh lh yld jd yvm mvth. __________________________________________________________________ Chapter 7 ^1 vyhy ky-ysb hmlk bbytv vyhvh hnyx-lv m$byb mkl-`ybyv. ^2 vy`mr hmlk `l-ntn hnby` r`h n` `nky yvsb bbyt `rzym v`rvn h`lhym ysb btvk hyryjh. ^3 vy`mr ntn `l-hmlk kl `sr blbbk lk jsh ky yhvh jmk. ^4 vyhy blylh hhv` vyhy dbr-yhvh `l-ntn l`mr. ^5 lk v`mrt `l-jbdy `l-dvd kh `mr yhvh h`th tbnh-ly byt lsbty. ^6 ky l` ysbty bbyt lmyvm hjlty `t-bny ysr`l mm&rym vjd hyvm hzh v`hyh mthlk b`hl vbmskn. ^7 bkl `sr-hthlkty bkl-bny ysr`l hdbr dbrty `t-`xd sb+y ysr`l `sr &vyty lrjvt `t-jmy `t-ysr`l l`mr lmh l`-bnytm ly byt `rzym. ^8 vjth kh-t`mr ljbdy ldvd kh `mr yhvh &b`vt `ny lqxtyk mn-hnvh m`xr h&`n lhyvt ngyd jl-jmy jl-ysr`l. ^9 v`hyh jmk bkl `sr hlkt v`krth `t-kl-`ybyk mpnyk vjsty lk sm gdvl ksm hgdlym `sr b`r&. ^10 vsmty mqvm ljmy lysr`l vn+jtyv vskn txtyv vl` yrgz jvd vl`- y$ypv bny-jvlh ljnvtv k`sr br`svnh. ^11 vlmn-hyvm `sr &vyty sp+ym jl-jmy ysr`l vhnyxty lk mkl-`ybyk vhgyd lk yhvh ky-byt yjsh-lk yhvh. ^12 ky yml`v ymyk vskbt `t-`btyk vhqymty `t-zrjk `xryk `sr y&` mmjyk vhkynty `t-mmlktv. ^13 hv` ybnh-byt lsmy vknnty `t-k$` mmlktv jd-jvlm. ^14 `ny `hyh-lv l`b vhv` yhyh-ly lbn `sr bhjvtv vhkxtyv bsb+ `nsym vbngjy bny `dm. ^15 vx$dy l`-y$vr mmnv k`sr h$rty mjm s`vl `sr h$rty mlpnyk. ^16 vn`mn bytk vmmlktk jd-jvlm lpnyk k$`k yhyh nkvn jd-jvlm. ^17 kkl hdbrym h`lh vkkl hxzyvn hzh kn dbr ntn `l-dvd. ^18 vyb` hmlk dvd vysb lpny yhvh vy`mr my `nky `dny yhvh vmy byty ky hby`tny jd-hlm. ^19 vtq+n jvd z`t bjynyk `dny yhvh vtdbr gm `l-byt-jbdk lmrxvq vz`t tvrt h`dm `dny yhvh. ^20 vmh-yv$yp dvd jvd ldbr `lyk v`th ydjt `t-jbdk `dny yhvh. ^21 bjbvr dbrk vklbk jsyt `t kl-hgdvlh hz`t lhvdyj `t-jbdk. ^22 jl-kn gdlt `dny yhvh ky-`yn kmvk v`yn `lhym zvltk bkl `sr- smjnv b`znynv. ^23 vmy kjmk kysr`l gvy `xd b`r& `sr hlkv-`lhym lpdvt-lv ljm vlsvm lv sm vljsvt lkm hgdvlh vnr`vt l`r&k mpny jmk `sr pdyt lk mm&rym gvym v`lhyv. ^24 vtkvnn lk `t-jmk ysr`l lk ljm jd-jvlm v`th yhvh hyyt lhm l`lhym. ^25 vjth yhvh `lhym hdbr `sr dbrt jl-jbdk vjl-bytv hqm jd-jvlm vjsh k`sr dbrt. ^26 vygdl smk jd-jvlm l`mr yhvh &b`vt `lhym jl-ysr`l vbyt jbdk dvd yhyh nkvn lpnyk. ^27 ky-`th yhvh &b`vt `lhy ysr`l glyth `t-`zn jbdk l`mr byt `bnh- lk jl-kn m&` jbdk `t-lbv lhtpll `lyk `t-htplh hz`t. ^28 vjth `dny yhvh `th-hv` h`lhym vdbryk yhyv `mt vtdbr `l-jbdk `t-h+vbh hz`t. ^29 vjth hv`l vbrk `t-byt jbdk lhyvt ljvlm lpnyk ky-`th `dny yhvh dbrt vmbrktk ybrk byt-jbdk ljvlm. __________________________________________________________________ Chapter 8 ^1 vyhy `xry-kn vyk dvd `t-plstym vyknyjm vyqx dvd `t-mtg h`mh myd plstym. ^2 vyk `t-mv`b vymddm bxbl hskb `vtm `r&h vymdd sny-xblym lhmyt vml` hxbl lhxyvt vthy mv`b ldvd ljbdym ns`y mnxh. ^3 vyk dvd `t-hddjzr bn-rxb mlk &vbh blktv lhsyb ydv bnhr-. ^4 vylkd dvd mmnv `lp vsbj-m`vt prsym vjsrym `lp `ys rgly vyjqr dvd `t-kl-hrkb vyvtr mmnv m`h rkb. ^5 vtb` `rm dmsq ljzr lhddjzr mlk &vbh vyk dvd b`rm jsrym-vsnym `lp `ys. ^6 vysm dvd n&bym b`rm dmsq vthy `rm ldvd ljbdym nvs`y mnxh vysj yhvh `t-dvd bkl `sr hlk. ^7 vyqx dvd `t sl+y hzhb `sr hyv `l jbdy hddjzr vyby`m yrvslm. ^8 vmb+x vmbrty jry hddjzr lqx hmlk dvd nxst hrbh m`d. ^9 vysmj tjy mlk xmt ky hkh dvd `t kl-xyl hddjzr. ^10 vyslx tjy `t-yvrm-bnv `l-hmlk-dvd ls`l-lv lslvm vlbrkv jl `sr nlxm bhddjzr vykhv ky-`ys mlxmvt tjy hyh hddjzr vbydv hyv kly-k$p vkly-zhb vkly nxst. ^11 gm-`tm hqdys hmlk dvd lyhvh jm-hk$p vhzhb `sr hqdys mkl- hgvym `sr kbs. ^12 m`rm vmmv`b vmbny jmvn vmplstym vmjmlq vmsll hddjzr bn-rxb mlk &vbh. ^13 vyjs dvd sm bsbv mhkvtv `t-`rm bgy`-mlx smvnh jsr `lp. ^14 vysm b`dvm n&bym bkl-`dvm sm n&bym vyhy kl-`dvm jbdym ldvd vyvsj yhvh `t-dvd bkl `sr hlk. ^15 vymlk dvd jl-kl-ysr`l vyhy dvd jsh msp+ v&dqh lkl-jmv. ^16 vyv`b bn-&rvyh jl-h&b` vyhvsp+ bn-`xylvd mzkyr. ^17 v&dvq bn-`xy+vb v`xymlk bn-`bytr khnym vsryh $vpr. ^18 vbnyhv bn-yhvydj vhkrty vhplty vbny dvd khnym hyv. __________________________________________________________________ Chapter 9 ^1 vy`mr dvd hky ys-jvd `sr nvtr lbyt s`vl v`jsh jmv x$d bjbvr yhvntn. ^2 vlbyt s`vl jbd vsmv &yb` vyqr`v-lv `l-dvd vy`mr hmlk `lyv h`th &yb` vy`mr jbdk. ^3 vy`mr hmlk h`p$ jvd `ys lbyt s`vl v`jsh jmv x$d `lhym vy`mr &yb` `l-hmlk jvd bn lyhvntn nkh rglym. ^4 vy`mr-lv hmlk `yph hv` vy`mr &yb` `l-hmlk hnh-hv` byt mkyr bn- jmy`l blv dbr. ^5 vyslx hmlk dvd vyqxhv mbyt mkyr bn-jmy`l mlv dbr. ^6 vyb` mpybst bn-yhvntn bn-s`vl `l-dvd vypl jl-pnyv vystxv vy`mr dvd mpybst vy`mr hnh jbdk. ^7 vy`mr lv dvd `l-tyr` ky jsh `jsh jmk x$d bjbvr yhvntn `byk vhsbty lk `t-kl-sdh s`vl `byk v`th t`kl lxm jl-slxny tmyd. ^8 vystxv vy`mr mh jbdk ky pnyt `l-hklb hmt `sr kmvny. ^9 vyqr` hmlk `l-&yb` njr s`vl vy`mr `lyv kl `sr hyh ls`vl vlkl- bytv ntty lbn-`dnyk. ^10 vjbdt lv `t-h`dmh `th vbnyk vjbdyk vhb`t vhyh lbn-`dnyk lxm v`klv vmpybst bn-`dnyk y`kl tmyd lxm jl-slxny vl&yb` xmsh jsr bnym vjsrym jbdym. ^11 vy`mr &yb` `l-hmlk kkl `sr y&vh `dny hmlk `t-jbdv kn yjsh jbdk vmpybst `kl jl-slxny k`xd mbny hmlk. ^12 vlmpybst bn-q+n vsmv myk` vkl mvsb byt-&yb` jbdym lmpybst. ^13 vmpybst ysb byrvslm ky jl-slxn hmlk tmyd hv` `kl vhv` p$x sty rglyv. __________________________________________________________________ Chapter 10 ^1 vyhy `xry-kn vymt mlk bny jmvn vymlk xnvn bnv txtyv. ^2 vy`mr dvd `jsh-x$d jm-xnvn bn-nxs k`sr jsh `byv jmdy x$d vyslx dvd lnxmv byd-jbdyv `l-`byv vyb`v jbdy dvd `r& bny jmvn. ^3 vy`mrv sry bny-jmvn `l-xnvn `dnyhm hmkbd dvd `t-`byk bjynyk ky-slx lk mnxmym hlv` bjbvr xqvr `t-hjyr vlrglh vlhpkh slx dvd `t-jbdyv `lyk. ^4 vyqx xnvn `t-jbdy dvd vyglx `t-x&y zqnm vykrt `t-mdvyhm bx&y jd stvtyhm vyslxm. ^5 vygdv ldvd vyslx lqr`tm ky-hyv h`nsym nklmym m`d vy`mr hmlk sbv byrxv jd-y&mx zqnkm vsbtm. ^6 vyr`v bny jmvn ky nb`sv bdvd vyslxv bny-jmvn vyskrv `t-`rm byt-rxvb v`t-`rm &vb` jsrym `lp rgly v`t-mlk mjkh `lp `ys v`ys +vb snym-jsr `lp `ys. ^7 vysmj dvd vyslx `t-yv`b v`t kl-h&b` hgbrym. ^8 vy&`v bny jmvn vyjrkv mlxmh ptx hsjr v`rm &vb` vrxvb v`ys-+vb vmjkh lbdm bsdh. ^9 vyr` yv`b ky-hyth `lyv pny hmlxmh mpnym vm`xvr vybxr mkl bxvry bysr`l vyjrk lqr`t `rm. ^10 v`t ytr hjm ntn byd `bsy `xyv vyjrk lqr`t bny jmvn. ^11 vy`mr `m-txzq `rm mmny vhyth ly lysvjh v`m-bny jmvn yxzqv mmk vhlkty lhvsyj lk. ^12 xzq vntxzq bjd-jmnv vbjd jry `lhynv vyhvh yjsh h+vb bjynyv. ^13 vygs yv`b vhjm `sr jmv lmlxmh b`rm vyn$v mpnyv. ^14 vbny jmvn r`v ky-n$ `rm vyn$v mpny `bysy vyb`v hjyr vysb yv`b mjl bny jmvn vyb` yrvslm. ^15 vyr` `rm ky ngp lpny ysr`l vy`$pv yxd. ^16 vyslx hddjzr vy&` `t-`rm `sr mjbr hnhr vyb`v xylm vsvbk sr- &b` hddjzr lpnyhm. ^17 vygd ldvd vy`$p `t-kl-ysr`l vyjbr `t-hyrdn vyb` xl`mh vyjrkv `rm lqr`t dvd vylxmv jmv. ^18 vyn$ `rm mpny ysr`l vyhrg dvd m`rm sbj m`vt rkb v`rbjym `lp prsym v`t svbk sr-&b`v hkh vymt sm. ^19 vyr`v kl-hmlkym jbdy hddjzr ky ngpv lpny ysr`l vyslmv `t- ysr`l vyjbdvm vyr`v `rm lhvsyj jvd `t-bny jmvn. __________________________________________________________________ Chapter 11 ^1 vyhy ltsvbt hsnh ljt &`t hml`kym vyslx dvd `t-yv`b v`t-jbdyv jmv v`t-kl-ysr`l vysxtv `t-bny jmvn vy&rv jl-rbh vdvd yvsb byrvslm. ^2 vyhy ljt hjrb vyqm dvd mjl mskbv vythlk jl-gg byt-hmlk vyr` `sh rx&t mjl hgg vh`sh +vbt mr`h m`d. ^3 vyslx dvd vydrs l`sh vy`mr hlv`-z`t bt-sbj bt-`lyjm `st `vryh hxty. ^4 vyslx dvd ml`kym vyqxh vtbv` `lyv vyskb jmh vhy` mtqdst m+m`th vtsb `l-byth. ^5 vthr h`sh vtslx vtgd ldvd vt`mr hrh `nky. ^6 vyslx dvd `l-yv`b slx `ly `t-`vryh hxty vyslx yv`b `t-`vryh `l-dvd. ^7 vyb` `vryh `lyv vys`l dvd lslvm yv`b vlslvm hjm vlslvm hmlxmh. ^8 vy`mr dvd l`vryh rd lbytk vrx& rglyk vy&` `vryh mbyt hmlk vt&` `xryv ms`t hmlk. ^9 vyskb `vryh ptx byt hmlk `t kl-jbdy `dnyv vl` yrd `l-bytv. ^10 vygdv ldvd l`mr l`-yrd `vryh `l-bytv vy`mr dvd `l-`vryh hlv` mdrk `th b` mdvj l`-yrdt `l-bytk. ^11 vy`mr `vryh `l-dvd h`rvn vysr`l vyhvdh ysbym b$kvt v`dny yv`b vjbdy `dny jl-pny hsdh xnym v`ny `bv` `l-byty l`kl vlstvt vlskb jm-`sty xyk vxy npsk `m-`jsh `t-hdbr hzh. ^12 vy`mr dvd `l-`vryh sb bzh gm-hyvm vmxr `slxk vysb `vryh byrvslm byvm hhv` vmmxrt. ^13 vyqr`-lv dvd vy`kl lpnyv vyst vyskrhv vy&` bjrb lskb bmskbv jm-jbdy `dnyv v`l-bytv l` yrd. ^14 vyhy bbqr vyktb dvd $pr `l-yv`b vyslx byd `vryh. ^15 vyktb b$pr l`mr hbv `t-`vryh `l-mvl pny hmlxmh hxzqh vsbtm m`xryv vnkh vmt. ^16 vyhy bsmvr yv`b `l-hjyr vytn `t-`vryh `l-hmqvm `sr ydj ky `nsy-xyl sm. ^17 vy&`v `nsy hjyr vylxmv `t-yv`b vypl mn-hjm mjbdy dvd vymt gm `vryh hxty. ^18 vyslx yv`b vygd ldvd `t-kl-dbry hmlxmh. ^19 vy&v `t-hml`k l`mr kklvtk `t kl-dbry hmlxmh ldbr `l-hmlk. ^20 vhyh `m-tjlh xmt hmlk v`mr lk mdvj ngstm `l-hjyr lhlxm hlv` ydjtm `t `sr-yrv mjl hxvmh. ^21 my-hkh `t-`bymlk bn-yrbst hlv`-`sh hslykh jlyv plx rkb mjl hxvmh vymt btb& lmh ngstm `l-hxvmh v`mrt gm jbdk `vryh hxty mt. ^22 vylk hml`k vyb` vygd ldvd `t kl-`sr slxv yv`b. ^23 vy`mr hml`k `l-dvd ky-gbrv jlynv h`nsym vy&`v `lynv hsdh vnhyh jlyhm jd-ptx hsjr. ^24 vyr`v hmvr`ym `l-jbdk mjl hxvmh vymvtv mjbdy hmlk vgm jbdk `vryh hxty mt. ^25 vy`mr dvd `l-hml`k kh-t`mr `l-yv`b `l-yrj bjynyk `t-hdbr hzh ky-kzh vkzh t`kl hxrb hxzq mlxmtk `l-hjyr vhr$h vxzqhv. ^26 vtsmj `st `vryh ky-mt `vryh `ysh vt$pd jl-bjlh. ^27 vyjbr h`bl vyslx dvd vy`$ph `l-bytv vthy-lv l`sh vtld lv bn vyrj hdbr `sr-jsh dvd bjyny yhvh. __________________________________________________________________ Chapter 12 ^1 vyslx yhvh `t-ntn `l-dvd vyb` `lyv vy`mr lv sny `nsym hyv bjyr `xt `xd jsyr v`xd r`s. ^2 ljsyr hyh &`n vbqr hrbh m`d. ^3 vlrs `yn-kl ky `m-kbsh `xt q+nh `sr qnh vyxyh vtgdl jmv vjm- bnyv yxdv mptv t`kl vmk$v tsth vbxyqv tskb vthy-lv kbt. ^4 vyb` hlk l`ys hjsyr vyxml lqxt m&`nv vmbqrv ljsvt l`rx hb`-lv vyqx `t-kbst h`ys hr`s vyjsh l`ys hb` `lyv. ^5 vyxr-`p dvd b`ys m`d vy`mr `l-ntn xy-yhvh ky bn-mvt h`ys hjsh z`t. ^6 v`t-hkbsh yslm `rbjtym jqb `sr jsh `t-hdbr hzh vjl `sr l`- xml. ^7 vy`mr ntn `l-dvd `th h`ys kh-`mr yhvh `lhy ysr`l `nky msxtyk lmlk jl-ysr`l v`nky h<yk myd s`vl. ^8 v`tnh lk `t-byt `dnyk v`t-nsy `dnyk bxyqk v`tnh lk `t-byt ysr`l vyhvdh v`m-mj+ v`$ph lk khnh vkhnh. ^9 mdvj bzyt `t-dbr yhvh ljsvt hrj bjynv `t `vryh hxty hkyt bxrb v`t-`stv lqxt lk l`sh v`tv hrgt bxrb bny jmvn. ^10 vjth l`-t$vr xrb mbytk jd-jvlm jqb ky bztny vtqx `t-`st `vryh hxty lhyvt lk l`sh. ^11 kh `mr yhvh hnny mqym jlyk rjh mbytk vlqxty `t-nsyk ljynyk vntty lrjyk vskb jm-nsyk ljyny hsms hz`t. ^12 ky `th jsyt b$tr v`ny `jsh `t-hdbr hzh ngd kl-ysr`l vngd hsms. ^13 vy`mr dvd `l-ntn x+`ty lyhvh vy`mr ntn `l-dvd gm-yhvh hjbyr x+`tk l` tmvt. ^14 `p$ ky-n`& n`&t `t-`yby yhvh bdbr hzh gm hbn hylvd lk mvt ymvt. ^15 vylk ntn `l-bytv vygp yhvh `t-hyld `sr yldh `st-`vryh ldvd vy`ns. ^16 vybqs dvd `t-h`lhym bjd hnjr vy&m dvd &vm vb` vln vskb `r&h. ^17 vyqmv zqny bytv jlyv lhqymv mn-h`r& vl` `bh vl`-br` `tm lxm. ^18 vyhy byvm hsbyjy vymt hyld vyr`v jbdy dvd lhgyd lv ky-mt hyld ky `mrv hnh bhyvt hyld xy dbrnv `lyv vl`-smj bqvlnv v`yk n`mr `lyv mt hyld vjsh rjh. ^19 vyr` dvd ky jbdyv mtlxsym vybn dvd ky mt hyld vy`mr dvd `l- jbdyv hmt hyld vy`mrv mt. ^20 vyqm dvd mh`r& vyrx& vy$k vyxlp smltv vyb` byt-yhvh vystxv vyb` `l-bytv vys`l vysymv lv lxm vy`kl. ^21 vy`mrv jbdyv `lyv mh-hdbr hzh `sr jsyth bjbvr hyld xy &mt vtbk vk`sr mt hyld qmt vt`kl lxm. ^22 vy`mr bjvd hyld xy &mty v`bkh ky `mrty my yvdj yxnny yhvh vxy hyld. ^23 vjth mt lmh zh `ny &m h`vkl lhsybv jvd `ny hlk `lyv vhv` l`- ysvb `ly. ^24 vynxm dvd `t bt-sbj `stv vyb` `lyh vyskb jmh vtld bn vyqr` `t-smv slmh vyhvh `hbv. ^25 vyslx byd ntn hnby` vyqr` `t-smv ydydyh bjbvr yhvh. ^26 vylxm yv`b brbt bny jmvn vylkd `t-jyr hmlvkh. ^27 vyslx yv`b ml`kym `l-dvd vy`mr nlxmty brbh gm-lkdty `t-jyr hmym. ^28 vjth `$p `t-ytr hjm vxnh jl-hjyr vlkdh pn-`lkd `ny `t-hjyr vnqr` smy jlyh. ^29 vy`$p dvd `t-kl-hjm vylk rbth vylxm bh vylkdh. ^30 vyqx `t-j+rt-mlkm mjl r`sv vmsqlh kkr zhb v`bn yqrh vthy jl- r`s dvd vsll hjyr hv&y` hrbh m`d. ^31 v`t-hjm `sr-bh hv&y` vysm bmgrh vbxr&y hbrzl vbmgzrt hbrzl vhjbyr `vtm bmlkn vkn yjsh lkl jry bny-jmvn vysb dvd vkl-hjm yrvslm. __________________________________________________________________ Chapter 13 ^1 vyhy `xry-kn vl`bslvm bn-dvd `xvt yph vsmh tmr vy`hbh `mnvn bn-dvd. ^2 vy&r l`mnvn lhtxlvt bjbvr tmr `xtv ky btvlh hy` vypl` bjyny `mnvn ljsvt lh m`vmh. ^3 vl`mnvn rj vsmv yvndb bn-smjh `xy dvd vyvndb `ys xkm m`d. ^4 vy`mr lv mdvj `th kkh dl bn-hmlk bbqr bbqr hlv` tgyd ly vy`mr lv `mnvn `t-tmr `xvt `bslm `xy `ny `hb. ^5 vy`mr lv yhvndb skb jl-mskbk vhtxl vb` `byk lr`vtk v`mrt `lyv tb` n` tmr `xvty vtbrny lxm vjsth ljyny `t-hbryh lmjn `sr `r`h v`klty mydh. ^6 vyskb `mnvn vytxl vyb` hmlk lr`tv vy`mr `mnvn `l-hmlk tbv`-n` tmr `xty vtlbb ljyny sty lbbvt v`brh mydh. ^7 vyslx dvd `l-tmr hbyth l`mr lky n` byt `mnvn `xyk vjsy-lv hbryh. ^8 vtlk tmr byt `mnvn `xyh vhv` skb vtqx `t-hb&q vtlvs vtlbb ljynyv vtbsl `t-hlbbvt. ^9 vtqx `t-hmsrt vt&q lpnyv vym`n l`kvl vy`mr `mnvn hv&y`v kl- `ys mjly vy&`v kl-`ys mjlyv. ^10 vy`mr `mnvn `l-tmr hby`y hbryh hxdr v`brh mydk vtqx tmr `t- hlbbvt `sr jsth vtb` l`mnvn `xyh hxdrh. ^11 vtgs `lyv l`kl vyxzq-bh vy`mr lh bv`y skby jmy `xvty. ^12 vt`mr lv `l-`xy `l-tjnny ky l`-yjsh kn bysr`l `l-tjsh `t- hnblh hz`t. ^13 v`ny `nh `vlyk `t-xrpty v`th thyh k`xd hnblym bysr`l vjth dbr-n` `l-hmlk ky l` ymnjny mmk. ^14 vl` `bh lsmj bqvlh vyxzq mmnh vyjnh vyskb `th. ^15 vysn`h `mnvn sn`h gdvlh m`d ky gdvlh hsn`h `sr sn`h m`hbh `sr `hbh vy`mr-lh `mnvn qvmy lky. ^16 vt`mr lv `l-`vdt hrjh hgdvlh hz`t m`xrt `sr-jsyt jmy lslxny vl` `bh lsmj lh. ^17 vyqr` `t-njrv msrtv vy`mr slxv-n` `t-z`t mjly hxv&h vnjl hdlt `xryh. ^18 vjlyh ktnt p$ym ky kn tlbsn bnvt-hmlk hbtvlt mjylym vy&` `vth msrtv hxv& vnjl hdlt `xryh. ^19 vtqx tmr `pr jl-r`sh vktnt hp$ym `sr jlyh qrjh vtsm ydh jl- r`sh vtlk hlvk vzjqh. ^20 vy`mr `lyh `bslvm `xyh h`mynvn `xyk hyh jmk vjth `xvty hxrysy `xyk hv` `l-tsyty `t-lbk ldbr hzh vtsb tmr vsmmh byt `bslvm `xyh. ^21 vhmlk dvd smj `t kl-hdbrym h`lh vyxr lv m`d. ^22 vl`-dbr `bslvm jm-`mnvn lmrj vjd-+vb ky-sn` `bslvm `t-`mnvn jl-dbr `sr jnh `t tmr `xtv. ^23 vyhy lsntym ymym vyhyv gzzym l`bslvm bbjl x&vr `sr jm-`prym vyqr` `bslvm lkl-bny hmlk. ^24 vyb` `bslvm `l-hmlk vy`mr hnh-n` gzzym ljbdk ylk-n` hmlk vjbdyv jm-jbdk. ^25 vy`mr hmlk `l-`bslvm `l-bny `l-n` nlk klnv vl` nkbd jlyk vypr&-bv vl`-`bh llkt vybrkhv. ^26 vy`mr `bslvm vl` ylk-n` `tnv `mnvn `xy vy`mr lv hmlk lmh ylk jmk. ^27 vypr&-bv `bslvm vyslx `tv `t-`mnvn v`t kl-bny hmlk. ^28 vy&v `bslvm `t-njryv l`mr r`v n` k+vb lb-`mnvn byyn v`mrty `lykm hkv `t-`mnvn vhmtm `tv `l-tyr`v hlv` ky `nky &vyty `tkm xzqv vhyv lbny-xyl. ^29 vyjsv njry `bslvm l`mnvn k`sr &vh `bslvm vyqmv kl-bny hmlk vyrkbv `ys jl-prdv vyn$v. ^30 vyhy hmh bdrk vhsmjh b`h `l-dvd l`mr hkh `bslvm `t-kl-bny hmlk vl`-nvtr mhm `xd. ^31 vyqm hmlk vyqrj `t-bgdyv vyskb `r&h vkl-jbdyv n&bym qrjy bgdym. ^32 vyjn yvndb bn-smjh `xy-dvd vy`mr `l-y`mr `dny `t kl-hnjrym bny-hmlk hmytv ky-`mnvn lbdv mt ky-jl-py `bslvm hyth svmh myvm jntv `t tmr `xtv. ^33 vjth `l-ysm `dny hmlk `l-lbv dbr l`mr kl-bny hmlk mtv ky-`m- `mnvn lbdv mt. ^34 vybrx `bslvm vys` hnjr h&ph `t-jynv vyr` vhnh jm-rb hlkym mdrk `xryv m&d hhr. ^35 vy`mr yvndb `l-hmlk hnh bny-hmlk b`v kdbr jbdk kn hyh. ^36 vyhy kkltv ldbr vhnh bny-hmlk b`v vys`v qvlm vybkv vgm-hmlk vkl-jbdyv bkv bky gdvl m`d. ^37 v`bslvm brx vylk `l-tlmy bn-jmyxvr mlk gsvr vyt`bl jl-bnv kl- hymym. ^38 v`bslvm brx vylk gsvr vyhy-sm sls snym. ^39 vtkl dvd hmlk l&`t `l-`bslvm ky-nxm jl-`mnvn ky-mt. __________________________________________________________________ Chapter 14 ^1 vydj yv`b bn-&ryh ky-lb hmlk jl-`bslvm. ^2 vyslx yv`b tqvjh vyqx msm `sh xkmh vy`mr `lyh ht`bly-n` vlbsy- n` bgdy-`bl v`l-t$vky smn vhyyt k`sh zh ymym rbym mt`blt jl-mt. ^3 vb`t `l-hmlk vdbrt `lyv kdbr hzh vysm yv`b `t-hdbrym bpyh. ^4 vt`mr h`sh htqjyt `l-hmlk vtpl jl-`pyh `r&h vtstxv vt`mr hvsjh hmlk. ^5 vy`mr-lh hmlk mh-lk vt`mr `bl `sh-`lmnh `ny vymt `ysy. ^6 vlspxtk sny bnym vyn&v snyhm bsdh v`yn m&yl bynyhm vykv h`xd `t-h`xd vymt `tv. ^7 vhnh qmh kl-hmspxh jl-spxtk vy`mrv tny `t-mkh `xyv vnmthv bnps `xyv `sr hrg vnsmydh gm `t-hyvrs vkbv `t-gxlty `sr ns`rh lblty svm-l`ysy sm vs`ryt jl-pny h`dmh. ^8 vy`mr hmlk `l-h`sh lky lbytk v`ny `&vh jlyk. ^9 vt`mr h`sh htqvjyt `l-hmlk jly `dny hmlk hjvn vjl-byt `by vhmlk vk$`v nqy. ^10 vy`mr hmlk hmdbr `lyk vhb`tv `ly vl`-y$yp jvd lgjt bk. ^11 vt`mr yzkr-n` hmlk `t-yhvh `lhyk mhrbyt g`l hdm lsxt vl` ysmydv `t-bny vy`mr xy-yhvh `m-ypl msjrt bnk `r&h. ^12 vt`mr h`sh tdbr-n` spxtk `l-`dny hmlk dbr vy`mr dbry. ^13 vt`mr h`sh vlmh xsbth kz`t jl-jm `lhym vmdbr hmlk hdbr hzh k`sm lblty hsyb hmlk `t-ndxv. ^14 ky-mvt nmvt vkmym hngrym `r&h `sr l` y`$pv vl`-ys` `lhym nps vxsb mxsbvt lblty ydx mmnv ndx. ^15 vjth `sr-b`ty ldbr `l-hmlk `dny `t-hdbr hzh ky yr`ny hjm vt`mr spxtk `dbrh-n` `l-hmlk `vly yjsh hmlk `t-dbr `mtv. ^16 ky ysmj hmlk lh&yl `t-`mtv mkp h`ys lhsmyd `ty v`t-bny yxd mnxlt `lhym. ^17 vt`mr spxtk yhyh-n` dbr-`dny hmlk lmnvxh ky kml`k h`lhym kn `dny hmlk lsmj h+vb vhrj vyhvh `lhyk yhy jmk. ^18 vyjn hmlk vy`mr `l-h`sh `l-n` tkxdy mmny dbr `sr `nky s`l `tk vt`mr h`sh ydbr-n` `dny hmlk. ^19 vy`mr hmlk hyd yv`b `tk bkl-z`t vtjn h`sh vt`mr xy-npsk `dny hmlk `m-`s lhmyn vlhsmyl mkl `sr-dbr `dny hmlk ky-jbdk yv`b hv` &vny vhv` sm bpy spxtk `t kl-hdbrym h`lh. ^20 lbjbvr $bb `t-pny hdbr jsh jbdk yv`b `t-hdbr hzh v`dny xkm kxkmt ml`k h`lhym ldjt `t-kl-`sr b`r&. ^21 vy`mr hmlk `l-yv`b hnh-n` jsyty `t-hdbr hzh vlk hsb `t-hnjr `t-`bslvm. ^22 vypl yv`b `l-pnyv `r&h vystxv vybrk `t-hmlk vy`mr yv`b hyvm ydj jbdk ky-m&`ty xn bjynyk `dny hmlk `sr-jsh hmlk `t-dbr jbdv. ^23 vyqm yv`b vylk gsvrh vyb` `t-`bslvm yrvslm. ^24 vy`mr hmlk y$b `l-bytv vpny l` yr`h vy$b `bslvm `l-bytv vpny hmlk l` r`h. ^25 vk`bslvm l`-hyh `ys-yph bkl-ysr`l lhll m`d mkp rglv vjd qdqdv l`-hyh bv mvm. ^26 vbglxv `t-r`sv vhyh mq& ymym lymym `sr yglx ky-kbd jlyv vglxv vsql `t-sjr r`sv m`tym sqlym b`bn hmlk. ^27 vyvldv l`bslvm slvsh bnym vbt `xt vsmh tmr hy` hyth `sh ypt mr`h. ^28 vysb `bslvm byrvslm sntym ymym vpny hmlk l` r`h. ^29 vyslx `bslvm `l-yv`b lslx `tv `l-hmlk vl` `bh lbv` `lyv vyslx jvd snyt vl` `bh lbv`. ^30 vy`mr `l-jbdyv r`v xlqt yv`b `l-ydy vlv-sm sjrym lkv vhv&tyh b`s vy&tv jbdy `bslvm `t-hxlqh b`s. ^31 vyqm yv`b vyb` `l-`bslvm hbyth vy`mr `lyv lmh h&ytv jbdk `t- hxlqh `sr-ly b`s. ^32 vy`mr `bslvm `l-yv`b hnh slxty `lyk l`mr b` hnh v`slxh `tk `l-hmlk l`mr lmh b`ty mgsvr +vb ly jd `ny-sm vjth `r`h pny hmlk v`m-ys-by jvn vhmtny. ^33 vyb` yv`b `l-hmlk vygd-lv vyqr` `l-`bslvm vyb` `l-hmlk vystxv lv jl-`pyv `r&h lpny hmlk vysq hmlk l`bslvm. __________________________________________________________________ Chapter 15 ^1 vyhy m`xry kn vyjs lv `bslvm mrkbh v$$ym vxmsym `ys r&ym lpnyv. ^2 vhskym `bslvm vjmd jl-yd drk hsjr vyhy kl-h`ys `sr-yhyh-lv- ryb lbv` `l-hmlk lmsp+ vyqr` `bslvm `lyv vy`mr `y-mzh jyr `th vy`mr m`xd sb+y-ysr`l jbdk. ^3 vy`mr `lyv `bslvm r`h dbrk +vbym vnkxym vsmj `yn-lk m`t hmlk. ^4 vy`mr `bslvm my-ysmny sp+ b`r& vjly ybv` kl-`ys `sr-yhyh-lv- ryb vmsp+ vh&dqtyv. ^5 vhyh bqrb-`ys lhstxvt lv vslx `t-ydv vhxzyq lv vnsq lv. ^6 vyjs `bslvm kdbr hzh lkl-ysr`l `sr-yb`v lmsp+ `l-hmlk vygnb `bslvm `t-lb `nsy ysr`l. ^7 vyhy mq& `rbjym snh vy`mr `bslvm `l-hmlk `lkh n` v`slm `t- ndry `sr-ndrty lyhvh bxbrvn. ^8 ky-ndr ndr jbdk bsbty bgsvr b`rm l`mr `m-ysyb ysybny yhvh yrvslm vjbdty `t-yhvh. ^9 vy`mr-lv hmlk lk bslvm vyqm vylk xbrvnh. ^10 vyslx `bslvm mrglym bkl-sb+y ysr`l l`mr ksmjkm `t-qvl hspr v`mrtm mlk `bslvm bxbrvn. ^11 v`t-`bslvm hlkv m`tym `ys myrvslm qr`ym vhlkym ltmm vl` ydjv kl-dbr. ^12 vyslx `bslvm `t-`xytpl hgylny yvj& dvd mjyrv mglh bzbxv `t- hzbxym vyhy hqsr `m& vhjm hvlk vrb `t-`bslvm. ^13 vyb` hmgyd `l-dvd l`mr hyh lb-`ys ysr`l `xry `bslvm. ^14 vy`mr dvd lkl-jbdyv `sr-`tv byrvslm qvmv vnbrxh ky l`-thyh- lnv ply+h mpny `bslvm mhrv llkt pn-ymhr vhsgnv vhdyx jlynv `t- hrjh vhkh hjyr lpy-xrb. ^15 vy`mrv jbdy-hmlk `l-hmlk kkl `sr-ybxr `dny hmlk hnh jbdyk. ^16 vy&` hmlk vkl-bytv brglyv vyjzb hmlk `t jsr nsym plgsym lsmr hbyt. ^17 vy&` hmlk vkl-hjm brglyv vyjmdv byt hmrxq. ^18 vkl-jbdyv jbrym jl-ydv vkl-hkrty vkl-hplty vkl-hgtym ss-m`vt `ys `sr-b`v brglv mgt jbrym jl-pny hmlk. ^19 vy`mr hmlk `l-`ty hgty lmh tlk gm-`th `tnv svb vsb jm-hmlk ky-nkry `th vgm-glh `th lmqvmk. ^20 tmvl bv`k vhyvm `nvjk jmnv llkt v`ny hvlk jl `sr-`ny hvlk svb vhsb `t-`xyk jmk x$d v`mt. ^21 vyjn `ty `t-hmlk vy`mr xy-yhvh vxy `dny hmlk ky `m-bmqvm `sr yhyh-sm `dny hmlk `m-lmvt `m-lxyym ky-sm yhyh jbdk. ^22 vy`mr dvd `l-`ty lk vjbr vyjbr `ty hgty vkl-`nsyv vkl-h+p `sr `tv. ^23 vkl-h`r& bvkym qvl gdvl vkl-hjm jbrym vhmlk jbr bnxl qdrvn vkl-hjm jbrym jl-pny-drk `t-hmdbr. ^24 vhnh gm-&dvq vkl-hlvym `tv ns`ym `t-`rvn bryt h`lhym vy&qv `t-`rvn h`lhym vyjl `bytr jd-tm kl-hjm ljbvr mn-hjyr. ^25 vy`mr hmlk l&dvq hsb `t-`rvn h`lhym hjyr `m-`m&` xn bjyny yhvh vhsbny vhr`ny `tv v`t-nvhv. ^26 v`m kh y`mr l` xp&ty bk hnny yjsh-ly k`sr +vb bjynyv. ^27 vy`mr hmlk `l-&dvq hkhn hrv`h `th sbh hjyr bslvm v`xymj& bnk vyhvntn bn-`bytr sny bnykm `tkm. ^28 r`v `nky mtmhmh bjbrvt hmdbr jd bv` dbr mjmkm lhgyd ly. ^29 vysb &dvq v`bytr `t-`rvn h`lhym yrvslm vysbv sm. ^30 vdvd jlh bmjlh hzytym jlh vbvkh vr`s lv xpvy vhv` hlk yxp vkl-hjm `sr-`tv xpv `ys r`sv vjlv jlh vbkh. ^31 vdvd hgyd l`mr `xytpl bqsrym jm-`bslvm vy`mr dvd $kl-n` `t- j&t `xytpl yhvh. ^32 vyhy dvd b` jd-hr`s `sr-ystxvh sm l`lhym vhnh lqr`tv xvsy h`rky qrvj ktntv v`dmh jl-r`sv. ^33 vy`mr lv dvd `m jbrt `ty vhyt jly lms`. ^34 v`m-hjyr tsvb v`mrt l`bslvm jbdk `ny hmlk `hyh jbd `byk v`ny m`z vjth v`ny jbdk vhprth ly `t j&t `xytpl. ^35 vhlv` jmk sm &dvq v`bytr hkhnym vhyh kl-hdbr `sr tsmj mbyt hmlk tgyd l&dvq vl`bytr hkhnym. ^36 hnh-sm jmm sny bnyhm `xymj& l&dvq vyhvntn l`bytr vslxtm bydm `ly kl-dbr `sr tsmjv. ^37 vyb` xvsy rjh dvd hjyr v`bslm yb` yrvslm. __________________________________________________________________ Chapter 16 ^1 vdvd jbr mj+ mhr`s vhnh &yb` njr mpy-bst lqr`tv v&md xmrym xbsym vjlyhm m`tym lxm vm`h &mvqym vm`h qy& vnbl yyn. ^2 vy`mr hmlk `l-&yb` mh-`lh lk vy`mr &yb` hxmvrym lbyt-hmlk lrkb vlhlxm vhqy& l`kvl hnjrym vhyyn lstvt hyjp bmdbr. ^3 vy`mr hmlk v`yh bn-`dnyk vy`mr &yb` `l-hmlk hnh yvsb byrvslm ky `mr hyvm ysybv ly byt ysr`l `t mmlkvt `by. ^4 vy`mr hmlk l&b` hnh lk kl `sr lmpy-bst vy`mr &yb` hstxvyty `m&`-xn bjynyk `dny hmlk. ^5 vb` hmlk dvd jd-bxvrym vhnh msm `ys yv&` mmspxt byt-s`vl vsmv smjy bn-gr` y&` y&v` vmqll. ^6 vy$ql b`bnym `t-dvd v`t-kl-jbdy hmlk dvd vkl-hjm vkl-hgbrym mymynv vmsm`lv. ^7 vkh-`mr smjy bqllv &` &` `ys hdmym v`ys hblyjl. ^8 hsyb jlyk yhvh kl dmy byt-s`vl `sr mlkt txtv vytn yhvh `t- hmlvkh byd `bslvm bnk vhnk brjtk ky `ys dmym `th. ^9 vy`mr `bysy bn-&rvyh `l-hmlk lmh yqll hklb hmt hzh `t-`dny hmlk `jbrh-n` v`$yrh `t-r`sv. ^10 vy`mr hmlk mh-ly vlkm bny &ryh ky yqll vky yhvh `mr lv qll `t-dvd vmy y`mr mdvj jsyth kn. ^11 vy`mr dvd `l-`bysy v`l-kl-jbdyv hnh bny `sr-y&` mmjy mbqs `t- npsy v`p ky-jth bn-hymyny hnxv lv vyqll ky `mr-lv yhvh. ^12 `vly yr`h yhvh bjvny vhsyb yhvh ly +vbh txt qlltv hyvm hzh. ^13 vylk dvd v`nsyv bdrk vsmjy hlk b&lj hhr ljmtv hlvk vyqll vy$ql b`bnym ljmtv vjpr bjpr. ^14 vyb` hmlk vkl-hjm `sr-`tv jypym vynps sm. ^15 v`bslvm vkl-hjm `ys ysr`l b`v yrvslm v`xytpl `tv. ^16 vyhy k`sr-b` xvsy h`rky rjh dvd `l-`bslvm vy`mr xvsy `l- `bslvm yxy hmlk yxy hmlk. ^17 vy`mr `bslvm `l-xvsy zh x$dk `t-rjk lmh l`-hlkt `t-rjk. ^18 vy`mr xvsy `l-`bslm l` ky `sr bxr yhvh vhjm hzh vkl-`ys ysr`l l` `hyh v`tv `sb. ^19 vhsnyt lmy `ny `jbd hlv` lpny bnv k`sr jbdty lpny `byk kn `hyh lpnyk. ^20 vy`mr `bslvm `l-`xytpl hbv lkm j&h mh-njsh. ^21 vy`mr `xytpl `l-`bslm bv` `l-plgsy `byk `sr hnyx lsmvr hbyt vsmj kl-ysr`l ky-nb`st `t-`byk vxzqv ydy kl-`sr `tk. ^22 vy+v l`bslvm h`hl jl-hgg vyb` `bslvm `l-plgsy `byv ljyny kl- ysr`l. ^23 vj&t `xytpl `sr yj& bymym hhm k`sr ys`l- bdbr h`lhym kn kl- j&t `xytpl gm-ldvd gm l`bslm. __________________________________________________________________ Chapter 17 ^1 vy`mr `xytpl `l-`bslm `bxrh n` snym-jsr `lp `ys v`qvmh v`rdph `xry-dvd hlylh. ^2 v`bv` jlyv vhv` ygj vrph ydym vhxrdty `tv vn$ kl-hjm `sr-`tv vhkyty `t-hmlk lbdv. ^3 v`sybh kl-hjm `lyk ksvb hkl h`ys `sr `th mbqs kl-hjm yhyh slvm. ^4 vyysr hdbr bjyny `bslm vbjyny kl-zqny ysr`l. ^5 vy`mr `bslvm qr` n` gm lxvsy h`rky vnsmjh mh-bpyv gm-hv`. ^6 vyb` xvsy `l-`bslvm vy`mr `bslvm `lyv l`mr kdbr hzh dbr `xytpl hnjsh `t-dbrv `m-`yn `th dbr. ^7 vy`mr xvsy `l-`bslvm l`-+vbh hj&h `sr-yj& `xytpl bpjm hz`t. ^8 vy`mr xvsy `th ydjt `t-`byk v`t-`nsyv ky gbrym hmh vmry nps hmh kdb skvl bsdh v`byk `ys mlxmh vl` ylyn `t-hjm. ^9 hnh jth hv`-nxb` b`xt hpxtym `v b`xd hmqvmt vhyh knpl bhm btxlh vsmj hsmj v`mr hyth mgph bjm `sr `xry `bslm. ^10 vhv` gm-bn-xyl `sr lbv klb h`ryh hm$ ym$ ky-ydj kl-ysr`l ky- gbvr `byk vbny-xyl `sr `tv. ^11 ky yj&ty h`$p y`$p jlyk kl-ysr`l mdn vjd-b`r sbj kxvl `sr-jl- hym lrb vpnyk hlkym bqrb. ^12 vb`nv `lyv b`xt hmqvmt `sr nm&` sm vnxnv jlyv k`sr ypl h+l jl-h`dmh vl`-nvtr bv vbkl-h`nsym `sr-`tv gm-`xd. ^13 v`m-`l-jyr y`$p vhsy`v kl-ysr`l `l-hjyr hhy` xblym v$xbnv `tv jd-hnxl jd `sr-l`-nm&` sm gm-&rvr. ^14 vy`mr `bslvm vkl-`ys ysr`l +vbh j&t xvsy h`rky mj&t `xytpl vyhvh &vh lhpr `t-j&t `xytpl h+vbh lbjbvr hby` yhvh `l-`bslvm `t-hrjh. ^15 vy`mr xvsy `l-&dvq v`l-`bytr hkhnym kz`t vkz`t yj& `xytpl `t- `bslm v`t zqny ysr`l vkz`t vkz`t yj&ty `ny. ^16 vjth slxv mhrh vhgydv ldvd l`mr `l-tln hlylh bjrbvt hmdbr vgm jbvr tjbvr pn yblj lmlk vlkl-hjm `sr `tv. ^17 vyhvntn v`xymj& jmdym bjyn-rgl vhlkh hspxh vhgydh lhm vhm ylkv vhgydv lmlk dvd ky l` yvklv lhr`vt lbv` hjyrh. ^18 vyr` `tm njr vygd l`bslm vylkv snyhm mhrh vyb`v `l-byt-`ys bbxvrym vlv b`r bx&rv vyrdv sm. ^19 vtqx h`sh vtprs `t-hm$k jl-pny hb`r vts+x jlyv hrpvt vl` nvdj dbr. ^20 vyb`v jbdy `bslvm `l-h`sh hbyth vy`mrv `yh `xymj& vyhvntn vt`mr lhm h`sh jbrv mykl hmym vybqsv vl` m&`v vysbv yrvslm. ^21 vyhy `xry lktm vyjlv mhb`r vylkv vygdv lmlk dvd vy`mrv `l- dvd qvmv vjbrv mhrh `t-hmym ky-kkh yj& jlykm `xytpl. ^22 vyqm dvd vkl-hjm `sr `tv vyjbrv `t-hyrdn jd-`vr hbqr jd-`xd l` njdr `sr l`-jbr `t-hyrdn. ^23 v`xytpl r`h ky l` njsth j&tv vyxbs `t-hxmvr vyqm vylk `l- bytv `l-jyrv vy&v `l-bytv vyxnq vymt vyqbr bqbr `byv. ^24 vdvd b` mxnymh v`bslm jbr `t-hyrdn hv` vkl-`ys ysr`l jmv. ^25 v`t-jms` sm `bslm txt yv`b jl-h&b` vjms` bn-`ys vsmv ytr` hysr`ly `sr-b` `l-`bygl bt-nxs `xvt &rvyh `m yv`b. ^26 vyxn ysr`l v`bslm `r& hgljd. ^27 vyhy kbv` dvd mxnymh vsby bn-nxs mrbt bny-jmvn vmkyr bn- jmy`l ml` dbr vbrzly hgljdy mrglym. ^28 mskb v$pvt vkly yv&r vx+ym vsjrym vqmx vqly vpvl vjdsym vqly. ^29 vdbs vxm`h v&`n vspvt bqr hgysv ldvd vljm `sr-`tv l`kvl ky `mrv hjm rjb vjyp v&m` bmdbr. __________________________________________________________________ Chapter 18 ^1 vypqd dvd `t-hjm `sr `tv vysm jlyhm sry `lpym vsry m`vt. ^2 vyslx dvd `t-hjm hslsyt byd-yv`b vhslsyt byd `bysy bn-&rvyh `xy yv`b vhslst byd `ty hgty vy`mr hmlk `l-hjm y&` `&` gm-`ny jmkm. ^3 vy`mr hjm l` t&` ky `m-n$ nnv$ l`-ysymv `lynv lb v`m-ymtv x&ynv l`-ysymv `lynv lb ky-jth kmnv jsrh `lpym vjth +vb ky-thyh- lnv mjyr ljzyr. ^4 vy`mr `lyhm hmlk `sr-yy+b bjynykm `jsh vyjmd hmlk `l-yd hsjr vkl-hjm y&`v lm`vt vl`lpym. ^5 vy&v hmlk `t-yv`b v`t-`bysy v`t-`ty l`mr l`+-ly lnjr l`bslvm vkl-hjm smjv b&vt hmlk `t-kl-hsrym jl-dbr `bslvm. ^6 vy&` hjm hsdh lqr`t ysr`l vthy hmlxmh byjr `prym. ^7 vyngpv sm jm ysr`l lpny jbdy dvd vthy-sm hmgph gdvlh byvm hhv` jsrym `lp. ^8 vthy-sm hmlxmh np&yt jl-pny kl-h`r& vyrb hyjr l`kl bjm m`sr `klh hxrb byvm hhv`. ^9 vyqr` `bslvm lpny jbdy dvd v`bslvm rkb jl-hprd vyb` hprd txt svbk h`lh hgdvlh vyxzq r`sv b`lh vytn byn hsmym vbyn h`r& vhprd `sr-txtyv jbr. ^10 vyr` `ys `xd vygd lyv`b vy`mr hnh r`yty `t-`bslm tlvy b`lh. ^11 vy`mr yv`b l`ys hmgyd lv vhnh r`yt vmdvj l`-hkytv sm `r&h vjly ltt lk jsrh k$p vxgrh `xt. ^12 vy`mr h`ys `l-yv`b vl` `nky sql jl-kpy `lp k$p l`-`slx ydy `l-bn-hmlk ky b`znynv &vh hmlk `tk v`t-`bysy v`t-`ty l`mr smrv- my bnjr b`bslvm. ^13 `v-jsyty bnpsv sqr vkl-dbr l`-ykxd mn-hmlk v`th tty&b mngd. ^14 vy`mr yv`b l`-kn `xylh lpnyk vyqx slsh sb+ym bkpv vytqjm blb `bslvm jvdnv xy blb h`lh. ^15 vy$bv jsrh njrym ns`y kly yv`b vykv `t-`bslvm vymythv. ^16 vytqj yv`b bspr vysb hjm mrdp `xry ysr`l ky-xsk yv`b `t-hjm. ^17 vyqxv `t-`bslvm vyslykv `tv byjr `l-hpxt hgdvl vy&bv jlyv gl- `bnym gdvl m`d vkl-ysr`l n$v `ys l`hlv. ^18 v`bslm lqx vy&b-lv bxyv `t-m&bt `sr bjmq-hmlk ky `mr `yn-ly bn bjbvr hzkyr smy vyqr` lm&bt jl-smv vyqr` lh yd `bslm jd hyvm hzh. ^19 v`xymj& bn-&dvq `mr `rv&h n` v`bsrh `t-hmlk ky-sp+v yhvh myd `ybyv. ^20 vy`mr lv yv`b l` `ys bsrh `th hyvm hzh vbsrt byvm `xr vhyvm hzh l` tbsr ky jl- bn-hmlk mt. ^21 vy`mr yv`b lkvsy lk hgd lmlk `sr r`yth vystxv kvsy lyv`b vyr&. ^22 vy$p jvd `xymj& bn-&dvq vy`mr `l-yv`b vyhy mh `r&h-n` gm-`ny `xry hkvsy vy`mr yv`b lmh-zh `th r& bny vlkh `yn-bsvrh m&`t. ^23 vyhy-mh `rv& vy`mr lv rv& vyr& `xymj& drk hkkr vyjbr `t- hkvsy. ^24 vdvd yvsb byn-sny hsjrym vylk h&ph `l-gg hsjr `l-hxvmh vys` `t-jynyv vyr` vhnh-`ys r& lbdv. ^25 vyqr` h&ph vygd lmlk vy`mr hmlk `m-lbdv bsvrh bpyv vylk hlvk vqrb. ^26 vyr` h&ph `ys-`xr r& vyqr` h&ph `l-hsjr vy`mr hnh-`ys r& lbdv vy`mr hmlk gm-zh mbsr. ^27 vy`mr h&ph `ny r`h `t-mrv&t hr`svn kmr&t `xymj& bn-&dvq vy`mr hmlk `ys-+vb zh v`l-bsvrh +vbh ybv`. ^28 vyqr` `xymj& vy`mr `l-hmlk slvm vystxv lmlk l`pyv `r&h vy`mr brvk yhvh `lhyk `sr $gr `t-h`nsym `sr-ns`v `t-ydm b`dny hmlk. ^29 vy`mr hmlk slvm lnjr l`bslvm vy`mr `xymj& r`yty hhmvn hgdvl lslx `t-jbd hmlk yv`b v`t-jbdk vl` ydjty mh. ^30 vy`mr hmlk $b hty&b kh vy$b vyjmd. ^31 vhnh hkvsy b` vy`mr hkvsy ytbsr `dny hmlk ky-sp+k yhvh hyvm myd kl-hqmym jlyk. ^32 vy`mr hmlk `l-hkvsy hslvm lnjr l`bslvm vy`mr hkvsy yhyv knjr `yby `dny hmlk vkl `sr-qmv jlyk lrjh. __________________________________________________________________ Chapter 19 ^1 vyrgz hmlk vyjl jl-jlyt hsjr vybk vkh `mr blktv bny `bslvm bny bny `bslvm my-ytn mvty `ny txtyk `bslvm bny bny. ^2 vygd lyv`b hnh hmlk bkh vyt`bl jl-`bslm. ^3 vthy htsjh byvm hhv` l`bl lkl-hjm ky-smj hjm byvm hhv` l`mr nj&b hmlk jl-bnv. ^4 vytgnb hjm byvm hhv` lbv` hjyr k`sr ytgnb hjm hnklmym bnv$m bmlxmh. ^5 vhmlk l`+ `t-pnyv vyzjq hmlk qvl gdvl bny `bslvm `bslvm bny bny. ^6 vyb` yv`b `l-hmlk hbyt vy`mr hbst hyvm `t-pny kl-jbdyk hmml+ym `t-npsk hyvm v`t nps bnyk vbntyk vnps nsyk vnps plgsyk. ^7 l`hbh `t-sn`yk vlsn` `t-`hbyk ky hgdt hyvm ky `yn lk srym vjbdym ky ydjty hyvm ky l` `bslvm xy vklnv hyvm mtym ky-`z ysr bjynyk. ^8 vjth qvm &` vdbr jl-lb jbdyk ky byhvh nsbjty ky-`ynk yv&` `m- ylyn `ys `tk hlylh vrjh lk z`t mkl-hrjh `sr-b`h jlyk mnjryk jd- jth. ^9 vyqm hmlk vysb bsjr vlkl-hjm hgydv l`mr hnh hmlk yvsb bsjr vyb` kl-hjm lpny hmlk vysr`l n$ `ys l`hlyv. ^10 vyhy kl-hjm ndvn bkl-sb+y ysr`l l`mr hmlk h&ylnv mkp `ybynv vhv` ml+nv mkp plstym vjth brx mn-h`r& mjl `bslvm. ^11 v`bslvm `sr msxnv jlynv mt bmlxmh vjth lmh `tm mxrsym lhsyb `t-hmlk. ^12 vhmlk dvd slx `l-&dvq v`l-`bytr hkhnym l`mr dbrv `l-zqny yhvdh l`mr lmh thyv `xrnym lhsyb `t-hmlk `l-bytv vdbr kl-ysr`l b` `l-hmlk `l-bytv. ^13 `xy `tm j&my vbsry `tm vlmh thyv `xrnym lhsyb `t-hmlk. ^14 vljms` tmrv hlv` j&my vbsry `th kh yjsh-ly `lhym vkh yv$yp `m-l` sr-&b` thyh lpny kl-hymym txt yv`b. ^15 vy+ `t-lbb kl-`ys-yhvdh k`ys `xd vyslxv `l-hmlk svb `th vkl- jbdyk. ^16 vysb hmlk vyb` jd-hyrdn vyhvdh b` hglglh llkt lqr`t hmlk lhjbyr `t-hmlk `t-hyrdn. ^17 vymhr smjy bn-gr` bn-hymyny `sr mbxvrym vyrd jm-`ys yhvdh lqr`t hmlk dvd. ^18 v`lp `ys jmv mbnymn v&yb` njr byt s`vl vxmst jsr bnyv vjsrym jbdyv `tv v&lxv hyrdn lpny hmlk. ^19 vjbrh hjbrh ljbyr `t-byt hmlk vljsvt h+vb bjynv vsmjy bn-gr` npl lpny hmlk bjbrv byrdn. ^20 vy`mr `l-hmlk `l-yxsb-ly `dny jvn v`l-tzkr `t `sr hjvh jbdk byvm `sr-y&` `dny-hmlk myrvslm lsvm hmlk `l-lbv. ^21 ky ydj jbdk ky `ny x+`ty vhnh-b`ty hyvm r`svn lkl-byt yv$p lrdt lqr`t `dny hmlk. ^22 vyjn `bysy bn-&rvyh vy`mr htxt z`t l` yvmt smjy ky qll `t- msyx yhvh. ^23 vy`mr dvd mh-ly vlkm bny &rvyh ky-thyv-ly hyvm ls+n hyvm yvmt `ys bysr`l ky hlv` ydjty ky hyvm `ny-mlk jl-ysr`l. ^24 vy`mr hmlk `l-smjy l` tmvt vysbj lv hmlk. ^25 vmpbst bn-s`vl yrd lqr`t hmlk vl`-jsh rglyv vl`-jsh spmv v`t- bgdyv l` kb$ lmn-hyvm lkt hmlk jd-hyvm `sr-b` bslvm. ^26 vyhy ky-b` yrvslm lqr`t hmlk vy`mr lv hmlk lmh l`-hlkt jmy mpybst. ^27 vy`mr `dny hmlk jbdy rmny ky-`mr jbdk `xbsh-ly hxmvr v`rkb jlyh v`lk `t-hmlk ky p$x jbdk. ^28 vyrgl bjbdk `l-`dny hmlk v`dny hmlk kml`k h`lhym vjsh h+vb bjynyk. ^29 ky l` hyh kl-byt `by ky `m-`nsy-mvt l`dny hmlk vtst `t-jbdk b`kly slxnk vmh-ys-ly jvd &dqh vlzjq jvd `l-hmlk. ^30 vy`mr lv hmlk lmh tdbr jvd dbryk `mrty `th v&yb` txlqv `t- hsdh. ^31 vy`mr mpybst `l-hmlk gm `t-hkl yqx `xry `sr-b` `dny hmlk bslvm `l-bytv. ^32 vbrzly hgljdy yrd mrglym vyjbr `t-hmlk hyrdn lslxv `t-byrdn. ^33 vbrzly zqn m`d bn-smnym snh vhv`-klkl `t-hmlk bsybtv bmxnym ky-`ys gdvl hv` m`d. ^34 vy`mr hmlk `l-brzly `th jbr `ty vklklty `tk jmdy byrvslm. ^35 vy`mr brzly `l-hmlk kmh ymy sny xyy ky-`jlh `t-hmlk yrvslm. ^36 bn-smnym snh `nky hyvm h`dj byn-+vb lrj `m-y+jm jbdk `t-`sr `kl v`t-`sr `sth `m-`smj jvd bqvl srym vsrvt vlmh yhyh jbdk jvd lms` `l-`dny hmlk. ^37 kmj+ yjbr jbdk `t-hyrdn `t-hmlk vlmh ygmlny hmlk hgmvlh hz`t. ^38 ysb-n` jbdk v`mt bjyry jm qbr `by v`my vhnh jbdk kmhm yjbr jm-`dny hmlk vjsh-lv `t `sr-+vb bjynyk. ^39 vy`mr hmlk `ty yjbr kmhm v`ny `jsh-lv `t-h+vb bjynyk vkl `sr- tbxr jly `jsh-lk. ^40 vyjbr kl-hjm `t-hyrdn vhmlk jbr vysq hmlk lbrzly vybrkhv vysb lmqmv. ^41 vyjbr hmlk hglglh vkmhn jbr jmv vkl-jm yhvdh vyjbrv `t-hmlk vgm x&y jm ysr`l. ^42 vhnh kl-`ys ysr`l b`ym `l-hmlk vy`mrv `l-hmlk mdvj gnbvk `xynv `ys yhvdh vyjbrv `t-hmlk v`t-bytv `t-hyrdn vkl-`nsy dvd jmv. ^43 vyjn kl-`ys yhvdh jl-`ys ysr`l ky-qrvb hmlk `ly vlmh zh xrh lk jl-hdbr hzh h`kvl `klnv mn-hmlk `m-ns`t ns` lnv. ^44 vyjn `ys-ysr`l `t-`ys yhvdh vy`mr jsr-ydvt ly bmlk vgm-bdvd `ny mmk vmdvj hqltny vl`-hyh dbry r`svn ly lhsyb `t-mlky vyqs dbr-`ys yhvdh mdbr `ys ysr`l. __________________________________________________________________ Chapter 20 ^1 vsm nqr` `ys blyjl vsmv sbj bn-bkry `ys ymyny vytqj bspr vy`mr `yn-lnv xlq bdvd vl` nxlh-lnv bbn-ysy `ys l`hlyv ysr`l. ^2 vyjl kl-`ys ysr`l m`xry dvd `xry sbj bn-bkry v`ys yhvdh dbqv bmlkm mn-hyrdn vjd-yrvslm. ^3 vyb` dvd `l-bytv yrvslm vyqx hmlk `t jsr-nsym plgsym `sr hnyx lsmr hbyt vytnm byt-msmrt vyklklm v`lyhm l`-b` vthyynh &rrvt jd- yvm mtn `lmnvt xyvt. ^4 vy`mr hmlk `l-jms` hzjq-ly `t-`ys-yhvdh slst ymym v`th ph jmd. ^5 vylk jms` lhzjyq `t-yhvdh vyyxr mn-hmvjd `sr yjdv. ^6 vy`mr dvd `l-`bysy jth yrj lnv sbj bn-bkry mn-`bslvm `th qx `t-jbdy `dnyk vrdp `xryv pn-m&` lv jrym b&rvt vh&yl jynnv. ^7 vy&`v `xryv `nsy yv`b vhkrty vhplty vkl-hgbrym vy&`v myrvslm lrdp `xry sbj bn-bkry. ^8 hm jm-h`bn hgdvlh `sr bgbjvn vjms` b` lpnyhm vyv`b xgvr mdv lbsv vjlv xgvr xrb m&mdt jl-mtnyv btjrh vhv` y&` vtpl. ^9 vy`mr yv`b ljms` hslvm `th `xy vtxz yd-ymyn yv`b bzqn jms` lnsq-lv. ^10 vjms` l`-nsmr bxrb `sr byd-yv`b vykhv bh `l-hxms vyspk mjyv `r&h vl`-snh lv vymt vyv`b v`bysy `xyv rdp `xry sbj bn-bkry. ^11 v`ys jmd jlyv mnjry yv`b vy`mr my `sr xp& byv`b vmy `sr-ldvd `xry yv`b. ^12 vjms` mtgll bdm btvk hm$lh vyr` h`ys ky-jmd kl-hjm vy$b `t- jms` mn-hm$lh hsdh vyslk jlyv bgd k`sr r`h kl-hb` jlyv vjmd. ^13 k`sr hgh mn-hm$lh jbr kl-`ys `xry yv`b lrdp `xry sbj bn- bkry. ^14 vyjbr bkl-sb+y ysr`l `blh vbyt mjkh vkl-hbrym vyqlhv vyb`v `p-`xryv. ^15 vyb`v vy&rv jlyv b`blh byt hmjkh vyspkv $llh `l-hjyr vtjmd bxl vkl-hjm `sr `t-yv`b msxytm lhpyl hxvmh. ^16 vtqr` `sh xkmh mn-hjyr smjv smjv `mrv-n` `l-yv`b qrb jd-hnh v`dbrh `lyk. ^17 vyqrb `lyh vt`mr h`sh h`th yv`b vy`mr `ny vt`mr lv smj dbry `mtk vy`mr smj `nky. ^18 vt`mr l`mr dbr ydbrv br`snh l`mr s`l ys`lv b`bl vkn htmv. ^19 `nky slmy `mvny ysr`l `th mbqs lhmyt jyr v`m bysr`l lmh tblj nxlt yhvh. ^20 vyjn yv`b vy`mr xlylh xlylh ly `m-`blj v`m-`sxyt. ^21 l`-kn hdbr ky `ys mhr `prym sbj bn-bkry smv ns` ydv bmlk bdvd tnv-`tv lbdv v`lkh mjl hjyr vt`mr h`sh `l-yv`b hnh r`sv mslk `lyk bjd hxvmh. ^22 vtbv` h`sh `l-kl-hjm bxkmth vykrtv `t-r`s sbj bn-bkry vyslkv `l-yv`b vytqj bsvpr vyp&v mjl-hjyr `ys l`hlyv vyv`b sb yrvslm `l-hmlk. ^23 vyv`b `l kl-h&b` ysr`l vbnyh bn-yhvydj jl-hkry vjl-hplty. ^24 v`drm jl-hm$ vyhvsp+ bn-`xylvd hmzkyr. ^25 vsy` $pr v&dvq v`bytr khnym. ^26 vgm jyr` hy`ry hyh khn ldvd. __________________________________________________________________ Chapter 21 ^1 vyhy rjb bymy dvd sls snym snh `xry snh vybqs dvd `t-pny yhvh vy`mr yhvh `l-s`vl v`l-byt hdmym jl-`sr-hmyt `t-hgbjnym. ^2 vyqr` hmlk lgbjnym vy`mr `lyhm vhgbjnym l` mbny ysr`l hmh ky `m-mytr h`mry vbny ysr`l nsbjv lhm vybqs s`vl lhktm bqn`tv lbny- ysr`l vyhvdh. ^3 vy`mr dvd `l-hgbjnym mh `jsh lkm vbmh `kpr vbrkv `t-nxlt yhvh. ^4 vy`mrv lv hgbjnym `yn-ly k$p vzhb jm-s`vl vjm-bytv v`yn-lnv `ys lhmyt bysr`l vy`mr mh-`tm `mrym `jsh lkm. ^5 vy`mrv `l-hmlk h`ys `sr klnv v`sr dmh-lnv nsmdnv mhty&b bkl- gbl ysr`l. ^6 yntn-lnv sbjh `nsym mbnyv vhvqjnvm lyhvh bgbjt s`vl bxyr yhvh vy`mr hmlk `ny `tn. ^7 vyxml hmlk jl-mpybst bn-yhvntn bn-s`vl jl-sbjt yhvh `sr byntm byn dvd vbyn yhvntn bn-s`vl. ^8 vyqx hmlk `t-sny bny r&ph bt-`yh `sr yldh ls`vl `t-`rmny v`t- mpbst v`t-xmst bny mykl bt-s`vl `sr yldh ljdry`l bn-brzly hmxlty. ^9 vytnm byd hgbjnym vyqyjm bhr lpny yhvh vyplv sbjtym yxd vhm hmtv bymy q&yr br`snym txlt q&yr sjrym. ^10 vtqx r&ph bt-`yh `t-hsq vt+hv lh `l-h&vr mtxlt q&yr jd ntk- mym jlyhm mn-hsmym vl`-ntnh jvp hsmym lnvx jlyhm yvmm v`t-xyt hsdh lylh. ^11 vygd ldvd `t `sr-jsth r&ph bt-`yh plgs s`vl. ^12 vylk dvd vyqx `t-j&mvt s`vl v`t-j&mvt yhvntn bnv m`t bjly ybys gljd `sr gnbv `tm mrxb byt-sn `sr tlvm sm hplstym byvm hkvt plstym `t-s`vl bglbj. ^13 vyjl msm `t-j&mvt s`vl v`t-j&mvt yhvntn bnv vy`$pv `t-j&mvt hmvqjym. ^14 vyqbrv `t-j&mvt-s`vl vyhvntn-bnv b`r& bnymn b&lj bqbr qys `byv vyjsv kl `sr-&vh hmlk vyjtr `lhym l`r& `xry-kn. ^15 vthy-jvd mlxmh lplstym `t-ysr`l vyrd dvd vjbdyv jmv vylxmv `t-plstym vyjp dvd. ^16 vysbv bnb `sr bylydy hrph vmsql qynv sls m`vt msql nxst vhv` xgvr xdsh vy`mr lhkvt `t-dvd. ^17 vyjzr-lv `bysy bn-&rvyh vyk `t-hplsty vymythv `z nsbjv `nsy- dvd lv l`mr l`-t&` jvd `tnv lmlxmh vl` tkbh `t-nr ysr`l. ^18 vyhy `xry-kn vthy-jvd hmlxmh bgvb jm-plstym `z hkh $bky hxsty `t-$p `sr byldy hrph. ^19 vthy-jvd hmlxmh bgvb jm-plstym vyk `lxnn bn-yjry `rgym byt hlxmy `t glyt hgty vj& xnytv kmnvr `rgym. ^20 vthy-jvd mlxmh bgt vyhy `ys mdyn v`&bjt ydyv v`&bjvt rglyv ss vss jsrym v`rbj m$pr vgm-hv` yld lhrph. ^21 vyxrp `t-ysr`l vykhv yhvntn bn-smjy `xy dvd. ^22 `t-`rbjt `lh yldv lhrph bgt vyplv byd-dvd vbyd jbdyv. __________________________________________________________________ Chapter 22 ^1 vydbr dvd lyhvh `t-dbry hsyrh hz`t byvm h&yl yhvh `tv mkp kl- `ybyv vmkp s`vl. ^2 vy`mr yhvh $ljy vm&dty vmpl+y-ly. ^3 `lhy &vry `x$h-bv mgny vqrn ysjy msgby vmnv$y msjy mxm$ tsjny. ^4 mhll `qr` yhvh vm`yby `vsj. ^5 ky `ppny msbry-mvt nxly blyjl ybjtny. ^6 xbly s`vl $bny qdmny mqsy-mvt. ^7 b&r-ly `qr` yhvh v`l-`lhy `qr` vysmj mhyklv qvly vsvjty b`znyv. ^8 vtgjs vtrjs h`r& mv$dvt hsmym yrgzv vytgjsv ky-xrh lv. ^9 jlh jsn b`pv v`s mpyv t`kl gxlym bjrv mmnv. ^10 vy+ smym vyrd vjrpl txt rglyv. ^11 vyrkb jl-krvb vyjp vyr` jl-knpy-rvx. ^12 vyst xsk $bybtyv $kvt xsrt-mym jby sxqym. ^13 mngh ngdv bjrv gxly-`s. ^14 yrjm mn-smym yhvh vjlyvn ytn qvlv. ^15 vyslx x&ym vypy&m brq vyhmm. ^16 vyr`v `pqy ym yglv m$dvt tbl bgjrt yhvh mnsmt rvx `pv. ^17 yslx mmrvm yqxny ymsny mmym rbym. ^18 y&ylny m`yby jz msn`y ky `m&v mmny. ^19 yqdmny byvm `ydy vyhy yhvh msjn ly. ^20 vy&` lmrxb `ty yxl&ny ky-xp& by. ^21 ygmlny yhvh k&dqty kbr ydy ysyb ly. ^22 ky smrty drky yhvh vl` rsjty m`lhy. ^23 ky kl-msp+v lngdy vxqtyv l`-`$vr mmnh. ^24 v`hyh tmym lv v`stmrh mjvny. ^25 vysb yhvh ly k&dqty kbry lngd jynyv. ^26 jm-x$yd ttx$d jm-gbvr tmym ttmm. ^27 jm-nbr ttbr vjm-jqs ttpl. ^28 v`t-jm jny tvsyj vjynyk jl-rmym tspyl. ^29 ky-`th nyry yhvh vyhvh ygyh xsky. ^30 ky bkh `rv& gdvd b`lhy `dlg-svr. ^31 h`l tmym drkv `mrt yhvh &rvph mgn hv` lkl hx$ym bv. ^32 ky my-`l mbljdy yhvh vmy &vr mbljdy `lhynv. ^33 h`l mjvzy xyl vytr tmym drkv. ^34 msvh rglyv k`ylvt vjl bmvty yjmdny. ^35 mlmd ydy lmlxmh vnxt qst-nxvsh zrjty. ^36 vttn-ly mgn ysjk vjntk trbny. ^37 trxyb &jdy txtny vl` mjdv qr$ly. ^38 `rdph `yby v`smydm vl` `svb jd-klvtm. ^39 v`klm v`mx&m vl` yqvmvn vyplv txt rgly. ^40 vtzrny xyl lmlxmh tkryj qmy txtny. ^41 v`yby tth ly jrp msn`y v`&mytm. ^42 ysjv v`yn msyj `l-yhvh vl` jnm. ^43 v`sxqm kjpr-`r& k+y+-xv&vt `dqm `rqjm. ^44 vtpl+ny mryby jmy tsmrny lr`s gvym jm l`-ydjty yjbdny. ^45 bny nkr ytkxsv-ly lsmvj `zn ysmjv ly. ^46 bny nkr yblv vyxgrv mm$grvtm. ^47 xy-yhvh vbrvk &vry vyrm `lhy &vr ysjy. ^48 h`l hntn nqmt ly vmvryd jmym txtny. ^49 vmv&y`y m`yby vmqmy trvmmny m`ys xm$ym t&ylny. ^50 jl-kn `vdk yhvh bgvym vlsmk `zmr. ^51 mgdyl ysvjvt mlkv vjsh-x$d lmsyxv ldvd vlzrjv jd-jvlm. __________________________________________________________________ Chapter 23 ^1 v`lh dbry dvd h`xrnym n`m dvd bn-ysy vn`m hgbr hqm jl msyx `lhy yjqb vnjym zmrvt ysr`l. ^2 rvx yhvh dbr-by vmltv jl-lsvny. ^3 `mr `lhy ysr`l ly dbr &vr ysr`l mvsl b`dm &dyq mvsl yr`t `lhym. ^4 vk`vr bqr yzrx-sms bqr l` jbvt mngh mm+r ds` m`r&. ^5 ky-l`-kn byty jm-`l ky bryt jvlm sm ly jrvkh bkl vsmrh ky-kl- ysjy vkl-xp& ky-l` y&myx. ^6 vblyjl kqv& mnd klhm ky-l` byd yqxv. ^7 v`ys ygj bhm yml` brzl vj& xnyt vb`s srvp ysrpv bsbt. ^8 `lh smvt hgbrym `sr ldvd ysb bsbt txkmny r`s hslsy hv` jdynv hj&nv jl-smnh m`vt xll bpjm `xd. ^9 v`xrv `ljzr bn-ddy bn-`xxy bslsh gbrym jm-dvd bxrpm bplstym n`$pv-sm lmlxmh vyjlv `ys ysr`l. ^10 hv` qm vyk bplstym jd ky-ygjh ydv vtdbq ydv `l-hxrb vyjs yhvh tsvjh gdvlh byvm hhv` vhjm ysbv `xryv `k-lps+. ^11 v`xryv sm` bn-`g` hrry vy`$pv plstym lxyh vthy-sm xlqt hsdh ml`h jdsym vhjm n$ mpny plstym. ^12 vyty&b btvk-hxlqh vy&ylh vyk `t-plstym vyjs yhvh tsvjh gdvlh. ^13 vyrdv slsym mhslsym r`s vyb`v `l-q&yr `l-dvd `l-mjrt jdlm vxyt plstym xnh bjmq rp`ym. ^14 vdvd `z bm&vdh vm&b plstym `z byt lxm. ^15 vyt`vh dvd vy`mr my ysqny mym mb`r byt-lxm `sr bsjr. ^16 vybqjv slst hgbrym bmxnh plstym vys`bv-mym mb`r byt-lxm `sr bsjr vys`v vyb`v `l-dvd vl` `bh lstvtm vy$k `tm lyhvh. ^17 vy`mr xlylh ly yhvh mjsty z`t hdm h`nsym hhlkym bnpsvtm vl` `bh lstvtm `lh jsv slst hgbrym. ^18 v`bysy `xy yv`b bn-&rvyh hv` r`s hslsy vhv` jvrr `t-xnytv jl- sls m`vt xll vlv-sm bslsh. ^19 mn-hslsh hky nkbd vyhy lhm lsr vjd-hslsh l`-b`. ^20 vbnyhv bn-yhvydj bn-`ys-xy rb-pjlym mqb&`l hv` hkh `t sny `r`l mv`b vhv` yrd vhkh `t-h`ryh btvk hb`r byvm hslg. ^21 vhv`-hkh `t-`ys m&ry `sr mr`h vbyd hm&ry xnyt vyrd `lyv bsb+ vygzl `t-hxnyt myd hm&ry vyhrghv bxnytv. ^22 `lh jsh bnyhv bn-yhvydj vlv-sm bslsh hgbrym. ^23 mn-hslsym nkbd v`l-hslsh l`-b` vysmhv dvd `l-msmjtv. ^24 jsh-`l `xy-yv`b bslsym `lxnn bn-ddv byt lxm. ^25 smh hxrdy `lyq` hxrdy. ^26 xl& hpl+y jyr` bn-jqs htqvjy. ^27 `byjzr hjntty mbny hxsty. ^28 &lmvn h`xxy mhry hn+pty. ^29 xlb bn-bjnh hn+pty `ty bn-ryby mgbjt bny bnymn. ^30 bnyhv prjtny hdy mnxly gjs. ^31 `by-jlbvn hjrbty jzmvt hbrxmy. ^32 `lyxb` hsjlbny bny ysn yhvntn. ^33 smh hhrry `xy`m bn-srr h`rry. ^34 `lypl+ bn-`x$by bn-hmjkty `lyjm bn-`xytpl hglny. ^35 x&rv hkrmly pjry h`rby. ^36 yg`l bn-ntn m&bh bny hgdy. ^37 &lq hjmny nxry hb`rty ns`y kly yv`b bn-&ryh. ^38 jyr` hytry grb hytry. ^39 `vryh hxty kl slsym vsbjh. __________________________________________________________________ Chapter 24 ^1 vy$p `p-yhvh lxrvt bysr`l vy$t `t-dvd bhm l`mr lk mnh `t- ysr`l v`t-yhvdh. ^2 vy`mr hmlk `l-yv`b sr-hxyl `sr-`tv sv+-n` bkl-sb+y ysr`l mdn vjd-b`r sbj vpqdv `t-hjm vydjty `t m$pr hjm. ^3 vy`mr yv`b `l-hmlk vyv$p yhvh `lhyk `l-hjm khm vkhm m`h pjmym vjyny `dny-hmlk r`vt v`dny hmlk lmh xp& bdbr hzh. ^4 vyxzq dbr-hmlk `l-yv`b vjl sry hxyl vy&` yv`b vsry hxyl lpny hmlk lpqd `t-hjm `t-ysr`l. ^5 vyjbrv `t-hyrdn vyxnv bjrvjr ymyn hjyr `sr btvk-hnxl hgd v`l- yjzr. ^6 vyb`v hgljdh v`l-`r& txtym xdsy vyb`v dnh yjn v$byb `l-&ydvn. ^7 vyb`v mb&r-&r vkl-jry hxvy vhknjny vy&`v `l-ngb yhvdh b`r sbj. ^8 vys+v bkl-h`r& vyb`v mq&h tsjh xdsym vjsrym yvm yrvslm. ^9 vytn yv`b `t-m$pr mpqd-hjm `l-hmlk vthy ysr`l smnh m`vt `lp `ys-xyl slp xrb v`ys yhvdh xms-m`vt `lp `ys. ^10 vyk lb-dvd `tv `xry-kn $pr `t-hjm vy`mr dvd `l-yhvh x+`ty m`d `sr jsyty vjth yhvh hjbr-n` `t-jvn jbdk ky n$klty m`d. ^11 vyqm dvd bbqr vdbr-yhvh hyh `l-gd hnby` xzh dvd l`mr. ^12 hlvk vdbrt `l-dvd kh `mr yhvh sls `nky nv+l jlyk bxr-lk `xt- mhm v`jsh-lk. ^13 vyb`-gd `l-dvd vygd-lv vy`mr lv htbv` lk sbj snym rjb b`r&k `m-slsh xdsym n$k lpny-&ryk vhv` rdpk v`m-hyvt slst ymym dbr b`r&k jth dj vr`h mh-`syb slxy dbr. ^14 vy`mr dvd `l-gd &r-ly m`d nplh-n` byd-yhvh ky-rbym rxmv vbyd- `dm `l-`plh. ^15 vytn yhvh dbr bysr`l mhbqr vjd-jt mvjd vymt mn-hjm mdn vjd- b`r sbj sbjym `lp `ys. ^16 vyslx ydv hml`k yrvslm lsxth vynxm yhvh `l-hrjh vy`mr lml`k hmsxyt bjm rb jth hrp ydk vml`k yhvh hyh jm-grn h`vrnh hyb$y. ^17 vy`mr dvd `l-yhvh br`tv `t-hml`k hmkh bjm vy`mr hnh `nky x+`ty v`nky hjvyty v`lh h&`n mh jsv thy n` ydk by vbbyt `by. ^18 vyb`-gd `l-dvd byvm hhv` vy`mr lv jlh hqm lyhvh mzbx bgrn `rnyh hyb$y. ^19 vyjl dvd kdbr-gd k`sr &vh yhvh. ^20 vysqp `rvnh vyr` `t-hmlk v`t-jbdyv jbrym jlyv vy&` `rvnh vystxv lmlk `pyv `r&h. ^21 vy`mr `rvnh mdvj b` `dny-hmlk `l-jbdv vy`mr dvd lqnvt mjmk `t-hgrn lbnvt mzbx lyhvh vtj&r hmgph mjl hjm. ^22 vy`mr `rvnh `l-dvd yqx vyjl `dny hmlk h+vb bjynv r`h hbqr ljlh vhmrgym vkly hbqr lj&ym. ^23 hkl ntn `rvnh hmlk lmlk vy`mr `rvnh `l-hmlk yhvh `lhyk yr&k. ^24 vy`mr hmlk `l-`rvnh l` ky-qnv `qnh m`vtk bmxyr vl` `jlh lyhvh `lhy jlvt xnm vyqn dvd `t-hgrn v`t-hbqr bk$p sqlym xmsym. ^25 vybn sm dvd mzbx lyhvh vyjl jlvt vslmym vyjtr yhvh l`r& vtj&r hmgph mjl ysr`l. __________________________________________________________________ 1 Kings __________________________________________________________________ Chapter 1 ^1 vhmlk dvd zqn b` bymym vyk$hv bbgdym vl` yxm lv. ^2 vy`mrv lv jbdyv ybqsv l`dny hmlk njrh btvlh vjmdh lpny hmlk vthy-lv $knt vskbh bxyqk vxm l`dny hmlk. ^3 vybqsv njrh yph bkl gbvl ysr`l vym&`v `t-`bysg hsvnmyt vyb`v `th lmlk. ^4 vhnjrh yph jd-m`d vthy lmlk $knt vtsrthv vhmlk l` ydjh. ^5 v`dnyh bn-xgyt mtns` l`mr `ny `mlk vyjs lv rkb vprsym vxmsym `ys r&ym lpnyv. ^6 vl`-j&bv `byv mymyv l`mr mdvj kkh jsyt vgm-hv` +vb-t`r m`d v`tv yldh `xry `bslvm. ^7 vyhyv dbryv jm yv`b bn-&rvyh vjm `bytr hkhn vyjzrv `xry `dnyh. ^8 v&dvq hkhn vbnyhv bn-yhvydj vntn hnby` vsmjy vrjy vhgbvrym `sr ldvd l` hyv jm-`dnyhv. ^9 vyzbx `dnyhv &`n vbqr vmry` jm `bn hzxlt `sr-`&l jyn rgl vyqr` `t-kl-`xyv bny hmlk vlkl-`nsy yhvdh jbdy hmlk. ^10 v`t-ntn hnby` vbnyhv v`t-hgbvrym v`t-slmh `xyv l` qr`. ^11 vy`mr ntn `l-bt-sbj `m-slmh l`mr hlv` smjt ky mlk `dnyhv bn- xgyt v`dnynv dvd l` ydj. ^12 vjth lky `yj&k n` j&h vml+y `t-npsk v`t-nps bnk slmh. ^13 lky vb`y `l-hmlk dvd v`mrt `lyv hl`-`th `dny hmlk nsbjt l`mtk l`mr ky-slmh bnk ymlk `xry vhv` ysb jl-k$`y vmdvj mlk `dnyhv. ^14 hnh jvdk mdbrt sm jm-hmlk v`ny `bv` `xryk vml`ty `t-dbryk. ^15 vtb` bt-sbj `l-hmlk hxdrh vhmlk zqn m`d v`bysg hsvnmyt msrt `t-hmlk. ^16 vtqd bt-sbj vtstxv lmlk vy`mr hmlk mh-lk. ^17 vt`mr lv `dny `th nsbjt byhvh `lhyk l`mtk ky-slmh bnk ymlk `xry vhv` ysb jl-k$`y. ^18 vjth hnh `dnyh mlk vjth `dny hmlk l` ydjt. ^19 vyzbx svr vmry`-v&`n lrb vyqr` lkl-bny hmlk vl`bytr hkhn vly`b sr h&b` vlslmh jbdk l` qr`. ^20 v`th `dny hmlk jyny kl-ysr`l jlyk lhgyd lhm my ysb jl-k$` `dny-hmlk `xryv. ^21 vhyh kskb `dny-hmlk jm-`btyv vhyyty `ny vbny slmh x+`ym. ^22 vhnh jvdnh mdbrt jm-hmlk vntn hnby` b`. ^23 vygydv lmlk l`mr hnh ntn hnby` vyb` lpny hmlk vystxv lmlk jl- `pyv `r&h. ^24 vy`mr ntn `dny hmlk `th `mrt `dnyhv ymlk `xry vhv` ysb jl- k$`y. ^25 ky yrd hyvm vyzbx svr vmry`-v&`n lrb vyqr` lkl-bny hmlk vlsry h&b` vl`bytr hkhn vhnm `klym vstym lpnyv vy`mrv yxy hmlk `dnyhv. ^26 vly `ny-jbdk vl&dq hkhn vlbnyhv bn-yhvydj vlslmh jbdk l` qr`. ^27 `m m`t `dny hmlk nhyh hdbr hzh vl` hvdjt `t-jbdyk my ysb jl- k$` `dny-hmlk `xryv. ^28 vyjn hmlk dvd vy`mr qr`v-ly lbt-sbj vtb` lpny hmlk vtjmd lpny hmlk. ^29 vysbj hmlk vy`mr xy-yhvh `sr-pdh `t-npsy mkl-&rh. ^30 ky k`sr nsbjty lk byhvh `lhy ysr`l l`mr ky-slmh bnk ymlk `xry vhv` ysb jl-k$`y txty ky kn `jsh hyvm hzh. ^31 vtqd bt-sbj `pym `r& vtstxv lmlk vt`mr yxy `dny hmlk dvd ljlm. ^32 vy`mr hmlk dvd qr`v-ly l&dvq hkhn vlntn hnby` vlbnyhv bn- yhvydj vyb`v lpny hmlk. ^33 vy`mr hmlk lhm qxv jmkm `t-jbdy `dnykm vhrkbtm `t-slmh bny jl-hprdh `sr-ly vhvrdtm `tv `l-gxvn. ^34 vmsx `tv sm &dvq hkhn vntn hnby` lmlk jl-ysr`l vtqjtm bsvpr v`mrtm yxy hmlk slmh. ^35 vjlytm `xryv vb` vysb jl-k$`y vhv` ymlk txty v`tv &vyty lhyvt ngyd jl-ysr`l vjl-yhvdh. ^36 vyjn bnyhv bn-yhvydj `t-hmlk vy`mr `mn kn y`mr yhvh `lhy `dny hmlk. ^37 k`sr hyh yhvh jm-`dny hmlk kn yhy jm-slmh vygdl `t-k$`v mk$` `dny hmlk dvd. ^38 vyrd &dvq hkhn vntn hnby` vbnyhv bn-yhvydj vhkrty vhplty vyrkbv `t-slmh jl-prdt hmlk dvd vylkv `tv jl-gxvn. ^39 vyqx &dvq hkhn `t-qrn hsmn mn-h`hl vymsx `t-slmh vytqjv bsvpr vy`mrv kl-hjm yxy hmlk slmh. ^40 vyjlv kl-hjm `xryv vhjm mxllym bxllym vsmxym smxh gdvlh vtbqj h`r& bqvlm. ^41 vysmj `dnyhv vkl-hqr`ym `sr `tv vhm klv l`kl vysmj yv`b `t- qvl hsvpr vy`mr mdvj qvl-hqryh hvmh. ^42 jvdnv mdbr vhnh yvntn bn-`bytr hkhn b` vy`mr `dnyhv b` ky `ys xyl `th v+vb tbsr. ^43 vyjn yvntn vy`mr l`dnyhv `bl `dnynv hmlk-dvd hmlyk `t-slmh. ^44 vyslx `tv-hmlk `t-&dvq hkhn v`t-ntn hnby` vbnyhv bn-yhvydj vhkrty vhplty vyrkbv `tv jl prdt hmlk. ^45 vymsxv `tv &dvq hkhn vntn hnby` lmlk bgxvn vyjlv msm smxym vthm hqryh hv` hqvl `sr smjtm. ^46 vgm ysb slmh jl k$` hmlvkh. ^47 vgm-b`v jbdy hmlk lbrk `t-`dnynv hmlk dvd l`mr yy+b `lhyk `t- sm slmh msmk vygdl `t-k$`v mk$`k vystxv hmlk jl-hmskb. ^48 vgm-kkh `mr hmlk brvk yhvh `lhy ysr`l `sr ntn hyvm ysb jl- k$`y vjyny r`vt. ^49 vyxrdv vyqmv kl-hqr`ym `sr l`dnyhv vylkv `ys ldrkv. ^50 v`dnyhv yr` mpny slmh vyqm vylk vyxzq bqrnvt hmzbx. ^51 vygd lslmh l`mr hnh `dnyhv yr` `t-hmlk slmh vhnh `xz bqrnvt hmzbx l`mr ysbj-ly kyvm hmlk slmh `m-ymyt `t-jbdv bxrb. ^52 vy`mr slmh `m yhyh lbn-xyl l`-ypl msjrtv `r&h v`m-rjh tm&`- bv vmt. ^53 vyslx hmlk slmh vyrdhv mjl hmzbx vyb` vystxv lmlk slmh vy`mr- lv slmh lk lbytk. __________________________________________________________________ Chapter 2 ^1 vyqrbv ymy-dvd lmvt vy&v `t-slmh bnv l`mr. ^2 `nky hlk bdrk kl-h`r& vxzqt vhyyt l`ys. ^3 vsmrt `t-msmrt yhvh `lhyk llkt bdrkyv lsmr xqtyv m&vtyv vmsp+yv vjdvtyv kktvb btvrt msh lmjn tskyl `t kl-`sr tjsh v`t kl-`sr tpnh sm. ^4 lmjn yqym yhvh `t-dbrv `sr dbr jly l`mr `m-ysmrv bnyk `t-drkm llkt lpny b`mt bkl-lbbm vbkl-npsm l`mr l`-ykrt lk `ys mjl k$` ysr`l. ^5 vgm `th ydjt `t `sr-jsh ly yv`b bn-&rvyh `sr jsh lsny-sry &b`vt ysr`l l`bnr bn-nr vljms` bn-ytr vyhrgm vysm dmy-mlxmh bslm vytn dmy mlxmh bxgrtv `sr bmtnyv vbnjlv `sr brglyv. ^6 vjsyt kxkmtk vl`-tvrd sybtv bslm s`l. ^7 vlbny brzly hgljdy tjsh-x$d vhyv b`kly slxnk ky-kn qrbv `ly bbrxy mpny `bslvm `xyk. ^8 vhnh jmk smjy bn-gr` bn-hymyny mbxrym vhv` qllny qllh nmr&t byvm lkty mxnym vhv`-yrd lqr`ty hyrdn v`sbj lv byhvh l`mr `m- `mytk bxrb. ^9 vjth `l-tnqhv ky `ys xkm `th vydjt `t `sr tjsh-lv vhvrdt `t- sybtv bdm s`vl. ^10 vyskb dvd jm-`btyv vyqbr bjyr dvd. ^11 vhymym `sr mlk dvd jl-ysr`l `rbjym snh bxbrvn mlk sbj snym vbyrvslm mlk slsym vsls snym. ^12 vslmh ysb jl-k$` dvd `byv vtkn mlktv m`d. ^13 vyb` `dnyhv bn-xgyt `l-bt-sbj `m-slmh vt`mr hslvm b`k vy`mr slvm. ^14 vy`mr dbr ly `lyk vt`mr dbr. ^15 vy`mr `t ydjt ky-ly hyth hmlvkh vjly smv kl-ysr`l pnyhm lmlk vt$b hmlvkh vthy l`xy ky myhvh hyth lv. ^16 vjth s`lh `xt `nky s`l m`tk `l-tsby `t-pny vt`mr `lyv dbr. ^17 vy`mr `mry-n` lslmh hmlk ky l`-ysyb `t-pnyk vytn-ly `t-`bysg hsvnmyt l`sh. ^18 vt`mr bt-sbj +vb `nky `dbr jlyk `l-hmlk. ^19 vtb` bt-sbj `l-hmlk slmh ldbr-lv jl-`dnyhv vyqm hmlk lqr`th vystxv lh vysb jl-k$`v vysm k$` l`m hmlk vtsb lymynv. ^20 vt`mr s`lh `xt q+nh `nky s`lt m`tk `l-tsb `t-pny vy`mr-lh hmlk s`ly `my ky l`-`syb `t-pnyk. ^21 vt`mr ytn `t-`bysg hsnmyt l`dnyhv `xyk l`sh. ^22 vyjn hmlk slmh vy`mr l`mv vlmh `t s`lt `t-`bysg hsnmyt l`dnyhv vs`ly-lv `t-hmlvkh ky hv` `xy hgdvl mmny vlv vl`bytr hkhn vlyv`b bn-&rvyh. ^23 vysbj hmlk slmh byhvh l`mr kh yjsh-ly `lhym vkh yv$yp ky bnpsv dbr `dnyhv `t-hdbr hzh. ^24 vjth xy-yhvh `sr hkynny vyvsybyny jl-k$` dvd `by v`sr jsh-ly byt k`sr dbr ky hyvm yvmt `dnyhv. ^25 vyslx hmlk slmh byd bnyhv bn-yhvydj vypgj-bv vymt. ^26 vl`bytr hkhn `mr hmlk jntt lk jl-sdyk ky `ys mvt `th vbyvm hzh l` `mytk ky-ns`t `t-`rvn `dny yhvh lpny dvd `by vky htjnyt bkl `sr-htjnh `by. ^27 vygrs slmh `t-`bytr mhyvt khn lyhvh lml` `t-dbr yhvh `sr dbr jl-byt jly bslh. ^28 vhsmjh b`h jd-yv`b ky yv`b n+h `xry `dnyh v`xry `bslvm l` n+h vyn$ yv`b `l-`hl yhvh vyxzq bqrnvt hmzbx. ^29 vygd lmlk slmh ky n$ yv`b `l-`hl yhvh vhnh `&l hmzbx vyslx slmh `t-bnyhv bn-yhvydj l`mr lk pgj-bv. ^30 vyb` bnyhv `l-`hl yhvh vy`mr `lyv kh-`mr hmlk &` vy`mr l` ky ph `mvt vysb bnyhv `t-hmlk dbr l`mr kh-dbr yv`b vkh jnny. ^31 vy`mr lv hmlk jsh k`sr dbr vpgj-bv vqbrtv vh$yrt dmy xnm `sr spk yv`b mjly vmjl byt `by. ^32 vhsyb yhvh `t-dmv jl-r`sv `sr pgj bsny-`nsym &dqym v+bym mmnv vyhrgm bxrb v`by dvd l` ydj `t-`bnr bn-nr sr-&b` ysr`l v`t- jms` bn-ytr sr-&b` yhvdh. ^33 vsbv dmyhm br`s yv`b vbr`s zrjv ljlm vldvd vlzrjv vlbytv vlk$`v yhyh slvm jd-jvlm mjm yhvh. ^34 vyjl bnyhv bn-yhvydj vypgj-bv vymthv vyqbr bbytv bmdbr. ^35 vytn hmlk `t-bnyhv bn-yhvydj txtyv jl-h&b` v`t-&dvq hkhn ntn hmlk txt `bytr. ^36 vyslx hmlk vyqr` lsmjy vy`mr lv bnh-lk byt byrvslm vysbt sm vl`-t&` msm `nh v`nh. ^37 vhyh byvm &`tk vjbrt `t-nxl qdrvn ydj tdj ky mvt tmvt dmk yhyh br`sk. ^38 vy`mr smjy lmlk +vb hdbr k`sr dbr `dny hmlk kn yjsh jbdk vysb smjy byrvslm ymym rbym. ^39 vyhy mq& sls snym vybrxv sny-jbdym lsmjy `l-`kys bn-mjkh mlk gt vygydv lsmjy l`mr hnh jbdyk bgt. ^40 vyqm smjy vyxbs `t-xmrv vylk gth `l-`kys lbqs `t-jbdyv vylk smjy vyb` `t-jbdyv mgt. ^41 vygd lslmh ky-hlk smjy myrvslm gt vysb. ^42 vyslx hmlk vyqr` lsmjy vy`mr `lyv hlv` hsbjtyk byhvh v`jd bk l`mr byvm &`tk vhlkt `nh v`nh ydj tdj ky mvt tmvt vt`mr `ly +vb hdbr smjty. ^43 vmdvj l` smrt `t sbjt yhvh v`t-hm&vh `sr-&vyty jlyk. ^44 vy`mr hmlk `l-smjy `th ydjt `t kl-hrjh `sr ydj lbbk `sr jsyt ldvd `by vhsyb yhvh `t-rjtk br`sk. ^45 vhmlk slmh brvk vk$` dvd yhyh nkvn lpny yhvh jd-jvlm. ^46 vy&v hmlk `t-bnyhv bn-yhvydj vy&` vypgj-bv vymt vhmmlkh nkvnh byd-slmh. __________________________________________________________________ Chapter 3 ^1 vytxtn slmh `t-prjh mlk m&rym vyqx `t-bt-prjh vyby`h `l-jyr dvd jd kltv lbnvt `t-bytv v`t-byt yhvh v`t-xvmt yrvslm $byb. ^2 rq hjm mzbxym bbmvt ky l`-nbnh byt lsm yhvh jd hymym hhm. ^3 vy`hb slmh `t-yhvh llkt bxqvt dvd `byv rq bbmvt hv` mzbx vmq+yr. ^4 vylk hmlk gbjnh lzbx sm ky hy` hbmh hgdvlh `lp jlvt yjlh slmh jl hmzbx hhv`. ^5 bgbjvn nr`h yhvh `l-slmh bxlvm hlylh vy`mr `lhym s`l mh `tn- lk. ^6 vy`mr slmh `th jsyt jm-jbdk dvd `by x$d gdvl k`sr hlk lpnyk b`mt vb&dqh vbysrt lbb jmk vtsmr-lv `t-hx$d hgdvl hzh vttn-lv bn ysb jl-k$`v kyvm hzh. ^7 vjth yhvh `lhy `th hmlkt `t-jbdk txt dvd `by v`nky njr q+n l` `dj &`t vb`. ^8 vjbdk btvk jmk `sr bxrt jm-rb `sr l`-ymnh vl` y$pr mrb. ^9 vntt ljbdk lb smj lsp+ `t-jmk lhbyn byn-+vb lrj ky my yvkl lsp+ `t-jmk hkbd hzh. ^10 vyy+b hdbr bjyny `dny ky s`l slmh `t-hdbr hzh. ^11 vy`mr `lhym `lyv yjn `sr s`lt `t-hdbr hzh vl`-s`lt lk ymym rbym vl`-s`lt lk jsr vl` s`lt nps `ybyk vs`lt lk hbyn lsmj msp+. ^12 hnh jsyty kdbryk hnh ntty lk lb xkm vnbvn `sr kmvk l`-hyh lpnyk v`xryk l`-yqvm kmvk. ^13 vgm `sr l`-s`lt ntty lk gm-jsr gm-kbvd `sr l`-hyh kmvk `ys bmlkym kl-ymyk. ^14 v`m tlk bdrky lsmr xqy vm&vty k`sr hlk dvyd `byk vh`rkty `t- ymyk. ^15 vyq& slmh vhnh xlvm vybv` yrvslm vyjmd lpny `rvn bryt-`dny vyjl jlvt vyjs slmym vyjs msth lkl-jbdyv. ^16 `z tb`nh stym nsym znvt `l-hmlk vtjmdnh lpnyv. ^17 vt`mr h`sh h`xt by `dny `ny vh`sh hz`t ysbt bbyt `xd v`ld jmh bbyt. ^18 vyhy byvm hslysy lldty vtld gm-h`sh hz`t v`nxnv yxdv `yn-zr `tnv bbyt zvlty stym-`nxnv bbyt. ^19 vymt bn-h`sh hz`t lylh `sr skbh jlyv. ^20 vtqm btvk hlylh vtqx `t-bny m`&ly v`mtk ysnh vtskybhv bxyqh v`t-bnh hmt hskybh bxyqy. ^21 v`qm bbqr lhynyq `t-bny vhnh-mt v`tbvnn `lyv bbqr vhnh l`- hyh bny `sr yldty. ^22 vt`mr h`sh h`xrt l` ky bny hxy vbnk hmt vz`t `mrt l` ky bnk hmt vbny hxy vtdbrnh lpny hmlk. ^23 vy`mr hmlk z`t `mrt zh-bny hxy vbnk hmt vz`t `mrt l` ky bnk hmt vbny hxy. ^24 vy`mr hmlk qxv ly-xrb vyb`v hxrb lpny hmlk. ^25 vy`mr hmlk gzrv `t-hyld hxy lsnym vtnv `t-hx&y l`xt v`t-hx&y l`xt. ^26 vt`mr h`sh `sr-bnh hxy `l-hmlk ky-nkmrv rxmyh jl-bnh vt`mr by `dny tnv-lh `t-hylvd hxy vhmt `l-tmythv vz`t `mrt gm-ly gm- lk l` yhyh gzrv. ^27 vyjn hmlk vy`mr tnv-lh `t-hylvd hxy vhmt l` tmythv hy` `mv. ^28 vysmjv kl-ysr`l `t-hmsp+ `sr sp+ hmlk vyr`v mpny hmlk ky r`v ky-xkmt `lhym bqrbv ljsvt msp+. __________________________________________________________________ Chapter 4 ^1 vyhy hmlk slmh mlk jl-kl-ysr`l. ^2 v`lh hsrym `sr-lv jzryhv bn-&dvq hkhn. ^3 `lyxrp v`xyh bny sys` $prym yhvsp+ bn-`xylvd hmzkyr. ^4 vbnyhv bn-yhvydj jl-h&b` v&dvq v`bytr khnym. ^5 vjzryhv bn-ntn jl-hn&bym vzbvd bn-ntn khn rjh hmlk. ^6 v`xysr jl-hbyt v`dnyrm bn-jbd` jl-hm$. ^7 vlslmh snym-jsr n&bym jl-kl-ysr`l vklklv `t-hmlk v`t-bytv xds bsnh yhyh jl-`xd lklkl. ^8 v`lh smvtm bn-xvr bhr `prym. ^9 bn-dqr bmq& vbsjlbym vbyt sms v`ylvn byt xnn. ^10 bn-x$d b`rbvt lv skh vkl-`r& xpr. ^11 bn-`byndb kl-npt d`r +pt bt-slmh hyth lv l`sh. ^12 bjn` bn-`xylvd tjnk vmgdv vkl-byt s`n `sr `&l &rtnh mtxt lyzrj`l mbyt s`n jd `bl mxvlh jd mjbr lyqmjm. ^13 bn-gbr brmt gljd lv xvt y`yr bn-mnsh `sr bgljd lv xbl `rgb `sr bbsn ssym jrym gdlvt xvmh vbryx nxst. ^14 `xyndb bn-jd` mxnymh. ^15 `xymj& bnptly gm-hv` lqx `t-bsmt bt-slmh l`sh. ^16 bjn` bn-xvsy b`sr vbjlvt. ^17 yhvsp+ bn-prvx bysskr. ^18 smjy bn-`l` bbnymn. ^19 gbr bn-`ry b`r& gljd `r& $yxvn mlk h`mry vjg mlk hbsn vn&yb `xd `sr b`r&. ^20 yhvdh vysr`l rbym kxvl `sr-jl-hym lrb `klym vstym vsmxym. __________________________________________________________________ Chapter 5 ^1 vslmh hyh mvsl bkl-hmmlkvt mn-hnhr `r& plstym vjd gbvl m&rym mgsym mnxh vjbdym `t-slmh kl-ymy xyyv. ^2 vyhy lxm-slmh lyvm `xd slsym kr $lt vssym kr qmx. ^3 jsrh bqr br`ym vjsrym bqr rjy vm`h &`n lbd m`yl v&by vyxmvr vbrbrym `bv$ym. ^4 ky-hv` rdh bkl-jbr hnhr mtp$x vjd-jzh bkl-mlky jbr hnhr vslvm hyh lv mkl-jbryv m$byb. ^5 vysb yhvdh vysr`l lb+x `ys txt gpnv vtxt t`ntv mdn vjd-b`r sbj kl ymy slmh. ^6 vyhy lslmh `rbjym `lp `rvt $v$ym lmrkbv vsnym-jsr `lp prsym. ^7 vklklv hn&bym h`lh `t-hmlk slmh v`t kl-hqrb `l-slxn hmlk-slmh `ys xdsv l` yjdrv dbr. ^8 vhsjrym vhtbn l$v$ym vlrks yb`v `l-hmqvm `sr yhyh-sm `ys kmsp+v. ^9 vytn `lhym xkmh lslmh vtbvnh hrbh m`d vrxb lb kxvl `sr jl-spt hym. ^10 vtrb xkmt slmh mxkmt kl-bny-qdm vmkl xkmt m&rym. ^11 vyxkm mkl-h`dm m`ytn h`zrxy vhymn vklkl vdrdj bny mxvl vyhy- smv bkl-hgvym $byb. ^12 vydbr slst `lpym msl vyhy syrv xmsh v`lp. ^13 vydbr jl-hj&ym mn-h`rz `sr blbnvn vjd h`zvb `sr y&` bqyr vydbr jl-hbhmh vjl-hjvp vjl-hrms vjl-hdgym. ^14 vyb`v mkl-hjmym lsmj `t xkmt slmh m`t kl-mlky h`r& `sr smjv `t-xkmtv. ^15 vyslx xyrm mlk-&vr `t-jbdyv `l-slmh ky smj ky `tv msxv lmlk txt `byhv ky `hb hyh xyrm ldvd kl-hymym. ^16 vyslx slmh `l-xyrm l`mr. ^17 `th ydjt `t-dvd `by ky l` ykl lbnvt byt lsm yhvh `lhyv mpny hmlxmh `sr $bbhv jd tt-yhvh `tm txt kpvt rglv. ^18 vjth hnyx yhvh `lhy ly m$byb `yn s+n v`yn pgj rj. ^19 vhnny `mr lbnvt byt lsm yhvh `lhy k`sr dbr yhvh `l-dvd `by l`mr bnk `sr `tn txtyk jl-k$`k hv`-ybnh hbyt lsmy. ^20 vjth &vh vykrtv-ly `rzym mn-hlbnvn vjbdy yhyv jm-jbdyk vskr jbdyk `tn lk kkl `sr t`mr ky `th ydjt ky `yn bnv `ys ydj lkrt- j&ym k&dnym. ^21 vyhy ksmj xyrm `t-dbry slmh vysmx m`d vy`mr brvk yhvh hyvm `sr ntn ldvd bn xkm jl-hjm hrb hzh. ^22 vyslx xyrm `l-slmh l`mr smjty `t `sr-slxt `ly `ny `jsh `t-kl- xp&k bj&y `rzym vbj&y brvsym. ^23 jbdy yrdv mn-hlbnvn ymh v`ny `symm dbrvt bym jd-hmqvm `sr- tslx `ly vnp&tym sm v`th ts` v`th tjsh `t-xp&y ltt lxm byty. ^24 vyhy xyrvm ntn lslmh j&y `rzym vj&y brvsym kl-xp&v. ^25 vslmh ntn lxyrm jsrym `lp kr x+ym mklt lbytv vjsrym kr smn ktyt kh-ytn slmh lxyrm snh bsnh. ^26 vyhvh ntn xkmh lslmh k`sr dbr-lv vyhy slm byn xyrm vbyn slmh vykrtv bryt snyhm. ^27 vyjl hmlk slmh m$ mkl-ysr`l vyhy hm$ slsym `lp `ys. ^28 vyslxm lbnvnh jsrt `lpym bxds xlypvt xds yhyv blbnvn snym xdsym bbytv v`dnyrm jl-hm$. ^29 vyhy lslmh sbjym `lp ns` $bl vsmnym `lp x&b bhr. ^30 lbd msry hn&bym lslmh `sr jl-hml`kh slst `lpym vsls m`vt hrdym bjm hjsym bml`kh. ^31 vy&v hmlk vy$jv `bnym gdlvt `bnym yqrvt ly$d hbyt `bny gzyt. ^32 vyp$lv bny slmh vbny xyrvm vhgblym vykynv hj&ym vh`bnym lbnvt hbyt. __________________________________________________________________ Chapter 6 ^1 vyhy bsmvnym snh v`rbj m`vt snh l&`t bny-ysr`l m`r&-m&rym bsnh hrbyjyt bxds zv hv` hxds hsny lmlk slmh jl-ysr`l vybn hbyt lyhvh. ^2 vhbyt `sr bnh hmlk slmh lyhvh ssym-`mh `rkv vjsrym rxbv vslsym `mh qvmtv. ^3 vh`vlm jl-pny hykl hbyt jsrym `mh `rkv jl-pny rxb hbyt jsr b`mh rxbv jl-pny hbyt. ^4 vyjs lbyt xlvny sqpym `+mym. ^5 vybn jl-qyr hbyt y&vj $byb `t-qyrvt hbyt $byb lhykl vldbyr vyjs &ljvt $byb. ^6 hy&vj htxtnh xms b`mh rxbh vhtyknh ss b`mh rxbh vhslysyt sbj b`mh rxbh ky mgrjvt ntn lbyt $byb xv&h lblty `xz bqyrvt-hbyt. ^7 vhbyt bhbntv `bn-slmh m$j nbnh vmqbvt vhgrzn kl-kly brzl l`- nsmj bbyt bhbntv. ^8 ptx h&lj htyknh `l-ktp hbyt hymnyt vblvlym yjlv jl-htyknh vmn- htyknh `l-hslsym. ^9 vybn `t-hbyt vyklhv vy$pn `t-hbyt gbym vsdrt b`rzym. ^10 vybn `t-hy&vj jl-kl-hbyt xms `mvt qvmtv vy`xz `t-hbyt bj&y `rzym. ^11 vyhy dbr-yhvh `l-slmh l`mr. ^12 hbyt hzh `sr-`th bnh `m-tlk bxqty v`t-msp+y tjsh vsmrt `t-kl- m&vty llkt bhm vhqmty `t-dbry `tk `sr dbrty `l-dvd `byk. ^13 vsknty btvk bny ysr`l vl` `jzb `t-jmy ysr`l. ^14 vybn slmh `t-hbyt vyklhv. ^15 vybn `t-qyrvt hbyt mbyth b&ljvt `rzym mqrqj hbyt jd-qyrvt h$pn &ph j& mbyt vy&p `t-qrqj hbyt b&ljvt brvsym. ^16 vybn `t-jsrym `mh myrkvty hbyt b&ljvt `rzym mn-hqrqj jd- hqyrvt vybn lv mbyt ldbyr lqds hqdsym. ^17 v`rbjym b`mh hyh hbyt hv` hhykl lpny. ^18 v`rz `l-hbyt pnymh mqljt pqjym vp+vry &&ym hkl `rz `yn `bn nr`h. ^19 vdbyr btvk-hbyt mpnymh hkyn lttn sm `t-`rvn bryt yhvh. ^20 vlpny hdbyr jsrym `mh `rk vjsrym `mh rxb vjsrym `mh qvmtv vy&phv zhb $gvr vy&p mzbx `rz. ^21 vy&p slmh `t-hbyt mpnymh zhb $gvr vyjbr brtyqvt zhb lpny hdbyr vy&phv zhb. ^22 v`t-kl-hbyt &ph zhb jd-tm kl-hbyt vkl-hmzbx `sr-ldbyr &ph zhb. ^23 vyjs bdbyr sny krvbym j&y-smn jsr `mvt qvmtv. ^24 vxms `mvt knp hkrvb h`xt vxms `mvt knp hkrvb hsnyt jsr `mvt mq&vt knpyv vjd-q&vt knpyv. ^25 vjsr b`mh hkrvb hsny mdh `xt vq&b `xd lsny hkrbym. ^26 qvmt hkrvb h`xd jsr b`mh vkn hkrvb hsny. ^27 vytn `t-hkrvbym btvk hbyt hpnymy vyprsv `t-knpy hkrbym vtgj knp-h`xd bqyr vknp hkrvb hsny ngjt bqyr hsny vknpyhm `l-tvk hbyt ngjt knp `l-knp. ^28 vy&p `t-hkrvbym zhb. ^29 v`t kl-qyrvt hbyt m$b qlj ptvxy mqljvt krvbym vtmrt vp+vry &&ym mlpnym vlxy&vn. ^30 v`t-qrqj hbyt &ph zhb lpnymh vlxy&vn. ^31 v`t ptx hdbyr jsh dltvt j&y-smn h`yl mzvzvt xmsyt. ^32 vsty dltvt j&y-smn vqlj jlyhm mqljvt krvbym vtmrvt vp+vry &&ym v&ph zhb vyrd jl-hkrvbym vjl-htmrvt `t-hzhb. ^33 vkn jsh lptx hhykl mzvzvt j&y-smn m`t rbjyt. ^34 vsty dltvt j&y brvsym sny &ljym hdlt h`xt glylym vsny qljym hdlt hsnyt glylym. ^35 vqlj krvbym vtmrvt vp+ry &&ym v&ph zhb mysr jl-hmxqh. ^36 vybn `t-hx&r hpnymyt slsh +vry gzyt v+vr krtt `rzym. ^37 bsnh hrbyjyt y$d byt yhvh byrx zv. ^38 vbsnh h`xt jsrh byrx bvl hv` hxds hsmyny klh hbyt lkl-dbryv vlkl-msp+v vybnhv sbj snym. __________________________________________________________________ Chapter 7 ^1 v`t-bytv bnh slmh sls jsrh snh vykl `t-kl-bytv. ^2 vybn `t-byt yjr hlbnvn m`h `mh `rkv vxmsym `mh rxbv vslsym `mh qvmtv jl `rbjh +vry jmvdy `rzym vkrtvt `rzym jl-hjmvdym. ^3 v$pn b`rz mmjl jl-h&ljt `sr jl-hjmvdym `rbjym vxmsh xmsh jsr h+vr. ^4 vsqpym slsh +vrym vmxzh `l-mxzh sls pjmym. ^5 vkl-hptxym vhmzvzvt rbjym sqp vmvl mxzh `l-mxzh sls pjmym. ^6 v`t `vlm hjmvdym jsh xmsym `mh `rkv vslsym `mh rxbv v`vlm jl- pnyhm vjmdym vjb jl-pnyhm. ^7 v`vlm hk$` `sr ysp+-sm `lm hmsp+ jsh v$pvn b`rz mhqrqj jd- hqrqj. ^8 vbytv `sr-ysb sm x&r h`xrt mbyt l`vlm kmjsh hzh hyh vbyt yjsh lbt-prjh `sr lqx slmh k`vlm hzh. ^9 kl-`lh `bnym yqrt kmdt gzyt mgrrvt bmgrh mbyt vmxv& vmm$d jd- h+pxvt vmxv& jd-hx&r hgdvlh. ^10 vmy$d `bnym yqrvt `bnym gdlvt `bny jsr `mvt v`bny smnh `mvt. ^11 vmlmjlh `bnym yqrvt kmdvt gzyt v`rz. ^12 vx&r hgdvlh $byb slsh +vrym gzyt v+vr krtt `rzym vlx&r byt- yhvh hpnymyt vl`lm hbyt. ^13 vyslx hmlk slmh vyqx `t-xyrm m&r. ^14 bn-`sh `lmnh hv` mm+h nptly v`byv `ys-&ry xrs nxst vyml` `t- hxkmh v`t-htbvnh v`t-hdjt ljsvt kl-ml`kh bnxst vybv` `l-hmlk slmh vyjs `t-kl-ml`ktv. ^15 vy&r `t-sny hjmvdym nxst smnh jsrh `mh qvmt hjmvd h`xd vxv+ stym-jsrh `mh y$b `t-hjmvd hsny. ^16 vsty ktrt jsh ltt jl-r`sy hjmvdym m&q nxst xms `mvt qvmt hktrt h`xt vxms `mvt qvmt hktrt hsnyt. ^17 sbkym mjsh sbkh gdlym mjsh srsrvt lktrt `sr jl-r`s hjmvdym sbjh lktrt h`xt vsbjh lktrt hsnyt. ^18 vyjs `t-hjmvdym vsny +vrym $byb jl-hsbkh h`xt lk$vt `t-hktrt `sr jl-r`s hrmnym vkn jsh lktrt hsnyt. ^19 vktrt `sr jl-r`s hjmvdym mjsh svsn b`vlm `rbj `mvt. ^20 vktrt jl-sny hjmvdym gm-mmjl mljmt hb+n `sr ljbr sbkh vhrmvnym m`tym +rym $byb jl hktrt hsnyt. ^21 vyqm `t-hjmdym l`lm hhykl vyqm `t-hjmvd hymny vyqr` `t-smv ykyn vyqm `t-hjmvd hsm`ly vyqr` `t-smv bjz. ^22 vjl r`s hjmvdym mjsh svsn vttm ml`kt hjmvdym. ^23 vyjs `t-hym mv&q jsr b`mh msptv jd-sptv jgl $byb vxms b`mh qvmtv vqvh slsym b`mh y$b `tv $byb. ^24 vpqjym mtxt lsptv $byb $bbym `tv jsr b`mh mqpym `t-hym $byb sny +vrym hpqjym y&qym by&qtv. ^25 jmd jl-sny jsr bqr slsh pnym &pvnh vslsh pnym ymh vslsh pnym ngbh vslsh pnym mzrxh vhym jlyhm mlmjlh vkl-`xryhm byth. ^26 vjbyv +px vsptv kmjsh spt-kv$ prx svsn `lpym bt ykyl. ^27 vyjs `t-hmknvt jsr nxst `rbj b`mh `rk hmkvnh h`xt v`rbj b`mh rxbh vsls b`mh qvmth. ^28 vzh mjsh hmkvnh m$grt lhm vm$grt byn hslbym. ^29 vjl-hm$grvt `sr byn hslbym `ryvt bqr vkrvbym vjl-hslbym kn mmjl vmtxt l`ryvt vlbqr lyvt mjsh mvrd. ^30 v`rbjh `vpny nxst lmkvnh h`xt v$rny nxst v`rbjh pjmtyv ktpt lhm mtxt lkyr hktpt y&qvt mjbr `ys lyvt. ^31 vpyhv mbyt lktrt vmjlh b`mh vpyh jgl mjsh-kn `mh vx&y h`mh vgm-jl-pyh mqljvt vm$grtyhm mrbjvt l` jglvt. ^32 v`rbjt h`vpnym lmtxt lm$grvt vydvt h`vpnym bmkvnh vqvmt h`vpn h`xd `mh vx&y h`mh. ^33 vmjsh h`vpnym kmjsh `vpn hmrkbh ydvtm vgbyhm vxsqyhm vxsryhm hkl mv&q. ^34 v`rbj ktpvt `l `rbj pnvt hmknh h`xt mn-hmknh ktpyh. ^35 vbr`s hmkvnh x&y h`mh qvmh jgl $byb vjl r`s hmknh ydtyh vm$grtyh mmnh. ^36 vyptx jl-hlxt ydtyh vjl vm$grtyh krvbym `ryvt vtmrt kmjr-`ys vlyvt $byb. ^37 kz`t jsh `t jsr hmknvt mv&q `xd mdh `xt q&b `xd lklhnh. ^38 vyjs jsrh kyrvt nxst `rbjym bt ykyl hkyvr h`xd `rbj b`mh hkyvr h`xd kyvr `xd jl-hmkvnh h`xt ljsr hmknvt. ^39 vytn `t-hmknvt xms jl-ktp hbyt mymyn vxms jl-ktp hbyt msm`lv v`t-hym ntn mktp hbyt hymnyt qdmh mmvl ngb. ^40 vyjs xyrvm `t-hkyrvt v`t-hyjym v`t-hmzrqvt vykl xyrm ljsvt `t-kl-hml`kh `sr jsh lmlk slmh byt yhvh. ^41 jmdym snym vglt hktrt `sr-jl-r`s hjmdym stym vhsbkvt stym lk$vt `t-sty glt hktrt `sr jl-r`s hjmvdym. ^42 v`t-hrmnym `rbj m`vt lsty hsbkvt sny-+vrym rmnym lsbkh h`xt lk$vt `t-sty glt hktrt `sr jl-pny hjmvdym. ^43 v`t-hmknvt jsr v`t-hkyrt jsrh jl-hmknvt. ^44 v`t-hym h`xd v`t-hbqr snym-jsr txt hym. ^45 v`t-h$yrvt v`t-hyjym v`t-hmzrqvt v`t kl-hklym h`hl `sr jsh xyrm lmlk slmh byt yhvh nxst mmr+. ^46 bkkr hyrdn y&qm hmlk bmjbh h`dmh byn $kvt vbyn &rtn. ^47 vynx slmh `t-kl-hklym mrb m`d m`d l` nxqr msql hnxst. ^48 vyjs slmh `t kl-hklym `sr byt yhvh `t mzbx hzhb v`t-hslxn `sr jlyv lxm hpnym zhb. ^49 v`t-hmnrvt xms mymyn vxms msm`vl lpny hdbyr zhb $gvr vhprx vhnrt vhmlqxym zhb. ^50 vh$pvt vhmzmrvt vhmzrqvt vhkpvt vhmxtvt zhb $gvr vhptvt ldltvt hbyt hpnymy lqds hqdsym ldlty hbyt lhykl zhb. ^51 vtslm kl-hml`kh `sr jsh hmlk slmh byt yhvh vyb` slmh `t-qdsy dvd `byv `t-hk$p v`t-hzhb v`t-hklym ntn b`&rvt byt yhvh. __________________________________________________________________ Chapter 8 ^1 `z yqhl slmh `t-zqny ysr`l `t-kl-r`sy hm+vt nsy`y h`bvt lbny ysr`l `l-hmlk slmh yrvslm lhjlvt `t-`rvn bryt-yhvh mjyr dvd hy` &yvn. ^2 vyqhlv `l-hmlk slmh kl-`ys ysr`l byrx h`tnym bxg hv` hxds hsbyjy. ^3 vyb`v kl zqny ysr`l vys`v hkhnym `t-h`rvn. ^4 vyjlv `t-`rvn yhvh v`t-`hl mvjd v`t-kl-kly hqds `sr b`hl vyjlv `tm hkhnym vhlvym. ^5 vhmlk slmh vkl-jdt ysr`l hnvjdym jlyv `tv lpny h`rvn mzbxym &`n vbqr `sr l`-y$prv vl` ymnv mrb. ^6 vyb`v hkhnym `t-`rvn bryt-yhvh `l-mqvmv `l-dbyr hbyt `l-qds hqdsym `l-txt knpy hkrvbym. ^7 ky hkrvbym prsym knpym `l-mqvm h`rvn vy$kv hkrbym jl-h`rvn vjl-bdyv mlmjlh. ^8 vy`rkv hbdym vyr`v r`sy hbdym mn-hqds jl-pny hdbyr vl` yr`v hxv&h vyhyv sm jd hyvm hzh. ^9 `yn b`rvn rq sny lxvt h`bnym `sr hnx sm msh bxrb `sr krt yhvh jm-bny ysr`l b&`tm m`r& m&rym. ^10 vyhy b&`t hkhnym mn-hqds vhjnn ml` `t-byt yhvh. ^11 vl`-yklv hkhnym ljmd lsrt mpny hjnn ky-ml` kbvd-yhvh `t-byt yhvh. ^12 `z `mr slmh yhvh `mr lskn bjrpl. ^13 bnh bnyty byt zbl lk mkvn lsbtk jvlmym. ^14 vy$b hmlk `t-pnyv vybrk `t kl-qhl ysr`l vkl-qhl ysr`l jmd. ^15 vy`mr brvk yhvh `lhy ysr`l `sr dbr bpyv `t dvd `by vbydv ml` l`mr. ^16 mn-hyvm `sr hv&`ty `t-jmy `t-ysr`l mm&rym l`-bxrty bjyr mkl sb+y ysr`l lbnvt byt lhyvt smy sm v`bxr bdvd lhyvt jl-jmy ysr`l. ^17 vyhy jm-lbb dvd `by lbnvt byt lsm yhvh `lhy ysr`l. ^18 vy`mr yhvh `l-dvd `by yjn `sr hyh jm-lbbk lbnvt byt lsmy h+ybt ky hyh jm-lbbk. ^19 rq `th l` tbnh hbyt ky `m-bnk hy&` mxl&yk hv`-ybnh hbyt lsmy. ^20 vyqm yhvh `t-dbrv `sr dbr v`qm txt dvd `by v`sb jl-k$` ysr`l k`sr dbr yhvh v`bnh hbyt lsm yhvh `lhy ysr`l. ^21 v`sm sm mqvm l`rvn `sr-sm bryt yhvh `sr krt jm-`btynv bhv&y`v `tm m`r& m&rym. ^22 vyjmd slmh lpny mzbx yhvh ngd kl-qhl ysr`l vyprs kpyv hsmym. ^23 vy`mr yhvh `lhy ysr`l `yn-kmvk `lhym bsmym mmjl vjl-h`r& mtxt smr hbryt vhx$d ljbdyk hhlkym lpnyk bkl-lbm. ^24 `sr smrt ljbdk dvd `by `t `sr-dbrt lv vtdbr bpyk vbydk ml`t kyvm hzh. ^25 vjth yhvh `lhy ysr`l smr ljbdk dvd `by `t `sr dbrt lv l`mr l`-ykrt lk `ys mlpny ysb jl-k$` ysr`l rq `m-ysmrv bnyk `t-drkm llkt lpny k`sr hlkt lpny. ^26 vjth `lhy ysr`l y`mn n` dbryk `sr dbrt ljbdk dvd `by. ^27 ky h`mnm ysb `lhym jl-h`r& hnh hsmym vsmy hsmym l` yklklvk `p ky-hbyt hzh `sr bnyty. ^28 vpnyt `l-tplt jbdk v`l-txntv yhvh `lhy lsmj `l-hrnh v`l- htplh `sr jbdk mtpll lpnyk hyvm. ^29 lhyvt jynk ptxvt `l-hbyt hzh lylh vyvm `l-hmqvm `sr `mrt yhyh smy sm lsmj `l-htplh `sr ytpll jbdk `l-hmqvm hzh. ^30 vsmjt `l-txnt jbdk vjmk ysr`l `sr ytpllv `l-hmqvm hzh v`th tsmj `l-mqvm sbtk `l-hsmym vsmjt v$lxt. ^31 `t `sr yx+` `ys lrjhv vns`-bv `lh lh`ltv vb` `lh lpny mzbxk bbyt hzh. ^32 v`th tsmj hsmym vjsyt vsp+t `t-jbdyk lhrsyj rsj ltt drkv br`sv vlh&dyq &dyq ltt lv k&dqtv. ^33 bhngp jmk ysr`l lpny `vyb `sr yx+`v-lk vsbv `lyk vhvdv `t- smk vhtpllv vhtxnnv `lyk bbyt hzh. ^34 v`th tsmj hsmym v$lxt lx+`t jmk ysr`l vhsbtm `l-h`dmh `sr ntt l`bvtm. ^35 bhj&r smym vl`-yhyh m+r ky yx+`v-lk vhtpllv `l-hmqvm hzh vhvdv `t-smk vmx+`tm ysvbvn ky tjnm. ^36 v`th tsmj hsmym v$lxt lx+`t jbdyk vjmk ysr`l ky tvrm `t-hdrk h+vbh `sr ylkv-bh vntth m+r jl-`r&k `sr-ntth ljmk lnxlh. ^37 rjb ky-yhyh b`r& dbr ky-yhyh sdpvn yrqvn `rbh x$yl ky yhyh ky y&r-lv `ybv b`r& sjryv kl-ngj kl-mxlh. ^38 kl-tplh kl-txnh `sr thyh lkl-h`dm lkl jmk ysr`l `sr ydjvn `ys ngj lbbv vprs kpyv `l-hbyt hzh. ^39 v`th tsmj hsmym mkvn sbtk v$lxt vjsyt vntt l`ys kkl-drkyv `sr tdj `t-lbbv ky-`th ydjt lbdk `t-lbb kl-bny h`dm. ^40 lmjn yr`vk kl-hymym `sr-hm xyym jl-pny h`dmh `sr ntth l`btynv. ^41 vgm `l-hnkry `sr l`-mjmk ysr`l hv` vb` m`r& rxvqh lmjn smk. ^42 ky ysmjvn `t-smk hgdvl v`t-ydk hxzqh vzrjk hn+vyh vb` vhtpll `l-hbyt hzh. ^43 `th tsmj hsmym mkvn sbtk vjsyt kkl `sr-yqr` `lyk hnkry lmjn ydjvn kl-jmy h`r& `t-smk lyr`h `tk kjmk ysr`l vldjt ky-smk nqr` jl-hbyt hzh `sr bnyty. ^44 ky-y&` jmk lmlxmh jl-`ybv bdrk `sr tslxm vhtpllv `l-yhvh drk hjyr `sr bxrt bh vhbyt `sr-bnty lsmk. ^45 vsmjt hsmym `t-tpltm v`t-txntm vjsyt msp+m. ^46 ky yx+`v-lk ky `yn `dm `sr l`-yx+` v`npt bm vnttm lpny `vyb vsbvm sbyhm `l-`r& h`vyb rxvqh `v qrvbh. ^47 vhsybv `l-lbm b`r& `sr nsbv-sm vsbv vhtxnnv `lyk b`r& sbyhm l`mr x+`nv vhjvynv rsjnv. ^48 vsbv `lyk bkl-lbbm vbkl-npsm b`r& `ybyhm `sr-sbv `tm vhtpllv `lyk drk `r&m `sr ntth l`bvtm hjyr `sr bxrt vhbyt `sr-bnyt lsmk. ^49 vsmjt hsmym mkvn sbtk `t-tpltm v`t-txntm vjsyt msp+m. ^50 v$lxt ljmk `sr x+`v-lk vlkl-psjyhm `sr psjv-bk vnttm lrxmym lpny sbyhm vrxmvm. ^51 ky-jmk vnxltk hm `sr hv&`t mm&rym mtvk kvr hbrzl. ^52 lhyvt jynyk ptxvt `l-txnt jbdk v`l-txnt jmk ysr`l lsmj `lyhm bkl qr`m `lyk. ^53 ky-`th hbdltm lk lnxlh mkl jmy h`r& k`sr dbrt byd msh jbdk bhv&y`k `t-`btynv mm&rym `dny yhvh. ^54 vyhy kklvt slmh lhtpll `l-yhvh `t kl-htplh vhtxnh hz`t qm mlpny mzbx yhvh mkrj jl-brkyv vkpyv prsvt hsmym. ^55 vyjmd vybrk `t kl-qhl ysr`l qvl gdvl l`mr. ^56 brvk yhvh `sr ntn mnvxh ljmv ysr`l kkl `sr dbr l`-npl dbr `xd mkl dbrv h+vb `sr dbr byd msh jbdv. ^57 yhy yhvh `lhynv jmnv k`sr hyh jm-`btynv `l-yjzbnv v`l-y+snv. ^58 lh+vt lbbnv `lyv llkt bkl-drkyv vlsmr m&vtyv vxqyv vmsp+yv `sr &vh `t-`btynv. ^59 vyhyv dbry `lh `sr htxnnty lpny yhvh qrbym `l-yhvh `lhynv yvmm vlylh ljsvt msp+ jbdv vmsp+ jmv ysr`l dbr-yvm byvmv. ^60 lmjn djt kl-jmy h`r& ky yhvh hv` h`lhym `yn jvd. ^61 vhyh lbbkm slm jm yhvh `lhynv llkt bxqyv vlsmr m&vtyv kyvm hzh. ^62 vhmlk vkl-ysr`l jmv zbxym zbx lpny yhvh. ^63 vyzbx slmh `t zbx hslmym `sr zbx lyhvh bqr jsrym vsnym `lp v&`n m`h vjsrym `lp vyxnkv `t-byt yhvh hmlk vkl-bny ysr`l. ^64 byvm hhv` qds hmlk `t-tvk hx&r `sr lpny byt-yhvh ky-jsh sm `t-hjlh v`t-hmnxh v`t xlby hslmym ky-mzbx hnxst `sr lpny yhvh q+n mhkyl `t-hjlh v`t-hmnxh v`t xlby hslmym. ^65 vyjs slmh bjt-hhy` `t-hxg vkl-ysr`l jmv qhl gdvl mlbv` xmt jd-nxl m&rym lpny yhvh `lhynv sbjt ymym vsbjt ymym `rbjh jsr yvm. ^66 byvm hsmyny slx `t-hjm vybrkv `t-hmlk vylkv l`hlyhm smxym v+vby lb jl kl-h+vbh `sr jsh yhvh ldvd jbdv vlysr`l jmv. __________________________________________________________________ Chapter 9 ^1 vyhy kklvt slmh lbnvt `t-byt-yhvh v`t-byt hmlk v`t kl-xsq slmh `sr xp& ljsvt. ^2 vyr` yhvh `l-slmh snyt k`sr nr`h `lyv bgbjvn. ^3 vy`mr yhvh `lyv smjty `t-tpltk v`t-txntk `sr htxnnth lpny hqdsty `t-hbyt hzh `sr bnth lsvm-smy sm jd-jvlm vhyv jyny vlby sm kl-hymym. ^4 v`th `m-tlk lpny k`sr hlk dvd `byk btm-lbb vbysr ljsvt kkl `sr &vytyk xqy vmsp+y tsmr. ^5 vhqmty `t-k$` mmlktk jl-ysr`l ljlm k`sr dbrty jl-dvd `byk l`mr l`-ykrt lk `ys mjl k$` ysr`l. ^6 `m-svb tsbvn `tm vbnykm m`xry vl` tsmrv m&vty xqty `sr ntty lpnykm vhlktm vjbdtm `lhym `xrym vhstxvytm lhm. ^7 vhkrty `t-ysr`l mjl pny h`dmh `sr ntty lhm v`t-hbyt `sr hqdsty lsmy `slx mjl pny vhyh ysr`l lmsl vlsnynh bkl-hjmym. ^8 vhbyt hzh yhyh jlyvn kl-jbr jlyv ysm vsrq v`mrv jl-mh jsh yhvh kkh l`r& hz`t vlbyt hzh. ^9 v`mrv jl `sr jzbv `t-yhvh `lhyhm `sr hv&y` `t-`btm m`r& m&rym vyxzqv b`lhym `xrym vystxv lhm vyjbdm jl-kn hby` yhvh jlyhm `t kl-hrjh hz`t. ^10 vyhy mq&h jsrym snh `sr-bnh slmh `t-sny hbtym `t-byt yhvh v`t-byt hmlk. ^11 xyrm mlk-&r ns` `t-slmh bj&y `rzym vbj&y brvsym vbzhb lkl- xp&v `z ytn hmlk slmh lxyrm jsrym jyr b`r& hglyl. ^12 vy&` xyrm m&r lr`vt `t-hjrym `sr ntn-lv slmh vl` ysrv bjynyv. ^13 vy`mr mh hjrym h`lh `sr-ntth ly `xy vyqr` lhm `r& kbvl jd hyvm hzh. ^14 vyslx xyrm lmlk m`h vjsrym kkr zhb. ^15 vzh dbr-hm$ `sr-hjlh hmlk slmh lbnvt `t-byt yhvh v`t-bytv v`t-hmlv` v`t xvmt yrvslm v`t-x&r v`t-mgdv v`t-gzr. ^16 prjh mlk-m&rym jlh vylkd `t-gzr vysrph b`s v`t-hknjny hysb bjyr hrg vytnh slxym lbtv `st slmh. ^17 vybn slmh `t-gzr v`t-byt xrn txtvn. ^18 v`t-bjlt v`t-tmr bmdbr b`r&. ^19 v`t kl-jry hm$knvt `sr hyv lslmh v`t jry hrkb v`t jry hprsym v`t xsq slmh `sr xsq lbnvt byrvslm vblbnvn vbkl `r& mmsltv. ^20 kl-hjm hnvtr mn-h`mry hxty hprzy hxvy vhybv$y `sr l`-mbny ysr`l hmh. ^21 bnyhm `sr ntrv `xryhm b`r& `sr l`-yklv bny ysr`l lhxrymm vyjlm slmh lm$-jbd jd hyvm hzh. ^22 vmbny ysr`l l`-ntn slmh jbd ky-hm `nsy hmlxmh vjbdyv vsryv vslsyv vsry rkbv vprsyv. ^23 `lh sry hn&bym `sr jl-hml`kh lslmh xmsym vxms m`vt hrdym bjm hjsym bml`kh. ^24 `k bt-prjh jlth mjyr dvd `l-byth `sr bnh-lh `z bnh `t-hmlv`. ^25 vhjlh slmh sls pjmym bsnh jlvt vslmym jl-hmzbx `sr bnh lyhvh vhq+yr `tv `sr lpny yhvh vslm `t-hbyt. ^26 v`ny jsh hmlk slmh bj&yvn-gbr `sr `t-`lvt jl-spt ym-$vp b`r& `dvm. ^27 vyslx xyrm b`ny `t-jbdyv `nsy `nyvt ydjy hym jm jbdy slmh. ^28 vyb`v `vpyrh vyqxv msm zhb `rbj-m`vt vjsrym kkr vyb`v `l- hmlk slmh. __________________________________________________________________ Chapter 10 ^1 vmlkt-sb` smjt `t-smj slmh lsm yhvh vtb` ln$tv bxydvt. ^2 vtb` yrvslmh bxyl kbd m`d gmlym ns`ym bsmym vzhb rb-m`d v`bn yqrh vtb` `l-slmh vtdbr `lyv `t kl-`sr hyh jm-lbbh. ^3 vygd-lh slmh `t-kl-dbryh l`-hyh dbr njlm mn-hmlk `sr l` hgyd lh. ^4 vtr` mlkt-sb` `t kl-xkmt slmh vhbyt `sr bnh. ^5 vm`kl slxnv vmvsb jbdyv vmjmd msrtv vmlbsyhm vmsqyv vjltv `sr yjlh byt yhvh vl`-hyh bh jvd rvx. ^6 vt`mr `l-hmlk `mt hyh hdbr `sr smjty b`r&y jl-dbryk vjl- xkmtk. ^7 vl`-h`mnty ldbrym jd `sr-b`ty vtr`ynh jyny vhnh l`-hgd-ly hx&y hv$pt xkmh v+vb `l-hsmvjh `sr smjty. ^8 `sry `nsyk `sry jbdyk `lh hjmdym lpnyk tmyd hsmjym `t-xkmtk. ^9 yhy yhvh `lhyk brvk `sr xp& bk lttk jl-k$` ysr`l b`hbt yhvh `t-ysr`l ljlm vysymk lmlk ljsvt msp+ v&dqh. ^10 vttn lmlk m`h vjsrym kkr zhb vbsmym hrbh m`d v`bn yqrh l`-b` kbsm hhv` jvd lrb `sr-ntnh mlkt-sb` lmlk slmh. ^11 vgm `ny xyrm `sr-ns` zhb m`vpyr hby` m`pyr j&y `lmgym hrbh m`d v`bn yqrh. ^12 vyjs hmlk `t-j&y h`lmgym m$jd lbyt-yhvh vlbyt hmlk vknrvt vnblym lsrym l` b`-kn j&y `lmgym vl` nr`h jd hyvm hzh. ^13 vhmlk slmh ntn lmlkt-sb` `t-kl-xp&h `sr s`lh mlbd `sr ntn-lh kyd hmlk slmh vtpn vtlk l`r&h hy` vjbdyh. ^14 vyhy msql hzhb `sr-b` lslmh bsnh `xt ss m`vt ssym vss kkr zhb. ^15 lbd m`nsy htrym vm$xr hrklym vkl-mlky hjrb vpxvt h`r&. ^16 vyjs hmlk slmh m`tym &nh zhb sxv+ ss-m`vt zhb yjlh jl-h&nh h`xt. ^17 vsls-m`vt mgnym zhb sxv+ slst mnym zhb yjlh jl-hmgn h`xt vytnm hmlk byt yjr hlbnvn. ^18 vyjs hmlk k$`-sn gdvl vy&phv zhb mvpz. ^19 ss mjlvt lk$h vr`s-jgl lk$h m`xryv vydt mzh vmzh `l-mqvm hsbt vsnym `ryvt jmdym `&l hydvt. ^20 vsnym jsr `ryym jmdym sm jl-ss hmjlvt mzh vmzh l`-njsh kn lkl-mmlkvt. ^21 vkl kly msqh hmlk slmh zhb vkl kly byt-yjr hlbnvn zhb $gvr `yn k$p l` nxsb bymy slmh lm`vmh. ^22 ky `ny trsys lmlk bym jm `ny xyrm `xt lsls snym tbv` `ny trsys ns`t zhb vk$p snhbym vqpym vtkyym. ^23 vygdl hmlk slmh mkl mlky h`r& ljsr vlxkmh. ^24 vkl-h`r& mbqsym `t-pny slmh lsmj `t-xkmtv `sr-ntn `lhym blbv. ^25 vhmh mb`ym `ys mnxtv kly k$p vkly zhb vslmvt vnsq vbsmym $v$ym vprdym dbr-snh bsnh. ^26 vy`$p slmh rkb vprsym vyhy-lv `lp v`rbj-m`vt rkb vsnym-jsr `lp prsym vynxm bjry hrkb vjm-hmlk byrvslm. ^27 vytn hmlk `t-hk$p byrvslm k`bnym v`t h`rzym ntn ksqmym `sr- bsplh lrb. ^28 vmv&` h$v$ym `sr lslmh mm&rym vmqvh $xry hmlk yqxv mqvh bmxyr. ^29 vtjlh vt&` mrkbh mm&rym bss m`vt k$p v$v$ bxmsym vm`h vkn lkl-mlky hxtym vlmlky `rm bydm y&`v. __________________________________________________________________ Chapter 11 ^1 vhmlk slmh `hb nsym nkryvt rbvt v`t-bt-prjh mv`byvt jmnyvt `dmyt &dnyt xtyt. ^2 mn-hgvym `sr `mr-yhvh `l-bny ysr`l l`-tb`v bhm vhm l`-yb`v bkm `kn y+v `t-lbbkm `xry `lhyhm bhm dbq slmh l`hbh. ^3 vyhy-lv nsym srvt sbj m`vt vplgsym sls m`vt vy+v nsyv `t-lbv. ^4 vyhy ljt zqnt slmh nsyv h+v `t-lbbv `xry `lhym `xrym vl`-hyh lbbv slm jm-yhvh `lhyv klbb dvyd `byv. ^5 vylk slmh `xry jstrt `lhy &dnym v`xry mlkm sq& jmnym. ^6 vyjs slmh hrj bjyny yhvh vl` ml` `xry yhvh kdvd `byv. ^7 `z ybnh slmh bmh lkmvs sq& mv`b bhr `sr jl-pny yrvslm vlmlk sq& bny jmvn. ^8 vkn jsh lkl-nsyv hnkryvt mq+yrvt vmzbxvt l`lhyhn. ^9 vyt`np yhvh bslmh ky-n+h lbbv mjm yhvh `lhy ysr`l hnr`h `lyv pjmym. ^10 v&vh `lyv jl-hdbr hzh lblty-lkt `xry `lhym `xrym vl` smr `t `sr-&vh yhvh. ^11 vy`mr yhvh lslmh yjn `sr hyth-z`t jmk vl` smrt bryty vxqty `sr &vyty jlyk qrj `qrj `t-hmmlkh mjlyk vnttyh ljbdk. ^12 `k-bymyk l` `jsnh lmjn dvd `byk myd bnk `qrjnh. ^13 rq `t-kl-hmmlkh l` `qrj sb+ `xd `tn lbnk lmjn dvd jbdy vlmjn yrvslm `sr bxrty. ^14 vyqm yhvh s+n lslmh `t hdd h`dmy mzrj hmlk hv` b`dvm. ^15 vyhy bhyvt dvd `t-`dvm bjlvt yv`b sr h&b` lqbr `t-hxllym vyk kl-zkr b`dvm. ^16 ky sst xdsym ysb-sm yv`b vkl-ysr`l jd-hkryt kl-zkr b`dvm. ^17 vybrx `dd hv` v`nsym `dmyym mjbdy `byv `tv lbv` m&rym vhdd njr q+n. ^18 vyqmv mmdyn vyb`v p`rn vyqxv `nsym jmm mp`rn vyb`v m&rym `l- prjh mlk-m&rym vytn-lv byt vlxm `mr lv v`r& ntn lv. ^19 vym&` hdd xn bjyny prjh m`d vytn-lv `sh `t-`xvt `stv `xvt txpny$ hgbyrh. ^20 vtld lv `xvt txpny$ `t gnbt bnv vtgmlhv txpn$ btvk byt prjh vyhy gnbt byt prjh btvk bny prjh. ^21 vhdd smj bm&rym ky-skb dvd jm-`btyv vky-mt yv`b sr-h&b` vy`mr hdd `l-prjh slxny v`lk `l-`r&y. ^22 vy`mr lv prjh ky mh-`th x$r jmy vhnk mbqs llkt `l-`r&k vy`mr l` ky slx tslxny. ^23 vyqm `lhym lv s+n `t-rzvn bn-`lydj `sr brx m`t hddjzr mlk- &vbh `dnyv. ^24 vyqb& jlyv `nsym vyhy sr-gdvd bhrg dvd `tm vylkv dmsq vysbv bh vymlkv bdmsq. ^25 vyhy s+n lysr`l kl-ymy slmh v`t-hrjh `sr hdd vyq& bysr`l vymlk jl-`rm. ^26 vyrbjm bn-nb+ `prty mn-h&rdh vsm `mv &rvjh `sh `lmnh jbd lslmh vyrm yd bmlk. ^27 vzh hdbr `sr-hrym yd bmlk slmh bnh `t-hmlv` $gr `t-pr& jyr dvd `byv. ^28 vh`ys yrbjm gbvr xyl vyr` slmh `t-hnjr ky-jsh ml`kh hv` vypqd `tv lkl-$bl byt yv$p. ^29 vyhy bjt hhy` vyrbjm y&` myrvslm vym&` `tv `xyh hsylny hnby` bdrk vhv` mtk$h bslmh xdsh vsnyhm lbdm bsdh. ^30 vytps `xyh bslmh hxdsh `sr jlyv vyqrjh snym jsr qrjym. ^31 vy`mr lyrbjm qx-lk jsrh qrjym ky kh `mr yhvh `lhy ysr`l hnny qrj `t-hmmlkh myd slmh vntty lk `t jsrh hsb+ym. ^32 vhsb+ h`xd yhyh-lv lmjn jbdy dvd vlmjn yrvslm hjyr `sr bxrty bh mkl sb+y ysr`l. ^33 yjn `sr jzbvny vystxvv ljstrt `lhy &dnyn lkmvs `lhy mv`b vlmlkm `lhy bny-jmvn vl`-hlkv bdrky ljsvt hysr bjyny vxqty vmsp+y kdvd `byv. ^34 vl`-`qx `t-kl-hmmlkh mydv ky nsy` `stnv kl ymy xyyv lmjn dvd jbdy `sr bxrty `tv `sr smr m&vty vxqty. ^35 vlqxty hmlvkh myd bnv vnttyh lk `t jsrt hsb+ym. ^36 vlbnv `tn sb+-`xd lmjn hyvt-nyr ldvyd-jbdy kl-hymym lpny byrvslm hjyr `sr bxrty ly lsvm smy sm. ^37 v`tk `qx vmlkt bkl `sr-t`vh npsk vhyyt mlk jl-ysr`l. ^38 vhyh `m-tsmj `t-kl-`sr `&vk vhlkt bdrky vjsyt hysr bjyny lsmvr xqvty vm&vty k`sr jsh dvd jbdy vhyyty jmk vbnyty lk byt- n`mn k`sr bnyty ldvd vntty lk `t-ysr`l. ^39 v`jnh `t-zrj dvd lmjn z`t `k l` kl-hymym. ^40 vybqs slmh lhmyt `t-yrbjm vyqm yrbjm vybrx m&rym `l-sysq mlk- m&rym vyhy bm&rym jd-mvt slmh. ^41 vytr dbry slmh vkl-`sr jsh vxkmtv hlv`-hm ktbym jl-$pr dbry slmh. ^42 vhymym `sr mlk slmh byrvslm jl-kl-ysr`l `rbjym snh. ^43 vyskb slmh jm-`btyv vyqbr bjyr dvd `byv vymlk rxbjm bnv txtyv. __________________________________________________________________ Chapter 12 ^1 vylk rxbjm skm ky skm b` kl-ysr`l lhmlyk `tv. ^2 vyhy ksmj yrbjm bn-nb+ vhv` jvdnv bm&rym `sr brx mpny hmlk slmh vysb yrbjm bm&rym. ^3 vyslxv vyqr`v-lv vyb`v yrbjm vkl-qhl ysr`l vydbrv `l-rxbjm l`mr. ^4 `byk hqsh `t-jlnv v`th jth hql mjbdt `byk hqsh vmjlv hkbd `sr- ntn jlynv vnjbdk. ^5 vy`mr `lyhm lkv jd slsh ymym vsvbv `ly vylkv hjm. ^6 vyvj& hmlk rxbjm `t-hzqnym `sr-hyv jmdym `t-pny slmh `byv bhytv xy l`mr `yk `tm nvj&ym lhsyb `t-hjm-hzh dbr. ^7 vydbr `lyv l`mr `m-hyvm thyh-jbd ljm hzh vjbdtm vjnytm vdbrt `lyhm dbrym +vbym vhyv lk jbdym kl-hymym. ^8 vyjzb `t-j&t hzqnym `sr yj&hv vyvj& `t-hyldym `sr gdlv `tv `sr hjmdym lpnyv. ^9 vy`mr `lyhm mh `tm nvj&ym vnsyb dbr `t-hjm hzh `sr dbrv `ly l`mr hql mn-hjl `sr-ntn `byk jlynv. ^10 vydbrv `lyv hyldym `sr gdlv `tv l`mr kh-t`mr ljm hzh `sr dbrv `lyk l`mr `byk hkbyd `t-jlnv v`th hql mjlynv kh tdbr `lyhm q+ny jbh mmtny `by. ^11 vjth `by hjmy$ jlykm jl kbd v`ny `v$yp jl-jlkm `by y$r `tkm bsv+ym v`ny `y$r `tkm bjqrbym. ^12 vybv yrbjm vkl-hjm `l-rxbjm byvm hslysy k`sr dbr hmlk l`mr svbv `ly byvm hslysy. ^13 vyjn hmlk `t-hjm qsh vyjzb `t-j&t hzqnym `sr yj&hv. ^14 vydbr `lyhm kj&t hyldym l`mr `by hkbyd `t-jlkm v`ny `$yp jl- jlkm `by y$r `tkm bsv+ym v`ny `y$r `tkm bjqrbym. ^15 vl`-smj hmlk `l-hjm ky-hyth $bh mjm yhvh lmjn hqym `t-dbrv `sr dbr yhvh byd `xyh hsylny `l-yrbjm bn-nb+. ^16 vyr` kl-ysr`l ky l`-smj hmlk `lyhm vysbv hjm `t-hmlk dbr l`mr mh-lnv xlq bdvd vl`-nxlh bbn-ysy l`hlyk ysr`l jth r`h bytk dvd vylk ysr`l l`hlyv. ^17 vbny ysr`l hysbym bjry yhvdh vymlk jlyhm rxbjm. ^18 vyslx hmlk rxbjm `t-`drm `sr jl-hm$ vyrgmv kl-ysr`l bv `bn vymt vhmlk rxbjm ht`m& ljlvt bmrkbh lnv$ yrvslm. ^19 vypsjv ysr`l bbyt dvd jd hyvm hzh. ^20 vyhy ksmj kl-ysr`l ky-sb yrbjm vyslxv vyqr`v `tv `l-hjdh vymlykv `tv jl-kl-ysr`l l` hyh `xry byt-dvd zvlty sb+-yhvdh lbdv. ^21 vyb`v rxbjm yrvslm vyqhl `t-kl-byt yhvdh v`t-sb+ bnymn m`h vsmnym `lp bxvr jsh mlxmh lhlxm jm-byt ysr`l lhsyb `t-hmlvkh lrxbjm bn-slmh. ^22 vyhy dbr h`lhym `l-smjyh `ys-h`lhym l`mr. ^23 `mr `l-rxbjm bn-slmh mlk yhvdh v`l-kl-byt yhvdh vbnymyn vytr hjm l`mr. ^24 kh `mr yhvh l`-tjlv vl`-tlxmvn jm-`xykm bny-ysr`l svbv `ys lbytv ky m`ty nhyh hdbr hzh vysmjv `t-dbr yhvh vysbv llkt kdbr yhvh. ^25 vybn yrbjm `t-skm bhr `prym vysb bh vy&` msm vybn `t-pnv`l. ^26 vy`mr yrbjm blbv jth tsvb hmmlkh lbyt dvd. ^27 `m-yjlh hjm hzh ljsvt zbxym bbyt-yhvh byrvslm vsb lb hjm hzh `l-`dnyhm `l-rxbjm mlk yhvdh vhrgny vsbv `l-rxbjm mlk-yhvdh. ^28 vyvj& hmlk vyjs sny jgly zhb vy`mr `lhm rb-lkm mjlvt yrvslm hnh `lhyk ysr`l `sr hjlvk m`r& m&rym. ^29 vysm `t-h`xd bbyt-`l v`t-h`xd ntn bdn. ^30 vyhy hdbr hzh lx+`t vylkv hjm lpny h`xd jd-dn. ^31 vyjs `t-byt bmvt vyjs khnym mq&vt hjm `sr l`-hyv mbny lvy. ^32 vyjs yrbjm xg bxds hsmyny bxmsh-jsr yvm lxds kxg `sr byhvdh vyjl jl-hmzbx kn jsh bbyt-`l lzbx ljglym `sr-jsh vhjmyd bbyt `l `t-khny hbmvt `sr jsh. ^33 vyjl jl-hmzbx `sr-jsh bbyt-`l bxmsh jsr yvm bxds hsmyny bxds `sr-bd` mlbd vyjs xg lbny ysr`l vyjl jl-hmzbx lhq+yr. __________________________________________________________________ Chapter 13 ^1 vhnh `ys `lhym b` myhvdh bdbr yhvh `l-byt-`l vyrbjm jmd jl- hmzbx lhq+yr. ^2 vyqr` jl-hmzbx bdbr yhvh vy`mr mzbx mzbx kh `mr yhvh hnh-bn nvld lbyt-dvd y`syhv smv vzbx jlyk `t-khny hbmvt hmq+rym jlyk vj&mvt `dm ysrpv jlyk. ^3 vntn byvm hhv` mvpt l`mr zh hmvpt `sr dbr yhvh hnh hmzbx nqrj vnspk hdsn `sr-jlyv. ^4 vyhy ksmj hmlk `t-dbr `ys-h`lhym `sr qr` jl-hmzbx bbyt-`l vyslx yrbjm `t-ydv mjl hmzbx l`mr tpshv vtybs ydv `sr slx jlyv vl` ykl lhsybh `lyv. ^5 vhmzbx nqrj vyspk hdsn mn-hmzbx kmvpt `sr ntn `ys h`lhym bdbr yhvh. ^6 vyjn hmlk vy`mr `l-`ys h`lhym xl-n` `t-pny yhvh `lhyk vhtpll bjdy vtsb ydy `ly vyxl `ys-h`lhym `t-pny yhvh vtsb yd-hmlk `lyv vthy kbr`snh. ^7 vydbr hmlk `l-`ys h`lhym b`h-`ty hbyth v$jdh v`tnh lk mtt. ^8 vy`mr `ys-h`lhym `l-hmlk `m-ttn-ly `t-x&y bytk l` `b` jmk vl`- `kl lxm vl` `sth-mym bmqvm hzh. ^9 ky-kn &vh `ty bdbr yhvh l`mr l`-t`kl lxm vl` tsth-mym vl` tsvb bdrk `sr hlkt. ^10 vylk bdrk `xr vl`-sb bdrk `sr b` bh `l-byt-`l. ^11 vnby` `xd zqn ysb bbyt-`l vybv` bnv vy$pr-lv `t-kl-hmjsh `sr- jsh `ys-h`lhym hyvm bbyt-`l `t-hdbrym `sr dbr `l-hmlk vy$prvm l`byhm. ^12 vydbr `lhm `byhm `y-zh hdrk hlk vyr`v bnyv `t-hdrk `sr hlk `ys h`lhym `sr-b` myhvdh. ^13 vy`mr `l-bnyv xbsv-ly hxmvr vyxbsv-lv hxmvr vyrkb jlyv. ^14 vylk `xry `ys h`lhym vym&`hv ysb txt h`lh vy`mr `lyv h`th `ys-h`lhym `sr-b`t myhvdh vy`mr `ny. ^15 vy`mr `lyv lk `ty hbyth v`kl lxm. ^16 vy`mr l` `vkl lsvb `tk vlbv` `tk vl`-`kl lxm vl`-`sth `tk mym bmqvm hzh. ^17 ky-dbr `ly bdbr yhvh l`-t`kl lxm vl`-tsth sm mym l`-tsvb llkt bdrk `sr-hlkt bh. ^18 vy`mr lv gm-`ny nby` kmvk vml`k dbr `ly bdbr yhvh l`mr hsbhv `tk `l-bytk vy`kl lxm vyst mym kxs lv. ^19 vysb `tv vy`kl lxm bbytv vyst mym. ^20 vyhy hm ysbym `l-hslxn vyhy dbr-yhvh `l-hnby` `sr hsybv. ^21 vyqr` `l-`ys h`lhym `sr-b` myhvdh l`mr kh `mr yhvh yjn ky mryt py yhvh vl` smrt `t-hm&vh `sr &vk yhvh `lhyk. ^22 vtsb vt`kl lxm vtst mym bmqvm `sr dbr `lyk `l-t`kl lxm v`l- tst mym l`-tbv` nbltk `l-qbr `btyk. ^23 vyhy `xry `klv lxm v`xry stvtv vyxbs-lv hxmvr lnby` `sr hsybv. ^24 vylk vym&`hv `ryh bdrk vymythv vthy nbltv mslkt bdrk vhxmvr jmd `&lh vh`ryh jmd `&l hnblh. ^25 vhnh `nsym jbrym vyr`v `t-hnblh mslkt bdrk v`t-h`ryh jmd `&l hnblh vyb`v vydbrv bjyr `sr hnby` hzqn ysb bh. ^26 vysmj hnby` `sr hsybv mn-hdrk vy`mr `ys h`lhym hv` `sr mrh `t-py yhvh vytnhv yhvh l`ryh vysbrhv vymthv kdbr yhvh `sr dbr- lv. ^27 vydbr `l-bnyv l`mr xbsv-ly `t-hxmvr vyxbsv. ^28 vylk vym&` `t-nbltv mslkt bdrk vxmvr vh`ryh jmdym `&l hnblh l`-`kl h`ryh `t-hnblh vl` sbr `t-hxmvr. ^29 vys` hnby` `t-nblt `ys-h`lhym vynxhv `l-hxmvr vysybhv vyb` `l-jyr hnby` hzqn l$pd vlqbrv. ^30 vynx `t-nbltv bqbrv vy$pdv jlyv hvy `xy. ^31 vyhy `xry qbrv `tv vy`mr `l-bnyv l`mr bmvty vqbrtm `ty bqbr `sr `ys h`lhym qbvr bv `&l j&mtyv hnyxv `t-j&mty. ^32 ky hyh yhyh hdbr `sr qr` bdbr yhvh jl-hmzbx `sr bbyt-`l vjl kl-bty hbmvt `sr bjry smrvn. ^33 `xr hdbr hzh l`-sb yrbjm mdrkv hrjh vysb vyjs mq&vt hjm khny bmvt hxp& yml` `t-ydv vyhy khny bmvt. ^34 vyhy bdbr hzh lx+`t byt yrbjm vlhkxyd vlhsmyd mjl pny h`dmh. __________________________________________________________________ Chapter 14 ^1 bjt hhy` xlh `byh bn-yrbjm. ^2 vy`mr yrbjm l`stv qvmy n` vhstnyt vl` ydjv ky-`ty `st yrbjm vhlkt slh hnh-sm `xyh hnby` hv`-dbr jly lmlk jl-hjm hzh. ^3 vlqxt bydk jsrh lxm vnqdym vbqbq dbs vb`t `lyv hv` ygyd lk mh- yhyh lnjr. ^4 vtjs kn `st yrbjm vtqm vtlk slh vtb` byt `xyh v`xyhv l`-ykl lr`vt ky qmv jynyv msybv. ^5 vyhvh `mr `l-`xyhv hnh `st yrbjm b`h ldrs dbr mjmk `l-bnh ky- xlh hv` kzh vkzh tdbr `lyh vyhy kb`h vhy` mtnkrh. ^6 vyhy ksmj `xyhv `t-qvl rglyh b`h bptx vy`mr b`y `st yrbjm lmh zh `t mtnkrh v`nky slvx `lyk qsh. ^7 lky `mry lyrbjm kh-`mr yhvh `lhy ysr`l yjn `sr hrymtyk mtvk hjm v`tnk ngyd jl jmy ysr`l. ^8 v`qrj `t-hmmlkh mbyt dvd v`tnh lk vl`-hyyt kjbdy dvd `sr smr m&vty v`sr-hlk `xry bkl-lbbv ljsvt rq hysr bjyny. ^9 vtrj ljsvt mkl `sr-hyv lpnyk vtlk vtjsh-lk `lhym `xrym vm$kvt lhkjy$ny v`ty hslkt `xry gvk. ^10 lkn hnny mby` rjh `l-byt yrbjm vhkrty lyrbjm mstyn bqyr j&vr vjzvb bysr`l vbjrty `xry byt-yrbjm k`sr ybjr hgll jd-tmv. ^11 hmt lyrbjm bjyr y`klv hklbym vhmt bsdh y`klv jvp hsmym ky yhvh dbr. ^12 v`t qvmy lky lbytk bb`h rglyk hjyrh vmt hyld. ^13 v$pdv-lv kl-ysr`l vqbrv `tv ky-zh lbdv yb` lyrbjm `l-qbr yjn nm&`-bv dbr +vb `l-yhvh `lhy ysr`l bbyt yrbjm. ^14 vhqym yhvh lv mlk jl-ysr`l `sr ykryt `t-byt yrbjm zh hyvm vmh gm-jth. ^15 vhkh yhvh `t-ysr`l k`sr ynvd hqnh bmym vnts `t-ysr`l mjl h`dmh h+vbh hz`t `sr ntn l`bvtyhm vzrm mjbr lnhr yjn `sr jsv `t- `sryhm mkjy$ym `t-yhvh. ^16 vytn `t-ysr`l bgll x+`vt yrbjm `sr x+` v`sr hx+y` `t-ysr`l. ^17 vtqm `st yrbjm vtlk vtb` tr&th hy` b`h b$p-hbyt vhnjr mt. ^18 vyqbrv `tv vy$pdv-lv kl-ysr`l kdbr yhvh `sr dbr byd-jbdv `xyhv hnby`. ^19 vytr dbry yrbjm `sr nlxm v`sr mlk hnm ktvbym jl-$pr dbry hymym lmlky ysr`l. ^20 vhymym `sr mlk yrbjm jsrym vstym snh vyskb jm-`btyv vymlk ndb bnv txtyv. ^21 vrxbjm bn-slmh mlk byhvdh bn-`rbjym v`xt snh rxbjm bmlkv vsbj jsrh snh mlk byrvslm hjyr `sr-bxr yhvh lsvm `t-smv sm mkl sb+y ysr`l vsm `mv njmh hjmnyt. ^22 vyjs yhvdh hrj bjyny yhvh vyqn`v `tv mkl `sr jsv `btm bx+`tm `sr x+`v. ^23 vybnv gm-hmh lhm bmvt vm&bvt v`srym jl kl-gbjh gbhh vtxt kl- j& rjnn. ^24 vgm-qds hyh b`r& jsv kkl htvjbt hgvym `sr hvrys yhvh mpny bny ysr`l. ^25 vyhy bsnh hxmysyt lmlk rxbjm jlh svsq mlk-m&rym jl-yrvslm. ^26 vyqx `t-`&rvt byt-yhvh v`t-`v&rvt byt hmlk v`t-hkl lqx vyqx `t-kl-mgny hzhb `sr jsh slmh. ^27 vyjs hmlk rxbjm txtm mgny nxst vhpqyd jl-yd sry hr&ym hsmrym ptx byt hmlk. ^28 vyhy mdy-b` hmlk byt yhvh ys`vm hr&ym vhsybvm `l-t` hr&ym. ^29 vytr dbry rxbjm vkl-`sr jsh hl`-hmh ktvbym jl-$pr dbry hymym lmlky yhvdh. ^30 vmlxmh hyth byn-rxbjm vbyn yrbjm kl-hymym. ^31 vyskb rxbjm jm-`btyv vyqbr jm-`btyv bjyr dvd vsm `mv njmh hjmnyt vymlk `bym bnv txtyv. __________________________________________________________________ Chapter 15 ^1 vbsnt smnh jsrh lmlk yrbjm bn-nb+ mlk `bym jl-yhvdh. ^2 sls snym mlk byrvslm vsm `mv mjkh bt-`byslvm. ^3 vylk bkl-x+`vt `byv `sr-jsh lpnyv vl`-hyh lbbv slm jm-yhvh `lhyv klbb dvd `byv. ^4 ky lmjn dvd ntn yhvh `lhyv lv nyr byrvslm lhqym `t-bnv `xryv vlhjmyd `t-yrvslm. ^5 `sr jsh dvd `t-hysr bjyny yhvh vl`-$r mkl `sr-&vhv kl ymy xyyv rq bdbr `vryh hxty. ^6 vmlxmh hyth byn-rxbjm vbyn yrbjm kl-ymy xyyv. ^7 vytr dbry `bym vkl-`sr jsh hlv`-hm ktvbym jl-$pr dbry hymym lmlky yhvdh vmlxmh hyth byn `bym vbyn yrbjm. ^8 vyskb `bym jm-`btyv vyqbrv `tv bjyr dvd vymlk `$` bnv txtyv. ^9 vbsnt jsrym lyrbjm mlk ysr`l mlk `$` mlk yhvdh. ^10 v`rbjym v`xt snh mlk byrvslm vsm `mv mjkh bt-`byslvm. ^11 vyjs `$` hysr bjyny yhvh kdvd `byv. ^12 vyjbr hqdsym mn-h`r& vy$r `t-kl-hgllym `sr jsv `btyv. ^13 vgm `t-mjkh `mv vy$rh mgbyrh `sr-jsth mpl&t l`srh vykrt `$` `t-mpl&th vysrp bnxl qdrvn. ^14 vhbmvt l`-$rv rq lbb-`$` hyh slm jm-yhvh kl-ymyv. ^15 vyb` `t-qdsy `byv vqdsv byt yhvh k$p vzhb vklym. ^16 vmlxmh hyth byn `$` vbyn bjs` mlk-ysr`l kl-ymyhm. ^17 vyjl bjs` mlk-ysr`l jl-yhvdh vybn `t-hrmh lblty tt y&` vb` l`$` mlk yhvdh. ^18 vyqx `$` `t-kl-hk$p vhzhb hnvtrym b`v&rvt byt-yhvh v`t- `v&rvt byt mlk vytnm byd-jbdyv vyslxm hmlk `$` `l-bn-hdd bn- +brmn bn-xzyvn mlk `rm hysb bdmsq l`mr. ^19 bryt byny vbynk byn `by vbyn `byk hnh slxty lk sxd k$p vzhb lk hprh `t-brytk `t-bjs` mlk-ysr`l vyjlh mjly. ^20 vysmj bn-hdd `l-hmlk `$` vyslx `t-sry hxylym `sr-lv jl-jry ysr`l vyk `t-jyvn v`t-dn v`t `bl byt-mjkh v`t kl-knrvt jl kl- `r& nptly. ^21 vyhy ksmj bjs` vyxdl mbnvt `t-hrmh vysb btr&h. ^22 vhmlk `$` hsmyj `t-kl-yhvdh `yn nqy vys`v `t-`bny hrmh v`t- j&yh `sr bnh bjs` vybn bm hmlk `$` `t-gbj bnymn v`t-hm&ph. ^23 vytr kl-dbry-`$` vkl-gbvrtv vkl-`sr jsh vhjrym `sr bnh hl`- hmh ktvbym jl-$pr dbry hymym lmlky yhvdh rq ljt zqntv xlh `t- rglyv. ^24 vyskb `$` jm-`btyv vyqbr jm-`btyv bjyr dvd `byv vymlk yhvsp+ bnv txtyv. ^25 vndb bn-yrbjm mlk jl-ysr`l bsnt stym l`$` mlk yhvdh vymlk jl- ysr`l sntym. ^26 vyjs hrj bjyny yhvh vylk bdrk `byv vbx+`tv `sr hx+y` `t- ysr`l. ^27 vyqsr jlyv bjs` bn-`xyh lbyt ysskr vykhv bjs` bgbtvn `sr lplstym vndb vkl-ysr`l &rym jl-gbtvn. ^28 vymthv bjs` bsnt sls l`$` mlk yhvdh vymlk txtyv. ^29 vyhy kmlkv hkh `t-kl-byt yrbjm l`-hs`yr kl-nsmh lyrbjm jd- hsmdv kdbr yhvh `sr dbr byd-jbdv `xyh hsylny. ^30 jl-x+`vt yrbjm `sr x+` v`sr hx+y` `t-ysr`l bkj$v `sr hkjy$ `t-yhvh `lhy ysr`l. ^31 vytr dbry ndb vkl-`sr jsh hl`-hm ktvbym jl-$pr dbry hymym lmlky ysr`l. ^32 vmlxmh hyth byn `$` vbyn bjs` mlk-ysr`l kl-ymyhm. ^33 bsnt sls l`$` mlk yhvdh mlk bjs` bn-`xyh jl-kl-ysr`l btr&h jsrym v`rbj snh. ^34 vyjs hrj bjyny yhvh vylk bdrk yrbjm vbx+`tv `sr hx+y` `t- ysr`l. __________________________________________________________________ Chapter 16 ^1 vyhy dbr-yhvh `l-yhv` bn-xnny jl-bjs` l`mr. ^2 yjn `sr hrymtyk mn-hjpr v`tnk ngyd jl jmy ysr`l vtlk bdrk yrbjm vtx+` `t-jmy ysr`l lhkjy$ny bx+`tm. ^3 hnny mbjyr `xry bjs` v`xry bytv vntty `t-bytk kbyt yrbjm bn- nb+. ^4 hmt lbjs` bjyr y`klv hklbym vhmt lv bsdh y`klv jvp hsmym. ^5 vytr dbry bjs` v`sr jsh vgbvrtv hl`-hm ktvbym jl-$pr dbry hymym lmlky ysr`l. ^6 vyskb bjs` jm-`btyv vyqbr btr&h vymlk `lh bnv txtyv. ^7 vgm byd-yhv` bn-xnny hnby` dbr-yhvh hyh `l-bjs` v`l-bytv vjl kl-hrjh `sr-jsh bjyny yhvh lhkjy$v bmjsh ydyv lhyvt kbyt yrbjm vjl `sr-hkh `tv. ^8 bsnt jsrym vss snh l`$` mlk yhvdh mlk `lh bn-bjs` jl-ysr`l btr&h sntym. ^9 vyqsr jlyv jbdv zmry sr mx&yt hrkb vhv` btr&h sth skvr byt `r&` `sr jl-hbyt btr&h. ^10 vyb` zmry vykhv vymythv bsnt jsrym vsbj l`$` mlk yhvdh vymlk txtyv. ^11 vyhy bmlkv ksbtv jl-k$`v hkh `t-kl-byt bjs` l`-hs`yr lv mstyn bqyr vg`lyv vrjhv. ^12 vysmd zmry `t kl-byt bjs` kdbr yhvh `sr dbr `l-bjs` byd yhv` hnby`. ^13 `l kl-x+`vt bjs` vx+`vt `lh bnv `sr x+`v v`sr hx+y`v `t- ysr`l lhkjy$ `t-yhvh `lhy ysr`l bhblyhm. ^14 vytr dbry `lh vkl-`sr jsh hlv`-hm ktvbym jl-$pr dbry hymym lmlky ysr`l. ^15 bsnt jsrym vsbj snh l`$` mlk yhvdh mlk zmry sbjt ymym btr&h vhjm xnym jl-gbtvn `sr lplstym. ^16 vysmj hjm hxnym l`mr qsr zmry vgm hkh `t-hmlk vymlkv kl- ysr`l `t-jmry sr-&b` jl-ysr`l byvm hhv` bmxnh. ^17 vyjlh jmry vkl-ysr`l jmv mgbtvn vy&rv jl-tr&h. ^18 vyhy kr`vt zmry ky-nlkdh hjyr vyb` `l-`rmvn byt-hmlk vysrp jlyv `t-byt-mlk b`s vymt. ^19 jl-x+`tv `sr x+` ljsvt hrj bjyny yhvh llkt bdrk yrbjm vbx+`tv `sr jsh lhx+y` `t-ysr`l. ^20 vytr dbry zmry vqsrv `sr qsr hl`-hm ktvbym jl-$pr dbry hymym lmlky ysr`l. ^21 `z yxlq hjm ysr`l lx&y x&y hjm hyh `xry tbny bn-gynt lhmlykv vhx&y `xry jmry. ^22 vyxzq hjm `sr `xry jmry `t-hjm `sr `xry tbny bn-gynt vymt tbny vymlk jmry. ^23 bsnt slsym v`xt snh l`$` mlk yhvdh mlk jmry jl-ysr`l stym jsrh snh btr&h mlk ss-snym. ^24 vyqn `t-hhr smrvn m`t smr bkkrym k$p vybn `t-hhr vyqr` `t-sm hjyr `sr bnh jl sm-smr `dny hhr smrvn. ^25 vyjsh jmry hrj bjyny yhvh vyrj mkl `sr lpnyv. ^26 vylk bkl-drk yrbjm bn-nb+ vbx+`tyv `sr hx+y` `t-ysr`l lhkjy$ `t-yhvh `lhy ysr`l bhblyhm. ^27 vytr dbry jmry `sr jsh vgbvrtv `sr jsh hl`-hm ktvbym jl-$pr dbry hymym lmlky ysr`l. ^28 vyskb jmry jm-`btyv vyqbr bsmrvn vymlk `x`b bnv txtyv. ^29 v`x`b bn-jmry mlk jl-ysr`l bsnt slsym vsmnh snh l`$` mlk yhvdh vymlk `x`b bn-jmry jl-ysr`l bsmrvn jsrym vstym snh. ^30 vyjs `x`b bn-jmry hrj bjyny yhvh mkl `sr lpnyv. ^31 vyhy hnql lktv bx+`vt yrbjm bn-nb+ vyqx `sh `t-`yzbl bt- `tbjl mlk &ydnym vylk vyjbd `t-hbjl vystxv lv. ^32 vyqm mzbx lbjl byt hbjl `sr bnh bsmrvn. ^33 vyjs `x`b `t-h`srh vyv$p `x`b ljsvt lhkjy$ `t-yhvh `lhy ysr`l mkl mlky ysr`l `sr hyv lpnyv. ^34 bymyv bnh xy`l byt h`ly `t-yryxh b`byrm bkrv y$dh vbsgyb &jyrv h&yb dltyh kdbr yhvh `sr dbr byd yhvsj bn-nvn. __________________________________________________________________ Chapter 17 ^1 vy`mr `lyhv htsby mtsby gljd `l-`x`b xy-yhvh `lhy ysr`l `sr jmdty lpnyv `m-yhyh hsnym h`lh +l vm+r ky `m-lpy dbry. ^2 vyhy dbr-yhvh `lyv l`mr. ^3 lk mzh vpnyt lk qdmh vn$trt bnxl kryt `sr jl-pny hyrdn. ^4 vhyh mhnxl tsth v`t-hjrbym &vyty lklklk sm. ^5 vylk vyjs kdbr yhvh vylk vysb bnxl kryt `sr jl-pny hyrdn. ^6 vhjrbym mby`ym lv lxm vbsr bbqr vlxm vbsr bjrb vmn-hnxl ysth. ^7 vyhy mq& ymym vyybs hnxl ky l`-hyh gsm b`r&. ^8 vyhy dbr-yhvh `lyv l`mr. ^9 qvm lk &rpth `sr l&ydvn vysbt sm hnh &vyty sm `sh `lmnh lklklk. ^10 vyqm vylk &rpth vyb` `l-ptx hjyr vhnh-sm `sh `lmnh mqsst j&ym vyqr` `lyh vy`mr qxy-n` ly mj+-mym bkly v`sth. ^11 vtlk lqxt vyqr` `lyh vy`mr lqxy-n` ly pt-lxm bydk. ^12 vt`mr xy-yhvh `lhyk `m-ys-ly mjvg ky `m-ml` kp-qmx bkd vmj+- smn b&pxt vhnny mqsst snym j&ym vb`ty vjsytyhv ly vlbny v`klnhv vmtnv. ^13 vy`mr `lyh `lyhv `l-tyr`y b`y jsy kdbrk `k jsy-ly msm jgh q+nh br`snh vhv&`t ly vlk vlbnk tjsy b`xrnh. ^14 ky kh `mr yhvh `lhy ysr`l kd hqmx l` tklh v&pxt hsmn l` tx$r jd yvm ttn-yhvh gsm jl-pny h`dmh. ^15 vtlk vtjsh kdbr `lyhv vt`kl hv`-vhy` vbyth ymym. ^16 kd hqmx l` klth v&pxt hsmn l` x$r kdbr yhvh `sr dbr byd `lyhv. ^17 vyhy `xr hdbrym h`lh xlh bn-h`sh bjlt hbyt vyhy xlyv xzq m`d jd `sr l`-nvtrh-bv nsmh. ^18 vt`mr `l-`lyhv mh-ly vlk `ys h`lhym b`t `ly lhzkyr `t-jvny vlhmyt `t-bny. ^19 vy`mr `lyh tny-ly `t-bnk vyqxhv mxyqh vyjlhv `l-hjlyh `sr- hv` ysb sm vyskbhv jl-m+tv. ^20 vyqr` `l-yhvh vy`mr yhvh `lhy hgm jl-h`lmnh `sr-`ny mtgvrr jmh hrjvt lhmyt `t-bnh. ^21 vytmdd jl-hyld sls pjmym vyqr` `l-yhvh vy`mr yhvh `lhy tsb n` nps-hyld hzh jl-qrbv. ^22 vysmj yhvh bqvl `lyhv vtsb nps-hyld jl-qrbv vyxy. ^23 vyqx `lyhv `t-hyld vyrdhv mn-hjlyh hbyth vytnhv l`mv vy`mr `lyhv r`y xy bnk. ^24 vt`mr h`sh `l-`lyhv jth zh ydjty ky `ys `lhym `th vdbr-yhvh bpyk `mt. __________________________________________________________________ Chapter 18 ^1 vyhy ymym rbym vdbr-yhvh hyh `l-`lyhv bsnh hslysyt l`mr lk hr`h `l-`x`b v`tnh m+r jl-pny h`dmh. ^2 vylk `lyhv lhr`vt `l-`x`b vhrjb xzq bsmrvn. ^3 vyqr` `x`b `l-jbdyhv `sr jl-hbyt vjbdyhv hyh yr` `t-yhvh m`d. ^4 vyhy bhkryt `yzbl `t nby`y yhvh vyqx jbdyhv m`h nb`ym vyxby`m xmsym `ys bmjrh vklklm lxm vmym. ^5 vy`mr `x`b `l-jbdyhv lk b`r& `l-kl-mjyny hmym v`l kl-hnxlym `vly nm&` x&yr vnxyh $v$ vprd vlv` nkryt mhbhmh. ^6 vyxlqv lhm `t-h`r& ljbr-bh `x`b hlk bdrk `xd lbdv vjbdyhv hlk bdrk-`xd lbdv. ^7 vyhy jbdyhv bdrk vhnh `lyhv lqr`tv vykrhv vypl jl-pnyv vy`mr h`th zh `dny `lyhv. ^8 vy`mr lv `ny lk `mr l`dnyk hnh `lyhv. ^9 vy`mr mh x+`ty ky-`th ntn `t-jbdk byd-`x`b lhmytny. ^10 xy yhvh `lhyk `m-ys-gvy vmmlkh `sr l`-slx `dny sm lbqsk v`mrv `yn vhsbyj `t-hmmlkh v`t-hgvy ky l` ym&`kh. ^11 vjth `th `mr lk `mr l`dnyk hnh `lyhv. ^12 vhyh `ny `lk m`tk vrvx yhvh ys`k jl `sr l`-`dj vb`ty lhgyd l`x`b vl` ym&`k vhrgny vjbdk yr` `t-yhvh mnjry. ^13 hl`-hgd l`dny `t `sr-jsyty bhrg `yzbl `t nby`y yhvh v`xb` mnby`y yhvh m`h `ys xmsym xmsym `ys bmjrh v`klklm lxm vmym. ^14 vjth `th `mr lk `mr l`dnyk hnh `lyhv vhrgny. ^15 vy`mr `lyhv xy yhvh &b`vt `sr jmdty lpnyv ky hyvm `r`h `lyv. ^16 vylk jbdyhv lqr`t `x`b vygd-lv vylk `x`b lqr`t `lyhv. ^17 vyhy kr`vt `x`b `t-`lyhv vy`mr `x`b `lyv h`th zh jkr ysr`l. ^18 vy`mr l` jkrty `t-ysr`l ky `m-`th vbyt `byk bjzbkm `t-m&vt yhvh vtlk `xry hbjlym. ^19 vjth slx qb& `ly `t-kl-ysr`l `l-hr hkrml v`t-nby`y hbjl `rbj m`vt vxmsym vnby`y h`srh `rbj m`vt `kly slxn `yzbl. ^20 vyslx `x`b bkl-bny ysr`l vyqb& `t-hnby`ym `l-hr hkrml. ^21 vygs `lyhv `l-kl-hjm vy`mr jd-mty `tm p$xym jl-sty h$jpym `m- yhvh h`lhym lkv `xryv v`m-hbjl lkv `xryv vl`-jnv hjm `tv dbr. ^22 vy`mr `lyhv `l-hjm `ny nvtrty nby` lyhvh lbdy vnby`y hbjl `rbj-m`vt vxmsym `ys. ^23 vytnv-lnv snym prym vybxrv lhm hpr h`xd vyntxhv vysymv jl- hj&ym v`s l` ysymv v`ny `jsh `t-hpr h`xd vntty jl-hj&ym v`s l` `sym. ^24 vqr`tm bsm `lhykm v`ny `qr` bsm-yhvh vhyh h`lhym `sr-yjnh b`s hv` h`lhym vyjn kl-hjm vy`mrv +vb hdbr. ^25 vy`mr `lyhv lnby`y hbjl bxrv lkm hpr h`xd vjsv r`snh ky `tm hrbym vqr`v bsm `lhykm v`s l` tsymv. ^26 vyqxv `t-hpr `sr-ntn lhm vyjsv vyqr`v bsm-hbjl mhbqr vjd- h&hrym l`mr hbjl jnnv v`yn qvl v`yn jnh vyp$xv jl-hmzbx `sr jsh. ^27 vyhy b&hrym vyhtl bhm `lyhv vy`mr qr`v bqvl-gdvl ky-`lhym hv` ky syx vky-syg lv vky-drk lv `vly ysn hv` vyq&. ^28 vyqr`v bqvl gdvl vytgddv kmsp+m bxrbvt vbrmxym jd-spk-dm jlyhm. ^29 vyhy kjbr h&hrym vytnb`v jd ljlvt hmnxh v`yn-qvl v`yn-jnh v`yn qsb. ^30 vy`mr `lyhv lkl-hjm gsv `ly vygsv kl-hjm `lyv vyrp` `t-mzbx yhvh hhrv$. ^31 vyqx `lyhv stym jsrh `bnym km$pr sb+y bny-yjqb `sr hyh dbr- yhvh `lyv l`mr ysr`l yhyh smk. ^32 vybnh `t-h`bnym mzbx bsm yhvh vyjs tjlh kbyt $`tym zrj $byb lmzbx. ^33 vyjrk `t-hj&ym vyntx `t-hpr vysm jl-hj&ym. ^34 vy`mr ml`v `rbjh kdym mym vy&qv jl-hjlh vjl-hj&ym vy`mr snv vysnv vy`mr slsv vyslsv. ^35 vylkv hmym $byb lmzbx vgm `t-htjlh ml`-mym. ^36 vyhy bjlvt hmnxh vygs `lyhv hnby` vy`mr yhvh `lhy `brhm y&xq vysr`l hyvm yvdj ky-`th `lhym bysr`l v`ny jbdk vbdbryk jsyty `t kl-hdbrym h`lh. ^37 jnny yhvh jnny vydjv hjm hzh ky-`th yhvh h`lhym v`th h$bt `t- lbm `xrnyt. ^38 vtpl `s-yhvh vt`kl `t-hjlh v`t-hj&ym v`t-h`bnym v`t-hjpr v`t- hmym `sr-btjlh lxkh. ^39 vyr` kl-hjm vyplv jl-pnyhm vy`mrv yhvh hv` h`lhym yhvh hv` h`lhym. ^40 vy`mr `lyhv lhm tpsv `t-nby`y hbjl `ys `l-yml+ mhm vytpsvm vyvrdm `lyhv `l-nxl qysvn vysx+m sm. ^41 vy`mr `lyhv l`x`b jlh `kl vsth ky-qvl hmvn hgsm. ^42 vyjlh `x`b l`kl vlstvt v`lyhv jlh `l-r`s hkrml vyghr `r&h vysm pnyv byn brkv. ^43 vy`mr `l-njrv jlh-n` hb+ drk-ym vyjl vyb+ vy`mr `yn m`vmh vy`mr sb sbj pjmym. ^44 vyhy bsbjyt vy`mr hnh-jb q+nh kkp-`ys jlh mym vy`mr jlh `mr `l-`x`b `$r vrd vl` yj&rkh hgsm. ^45 vyhy jd-kh vjd-kh vhsmym htqdrv jbym vrvx vyhy gsm gdvl vyrkb `x`b vylk yzrj`lh. ^46 vyd-yhvh hyth `l-`lyhv vysn$ mtnyv vyr& lpny `x`b jd-b`kh yzrj`lh. __________________________________________________________________ Chapter 19 ^1 vygd `x`b l`yzbl `t kl-`sr jsh `lyhv v`t kl-`sr hrg `t-kl- hnby`ym bxrb. ^2 vtslx `yzbl ml`k `l-`lyhv l`mr kh-yjsvn `lhym vkh yv$pvn ky- kjt mxr `sym `t-npsk knps `xd mhm. ^3 vyr` vyqm vylk `l-npsv vyb` b`r sbj `sr lyhvdh vynx `t-njrv sm. ^4 vhv`-hlk bmdbr drk yvm vyb` vysb txt rtm `xt vys`l `t-npsv lmvt vy`mr rb jth yhvh qx npsy ky-l`-+vb `nky m`bty. ^5 vyskb vyysn txt rtm `xd vhnh-zh ml`k ngj bv vy`mr lv qvm `kvl. ^6 vyb+ vhnh mr`styv jgt r&pym v&pxt mym vy`kl vyst vysb vyskb. ^7 vysb ml`k yhvh snyt vygj-bv vy`mr qvm `kl ky rb mmk hdrk. ^8 vyqm vy`kl vysth vylk bkx h`kylh hhy` `rbjym yvm v`rbjym lylh jd hr h`lhym xrb. ^9 vyb`-sm `l-hmjrh vyln sm vhnh dbr-yhvh `lyv vy`mr lv mh-lk ph `lyhv. ^10 vy`mr qn` qn`ty lyhvh `lhy &b`vt ky-jzbv brytk bny ysr`l `t- mzbxtyk hr$v v`t-nby`yk hrgv bxrb v`vtr `ny lbdy vybqsv `t-npsy lqxth. ^11 vy`mr &` vjmdt bhr lpny yhvh vhnh yhvh jbr vrvx gdvlh vxzq mprq hrym vmsbr $ljym lpny yhvh l` brvx yhvh v`xr hrvx rjs l` brjs yhvh. ^12 v`xr hrjs `s l` b`s yhvh v`xr h`s qvl dmmh dqh. ^13 vyhy ksmj `lyhv vyl+ pnyv b`drtv vy&` vyjmd ptx hmjrh vhnh `lyv qvl vy`mr mh-lk ph `lyhv. ^14 vy`mr qn` qn`ty lyhvh `lhy &b`vt ky-jzbv brytk bny ysr`l `t- mzbxtyk hr$v v`t-nby`yk hrgv bxrb v`vtr `ny lbdy vybqsv `t-npsy lqxth. ^15 vy`mr yhvh `lyv lk svb ldrkk mdbrh dmsq vb`t vmsxt `t-xz`l lmlk jl-`rm. ^16 v`t yhv` bn-nmsy tmsx lmlk jl-ysr`l v`t-`lysj bn-sp+ m`bl mxvlh tmsx lnby` txtyk. ^17 vhyh hnml+ mxrb xz`l ymyt yhv` vhnml+ mxrb yhv` ymyt `lysj. ^18 vhs`rty bysr`l sbjt `lpym kl-hbrkym `sr l`-krjv lbjl vkl-hph `sr l`-nsq lv. ^19 vylk msm vym&` `t-`lysj bn-sp+ vhv` xrs snym-jsr &mdym lpnyv vhv` bsnym hjsr vyjbr `lyhv `lyv vyslk `drtv `lyv. ^20 vyjzb `t-hbqr vyr& `xry `lyhv vy`mr `sqh-n` l`by vl`my v`lkh `xryk vy`mr lv lk svb ky mh-jsyty lk. ^21 vysb m`xryv vyqx `t-&md hbqr vyzbxhv vbkly hbqr bslm hbsr vytn ljm vy`klv vyqm vylk `xry `lyhv vysrthv. __________________________________________________________________ Chapter 20 ^1 vbn-hdd mlk-`rm qb& `t-kl-xylv vslsym vsnym mlk `tv v$v$ vrkb vyjl vy&r jl-smrvn vylxm bh. ^2 vyslx ml`kym `l-`x`b mlk-ysr`l hjyrh. ^3 vy`mr lv kh `mr bn-hdd k$pk vzhbk ly-hv` vnsyk vbnyk h+vbym ly-hm. ^4 vyjn mlk-ysr`l vy`mr kdbrk `dny hmlk lk `ny vkl-`sr-ly. ^5 vysbv hml`kym vy`mrv kh-`mr bn-hdd l`mr ky-slxty `lyk l`mr k$pk vzhbk vnsyk vbnyk ly ttn. ^6 ky `m-kjt mxr `slx `t-jbdy `lyk vxpsv `t-bytk v`t bty jbdyk vhyh kl-mxmd jynyk ysymv bydm vlqxv. ^7 vyqr` mlk-ysr`l lkl-zqny h`r& vy`mr djv-n` vr`v ky rjh zh mbqs ky-slx `ly lnsy vlbny vlk$py vlzhby vl` mnjty mmnv. ^8 vy`mrv `lyv kl-hzqnym vkl-hjm `l-tsmj vlv` t`bh. ^9 vy`mr lml`ky bn-hdd `mrv l`dny hmlk kl `sr-slxt `l-jbdk br`snh `jsh vhdbr hzh l` `vkl ljsvt vylkv hml`kym vysbhv dbr. ^10 vyslx `lyv bn-hdd vy`mr kh-yjsvn ly `lhym vkh yv$pv `m-yspq jpr smrvn lsjlym lkl-hjm `sr brgly. ^11 vyjn mlk-ysr`l vy`mr dbrv `l-ythll xgr kmptx. ^12 vyhy ksmj `t-hdbr hzh vhv` sth hv` vhmlkym b$kvt vy`mr `l- jbdyv symv vysymv jl-hjyr. ^13 vhnh nby` `xd ngs `l-`x`b mlk-ysr`l vy`mr kh `mr yhvh hr`yt `t kl-hhmvn hgdvl hzh hnny ntnv bydk hyvm vydjt ky-`ny yhvh. ^14 vy`mr `x`b bmy vy`mr kh-`mr yhvh bnjry sry hmdynvt vy`mr my- y`$r hmlxmh vy`mr `th. ^15 vypqd `t-njry sry hmdynvt vyhyv m`tym snym vslsym v`xryhm pqd `t-kl-hjm kl-bny ysr`l sbjt `lpym. ^16 vy&`v b&hrym vbn-hdd sth skvr b$kvt hv` vhmlkym slsym-vsnym mlk jzr `tv. ^17 vy&`v njry sry hmdynvt br`snh vyslx bn-hdd vygydv lv l`mr `nsym y&`v msmrvn. ^18 vy`mr `m-lslvm y&`v tpsvm xyym v`m lmlxmh y&`v xyym tpsvm. ^19 v`lh y&`v mn-hjyr njry sry hmdynvt vhxyl `sr `xryhm. ^20 vykv `ys `ysv vyn$v `rm vyrdpm ysr`l vyml+ bn-hdd mlk `rm jl- $v$ vprsym. ^21 vy&` mlk ysr`l vyk `t-h$v$ v`t-hrkb vhkh b`rm mkh gdvlh. ^22 vygs hnby` `l-mlk ysr`l vy`mr lv lk htxzq vdj vr`h `t `sr- tjsh ky ltsvbt hsnh mlk `rm jlh jlyk. ^23 vjbdy mlk-`rm `mrv `lyv `lhy hrym `lhyhm jl-kn xzqv mmnv v`vlm nlxm `tm bmysvr `m-l` nxzq mhm. ^24 v`t-hdbr hzh jsh h$r hmlkym `ys mmqmv vsym pxvt txtyhm. ^25 v`th tmnh-lk xyl kxyl hnpl m`vtk v$v$ k$v$ vrkb krkb vnlxmh `vtm bmysvr `m-l` nxzq mhm vysmj lqlm vyjs kn. ^26 vyhy ltsvbt hsnh vypqd bn-hdd `t-`rm vyjl `pqh lmlxmh jm- ysr`l. ^27 vbny ysr`l htpqdv vklklv vylkv lqr`tm vyxnv bny-ysr`l ngdm ksny xspy jzym v`rm ml`v `t-h`r&. ^28 vygs `ys h`lhym vy`mr `l-mlk ysr`l vy`mr kh-`mr yhvh yjn `sr `mrv `rm `lhy hrym yhvh vl`-`lhy jmqym hv` vntty `t-kl-hhmvn hgdvl hzh bydk vydjtm ky-`ny yhvh. ^29 vyxnv `lh nkx `lh sbjt ymym vyhy byvm hsbyjy vtqrb hmlxmh vykv bny-ysr`l `t-`rm m`h-`lp rgly byvm `xd. ^30 vyn$v hnvtrym `pqh `l-hjyr vtpl hxvmh jl-jsrym vsbjh `lp `ys hnvtrym vbn-hdd n$ vyb` `l-hjyr xdr bxdr. ^31 vy`mrv `lyv jbdyv hnh-n` smjnv ky mlky byt ysr`l ky-mlky x$d hm nsymh n` sqym bmtnynv vxblym br`snv vn&` `l-mlk ysr`l `vly yxyh `t-npsk. ^32 vyxgrv sqym bmtnyhm vxblym br`syhm vyb`v `l-mlk ysr`l vy`mrv jbdk bn-hdd `mr txy-n` npsy vy`mr hjvdnv xy `xy hv`. ^33 vh`nsym ynxsv vymhrv vyxl+v hmmnv vy`mrv `xyk bn-hdd vy`mr b`v qxhv vy&` `lyv bn-hdd vyjlhv jl-hmrkbh. ^34 vy`mr `lyv hjrym `sr-lqx-`by m`t `byk `syb vxv&vt tsym lk bdmsq k`sr-sm `by bsmrvn v`ny bbryt `slxk vykrt-lv bryt vyslxhv. ^35 v`ys `xd mbny hnby`ym `mr `l-rjhv bdbr yhvh hkyny n` vym`n h`ys lhktv. ^36 vy`mr lv yjn `sr l`-smjt bqvl yhvh hnk hvlk m`ty vhkk h`ryh vylk m`&lv vym&`hv h`ryh vykhv. ^37 vym&` `ys `xr vy`mr hkyny n` vykhv h`ys hkh vp&j. ^38 vylk hnby` vyjmd lmlk jl-hdrk vytxps b`pr jl-jynyv. ^39 vyhy hmlk jbr vhv` &jq `l-hmlk vy`mr jbdk y&` bqrb-hmlxmh vhnh-`ys $r vyb` `ly `ys vy`mr smr `t-h`ys hzh `m-hpqd ypqd vhyth npsk txt npsv `v kkr-k$p tsqvl. ^40 vyhy jbdk jsh hnh vhnh vhv` `ynnv vy`mr `lyv mlk-ysr`l kn msp+k `th xr&t. ^41 vymhr vy$r `t-h`pr mjl jynyv vykr `tv mlk ysr`l ky mhnb`ym hv`. ^42 vy`mr `lyv kh `mr yhvh yjn slxt `t-`ys-xrmy myd vhyth npsk txt npsv vjmk txt jmv. ^43 vylk mlk-ysr`l jl-bytv $r vzjp vyb` smrvnh. __________________________________________________________________ Chapter 21 ^1 vyhy `xr hdbrym h`lh krm hyh lnbvt hyzrj`ly `sr byzrj`l `&l hykl `x`b mlk smrvn. ^2 vydbr `x`b `l-nbvt l`mr tnh-ly `t-krmk vyhy-ly lgn-yrq ky hv` qrvb `&l byty v`tnh lk txtyv krm +vb mmnv `m +vb bjynyk `tnh-lk k$p mxyr zh. ^3 vy`mr nbvt `l-`x`b xlylh ly myhvh mtty `t-nxlt `bty lk. ^4 vyb` `x`b `l-bytv $r vzjp jl-hdbr `sr-dbr `lyv nbvt hyzrj`ly vy`mr l`-`tn lk `t-nxlt `bvty vyskb jl-m+tv vy$b `t-pnyv vl`- `kl lxm. ^5 vtb` `lyv `yzbl `stv vtdbr `lyv mh-zh rvxk $rh v`ynk `kl lxm. ^6 vydbr `lyh ky-`dbr `l-nbvt hyzrj`ly v`mr lv tnh-ly `t-krmk bk$p `v `m-xp& `th `tnh-lk krm txtyv vy`mr l`-`tn lk `t-krmy. ^7 vt`mr `lyv `yzbl `stv `th jth tjsh mlvkh jl-ysr`l qvm `kl-lxm vy+b lbk `ny `tn lk `t-krm nbvt hyzrj`ly. ^8 vtktb $prym bsm `x`b vtxtm bxtmv vtslx h$prym `l-hzqnym v`l- hxrym `sr bjyrv hysbym `t-nbvt. ^9 vtktb b$prym l`mr qr`v-&vm vhvsybv `t-nbvt br`s hjm. ^10 vhvsybv snym `nsym bny-blyjl ngdv vyjdhv l`mr brkt `lhym vmlk vhv&y`hv v$qlhv vymt. ^11 vyjsv `nsy jyrv hzqnym vhxrym `sr hysbym bjyrv k`sr slxh `lyhm `yzbl k`sr ktvb b$prym `sr slxh `lyhm. ^12 qr`v &vm vhsybv `t-nbvt br`s hjm. ^13 vyb`v sny h`nsym bny-blyjl vysbv ngdv vyjdhv `nsy hblyjl `t- nbvt ngd hjm l`mr brk nbvt `lhym vmlk vy&`hv mxv& ljyr vy$qlhv b`bnym vymt. ^14 vyslxv `l-`yzbl l`mr $ql nbvt vymt. ^15 vyhy ksmj `yzbl ky-$ql nbvt vymt vt`mr `yzbl `l-`x`b qvm rs `t-krm nbvt hyzrj`ly `sr m`n ltt-lk bk$p ky `yn nbvt xy ky-mt. ^16 vyhy ksmj `x`b ky mt nbvt vyqm `x`b lrdt `l-krm nbvt hyzrj`ly lrstv. ^17 vyhy dbr-yhvh `l-`lyhv htsby l`mr. ^18 qvm rd lqr`t `x`b mlk-ysr`l `sr bsmrvn hnh bkrm nbvt `sr-yrd sm lrstv. ^19 vdbrt `lyv l`mr kh `mr yhvh hr&xt vgm-yrst vdbrt `lyv l`mr kh `mr yhvh bmqvm `sr lqqv hklbym `t-dm nbvt ylqv hklbym `t-dmk gm-`th. ^20 vy`mr `x`b `l-`lyhv hm&`tny `yby vy`mr m&`ty yjn htmkrk ljsvt hrj bjyny yhvh. ^21 hnny mby `lyk rjh vbjrty `xryk vhkrty l`x`b mstyn bqyr vj&vr vjzvb bysr`l. ^22 vntty `t-bytk kbyt yrbjm bn-nb+ vkbyt bjs` bn-`xyh `l-hkj$ `sr hkj$t vtx+` `t-ysr`l. ^23 vgm-l`yzbl dbr yhvh l`mr hklbym y`klv `t-`yzbl bxl yzrj`l. ^24 hmt l`x`b bjyr y`klv hklbym vhmt bsdh y`klv jvp hsmym. ^25 rq l`-hyh k`x`b `sr htmkr ljsvt hrj bjyny yhvh `sr-h$th `tv `yzbl `stv. ^26 vytjb m`d llkt `xry hgllym kkl `sr jsv h`mry `sr hvrys yhvh mpny bny ysr`l. ^27 vyhy ksmj `x`b `t-hdbrym h`lh vyqrj bgdyv vysm-sq jl-bsrv vy&vm vyskb bsq vyhlk `+. ^28 vyhy dbr-yhvh `l-`lyhv htsby l`mr. ^29 hr`yt ky-nknj `x`b mlpny yjn ky-nknj mpny l`-`by hrjh bymyv bymy bnv `by` hrjh jl-bytv. __________________________________________________________________ Chapter 22 ^1 vysbv sls snym `yn mlxmh byn `rm vbyn ysr`l. ^2 vyhy bsnh hslysyt vyrd yhvsp+ mlk-yhvdh `l-mlk ysr`l. ^3 vy`mr mlk-ysr`l `l-jbdyv hydjtm ky-lnv rmt gljd v`nxnv mxsym mqxt `th myd mlk `rm. ^4 vy`mr `l-yhvsp+ htlk `ty lmlxmh rmt gljd vy`mr yhvsp+ `l-mlk ysr`l kmvny kmvk kjmy kjmk k$v$y k$v$yk. ^5 vy`mr yhvsp+ `l-mlk ysr`l drs-n` kyvm `t-dbr yhvh. ^6 vyqb& mlk-ysr`l `t-hnby`ym k`rbj m`vt `ys vy`mr `lhm h`lk jl- rmt gljd lmlxmh `m-`xdl vy`mrv jlh vytn `dny byd hmlk. ^7 vy`mr yhvsp+ h`yn ph nby` lyhvh jvd vndrsh m`vtv. ^8 vy`mr mlk-ysr`l `l-yhvsp+ jvd `ys-`xd ldrs `t-yhvh m`tv v`ny sn`tyv ky l`-ytnb` jly +vb ky `m-rj mykyhv bn-ymlh vy`mr yhvsp+ `l-y`mr hmlk kn. ^9 vyqr` mlk ysr`l `l-$ry$ `xd vy`mr mhrh mykyhv bn-ymlh. ^10 vmlk ysr`l vyhvsp+ mlk-yhvdh ysbym `ys jl-k$`v mlbsym bgdym bgrn ptx sjr smrvn vkl-hnby`ym mtnb`ym lpnyhm. ^11 vyjs lv &dqyh bn-knjnh qrny brzl vy`mr kh-`mr yhvh b`lh tngx `t-`rm jd-kltm. ^12 vkl-hnb`ym nb`ym kn l`mr jlh rmt gljd vh&lx vntn yhvh byd hmlk. ^13 vhml`k `sr-hlk lqr` mykyhv dbr `lyv l`mr hnh-n` dbry hnby`ym ph-`xd +vb `l-hmlk yhy-n` dbryk kdbr `xd mhm vdbrt +vb. ^14 vy`mr mykyhv xy-yhvh ky `t-`sr y`mr yhvh `ly `tv `dbr. ^15 vybv` `l-hmlk vy`mr hmlk `lyv mykyhv hnlk `l-rmt gljd lmlxmh `m-nxdl vy`mr `lyv jlh vh&lx vntn yhvh byd hmlk. ^16 vy`mr `lyv hmlk jd-kmh pjmym `ny msbjk `sr l`-tdbr `ly rq- `mt bsm yhvh. ^17 vy`mr r`yty `t-kl-ysr`l np&ym `l-hhrym k&`n `sr `yn-lhm rjh vy`mr yhvh l`-`dnym l`lh ysvbv `ys-lbytv bslvm. ^18 vy`mr mlk-ysr`l `l-yhvsp+ hlv` `mrty `lyk lv`-ytnb` jly +vb ky `m-rj. ^19 vy`mr lkn smj dbr-yhvh r`yty `t-yhvh ysb jl-k$`v vkl-&b` hsmym jmd jlyv mymynv vmsm`lv. ^20 vy`mr yhvh my ypth `t-`x`b vyjl vypl brmt gljd vy`mr zh bkh vzh `mr bkh. ^21 vy&` hrvx vyjmd lpny yhvh vy`mr `ny `ptnv vy`mr yhvh `lyv bmh. ^22 vy`mr `&` vhyyty rvx sqr bpy kl-nby`yv vy`mr tpth vgm-tvkl &` vjsh-kn. ^23 vjth hnh ntn yhvh rvx sqr bpy kl-nby`yk `lh vyhvh dbr jlyk rjh. ^24 vygs &dqyhv bn-knjnh vykh `t-mykyhv jl-hlxy vy`mr `y-zh jbr rvx-yhvh m`ty ldbr `vtk. ^25 vy`mr mykyhv hnk r`h byvm hhv` `sr tb` xdr bxdr lhxbh. ^26 vy`mr mlk ysr`l qx `t-mykyhv vhsybhv `l-`mn sr-hjyr v`l-yv`s bn-hmlk. ^27 v`mrt kh `mr hmlk symv `t-zh byt hkl` vh`kylhv lxm lx& vmym lx& jd b`y bslvm. ^28 vy`mr mykyhv `m-svb tsvb bslvm l`-dbr yhvh by vy`mr smjv jmym klm. ^29 vyjl mlk-ysr`l vyhvsp+ mlk-yhvdh rmt gljd. ^30 vy`mr mlk ysr`l `l-yhvsp+ htxps vb` bmlxmh v`th lbs bgdyk vytxps mlk ysr`l vybv` bmlxmh. ^31 vmlk `rm &vh `t-sry hrkb `sr-lv slsym vsnym l`mr l` tlxmv `t- q+n v`t-gdvl ky `m-`t-mlk ysr`l lbdv. ^32 vyhy kr`vt sry hrkb `t-yhvsp+ vhmh `mrv `k mlk-ysr`l hv` vy$rv jlyv lhlxm vyzjq yhvsp+. ^33 vyhy kr`vt sry hrkb ky-l`-mlk ysr`l hv` vysvbv m`xryv. ^34 v`ys msk bqst ltmv vykh `t-mlk ysr`l byn hdbqym vbyn hsryn vy`mr lrkbv hpk ydk vhv&y`ny mn-hmxnh ky hxlyty. ^35 vtjlh hmlxmh byvm hhv` vhmlk hyh mjmd bmrkbh nkx `rm vymt bjrb vy&q dm-hmkh `l-xyq hrkb. ^36 vyjbr hrnh bmxnh kb` hsms l`mr `ys `l-jyrv v`ys `l-`r&v. ^37 vymt hmlk vybv` smrvn vyqbrv `t-hmlk bsmrvn. ^38 vys+p `t-hrkb jl brkt smrvn vylqv hklbym `t-dmv vhznvt rx&v kdbr yhvh `sr dbr. ^39 vytr dbry `x`b vkl-`sr jsh vbyt hsn `sr bnh vkl-hjrym `sr bnh hlv`-hm ktvbym jl-$pr dbry hymym lmlky ysr`l. ^40 vyskb `x`b jm-`btyv vymlk `xzyhv bnv txtyv. ^41 vyhvsp+ bn-`$` mlk jl-yhvdh bsnt `rbj l`x`b mlk ysr`l. ^42 yhvsp+ bn-slsym vxms snh bmlkv vjsrym vxms snh mlk byrvslm vsm `mv jzvbh bt-slxy. ^43 vylk bkl-drk `$` `byv l`-$r mmnv ljsvt hysr bjyny yhvh. ^44 `k hbmvt l`-$rv jvd hjm mzbxym vmq+rym bbmvt. ^45 vyslm yhvsp+ jm-mlk ysr`l. ^46 vytr dbry yhvsp+ vgbvrtv `sr-jsh v`sr nlxm hl`-hm ktvbym jl- $pr dbry hymym lmlky yhvdh. ^47 vytr hqds `sr ns`r bymy `$` `byv bjr mn-h`r&. ^48 vmlk `yn b`dvm n&b mlk. ^49 yhvsp+ jsr `nyvt trsys llkt `vpyrh lzhb vl` hlk ky-nsbrh `nyvt bj&yvn gbr. ^50 `z `mr `xzyhv bn-`x`b `l-yhvsp+ ylkv jbdy jm-jbdyk b`nyvt vl` `bh yhvsp+. ^51 vyskb yhvsp+ jm-`btyv vyqbr jm-`btyv bjyr dvd `byv vymlk yhvrm bnv txtyv. ^52 `xzyhv bn-`x`b mlk jl-ysr`l bsmrvn bsnt sbj jsrh lyhvsp+ mlk yhvdh vymlk jl-ysr`l sntym. ^53 vyjs hrj bjyny yhvh vylk bdrk `byv vbdrk `mv vbdrk yrbjm bn- nb+ `sr hx+y` `t-ysr`l. ^54 vyjbd `t-hbjl vystxvh lv vykj$ `t-yhvh `lhy ysr`l kkl `sr- jsh `byv. __________________________________________________________________ 2 Kings __________________________________________________________________ Chapter 1 ^1 vypsj mv`b bysr`l `xry mvt `x`b. ^2 vypl `xzyh bjd hsbkh bjlytv `sr bsmrvn vyxl vyslx ml`kym vy`mr `lhm lkv drsv bbjl zbvb `lhy jqrvn `m-`xyh mxly zh. ^3 vml`k yhvh dbr `l-`lyh htsby qvm jlh lqr`t ml`ky mlk-smrvn vdbr `lhm hmbly `yn-`lhym bysr`l `tm hlkym ldrs bbjl zbvb `lhy jqrvn. ^4 vlkn kh-`mr yhvh hm+h `sr-jlyt sm l`-trd mmnh ky mvt tmvt vylk `lyh. ^5 vysvbv hml`kym `lyv vy`mr `lyhm mh-zh sbtm. ^6 vy`mrv `lyv `ys jlh lqr`tnv vy`mr `lynv lkv svbv `l-hmlk `sr- slx `tkm vdbrtm `lyv kh `mr yhvh hmbly `yn-`lhym bysr`l `th slx ldrs bbjl zbvb `lhy jqrvn lkn hm+h `sr-jlyt sm l`-trd mmnh ky- mvt tmvt. ^7 vydbr `lhm mh msp+ h`ys `sr jlh lqr`tkm vydbr `lykm `t-hdbrym h`lh. ^8 vy`mrv `lyv `ys bjl sjr v`zvr jvr `zvr bmtnyv vy`mr `lyh htsby hv`. ^9 vyslx `lyv sr-xmsym vxmsyv vyjl `lyv vhnh ysb jl-r`s hhr vydbr `lyv `ys h`lhym hmlk dbr rdh. ^10 vyjnh `lyhv vydbr `l-sr hxmsym v`m-`ys `lhym `ny trd `s mn- hsmym vt`kl `tk v`t-xmsyk vtrd `s mn-hsmym vt`kl `tv v`t-xmsyv. ^11 vysb vyslx `lyv sr-xmsym `xr vxmsyv vyjn vydbr `lyv `ys h`lhym kh-`mr hmlk mhrh rdh. ^12 vyjn `lyh vydbr `lyhm `m-`ys h`lhym `ny trd `s mn-hsmym vt`kl `tk v`t-xmsyk vtrd `s-`lhym mn-hsmym vt`kl `tv v`t-xmsyv. ^13 vysb vyslx sr-xmsym slsym vxmsyv vyjl vyb` sr-hxmsym hslysy vykrj jl-brkyv lngd `lyhv vytxnn `lyv vydbr `lyv `ys h`lhym tyqr-n` npsy vnps jbdyk `lh xmsym bjynyk. ^14 hnh yrdh `s mn-hsmym vt`kl `t-sny sry hxmsym hr`snym v`t- xmsyhm vjth tyqr npsy bjynyk. ^15 vydbr ml`k yhvh `l-`lyhv rd `vtv `l-tyr` mpnyv vyqm vyrd `vtv `l-hmlk. ^16 vydbr `lyv kh-`mr yhvh yjn `sr-slxt ml`kym ldrs bbjl zbvb `lhy jqrvn hmbly `yn-`lhym bysr`l ldrs bdbrv lkn hm+h `sr-jlyt sm l`-trd mmnh ky-mvt tmvt. ^17 vymt kdbr yhvh `sr-dbr `lyhv vymlk yhvrm txtyv bsnt stym lyhvrm bn-yhvsp+ mlk yhvdh ky l`-hyh lv bn. ^18 vytr dbry `xzyhv `sr jsh hlv`-hmh ktvbym jl-$pr dbry hymym lmlky ysr`l. __________________________________________________________________ Chapter 2 ^1 vyhy bhjlvt yhvh `t-`lyhv b$jrh hsmym vylk `lyhv v`lysj mn- hglgl. ^2 vy`mr `lyhv `l-`lysj sb-n` ph ky yhvh slxny jd-byt-`l vy`mr `lysj xy-yhvh vxy-npsk `m-`jzbk vyrdv byt-`l. ^3 vy&`v bny-hnby`ym `sr-byt-`l `l-`lysj vy`mrv `lyv hydjt ky hyvm yhvh lqx `t-`dnyk mjl r`sk vy`mr gm-`ny ydjty hxsv. ^4 vy`mr lv `lyhv `lysj sb-n` ph ky yhvh slxny yryxv vy`mr xy- yhvh vxy-npsk `m-`jzbk vyb`v yryxv. ^5 vygsv bny-hnby`ym `sr-byryxv `l-`lysj vy`mrv `lyv hydjt ky hyvm yhvh lqx `t-`dnyk mjl r`sk vy`mr gm-`ny ydjty hxsv. ^6 vy`mr lv `lyhv sb-n` ph ky yhvh slxny hyrdnh vy`mr xy-yhvh vxy-npsk `m-`jzbk vylkv snyhm. ^7 vxmsym `ys mbny hnby`ym hlkv vyjmdv mngd mrxvq vsnyhm jmdv jl- hyrdn. ^8 vyqx `lyhv `t-`drtv vyglm vykh `t-hmym vyx&v hnh vhnh vyjbrv snyhm bxrbh. ^9 vyhy kjbrm v`lyhv `mr `l-`lysj s`l mh `jsh-lk b+rm `lqx mjmk vy`mr `lysj vyhy-n` py-snym brvxk `ly. ^10 vy`mr hqsyt ls`vl `m-tr`h `ty lqx m`tk yhy-lk kn v`m-`yn l` yhyh. ^11 vyhy hmh hlkym hlvk vdbr vhnh rkb-`s v$v$y `s vyprdv byn snyhm vyjl `lyhv b$jrh hsmym. ^12 v`lysj r`h vhv` m&jq `by `by rkb ysr`l vprsyv vl` r`hv jvd vyxzq bbgdyv vyqrjm lsnym qrjym. ^13 vyrm `t-`drt `lyhv `sr nplh mjlyv vysb vyjmd jl-spt hyrdn. ^14 vyqx `t-`drt `lyhv `sr-nplh mjlyv vykh `t-hmym vy`mr `yh yhvh `lhy `lyhv `p-hv` vykh `t-hmym vyx&v hnh vhnh vyjbr `lysj. ^15 vyr`hv bny-hnby`ym `sr-byryxv mngd vy`mrv nxh rvx `lyhv jl- `lysj vyb`v lqr`tv vystxvv-lv `r&h. ^16 vy`mrv `lyv hnh-n` ys-`t-jbdyk xmsym `nsym bny-xyl ylkv n` vybqsv `t-`dnyk pn-ns`v rvx yhvh vyslkhv b`xd hhrym `v b`xt hgy`vt vy`mr l` tslxv. ^17 vyp&rv-bv jd-bs vy`mr slxv vyslxv xmsym `ys vybqsv slsh-ymym vl` m&`hv. ^18 vysbv `lyv vhv` ysb byryxv vy`mr `lhm hlv`-`mrty `lykm `l- tlkv. ^19 vy`mrv `nsy hjyr `l-`lysj hnh-n` mvsb hjyr +vb k`sr `dny r`h vhmym rjym vh`r& msklt. ^20 vy`mr qxv-ly &lxyt xdsh vsymv sm mlx vyqxv `lyv. ^21 vy&` `l-mv&` hmym vyslk-sm mlx vy`mr kh-`mr yhvh rp`ty lmym h`lh l`-yhyh msm jvd mvt vmsklt. ^22 vyrpv hmym jd hyvm hzh kdbr `lysj `sr dbr. ^23 vyjl msm byt-`l vhv` jlh bdrk vnjrym q+nym y&`v mn-hjyr vytql$v-bv vy`mrv lv jlh qrx jlh qrx. ^24 vypn `xryv vyr`m vyqllm bsm yhvh vt&`nh stym dbym mn-hyjr vtbqjnh mhm `rbjym vsny yldym. ^25 vylk msm `l-hr hkrml vmsm sb smrvn. __________________________________________________________________ Chapter 3 ^1 vyhvrm bn-`x`b mlk jl-ysr`l bsmrvn bsnt smnh jsrh lyhvsp+ mlk yhvdh vymlk stym-jsrh snh. ^2 vyjsh hrj bjyny yhvh rq l` k`byv vk`mv vy$r `t-m&bt hbjl `sr jsh `byv. ^3 rq bx+`vt yrbjm bn-nb+ `sr-hx+y` `t-ysr`l dbq l`-$r mmnh. ^4 vmysj mlk-mv`b hyh nqd vhsyb lmlk-ysr`l m`h-`lp krym vm`h `lp `ylym &mr. ^5 vyhy kmvt `x`b vypsj mlk-mv`b bmlk ysr`l. ^6 vy&` hmlk yhvrm byvm hhv` msmrvn vypqd `t-kl-ysr`l. ^7 vylk vyslx `l-yhvsp+ mlk-yhvdh l`mr mlk mv`b psj by htlk `ty `l-mv`b lmlxmh vy`mr `jlh kmvny kmvk kjmy kjmk k$v$y k$v$yk. ^8 vy`mr `y-zh hdrk njlh vy`mr drk mdbr `dvm. ^9 vylk mlk ysr`l vmlk-yhvdh vmlk `dvm vy$bv drk sbjt ymym vl`- hyh mym lmxnh vlbhmh `sr brglyhm. ^10 vy`mr mlk ysr`l `hh ky-qr` yhvh lslst hmlkym h`lh ltt `vtm byd-mv`b. ^11 vy`mr yhvsp+ h`yn ph nby` lyhvh vndrsh `t-yhvh m`vtv vyjn `xd mjbdy mlk-ysr`l vy`mr ph `lysj bn-sp+ `sr-y&q mym jl-ydy `lyhv. ^12 vy`mr yhvsp+ ys `vtv dbr-yhvh vyrdv `lyv mlk ysr`l vyhvsp+ vmlk `dvm. ^13 vy`mr `lysj `l-mlk ysr`l mh-ly vlk lk `l-nby`y `byk v`l- nby`y `mk vy`mr lv mlk ysr`l `l ky-qr` yhvh lslst hmlkym h`lh ltt `vtm byd-mv`b. ^14 vy`mr `lysj xy-yhvh &b`vt `sr jmdty lpnyv ky lvly pny yhvsp+ mlk-yhvdh `ny ns` `m-`by+ `lyk v`m-`r`k. ^15 vjth qxv-ly mngn vhyh kngn hmngn vthy jlyv yd-yhvh. ^16 vy`mr kh `mr yhvh jsh hnxl hzh gbym gbym. ^17 ky-kh `mr yhvh l`-tr`v rvx vl`-tr`v gsm vhnxl hhv` yml` mym vstytm `tm vmqnykm vbhmtkm. ^18 vnql z`t bjyny yhvh vntn `t-mv`b bydkm. ^19 vhkytm kl-jyr mb&r vkl-jyr mbxvr vkl-j& +vb tpylv vkl-mjyny- mym t$tmv vkl hxlqh h+vbh tk`bv b`bnym. ^20 vyhy bbqr kjlvt hmnxh vhnh-mym b`ym mdrk `dvm vtml` h`r& `t- hmym. ^21 vkl-mv`b smjv ky-jlv hmlkym lhlxm bm vy&jqv mkl xgr xgrh vmjlh vyjmdv jl-hgbvl. ^22 vyskymv bbqr vhsms zrxh jl-hmym vyr`v mv`b mngd `t-hmym `dmym kdm. ^23 vy`mrv dm zh hxrb nxrbv hmlkym vykv `ys `t-rjhv vjth lsll mv`b. ^24 vyb`v `l-mxnh ysr`l vyqmv ysr`l vykv `t-mv`b vyn$v mpnyhm vybv-bh vhkvt `t-mv`b. ^25 vhjrym yhr$v vkl-xlqh +vbh yslykv `ys-`bnv vml`vh vkl-mjyn- mym y$tmv vkl-j&-+vb ypylv jd-hs`yr `bnyh bqyr xrst vy$bv hqljym vykvh. ^26 vyr` mlk mv`b ky-xzq mmnv hmlxmh vyqx `vtv sbj-m`vt `ys slp xrb lhbqyj `l-mlk `dvm vl` yklv. ^27 vyqx `t-bnv hbkvr `sr-ymlk txtyv vyjlhv jlh jl-hxmh vyhy q&p- gdvl jl-ysr`l vy$jv mjlyv vysbv l`r&. __________________________________________________________________ Chapter 4 ^1 v`sh `xt mnsy bny-hnby`ym &jqh `l-`lysj l`mr jbdk `ysy mt v`th ydjt ky jbdk hyh yr` `t-yhvh vhnsh b` lqxt `t-sny yldy lv ljbdym. ^2 vy`mr `lyh `lysj mh `jsh-lk hgydy ly mh-ys-lky bbyt vt`mr `yn lspxtk kl bbyt ky `m-`$vk smn. ^3 vy`mr lky s`ly-lk klym mn-hxv& m`t kl-sknky klym rqym `l- tmjy+y. ^4 vb`t v$grt hdlt bjdk vbjd-bnyk vy&qt jl kl-hklym h`lh vhml` t$yjy. ^5 vtlk m`tv vt$gr hdlt bjdh vbjd bnyh hm mgsym `lyh vhy` my&qt. ^6 vyhy kml`t hklym vt`mr `l-bnh hgysh `ly jvd kly vy`mr `lyh `yn jvd kly vyjmd hsmn. ^7 vtb` vtgd l`ys h`lhym vy`mr lky mkry `t-hsmn vslmy `t-nsyky v`t bnyky txyy bnvtr. ^8 vyhy hyvm vyjbr `lysj `l-svnm vsm `sh gdvlh vtxzq-bv l`kl-lxm vyhy mdy jbrv y$r smh l`kl-lxm. ^9 vt`mr `l-`ysh hnh-n` ydjty ky `ys `lhym qdvs hv` jbr jlynv tmyd. ^10 njsh-n` jlyt-qyr q+nh vnsym lv sm m+h vslxn vk$` vmnvrh vhyh bb`v `lynv y$vr smh. ^11 vyhy hyvm vyb` smh vy$r `l-hjlyh vyskb-smh. ^12 vy`mr `l-gxzy njrv qr` lsvnmyt hz`t vyqr`-lh vtjmd lpnyv. ^13 vy`mr lv `mr-n` `lyh hnh xrdt `lynv `t-kl-hxrdh hz`t mh ljsvt lk hys ldbr-lk `l-hmlk `v `l-sr h&b` vt`mr btvk jmy `nky ysbt. ^14 vy`mr vmh ljsvt lh vy`mr gyxzy `bl bn `yn-lh v`ysh zqn. ^15 vy`mr qr`-lh vyqr`-lh vtjmd bptx. ^16 vy`mr lmvjd hzh kjt xyh `ty xbqt bn vt`mr `l-`dny `ys h`lhym `l-tkzb bspxtk. ^17 vthr h`sh vtld bn lmvjd hzh kjt xyh `sr-dbr `lyh `lysj. ^18 vygdl hyld vyhy hyvm vy&` `l-`byv `l-hq&rym. ^19 vy`mr `l-`byv r`sy r`sy vy`mr `l-hnjr s`hv `l-`mv. ^20 vys`hv vyby`hv `l-`mv vysb jl-brkyh jd-h&hrym vymt. ^21 vtjl vtskbhv jl-m+t `ys h`lhym vt$gr bjdv vt&`. ^22 vtqr` `l-`ysh vt`mr slxh n` ly `xd mn-hnjrym v`xt h`tnvt v`rv&h jd-`ys h`lhym v`svbh. ^23 vy`mr mdvj `ty hlkty `lyv hyvm l`-xds vl` sbt vt`mr slvm. ^24 vtxbs h`tvn vt`mr `l-njrh nhg vlk `l-tj&r-ly lrkb ky `m- `mrty lk. ^25 vtlk vtbv` `l-`ys h`lhym `l-hr hkrml vyhy kr`vt `ys-h`lhym `th mngd vy`mr `l-gyxzy njrv hnh hsvnmyt hlz. ^26 jth rv&-n` lqr`th v`mr-lh hslvm lk hslvm l`ysk hslvm lyld vt`mr slvm. ^27 vtb` `l-`ys h`lhym `l-hhr vtxzq brglyv vygs gyxzy lhdph vy`mr `ys h`lhym hrph-lh ky-npsh mrh-lh vyhvh hjlym mmny vl` hgyd ly. ^28 vt`mr hs`lty bn m`t `dny hl` `mrty l` tslh `ty. ^29 vy`mr lgyxzy xgr mtnyk vqx msjnty bydk vlk ky-tm&` `ys l` tbrknv vky-ybrkk `ys l` tjnnv vsmt msjnty jl-pny hnjr. ^30 vt`mr `m hnjr xy-yhvh vxy-npsk `m-`jzbk vyqm vylk `xryh. ^31 vgxzy jbr lpnyhm vysm `t-hmsjnt jl-pny hnjr v`yn qvl v`yn qsb vysb lqr`tv vygd-lv l`mr l` hqy& hnjr. ^32 vyb` `lysj hbyth vhnh hnjr mt mskb jl-m+tv. ^33 vyb` vy$gr hdlt bjd snyhm vytpll `l-yhvh. ^34 vyjl vyskb jl-hyld vysm pyv jl-pyv vjynyv jl-jynyv vkpyv jl- kpv vyghr jlyv vyxm bsr hyld. ^35 vysb vylk bbyt `xt hnh v`xt hnh vyjl vyghr jlyv vyzvrr hnjr jd-sbj pjmym vypqx hnjr `t-jynyv. ^36 vyqr` `l-gyxzy vy`mr qr` `l-hsnmyt hz`t vyqr`h vtbv` `lyv vy`mr s`y bnk. ^37 vtb` vtpl jl-rglyv vtstxv `r&h vts` `t-bnh vt&`. ^38 v`lysj sb hglglh vhrjb b`r& vbny hnby`ym ysbym lpnyv vy`mr lnjrv spt h$yr hgdvlh vbsl nzyd lbny hnby`ym. ^39 vy&` `xd `l-hsdh llq+ `rt vym&` gpn sdh vylq+ mmnv pqjt sdh ml` bgdv vyb` vyplx `l-$yr hnzyd ky-l` ydjv. ^40 vy&qv l`nsym l`kvl vyhy k`klm mhnzyd vhmh &jqv vy`mrv mvt b$yr `ys h`lhym vl` yklv l`kl. ^41 vy`mr vqxv-qmx vyslk `l-h$yr vy`mr &q ljm vy`klv vl` hyh dbr rj b$yr. ^42 v`ys b` mbjl slsh vyb` l`ys h`lhym lxm bkvrym jsrym-lxm sjrym vkrml b&qlnv vy`mr tn ljm vy`klv. ^43 vy`mr msrtv mh `tn zh lpny m`h `ys vy`mr tn ljm vy`klv ky kh `mr yhvh `kl vhvtr. ^44 vytn lpnyhm vy`klv vyvtrv kdbr yhvh. __________________________________________________________________ Chapter 5 ^1 vnjmn sr-&b` mlk-`rm hyh `ys gdvl lpny `dnyv vns` pnym ky-bv ntn-yhvh tsvjh l`rm vh`ys hyh gbvr xyl m&rj. ^2 v`rm y&`v gdvdym vysbv m`r& ysr`l njrh q+nh vthy lpny `st njmn. ^3 vt`mr `l-gbrth `xly `dny lpny hnby` `sr bsmrvn `z y`$p `tv m&rjtv. ^4 vyb` vygd l`dnyv l`mr kz`t vkz`t dbrh hnjrh `sr m`r& ysr`l. ^5 vy`mr mlk-`rm lk-b` v`slxh $pr `l-mlk ysr`l vylk vyqx bydv jsr kkry-k$p vsst `lpym zhb vjsr xlypvt bgdym. ^6 vyb` h$pr `l-mlk ysr`l l`mr vjth kbv` h$pr hzh `lyk hnh slxty `lyk `t-njmn jbdy v`$ptv m&rjtv. ^7 vyhy kqr` mlk-ysr`l `t-h$pr vyqrj bgdyv vy`mr h`lhym `ny lhmyt vlhxyvt ky-zh slx `ly l`$p `ys m&rjtv ky `k-djv-n` vr`v ky-mt`nh hv` ly. ^8 vyhy ksmj `lysj `ys-h`lhym ky-qrj mlk-ysr`l `t-bgdyv vyslx `l- hmlk l`mr lmh qrjt bgdyk yb`-n` `ly vydj ky ys nby` bysr`l. ^9 vyb` njmn b$v$v vbrkbv vyjmd ptx-hbyt l`lysj. ^10 vyslx `lyv `lysj ml`k l`mr hlvk vrx&t sbj-pjmym byrdn vysb bsrk lk v+hr. ^11 vyq&p njmn vylk vy`mr hnh `mrty `ly y&` y&v` vjmd vqr` bsm- yhvh `lhyv vhnyp ydv `l-hmqvm v`$p hm&rj. ^12 hl` +vb `bnh vprpr nhrvt dmsq mkl mymy ysr`l hl`-`rx& bhm v+hrty vypn vylk bxmh. ^13 vygsv jbdyv vydbrv `lyv vy`mrv `by dbr gdvl hnby` dbr `lyk hlv` tjsh v`p ky-`mr `lyk rx& v+hr. ^14 vyrd vy+bl byrdn sbj pjmym kdbr `ys h`lhym vysb bsrv kbsr njr q+n vy+hr. ^15 vysb `l-`ys h`lhym hv` vkl-mxnhv vyb` vyjmd lpnyv vy`mr hnh- n` ydjty ky `yn `lhym bkl-h`r& ky `m-bysr`l vjth qx-n` brkh m`t jbdk. ^16 vy`mr xy-yhvh `sr-jmdty lpnyv `m-`qx vyp&r-bv lqxt vym`n. ^17 vy`mr njmn vl` ytn-n` ljbdk ms` &md-prdym `dmh ky lv`-yjsh jvd jbdk jlh vzbx l`lhym `xrym ky `m-lyhvh. ^18 ldbr hzh y$lx yhvh ljbdk bbv` `dny byt-rmvn lhstxvt smh vhv` nsjn jl-ydy vhstxvyty byt rmn bhstxvyty byt rmn y$lx-n` yhvh ljbdk bdbr hzh. ^19 vy`mr lv lk lslvm vylk m`tv kbrt-`r&. ^20 vy`mr gyxzy njr `lysj `ys-h`lhym hnh xsk `dny `t-njmn h`rmy hzh mqxt mydv `t `sr-hby` xy-yhvh ky-`m-r&ty `xryv vlqxty m`tv m`vmh. ^21 vyrdp gyxzy `xry njmn vyr`h njmn r& `xryv vypl mjl hmrkbh lqr`tv vy`mr hslvm. ^22 vy`mr slvm `dny slxny l`mr hnh jth zh b`v `ly sny-njrym mhr `prym mbny hnby`ym tnh-n` lhm kkr-k$p vsty xlpvt bgdym. ^23 vy`mr njmn hv`l qx kkrym vypr&-bv vy&r kkrym k$p bsny xr+ym vsty xlpvt bgdym vytn `l-sny njryv vys`v lpnyv. ^24 vyb` `l-hjpl vyqx mydm vypqd bbyt vyslx `t-h`nsym vylkv. ^25 vhv`-b` vyjmd `l-`dnyv vy`mr `lyv `lysj m`n gxzy vy`mr l`- hlk jbdk `nh v`nh. ^26 vy`mr `lyv l`-lby hlk k`sr hpk-`ys mjl mrkbtv lqr`tk hjt lqxt `t-hk$p vlqxt bgdym vzytym vkrmym v&`n vbqr vjbdym vspxvt. ^27 v&rjt njmn tdbq-bk vbzrjk ljvlm vy&` mlpnyv m&rj kslg. __________________________________________________________________ Chapter 6 ^1 vy`mrv bny-hnby`ym `l-`lysj hnh-n` hmqvm `sr `nxnv ysbym sm lpnyk &r mmnv. ^2 nlkh-n` jd-hyrdn vnqxh msm `ys qvrh `xt vnjsh-lnv sm mqvm lsbt sm vy`mr lkv. ^3 vy`mr h`xd hv`l n` vlk `t-jbdyk vy`mr `ny `lk. ^4 vylk `tm vyb`v hyrdnh vygzrv hj&ym. ^5 vyhy h`xd mpyl hqvrh v`t-hbrzl npl `l-hmym vy&jq vy`mr `hh `dny vhv` s`vl. ^6 vy`mr `ys-h`lhym `nh npl vyr`hv `t-hmqvm vyq&b-j& vyslk-smh vy&p hbrzl. ^7 vy`mr hrm lk vyslx ydv vyqxhv. ^8 vmlk `rm hyh nlxm bysr`l vyvj& `l-jbdyv l`mr `l-mqvm plny `lmny txnty. ^9 vyslx `ys h`lhym `l-mlk ysr`l l`mr hsmr mjbr hmqvm hzh ky-sm `rm nxtym. ^10 vyslx mlk ysr`l `l-hmqvm `sr `mr-lv `ys-h`lhym vhzhyrh vnsmr sm l` `xt vl` stym. ^11 vy$jr lb mlk-`rm jl-hdbr hzh vyqr` `l-jbdyv vy`mr `lyhm hlv` tgydv ly my mslnv `l-mlk ysr`l. ^12 vy`mr `xd mjbdyv lv` `dny hmlk ky-`lysj hnby` `sr bysr`l ygyd lmlk ysr`l `t-hdbrym `sr tdbr bxdr mskbk. ^13 vy`mr lkv vr`v `ykh hv` v`slx v`qxhv vygd-lv l`mr hnh bdtn. ^14 vyslx-smh $v$ym vrkb vxyl kbd vyb`v lylh vyqpv jl-hjyr. ^15 vyskm msrt `ys h`lhym lqvm vy&` vhnh-xyl $vbb `t-hjyr v$v$ vrkb vy`mr njrv `lyv `hh `dny `ykh njsh. ^16 vy`mr `l-tyr` ky rbym `sr `tnv m`sr `vtm. ^17 vytpll `lysj vy`mr yhvh pqx-n` `t-jynyv vyr`h vypqx yhvh `t- jyny hnjr vyr` vhnh hhr ml` $v$ym vrkb `s $bybt `lysj. ^18 vyrdv `lyv vytpll `lysj `l-yhvh vy`mr hk-n` `t-hgvy-hzh b$nvrym vykm b$nvrym kdbr `lysj. ^19 vy`mr `lhm `lysj l` zh hdrk vl` zh hjyr lkv `xry v`vlykh `tkm `l-h`ys `sr tbqsvn vylk `vtm smrvnh. ^20 vyhy kb`m smrvn vy`mr `lysj yhvh pqx `t-jyny-`lh vyr`v vypqx yhvh `t-jynyhm vyr`v vhnh btvk smrvn. ^21 vy`mr mlk-ysr`l `l-`lysj kr`tv `vtm h`kh `kh `by. ^22 vy`mr l` tkh h`sr sbyt bxrbk vbqstk `th mkh sym lxm vmym lpnyhm vy`klv vystv vylkv `l-`dnyhm. ^23 vykrh lhm krh gdvlh vy`klv vystv vyslxm vylkv `l-`dnyhm vl`- y$pv jvd gdvdy `rm lbv` b`r& ysr`l. ^24 vyhy `xry-kn vyqb& bn-hdd mlk-`rm `t-kl-mxnhv vyjl vy&r jl- smrvn. ^25 vyhy rjb gdvl bsmrvn vhnh &rym jlyh jd hyvt r`s-xmvr bsmnym k$p vrbj hqb xryyvnym bxmsh-k$p. ^26 vyhy mlk ysr`l jbr jl-hxmh v`sh &jqh `lyv l`mr hvsyjh `dny hmlk. ^27 vy`mr `l-yvsjk yhvh m`yn `vsyjk hmn-hgrn `v mn-hyqb. ^28 vy`mr-lh hmlk mh-lk vt`mr h`sh hz`t `mrh `ly tny `t-bnk vn`klnv hyvm v`t-bny n`kl mxr. ^29 vnbsl `t-bny vn`klhv v`mr `lyh byvm h`xr tny `t-bnk vn`klnv vtxb` `t-bnh. ^30 vyhy ksmj hmlk `t-dbry h`sh vyqrj `t-bgdyv vhv` jbr jl-hxmh vyr` hjm vhnh hsq jl-bsrv mbyt. ^31 vy`mr kh-yjsh-ly `lhym vkh yv$p `m-yjmd r`s `lysj bn-sp+ jlyv hyvm. ^32 v`lysj ysb bbytv vhzqnym ysbym `tv vyslx `ys mlpnyv b+rm yb` hml`k `lyv vhv` `mr `l-hzqnym hr`ytm ky-slx bn-hmr&x hzh lh$yr `t-r`sy r`v kb` hml`k $grv hdlt vlx&tm `tv bdlt hlv` qvl rgly `dnyv `xryv. ^33 jvdnv mdbr jmm vhnh hml`k yrd `lyv vy`mr hnh-z`t hrjh m`t yhvh mh-`vxyl lyhvh jvd. __________________________________________________________________ Chapter 7 ^1 vy`mr `lysj smjv dbr-yhvh kh `mr yhvh kjt mxr $`h-$lt bsql v$`tym sjrym bsql bsjr smrvn. ^2 vyjn hslys `sr-lmlk nsjn jl-ydv `t-`ys h`lhym vy`mr hnh yhvh jsh `rbvt bsmym hyhyh hdbr hzh vy`mr hnkh r`h bjynyk vmsm l` t`kl. ^3 v`rbjh `nsym hyv m&rjym ptx hsjr vy`mrv `ys `l-rjhv mh `nxnv ysbym ph jd-mtnv. ^4 `m-`mrnv nbv` hjyr vhrjb bjyr vmtnv sm v`m-ysbnv ph vmtnv vjth lkv vnplh `l-mxnh `rm `m-yxynv nxyh v`m-ymytnv vmtnv. ^5 vyqvmv bnsp lbv` `l-mxnh `rm vyb`v jd-q&h mxnh `rm vhnh `yn- sm `ys. ^6 v`dny hsmyj `t-mxnh `rm qvl rkb qvl $v$ qvl xyl gdvl vy`mrv `ys `l-`xyv hnh skr-jlynv mlk ysr`l `t-mlky hxtym v`t-mlky m&rym lbv` jlynv. ^7 vyqvmv vynv$v bnsp vyjzbv `t-`hlyhm v`t-$v$yhm v`t-xmryhm hmxnh k`sr-hy` vyn$v `l-npsm. ^8 vyb`v hm&rjym h`lh jd-q&h hmxnh vyb`v `l-`hl `xd vy`klv vystv vys`v msm k$p vzhb vbgdym vylkv vy+mnv vysbv vyb`v `l-`hl `xr vys`v msm vylkv vy+mnv. ^9 vy`mrv `ys `l-rjhv l`-kn `nxnv jsym hyvm hzh yvm-bsrh hv` v`nxnv mxsym vxkynv jd-`vr hbqr vm&`nv jvvn vjth lkv vnb`h vngydh byt hmlk. ^10 vyb`v vyqr`v `l-sjr hjyr vygydv lhm l`mr b`nv `l-mxnh `rm vhnh `yn-sm `ys vqvl `dm ky `m-h$v$ `$vr vhxmvr `$vr v`hlym k`sr-hmh. ^11 vyqr` hsjrym vygydv byt hmlk pnymh. ^12 vyqm hmlk lylh vy`mr `l-jbdyv `gydh-n` lkm `t `sr-jsv lnv `rm ydjv ky-rjbym `nxnv vy&`v mn-hmxnh lhxbh bhsdh l`mr ky-y&`v mn-hjyr vntpsm xyym v`l-hjyr nb`. ^13 vyjn `xd mjbdyv vy`mr vyqxv-n` xmsh mn-h$v$ym hns`rym `sr ns`rv-bh hnm kkl-hhmvn ysr`l `sr ns`rv-bh hnm kkl-hmvn ysr`l `sr-tmv vnslxh vnr`h. ^14 vyqxv sny rkb $v$ym vyslx hmlk `xry mxnh-`rm l`mr lkv vr`v. ^15 vylkv `xryhm jd-hyrdn vhnh kl-hdrk ml`h bgdym vklym `sr- hslykv `rm bhxpzm vysbv hml`kym vygdv lmlk. ^16 vy&` hjm vybzv `t mxnh `rm vyhy $`h-$lt bsql v$`tym sjrym bsql kdbr yhvh. ^17 vhmlk hpqyd `t-hslys `sr-nsjn jl-ydv jl-hsjr vyrm$hv hjm bsjr vymt k`sr dbr `ys h`lhym `sr dbr brdt hmlk `lyv. ^18 vyhy kdbr `ys h`lhym `l-hmlk l`mr $`tym sjrym bsql v$`h-$lt bsql yhyh kjt mxr bsjr smrvn. ^19 vyjn hslys `t-`ys h`lhym vy`mr vhnh yhvh jsh `rbvt bsmym hyhyh kdbr hzh vy`mr hnk r`h bjynyk vmsm l` t`kl. ^20 vyhy-lv kn vyrm$v `tv hjm bsjr vymt. __________________________________________________________________ Chapter 8 ^1 v`lysj dbr `l-h`sh `sr-hxyh `t-bnh l`mr qvmy vlky `ty vbytk vgvry b`sr tgvry ky-qr` yhvh lrjb vgm-b` `l-h`r& sbj snym. ^2 vtqm h`sh vtjs kdbr `ys h`lhym vtlk hy` vbyth vtgr b`r&- plstym sbj snym. ^3 vyhy mq&h sbj snym vtsb h`sh m`r& plstym vt&` l&jq `l-hmlk `l- byth v`l-sdh. ^4 vhmlk mdbr `l-gxzy njr `ys-h`lhym l`mr $prh-n` ly `t kl- hgdlvt `sr-jsh `lysj. ^5 vyhy hv` m$pr lmlk `t `sr-hxyh `t-hmt vhnh h`sh `sr-hxyh `t- bnh &jqt `l-hmlk jl-byth vjl-sdh vy`mr gxzy `dny hmlk z`t h`sh vzh-bnh `sr-hxyh `lysj. ^6 vys`l hmlk l`sh vt$pr-lv vytn-lh hmlk $ry$ `xd l`mr hsyb `t- kl-`sr-lh v`t kl-tbv`t hsdh myvm jzbh `t-h`r& vjd-jth. ^7 vyb` `lysj dmsq vbn-hdd mlk-`rm xlh vygd-lv l`mr b` `ys h`lhym jd-hnh. ^8 vy`mr hmlk `l-xzh`l qx bydk mnxh vlk lqr`t `ys h`lhym vdrst `t-yhvh m`vtv l`mr h`xyh mxly zh. ^9 vylk xz`l lqr`tv vyqx mnxh bydv vkl-+vb dmsq ms` `rbjym gml vyb` vyjmd lpnyv vy`mr bnk bn-hdd mlk-`rm slxny `lyk l`mr h`xyh mxly zh. ^10 vy`mr `lyv `lysj lk `mr-l` xyh txyh vhr`ny yhvh ky-mvt ymvt. ^11 vyjmd `t-pnyv vysm jd-bs vybk `ys h`lhym. ^12 vy`mr xz`l mdvj `dny bkh vy`mr ky-ydjty `t `sr-tjsh lbny ysr`l rjh mb&ryhm tslx b`s vbxryhm bxrb thrg vjllyhm tr+s vhrtyhm tbqj. ^13 vy`mr xzh`l ky mh jbdk hklb ky yjsh hdbr hgdvl hzh vy`mr `lysj hr`ny yhvh `tk mlk jl-`rm. ^14 vylk m`t `lysj vyb` `l-`dnyv vy`mr lv mh-`mr lk `lysj vy`mr `mr ly xyh txyh. ^15 vyhy mmxrt vyqx hmkbr vy+bl bmym vyprs jl-pnyv vymt vymlk xzh`l txtyv. ^16 vbsnt xms lyvrm bn-`x`b mlk ysr`l vyhvsp+ mlk yhvdh mlk yhvrm bn-yhvsp+ mlk yhvdh. ^17 bn-slsym vstym snh hyh bmlkv vsmnh snh mlk byrvslm. ^18 vylk bdrk mlky ysr`l k`sr jsv byt `x`b ky bt-`x`b hyth-lv l`sh vyjs hrj bjyny yhvh. ^19 vl`-`bh yhvh lhsxyt `t-yhvdh lmjn dvd jbdv k`sr `mr-lv ltt lv nyr lbnyv kl-hymym. ^20 bymyv psj `dvm mtxt yd-yhvdh vymlkv jlyhm mlk. ^21 vyjbr yvrm &jyrh vkl-hrkb jmv vyhy-hv` qm lylh vykh `t-`dvm h$byb `lyv v`t sry hrkb vyn$ hjm l`hlyv. ^22 vypsj `dvm mtxt yd-yhvdh jd hyvm hzh `z tpsj lbnh bjt hhy`. ^23 vytr dbry yvrm vkl-`sr jsh hlv`-hm ktvbym jl-$pr dbry hymym lmlky yhvdh. ^24 vyskb yvrm jm-`btyv vyqbr jm-`btyv bjyr dvd vymlk `xzyhv bnv txtyv. ^25 bsnt stym-jsrh snh lyvrm bn-`x`b mlk ysr`l mlk `xzyhv bn- yhvrm mlk yhvdh. ^26 bn-jsrym vstym snh `xzyhv bmlkv vsnh `xt mlk byrvslm vsm `mv jtlyhv bt-jmry mlk ysr`l. ^27 vylk bdrk byt `x`b vyjs hrj bjyny yhvh kbyt `x`b ky xtn byt- `x`b hv`. ^28 vylk `t-yvrm bn-`x`b lmlxmh jm-xzh`l mlk-`rm brmt gljd vykv `rmym `t-yvrm. ^29 vysb yvrm hmlk lhtrp` byzrj`l mn-hmkym `sr ykhv `rmym brmh bhlxmv `t-xzh`l mlk `rm v`xzyhv bn-yhvrm mlk yhvdh yrd lr`vt `t- yvrm bn-`x`b byzrj`l ky-xlh hv`. __________________________________________________________________ Chapter 9 ^1 v`lysj hnby` qr` l`xd mbny hnby`ym vy`mr lv xgr mtnyk vqx pk hsmn hzh bydk vlk rmt gljd. ^2 vb`t smh vr`h-sm yhv` bn-yhvsp+ bn-nmsy vb`t vhqmtv mtvk `xyv vhby`t `tv xdr bxdr. ^3 vlqxt pk-hsmn vy&qt jl-r`sv v`mrt kh-`mr yhvh msxtyk lmlk `l- ysr`l vptxt hdlt vn$th vl` txkh. ^4 vylk hnjr hnjr hnby` rmt gljd. ^5 vyb` vhnh sry hxyl ysbym vy`mr dbr ly `lyk hsr vy`mr yhv` `l- my mklnv vy`mr `lyk hsr. ^6 vyqm vyb` hbyth vy&q hsmn `l-r`sv vy`mr lv kh-`mr yhvh `lhy ysr`l msxtyk lmlk `l-jm yhvh `l-ysr`l. ^7 vhkyth `t-byt `x`b `dnyk vnqmty dmy jbdy hnby`ym vdmy kl-jbdy yhvh myd `yzbl. ^8 v`bd kl-byt `x`b vhkrty l`x`b mstyn bqyr vj&vr vjzvb bysr`l. ^9 vntty `t-byt `x`b kbyt yrbjm bn-nb+ vkbyt bjs` bn-`xyh. ^10 v`t-`yzbl y`klv hklbym bxlq yzrj`l v`yn qbr vyptx hdlt vyn$. ^11 vyhv` y&` `l-jbdy `dnyv vy`mr lv hslvm mdvj b`-hmsgj hzh `lyk vy`mr `lyhm `tm ydjtm `t-h`ys v`t-syxv. ^12 vy`mrv sqr hgd-n` lnv vy`mr kz`t vkz`t `mr `ly l`mr kh `mr yhvh msxtyk lmlk `l-ysr`l. ^13 vymhrv vyqxv `ys bgdv vysymv txtyv `l-grm hmjlvt vytqjv bsvpr vy`mrv mlk yhv`. ^14 vytqsr yhv` bn-yhvsp+ bn-nmsy `l-yvrm vyvrm hyh smr brmt gljd hv` vkl-ysr`l mpny xz`l mlk-`rm. ^15 vysb yhvrm hmlk lhtrp` byzrj`l mn-hmkym `sr ykhv `rmym bhlxmv `t-xz`l mlk `rm vy`mr yhv` `m-ys npskm `l-y&` ply+ mn- hjyr llkt lgyd byzrj`l. ^16 vyrkb yhv` vylk yzrj`lh ky yvrm skb smh v`xzyh mlk yhvdh yrd lr`vt `t-yvrm. ^17 vh&ph jmd jl-hmgdl byzrj`l vyr` `t-spjt yhv` bb`v vy`mr spjt `ny r`h vy`mr yhvrm qx rkb vslx lqr`tm vy`mr hslvm. ^18 vylk rkb h$v$ lqr`tv vy`mr kh-`mr hmlk hslvm vy`mr yhv` mh- lk vlslvm $b `l-`xry vygd h&ph l`mr b`-hml`k jd-hm vl`-sb. ^19 vyslx rkb $v$ sny vyb` `lhm vy`mr kh-`mr hmlk slvm vy`mr yhv` mh-lk vlslvm $b `l-`xry. ^20 vygd h&ph l`mr b` jd-`lyhm vl`-sb vhmnhg kmnhg yhv` bn-nmsy ky bsgjvn ynhg. ^21 vy`mr yhvrm `$r vy`$r rkbv vy&` yhvrm mlk-ysr`l v`xzyhv mlk- yhvdh `ys brkbv vy&`v lqr`t yhv` vym&`hv bxlqt nbvt hyzrj`ly. ^22 vyhy kr`vt yhvrm `t-yhv` vy`mr hslvm yhv` vy`mr mh hslvm jd- znvny `yzbl `mk vkspyh hrbym. ^23 vyhpk yhvrm ydyv vyn$ vy`mr `l-`xzyhv mrmh `xzyh. ^24 vyhv` ml` ydv bqst vyk `t-yhvrm byn zrjyv vy&` hx&y mlbv vykrj brkbv. ^25 vy`mr `l-bdqr slsh s` hslkhv bxlqt sdh nbvt hyzrj`ly ky-zkr `ny v`th `t rkbym &mdym `xry `x`b `byv vyhvh ns` jlyv `t-hms` hzh. ^26 `m-l` `t-dmy nbvt v`t-dmy bnyv r`yty `ms n`m-yhvh vslmty lk bxlqh hz`t n`m-yhvh vjth s` hslkhv bxlqh kdbr yhvh. ^27 v`xzyh mlk-yhvdh r`h vyn$ drk byt hgn vyrdp `xryv yhv` vy`mr gm-`tv hkhv `l-hmrkbh bmjlh-gvr `sr `t-ybljm vyn$ mgdv vymt sm. ^28 vyrkbv `tv jbdyv yrvslmh vyqbrv `tv bqbrtv jm-`btyv bjyr dvd. ^29 vbsnt `xt jsrh snh lyvrm bn-`x`b mlk `xzyh jl-yhvdh. ^30 vybv` yhv` yzrj`lh v`yzbl smjh vtsm bpvk jynyh vty+b `t-r`sh vtsqp bjd hxlvn. ^31 vyhv` b` bsjr vt`mr hslvm zmry hrg `dnyv. ^32 vys` pnyv `l-hxlvn vy`mr my `ty my vysqypv `lyv snym slsh $ry$ym. ^33 vy`mr sm+hv vysm+vh vyz mdmh `l-hqyr v`l-h$v$ym vyrm$nh. ^34 vyb` vy`kl vyst vy`mr pqdv-n` `t-h`rvrh hz`t vqbrvh ky bt- mlk hy`. ^35 vylkv lqbrh vl`-m&`v bh ky `m-hglglt vhrglym vkpvt hydym. ^36 vysbv vygydv lv vy`mr dbr-yhvh hv` `sr dbr byd-jbdv `lyhv htsby l`mr bxlq yzrj`l y`klv hklbym `t-bsr `yzbl. ^37 vhyt nblt `yzbl kdmn jl-pny hsdh bxlq yzrj`l `sr l`-y`mrv z`t `yzbl. __________________________________________________________________ Chapter 10 ^1 vl`x`b sbjym bnym bsmrvn vyktb yhv` $prym vyslx smrvn `l-sry yzrj`l hzqnym v`l-h`mnym `x`b l`mr. ^2 vjth kb` h$pr hzh `lykm v`tkm bny `dnykm v`tkm hrkb vh$v$ym vjyr mb&r vhnsq. ^3 vr`ytm h+vb vhysr mbny `dnykm vsmtm jl-k$` `byv vhlxmv jl-byt `dnykm. ^4 vyr`v m`d m`d vy`mrv hnh sny hmlkym l` jmdv lpnyv v`yk njmd `nxnv. ^5 vyslx `sr-jl-hbyt v`sr jl-hjyr vhzqnym vh`mnym `l-yhv` l`mr jbdyk `nxnv vkl `sr-t`mr `lynv njsh l`-nmlyk `ys h+vb bjynyk jsh. ^6 vyktb `lyhm $pr snyt l`mr `m-ly `tm vlqly `tm smjym qxv `t- r`sy `nsy bny-`dnykm vb`v `ly kjt mxr yzrj`lh vbny hmlk sbjym `ys `t-gdly hjyr mgdlym `vtm. ^7 vyhy kb` h$pr `lyhm vyqxv `t-bny hmlk vysx+v sbjym `ys vysymv `t-r`syhm bdvdym vyslxv `lyv yzrj`lh. ^8 vyb` hml`k vygd-lv l`mr hby`v r`sy bny-hmlk vy`mr symv `tm sny &brym ptx hsjr jd-hbqr. ^9 vyhy bbqr vy&` vyjmd vy`mr `l-kl-hjm &dqym `tm hnh `ny qsrty jl-`dny v`hrghv vmy hkh `t-kl-`lh. ^10 djv `pv` ky l` ypl mdbr yhvh `r&h `sr-dbr yhvh jl-byt `x`b vyhvh jsh `t `sr dbr byd jbdv `lyhv. ^11 vyk yhv` `t kl-hns`rym lbyt-`x`b byzrj`l vkl-gdlyv vmydjyv vkhnyv jd-blty hs`yr-lv sryd. ^12 vyqm vyb` vylk smrvn hv` byt-jqd hrjym bdrk. ^13 vyhv` m&` `t-`xy `xzyhv mlk-yhvdh vy`mr my `tm vy`mrv `xy `xzyhv `nxnv vnrd lslvm bny-hmlk vbny hgbyrh. ^14 vy`mr tpsvm xyym vytpsvm xyym vysx+vm `l-bvr byt-jqd `rbjym vsnym `ys vl`-hs`yr `ys mhm. ^15 vylk msm vym&` `t-yhvndb bn-rkb lqr`tv vybrkhv vy`mr `lyv hys `t-lbbk ysr k`sr lbby jm-lbbk vy`mr yhvndb ys vys tnh `t- ydk vytn ydv vyjlhv `lyv `l-hmrkbh. ^16 vy`mr lkh `ty vr`h bqn`ty lyhvh vyrkbv `tv brkbv. ^17 vyb` smrvn vyk `t-kl-hns`rym l`x`b bsmrvn jd-hsmydv kdbr yhvh `sr dbr `l-`lyhv. ^18 vyqb& yhv` `t-kl-hjm vy`mr `lhm `x`b jbd `t-hbjl mj+ yhv` yjbdnv hrbh. ^19 vjth kl-nby`y hbjl kl-jbdyv vkl-khnyv qr`v `ly `ys `l-ypqd ky zbx gdvl ly lbjl kl `sr-ypqd l` yxyh vyhv` jsh bjqbh lmjn h`byd `t-jbdy hbjl. ^20 vy`mr yhv` qdsv j&rh lbjl vyqr`v. ^21 vyslx yhv` bkl-ysr`l vyb`v kl-jbdy hbjl vl`-ns`r `ys `sr l`- b` vyb`v byt hbjl vyml` byt-hbjl ph lph. ^22 vy`mr l`sr jl-hmltxh hv&` lbvs lkl jbdy hbjl vy&` lhm hmlbvs. ^23 vyb` yhv` vyhvndb bn-rkb byt hbjl vy`mr ljbdy hbjl xpsv vr`v pn-ys-ph jmkm mjbdy yhvh ky `m-jbdy hbjl lbdm. ^24 vyb`v ljsvt zbxym vjlvt vyhv` sm-lv bxv& smnym `ys vy`mr h`ys `sr-yml+ mn-h`nsym `sr `ny mby` jl-ydykm npsv txt npsv. ^25 vyhy kkltv ljsvt hjlh vy`mr yhv` lr&ym vlslsym b`v hkvm `ys `l-y&` vykvm lpy-xrb vyslkv hr&ym vhslsym vylkv jd-jyr byt- hbjl. ^26 vy&`v `t-m&bvt byt-hbjl vysrpvh. ^27 vyt&v `t m&bt hbjl vyt&v `t-byt hbjl vysmhv lmxr`vt jd-hyvm. ^28 vysmd yhv` `t-hbjl mysr`l. ^29 rq x+`y yrbjm bn-nb+ `sr hx+y` `t-ysr`l l`-$r yhv` m`xryhm jgly hzhb `sr byt-`l v`sr bdn. ^30 vy`mr yhvh `l-yhv` yjn `sr-h+ybt ljsvt hysr bjyny kkl `sr blbby jsyt lbyt `x`b bny rbjym ysbv lk jl-k$` ysr`l. ^31 vyhv` l` smr llkt btvrt-yhvh `lhy-ysr`l bkl-lbbv l` $r mjl x+`vt yrbjm `sr hx+y` `t-ysr`l. ^32 bymym hhm hxl yhvh lq&vt bysr`l vykm xz`l bkl-gbvl ysr`l. ^33 mn-hyrdn mzrx hsms `t kl-`r& hgljd hgdy vhr`vbny vhmnsy mjrjr `sr jl-nxl `rnn vhgljd vhbsn. ^34 vytr dbry yhv` vkl-`sr jsh vkl-gbvrtv hlv`-hm ktvbym jl-$pr dbry hymym lmlky ysr`l. ^35 vyskb yhv` jm-`btyv vyqbrv `tv bsmrvn vymlk yhv`xz bnv txtyv. ^36 vhymym `sr mlk yhv` jl-ysr`l jsrym vsmnh-snh bsmrvn. __________________________________________________________________ Chapter 11 ^1 vjtlyh `m `xzyhv vr`th ky mt bnh vtqm vt`bd `t kl-zrj hmmlkh. ^2 vtqx yhvsbj bt-hmlk-yvrm `xvt `xzyhv `t-yv`s bn-`xzyh vtgnb `tv mtvk bny-hmlk hmmvttym `tv v`t-mynqtv bxdr hm+vt vy$trv `tv mpny jtlyhv vl` hvmt. ^3 vyhy `th byt yhvh mtxb` ss snym vjtlyh mlkt jl-h`r&. ^4 vbsnh hsbyjyt slx yhvydj vyqx `t-sry hm`yvt lkry vlr&ym vyb` `tm `lyv byt yhvh vykrt lhm bryt vysbj `tm bbyt yhvh vyr` `tm `t-bn-hmlk. ^5 vy&vm l`mr zh hdbr `sr tjsvn hslsyt mkm b`y hsbt vsmry msmrt byt hmlk. ^6 vhslsyt bsjr $vr vhslsyt bsjr `xr hr&ym vsmrtm `t-msmrt hbyt m$x. ^7 vsty hydvt bkm kl y&`y hsbt vsmrv `t-msmrt byt-yhvh `l-hmlk. ^8 vhqptm jl-hmlk $byb `ys vklyv bydv vhb` `l-hsdrvt yvmt vhyv `t-hmlk b&`tv vbb`v. ^9 vyjsv sry hm`yvt kkl `sr-&vh yhvydj hkhn vyqxv `ys `t-`nsyv b`y hsbt jm y&`y hsbt vyb`v `l-yhvydj hkhn. ^10 vytn hkhn lsry hm`yvt `t-hxnyt v`t-hsl+ym `sr lmlk dvd `sr bbyt yhvh. ^11 vyjmdv hr&ym `ys vklyv bydv mktp hbyt hymnyt jd-ktp hbyt hsm`lyt lmzbx vlbyt jl-hmlk $byb. ^12 vyv&` `t-bn-hmlk vytn jlyv `t-hnzr v`t-hjdvt vymlkv `tv vymsxhv vykv-kp vy`mrv yxy hmlk. ^13 vtsmj jtlyh `t-qvl hr&yn hjm vtb` `l-hjm byt yhvh. ^14 vtr` vhnh hmlk jmd jl-hjmvd kmsp+ vhsrym vhx&&rvt `l-hmlk vkl-jm h`r& smx vtqj bx&&rvt vtqrj jtlyh `t-bgdyh vtqr` qsr qsr. ^15 vy&v yhvydj hkhn `t-sry hmy`vt pqdy hxyl vy`mr `lyhm hv&y`v `th `l-mbyt lsdrt vhb` `xryh hmt bxrb ky `mr hkhn `l-tvmt byt yhvh. ^16 vysmv lh ydym vtbv` drk-mbv` h$v$ym byt hmlk vtvmt sm. ^17 vykrt yhvydj `t-hbryt byn yhvh vbyn hmlk vbyn hjm lhyvt ljm lyhvh vbyn hmlk vbyn hjm. ^18 vyb`v kl-jm h`r& byt-hbjl vyt&hv `t-mzbxtv v`t-&lmyv sbrv hy+b v`t mtn khn hbjl hrgv lpny hmzbxvt vysm hkhn pqdvt jl-byt yhvh. ^19 vyqx `t-sry hm`vt v`t-hkry v`t-hr&ym v`t kl-jm h`r& vyrydv `t-hmlk mbyt yhvh vybv`v drk-sjr hr&ym byt hmlk vysb jl-k$` hmlkym. ^20 vysmx kl-jm-h`r& vhjyr sq+h v`t-jtlyhv hmytv bxrb byt mlk. __________________________________________________________________ Chapter 12 ^1 bn-sbj snym yhv`s bmlkv. ^2 bsnt-sbj lyhv` mlk yhv`s v`rbjym snh mlk byrvslm vsm `mv &byh mb`r sbj. ^3 vyjs yhv`s hysr bjyny yhvh kl-ymyv `sr hvrhv yhvydj hkhn. ^4 rq hbmvt l`-$rv jvd hjm mzbxym vmq+rym bbmvt. ^5 vy`mr yhv`s `l-hkhnym kl k$p hqdsym `sr-yvb` byt-yhvh k$p jvbr `ys k$p npsvt jrkv kl-k$p `sr yjlh jl lb-`ys lhby` byt yhvh. ^6 yqxv lhm hkhnym `ys m`t mkrv vhm yxzqv `t-bdq hbyt lkl `sr- ym&` sm bdq. ^7 vyhy bsnt jsrym vsls snh lmlk yhv`s l`-xzqv hkhnym `t-bdq hbyt. ^8 vyqr` hmlk yhv`s lyhvydj hkhn vlkhnym vy`mr `lhm mdvj `ynkm mxzqym `t-bdq hbyt vjth `l-tqxv-k$p m`t mkrykm ky-lbdq hbyt ttnhv. ^9 vy`tv hkhnym lblty qxt-k$p m`t hjm vlblty xzq `t-bdq hbyt. ^10 vyqx yhvydj hkhn `rvn `xd vyqb xr bdltv vytn `tv `&l hmzbx bymyn bbv`-`ys byt yhvh vntnv-smh hkhnym smry h$p `t-kl-hk$p hmvb` byt-yhvh. ^11 vyhy kr`vtm ky-rb hk$p b`rvn vyjl $pr hmlk vhkhn hgdvl vy&rv vymnv `t-hk$p hnm&` byt-yhvh. ^12 vntnv `t-hk$p hmtkn jl-yd jsy hml`kh hpqdym byt yhvh vyv&y`hv lxrsy hj& vlbnym hjsym byt yhvh. ^13 vlgdrym vlx&by h`bn vlqnvt j&ym v`bny mx&b lxzq `t-bdq byt- yhvh vlkl `sr-y&` jl-hbyt lxzqh. ^14 `k l` yjsh byt yhvh $pvt k$p mzmrvt mzrqvt x&&rvt kl-kly zhb vkly-k$p mn-hk$p hmvb` byt-yhvh. ^15 ky-ljsy hml`kh ytnhv vxzqv-bv `t-byt yhvh. ^16 vl` yxsbv `t-h`nsym `sr ytnv `t-hk$p jl-ydm ltt ljsy hml`kh ky b`mnh hm jsym. ^17 k$p `sm vk$p x+`vt l` yvb` byt yhvh lkhnym yhyv. ^18 `z yjlh xz`l mlk `rm vylxm jl-gt vylkdh vysm xz`l pnyv ljlvt jl-yrvslm. ^19 vyqx yhv`s mlk-yhvdh `t kl-hqdsym `sr-hqdysv yhvsp+ vyhvrm v`xzyhv `btyv mlky yhvdh v`t-qdsyv v`t kl-hzhb hnm&` b`&rvt byt- yhvh vbyt hmlk vyslx lxz`l mlk `rm vyjl mjl yrvslm. ^20 vytr dbry yv`s vkl-`sr jsh hlv`-hm ktvbym jl-$pr dbry hymym lmlky yhvdh. ^21 vyqmv jbdyv vyqsrv-qsr vykv `t-yv`s byt ml` hyvrd $l`. ^22 vyvzbd bn-smjt vyhvzbd bn-smr jbdyv hkhv vymt vyqbrv `tv jm- `btyv bjyr dvd vymlk `m&yh bnv txtyv. __________________________________________________________________ Chapter 13 ^1 bsnt jsrym vsls snh lyv`s bn-`xzyhv mlk yhvdh mlk yhv`xz bn- yhv` jl-ysr`l bsmrvn sbj jsrh snh. ^2 vyjs hrj bjyny yhvh vylk `xr x+`t yrbjm bn-nb+ `sr-hx+y` `t- ysr`l l`-$r mmnh. ^3 vyxr-`p yhvh bysr`l vytnm byd xz`l mlk-`rm vbyd bn-hdd bn- xz`l kl-hymym. ^4 vyxl yhv`xz `t-pny yhvh vysmj `lyv yhvh ky r`h `t-lx& ysr`l ky-lx& `tm mlk `rm. ^5 vytn yhvh lysr`l mvsyj vy&`v mtxt yd-`rm vysbv bny-ysr`l b`hlyhm ktmvl slsvm. ^6 `k l`-$rv mx+`vt byt-yrbjm `sr-hx+y `t-ysr`l bh hlk vgm h`srh jmdh bsmrvn. ^7 ky l` hs`yr lyhv`xz jm ky `m-xmsym prsym vjsrh rkb vjsrt `lpym rgly ky `bdm mlk `rm vysmm kjpr lds. ^8 vytr dbry yhv`xz vkl-`sr jsh vgbvrtv hlv`-hm ktvbym jl-$pr dbry hymym lmlky ysr`l. ^9 vyskb yhv`xz jm-`btyv vyqbrhv bsmrvn vymlk yv`s bnv txtyv. ^10 bsnt slsym vsbj snh lyv`s mlk yhvdh mlk yhv`s bn-yhv`xz jl- ysr`l bsmrvn ss jsrh snh. ^11 vyjsh hrj bjyny yhvh l` $r mkl-x+`vt yrbjm bn-nb+ `sr-hx+y` `t-ysr`l bh hlk. ^12 vytr dbry yv`s vkl-`sr jsh vgbvrtv `sr nlxm jm `m&yh mlk- yhvdh hlv`-hm ktvbym jl-$pr dbry hymym lmlky ysr`l. ^13 vyskb yv`s jm-`btyv vyrbjm ysb jl-k$`v vyqbr yv`s bsmrvn jm mlky ysr`l. ^14 v`lysj xlh `t-xlyv `sr ymvt bv vyrd `lyv yv`s mlk-ysr`l vybk jl-pnyv vy`mr `by `by rkb ysr`l vprsyv. ^15 vy`mr lv `lysj qx qst vx&ym vyqx `lyv qst vx&ym. ^16 vy`mr lmlk ysr`l hrkb ydk jl-hqst vyrkb ydv vysm `lysj ydyv jl-ydy hmlk. ^17 vy`mr ptx hxlvn qdmh vyptx vy`mr `lysj yrh vyvr vy`mr x&- tsvjh lyhvh vx& tsvjh b`rm vhkyt `t-`rm b`pq jd-klh. ^18 vy`mr qx hx&ym vyqx vy`mr lmlk-ysr`l hk-`r&h vyk sls-pjmym vyjmd. ^19 vyq&p jlyv `ys h`lhym vy`mr lhkvt xms `v-ss pjmym `z hkyt `t- `rm jd-klh vjth sls pjmym tkh `t-`rm. ^20 vymt `lysj vyqbrhv vgdvdy mv`b yb`v b`r& b` snh. ^21 vyhy hm qbrym `ys vhnh r`v `t-hgdvd vyslykv `t-h`ys bqbr `lysj vylk vygj h`ys bj&mvt `lysj vyxy vyqm jl-rglyv. ^22 vxz`l mlk `rm lx& `t-ysr`l kl ymy yhv`xz. ^23 vyxn yhvh `tm vyrxmm vypn `lyhm lmjn brytv `t-`brhm y&xq vyjqb vl` `bh hsxytm vl`-hslykm mjl-pnyv jd-jth. ^24 vymt xz`l mlk-`rm vymlk bn-hdd bnv txtyv. ^25 vysb yhv`s bn-yhv`xz vyqx `t-hjrym myd bn-hdd bn-xz`l `sr lqx myd yhv`xz `byv bmlxmh sls pjmym hkhv yv`s vysb `t-jry ysr`l. __________________________________________________________________ Chapter 14 ^1 bsnt stym lyv`s bn-yv`xz mlk ysr`l mlk `m&yhv bn-yv`s mlk yhvdh. ^2 bn-jsrym vxms snh hyh bmlkv vjsrym vtsj snh mlk byrvslm vsm `mv yhvjdyn mn-yrvslm. ^3 vyjs hysr bjyny yhvh rq l` kdvd `byv kkl `sr-jsh yv`s `byv jsh. ^4 rq hbmvt l`-$rv jvd hjm mzbxym vmq+rym bbmvt. ^5 vyhy k`sr xzqh hmmlkh bydv vyk `t-jbdyv hmkym `t-hmlk `byv. ^6 v`t-bny hmkym l` hmyt kktvb b$pr tvrt-msh `sr-&vh yhvh l`mr l`-yvmtv `bvt jl-bnym vbnym l`-yvmtv jl-`bvt ky `m-`ys bx+`v ymvt. ^7 hv`-hkh `t-`dvm bgy`-hmlx jsrt `lpym vtps `t-h$lj bmlxmh vyqr` `t-smh yqt`l jd hyvm hzh. ^8 `z slx `m&yh ml`kym `l-yhv`s bn-yhv`xz bn-yhv` mlk ysr`l l`mr lkh ntr`h pnym. ^9 vyslx yhv`s mlk-ysr`l `l-`m&yhv mlk-yhvdh l`mr hxvx `sr blbnvn slx `l-h`rz `sr blbnvn l`mr tnh-`t-btk lbny l`sh vtjbr xyt hsdh `sr blbnvn vtrm$ `t-hxvx. ^10 hkh hkyt `t-`dvm vns`k lbk hkbd vsb bbytk vlmh ttgrh brjh vnplth `th vyhvdh jmk. ^11 vl`-smj `m&yhv vyjl yhv`s mlk-ysr`l vytr`v pnym hv` v`m&yhv mlk-yhvdh bbyt sms `sr lyhvdh. ^12 vyngp yhvdh lpny ysr`l vyn$v `ys l`hlv. ^13 v`t `m&yhv mlk-yhvdh bn-yhv`s bn-`xzyhv tps yhv`s mlk-ysr`l bbyt sms vyb`v yrvslm vypr& bxvmt yrvslm bsjr `prym jd-sjr hpnh `rbj m`vt `mh. ^14 vlqx `t-kl-hzhb-vhk$p v`t kl-hklym hnm&`ym byt-yhvh vb`&rvt byt hmlk v`t bny htjrbvt vysb smrvnh. ^15 vytr dbry yhv`s `sr jsh vgbvrtv v`sr nlxm jm `m&yhv mlk- yhvdh hl`-hm ktvbym jl-$pr dbry hymym lmlky ysr`l. ^16 vyskb yhv`s jm-`btyv vyqbr bsmrvn jm mlky ysr`l vymlk yrbjm bnv txtyv. ^17 vyxy `m&yhv bn-yv`s mlk yhvdh `xry mvt yhv`s bn-yhv`xz mlk ysr`l xms jsrh snh. ^18 vytr dbry `m&yhv hl`-hm ktvbym jl-$pr dbry hymym lmlky yhvdh. ^19 vyqsrv jlyv qsr byrvslm vyn$ lkysh vyslxv `xryv lkysh vymthv sm. ^20 vys`v `tv jl-h$v$ym vyqbr byrvslm jm-`btyv bjyr dvd. ^21 vyqxv kl-jm yhvdh `t-jzryh vhv` bn-ss jsrh snh vymlkv `tv txt `byv `m&yhv. ^22 hv` bnh `t-`ylt vysbh lyhvdh `xry skb-hmlk jm-`btyv. ^23 bsnt xms-jsrh snh l`m&yhv bn-yv`s mlk yhvdh mlk yrbjm bn- yv`s mlk-ysr`l bsmrvn `rbjym v`xt snh. ^24 vyjs hrj bjyny yhvh l` $r mkl-x+`vt yrbjm bn-nb+ `sr hx+y` `t-ysr`l. ^25 hv` hsyb `t-gbvl ysr`l mlbv` xmt jd-ym hjrbh kdbr yhvh `lhy ysr`l `sr dbr byd-jbdv yvnh bn-`mty hnby` `sr mgt hxpr. ^26 ky-r`h yhvh `t-jny ysr`l mrh m`d v`p$ j&vr v`p$ jzvb v`yn jzr lysr`l. ^27 vl`-dbr yhvh lmxvt `t-sm ysr`l mtxt hsmym vyvsyjm byd yrbjm bn-yv`s. ^28 vytr dbry yrbjm vkl-`sr jsh vgbvrtv `sr-nlxm v`sr hsyb `t- dmsq v`t-xmt lyhvdh bysr`l hl`-hm ktvbym jl-$pr dbry hymym lmlky ysr`l. ^29 vyskb yrbjm jm-`btyv jm mlky ysr`l vymlk zkryh bnv txtyv. __________________________________________________________________ Chapter 15 ^1 bsnt jsrym vsbj snh lyrbjm mlk ysr`l mlk jzryh bn-`m&yh mlk yhvdh. ^2 bn-ss jsrh snh hyh bmlkv vxmsym vstym snh mlk byrvslm vsm `mv yklyhv myrvslm. ^3 vyjs hysr bjyny yhvh kkl `sr-jsh `m&yhv `byv. ^4 rq hbmvt l`-$rv jvd hjm mzbxym vmq+rym bbmvt. ^5 vyngj yhvh `t-hmlk vyhy m&rj jd-yvm mtv vysb bbyt hxpsyt vyvtm bn-hmlk jl-hbyt sp+ `t-jm h`r&. ^6 vytr dbry jzryhv vkl-`sr jsh hl`-hm ktvbym jl-$pr dbry hymym lmlky yhvdh. ^7 vyskb jzryh jm-`btyv vyqbrv `tv jm-`btyv bjyr dvd vymlk yvtm bnv txtyv. ^8 bsnt slsym vsmnh snh ljzryhv mlk yhvdh mlk zkryhv bn-yrbjm jl- ysr`l bsmrvn ssh xdsym. ^9 vyjs hrj bjyny yhvh k`sr jsv `btyv l` $r mx+`vt yrbjm bn-nb+ `sr hx+y` `t-ysr`l. ^10 vyqsr jlyv slm bn-ybs vykhv qbl-jm vymythv vymlk txtyv. ^11 vytr dbry zkryh hnm ktvbym jl-$pr dbry hymym lmlky ysr`l. ^12 hv` dbr-yhvh `sr dbr `l-yhv` l`mr bny rbyjym ysbv lk jl-k$` ysr`l vyhy-kn. ^13 slvm bn-ybys mlk bsnt slsym vtsj snh ljzyh mlk yhvdh vymlk yrx-ymym bsmrvn. ^14 vyjl mnxm bn-gdy mtr&h vyb` smrvn vyk `t-slvm bn-ybys bsmrvn vymythv vymlk txtyv. ^15 vytr dbry slvm vqsrv `sr qsr hnm ktbym jl-$pr dbry hymym lmlky ysr`l. ^16 `z ykh-mnxm `t-tp$x v`t-kl-`sr-bh v`t-gbvlyh mtr&h ky l` ptx vyk `t kl-hhrvtyh bqj. ^17 bsnt slsym vtsj snh ljzryh mlk yhvdh mlk mnxm bn-gdy jl- ysr`l jsr snym bsmrvn. ^18 vyjs hrj bjyny yhvh l` $r mjl x+`vt yrbjm bn-nb+ `sr-hx+y` `t-ysr`l kl-ymyv. ^19 b` pvl mlk-`svr jl-h`r& vytn mnxm lpvl `lp kkr-k$p lhyvt ydyv `tv lhxzyq hmmlkh bydv. ^20 vy&` mnxm `t-hk$p jl-ysr`l jl kl-gbvry hxyl ltt lmlk `svr xmsym sqlym k$p l`ys `xd vysb mlk `svr vl`-jmd sm b`r&. ^21 vytr dbry mnxm vkl-`sr jsh hlv`-hm ktvbym jl-$pr dbry hymym lmlky ysr`l. ^22 vyskb mnxm jm-`btyv vymlk pqxyh bnv txtyv. ^23 bsnt xmsym snh ljzryh mlk yhvdh mlk pqxyh bn-mnxm jl-ysr`l bsmrvn sntym. ^24 vyjs hrj bjyny yhvh l` $r mx+`vt yrbjm bn-nb+ `sr hx+y` `t- ysr`l. ^25 vyqsr jlyv pqx bn-rmlyhv slysv vykhv bsmrvn b`rmvn byt-mlk `t-`rgb v`t-h`ryh vjmv xmsym `ys mbny gljdym vymythv vymlk txtyv. ^26 vytr dbry pqxyh vkl-`sr jsh hnm ktvbym jl-$pr dbry hymym lmlky ysr`l. ^27 bsnt xmsym vstym snh ljzryh mlk yhvdh mlk pqx bn-rmlyhv jl- ysr`l bsmrvn jsrym snh. ^28 vyjs hrj bjyny yhvh l` $r mn-x+`vt yrbjm bn-nb+ `sr hx+y` `t- ysr`l. ^29 bymy pqx mlk-ysr`l b` tglt pl`$r mlk `svr vyqx `t-jyvn v`t- `bl byt-mjkh v`t-ynvx v`t-qds v`t-x&vr v`t-hgljd v`t-hglylh kl `r& nptly vyglm `svrh. ^30 vyqsr-qsr hvsj bn-`lh jl-pqx bn-rmlyhv vykhv vymythv vymlk txtyv bsnt jsrym lyvtm bn-jzyh. ^31 vytr dbry-pqx vkl-`sr jsh hnm ktvbym jl-$pr dbry hymym lmlky ysr`l. ^32 bsnt stym lpqx bn-rmlyhv mlk ysr`l mlk yvtm bn-jzyhv mlk yhvdh. ^33 bn-jsrym vxms snh hyh bmlkv vss-jsrh snh mlk byrvslm vsm `mv yrvs` bt-&dvq. ^34 vyjs hysr bjyny yhvh kkl `sr-jsh jzyhv `byv jsh. ^35 rq hbmvt l` $rv jvd hjm mzbxym vmq+rym bbmvt hv` bnh `t-sjr byt-yhvh hjlyvn. ^36 vytr dbry yvtm `sr jsh hl`-hm ktvbym jl-$pr dbry hymym lmlky yhvdh. ^37 bymym hhm hxl yhvh lhslyx byhvdh r&yn mlk `rm v`t pqx bn- rmlyhv. ^38 vyskb yvtm jm-`btyv vyqbr jm-`btyv bjyr dvd `byv vymlk `xz bnv txtyv. __________________________________________________________________ Chapter 16 ^1 bsnt sbj-jsrh snh lpqx bn-rmlyhv mlk `xz bn-yvtm mlk yhvdh. ^2 bn-jsrym snh `xz bmlkv vss-jsrh snh mlk byrvslm vl`-jsh hysr bjyny yhvh `lhyv kdvd `byv. ^3 vylk bdrk mlky ysr`l vgm `t-bnv hjbyr b`s ktjbvt hgvym `sr hvrys yhvh `tm mpny bny ysr`l. ^4 vyzbx vyq+r bbmvt vjl-hgbjvt vtxt kl-j& rjnn. ^5 `z yjlh r&yn mlk-`rm vpqx bn-rmlyhv mlk-ysr`l yrvslm lmlxmh vy&rv jl-`xz vl` yklv lhlxm. ^6 bjt hhy` hsyb r&yn mlk-`rm `t-`ylt l`rm vynsl `t-hyhvdym m`ylvt v`rmym b`v `ylt vysbv sm jd hyvm hzh. ^7 vyslx `xz ml`kym `l-tglt pl$r mlk-`svr l`mr jbdk vbnk `ny jlh vhvsjny mkp mlk-`rm vmkp mlk ysr`l hqvmym jly. ^8 vyqx `xz `t-hk$p v`t-hzhb hnm&` byt yhvh vb`&rvt byt hmlk vyslx lmlk-`svr sxd. ^9 vysmj `lyv mlk `svr vyjl mlk `svr `l-dmsq vytpsh vyglh qyrh v`t-r&yn hmyt. ^10 vylk hmlk `xz lqr`t tglt pl`$r mlk-`svr dvmsq vyr` `t-hmzbx `sr bdmsq vyslx hmlk `xz `l-`vryh hkhn `t-dmvt hmzbx v`t-tbnytv lkl-mjshv. ^11 vybn `vryh hkhn `t-hmzbx kkl `sr-slx hmlk `xz mdmsq kn jsh `vryh hkhn jd-bv` hmlk-`xz mdmsq. ^12 vyb` hmlk mdmsq vyr` hmlk `t-hmzbx vyqrb hmlk jl-hmzbx vyjl jlyv. ^13 vyq+r `t-jltv v`t-mnxtv vy$k `t-n$kv vyzrq `t-dm-hslmym `sr- lv jl-hmzbx. ^14 v`t hmzbx hnxst `sr lpny yhvh vyqrb m`t pny hbyt mbyn hmzbx vmbyn byt yhvh vytn `tv jl-yrk hmzbx &pvnh. ^15 vy&vhv hmlk-`xz `t-`vryh hkhn l`mr jl hmzbx hgdvl hq+r `t- jlt-hbqr v`t-mnxt hjrb v`t-jlt hmlk v`t-mnxtv v`t jlt kl-jm h`r& vmnxtm vn$kyhm vkl-dm jlh vkl-dm-zbx jlyv tzrq vmzbx hnxst yhyh-ly lbqr. ^16 vyjs `vryh hkhn kkl `sr-&vh hmlk `xz. ^17 vyq&& hmlk `xz `t-hm$grvt hmknvt vy$r mjlyhm v`t-hkyr v`t- hym hvrd mjl hbqr hnxst `sr txtyh vytn `tv jl mr&pt `bnym. ^18 v`t-my$k hsbt `sr-bnv bbyt v`t-mbv` hmlk hxy&vnh h$b byt yhvh mpny mlk `svr. ^19 vytr dbry `xz `sr jsh hl`-hm ktvbym jl-$pr dbry hymym lmlky yhvdh. ^20 vyskb `xz jm-`btyv vyqbr jm-`btyv bjyr dvd vymlk xzqyhv bnv txtyv. __________________________________________________________________ Chapter 17 ^1 bsnt stym jsrh l`xz mlk yhvdh mlk hvsj bn-`lh bsmrvn jl-ysr`l tsj snym. ^2 vyjs hrj bjyny yhvh rq l` kmlky ysr`l `sr hyv lpnyv. ^3 jlyv jlh slmn`$r mlk `svr vyhy-lv hvsj jbd vysb lv mnxh. ^4 vym&` mlk-`svr bhvsj qsr `sr slx ml`kym `l-$v` mlk-m&rym vl`- hjlh mnxh lmlk `svr ksnh bsnh vyj&rhv mlk `svr vy`$rhv byt kl`. ^5 vyjl mlk-`svr bkl-h`r& vyjl smrvn vy&r jlyh sls snym. ^6 bsnt htsyjyt lhvsj lkd mlk-`svr `t-smrvn vygl `t-ysr`l `svrh vysb `tm bxlx vbxbvr nhr gvzn vjry mdy. ^7 vyhy ky-x+`v bny-ysr`l lyhvh `lhyhm hmjlh `tm m`r& m&rym mtxt yd prjh mlk-m&rym vyyr`v `lhym `xrym. ^8 vylkv bxqvt hgvym `sr hvrys yhvh mpny bny ysr`l vmlky ysr`l `sr jsv. ^9 vyxp`v bny-ysr`l dbrym `sr l`-kn jl-yhvh `lhyhm vybnv lhm bmvt bkl-jryhm mmgdl nv&rym jd-jyr mb&r. ^10 vy&bv lhm m&bvt v`srym jl kl-gbjh gbhh vtxt kl-j& rjnn. ^11 vyq+rv-sm bkl-bmvt kgvym `sr-hglh yhvh mpnyhm vyjsv dbrym rjym lhkjy$ `t-yhvh. ^12 vyjbdv hgllym `sr `mr yhvh lhm l` tjsv `t-hdbr hzh. ^13 vyjd yhvh bysr`l vbyhvdh byd kl-nby`v kl-xzh l`mr sbv mdrkykm hrjym vsmrv m&vty xqvty kkl-htvrh `sr &vyty `t-`btykm v`sr slxty `lykm byd jbdy hnby`ym. ^14 vl` smjv vyqsv `t-jrpm kjrp `bvtm `sr l` h`mynv byhvh `lhyhm. ^15 vym`$v `t-xqyv v`t-brytv `sr krt `t-`bvtm v`t jdvtyv `sr hjyd bm vylkv `xry hhbl vyhblv v`xry hgvym `sr $bybtm `sr &vh yhvh `tm lblty jsvt khm. ^16 vyjzbv `t-kl-m&vt yhvh `lhyhm vyjsv lhm m$kh snym jglym vyjsv `syrh vystxvv lkl-&b` hsmym vyjbdv `t-hbjl. ^17 vyjbyrv `t-bnyhm v`t-bnvtyhm b`s vyq$mv q$mym vynxsv vytmkrv ljsvt hrj bjyny yhvh lhkjy$v. ^18 vyt`np yhvh m`d bysr`l vy$rm mjl pnyv l` ns`r rq sb+ yhvdh lbdv. ^19 gm-yhvdh l` smr `t-m&vt yhvh `lhyhm vylkv bxqvt ysr`l `sr jsv. ^20 vym`$ yhvh bkl-zrj ysr`l vyjnm vytnm byd-s$ym jd `sr hslykm mpnyv. ^21 ky-qrj ysr`l mjl byt dvd vymlykv `t-yrbjm bn-nb+ vyd` yrbjm `t-ysr`l m`xry yhvh vhx+y`m x+`h gdvlh. ^22 vylkv bny ysr`l bkl-x+`vt yrbjm `sr jsh l`-$rv mmnh. ^23 jd `sr-h$yr yhvh `t-ysr`l mjl pnyv k`sr dbr byd kl-jbdyv hnby`ym vygl ysr`l mjl `dmtv `svrh jd hyvm hzh. ^24 vyb` mlk-`svr mbbl vmkvth vmjv` vmxmt v$prvym vysb bjry smrvn txt bny ysr`l vyrsv `t-smrvn vysbv bjryh. ^25 vyhy btxlt sbtm sm l` yr`v `t-yhvh vyslx yhvh bhm `t-h`ryvt vyhyv hrgym bhm. ^26 vy`mrv lmlk `svr l`mr hgvym `sr hglyt vtvsb bjry smrvn l` ydjv `t-msp+ `lhy h`r& vyslx-bm `t-h`ryvt vhnm mmytym `vtm k`sr `ynm ydjym `t-msp+ `lhy h`r&. ^27 vy&v mlk-`svr l`mr hlykv smh `xd mhkhnym `sr hglytm msm vylkv vysbv sm vyrm `t-msp+ `lhy h`r&. ^28 vyb` `xd mhkhnym `sr hglv msmrvn vysb bbyt-`l vyhy mvrh `tm `yk yyr`v `t-yhvh. ^29 vyhyv jsym gvy gvy `lhyv vynyxv bbyt hbmvt `sr jsv hsmrnym gvy gvy bjryhm `sr hm ysbym sm. ^30 v`nsy bbl jsv `t-$kvt bnvt v`nsy-kvt jsv `t-nrgl v`nsy xmt jsv `t-`sym`. ^31 vhjvym jsv nbxz v`t-trtq vh$prvym srpym `t-bnyhm b`s l`drmlk vjnmlk `lh $prym. ^32 vyhyv yr`ym `t-yhvh vyjsv lhm mq&vtm khny bmvt vyhyv jsym lhm bbyt hbmvt. ^33 `t-yhvh hyv yr`ym v`t-`lhyhm hyv jbdym kmsp+ hgvym `sr-hglv `tm msm. ^34 jd hyvm hzh hm jsym kmsp+ym hr`snym `ynm yr`ym `t-yhvh v`ynm jsym kxqtm vkmsp+m vktvrh vkm&vh `sr &vh yhvh `t-bny yjqb `sr- sm smv ysr`l. ^35 vykrt yhvh `tm bryt vy&vm l`mr l` tyr`v `lhym `xrym vl`- tstxvv lhm vl` tjbdvm vl` tzbxv lhm. ^36 ky `m-`t-yhvh `sr hjlh `tkm m`r& m&rym bkx gdvl vbzrvj n+vyh `tv tyr`v vlv tstxvv vlv tzbxv. ^37 v`t-hxqym v`t-hmsp+ym vhtvrh vhm&vh `sr ktb lkm tsmrvn ljsvt kl-hymym vl` tyr`v `lhym `xrym. ^38 vhbryt `sr-krty `tkm l` tskxv vl` tyr`v `lhym `xrym. ^39 ky `m-`t-yhvh `lhykm tyr`v vhv` y&yl `tkm myd kl-`ybykm. ^40 vl` smjv ky `m-kmsp+m hr`svn hm jsym. ^41 vyhyv hgvym h`lh yr`ym `t-yhvh v`t-p$ylyhm hyv jbdym gm- bnyhm vbny bnyhm k`sr jsv `btm hm jsym jd hyvm hzh. __________________________________________________________________ Chapter 18 ^1 vyhy bsnt sls lhvsj bn-`lh mlk ysr`l mlk xzqyh bn-`xz mlk yhvdh. ^2 bn-jsrym vxms snh hyh bmlkv vjsrym vtsj snh mlk byrvslm vsm `mv `by bt-zkryh. ^3 vyjs hysr bjyny yhvh kkl `sr-jsh dvd `byv. ^4 hv` h$yr `t-hbmvt vsbr `t-hm&bt vkrt `t-h`srh vktt nxs hnxst `sr-jsh msh ky jd-hymym hhmh hyv bny-ysr`l mq+rym lv vyqr`-lv nxstn. ^5 byhvh `lhy-ysr`l b+x v`xryv l`-hyh kmhv bkl mlky yhvdh v`sr hyv lpnyv. ^6 vydbq byhvh l`-$r m`xryv vysmr m&vtyv `sr-&vh yhvh `t-msh. ^7 vhyh yhvh jmv bkl `sr-y&` yskyl vymrd bmlk-`svr vl` jbdv. ^8 hv`-hkh `t-plstym jd-jzh v`t-gbvlyh mmgdl nv&rym jd-jyr mb&r. ^9 vyhy bsnh hrbyjyt lmlk xzqyhv hy` hsnh hsbyjyt lhvsj bn-`lh mlk ysr`l jlh slmn`$r mlk-`svr jl-smrvn vy&r jlyh. ^10 vylkdh mq&h sls snym bsnt-ss lxzqyh hy` snt-tsj lhvsj mlk ysr`l nlkdh smrvn. ^11 vygl mlk-`svr `t-ysr`l `svrh vynxm bxlx vbxbvr nhr gvzn vjry mdy. ^12 jl `sr l`-smjv bqvl yhvh `lhyhm vyjbrv `t-brytv `t kl-`sr &vh msh jbd yhvh vl` smjv vl` jsv. ^13 vb`rbj jsrh snh lmlk xzqyh jlh $nxryb mlk-`svr jl kl-jry yhvdh hb&rvt vytpsm. ^14 vyslx xzqyh mlk-yhvdh `l-mlk-`svr lkysh l`mr x+`ty svb mjly `t `sr-ttn jly `s` vysm mlk-`svr jl-xzqyh mlk-yhvdh sls m`vt kkr-k$p vslsym kkr zhb. ^15 vytn xzqyh `t-kl-hk$p hnm&` byt-yhvh vb`&rvt byt hmlk. ^16 bjt hhy` q&& xzqyh `t-dltvt hykl yhvh v`t-h`mnvt `sr &ph xzqyh mlk yhvdh vytnm lmlk `svr. ^17 vyslx mlk-`svr `t-trtn v`t-rb-$ry$ v`t-rb-sqh mn-lkys `l- hmlk xzqyhv bxyl kbd yrvslm vyjlv vyb`v yrvslm vyjlv vyb`v vyjmdv btjlt hbrkh hjlyvnh `sr bm$lt sdh kvb$. ^18 vyqr`v `l-hmlk vy&` `lhm `lyqym bn-xlqyhv `sr jl-hbyt vsbnh h$pr vyv`x bn-`$p hmzkyr. ^19 vy`mr `lhm rb-sqh `mrv-n` `l-xzqyhv kh-`mr hmlk hgdvl mlk `svr mh hb+xvn hzh `sr b+xt. ^20 `mrt `k-dbr-sptym j&h vgbvrh lmlxmh jth jl-my b+xt ky mrdt by. ^21 jth hnh b+xt lk jl-msjnt hqnh hr&v& hzh jl-m&rym `sr y$mk `ys jlyv vb` bkpv vnqbh kn prjh mlk-m&rym lkl-hb+xym jlyv. ^22 vky-t`mrvn `ly `l-yhvh `lhynv b+xnv hlv`-hv` `sr h$yr xzqyhv `t-bmtyv v`t-mzbxtyv vy`mr lyhvdh vlyrvslm lpny hmzbx hzh tstxvv byrvslm. ^23 vjth htjrb n` `t-`dny `t-mlk `svr v`tnh lk `lpym $v$ym `m- tvkl ltt lk rkbym jlyhm. ^24 v`yk tsyb `t pny pxt `xd jbdy `dny hq+nym vtb+x lk jl-m&rym lrkb vlprsym. ^25 jth hmbljdy yhvh jlyty jl-hmqvm hzh lhsxtv yhvh `mr `ly jlh jl-h`r& hz`t vhsxyth. ^26 vy`mr `lyqym bn-xlqyhv vsbnh vyv`x `l-rb-sqh dbr-n` `l-jbdyk `rmyt ky smjym `nxnv v`l-tdbr jmnv yhvdyt b`zny hjm `sr jl- hxmh. ^27 vy`mr `lyhm rb-sqh hjl `dnyk v`lyk slxny `dny ldbr `t-hdbrym h`lh hl` jl-h`nsym hysbym jl-hxmh l`kl `t xryhm vlstvt `t- synyhm jmkm. ^28 vyjmd rb-sqh vyqr` bqvl-gdvl yhvdyt vydbr vy`mr smjv dbr- hmlk hgdvl mlk `svr. ^29 kh `mr hmlk `l-ysy` lkm xzqyhv ky-l` yvkl lh&yl `tkm mydv. ^30 v`l-yb+x `tkm xzqyhv `l-yhvh l`mr h&l y&ylnv yhvh vl` tntn `t-hjyr hz`t byd mlk `svr. ^31 `l-tsmjv `l-xzqyhv ky kh `mr mlk `svr jsv-`ty brkh v&`v `ly v`klv `ys-gpnv v`ys t`ntv vstv `ys my-bvrv. ^32 jd-b`y vlqxty `tkm `l-`r& k`r&km `r& dgn vtyrvs `r& lxm vkrmym `r& zyt y&hr vdbs vxyv vl` tmtv v`l-tsmjv `l-xzqyhv ky- y$yt `tkm l`mr yhvh y&ylnv. ^33 hh&l h&ylv `lhy hgvym `ys `t-`r&v myd mlk `svr. ^34 `yh `lhy xmt v`rpd `yh `lhy $prvym hnj vjvh ky-h&ylv `t- smrvn mydy. ^35 my bkl-`lhy h`r&vt `sr-h&ylv `t-`r&m mydy ky-y&yl yhvh `t- yrvslm mydy. ^36 vhxrysv hjm vl`-jnv `tv dbr ky-m&vt hmlk hy` l`mr l` tjnhv. ^37 vyb` `lyqym bn-xlqyh `sr-jl-hbyt vsbn` h$pr vyv`x bn-`$p hmzkyr `l-xzqyhv qrvjy bgdym vygdv lv dbry rb-sqh. __________________________________________________________________ Chapter 19 ^1 vyhy ksmj hmlk xzqyhv vyqrj `t-bgdyv vytk$ bsq vyb` byt yhvh. ^2 vyslx `t-`lyqym `sr-jl-hbyt vsbn` h$pr v`t zqny hkhnym mtk$ym bsqym `l-ysjyhv hnby` bn-`mv&. ^3 vy`mrv `lyv kh `mr xzqyhv yvm-&rh vtvkxh vn`&h hyvm hzh ky b`v bnym jd-msbr vkx `yn lldh. ^4 `vly ysmj yhvh `lhyk `t kl-dbry rb-sqh `sr slxv mlk-`svr `dnyv lxrp `lhym xy vhvkyx bdbrym `sr smj yhvh `lhyk vns`t tplh bjd hs`ryt hnm&`h. ^5 vyb`v jbdy hmlk xzqyhv `l-ysjyhv. ^6 vy`mr lhm ysjyhv kh t`mrvn `l-`dnykm kh `mr yhvh `l-tyr` mpny hdbrym `sr smjt `sr gdpv njry mlk-`svr `ty. ^7 hnny ntn bv rvx vsmj smvjh vsb l`r&v vhpltyv bxrb b`r&v. ^8 vysb rb-sqh vym&` `t-mlk `svr nlxm jl-lbnh ky smj ky n$j mlkys. ^9 vysmj `l-trhqh mlk-kvs l`mr hnh y&` lhlxm `tk vysb vyslx ml`kym `l-xzqyhv l`mr. ^10 kh t`mrvn `l-xzqyhv mlk-yhvdh l`mr `l-ys`k `lhyk `sr `th b+x bv l`mr l` tntn yrvslm byd mlk `svr. ^11 hnh `th smjt `t `sr jsv mlky `svr lkl-h`r&vt lhxrymm v`th tn&l. ^12 hh&ylv `tm `lhy hgvym `sr sxtv `bvty `t-gvzn v`t-xrn vr&p vbny-jdn `sr btl`sr. ^13 `yv mlk-xmt vmlk `rpd vmlk ljyr $prvym hnj vjvh. ^14 vyqx xzqyhv `t-h$prym myd hml`kym vyqr`m vyjl byt yhvh vyprshv xzqyhv lpny yhvh. ^15 vytpll xzqyhv lpny yhvh vy`mr yhvh `lhy ysr`l ysb hkrbym `th- hv` h`lhym lbdk lkl mmlkvt h`r& `th jsyt `t-hsmym v`t-h`r&. ^16 h+h yhvh `znk vsmj pqx yhvh jynyk vr`h vsmj `t dbry $nxryb `sr slxv lxrp `lhym xy. ^17 `mnm yhvh hxrybv mlky `svr `t-hgvym v`t-`r&m. ^18 vntnv `t-`lhyhm b`s ky l` `lhym hmh ky `m-mjsh ydy-`dm j& v`bn vy`bdvm. ^19 vjth yhvh `lhynv hvsyjnv n` mydv vydjv kl-mmlkvt h`r& ky `th yhvh `lhym lbdk. ^20 vyslx ysjyhv bn-`mv& `l-xzqyhv l`mr kh-`mr yhvh `lhy ysr`l `sr htpllt `ly `l-$nxrb mlk-`svr smjty. ^21 zh hdbr `sr-dbr yhvh jlyv bzh lk ljgh lk btvlt bt-&yvn `xryk r`s hnyjh bt yrvslm. ^22 `t-my xrpt vgdpt vjl-my hrymvt qvl vts` mrvm jynyk jl-qdvs ysr`l. ^23 byd ml`kyk xrpt `dny vt`mr brkb rkby `ny jlyty mrvm hrym yrkty lbnvn v`krt qvmt `rzyv mbxvr brsyv v`bv`h mlvn q&h yjr krmlv. ^24 `ny qrty vstyty mym zrym v`xrb bkp-pjmy kl y`ry m&vr. ^25 hl`-smjt lmrxvq `th jsyty lmymy qdm vy&rtyh jth hby`tyh vthy lhsvt glym n&ym jrym b&rvt. ^26 vysbyhn q&ry-yd xtv vybsv hyv jsb sdh vyrq ds` x&yr ggvt vsdph lpny qmh. ^27 vsbtk v&`tk vb`k ydjty v`t htrgzk `ly. ^28 yjn htrgzk `ly vs`nnk jlh b`zny vsmty xxy b`pk vmtgy bsptyk vhsbtyk bdrk `sr-b`t bh. ^29 vzh-lk h`vt `kvl hsnh $pyx vbsnh hsnyt $xys vbsnh hslysyt zrjv vq&rv vn+jv krmym v`klv prym. ^30 vy$ph ply+t byt-yhvdh hns`rh srs lm+h vjsh pry lmjlh. ^31 ky myrvslm t&` s`ryt vply+h mhr &yvn qn`t yhvh tjsh-z`t. ^32 lkn kh-`mr yhvh `l-mlk `svr l` yb` `l-hjyr hz`t vl`-yvrh sm x& vl`-yqdmnh mgn vl`-yspk jlyh $llh. ^33 bdrk `sr-yb` bh ysvb v`l-hjyr hz`t l` yb` n`m-yhvh. ^34 vgnvty `l-hjyr hz`t lhvsyjh lmjny vlmjn dvd jbdy. ^35 vyhy blylh hhv` vy&` ml`k yhvh vyk bmxnh `svr m`h smvnym vxmsh `lp vyskymv bbqr vhnh klm pgrym mtym. ^36 vy$j vylk vysb $nxryb mlk-`svr vysb bnynvh. ^37 vyhy hv` mstxvh byt n$rk `lhyv v`drmlk vsr`&r hkhv bxrb vhmh nml+v `r& `rr+ vymlk `$r-xdn bnv txtyv. __________________________________________________________________ Chapter 20 ^1 bymym hhm xlh xzqyhv lmvt vyb` `lyv ysjyhv bn-`mv& hnby` vy`mr `lyv kh-`mr yhvh &v lbytk ky mt `th vl` txyh. ^2 vy$b `t-pnyv `l-hqyr vytpll `l-yhvh l`mr. ^3 `nh yhvh zkr-n` `t `sr hthlkty lpnyk b`mt vblbb slm vh+vb bjynyk jsyty vybk xzqyhv bky gdvl. ^4 vyhy ysjyhv l` y&` hjyr htyknh vdbr-yhvh hyh `lyv l`mr. ^5 svb v`mrt `l-xzqyhv ngyd-jmy kh-`mr yhvh `lhy dvd `byk smjty `t-tpltk r`yty `t-dmjtk hnny rp` lk byvm hslysy tjlh byt yhvh. ^6 vh$pty jl-ymyk xms jsrh snh vmkp mlk-`svr `&ylk v`t hjyr hz`t vgnvty jl-hjyr hz`t lmjny vlmjn dvd jbdy. ^7 vy`mr ysjyhv qxv dblt t`nym vyqxv vysymv jl-hsxyn vyxy. ^8 vy`mr xzqyhv `l-ysjyhv mh `vt ky-yrp` yhvh ly vjlyty byvm hslysy byt yhvh. ^9 vy`mr ysjyhv zh-lk h`vt m`t yhvh ky yjsh yhvh `t-hdbr `sr dbr hlk h&l jsr mjlvt `m-ysvb jsr mjlvt. ^10 vy`mr yxzqyhv nql l&l ln+vt jsr mjlvt l` ky ysvb h&l `xrnyt jsr mjlvt. ^11 vyqr` ysjyhv hnby` `l-yhvh vysb `t-h&l bmjlvt `sr yrdh bmjlvt `xz `xrnyt jsr mjlvt. ^12 bjt hhy` slx br`dk bl`dn bn-bl`dn mlk-bbl $prym vmnxh `l- xzqyhv ky smj ky xlh xzqyhv. ^13 vysmj jlyhm xzqyhv vyr`m `t-kl-byt nkth `t-hk$p v`t-hzhb v`t- hbsmym v`t smn h+vb v`t byt klyv v`t kl-`sr nm&` b`v&rtyv l`- hyh dbr `sr l`-hr`m xzqyhv bbytv vbkl-mmsltv. ^14 vyb` ysjyhv hnby` `l-hmlk xzqyhv vy`mr `lyv mh `mrv h`nsym h`lh vm`yn yb`v `lyk vy`mr xzqyhv m`r& rxvqh b`v mbbl. ^15 vy`mr mh r`v bbytk vy`mr xzqyhv `t kl-`sr bbyty r`v l`-hyh dbr `sr l`-hr`ytm b`&rty. ^16 vy`mr ysjyhv `l-xzqyhv smj dbr-yhvh. ^17 hnh ymym b`ym vns` kl-`sr bbytk v`sr `&rv `btyk jd-hyvm hzh bblh l`-yvtr dbr `mr yhvh. ^18 vmbnyk `sr y&`v mmk `sr tvlyd yqx vhyv $ry$ym bhykl mlk bbl. ^19 vy`mr xzqyhv `l-ysjyhv +vb dbr-yhvh `sr dbrt vy`mr hlv` `m- slvm v`mt yhyh bymy. ^20 vytr dbry xzqyhv vkl-gbvrtv v`sr jsh `t-hbrkh v`t-htjlh vyb` `t-hmym hjyrh hl`-hm ktvbym jl-$pr dbry hymym lmlky yhvdh. ^21 vyskb xzqyhv jm-`btyv vymlk mnsh bnv txtyv. __________________________________________________________________ Chapter 21 ^1 bn-stym jsrh snh mnsh bmlkv vxmsym vxms snh mlk byrvslm vsm `mv xp&y-bh. ^2 vyjs hrj bjyny yhvh ktvjbt hgvym `sr hvrys yhvh mpny bny ysr`l. ^3 vysb vybn `t-hbmvt `sr `bd xzqyhv `byv vyqm mzbxt lbjl vyjs `srh k`sr jsh `x`b mlk ysr`l vystxv lkl-&b` hsmym vyjbd `tm. ^4 vbnh mzbxt bbyt yhvh `sr `mr yhvh byrvslm `sym `t-smy. ^5 vybn mzbxvt lkl-&b` hsmym bsty x&rvt byt-yhvh. ^6 vhjbyr `t-bnv b`s vjvnn vnxs vjsh `vb vydjnym hrbh ljsvt hrj bjyny yhvh lhkjy$. ^7 vysm `t-p$l h`srh `sr jsh bbyt `sr `mr yhvh `l-dvd v`l-slmh bnv bbyt hzh vbyrvslm `sr bxrty mkl sb+y ysr`l `sym `t-smy ljvlm. ^8 vl` `$yp lhnyd rgl ysr`l mn-h`dmh `sr ntty l`bvtm rq `m-ysmrv ljsvt kkl `sr &vytym vlkl-htvrh `sr-&vh `tm jbdy msh. ^9 vl` smjv vytjm mnsh ljsvt `t-hrj mn-hgvym `sr hsmyd yhvh mpny bny ysr`l. ^10 vydbr yhvh byd-jbdyv hnby`ym l`mr. ^11 yjn `sr jsh mnsh mlk-yhvdh htjbvt h`lh hrj mkl `sr-jsv h`mry `sr lpnyv vyx+` gm-`t-yhvdh bglvlyv. ^12 lkn kh-`mr yhvh `lhy ysr`l hnny mby` rjh jl-yrvslm vyhvdh `sr kl-smjyv t&lnh sty `znyv. ^13 vn+yty jl-yrvslm `t qv smrvn v`t-msqlt byt `x`b vmxyty `t- yrvslm k`sr-ymxh `t-h&lxt mxh vhpk jl-pnyh. ^14 vn+sty `t s`ryt nxlty vnttym byd `ybyhm vhyv lbz vlms$h lkl- `ybyhm. ^15 yjn `sr jsv `t-hrj bjyny vyhyv mkj$ym `ty mn-hyvm `sr y&`v `bvtm mm&rym vjd hyvm hzh. ^16 vgm dm nqy spk mnsh hrbh m`d jd `sr-ml` `t-yrvslm ph lph lbd mx+`tv `sr hx+y` `t-yhvdh ljsvt hrj bjyny yhvh. ^17 vytr dbry mnsh vkl-`sr jsh vx+`tv `sr x+` hl`-hm ktvbym jl- $pr dbry hymym lmlky yhvdh. ^18 vyskb mnsh jm-`btyv vyqbr bgn-bytv bgn-jz` vymlk `mvn bnv txtyv. ^19 bn-jsrym vstym snh `mvn bmlkv vstym snym mlk byrvslm vsm `mv mslmt bt-xrv& mn-y+bh. ^20 vyjs hrj bjyny yhvh k`sr jsh mnsh `byv. ^21 vylk bkl-hdrk `sr-hlk `byv vyjbd `t-hgllym `sr jbd `byv vystxv lhm. ^22 vyjzb `t-yhvh `lhy `btyv vl` hlk bdrk yhvh. ^23 vyqsrv jbdy-`mvn jlyv vymytv `t-hmlk bbytv. ^24 vyk jm-h`r& `t kl-hqsrym jl-hmlk `mvn vymlykv jm-h`r& `t- y`syhv bnv txtyv. ^25 vytr dbry `mvn `sr jsh hl`-hm ktvbym jl-$pr dbry hymym lmlky yhvdh. ^26 vyqbr `tv bqbrtv bgn-jz` vymlk y`syhv bnv txtyv. __________________________________________________________________ Chapter 22 ^1 bn-smnh snh y`syhv bmlkv vslsym v`xt snh mlk byrvslm vsm `mv ydydh bt-jdyh mb&qt. ^2 vyjs hysr bjyny yhvh vylk bkl-drk dvd `byv vl`-$r ymyn vsm`vl. ^3 vyhy bsmnh jsrh snh lmlk y`syhv slx hmlk `t-spn bn-`&lyhv bn- mslm h$pr byt yhvh l`mr. ^4 jlh `l-xlqyhv hkhn hgdvl vytm `t-hk$p hmvb` byt yhvh `sr `$pv smry h$p m`t hjm. ^5 vytnh jl-yd jsy hml`kh hmpqdym bbyt yhvh vytnv `tv ljsy hml`kh `sr bbyt yhvh lxzq bdq hbyt. ^6 lxrsym vlbnym vlgdrym vlqnvt j&ym v`bny mx&b lxzq `t-hbyt. ^7 `k l`-yxsb `tm hk$p hntn jl-ydm ky b`mvnh hm jsym. ^8 vy`mr xlqyhv hkhn hgdvl jl-spn h$pr $pr htvrh m&`ty bbyt yhvh vytn xlqyh `t-h$pr `l-spn vyqr`hv. ^9 vyb` spn h$pr `l-hmlk vysb `t-hmlk dbr vy`mr htykv jbdyk `t- hk$p hnm&` bbyt vytnhv jl-yd jsy hml`kh hmpqdym byt yhvh. ^10 vygd spn h$pr lmlk l`mr $pr ntn ly xlqyh hkhn vyqr`hv spn lpny hmlk. ^11 vyhy ksmj hmlk `t-dbry $pr htvrh vyqrj `t-bgdyv. ^12 vy&v hmlk `t-xlqyh hkhn v`t-`xyqm bn-spn v`t-jkbvr bn-mykyh v`t spn h$pr v`t jsyh jbd-hmlk l`mr. ^13 lkv drsv `t-yhvh bjdy vbjd-hjm vbjd kl-yhvdh jl-dbry h$pr hnm&` hzh ky-gdvlh xmt yhvh `sr-hy` n&th bnv jl `sr l`-smjv `btynv jl-dbry h$pr hzh ljsvt kkl-hktvb jlynv. ^14 vylk xlqyhv hkhn v`xyqm vjkbvr vspn vjsyh `l-xldh hnby`h `st slm bn-tqvh bn-xrx$ smr hbgdym vhy` ysbt byrvslm bmsnh vydbrv `lyh. ^15 vt`mr `lyhm kh-`mr yhvh `lhy ysr`l `mrv l`ys `sr-slx `tkm `ly. ^16 kh `mr yhvh hnny mby` rjh `l-hmqvm hzh vjl-ysbyv `t kl-dbry h$pr `sr qr` mlk yhvdh. ^17 txt `sr jzbvny vyq+rv l`lhym `xrym lmjn hkjy$ny bkl mjsh ydyhm vn&th xmty bmqvm hzh vl` tkbh. ^18 v`l-mlk yhvdh hslx `tkm ldrs `t-yhvh kh t`mrv `lyv kh-`mr yhvh `lhy ysr`l hdbrym `sr smjt. ^19 yjn rk-lbbk vtknj mpny yhvh bsmjk `sr dbrty jl-hmqvm hzh vjl- ysbyv lhyvt lsmh vlqllh vtqrj `t-bgdyk vtbkh lpny vgm `nky smjty n`m-yhvh. ^20 lkn hnny `$pk jl-`btyk vn`$pt `l-qbrtyk bslvm vl`-tr`ynh jynyk bkl hrjh `sr-`ny mby` jl-hmqvm hzh vysybv `t-hmlk dbr. __________________________________________________________________ Chapter 23 ^1 vyslx hmlk vy`$pv `lyv kl-zqny yhvdh vyrvslm. ^2 vyjl hmlk byt-yhvh vkl-`ys yhvdh vkl-ysby yrvslm `tv vhkhnym vhnby`ym vkl-hjm lmq+n vjd-gdvl vyqr` b`znyhm `t-kl-dbry $pr hbryt hnm&` bbyt yhvh. ^3 vyjmd hmlk jl-hjmvd vykrt `t-hbryt lpny yhvh llkt `xr yhvh vlsmr m&vtyv v`t-jdvtyv v`t-xqtyv bkl-lb vbkl-nps lhqym `t-dbry hbryt hz`t hktbym jl-h$pr hzh vyjmd kl-hjm bbryt. ^4 vy&v hmlk `t-xlqyhv hkhn hgdvl v`t-khny hmsnh v`t-smry h$p lhv&y` mhykl yhvh `t kl-hklym hjsvym lbjl vl`srh vlkl &b` hsmym vysrpm mxv& lyrvslm bsdmvt qdrvn vns` `t-jprm byt-`l. ^5 vhsbyt `t-hkmrym `sr ntnv mlky yhvdh vyq+r bbmvt bjry yhvdh vm$by yrvslm v`t-hmq+rym lbjl lsms vlyrx vlmzlvt vlkl &b` hsmym. ^6 vy&` `t-h`srh mbyt yhvh mxv& lyrvslm `l-nxl qdrvn vysrp `th bnxl qdrvn vydq ljpr vyslk `t-jprh jl-qbr bny hjm. ^7 vyt& `t-bty hqdsym `sr bbyt yhvh `sr hnsym `rgvt sm btym l`srh. ^8 vyb` `t-kl-hkhnym mjry yhvdh vy+m` `t-hbmvt `sr q+rv-smh hkhnym mgbj jd-b`r sbj vnt& `t-bmvt hsjrym `sr-ptx sjr yhvsj sr- hjyr `sr-jl-sm`vl `ys bsjr hjyr. ^9 `k l` yjlv khny hbmvt `l-mzbx yhvh byrvslm ky `m-`klv m&vt btvk `xyhm. ^10 v+m` `t-htpt `sr bgy bny-hnm lblty lhjbyr `ys `t-bnv v`t-btv b`s lmlk. ^11 vysbt `t-h$v$ym `sr ntnv mlky yhvdh lsms mb` byt-yhvh `l- lskt ntn-mlk h$ry$ `sr bprvrym v`t-mrkbvt hsms srp b`s. ^12 v`t-hmzbxvt `sr jl-hgg jlyt `xz `sr-jsv mlky yhvdh v`t- hmzbxvt `sr-jsh mnsh bsty x&rvt byt-yhvh nt& hmlk vyr& msm vhslyk `t-jprm `l-nxl qdrvn. ^13 v`t-hbmvt `sr jl-pny yrvslm `sr mymyn lhr-hmsxyt `sr bnh slmh mlk-ysr`l ljstrt sq& &ydnym vlkmvs sq& mv`b vlmlkm tvjbt bny-jmvn +m` hmlk. ^14 vsbr `t-hm&bvt vykrt `t-h`srym vyml` `t-mqvmm j&mvt `dm. ^15 vgm `t-hmzbx `sr bbyt-`l hbmh `sr jsh yrbjm bn-nb+ `sr hx+y` `t-ysr`l gm `t-hmzbx hhv` v`t-hbmh nt& vysrp `t-hbmh hdq ljpr vsrp `srh. ^16 vypn y`syhv vyr` `t-hqbrym `sr-sm bhr vyslx vyqx `t-hj&mvt mn-hqbrym vysrp jl-hmzbx vy+m`hv kdbr yhvh `sr qr` `ys h`lhym `sr qr` `t-hdbrym h`lh. ^17 vy`mr mh h&yvn hlz `sr `ny r`h vy`mrv `lyv `nsy hjyr hqbr `ys-h`lhym `sr-b` myhvdh vyqr` `t-hdbrym h`lh `sr jsyt jl hmzbx byt-`l. ^18 vy`mr hnyxv lv `ys `l-ynj j&mtyv vyml+v j&mtyv `t j&mvt hnby` `sr-b` msmrvn. ^19 vgm `t-kl-bty hbmvt `sr bjry smrvn `sr jsv mlky ysr`l lhkjy$ h$yr y`syhv vyjs lhm kkl-hmjsym `sr jsh bbyt-`l. ^20 vyzbx `t-kl-khny hbmvt `sr-sm jl-hmzbxvt vysrp `t-j&mvt `dm jlyhm vysb yrvslm. ^21 vy&v hmlk `t-kl-hjm l`mr jsv p$x lyhvh `lhykm kktvb jl $pr hbryt hzh. ^22 ky l` njsh kp$x hzh mymy hsp+ym `sr sp+v `t-ysr`l vkl ymy mlky ysr`l vmlky yhvdh. ^23 ky `m-bsmnh jsrh snh lmlk y`syhv njsh hp$x hzh lyhvh byrvslm. ^24 vgm `t-h`bvt v`t-hydjnym v`t-htrpym v`t-hgllym v`t kl-hsq&ym `sr nr`v b`r& yhvdh vbyrvslm bjr y`syhv lmjn hqym `t-dbry htvrh hktbym jl-h$pr `sr m&` xlqyhv hkhn byt yhvh. ^25 vkmhv l`-hyh lpnyv mlk `sr-sb `l-yhvh bkl-lbbv vbkl-npsv vbkl-m`dv kkl tvrt msh v`xryv l`-qm kmhv. ^26 `k l`-sb yhvh mxrvn `pv hgdvl `sr-xrh `pv byhvdh jl kl- hkj$ym `sr hkjy$v mnsh. ^27 vy`mr yhvh gm `t-yhvdh `$yr mjl pny k`sr h$rty `t-ysr`l vm`$ty `t-hjyr hz`t `sr-bxrty `t-yrvslm v`t-hbyt `sr `mrty yhyh smy sm. ^28 vytr dbry y`syhv vkl-`sr jsh hl`-hm ktvbym jl-$pr dbry hymym lmlky yhvdh. ^29 bymyv jlh prjh nkh mlk-m&rym jl-mlk `svr jl-nhr-prt vylk hmlk y`syhv lqr`tv vymythv bmgdv kr`tv `tv. ^30 vyrkbhv jbdyv mt mmgdv vyb`hv yrvslm vyqbrhv bqbrtv vyqx jm- h`r& `t-yhv`xz bn-y`syhv vymsxv `tv vymlykv `tv txt `byv. ^31 bn-jsrym vsls snh yhv`xz bmlkv vslsh xdsym mlk byrvslm vsm `mv xmv+l bt-yrmyhv mlbnh. ^32 vyjs hrj bjyny yhvh kkl `sr-jsv `btyv. ^33 vy`$rhv prjh nkh brblh b`r& xmt bmlk byrvslm vytn-jns jl- h`r& m`h kkr-k$p vkkr zhb. ^34 vymlk prjh nkh `t-`lyqym bn-y`syhv txt y`syhv `byv vy$b `t- smv yhvyqym v`t-yhv`xz lqx vyb` m&rym vymt sm. ^35 vhk$p vhzhb ntn yhvyqym lprjh `k hjryk `t-h`r& ltt `t-hk$p jl-py prjh `ys kjrkv ngs `t-hk$p v`t-hzhb `t-jm h`r& ltt lprjh nkh. ^36 bn-jsrym vxms snh yhvyqym bmlkv v`xt jsrh snh mlk byrvslm vsm `mv zbydh bt-pdyh mn-rvmh. ^37 vyjs hrj bjyny yhvh kkl `sr-jsv `btyv. __________________________________________________________________ Chapter 24 ^1 bymyv jlh nbkdn`&r mlk bbl vyhy-lv yhvyqym jbd sls snym vysb vymrd-bv. ^2 vyslx yhvh bv `t-gdvdy ksdym v`t-gdvdy `rm v`t gdvdy mv`b v`t gdvdy bny-jmvn vyslxm byhvdh lh`bydv kdbr yhvh `sr dbr byd jbdyv hnby`ym. ^3 `k jl-py yhvh hyth byhvdh lh$yr mjl pnyv bx+`t mnsh kkl `sr jsh. ^4 vgm dm-hnqy `sr spk vyml` `t-yrvslm dm nqy vl`-`bh yhvh l$lx. ^5 vytr dbry yhvyqym vkl-`sr jsh hl`-hm ktvbym jl-$pr dbry hymym lmlky yhvdh. ^6 vyskb yhvyqym jm-`btyv vymlk yhvykyn bnv txtyv. ^7 vl`-h$yp jvd mlk m&rym l&`t m`r&v ky-lqx mlk bbl mnxl m&rym jd-nhr-prt kl `sr hyth lmlk m&rym. ^8 bn-smnh jsrh snh yhvykyn bmlkv vslsh xdsym mlk byrvslm vsm `mv nxst` bt-`lntn myrvslm. ^9 vyjs hrj bjyny yhvh kkl `sr-jsh `byv. ^10 bjt hhy` jlh jbdy nbkdn`&r mlk-bbl yrvslm vtb` hjyr bm&vr. ^11 vyb` nbvkdn`&r mlk-bbl jl-hjyr vjbdyv &rym jlyh. ^12 vy&` yhvykyn mlk-yhvdh jl-mlk bbl hv` v`mv vjbdyv vsryv v$ry$yv vyqx `tv mlk bbl bsnt smnh lmlkv. ^13 vyv&` msm `t-kl-`v&rvt byt yhvh v`v&rvt byt hmlk vyq&& `t-kl- kly hzhb `sr jsh slmh mlk-ysr`l bhykl yhvh k`sr dbr yhvh. ^14 vhglh `t-kl-yrvslm v`t-kl-hsrym v`t kl-gbvry hxyl jsrh `lpym gvlh vkl-hxrs vhm$gr l` ns`r zvlt dlt jm-h`r&. ^15 vygl `t-yhvykyn bblh v`t-`m hmlk v`t-nsy hmlk v`t-$ry$yv v`t `vly h`r& hvlyk gvlh myrvslm bblh. ^16 v`t kl-`nsy hxyl sbjt `lpym vhxrs vhm$gr `lp hkl gbvrym jsy mlxmh vyby`m mlk-bbl gvlh bblh. ^17 vymlk mlk-bbl `t-mtnyh ddv txtyv vy$b `t-smv &dqyhv. ^18 bn-jsrym v`xt snh &dqyhv bmlkv v`xt jsrh snh mlk byrvslm vsm `mv xmy+l bt-yrmyhv mlbnh. ^19 vyjs hrj bjyny yhvh kkl `sr-jsh yhvyqym. ^20 ky jl-`p yhvh hyth byrvslm vbyhvdh jd-hslkv `tm mjl pnyv vymrd &dqyhv bmlk bbl. __________________________________________________________________ Chapter 25 ^1 vyhy bsnt htsyjyt lmlkv bxds hjsyry bjsvr lxds b` nbkdn`&r mlk-bbl hv` vkl-xylv jl-yrvslm vyxn jlyh vybnv jlyh dyq $byb. ^2 vtb` hjyr bm&vr jd jsty jsrh snh lmlk &dqyhv. ^3 btsjh lxds vyxzq hrjb bjyr vl`-hyh lxm ljm h`r&. ^4 vtbqj hjyr vkl-`nsy hmlxmh hlylh drk sjr byn hxmtym `sr jl-gn hmlk vksdym jl-hjyr $byb vylk drk hjrbh. ^5 vyrdpv xyl-ksdym `xr hmlk vysgv `tv bjrbvt yrxv vkl-xylv np&v mjlyv. ^6 vytpsv `t-hmlk vyjlv `tv `l-mlk bbl rblth vydbrv `tv msp+. ^7 v`t-bny &dqyhv sx+v ljynyv v`t-jyny &dqyhv jvr vy`$rhv bnxstym vyb`hv bbl. ^8 vbxds hxmysy bsbjh lxds hy` snt tsj-jsrh snh lmlk nbkdn`&r mlk-bbl b` nbvzr`dn rb-+bxym jbd mlk-bbl yrvslm. ^9 vysrp `t-byt-yhvh v`t-byt hmlk v`t kl-bty yrvslm v`t-kl-byt gdvl srp b`s. ^10 v`t-xvmt yrvslm $byb nt&v kl-xyl ksdym `sr rb-+bxym. ^11 v`t ytr hjm hns`rym bjyr v`t-hnplym `sr nplv jl-hmlk bbl v`t ytr hhmvn hglh nbvzr`dn rb-+bxym. ^12 vmdlt h`r& hs`yr rb-+bxym lkrmym vlygbym. ^13 v`t-jmvdy hnxst `sr byt-yhvh v`t-hmknvt v`t-ym hnxst `sr bbyt-yhvh sbrv ksdym vys`v `t-nxstm bblh. ^14 v`t-h$yrt v`t-hyjym v`t-hmzmrvt v`t-hkpvt v`t kl-kly hnxst `sr ysrtv-bm lqxv. ^15 v`t-hmxtvt v`t-hmzrqvt `sr zhb zhb v`sr-k$p k$p lqx rb- +bxym. ^16 hjmvdym snym hym h`xd vhmknvt `sr-jsh slmh lbyt yhvh l`-hyh msql lnxst kl-hklym h`lh. ^17 smnh jsrh `mh qvmt hjmvd h`xd vktrt jlyv nxst vqvmt hktrt sls `mh vsbkh vrmnym jl-hktrt $byb hkl nxst vk`lh ljmvd hsny jl- hsbkh. ^18 vyqx rb-+bxym `t-sryh khn hr`s v`t-&pnyhv khn msnh v`t-slst smry h$p. ^19 vmn-hjyr lqx $ry$ `xd `sr-hv` pqyd jl-`nsy hmlxmh vxmsh `nsym mr`y pny-hmlk `sr nm&`v bjyr v`t h$pr sr h&b` hm&b` `t-jm h`r& vssym `ys mjm h`r& hnm&`ym bjyr. ^20 vyqx `tm nbvzr`dn rb-+bxym vylk `tm jl-mlk bbl rblth. ^21 vyk `tm mlk bbl vymytm brblh b`r& xmt vygl yhvdh mjl `dmtv. ^22 vhjm hns`r b`r& yhvdh `sr hs`yr nbvkdn`&r mlk bbl vypqd jlyhm `t-gdlyhv bn-`xyqm bn-spn. ^23 vysmjv kl-sry hxylym hmh vh`nsym ky-hpqyd mlk-bbl `t-gdlyhv vyb`v `l-gdlyhv hm&ph vysmj`l bn-ntnyh vyvxnn bn-qrx vsryh bn- tnxmt hn+pty vy`znyhv bn-hmjkty hmh v`nsyhm. ^24 vysbj lhm gdlyhv vl`nsyhm vy`mr lhm `l-tyr`v mjbdy hksdym sbv b`r& vjbdv `t-mlk bbl vy+b lkm. ^25 vyhy bxds hsbyjy b` ysmj`l bn-ntnyh bn-`lysmj mzrj hmlvkh vjsrh `nsym `tv vykv `t-gdlyhv vymt v`t-hyhvdym v`t-hksdym `sr- hyv `tv bm&ph. ^26 vyqmv kl-hjm mq+n vjd-gdvl vsry hxylym vyb`v m&rym ky yr`v mpny ksdym. ^27 vyhy bslsym vsbj snh lglvt yhvykyn mlk-yhvdh bsnym jsr xds bjsrym vsbjh lxds ns` `vyl mrdk mlk bbl bsnt mlkv `t-r`s yhvykyn mlk-yhvdh mbyt kl`. ^28 vydbr `tv +bvt vytn `t-k$`v mjl k$` hmlkym `sr `tv bbbl. ^29 vsn` `t bgdy kl`v v`kl lxm tmyd lpnyv kl-ymy xyyv. ^30 v`rxtv `rxt tmyd ntnh-lv m`t hmlk dbr-yvm byvmv kl ymy xyv. __________________________________________________________________ 1 Chronicles __________________________________________________________________ Chapter 1 ^1 `dm st `nvs. ^2 qynn mhll`l yrd. ^3 xnvk mtvslx lmk. ^4 nx sm xm vypt. ^5 bny ypt gmr vmgvg vmdy vyvn vtbl vmsk vtyr$. ^6 vbny gmr `sknz vdypt vtvgrmh. ^7 vbny yvn `lysh vtrsysh ktym vrvdnym. ^8 bny xm kvs vm&rym pv+ vknjn. ^9 vbny kvs $b` vxvylh v$bt` vrjm` v$btk` vbny rjm` sb` vddn. ^10 vkvs yld `t-nmrvd hv` hxl lhyvt gbvr b`r&. ^11 vm&rym yld `t-lvdyym v`t-jnmym v`t-lhbym v`t-nptxym. ^12 v`t-ptr$ym v`t-k$lxym `sr y&`v msm plstym v`t-kptrym. ^13 vknjn yld `t-&ydvn bkrv v`t-xt. ^14 v`t-hybv$y v`t-h`mry v`t hgrgsy. ^15 v`t-hxvy v`t-hjrqy v`t-h$yny. ^16 v`t-h`rvdy v`t-h&mry v`t-hxmty. ^17 bny sm jylm v`svr v`rpksd vlvd v`rm vjv& vxvl vgtr vmsk. ^18 v`rpksd yld `t-slx vslx yld `t-jbr. ^19 vljbr yld sny bnym sm h`xd plg ky bymyv nplgh h`r& vsm `xyv yq+n. ^20 vyq+n yld `t-`lmvdd v`t-slp v`t-x&rmvt v`t-yrx. ^21 v`t-hdvrm v`t-`vzl v`t-dqlh. ^22 v`t-jybl v`t-`bym`l v`t-sb`. ^23 v`t-`vpyr v`t-xvylh v`t-yvbb kl-`lh bny yq+n. ^24 sm `rpksd slx. ^25 jbr plg rjv. ^26 srvg nxvr trx. ^27 `brm hv` `brhm. ^28 bny `brhm y&xq vysmj`l. ^29 `lh tldvtm bkvr ysmj`l nbyvt vqdr v`db`l vmbsm. ^30 msmj vdvmh ms` xdd vtym`. ^31 y+vr npys vqdmh `lh hm bny ysmj`l. ^32 vbny q+vrh pylgs `brhm yldh `t-zmrn vyqsn vmdn vmdyn vysbq vsvx vbny yqsn sb` vddn. ^33 vbny mdyn jyph vjpr vxnvk v`bydj v`ldjh kl-`lh bny q+vrh. ^34 vyvld `brhm `t-y&xq bny y&xq jsv vysr`l. ^35 bny jsv `lypz rjv`l vyjvs vyjlm vqrx. ^36 bny `lypz tymn v`vmr &py vgjtm qnz vtmnj vjmlq. ^37 bny rjv`l nxt zrx smh vmzh. ^38 vbny sjyr lv+n vsvbl v&bjvn vjnh vdysn v`&r vdysn. ^39 vbny lv+n xry vhvmm v`xvt lv+n tmnj. ^40 bny svbl jlyn vmnxt vjybl spy v`vnm vbny &bjvn `yh vjnh. ^41 bny jnh dysvn vbny dysvn xmrn v`sbn vytrn vkrn. ^42 bny-`&r blhn vzjvn yjqn bny dysvn jv& v`rn. ^43 v`lh hmlkym `sr mlkv b`r& `dvm lpny mlk-mlk lbny ysr`l blj bn-bjvr vsm jyrv dnhbh. ^44 vymt blj vymlk txtyv yvbb bn-zrx mb&rh. ^45 vymt yvbb vymlk txtyv xvsm m`r& htymny. ^46 vymt xvsm vymlk txtyv hdd bn-bdd hmkh `t-mdyn bsdh mv`b vsm jyrv jyvt. ^47 vymt hdd vymlk txtyv smlh mmsrqh. ^48 vymt smlh vymlk txtyv s`vl mrxbvt hnhr. ^49 vymt s`vl vymlk txtyv bjl xnn bn-jkbvr. ^50 vymt bjl xnn vymlk txtyv hdd vsm jyrv pjy vsm `stv mhy+b`l bt-m+rd bt my zhb. ^51 vymt hdd vyhyv `lvpy `dvm `lvp tmnj `lvp jlyh `lvp ytt. ^52 `lvp `hlybmh `lvp `lh `lvp pynn. ^53 `lvp qnz `lvp tymn `lvp mb&r. ^54 `lvp mgdy`l `lvp jyrm `lh `lvpy `dvm. __________________________________________________________________ Chapter 2 ^1 `lh bny ysr`l r`vbn smjvn lvy vyhvdh ysskr vzblvn. ^2 dn yv$p vbnymn nptly gd v`sr. ^3 bny yhvdh jr v`vnn vslh slvsh nvld lv mbt-svj hknjnyt vyhy jr bkvr yhvdh rj bjyny yhvh vymythv. ^4 vtmr kltv yldh lv `t-pr& v`t-zrx kl-bny yhvdh xmsh. ^5 bny-pr& x&rvn vxmvl. ^6 vbny zrx zmry v`ytn vhymn vklkl vdrj klm xmsh. ^7 vbny krmy jkr jvkr ysr`l `sr mjl bxrm. ^8 vbny `ytn jzryh. ^9 vbny x&rvn `sr nvld-lv `t-yrxm`l v`t-rm v`t-klvby. ^10 vrm hvlyd `t-jmyndb vjmyndb hvlyd `t-nxsvn nsy` bny yhvdh. ^11 vnxsvn hvlyd `t-slm` vslm` hvlyd `t-bjz. ^12 vbjz hvlyd `t-jvbd vjvbd hvlyd `t-ysy. ^13 v`ysy hvlyd `t-bkrv `t-`ly`b v`byndb hsny vsmj` hslysy. ^14 ntn`l hrbyjy rdy hxmysy. ^15 `&m hssy dvyd hsbjy. ^16 v`xytyhm &rvyh v`bygyl vbny &rvyh `bsy vyv`b vjsh-`l slsh. ^17 v`bygyl yldh `t-jms` v`by jms` ytr hysmj`ly. ^18 vklb bn-x&rvn hvlyd `t-jzvbh `sh v`t-yryjvt v`lh bnyh ysr vsvbb v`rdvn. ^19 vtmt jzvbh vyqx-lv klb `t-`prt vtld lv `t-xvr. ^20 vxvr hvlyd `t-`vry v`vry hvlyd `t-b&l`l. ^21 v`xr b` x&rvn `l-bt-mkyr `by gljd vhv` lqxh vhv` bn-ssym snh vtld lv `t-sgvb. ^22 vsgvb hvlyd `t-y`yr vyhy-lv jsrym vslvs jrym b`r& hgljd. ^23 vyqx gsvr-v`rm `t-xvt y`yr m`tm `t-qnt v`t-bntyh ssym jyr kl- `lh bny mkyr `by-gljd. ^24 v`xr mvt-x&rvn bklb `prth v`st x&rvn `byh vtld lv `t-`sxvr `by tqvj. ^25 vyhyv bny-yrxm`l bkvr x&rvn hbkvr rm vbvnh v`rn v`&m `xyh. ^26 vthy `sh `xrt lyrxm`l vsmh j+rh hy` `m `vnm. ^27 vyhyv bny-rm bkvr yrxm`l mj& vymyn vjqr. ^28 vyhyv bny-`vnm smy vydj vbny smy ndb v`bysvr. ^29 vsm `st `bysvr `byhyl vtld lv `t-`xbn v`t-mvlyd. ^30 vbny ndb $ld v`pym vymt $ld l` bnym. ^31 vbny `pym ysjy vbny ysjy ssn vbny ssn `xly. ^32 vbny ydj `xy smy ytr vyvntn vymt ytr l` bnym. ^33 vbny yvntn plt vzz` `lh hyv bny yrxm`l. ^34 vl`-hyh lssn bnym ky `m-bnvt vlssn jbd m&ry vsmv yrxj. ^35 vytn ssn `t-btv lyrxj jbdv l`sh vtld lv `t-jty. ^36 vjty hlyd `t-ntn vntn hvlyd `t-zbd. ^37 vzbd hvlyd `t-`pll v`pll hvlyd `t-jvbd. ^38 vjvbd hvlyd `t-yhv` vyhv` hvlyd `t-jzryh. ^39 vjzryh hlyd `t-xl& vxl& hlyd `t-`ljsh. ^40 v`ljsh hlyd `t-$$my v$$my hlyd `t-slvm. ^41 vslvm hvlyd `t-yqmyh vyqmyh hlyd `t-`lysmj. ^42 vbny klb `xy yrxm`l mysj bkrv hv` `by-zyp vbny mrsh `by xbrvn. ^43 vbny xbrvn qrx vtpx vrqm vsmj. ^44 vsmj hvlyd `t-rxm `by yrqjm vrqm hvlyd `t-smy. ^45 vbn-smy mjvn vmjvn `by byt-&vr. ^46 vjyph pylgs klb yldh `t-xrn v`t-mv&` v`t-gzz vxrn hlyd `t- gzz. ^47 vbny yhdy rgm vyvtm vgysn vpl+ vjyph vsjp. ^48 plgs klb mjkh yld sbr v`t-trxnh. ^49 vtld sjp `by mdmnh `t-sv` `by mkbnh v`by gbj` vbt-klb jk$h. ^50 `lh hyv bny klb bn-xvr bkvr `prth svbl `by qryt yjrym. ^51 slm` `by byt-lxm xrp `by byt-gdr. ^52 vyhyv bnym lsvbl `by qryt yjrym hr`h x&y hmnxvt. ^53 vmspxvt qryt yjrym hytry vhpvty vhsmty vhmsrjy m`lh y&`v h&rjty vh`st`ly. ^54 bny slm` byt lxm vn+vpty j+rvt byt yv`b vx&y hmnxty h&rjy. ^55 vmspxvt $prym ysbv yjb& trjtym smjtym svktym hmh hqynym hb`ym mxmt `by byt-rkb. __________________________________________________________________ Chapter 3 ^1 v`lh hyv bny dvyd `sr nvld-lv bxbrvn hbkvr `mnn l`xynjm hyzrj`lyt sny dny`l l`bygyl hkrmlyt. ^2 hslsy l`bslvm bn-mjkh bt-tlmy mlk gsvr hrbyjy `dnyh bn-xgyt. ^3 hxmysy sp+yh l`by+l hssy ytrjm ljglh `stv. ^4 ssh nvld-lv bxbrvn vymlk-sm sbj snym vssh xdsym vslsym vslvs snh mlk byrvslm. ^5 v`lh nvldv-lv byrvslym smj` vsvbb vntn vslmh `rbjh lbt-svj bt- jmy`l. ^6 vybxr v`lysmj v`lypl+. ^7 vngh vnpg vypyj. ^8 v`lysmj v`lydj v`lypl+ tsjh. ^9 kl bny dvyd mlbd bny-pylgsym vtmr `xvtm. ^10 vbn-slmh rxbjm `byh bnv `$` bnv yhvsp+ bnv. ^11 yvrm bnv `xzyhv bnv yv`s bnv. ^12 `m&yhv bnv jzryh bnv yvtm bnv. ^13 `xz bnv xzqyhv bnv mnsh bnv. ^14 `mvn bnv y`syhv bnv. ^15 vbny y`syhv hbkvr yvxnn hsny yhvyqym hslsy &dqyhv hrbyjy slvm. ^16 vbny yhvyqym yknyh bnv &dqyh bnv. ^17 vbny yknyh `$r s`lty`l bnv. ^18 vmlkyrm vpdyh vsn`&r yqmyh hvsmj vndbyh. ^19 vbny pdyh zrbbl vsmjy vbn-zrbbl mslm vxnnyh vslmyt `xvtm. ^20 vxsbh v`hl vbrkyh vx$dyh yvsb x$d xms. ^21 vbn-xnnyh pl+yh vysjyh bny rpyh bny `rnn bny jbdyh bny sknyh. ^22 vbny sknyh smjyh vbny smjyh x+vs vyg`l vbryx vnjryh vsp+ ssh. ^23 vbn-njryh `lyvjyny vxzqyh vjzryqm slsh. ^24 vbny `lyvjyny hdyvhv v`lysyb vplyh vjqvb vyvxnn vdlyh vjnny sbjh. __________________________________________________________________ Chapter 4 ^1 bny yhvdh pr& x&rvn vkrmy vxvr vsvbl. ^2 vr`yh bn-svbl hvlyd `t-yxt vyxt hlyd `t-`xvmy v`t-lhd `lh mspxvt h&rjty. ^3 v`lh `by jy+m yzrj`l vysm` vydbs vsm `xvtm h&llpvny. ^4 vpnv`l `by gdr vjzr `by xvsh `lh bny-xvr bkvr `prth `by byt lxm. ^5 vl`sxvr `by tqvj hyv sty nsym xl`h vnjrh. ^6 vtld lv njrh `t-`xzm v`t-xpr v`t-tymny v`t-h`xstry `lh bny njrh. ^7 vbny xl`h &rt y&xr v`tnn. ^8 vqv& hvlyd `t-jnvb v`t-h&bbh vmspxvt `xrxl bn-hrvm. ^9 vyhy yjb& nkbd m`xyv v`mv qr`h smv yjb& l`mr ky yldty bj&b. ^10 vyqr` yjb& l`lhy ysr`l l`mr `m-brk tbrkny vhrbyt `t-gbvly vhyth ydk jmy vjsyt mrjh lblty j&by vyb` `lhym `t `sr-s`l. ^11 vklvb `xy-svxh hvlyd `t-mxyr hv` `by `stvn. ^12 v`stvn hvlyd `t-byt rp` v`t-p$x v`t-txnh `by jyr nxs `lh `nsy rkh. ^13 vbny qnz jtny`l vsryh vbny jtny`l xtt. ^14 vmjvnty hvlyd `t-jprh vsryh hvlyd `t-yv`b `by gy` xrsym ky xrsym hyv. ^15 vbny klb bn-ypnh jyrv `lh vnjm vbny `lh vqnz. ^16 vbny yhll`l zyp vzyph tyry` v`sr`l. ^17 vbn-jzrh ytr vmrd vjpr vylvn vthr `t-mrym v`t-smy v`t-ysbx `by `stmj. ^18 v`stv hyhdyh yldh `t-yrd `by gdvr v`t-xbr `by svkv v`t- yqvty`l `by znvx v`lh bny btyh bt-prjh `sr lqx mrd. ^19 vbny `st hvdyh `xvt nxm `by qjylh hgrmy v`stmj hmjkty. ^20 vbny symvn `mnvn vrnh bn-xnn vtvlvn vbny ysjy zvxt vbn-zvxt. ^21 bny slh bn-yhvdh jr `by lkh vljdh `by mrsh vmspxvt byt-jbdt hb& lbyt `sbj. ^22 vyvqym v`nsy kzb` vyv`s vsrp `sr-bjlv lmv`b vysby lxm vhdbrym jtyqym. ^23 hmh hyv&rym vysby n+jym vgdrh jm-hmlk bml`ktv ysbv sm. ^24 bny smjvn nmv`l vymyn yryb zrx s`vl. ^25 slm bnv mbsm bnv msmj bnv. ^26 vbny msmj xmv`l bnv zkvr bnv smjy bnv. ^27 vlsmjy bnym ssh jsr vbnvt ss vl`xyv `yn bnym rbym vkl mspxtm l` hrbv jd-bny yhvdh. ^28 vysbv bb`r-sbj vmvldh vx&r svjl. ^29 vbblhh vbj&m vbtvld. ^30 vbbtv`l vbxrmh vb&yqlg. ^31 vbbyt mrkbvt vbx&r $v$ym vbbyt br`y vbsjrym `lh jryhm jd-mlk dvyd. ^32 vx&ryhm jy+m vjyn rmvn vtkn vjsn jrym xms. ^33 vkl-x&ryhm `sr $bybvt hjrym h`lh jd-bjl z`t mvsbtm vhtyxsm lhm. ^34 vmsvbb vymlk vyvsh bn-`m&yh. ^35 vyv`l vyhv` bn-yvsbyh bn-sryh bn-jsy`l. ^36 v`lyvjyny vyjqbh vysvxyh vjsyh vjdy`l vysym`l vbnyh. ^37 vzyz` bn-spjy bn-`lvn bn-ydyh bn-smry bn-smjyh. ^38 `lh hb`ym bsmvt nsy`ym bmspxvtm vbyt `bvtyhm pr&v lrvb. ^39 vylkv lmbv` gdr jd lmzrx hgy` lbqs mrjh l&`nm. ^40 vym&`v mrjh smn v+vb vh`r& rxbt ydym vsq+t vslvh ky mn-xm hysbym sm lpnym. ^41 vyb`v `lh hktvbym bsmvt bymy yxzqyhv mlk-yhvdh vykv `t- `hlyhm v`t-hmjynym `sr nm&`v-smh vyxrymm jd-hyvm hzh vysbv txtyhm ky-mrjh l&`nm sm. ^42 vmhm mn-bny smjvn hlkv lhr sjyr `nsym xms m`vt vpl+yh vnjryh vrpyh vjzy`l bny ysjy br`sm. ^43 vykv `t-s`ryt hpl+h ljmlq vysbv sm jd hyvm hzh. __________________________________________________________________ Chapter 5 ^1 vbny r`vbn bkvr-ysr`l ky hv` hbkvr vbxllv y&vjy `byv ntnh bkrtv lbny yv$p bn-ysr`l vl` lhtyxs lbkrh. ^2 ky yhvdh gbr b`xyv vlngyd mmnv vhbkrh lyv$p. ^3 bny r`vbn bkvr ysr`l xnvk vplv` x&rvn vkrmy. ^4 bny yv`l smjyh bnv gvg bnv smjy bnv. ^5 mykh bnv r`yh bnv bjl bnv. ^6 b`rh bnv `sr hglh tlgt pln`$r mlk `sr hv` nsy` lr`vbny. ^7 v`xyv lmspxtyv bhtyxs ltldvtm hr`s yjy`l vzkryhv. ^8 vblj bn-jzz bn-smj bn-yv`l hv` yvsb bjrjr vjd-nbv vbjl mjvn. ^9 vlmzrx ysb jd-lbv` mdbrh lmn-hnhr prt ky mqnyhm rbv b`r& gljd. ^10 vbymy s`vl jsv mlxmh jm-hhgr`ym vyplv bydm vysbv b`hlyhm jl- kl-pny mzrx lgljd. ^11 vbny-gd lngdm ysbv b`r& hbsn jd-$lkh. ^12 yv`l hr`s vspm hmsnh vyjny vsp+ bbsn. ^13 v`xyhm lbyt `bvtyhm myk`l vmslm vsbj vyvry vyjkn vzyj vjbr sbjh. ^14 `lh bny `byxyl bn-xvry bn-yrvx bn-gljd bn-myk`l bn-ysysy bn- yxdv bn-bvz. ^15 `xy bn-jbdy`l bn-gvny r`s lbyt `bvtm. ^16 vysbv bgljd bbsn vbbntyh vbkl-mgrsy srvn jl-tv&`vtm. ^17 klm htyxsv bymy yvtm mlk-yhvdh vbymy yrbjm mlk-ysr`l. ^18 bny-r`vbn vgdy vx&y sb+-mnsh mn-bny-xyl `nsym ns`y mgn vxrb vdrky qst vlmvdy mlxmh `rbjym v`rbjh `lp vsbj-m`vt vssym y&`y &b`. ^19 vyjsv mlxmh jm-hhgry`ym vy+vr vnpys vnvdb. ^20 vyjzrv jlyhm vyntnv bydm hhgry`ym vkl sjmhm ky l`lhym zjqv bmlxmh vnjtvr lhm ky-b+xv bv. ^21 vysbv mqnyhm gmlyhm xmsym `lp v&`n m`tym vxmsym `lp vxmvrym `lpym vnps `dm m`h `lp. ^22 ky-xllym rbym nplv ky mh`lhym hmlxmh vysbv txtyhm jd-hglh. ^23 vbny x&y sb+ mnsh ysbv b`r& mbsn jd-bjl xrmvn vsnyr vhr- xrmvn hmh rbv. ^24 v`lh r`sy byt-`bvtm vjpr vysjy v`ly`l vjzry`l vyrmyh vhvdvyh vyxdy`l `nsym gbvry xyl `nsy smvt r`sym lbyt `bvtm. ^25 vymjlv b`lhy `bvtyhm vyznv `xry `lhy jmy-h`r& `sr-hsmyd `lhym mpnyhm. ^26 vyjr `lhy ysr`l `t-rvx pvl mlk-`svr v`t-rvx tlgt pln$r mlk `svr vyglm lr`vbny vlgdy vlx&y sb+ mnsh vyby`m lxlx vxbvr vhr` vnhr gvzn jd hyvm hzh. ^27 bny lvy grsvn qht vmrry. ^28 vbny qht jmrm y&hr vxbrvn vjzy`l. ^29 vbny jmrm `hrn vmsh vmrym vbny `hrn ndb v`byhv` `ljzr v`ytmr. ^30 `ljzr hvlyd `t-pynx$ pynx$ hlyd `t-`bysvj. ^31 v`bysvj hvlyd `t-bqy vbqy hvlyd `t-jzy. ^32 vjzy hvlyd `t-zrxyh vzrxyh hvlyd `t-mryvt. ^33 mryvt hvlyd `t-`mryh v`mryh hvlyd `t-`xy+vb. ^34 v`xy+vb hvlyd `t-&dvq v&dvq hvlyd `t-`xymj&. ^35 v`xymj& hvlyd `t-jzryh vjzryh hvlyd `t-yvxnn. ^36 vyvxnn hvlyd `t-jzryh hv` `sr khn bbyt `sr-bnh slmh byrvslm. ^37 vyvld jzryh `t-`mryh v`mryh hvlyd `t-`xy+vb. ^38 v`xy+vb hvlyd `t-&dvq v&dvq hvlyd `t-slvm. ^39 vslvm hvlyd `t-xlqyh vxlqyh hvlyd `t-jzryh. ^40 vjzryh hvlyd `t-sryh vsryh hvlyd `t-yhv&dq. ^41 vyhv&dq hlk bhglvt yhvh `t-yhvdh vyrvslm byd nbkdn`&r. __________________________________________________________________ Chapter 6 ^1 bny lvy grsm qht vmrry. ^2 v`lh smvt bny-grsvm lbny vsmjy. ^3 vbny qht jmrm vy&hr vxbrvn vjzy`l. ^4 bny mrry mxly vmsy v`lh mspxvt hlvy l`bvtyhm. ^5 lgrsvm lbny bnv yxt bnv zmh bnv. ^6 yv`x bnv jdv bnv zrx bnv y`try bnv. ^7 bny qht jmyndb bnv qrx bnv `$yr bnv. ^8 `lqnh bnv v`by$p bnv v`$yr bnv. ^9 txt bnv `vry`l bnv jzyh bnv vs`vl bnv. ^10 vbny `lqnh jmsy v`xymvt. ^11 `lqnh bnv `lqnh &vpy bnv vnxt bnv. ^12 `ly`b bnv yrxm bnv `lqnh bnv. ^13 vbny smv`l hbkr vsny v`byh. ^14 bny mrry mxly lbny bnv smjy bnv jzh bnv. ^15 smj` bnv xgyh bnv jsyh bnv. ^16 v`lh `sr hjmyd dvyd jl-ydy-syr byt yhvh mmnvx h`rvn. ^17 vyhyv msrtym lpny mskn `hl-mvjd bsyr jd-bnvt slmh `t-byt yhvh byrvslm vyjmdv kmsp+m jl-jbvdtm. ^18 v`lh hjmdym vbnyhm mbny hqhty hymn hmsvrr bn-yv`l bn-smv`l. ^19 bn-`lqnh bn-yrxm bn-`ly`l bn-tvx. ^20 bn-&yp bn-`lqnh bn-mxt bn-jmsy. ^21 bn-`lqnh bn-yv`l bn-jzryh bn-&pnyh. ^22 bn-txt bn-`$yr bn-`by$p bn-qrx. ^23 bn-y&hr bn-qht bn-lvy bn-ysr`l. ^24 v`xyv `$p hjmd jl-ymynv `$p bn-brkyhv bn-smj`. ^25 bn-myk`l bn-bjsyh bn-mlkyh. ^26 bn-`tny bn-zrx bn-jdyh. ^27 bn-`ytn bn-zmh bn-smjy. ^28 bn-yxt bn-grsm bn-lvy. ^29 vbny mrry `xyhm jl-hsm`vl `ytn bn-qysy bn-jbdy bn-mlvk. ^30 bn-xsbyh bn-`m&yh bn-xlqyh. ^31 bn-`m&y bn-bny bn-smr. ^32 bn-mxly bn-mvsy bn-mrry bn-lvy. ^33 v`xyhm hlvym ntvnym lkl-jbvdt mskn byt h`lhym. ^34 v`hrn vbnyv mq+yrym jl-mzbx hjvlh vjl-mzbx hq+rt lkl ml`kt qds hqdsym vlkpr jl-ysr`l kkl `sr &vh msh jbd h`lhym. ^35 v`lh bny `hrn `ljzr bnv pynx$ bnv `bysvj bnv. ^36 bqy bnv jzy bnv zrxyh bnv. ^37 mryvt bnv `mryh bnv `xy+vb bnv. ^38 &dvq bnv `xymj& bnv. ^39 v`lh mvsbvtm l+yrvtm bgbvlm lbny `hrn lmspxt hqhty ky lhm hyh hgvrl. ^40 vytnv lhm `t-xbrvn b`r& yhvdh v`t-mgrsyh $bybtyh. ^41 v`t-sdh hjyr v`t-x&ryh ntnv lklb bn-ypnh. ^42 vlbny `hrn ntnv `t-jry hmql+ `t-xbrvn v`t-lbnh v`t-mgrsyh v`t-ytr v`t-`stmj v`t-mgrsyh. ^43 v`t-xylz v`t-mgrsyh `t-dbyr v`t-mgrsyh. ^44 v`t-jsn v`t-mgrsyh v`t-byt sms v`t-mgrsyh. ^45 vmm+h bnymn `t-gbj v`t-mgrsyh v`t-jlmt v`t-mgrsyh v`t-jntvt v`t-mgrsyh kl-jryhm sls-jsrh jyr bmspxvtyhm. ^46 vlbny qht hnvtrym mmspxt hm+h mmx&yt m+h x&y mnsh bgvrl jrym jsr. ^47 vlbny grsvm lmspxvtm mm+h ysskr vmm+h `sr vmm+h nptly vmm+h mnsh bbsn jrym sls jsrh. ^48 lbny mrry lmspxvtm mm+h r`vbn vmm+h-gd vmm+h zbvln bgvrl jrym stym jsrh. ^49 vytnv bny-ysr`l llvym `t-hjrym v`t-mgrsyhm. ^50 vytnv bgvrl mm+h bny-yhvdh vmm+h bny-smjvn vmm+h bny bnymn `t hjrym h`lh `sr-yqr`v `thm bsmvt. ^51 vmmspxvt bny qht vyhy jry gbvlm mm+h `prym. ^52 vytnv lhm `t-jry hmql+ `t-skm v`t-mgrsyh bhr `prym v`t-gzr v`t-mgrsyh. ^53 v`t-yqmjm v`t-mgrsyh v`t-byt xvrvn v`t-mgrsyh. ^54 v`t-`ylvn v`t-mgrsyh v`t-gt-rmvn v`t-mgrsyh. ^55 vmmx&yt m+h mnsh `t-jnr v`t-mgrsyh v`t-bljm v`t-mgrsyh lmspxt lbny-qht hnvtrym. ^56 lbny grsvm mmspxt x&y m+h mnsh `t-gvln bbsn v`t-mgrsyh v`t- jstrvt v`t-mgrsyh. ^57 vmm+h ysskr `t-qds v`t-mgrsyh `t-dbrt v`t-mgrsyh. ^58 v`t-r`mvt v`t-mgrsyh v`t-jnm v`t-mgrsyh. ^59 vmm+h `sr `t-msl v`t-mgrsyh v`t-jbdvn v`t-mgrsyh. ^60 v`t-xvqq v`t-mgrsyh v`t-rxb v`t-mgrsyh. ^61 vmm+h nptly `t-qds bglyl v`t-mgrsyh v`t-xmvn v`t-mgrsyh v`t- qrytym v`t-mgrsyh. ^62 lbny mrry hnvtrym mm+h zbvln `t-rmvnv v`t-mgrsyh `t-tbvr v`t- mgrsyh. ^63 vmjbr lyrdn yrxv lmzrx hyrdn mm+h r`vbn `t-b&r bmdbr v`t- mgrsyh v`t-yh&h v`t-mgrsyh. ^64 v`t-qdmvt v`t-mgrsyh v`t-mypjt v`t-mgrsyh. ^65 vmm+h-gd `t-r`mvt bgljd v`t-mgrsyh v`t-mxnym v`t-mgrsyh. ^66 v`t-xsbvn v`t-mgrsyh v`t-yjzyr v`t-mgrsyh. __________________________________________________________________ Chapter 7 ^1 vlbny ysskr tvlj vpv`h ysyb vsmrvn `rbjh. ^2 vbny tvlj jzy vrpyh vyry`l vyxmy vybsm vsmv`l r`sym lbyt- `bvtm ltvlj gbvry xyl ltldvtm m$prm bymy dvyd jsrym-vsnym `lp vss m`vt. ^3 vbny jzy yzrxyh vbny yzrxyh myk`l vjbdyh vyv`l ysyh xmsh r`sym klm. ^4 vjlyhm ltldvtm lbyt `bvtm gdvdy &b` mlxmh slsym vssh `lp ky- hrbv nsym vbnym. ^5 v`xyhm lkl mspxvt ysskr gbvry xylym smvnym vsbjh `lp htyxsm lkl. ^6 bnymn blj vbkr vydyj`l slsh. ^7 vbny blj `&bvn vjzy vjzy`l vyrymvt vjyry xmsh r`sy byt `bvt gbvry xylym vhtyxsm jsrym vsnym `lp vslsym v`rbjh. ^8 vbny bkr zmyrh vyvjs v`lyjzr v`lyvjyny vjmry vyrmvt v`byh vjntvt vjlmt kl-`lh bny-bkr. ^9 vhtyxsm ltldvtm r`sy byt `bvtm gbvry xyl jsrym `lp vm`tym. ^10 vbny ydyj`l blhn vbny blhn yjys vbnymn v`hvd vknjnh vzytn vtrsys v`xysxr. ^11 kl-`lh bny ydyj`l lr`sy h`bvt gbvry xylym sbjh-jsr `lp vm`tym y&`y &b` lmlxmh. ^12 vspm vxpm bny jyr xsm bny `xr. ^13 bny nptly yx&y`l vgvny vy&r vslvm bny blhh. ^14 bny mnsh `sry`l `sr yldh pylgsv h`rmyh yldh `t-mkyr `by gljd. ^15 vmkyr lqx `sh lxpym vlspym vsm `xtv mjkh vsm hsny &lpxd vthynh l&lpxd bnvt. ^16 vtld mjkh `st-mkyr bn vtqr` smv prs vsm `xyv srs vbnyv `vlm vrqm. ^17 vbny `vlm bdn `lh bny gljd bn-mkyr bn-mnsh. ^18 v`xtv hmlkt yldh `t-`yshvd v`t-`byjzr v`t-mxlh. ^19 vyhyv bny smydj `xyn vskm vlqxy v`nyjm. ^20 vbny `prym svtlx vbrd bnv vtxt bnv v`ljdh bnv vtxt bnv. ^21 vzbd bnv vsvtlx bnv vjzr v`ljd vhrgvm `nsy-gt hnvldym b`r& ky yrdv lqxt `t-mqnyhm. ^22 vyt`bl `prym `byhm ymym rbym vyb`v `xyv lnxmv. ^23 vyb` `l-`stv vthr vtld bn vyqr` `t-smv bryjh ky brjh hyth bbytv. ^24 vbtv s`rh vtbn `t-byt-xvrvn htxtvn v`t-hjlyvn v`t `zn s`rh. ^25 vrpx bnv vrsp vtlx bnv vtxn bnv. ^26 ljdn bnv jmyhvd bnv `lysmj bnv. ^27 nvn bnv yhvsj bnv. ^28 v`xztm vmsbvtm byt-`l vbntyh vlmzrx njrn vlmjrb gzr vbntyh vskm vbntyh jd-jyh vbntyh. ^29 vjl-ydy bny-mnsh byt-s`n vbntyh tjnk vbntyh mgdv vbnvtyh dvr vbnvtyh b`lh ysbv bny yv$p bn-ysr`l. ^30 bny `sr ymnh vysvh vysvy vbryjh vsrx `xvtm. ^31 vbny bryjh xbr vmlky`l hv` `by brzvt. ^32 vxbr hvlyd `t-ypl+ v`t-svmr v`t-xvtm v`t svj` `xvtm. ^33 vbny ypl+ p$k vbmhl vjsvt `lh bny ypl+. ^34 vbny smr `xy vrvhgh yxbh v`rm. ^35 vbn-hlm `xyv &vpx vymnj vsls vjml. ^36 bny &vpx $vx vxrnpr vsvjl vbry vymrh. ^37 b&r vhvd vsm` vslsh vytrn vb`r`. ^38 vbny ytr ypnh vp$ph v`r`. ^39 vbny jl` `rx vxny`l vr&y`. ^40 kl-`lh bny-`sr r`sy byt-h`bvt brvrym gbvry xylym r`sy hnsy`ym vhtyxsm b&b` bmlxmh m$prm `nsym jsrym vssh `lp. __________________________________________________________________ Chapter 8 ^1 vbnymn hvlyd `t-blj bkrv `sbl hsny v`xrx hslysy. ^2 nvxh hrbyjy vrp` hxmysy. ^3 vyhyv bnym lblj `dr vgr` v`byhvd. ^4 v`bysvj vnjmn v`xvx. ^5 vgr` vspvpn vxvrm. ^6 v`lh bny `xvd `lh hm r`sy `bvt lyvsby gbj vyglvm `l-mnxt. ^7 vnjmn v`xyh vgr` hv` hglm vhvlyd `t-jz` v`t-`xyxd. ^8 vsxrym hvlyd bsdh mv`b mn-slxv `tm xvsym v`t-bjr` nsyv. ^9 vyvld mn-xds `stv `t-yvbb v`t-&by` v`t-mys` v`t-mlkm. ^10 v`t-yjv& v`t-skyh v`t-mrmh `lh bnyv r`sy `bvt. ^11 vmxsym hvlyd `t-`by+vb v`t-`lpjl. ^12 vbny `lpjl jbr vmsjm vsmd hv` bnh `t-`vnv v`t-ld vbntyh. ^13 vbrjh vsmj hmh r`sy h`bvt lyvsby `ylvn hmh hbryxv `t-yvsby gt. ^14 v`xyv ssq vyrmvt. ^15 vzbdyh vjrd vjdr. ^16 vmyk`l vysph vyvx` bny bryjh. ^17 vzbdyh vmslm vxzqy vxbr. ^18 vysmry vyzly`h vyvbb bny `lpjl. ^19 vyqym vzkry vzbdy. ^20 v`lyjny v<y v`ly`l. ^21 vjdyh vbr`yh vsmrt bny smjy. ^22 vyspn vjbr v`ly`l. ^23 vjbdvn vzkry vxnn. ^24 vxnnyh vjylm vjnttyh. ^25 vypdyh vpny`l bny ssq. ^26 vsmsry vsxryh vjtlyh. ^27 vyjrsyh v`lyh vzkry bny yrxm. ^28 `lh r`sy `bvt ltldvtm r`sym `lh ysbv byrvslm. ^29 vbgbjvn ysbv `by gbjvn vsm `stv mjkh. ^30 vbnv hbkvr jbdvn v&vr vqys vbjl vndb. ^31 vgdvr v`xyv vzkr. ^32 vmqlvt hvlyd `t-sm`h v`p-hmh ngd `xyhm ysbv byrvslm jm- `xyhm. ^33 vnr hvlyd `t-qys vqys hvlyd `t-s`vl vs`vl hvlyd `t-yhvntn v`t-mlky-svj v`t-`byndb v`t-`sbjl. ^34 vbn-yhvntn mryb bjl vmryb bjl hvlyd `t-mykh. ^35 vbny mykh pytvn vmlk vt`rj v`xz. ^36 v`xz hvlyd `t-yhvjdh vyhvjdh hvlyd `t-jlmt v`t-jzmvt v`t- zmry vzmry hvlyd `t-mv&`. ^37 vmv&` hvlyd `t-bnj` rph bnv `ljsh bnv `&l bnv. ^38 vl`&l ssh bnym v`lh smvtm jzryqm bkrv vysmj`l vsjryh vjbdyh vxnn kl-`lh bny `&l. ^39 vbny jsq `xyv `vlm bkrv yjvs hsny v`lypl+ hslsy. ^40 vyhyv bny-`vlm `nsym gbry-xyl drky qst vmrbym bnym vbny bnym m`h vxmsym kl-`lh mbny bnymn. __________________________________________________________________ Chapter 9 ^1 vkl-ysr`l htyxsv vhnm ktvbym jl-$pr mlky ysr`l vyhvdh hglv lbbl bmjlm. ^2 vhyvsbym hr`snym `sr b`xztm bjryhm ysr`l hkhnym hlvym vhntynym. ^3 vbyrvslm ysbv mn-bny yhvdh vmn-bny bnymn vmn-bny `prym vmnsh. ^4 jvty bn-jmyhvd bn-jmry bn-`mry bn-bnymn-bny pr& bn-yhvdh. ^5 vmn-hsylvny jsyh hbkvr vbnyv. ^6 vmn-bny-zrx yjv`l v`xyhm ss-m`vt vtsjym. ^7 vmn-bny bnymn $lv` bn-mslm bn-hvdvyh bn-h$n`h. ^8 vybnyh bn-yrxm v`lh bn-jzy bn-mkry vmslm bn-sp+yh bn-rjv`l bn- ybnyh. ^9 v`xyhm ltldvtm tsj m`vt vxmsym vssh kl-`lh `nsym r`sy `bvt lbyt `btyhm. ^10 vmn-hkhnym ydjyh vyhvyryb vykyn. ^11 vjzryh bn-xlqyh bn-mslm bn-&dvq bn-mryvt bn-`xy+vb ngyd byt h`lhym. ^12 vjdyh bn-yrxm bn-psxvr bn-mlkyh vmjsy bn-jdy`l bn-yxzrh bn- mslm bn-mslmyt bn-`mr. ^13 v`xyhm r`sym lbyt `bvtm `lp vsbj m`vt vssym gbvry xyl ml`kt jbvdt byt-h`lhym. ^14 vmn-hlvym smjyh bn-xsvb bn-jzryqm bn-xsbyh mn-bny mrry. ^15 vbqbqr xrs vgll vmtnyh bn-myk` bn-zkry bn-`$p. ^16 vjbdyh bn-smjyh bn-gll bn-ydvtvn vbrkyh bn-`$` bn-`lqnh hyvsb bx&ry n+vpty. ^17 vhsjrym slvm vjqvb v+lmn v`xymn v`xyhm slvm hr`s. ^18 vjd-hnh bsjr hmlk mzrxh hmh hsjrym lmxnvt bny lvy. ^19 vslvm bn-qvr` bn-`by$p bn-qrx v`xyv lbyt-`byv hqrxym jl ml`kt hjbvdh smry h$pym l`hl v`btyhm jl-mxnh yhvh smry hmbv`. ^20 vpynx$ bn-`ljzr ngyd hyh jlyhm lpnym yhvh jmv. ^21 zkryh bn mslmyh sjr ptx l`hl mvjd. ^22 klm hbrvrym lsjrym b$pym m`tym vsnym jsr hmh bx&ryhm htyxsm hmh y$d dvyd vsmv`l hr`h b`mvntm. ^23 vhm vbnyhm jl-hsjrym lbyt-yhvh lbyt-h`hl lmsmrvt. ^24 l`rbj rvxvt yhyv hsjrym mzrx ymh &pvnh vngbh. ^25 v`xyhm bx&ryhm lbv` lsbjt hymym mjt `l-jt jm-`lh. ^26 ky b`mvnh hmh `rbjt gbry hsjrym hm hlvym vhyv jl-hlskvt vjl h`&rvt byt h`lhym. ^27 v$bybvt byt-h`lhym ylynv ky-jlyhm msmrt vhm jl-hmptx vlbqr lbqr. ^28 vmhm jl-kly hjbvdh ky-bm$pr yby`vm vbm$pr yv&y`vm. ^29 vmhm mmnym jl-hklym vjl kl-kly hqds vjl-h$lt vhyyn vhsmn vhlbvnh vhbsmym. ^30 vmn-bny hkhnym rqxy hmrqxt lbsmym. ^31 vmttyh mn-hlvym hv` hbkvr lslm hqrxy b`mvnh jl mjsh hxbtym. ^32 vmn-bny hqhty mn-`xyhm jl-lxm hmjrkt lhkyn sbt sbt. ^33 v`lh hmsrrym r`sy `bvt llvym blskt p+yrym ky-yvmm vlylh jlyhm bml`kh. ^34 `lh r`sy h`bvt llvym ltldvtm r`sym `lh ysbv byrvslm. ^35 vbgbjvn ysbv `by-gbjvn yjv`l vsm `stv mjkh. ^36 vbnv hbkvr jbdvn v&vr vqys vbjl vnr vndb. ^37 vgdvr v`xyv vzkryh vmqlvt. ^38 vmqlvt hvlyd `t-sm`m v`p-hm ngd `xyhm ysbv byrvslm jm-`xyhm. ^39 vnr hvlyd `t-qys vqys hvlyd `t-s`vl vs`vl hvlyd `t-yhvntn v`t-mlky-svj v`t-`byndb v`t-`sbjl. ^40 vbn-yhvntn mryb bjl vmry-bjl hvlyd `t-mykh. ^41 vbny mykh pytvn vmlk vtxrj. ^42 v`xz hvlyd `t-yjrh vyjrh hvlyd `t-jlmt v`t-jzmvt v`t-zmry vzmry hvlyd `t-mv&`. ^43 vmv&` hvlyd `t-bnj` vrpyh bnv `ljsh bnv `&l bnv. ^44 vl`&l ssh bnym v`lh smvtm jzryqm bkrv vysmj`l vsjryh vjbdyh vxnn `lh bny `&l. __________________________________________________________________ Chapter 10 ^1 vplstym nlxmv bysr`l vyn$ `ys-ysr`l mpny plstym vyplv xllym bhr glbj. ^2 vydbqv plstym `xry s`vl v`xry bnyv vykv plstym `t-yvntn v`t- `byndb v`t-mlky-svj bny s`vl. ^3 vtkbd hmlxmh jl-s`vl vym&`hv hmvrym bqst vyxl mn-hyvrym. ^4 vy`mr s`vl `l-ns` klyv slp xrbk vdqrny bh pn-yb`v hjrlym h`lh vhtjllv-by vl` `bh ns` klyv ky yr` m`d vyqx s`vl `t-hxrb vypl jlyh. ^5 vyr` ns`-klyv ky mt s`vl vypl gm-hv` jl-hxrb vymt. ^6 vymt s`vl vslst bnyv vkl-bytv yxdv mtv. ^7 vyr`v kl-`ys ysr`l `sr-bjmq ky n$v vky-mtv s`vl vbnyv vyjzbv jryhm vyn$v vyb`v plstym vysbv bhm. ^8 vyhy mmxrt vyb`v plstym lps+ `t-hxllym vym&`v `t-s`vl v`t- bnyv nplym bhr glbj. ^9 vypsy+hv vys`v `t-r`sv v`t-klyv vyslxv b`r&-plstym $byb lbsr `t-j&byhm v`t-hjm. ^10 vysymv `t-klyv byt `lhyhm v`t-glgltv tqjv byt dgvn. ^11 vysmjv kl ybys gljd `t kl-`sr-jsv plstym ls`vl. ^12 vyqvmv kl-`ys xyl vys`v `t-gvpt s`vl v`t gvpt bnyv vyby`vm ybysh vyqbrv `t-j&mvtyhm txt h`lh bybs vy&vmv sbjt ymym. ^13 vymt s`vl bmjlv `sr mjl byhvh jl-dbr yhvh `sr l`-smr vgm- ls`vl b`vb ldrvs. ^14 vl`-drs byhvh vymythv vy$b `t-hmlvkh ldvyd bn-ysy. __________________________________________________________________ Chapter 11 ^1 vyqb&v kl-ysr`l `l-dvyd xbrvnh l`mr hnh j&mk vbsrk `nxnv. ^2 gm-tmvl gm-slsvm gm bhyvt s`vl mlk `th hmv&y` vhmby` `t-ysr`l vy`mr yhvh `lhyk lk `th trjh `t-jmy `t-ysr`l v`th thyh ngyd jl jmy ysr`l. ^3 vyb`v kl-zqny ysr`l `l-hmlk xbrvnh vykrt lhm dvyd bryt bxbrvn lpny yhvh vymsxv `t-dvyd lmlk jl-ysr`l kdbr yhvh byd-smv`l. ^4 vylk dvyd vkl-ysr`l yrvslm hy` ybv$ vsm hybv$y ysby h`r&. ^5 vy`mrv ysby ybv$ ldvyd l` tbv` hnh vylkd dvyd `t-m&dt &yvn hy` jyr dvyd. ^6 vy`mr dvyd kl-mkh ybv$y br`svnh yhyh lr`s vlsr vyjl br`svnh yv`b bn-&rvyh vyhy lr`s. ^7 vysb dvyd bm&d jl-kn qr`v-lv jyr dvyd. ^8 vybn hjyr m$byb mn-hmlv` vjd-h$byb vyv`b yxyh `t-s`r hjyr. ^9 vylk dvyd hlvk vgdvl vyhvh &b`vt jmv. ^10 v`lh r`sy hgbvrym `sr ldvyd hmtxzqym jmv bmlkvtv jm-kl-ysr`l lhmlykv kdbr yhvh jl-ysr`l. ^11 v`lh m$pr hgbrym `sr ldvyd ysbjm bn-xkmvny r`s hslvsym hv`- jvrr `t-xnytv jl-sls-m`vt xll bpjm `xt. ^12 v`xryv `ljzr bn-dvdv h`xvxy hv` bslvsh hgbrym. ^13 hv`-hyh jm-dvyd bp$ dmym vhplstym n`$pv-sm lmlxmh vthy xlqt hsdh ml`h sjvrym vhjm n$v mpny plstym. ^14 vyty&bv btvk-hxlqh vy&ylvh vykv `t-plstym vyvsj yhvh tsvjh gdvlh. ^15 vyrdv slvsh mn-hslvsym r`s jl-h&r `l-dvyd `l-mjrt jdlm vmxnh plstym xnh bjmq rp`ym. ^16 vdvyd `z bm&vdh vn&yb plstym `z bbyt lxm. ^17 vyt`v dvyd vy`mr my ysqny mym mbvr byt-lxm `sr bsjr. ^18 vybqjv hslsh bmxnh plstym vys`bv-mym mbvr byt-lxm `sr bsjr vys`v vyb`v `l-dvyd vl`-`bh dvyd lstvtm vyn$k `tm lyhvh. ^19 vy`mr xlylh ly m`lhy mjsvt z`t hdm h`nsym h`lh `sth bnpsvtm ky bnpsvtm hby`vm vl` `bh lstvtm `lh jsv slst hgbvrym. ^20 v`bsy `xy-yv`b hv` hyh r`s hslvsh vhv` jvrr `t-xnytv jl-sls m`vt xll vl`-sm bslvsh. ^21 mn-hslvsh bsnym nkbd vyhy lhm lsr vjd-hslvsh l`-b`. ^22 bnyh bn-yhvydj bn-`ys-xyl rb-pjlym mn-qb&`l hv` hkh `t sny `ry`l mv`b vhv` yrd vhkh `t-h`ry btvk hbvr byvm hslg. ^23 vhv`-hkh `t-h`ys hm&ry `ys mdh xms b`mh vbyd hm&ry xnyt kmnvr `rgym vyrd `lyv bsb+ vygzl `t-hxnyt myd hm&ry vyhrghv bxnytv. ^24 `lh jsh bnyhv bn-yhvydj vlv-sm bslvsh hgbrym. ^25 mn-hslvsym hnv nkbd hv` v`l-hslvsh l`-b` vysymhv dvyd jl- msmjtv. ^26 vgbvry hxylym jsh-`l `xy yv`b `lxnn bn-dvdv mbyt lxm. ^27 smvt hhrvry xl& hplvny. ^28 jyr` bn-jqs htqvjy `byjzr hjntvty. ^29 $bky hxsty jyly h`xvxy. ^30 mhry hn+pty xld bn-bjnh hn+vpty. ^31 `yty bn-ryby mgbjt bny bnymn bnyh hprjtny. ^32 xvry mnxly gjs `by`l hjrbty. ^33 jzmvt hbxrvmy `lyxb` hsjlbny. ^34 bny hsm hgzvny yvntn bn-sgh hhrry. ^35 `xy`m bn-skr hhrry `lypl bn-`vr. ^36 xpr hmkrty `xyh hplny. ^37 x&rv hkrmly njry bn-`zby. ^38 yv`l `xy ntn mbxr bn-hgry. ^39 &lq hjmvny nxry hbrty ns` kly yv`b bn-&rvyh. ^40 jyr` hytry grb hytry. ^41 `vryh hxty zbd bn-`xly. ^42 jdyn` bn-syz` hr`vbny r`s lr`vbny vjlyv slvsym. ^43 xnn bn-mjkh vyvsp+ hmtny. ^44 jzy` hjstrty smj vyjv`l bny xvtm hjrjry. ^45 ydyj`l bn-smry vyx` `xyv hty&y. ^46 `ly`l hmxvym vyryby vyvsvyh bny `lnjm vytmh hmv`by. ^47 `ly`l vjvbd vyjsy`l hm&byh. __________________________________________________________________ Chapter 12 ^1 v`lh hb`ym `l-dvyd l&yqlg jvd j&vr mpny s`vl bn-qys vhmh bgbvrym jzry hmlxmh. ^2 nsqy qst mymynym vmsm`lym b`bnym vbx&ym bqst m`xy s`vl mbnymn. ^3 hr`s `xyjzr vyv`s bny hsmjh hgbjty vyzv`l vpl+ bny jzmvt vbrkh vyhv` hjntty. ^4 vysmjyh hgbjvny gbvr bslsym vjl-hslsym. ^5 vyrmyh vyxzy`l vyvxnn vyvzbd hgdrty. ^6 `ljvzy vyrymvt vbjlyh vsmryhv vsp+yhv hxrypy. ^7 `lqnh vysyhv vjzr`l vyvjzr vysbjm hqrxym. ^8 vyvj`lh vzbdyh bny yrxm mn-hgdvr. ^9 vmn-hgdy nbdlv `l-dvyd lm&d mdbrh gbry hxyl `nsy &b` lmlxmh jrky &nh vrmx vpny `ryh pnyhm vk&b`ym jl-hhrym lmhr. ^10 jzr hr`s jbdyh hsny `ly`b hslsy. ^11 msmnh hrbyjy yrmyh hxmsy. ^12 jty hssy `ly`l hsbjy. ^13 yvxnn hsmyny `lzbd htsyjy. ^14 yrmyhv hjsyry mkbny jsty jsr. ^15 `lh mbny-gd r`sy h&b` `xd lm`h hq+n vhgdvl l`lp. ^16 `lh hm `sr jbrv `t-hyrdn bxds hr`svn vhv` mml` jl-kl-gdytyv vybryxv `t-kl-hjmqym lmzrx vlmjrb. ^17 vyb`v mn-bny bnymn vyhvdh jd-lm&d ldvyd. ^18 vy&` dvyd lpnyhm vyjn vy`mr lhm `m-lslvm b`tm `ly ljzrny yhyh-ly jlykm lbb lyxd v`m-lrmvtny l&ry bl` xm$ bkpy yr` `lhy `bvtynv vyvkx. ^19 vrvx lbsh `t-jmsy r`s hslvsym lk dvyd vjmk bn-ysy slvm slvm lk vslvm ljzrk ky jzrk `lhyk vyqblm dvyd vytnm br`sy hgdvd. ^20 vmmnsh nplv jl-dvyd bb`v jm-plstym jl-s`vl lmlxmh vl` jzrm ky bj&h slxhv $rny plstym l`mr br`synv ypvl `l-`dnyv s`vl. ^21 blktv `l-&yqlg nplv jlyv mmnsh jdnx vyvzbd vydyj`l vmyk`l vyvzbd v`lyhv` v<y r`sy h`lpym `sr lmnsh. ^22 vhmh jzrv jm-dvyd jl-hgdvd ky-gbvry xyl klm vyhyv srym b&b`. ^23 ky ljt-yvm byvm yb`v jl-dvyd ljzrv jd-lmxnh gdvl kmxnh `lhym. ^24 v`lh m$pry r`sy hxlv& l&b` b`v jl-dvyd xbrvnh lh$b mlkvt s`vl `lyv kpy yhvh. ^25 bny yhvdh ns`y &nh vrmx sst `lpym vsmvnh m`vt xlv&y &b`. ^26 mn-bny smjvn gbvry xyl l&b` sbjt `lpym vm`h. ^27 mn-bny hlvy `rbjt `lpym vss m`vt. ^28 vyhvydj hngyd l`hrn vjmv slst `lpym vsbj m`vt. ^29 v&dvq njr gbvr xyl vbyt-`byv srym jsrym vsnym. ^30 vmn-bny bnymn `xy s`vl slst `lpym vjd-hnh mrbytm smrym msmrt byt s`vl. ^31 vmn-bny `prym jsrym `lp vsmvnh m`vt gbvry xyl `nsy smvt lbyt `bvtm. ^32 vmx&y m+h mnsh smvnh jsr `lp `sr nqbv bsmvt lbv` lhmlyk `t- dvyd. ^33 vmbny ysskr yvdjy bynh ljtym ldjt mh-yjsh ysr`l r`syhm m`tym vkl-`xyhm jl-pyhm. ^34 mzblvn yv&`y &b` jrky mlxmh bkl-kly mlxmh xmsym `lp vljdr bl`-lb vlb. ^35 vmnptly srym `lp vjmhm b&nh vxnyt slsym vsbjh `lp. ^36 vmn-hdny jrky mlxmh jsrym-vsmvnh `lp vss m`vt. ^37 vm`sr yv&`y &b` ljrk mlxmh `rbjym `lp. ^38 vmjbr lyrdn mn-hr`vbny vhgdy vx&y sb+ mnsh bkl kly &b` mlxmh m`h vjsrym `lp. ^39 kl-`lh `nsy mlxmh jdry mjrkh blbb slm b`v xbrvnh lhmlyk `t- dvyd jl-kl-ysr`l vgm kl-sryt ysr`l lb `xd lhmlyk `t-dvyd. ^40 vyhyv-sm jm-dvyd ymym slvsh `klym vsvtym ky-hkynv lhm `xyhm. ^41 vgm hqrvbym-`lyhm jd-ysskr vzblvn vnptly mby`ym lxm bxmvrym vbgmlym vbprdym vbbqr m`kl qmx dblym v&mvqym vyyn-vsmn vbqr v&`n lrb ky smxh bysr`l. __________________________________________________________________ Chapter 13 ^1 vyvj& dvyd jm-sry h`lpym vhm`vt lkl-ngyd. ^2 vy`mr dvyd lkl qhl ysr`l `m-jlykm +vb vmn-yhvh `lhynv npr&h nslxh jl-`xynv hns`rym bkl `r&vt ysr`l vjmhm hkhnym vhlvym bjry mgrsyhm vyqb&v `lynv. ^3 vn$bh `t-`rvn `lhynv `lynv ky-l` drsnhv bymy s`vl. ^4 vy`mrv kl-hqhl ljsvt kn ky-ysr hdbr bjyny kl-hjm. ^5 vyqhl dvyd `t-kl-ysr`l mn-syxvr m&rym vjd-lbv` xmt lhby` `t- `rvn h`lhym mqryt yjrym. ^6 vyjl dvyd vkl-ysr`l bjlth `l-qryt yjrym `sr lyhvdh lhjlvt msm `t `rvn h`lhym yhvh yvsb hkrvbym `sr-nqr` sm. ^7 vyrkybv `t-`rvn h`lhym jl-jglh xdsh mbyt `byndb vjz` v`xyv nhgym bjglh. ^8 vdvyd vkl-ysr`l msxqym lpny h`lhym bkl-jz vbsyrym vbknrvt vbnblym vbtpym vbm<ym vbx&&rvt. ^9 vyb`v jd-grn kydn vyslx jz` `t-ydv l`xz `t-h`rvn ky sm+v hbqr. ^10 vyxr-`p yhvh bjz` vykhv jl `sr-slx ydv jl-h`rvn vymt sm lpny `lhym. ^11 vyxr ldvyd ky-pr& yhvh pr& bjz` vyqr` lmqvm hhv` pr& jz` jd hyvm hzh. ^12 vyyr` dvyd `t-h`lhym byvm hhv` l`mr hyk `by` `ly `t `rvn h`lhym. ^13 vl`-h$yr dvyd `t-h`rvn `lyv `l-jyr dvyd vy+hv `l-byt jbd-`dm hgty. ^14 vysb `rvn h`lhym jm-byt jbd `dm bbytv slsh xdsym vybrk yhvh `t-byt jbd-`dm v`t-kl-`sr-lv. __________________________________________________________________ Chapter 14 ^1 vyslx xyrm mlk-&r ml`kym `l-dvyd vj&y `rzym vxrsy qyr vxrsy j&ym lbnvt lv byt. ^2 vydj dvyd ky-hkynv yhvh lmlk jl-ysr`l ky-ns`t lmjlh mlkvtv bjbvr jmv ysr`l. ^3 vyqx dvyd jvd nsym byrvslm vyvld dvyd jvd bnym vbnvt. ^4 v`lh smvt hylvdym `sr hyv-lv byrvslm smvj vsvbb ntn vslmh. ^5 vybxr v`lysvj v`lpl+. ^6 vngh vnpg vypyj. ^7 v`lysmj vbjlydj v`lypl+. ^8 vysmjv plstym ky-nmsx dvyd lmlk jl-kl-ysr`l vyjlv kl-plstym lbqs `t-dvyd vysmj dvyd vy&` lpnyhm. ^9 vplstym b`v vyps+v bjmq rp`ym. ^10 vys`l dvyd b`lhym l`mr h`jlh jl-plstyym vnttm bydy vy`mr lv yhvh jlh vnttym bydk. ^11 vyjlv bbjl-pr&ym vykm sm dvyd vy`mr dvyd pr& h`lhym `t-`vyby bydy kpr& mym jl-kn qr`v sm-hmqvm hhv` bjl pr&ym. ^12 vyjzbv-sm `t-`lhyhm vy`mr dvyd vysrpv b`s. ^13 vy$ypv jvd plstym vyps+v bjmq. ^14 vys`l jvd dvyd b`lhym vy`mr lv h`lhym l` tjlh `xryhm h$b mjlyhm vb`t lhm mmvl hbk`ym. ^15 vyhy ksmjk `t-qvl h&jdh br`sy hbk`ym `z t&` bmlxmh ky-y&` h`lhym lpnyk lhkvt `t-mxnh plstym. ^16 vyjs dvyd k`sr &vhv h`lhym vykv `t-mxnh plstym mgbjvn vjd- gzrh. ^17 vy&` sm-dvyd bkl-h`r&vt vyhvh ntn `t-pxdv jl-kl-hgvym. __________________________________________________________________ Chapter 15 ^1 vyjs-lv btym bjyr dvyd vykn mqvm l`rvn h`lhym vy+-lv `hl. ^2 `z `mr dvyd l` ls`t `t-`rvn h`lhym ky `m-hlvym ky-bm bxr yhvh ls`t `t-`rvn yhvh vlsrtv jd-jvlm. ^3 vyqhl dvyd `t-kl-ysr`l `l-yrvslm lhjlvt `t-`rvn yhvh `l-mqvmv `sr-hkyn lv. ^4 vy`$p dvyd `t-bny `hrn v`t-hlvym. ^5 lbny qht `vry`l hsr v`xyv m`h vjsrym. ^6 lbny mrry jsyh hsr v`xyv m`tym vjsrym. ^7 lbny grsvm yv`l hsr v`xyv m`h vslsym. ^8 lbny `ly&pn smjyh hsr v`xyv m`tym. ^9 lbny xbrvn `ly`l hsr v`xyv smvnym. ^10 lbny jzy`l jmyndb hsr v`xyv m`h vsnym jsr. ^11 vyqr` dvyd l&dvq vl`bytr hkhnym vllvym l`vry`l jsyh vyv`l smjyh v`ly`l vjmyndb. ^12 vy`mr lhm `tm r`sy h`bvt llvym htqdsv `tm v`xykm vhjlytm `t `rvn yhvh `lhy ysr`l `l-hkynvty lv. ^13 ky lmbr`svnh l` `tm pr& yhvh `lhynv bnv ky-l` drsnhv kmsp+. ^14 vytqdsv hkhnym vhlvym lhjlvt `t-`rvn yhvh `lhy ysr`l. ^15 vys`v bny-hlvym `t `rvn h`lhym k`sr &vh msh kdbr yhvh bktpm bm+vt jlyhm. ^16 vy`mr dvyd lsry hlvym lhjmyd `t-`xyhm hmsrrym bkly-syr nblym vknrvt vm<ym msmyjym lhrym-bqvl lsmxh. ^17 vyjmydv hlvym `t hymn bn-yv`l vmn-`xyv `$p bn-brkyhv vmn-bny mrry `xyhm `ytn bn-qvsyhv. ^18 vjmhm `xyhm hmsnym zkryhv bn vyjzy`l vsmyrmvt vyxy`l vjny `ly`b vbnyhv vmjsyhv vmttyhv v`lyplhv vmqnyhv vjbd `dm vyjy`l hsjrym. ^19 vhmsrrym hymn `$p v`ytn bm<ym nxst lhsmyj. ^20 vzkryh vjzy`l vsmyrmvt vyxy`l vjny v`ly`b vmjsyhv vbnyhv bnblym jl-jlmvt. ^21 vmttyhv v`lyplhv vmqnyhv vjbd `dm vyjy`l vjzzyhv bknrvt jl- hsmynyt ln&x. ^22 vknnyhv sr-hlvym bms` y$r bms` ky mbyn hv`. ^23 vbrkyh v`lqnh sjrym l`rvn. ^24 vsbnyhv vyvsp+ vntn`l vjmsy vzkryhv vbnyhv v`lyjzr hkhnym mx&&rym bx&&rvt lpny `rvn h`lhym vjbd `dm vyxyh sjrym l`rvn. ^25 vyhy dvyd vzqny ysr`l vsry h`lpym hhlkym lhjlvt `t-`rvn bryt- yhvh mn-byt jbd-`dm bsmxh. ^26 vyhy bjzr h`lhym `t-hlvym ns`y `rvn bryt-yhvh vyzbxv sbjh- prym vsbjh `ylym. ^27 vdvyd mkrbl bmjyl bv& vkl-hlvym hns`ym `t-h`rvn vhmsrrym vknnyh hsr hms` hmsrrym vjl-dvyd `pvd bd. ^28 vkl-ysr`l mjlym `t-`rvn bryt-yhvh btrvjh vbqvl svpr vbx&&rvt vbm<ym msmjym bnblym vknrvt. ^29 vyhy `rvn bryt yhvh b` jd-jyr dvyd vmykl bt-s`vl nsqph bjd hxlvn vtr` `t-hmlk dvyd mrqd vmsxq vtbz lv blbh. __________________________________________________________________ Chapter 16 ^1 vyby`v `t-`rvn h`lhym vy&ygv `tv btvk h`hl `sr n+h-lv dvyd vyqrybv jlvt vslmym lpny h`lhym. ^2 vykl dvyd mhjlvt hjlh vhslmym vybrk `t-hjm bsm yhvh. ^3 vyxlq lkl-`ys ysr`l m`ys vjd-`sh l`ys kkr-lxm v`spr v`sysh. ^4 vytn lpny `rvn yhvh mn-hlvym msrtym vlhzkyr vlhvdvt vlhll lyhvh `lhy ysr`l. ^5 `$p hr`s vmsnhv zkryh yjy`l vsmyrmvt vyxy`l vmttyh v`ly`b vbnyhv vjbd `dm vyjy`l bkly nblym vbknrvt v`$p bm<ym msmyj. ^6 vbnyhv vyxzy`l hkhnym bx&&rvt tmyd lpny `rvn bryt-h`lhym. ^7 byvm hhv` `z ntn dvyd br`s lhdvt lyhvh byd-`$p v`xyv. ^8 hvdv lyhvh qr`v bsmv hvdyjv bjmym jlyltyv. ^9 syrv lv zmrv-lv syxv bkl-npl`tyv. ^10 hthllv bsm qdsv ysmx lb mbqsy yhvh. ^11 drsv yhvh vjzv bqsv pnyv tmyd. ^12 zkrv npl`tyv `sr jsh mptyv vmsp+y-pyhv. ^13 zrj ysr`l jbdv bny yjqb bxyryv. ^14 hv` yhvh `lhynv bkl-h`r& msp+yv. ^15 zkrv ljvlm brytv dbr &vh l`lp dvr. ^16 `sr krt `t-`brhm vsbvjtv ly&xq. ^17 vyjmydh lyjqb lxq lysr`l bryt jvlm. ^18 l`mr lk `tn `r&-knjn xbl nxltkm. ^19 bhyvtkm mty m$pr kmj+ vgrym bh. ^20 vythlkv mgvy `l-gvy vmmmlkh `l-jm `xr. ^21 l`-hnyx l`ys ljsqm vyvkx jlyhm mlkym. ^22 `l-tgjv bmsyxy vbnby`y `l-trjv. ^23 syrv lyhvh kl-h`r& bsrv myvm-`l-yvm ysvjtv. ^24 $prv bgvym `t-kbvdv bkl-hjmym npl`tyv. ^25 ky gdvl yhvh vmhll m`d vnvr` hv` jl-kl-`lhym. ^26 ky kl-`lhy hjmym `lylym vyhvh smym jsh. ^27 hvd vhdr lpnyv jz vxdvh bmqmv. ^28 hbv lyhvh mspxvt jmym hbv lyhvh kbvd vjz. ^29 hbv lyhvh kbvd smv s`v mnxh vb`v lpnyv hstxvv lyhvh bhdrt- qds. ^30 xylv mlpnyv kl-h`r& `p-tkvn tbl bl-tmv+. ^31 ysmxv hsmym vtgl h`r& vy`mrv bgvym yhvh mlk. ^32 yrjm hym vmlv`v yjl& hsdh vkl-`sr-bv. ^33 `z yrnnv j&y hyjr mlpny yhvh ky-b` lspv+ `t-h`r&. ^34 hvdv lyhvh ky +vb ky ljvlm x$dv. ^35 v`mrv hvsyjnv `lhy ysjnv vqb&nv vh&ylnv mn-hgvym lhdvt lsm qdsk lhstbx bthltk. ^36 brvk yhvh `lhy ysr`l mn-hjvlm vjd hjlm vy`mrv kl-hjm `mn vhll lyhvh. ^37 vyjzb-sm lpny `rvn bryt-yhvh l`$p vl`xyv lsrt lpny h`rvn tmyd ldbr-yvm byvmv. ^38 vjbd `dm v`xyhm ssym vsmvnh vjbd `dm bn-ydytvn vx$h lsjrym. ^39 v`t &dvq hkhn v`xyv hkhnym lpny mskn yhvh bbmh `sr bgbjvn. ^40 lhjlvt jlvt lyhvh jl-mzbx hjlh tmyd lbqr vljrb vlkl-hktvb btvrt yhvh `sr &vh jl-ysr`l. ^41 vjmhm hymn vydvtvn vs`r hbrvrym `sr nqbv bsmvt lhdvt lyhvh ky ljvlm x$dv. ^42 vjmhm hymn vydvtvn x&&rvt vm<ym lmsmyjym vkly syr h`lhym vbny ydvtvn lsjr. ^43 vylkv kl-hjm `ys lbytv vy$b dvyd lbrk `t-bytv. __________________________________________________________________ Chapter 17 ^1 vyhy k`sr ysb dvyd bbytv vy`mr dvyd `l-ntn hnby` hnh `nky yvsb bbyt h`rzym v`rvn bryt-yhvh txt yryjvt. ^2 vy`mr ntn `l-dvyd kl `sr blbbk jsh ky h`lhym jmk. ^3 vyhy blylh hhv` vyhy dbr-`lhym `l-ntn l`mr. ^4 lk v`mrt `l-dvyd jbdy kh `mr yhvh l` `th tbnh-ly hbyt lsbt. ^5 ky l` ysbty bbyt mn-hyvm `sr hjlyty `t-ysr`l jd hyvm hzh v`hyh m`hl `l-`hl vmmskn. ^6 bkl `sr-hthlkty bkl-ysr`l hdbr dbrty `t-`xd sp+y ysr`l `sr &vyty lrjvt `t-jmy l`mr lmh l`-bnytm ly byt `rzym. ^7 vjth kh-t`mr ljbdy ldvyd kh `mr yhvh &b`vt `ny lqxtyk mn-hnvh mn-`xry h&`n lhyvt ngyd jl jmy ysr`l. ^8 v`hyh jmk bkl `sr hlkt v`kryt `t-kl-`vybyk mpnyk vjsyty lk sm ksm hgdvlym `sr b`r&. ^9 vsmty mqvm ljmy ysr`l vn+jtyhv vskn txtyv vl` yrgz jvd vl`- yv$ypv bny-jvlh lbltv k`sr br`svnh. ^10 vlmymym `sr &vyty sp+ym jl-jmy ysr`l vhknjty `t-kl-`vybyk v`gd lk vbyt ybnh-lk yhvh. ^11 vhyh ky-ml`v ymyk llkt jm-`btyk vhqymvty `t-zrjk `xryk `sr yhyh mbnyk vhkynvty `t-mlkvtv. ^12 hv` ybnh-ly byt vknnty `t-k$`v jd-jvlm. ^13 `ny `hyh-lv l`b vhv` yhyh-ly lbn vx$dy l`-`$yr mjmv k`sr h$yrvty m`sr hyh lpnyk. ^14 vhjmdtyhv bbyty vbmlkvty jd-hjvlm vk$`v yhyh nkvn jd-jvlm. ^15 kkl hdbrym h`lh vkkl hxzvn hzh kn dbr ntn `l-dvyd. ^16 vyb` hmlk dvyd vysb lpny yhvh vy`mr my-`ny yhvh `lhym vmy byty ky hby`tny jd-hlm. ^17 vtq+n z`t bjynyk `lhym vtdbr jl-byt-jbdk lmrxvq vr`ytny ktvr h`dm hmjlh yhvh `lhym. ^18 mh-yv$yp jvd dvyd `lyk lkbvd `t-jbdk v`th `t-jbdk ydjt. ^19 yhvh bjbvr jbdk vklbk jsyt `t kl-hgdvlh hz`t lhdyj `t-kl- hgdlvt. ^20 yhvh `yn kmvk v`yn `lhym zvltk bkl `sr-smjnv b`znynv. ^21 vmy kjmk ysr`l gvy `xd b`r& `sr hlk h`lhym lpdvt lv jm lsvm lk sm gdlvt vnr`vt lgrs mpny jmk `sr-pdyt mm&rym gvym. ^22 vttn `t-jmk ysr`l lk ljm jd-jvlm v`th yhvh hyyt lhm l`lhym. ^23 vjth yhvh hdbr `sr dbrt jl-jbdk vjl-bytv y`mn jd-jvlm vjsh k`sr dbrt. ^24 vy`mn vygdl smk jd-jvlm l`mr yhvh &b`vt `lhy ysr`l `lhym lysr`l vbyt-dvyd jbdk nkvn lpnyk. ^25 ky `th `lhy glyt `t-`zn jbdk lbnvt lv byt jl-kn m&` jbdk lhtpll lpnyk. ^26 vjth yhvh `th-hv` h`lhym vtdbr jl-jbdk h+vbh hz`t. ^27 vjth hv`lt lbrk `t-byt jbdk lhyvt ljvlm lpnyk ky-`th yhvh brkt vmbrk ljvlm. __________________________________________________________________ Chapter 18 ^1 vyhy `xry-kn vyk dvyd `t-plstym vyknyjm vyqx `t-gt vbntyh myd plstym. ^2 vyk `t-mv`b vyhyv mv`b jbdym ldvyd ns`y mnxh. ^3 vyk dvyd `t-hddjzr mlk-&vbh xmth blktv lh&yb ydv bnhr-prt. ^4 vylkd dvyd mmnv `lp rkb vsbjt `lpym prsym vjsrym `lp `ys rgly vyjqr dvyd `t-kl-hrkb vyvtr mmnv m`h rkb. ^5 vyb` `rm drmsq ljzvr lhddjzr mlk &vbh vyk dvyd b`rm jsrym- vsnym `lp `ys. ^6 vysm dvyd b`rm drmsq vyhy `rm ldvyd jbdym ns`y mnxh vyvsj yhvh ldvyd bkl `sr hlk. ^7 vyqx dvyd `t sl+y hzhb `sr hyv jl jbdy hddjzr vyby`m yrvslm. ^8 vm+bxt vmkvn jry hddjzr lqx dvyd nxst rbh m`d bh jsh slmh `t- ym hnxst v`t-hjmvdym v`t kly hnxst. ^9 vysmj tjv mlk xmt ky hkh dvyd `t-kl-xyl hddjzr mlk-&vbh. ^10 vyslx `t-hdvrm-bnv `l-hmlk-dvyd ls`vl-lv lslvm vlbrkv jl `sr nlxm bhddjzr vykhv ky-`ys mlxmvt tjv hyh hddjzr vkl kly zhb vk$p vnxst. ^11 gm-`tm hqdys hmlk dvyd lyhvh jm-hk$p vhzhb `sr ns` mkl-hgvym m`dvm vmmv`b vmbny jmvn vmplstym vmjmlq. ^12 v`bsy bn-&rvyh hkh `t-`dvm bgy` hmlx smvnh jsr `lp. ^13 vysm b`dvm n&ybym vyhyv kl-`dvm jbdym ldvyd vyvsj yhvh `t- dvyd bkl `sr hlk. ^14 vymlk dvyd jl-kl-ysr`l vyhy jsh msp+ v&dqh lkl-jmv. ^15 vyv`b bn-&rvyh jl-h&b` vyhvsp+ bn-`xylvd mzkyr. ^16 v&dvq bn-`xy+vb v`bymlk bn-`bytr khnym vsvs` $vpr. ^17 vbnyhv bn-yhvydj jl-hkrty vhplty vbny-dvyd hr`snym lyd hmlk. __________________________________________________________________ Chapter 19 ^1 vyhy `xry-kn vymt nxs mlk bny-jmvn vymlk bnv txtyv. ^2 vy`mr dvyd `jsh-x$d jm-xnvn bn-nxs ky-jsh `byv jmy x$d vyslx dvyd ml`kym lnxmv jl-`byv vyb`v jbdy dvyd `l-`r& bny-jmvn `l- xnvn lnxmv. ^3 vy`mrv sry bny-jmvn lxnvn hmkbd dvyd `t-`byk bjynyk ky-slx lk mnxmym hl` bjbvr lxqr vlhpk vlrgl h`r& b`v jbdyv `lyk. ^4 vyqx xnvn `t-jbdy dvyd vyglxm vykrt `t-mdvyhm bx&y jd-hmpsjh vyslxm. ^5 vylkv vygydv ldvyd jl-h`nsym vyslx lqr`tm ky-hyv h`nsym nklmym m`d vy`mr hmlk sbv byrxv jd `sr-y&mx zqnkm vsbtm. ^6 vyr`v bny jmvn ky htb`sv jm-dvyd vyslx xnvn vbny jmvn `lp kkr- k$p lskr lhm mn-`rm nhrym vmn-`rm mjkh vm&vbh rkb vprsym. ^7 vyskrv lhm snym vslsym `lp rkb v`t-mlk mjkh v`t-jmv vyb`v vyxnv lpny mydb` vbny jmvn n`$pv mjryhm vyb`v lmlxmh. ^8 vysmj dvyd vyslx `t-yv`b v`t kl-&b` hgbvrym. ^9 vy&`v bny jmvn vyjrkv mlxmh ptx hjyr vhmlkym `sr-b`v lbdm bsdh. ^10 vyr` yv`b ky-hyth pny-hmlxmh `lyv pnym v`xvr vybxr mkl-bxvr bysr`l vyjrk lqr`t `rm. ^11 v`t ytr hjm ntn byd `bsy `xyv vyjrkv lqr`t bny jmvn. ^12 vy`mr `m-txzq mmny `rm vhyyt ly ltsvjh v`m-bny jmvn yxzqv mmk vhvsjtyk. ^13 xzq vntxzqh bjd-jmnv vbjd jry `lhynv vyhvh h+vb bjynyv yjsh. ^14 vygs yv`b vhjm `sr-jmv lpny `rm lmlxmh vynv$v mpnyv. ^15 vbny jmvn r`v ky-n$ `rm vynv$v gm-hm mpny `bsy `xyv vyb`v hjyrh vyb` yv`b yrvslm. ^16 vyr` `rm ky ngpv lpny ysr`l vyslxv ml`kym vyv&y`v `t-`rm `sr mjbr hnhr vsvpk sr-&b` hddjzr lpnyhm. ^17 vygd ldvyd vy`$p `t-kl-ysr`l vyjbr hyrdn vyb` `lhm vyjrk `lhm vyjrk dvyd lqr`t `rm mlxmh vylxmv jmv. ^18 vyn$ `rm mlpny ysr`l vyhrg dvyd m`rm sbjt `lpym rkb v`rbjym `lp `ys rgly v`t svpk sr-h&b` hmyt. ^19 vyr`v jbdy hddjzr ky ngpv lpny ysr`l vyslymv jm-dvyd vyjbdhv vl`-`bh `rm lhvsyj `t-bny-jmvn jvd. __________________________________________________________________ Chapter 20 ^1 vyhy ljt tsvbt hsnh ljt &`t hmlkym vynhg yv`b `t-xyl h&b` vysxt `t-`r& bny-jmvn vyb` vy&r `t-rbh vdvyd ysb byrvslm vyk yv`b `t-rbh vyhr$h. ^2 vyqx dvyd `t-j+rt-mlkm mjl r`sv vym&`h msql kkr-zhb vbh `bn yqrh vthy jl-r`s dvyd vsll hjyr hv&y` hrbh m`d. ^3 v`t-hjm `sr-bh hv&y` vysr bmgrh vbxry&y hbrzl vbmgrvt vkn yjsh dvyd lkl jry bny-jmvn vysb dvyd vkl-hjm yrvslm. ^4 vyhy `xrykn vtjmd mlxmh bgzr jm-plstym `z hkh $bky hxsty `t- $py myldy hrp`ym vyknjv. ^5 vthy-jvd mlxmh `t-plstym vyk `lxnn bn-yjvr `t-lxmy `xy glyt hgty vj& xnytv kmnvr `rgym. ^6 vthy-jvd mlxmh bgt vyhy `ys mdh v`&bjtyv ss-vss jsrym v`rbj vgm-hv` nvld lhrp`. ^7 vyxrp `t-ysr`l vykhv yhvntn bn-smj` `xy dvyd. ^8 `l nvldv lhrp` bgt vyplv byd-dvyd vbyd-jbdyv. __________________________________________________________________ Chapter 21 ^1 vyjmd s+n jl-ysr`l vy$t `t-dvyd lmnvt `t-ysr`l. ^2 vy`mr dvyd `l-yv`b v`l-sry hjm lkv $prv `t-ysr`l mb`r sbj vjd- dn vhby`v `ly v`djh `t-m$prm. ^3 vy`mr yv`b yv$p yhvh jl-jmv khm m`h pjmym hl` `dny hmlk klm l`dny ljbdym lmh ybqs z`t `dny lmh yhyh l`smh lysr`l. ^4 vdbr-hmlk xzq jl-yv`b vy&` yv`b vythlk bkl-ysr`l vyb` yrvslm. ^5 vytn yv`b `t-m$pr mpqd-hjm `l-dvyd vyhy kl-ysr`l `lp `lpym vm`h `lp `ys slp xrb vyhvdh `rbj m`vt vsbjym `lp `ys slp xrb. ^6 vlvy vbnymn l` pqd btvkm ky-ntjb dbr-hmlk `t-yv`b. ^7 vyrj bjyny h`lhym jl-hdbr hzh vyk `t-ysr`l. ^8 vy`mr dvyd `l-h`lhym x+`ty m`d `sr jsyty `t-hdbr hzh vjth hjbr-n` `t-jvvn jbdk ky n$klty m`d. ^9 vydbr yhvh `l-gd xzh dvyd l`mr. ^10 lk vdbrt `l-dvyd l`mr kh `mr yhvh slvs `ny n+h jlyk bxr-lk `xt mhnh v`jsh-lk. ^11 vyb` gd `l-dvyd vy`mr lv kh-`mr yhvh qbl-lk. ^12 `m-slvs snym rjb v`m-slsh xdsym n$ph mpny-&ryk vxrb `vybk lmsgt v`m-slst ymym xrb yhvh vdbr b`r& vml`k yhvh msxyt bkl- gbvl ysr`l vjth r`h mh-`syb `t-slxy dbr. ^13 vy`mr dvyd `l-gd &r-ly m`d `plh-n` byd-yhvh ky-rbym rxmyv m`d vbyd-`dm `l-`pl. ^14 vytn yhvh dbr bysr`l vypl mysr`l sbjym `lp `ys. ^15 vyslx h`lhym ml`k lyrvslm lhsxyth vkhsxyt r`h yhvh vynxm jl- hrjh vy`mr lml`k hmsxyt rb jth hrp ydk vml`k yhvh jmd jm-grn `rnn hybv$y. ^16 vys` dvyd `t-jynyv vyr` `t-ml`k yhvh jmd byn h`r& vbyn hsmym vxrbv slvph bydv n+vyh jl-yrvslm vypl dvyd vhzqnym mk$ym bsqym jl-pnyhm. ^17 vy`mr dvyd `l-h`lhym hl` `ny `mrty lmnvt bjm v`ny-hv` `sr- x+`ty vhrj hrjvty v`lh h&`n mh jsv yhvh `lhy thy n` ydk by vbbyt `by vbjmk l` lmgph. ^18 vml`k yhvh `mr `l-gd l`mr ldvyd ky yjlh dvyd lhqym mzbx lyhvh bgrn `rnn hyb$y. ^19 vyjl dvyd bdbr-gd `sr dbr bsm yhvh. ^20 vysb `rnn vyr` `t-hml`k v`rbjt bnyv jmv mtxb`ym v`rnn ds x+ym. ^21 vyb` dvyd jd-`rnn vyb+ `rnn vyr` `t-dvyd vy&` mn-hgrn vystxv ldvyd `pym `r&h. ^22 vy`mr dvyd `l-`rnn tnh-ly mqvm hgrn v`bnh-bv mzbx lyhvh bk$p ml` tnhv ly vtj&r hmgph mjl hjm. ^23 vy`mr `rnn `l-dvyd qx-lk vyjs `dny hmlk h+vb bjynyv r`h ntty hbqr ljlvt vhmvrgym lj&ym vhx+ym lmnxh hkl ntty. ^24 vy`mr hmlk dvyd l`rnn l` ky-qnh `qnh bk$p ml` ky l`-`s` `sr- lk lyhvh vhjlvt jvlh xnm. ^25 vytn dvyd l`rnn bmqvm sqly zhb msql ss m`vt. ^26 vybn sm dvyd mzbx lyhvh vyjl jlvt vslmym vyqr` `l-yhvh vyjnhv b`s mn-hsmym jl mzbx hjlh. ^27 vy`mr yhvh lml`k vysb xrbv `l-ndnh. ^28 bjt hhy` br`vt dvyd ky-jnhv yhvh bgrn `rnn hybv$y vyzbx sm. ^29 vmskn yhvh `sr-jsh msh bmdbr vmzbx hjvlh bjt hhy` bbmh bgbjvn. ^30 vl`-ykl dvyd llkt lpnyv ldrs `lhym ky nbjt mpny xrb ml`k yhvh. __________________________________________________________________ Chapter 22 ^1 vy`mr dvyd zh hv` byt yhvh h`lhym vzh-mzbx ljlh lysr`l. ^2 vy`mr dvyd lknv$ `t-hgrym `sr b`r& ysr`l vyjmd x&bym lx&vb `bny gzyt lbnvt byt h`lhym. ^3 vbrzl lrb lm$mrym ldltvt hsjrym vlmxbrvt hkyn dvyd vnxst lrb `yn msql. ^4 vj&y `rzym l`yn m$pr ky hby`v h&ydnym vh&rym j&y `rzym lrb ldvyd. ^5 vy`mr dvyd slmh bny njr vrk vhbyt lbnvt lyhvh lhgdyl lmjlh lsm vltp`rt lkl-h`r&vt `kynh n` lv vykn dvyd lrb lpny mvtv. ^6 vyqr` lslmh bnv vy&vhv lbnvt byt lyhvh `lhy ysr`l. ^7 vy`mr dvyd lslmh bnv `ny hyh jm-lbby lbnvt byt lsm yhvh `lhy. ^8 vyhy jly dbr-yhvh l`mr dm lrb spkt vmlxmvt gdlvt jsyt l`-tbnh byt lsmy ky dmym rbym spkt `r&h lpny. ^9 hnh-bn nvld lk hv` yhyh `ys mnvxh vhnxvty lv mkl-`vybyv m$byb ky slmh yhyh smv vslvm vsq+ `tn jl-ysr`l bymyv. ^10 hv`-ybnh byt lsmy vhv` yhyh-ly lbn v`ny-lv l`b vhkynvty k$` mlkvtv jl-ysr`l jd-jvlm. ^11 jth bny yhy yhvh jmk vh&lxt vbnyt byt yhvh `lhyk k`sr dbr jlyk. ^12 `k ytn-lk yhvh skl vbynh vy&vk jl-ysr`l vlsmvr `t-tvrt yhvh `lhyk. ^13 `z t&lyx `m-tsmvr ljsvt `t-hxqym v`t-hmsp+ym `sr &vh yhvh `t- msh jl-ysr`l xzq v`m& `l-tyr` v`l-txt. ^14 vhnh bjnyy hkynvty lbyt-yhvh zhb kkrym m`h-`lp vk$p `lp `lpym kkrym vlnxst vlbrzl `yn msql ky lrb hyh vj&ym v`bnym hkynvty vjlyhm tv$yp. ^15 vjmk lrb jsy ml`kh x&bym vxrsy `bn vj& vkl-xkm bkl-ml`kh. ^16 lzhb lk$p vlnxst vlbrzl `yn m$pr qvm vjsh vyhy yhvh jmk. ^17 vy&v dvyd lkl-sry ysr`l ljzr lslmh bnv. ^18 hl` yhvh `lhykm jmkm vhnyx lkm m$byb ky ntn bydy `t ysby h`r& vnkbsh h`r& lpny yhvh vlpny jmv. ^19 jth tnv lbbkm vnpskm ldrvs lyhvh `lhykm vqvmv vbnv `t-mqds yhvh h`lhym lhby` `t-`rvn bryt-yhvh vkly qds h`lhym lbyt hnbnh lsm-yhvh. __________________________________________________________________ Chapter 23 ^1 vdvyd zqn vsbj ymym vymlk `t-slmh bnv jl-ysr`l. ^2 vy`$p `t-kl-sry ysr`l vhkhnym vhlvym. ^3 vy$prv hlvym mbn slsym snh vmjlh vyhy m$prm lglgltm lgbrym slsym vsmvnh `lp. ^4 m`lh ln&x jl-ml`kt byt-yhvh jsrym v`rbjh `lp vs+rym vsp+ym sst `lpym. ^5 v`rbjt `lpym sjrym v`rbjt `lpym mhllym lyhvh bklym `sr jsyty lhll. ^6 vyxlqm dvyd mxlqvt lbny lvy lgrsvn qht vmrry. ^7 lgrsny ljdn vsmjy. ^8 bny ljdn hr`s yxy`l vztm vyv`l slsh. ^9 bny smjy slmvt vxzy`l vhrn slsh `lh r`sy h`bvt lljdn. ^10 vbny smjy yxt zyn` vyjvs vbryjh `lh bny-smjy `rbjh. ^11 vyhy-yxt hr`s vzyzh hsny vyjvs vbryjh l`-hrbv bnym vyhyv lbyt `b lpqdh `xt. ^12 bny qht jmrm y&hr xbrvn vjzy`l `rbjh. ^13 bny jmrm `hrn vmsh vybdl `hrn lhqdysv qds qdsym hv`-vbnyv jd- jvlm lhq+yr lpny yhvh lsrtv vlbrk bsmv jd-jvlm. ^14 vmsh `ys h`lhym bnyv yqr`v jl-sb+ hlvy. ^15 bny msh grsm v`lyjzr. ^16 bny grsvm sbv`l hr`s. ^17 vyhyv bny-`lyjzr rxbyh hr`s vl`-hyh l`lyjzr bnym `xrym vbny rxbyh rbv lmjlh. ^18 bny y&hr slmyt hr`s. ^19 bny xbrvn yryhv hr`s `mryh hsny yxzy`l hslysy vyqmjm hrbyjy. ^20 bny jzy`l mykh hr`s vysyh hsny. ^21 bny mrry mxly vmvsy bny mxly `ljzr vqys. ^22 vymt `ljzr vl`-hyv lv bnym ky `m-bnvt vys`vm bny-qys `xyhm. ^23 bny mvsy mxly vjdr vyrmvt slsh. ^24 `lh bny-lvy lbyt `btyhm r`sy h`bvt lpqvdyhm bm$pr smvt lglgltm jsh hml`kh ljbdt byt yhvh mbn jsrym snh vmjlh. ^25 ky `mr dvyd hnyx yhvh `lhy-ysr`l ljmv vyskn byrvslm jd- ljvlm. ^26 vgm llvym `yn-ls`t `t-hmskn v`t-kl-klyv ljbdtv. ^27 ky bdbry dvyd h`xrnym hmh m$pr bny-lvy mbn jsrym snh vlmjlh. ^28 ky mjmdm lyd-bny `hrn ljbdt byt yhvh jl-hx&rvt vjl-hlskvt vjl-+hrt lkl-qds vmjsh jbdt byt h`lhym. ^29 vllxm hmjrkt vl$lt lmnxh vlrqyqy hm&vt vlmxbt vlmrbkt vlkl- msvrh vmdh. ^30 vljmd bbqr bbqr lhdvt vlhll lyhvh vkn ljrb. ^31 vlkl hjlvt jlvt lyhvh lsbtvt lxdsym vlmjdym bm$pr kmsp+ jlyhm tmyd lpny yhvh. ^32 vsmrv `t-msmrt `hl-mvjd v`t msmrt hqds vmsmrt bny `hrn `xyhm ljbdt byt yhvh. __________________________________________________________________ Chapter 24 ^1 vlbny `hrn mxlqvtm bny `hrn ndb v`byhv` `ljzr v`ytmr. ^2 vymt ndb v`byhv` lpny `byhm vbnym l`-hyv lhm vykhnv `ljzr v`ytmr. ^3 vyxlqm dvyd v&dvq mn-bny `ljzr v`xymlk mn-bny `ytmr lpqdtm bjbdtm. ^4 vym&`v bny-`ljzr rbym lr`sy hgbrym mn-bny `ytmr vyxlqvm lbny `ljzr r`sym lbyt-`bvt ssh jsr vlbny `ytmr lbyt `bvtm smvnh. ^5 vyxlqvm bgvrlvt `lh jm-`lh ky-hyv sry-qds vsry h`lhym mbny `ljzr vbbny `ytmr. ^6 vyktbm smjyh bn-ntn`l h$vpr mn-hlvy lpny hmlk vhsrym v&dvq hkhn v`xymlk bn-`bytr vr`sy h`bvt lkhnym vllvym byt-`b `xd `xz l`ljzr v`xz `xz l`ytmr. ^7 vy&` hgvrl hr`svn lyhvyryb lydjyh hsny. ^8 lxrm hslysy lsjrym hrbjy. ^9 lmlkyh hxmysy lmymn hssy. ^10 lhqv& hsbjy l`byh hsmyny. ^11 lysvj htsjy lsknyhv hjsry. ^12 l`lysyb jsty jsr lyqym snym jsr. ^13 lxph slsh jsr lysb`b `rbjh jsr. ^14 lblgh xmsh jsr l`mr ssh jsr. ^15 lxzyr sbjh jsr lhp&& smvnh jsr. ^16 lptxyh tsjh jsr lyxzq`l hjsrym. ^17 lykyn `xd vjsrym lgmvl snym vjsrym. ^18 ldlyhv slsh vjsrym lmjzyhv `rbjh vjsrym. ^19 `lh pqdtm ljbdtm lbv` lbyt-yhvh kmsp+m byd `hrn `byhm k`sr &vhv yhvh `lhy ysr`l. ^20 vlbny lvy hnvtrym lbny jmrm svb`l lbny svb`l yxdyhv. ^21 lrxbyhv lbny rxbyhv hr`s ysyh. ^22 ly&hry slmvt lbny slmvt yxt. ^23 vbny yryhv `mryhv hsny yxzy`l hslysy yqmjm hrbyjy. ^24 bny jzy`l mykh lbny mykh smvr. ^25 `xy mykh ysyh lbny ysyh zkryhv. ^26 bny mrry mxly vmvsy bny yjzyhv bnv. ^27 bny mrry lyjzyhv bnv vshm vzkvr vjbry. ^28 lmxly `ljzr vl`-hyh lv bnym. ^29 lqys bny-qys yrxm`l. ^30 vbny mvsy mxly vjdr vyrymvt `lh bny hlvym lbyt `btyhm. ^31 vypylv gm-hm gvrlvt ljmt `xyhm bny-`hrn lpny dvyd hmlk v&dvq v`xymlk vr`sy h`bvt lkhnym vllvym `bvt hr`s ljmt `xyv hq+n. __________________________________________________________________ Chapter 25 ^1 vybdl dvyd vsry h&b` ljbdh lbny `$p vhymn vydvtvn hnby`ym bknrvt bnblym vbm<ym vyhy m$prm `nsy ml`kh ljbdtm. ^2 lbny `$p zkvr vyv$p vntnyh v`sr`lh bny `$p jl yd-`$p hnb` jl- ydy hmlk. ^3 lydvtvn bny ydvtvn gdlyhv v&ry vysjyhv xsbyhv vmttyhv ssh jl ydy `byhm ydvtvn bknvr hnb` jl-hdvt vhll lyhvh. ^4 lhymn bny hymn bqyhv mtnyhv jzy`l sbv`l vyrymvt xnnyh xnny `ly`th gdlty vrmmty jzr ysbqsh mlvty hvtyr mxzy`vt. ^5 kl-`lh bnym lhymn xzh hmlk bdbry h`lhym lhrym qrn vytn h`lhym lhymn bnym `rbjh jsr vbnvt slvs. ^6 kl-`lh jl-ydy `byhm bsyr byt yhvh bm<ym nblym vknrvt ljbdt byt h`lhym jl ydy hmlk `$p vydvtvn vhymn. ^7 vyhy m$prm jm-`xyhm mlmdy-syr lyhvh kl-hmbyn m`tym smvnym vsmvnh. ^8 vypylv gvrlvt msmrt ljmt kq+n kgdvl mbyn jm-tlmyd. ^9 vy&` hgvrl hr`svn l`$p lyv$p gdlyhv hsny hv`-v`xyv vbnyv snym jsr. ^10 hslsy zkvr bnyv v`xyv snym jsr. ^11 hrbyjy ly&ry bnyv v`xyv snym jsr. ^12 hxmysy ntnyhv bnyv v`xyv snym jsr. ^13 hssy bqyhv bnyv v`xyv snym jsr. ^14 hsbjy ysr`lh bnyv v`xyv snym jsr. ^15 hsmyny ysjyhv bnyv v`xyv snym jsr. ^16 htsyjy mtnyhv bnyv v`xyv snym jsr. ^17 hjsyry smjy bnyv v`xyv snym jsr. ^18 jsty-jsr jzr`l bnyv v`xyv snym jsr. ^19 hsnym jsr lxsbyh bnyv v`xyv snym jsr. ^20 lslsh jsr svb`l bnyv v`xyv snym jsr. ^21 l`rbjh jsr mttyhv bnyv v`xyv snym jsr. ^22 lxmsh jsr lyrmvt bnyv v`xyv snym jsr. ^23 lssh jsr lxnnyhv bnyv v`xyv snym jsr. ^24 lsbjh jsr lysbqsh bnyv v`xyv snym jsr. ^25 lsmvnh jsr lxnny bnyv v`xyv snym jsr. ^26 ltsjh jsr lmlvty bnyv v`xyv snym jsr. ^27 ljsrym l`lyth bnyv v`xyv snym jsr. ^28 l`xd vjsrym lhvtyr bnyv v`xyv snym jsr. ^29 lsnym vjsrym lgdlty bnyv v`xyv snym jsr. ^30 lslsh vjsrym lmxzy`vt bnyv v`xyv snym jsr. ^31 l`rbjh vjsrym lrvmmty jzr bnyv v`xyv snym jsr. __________________________________________________________________ Chapter 26 ^1 lmxlqvt lsjrym lqrxym mslmyhv bn-qr` mn-bny `$p. ^2 vlmslmyhv bnym zkryhv hbkvr ydyj`l hsny zbdyhv hslysy ytny`l hrbyjy. ^3 jylm hxmysy yhvxnn hssy `lyhvjyny hsbyjy. ^4 vljbd `dm bnym smjyh hbkvr yhvzbd hsny yv`x hslsy vskr hrbyjy vntn`l hxmysy. ^5 jmy`l hssy ysskr hsbyjy pjlty hsmyny ky brkv `lhym. ^6 vlsmjyh bnv nvld bnym hmmslym lbyt `byhm ky-gbvry xyl hmh. ^7 bny smjyh jtny vrp`l vjvbd `lzbd `xyv bny-xyl `lyhv v$mkyhv. ^8 kl-`lh mbny jbd `dm hmh vbnyhm v`xyhm `ys-xyl bkx ljbdh ssym vsnym ljbd `dm. ^9 vlmslmyhv bnym v`xym bny-xyl smvnh jsr. ^10 vlx$h mn-bny-mrry bnym smry hr`s ky l`-hyh bkvr vysymhv `byhv lr`s. ^11 xlqyhv hsny +blyhv hslsy zkryhv hrbjy kl-bnym v`xym lx$h slsh jsr. ^12 l`lh mxlqvt hsjrym lr`sy hgbrym msmrvt ljmt `xyhm lsrt bbyt yhvh. ^13 vypylv gvrlvt kq+n kgdvl lbyt `bvtm lsjr vsjr. ^14 vypl hgvrl mzrxh lslmyhv vzkryhv bnv yvj& bskl hpylv gvrlvt vy&` gvrlv &pvnh. ^15 ljbd `dm ngbh vlbnyv byt h`$pym. ^16 lspym vlx$h lmjrb jm sjr slkt bm$lh hjvlh msmr ljmt msmr. ^17 lmzrx hlvym ssh l&pvnh lyvm `rbjh lngbh lyvm `rbjh vl`$pym snym snym. ^18 lprbr lmjrb `rbjh lm$lh snym lprbr. ^19 `lh mxlqvt hsjrym lbny hqrxy vlbny mrry. ^20 vhlvym `xyh jl-`v&rvt byt h`lhym vl`&rvt hqdsym. ^21 bny ljdn bny hgrsny lljdn r`sy h`bvt lljdn hgrsny yxy`ly. ^22 bny yxy`ly ztm vyv`l `xyv jl-`&rvt byt yhvh. ^23 ljmrmy ly&hry lxbrvny ljzy`ly. ^24 vsb`l bn-grsvm bn-msh ngyd jl-h`&rvt. ^25 v`xyv l`lyjzr rxbyhv bnv vysjyhv bnv vyrm bnv vzkry bnv vslmvt bnv. ^26 hv` slmvt v`xyv jl kl-`&rvt hqdsym `sr hqdys dvyd hmlk vr`sy h`bvt lsry-h`lpym vhm`vt vsry h&b`. ^27 mn-hmlxmvt vmn-hsll hqdysv lxzq lbyt yhvh. ^28 vkl hhqdys smv`l hr`h vs`vl bn-qys v`bnr bn-nr vyv`b bn- &rvyh kl hmqdys jl yd-slmyt v`xyv. ^29 ly&hry knnyhv vbnyv lml`kh hxy&vnh jl-ysr`l ls+rym vlsp+ym. ^30 lxbrvny xsbyhv v`xyv bny-xyl `lp vsbj-m`vt jl pqdt ysr`l mjbr lyrdn mjrbh lkl ml`kt yhvh vljbdt hmlk. ^31 lxbrvny yryh hr`s lxbrvny ltldtyv l`bvt bsnt h`rbjym lmlkvt dvyd ndrsv vym&` bhm gbvry xyl byjzyr gljd. ^32 v`xyv bny-xyl `lpym vsbj m`vt r`sy h`bvt vypqydm dvyd hmlk jl-hr`vbny vhgdy vx&y sb+ hmnsy lkl-dbr h`lhym vdbr hmlk. __________________________________________________________________ Chapter 27 ^1 vbny ysr`l lm$prm r`sy h`bvt vsry h`lpym vhm`vt vs+ryhm hmsrtym `t-hmlk lkl dbr hmxlqvt hb`h vhy&`t xds bxds lkl xdsy hsnh hmxlqt h`xt jsrym v`rbjh `lp. ^2 jl hmxlqt hr`svnh lxds hr`svn ysbjm bn-zbdy`l vjl mxlqtv jsrym v`rbjh `lp. ^3 mn-bny-pr& hr`s lkl-sry h&b`vt lxds hr`svn. ^4 vjl mxlqt hxds hsny dvdy h`xvxy vmxlqtv vmqlvt hngyd vjl mxlqtv jsrym v`rbjh `lp. ^5 sr h&b` hslysy lxds hslysy bnyhv bn-yhvydj hkhn r`s vjl mxlqtv jsrym v`rbjh `lp. ^6 hv` bnyhv gbvr hslsym vjl-hslsym vmxlqtv jmyzbd bnv. ^7 hrbyjy lxds hrbyjy jsh-`l `xy yv`b vzbdyh bnv `xryv vjl mxlqtv jsrym v`rbjh `lp. ^8 hxmysy lxds hxmysy hsr smhvt hyzrx vjl mxlqtv jsrym v`rbjh `lp. ^9 hssy lxds hssy jyr` bn-jqs htqvjy vjl mxlqtv jsrym v`rbjh `lp. ^10 hsbyjy lxds hsbyjy xl& hplvny mn-bny `prym vjl mxlqtv jsrym v`rbjh `lp. ^11 hsmyny lxds hsmyny $bky hxsty lzrxy vjl mxlqtv jsrym v`rbjh `lp. ^12 htsyjy lxds htsyjy `byjzr hjntty lbnymyny vjl mxlqtv jsrym v`rbjh `lp. ^13 hjsyry lxds hjsyry mhry hn+vpty lzrxy vjl mxlqtv jsrym v`rbjh `lp. ^14 jsty-jsr ljsty-jsr hxds bnyh hprjtvny mn-bny `prym vjl mxlqtv jsrym v`rbjh `lp. ^15 hsnym jsr lsnym jsr hxds xldy hn+vpty ljtny`l vjl mxlqtv jsrym v`rbjh `lp. ^16 vjl sb+y ysr`l lr`vbny ngyd `lyjzr bn-zkry lsmjvny sp+yhv bn- mjkh. ^17 llvy xsbyh bn-qmv`l l`hrn &dvq. ^18 lyhvdh `lyhv m`xy dvyd lysskr jmry bn-myk`l. ^19 lzbvln ysmjyhv bn-jbdyhv lnptly yrymvt bn-jzry`l. ^20 lbny `prym hvsj bn-jzzyhv lx&y sb+ mnsh yv`l bn-pdyhv. ^21 lx&y hmnsh gljdh ydv bn-zkryhv lbnymn yjsy`l bn-`bnr. ^22 ldn jzr`l bn-yrxm `lh sry sb+y ysr`l. ^23 vl`-ns` dvyd m$prm lmbn jsrym snh vlm+h ky `mr yhvh lhrbvt `t-ysr`l kkvkby hsmym. ^24 yv`b bn-&rvyh hxl lmnvt vl` klh vyhy bz`t q&p jl-ysr`l vl` jlh hm$pr bm$pr dbry-hymym lmlk dvyd. ^25 vjl `&rvt hmlk jzmvt bn-jdy`l vjl h`&rvt bsdh bjrym vbkprym vbmgdlvt yhvntn bn-jzyhv. ^26 vjl jsy ml`kt hsdh ljbdt h`dmh jzry bn-klvb. ^27 vjl-hkrmym smjy hrmty vjl sbkrmym l`&rvt hyyn zbdy hspmy. ^28 vjl-hzytym vhsqmym `sr bsplh bjl xnn hgdry vjl-`&rvt hsmn yvjs. ^29 vjl-hbqr hrjym bsrvn s+ry hsrvny vjl-hbqr bjmqym sp+ bn- jdly. ^30 vjl-hgmlym `vbyl hysmjly vjl-h`tnvt yxdyhv hmrnty. ^31 vjl-h&`n yzyz hhgry kl-`lh sry hrkvs `sr lmlk dvyd. ^32 vyhvntn dvd-dvyd yvj& `ys-mbyn v$vpr hv` vyxy`l bn-xkmvny jm- bny hmlk. ^33 v`xytpl yvj& lmlk vxvsy h`rky rj hmlk. ^34 v`xry `xytpl yhvydj bn-bnyhv v`bytr vsr-&b` lmlk yv`b. __________________________________________________________________ Chapter 28 ^1 vyqhl dvyd `t-kl-sry ysr`l sry hsb+ym vsry hmxlqvt hmsrtym `t- hmlk vsry h`lpym vsry hm`vt vsry kl-rkvs-vmqnh lmlk vlbnyv jm- h$ry$ym vhgbvrym vlkl-gbvr xyl `l-yrvslm. ^2 vyqm dvyd hmlk jl-rglyv vy`mr smjvny `xy vjmy `ny jm-lbby lbnvt byt mnvxh l`rvn bryt-yhvh vlhdm rgly `lhynv vhkynvty lbnvt. ^3 vh`lhym `mr ly l`-tbnh byt lsmy ky `ys mlxmvt `th vdmym spkt. ^4 vybxr yhvh `lhy ysr`l by mkl byt-`by lhyvt lmlk jl-ysr`l ljvlm ky byhvdh bxr lngyd vbbyt yhvdh byt `by vbbny `by by r&h lhmlyk jl-kl-ysr`l. ^5 vmkl-bny ky rbym bnym ntn ly yhvh vybxr bslmh bny lsbt jl-k$` mlkvt yhvh jl-ysr`l. ^6 vy`mr ly slmh bnk hv`-ybnh byty vx&rvty ky-bxrty bv ly lbn v`ny `hyh-lv l`b. ^7 vhkynvty `t-mlkvtv jd-ljvlm `m-yxzq ljsvt m&vty vmsp+y kyvm hzh. ^8 vjth ljyny kl-ysr`l qhl-yhvh vb`zny `lhynv smrv vdrsv kl-m&vt yhvh `lhykm lmjn tyrsv `t-h`r& h+vbh vhnxltm lbnykm `xrykm jd- jvlm. ^9 v`th slmh-bny dj `t-`lhy `byk vjbdhv blb slm vbnps xp&h ky kl- lbbvt dvrs yhvh vkl-y&r mxsbvt mbyn `m-tdrsnv ym&` lk v`m- tjzbnv yznyxk ljd. ^10 r`h jth ky-yhvh bxr bk lbnvt-byt lmqds xzq vjsh. ^11 vytn dvyd lslmh bnv `t-tbnyt h`vlm v`t-btyv vgnzkyv vjlytyv vxdryv hpnymym vbyt hkprt. ^12 vtbnyt kl `sr hyh brvx jmv lx&rvt byt-yhvh vlkl-hlskvt $byb l`&rvt byt h`lhym vl`&rvt hqdsym. ^13 vlmxlqvt hkhnym vhlvym vlkl-ml`kt jbvdt byt-yhvh vlkl-kly jbvdt byt-yhvh. ^14 lzhb bmsql lzhb lkl-kly jbvdh vjbvdh lkl kly hk$p bmsql lkl- kly jbvdh vjbvdh. ^15 vmsql lmnrvt hzhb vnrtyhm zhb bmsql-mnvrh vmnvrh vnrtyh vlmnrvt hk$p bmsql lmnvrh vnrtyh kjbvdt mnvrh vmnvrh. ^16 v`t-hzhb msql lslxnvt hmjrkt lslxn vslxn vk$p lslxnvt hk$p. ^17 vhmzlgvt vhmzrqvt vhqsvt zhb +hvr vlkpvry hzhb bmsql lkpvr vkpvr vlkpvry hk$p bmsql lkpvr vkpvr. ^18 vlmzbx hq+rt zhb mzqq bmsql vltbnyt hmrkbh hkrbym zhb lprsym v$kkym jl-`rvn bryt-yhvh. ^19 hkl bktb myd yhvh jly hskyl kl ml`kvt htbnyt. ^20 vy`mr dvyd lslmh bnv xzq v`m& vjsh `l-tyr` v`l-txt ky yhvh `lhym `lhy jmk l` yrpk vl` yjzbk jd-lklvt kl-ml`kt jbvdt byt- yhvh. ^21 vhnh mxlqvt hkhnym vhlvym lkl-jbvdt byt h`lhym vjmk bkl- ml`kh lkl-ndyb bxkmh lkl-jbvdh vhsrym vkl-hjm lkl-dbryk. __________________________________________________________________ Chapter 29 ^1 vy`mr dvyd hmlk lkl-hqhl slmh bny `xd bxr-bv `lhym njr vrk vhml`kh gdvlh ky l` l`dm hbyrh ky lyhvh `lhym. ^2 vkkl-kxy hkynvty lbyt-`lhy hzhb lzhb vhk$p lk$p vhnxst lnxst hbrzl lbrzl vhj&ym lj&ym `bny-shm vmlv`ym `bny-pvk vrqmh vkl `bn yqrh v`bny-sys lrb. ^3 vjvd br&vty bbyt `lhy ys-ly $glh zhb vk$p ntty lbyt-`lhy lmjlh mkl-hkynvty lbyt hqds. ^4 slst `lpym kkry zhb mzhb `vpyr vsbjt `lpym kkr-k$p mzqq l+vx qyrvt hbtym. ^5 lzhb lzhb vlk$p lk$p vlkl-ml`kh byd xrsym vmy mtndb lml`vt ydv hyvm lyhvh. ^6 vytndbv sry h`bvt vsry sb+y ysr`l vsry h`lpym vhm`vt vlsry ml`kt hmlk. ^7 vytnv ljbvdt byt-h`lhym zhb kkrym xmst-`lpym v`drknym rbv vk$p kkrym jsrt `lpym vnxst rbv vsmvnt `lpym kkrym vbrzl m`h- `lp kkrym. ^8 vhnm&` `tv `bnym ntnv l`v&r byt-yhvh jl yd-yxy`l hgrsny. ^9 vysmxv hjm jl-htndbm ky blb slm htndbv lyhvh vgm dvyd hmlk smx smxh gdvlh. ^10 vybrk dvyd `t-yhvh ljyny kl-hqhl vy`mr dvyd brvk `th yhvh `lhy ysr`l `bynv mjvlm vjd-jvlm. ^11 lk yhvh hgdlh vhgbvrh vhtp`rt vhn&x vhhvd ky-kl bsmym vb`r& lk yhvh hmmlkh vhmtns` lkl lr`s. ^12 vhjsr vhkbvd mlpnyk v`th mvsl bkl vbydk kx vgbvrh vbydk lgdl vlxzq lkl. ^13 vjth `lhynv mvdym `nxnv lk vmhllym lsm tp`rtk. ^14 vky my `ny vmy jmy ky-nj&r kx lhtndb kz`t ky-mmk hkl vmydk ntnv lk. ^15 ky-grym `nxnv lpnyk vtvsbym kkl-`btynv k&l ymynv jl-h`r& v`yn mqvh. ^16 yhvh `lhynv kl hhmvn hzh `sr hkynnv lbnvt-lk byt lsm qdsk mydk hy` vlk hkl. ^17 vydjty `lhy ky `th bxn lbb vmysrym tr&h `ny bysr lbby htndbty kl-`lh vjth jmk hnm&`v-ph r`yty bsmxh lhtndb-lk. ^18 yhvh `lhy `brhm y&xq vysr`l `btynv smrh-z`t ljvlm ly&r mxsbvt lbb jmk vhkn lbbm `lyk. ^19 vlslmh bny tn lbb slm lsmvr m&vtyk jdvtyk vxqyk vljsvt hkl vlbnvt hbyrh `sr-hkynvty. ^20 vy`mr dvyd lkl-hqhl brkv-n` `t-yhvh `lhykm vybrkv kl-hqhl lyhvh `lhy `btyhm vyqdv vystxvv lyhvh vlmlk. ^21 vyzbxv lyhvh zbxym vyjlv jlvt lyhvh lmxrt hyvm hhv` prym `lp `ylym `lp kbsym `lp vn$kyhm vzbxym lrb lkl-ysr`l. ^22 vy`klv vystv lpny yhvh byvm hhv` bsmxh gdvlh vymlykv snyt lslmh bn-dvyd vymsxv lyhvh lngyd vl&dvq lkhn. ^23 vysb slmh jl-k$` yhvh lmlk txt-dvyd `byv vy&lx vysmjv `lyv kl-ysr`l. ^24 vkl-hsrym vhgbrym vgm kl-bny hmlk dvyd ntnv yd txt slmh hmlk. ^25 vygdl yhvh `t-slmh lmjlh ljyny kl-ysr`l vytn jlyv hvd mlkvt `sr l`-hyh jl-kl-mlk lpnyv jl-ysr`l. ^26 vdvyd bn-ysy mlk jl-kl-ysr`l. ^27 vhymym `sr mlk jl-ysr`l `rbjym snh bxbrvn mlk sbj snym vbyrvslm mlk slsym vslvs. ^28 vymt bsybh +vbh sbj ymym jsr vkbvd vymlk slmh bnv txtyv. ^29 vdbry dvyd hmlk hr`snym vh`xrnym hnm ktvbym jl-dbry smv`l hr`h vjl-dbry ntn hnby` vjl-dbry gd hxzh. ^30 jm kl-mlkvtv vgbvrtv vhjtym `sr jbrv jlyv vjl-ysr`l vjl kl- mmlkvt h`r&vt. __________________________________________________________________ 2 Chronicles __________________________________________________________________ Chapter 1 ^1 vytxzq slmh bn-dvyd jl-mlkvtv vyhvh `lhyv jmv vygdlhv lmjlh. ^2 vy`mr slmh lkl-ysr`l lsry h`lpym vhm`vt vlsp+ym vlkl nsy` lkl- ysr`l r`sy h`bvt. ^3 vylkv slmh vkl-hqhl jmv lbmh `sr bgbjvn ky-sm hyh `hl mvjd h`lhym `sr jsh msh jbd-yhvh bmdbr. ^4 `bl `rvn h`lhym hjlh dvyd mqryt yjrym bhkyn lv dvyd ky n+h-lv `hl byrvslm. ^5 vmzbx hnxst `sr jsh b&l`l bn-`vry bn-xvr sm lpny mskn yhvh vydrshv slmh vhqhl. ^6 vyjl slmh sm jl-mzbx hnxst lpny yhvh `sr l`hl mvjd vyjl jlyv jlvt `lp. ^7 blylh hhv` nr`h `lhym lslmh vy`mr lv s`l mh `tn-lk. ^8 vy`mr slmh l`lhym `th jsyt jm-dvyd `by x$d gdvl vhmlktny txtyv. ^9 jth yhvh `lhym y`mn dbrk jm dvyd `by ky `th hmlktny jl-jm rb kjpr h`r&. ^10 jth xkmh vmdj tn-ly v`&`h lpny hjm-hzh v`bv`h ky-my ysp+ `t- jmk hzh hgdvl. ^11 vy`mr-`lhym lslmh yjn `sr hyth z`t jm-lbbk vl`-s`lt jsr nk$ym vkbvd v`t nps sn`yk vgm-ymym rbym l` s`lt vts`l-lk xkmh vmdj `sr tspv+ `t-jmy `sr hmlktyk jlyv. ^12 hxkmh vhmdj ntvn lk vjsr vnk$ym vkbvd `tn-lk `sr l`-hyh kn lmlkym `sr lpnyk v`xryk l` yhyh-kn. ^13 vyb` slmh lbmh `sr-bgbjvn yrvslm mlpny `hl mvjd vymlk jl- ysr`l. ^14 vy`$p slmh rkb vprsym vyhy-lv `lp v`rbj-m`vt rkb vsnym-jsr `lp prsym vynyxm bjry hrkb vjm-hmlk byrvslm. ^15 vytn hmlk `t-hk$p v`t-hzhb byrvslm k`bnym v`t h`rzym ntn ksqmym `sr-bsplh lrb. ^16 vmv&` h$v$ym `sr lslmh mm&rym vmqv` $xry hmlk mqv` yqxv bmxyr. ^17 vyjlv vyv&y`v mm&rym mrkbh bss m`vt k$p v$v$ bxmsym vm`h vkn lkl-mlky hxtym vmlky `rm bydm yv&y`v. ^18 vy`mr slmh lbnvt byt lsm yhvh vbyt lmlkvtv. __________________________________________________________________ Chapter 2 ^1 vy$pr slmh sbjym `lp `ys $bl vsmvnym `lp `ys x&b bhr vmn&xym jlyhm slst `lpym vss m`vt. ^2 vyslx slmh `l-xvrm mlk-&r l`mr k`sr jsyt jm-dvyd `by vtslx-lv `rzym lbnvt-lv byt lsbt bv. ^3 hnh `ny bvnh-byt lsm yhvh `lhy lhqdys lv lhq+yr lpnyv q+rt- $mym vmjrkt tmyd vjlvt lbqr vljrb lsbtvt vlxdsym vlmvjdy yhvh `lhynv ljvlm z`t jl-ysr`l. ^4 vhbyt `sr-`ny bvnh gdvl ky-gdvl `lhynv mkl-h`lhym. ^5 vmy yj&r-kx lbnvt-lv byt ky hsmym vsmy hsmym l` yklklhv vmy `ny `sr `bnh-lv byt ky `m-lhq+yr lpnyv. ^6 vjth slx-ly `ys-xkm ljsvt bzhb vbk$p vbnxst vbbrzl vb`rgvn vkrmyl vtklt vydj lptx ptvxym jm-hxkmym `sr jmy byhvdh vbyrvslm `sr hkyn dvyd `by. ^7 vslx-ly j&y `rzym brvsym v`lgvmym mhlbnvn ky `ny ydjty `sr jbdyk yvdjym lkrvt j&y lbnvn vhnh jbdy jm-jbdyk. ^8 vlhkyn ly j&ym lrb ky hbyt `sr-`ny bvnh gdvl vhpl`. ^9 vhnh lx+bym lkrty hj&ym ntty x+ym mkvt ljbdyk krym jsrym `lp vsjrym krym jsrym `lp vyyn btym jsrym `lp vsmn btym jsrym `lp. ^10 vy`mr xvrm mlk-&r bktb vyslx `l-slmh b`hbt yhvh `t-jmv ntnk jlyhm mlk. ^11 vy`mr xvrm brvk yhvh `lhy ysr`l `sr jsh `t-hsmym v`t-h`r& `sr ntn ldvyd hmlk bn xkm yvdj skl vbynh `sr ybnh-byt lyhvh vbyt lmlkvtv. ^12 vjth slxty `ys-xkm yvdj bynh lxvrm `by. ^13 bn-`sh mn-bnvt dn v`byv `ys-&ry yvdj ljsvt bzhb-vbk$p bnxst bbrzl b`bnym vbj&ym b`rgmn btklt vbbv& vbkrmyl vlptx kl-ptvx vlxsb kl-mxsbt `sr yntn-lv jm-xkmyk vxkmy `dny dvyd `byk. ^14 vjth hx+ym vhsjrym hsmn vhyyn `sr `mr `dny yslx ljbdyv. ^15 v`nxnv nkrt j&ym mn-hlbnvn kkl-&rkk vnby`m lk rp$dvt jl-ym ypv v`th tjlh `tm yrvslm. ^16 vy$pr slmh kl-h`nsym hgyrym `sr b`r& ysr`l `xry h$pr `sr $prm dvyd `byv vym&`v m`h vxmsym `lp vslst `lpym vss m`vt. ^17 vyjs mhm sbjym `lp $bl vsmnym `lp x&b bhr vslst `lpym vss m`vt mn&xym lhjbyd `t-hjm. __________________________________________________________________ Chapter 3 ^1 vyxl slmh lbnvt `t-byt-yhvh byrvslm bhr hmvryh `sr nr`h ldvyd `byhv `sr hkyn bmqvm dvyd bgrn `rnn hybv$y. ^2 vyxl lbnvt bxds hsny bsny bsnt `rbj lmlkvtv. ^3 v`lh hv$d slmh lbnvt `t-byt h`lhym h`rk `mvt bmdh hr`svnh `mvt ssym vrxb `mvt jsrym. ^4 vh`vlm `sr jl-pny h`rk jl-pny rxb-hbyt `mvt jsrym vhgbh m`h vjsrym vy&phv mpnymh zhb +hvr. ^5 v`t hbyt hgdvl xph j& brvsym vyxphv zhb +vb vyjl jlyv tmrym vsrsrvt. ^6 vy&p `t-hbyt `bn yqrh ltp`rt vhzhb zhb prvym. ^7 vyxp `t-hbyt hqrvt h$pym vqyrvtyv vdltvtyv zhb vptx krvbym jl- hqyrvt. ^8 vyjs `t-byt-qds hqdsym `rkv jl-pny rxb-hbyt `mvt jsrym vrxbv `mvt jsrym vyxphv zhb +vb lkkrym ss m`vt. ^9 vmsql lm$mrvt lsqlym xmsym zhb vhjlyvt xph zhb. ^10 vyjs bbyt-qds hqdsym krvbym snym mjsh &j&jym vy&pv `tm zhb. ^11 vknpy hkrvbym `rkm `mvt jsrym knp h`xd l`mvt xms mgjt lqyr hbyt vhknp h`xrt `mvt xms mgyj lknp hkrvb h`xr. ^12 vknp hkrvb h`xd `mvt xms mgyj lqyr hbyt vhknp h`xrt `mvt xms dbqh lknp hkrvb h`xr. ^13 knpy hkrvbym h`lh prsym `mvt jsrym vhm jmdym jl-rglyhm vpnyhm lbyt. ^14 vyjs `t-hprkt tklt v`rgmn vkrmyl vbv& vyjl jlyv krvbym. ^15 vyjs lpny hbyt jmvdym snym `mvt slsym vxms `rk vh&pt `sr-jl- r`sv `mvt xms. ^16 vyjs srsrvt bdbyr vytn jl-r`s hjmdym vyjs rmvnym m`h vytn bsrsrvt. ^17 vyqm `t-hjmvdym jl-pny hhykl `xd mymyn v`xd mhsm`vl vyqr` sm- hymyny ykyn vsm hsm`ly bjz. __________________________________________________________________ Chapter 4 ^1 vyjs mzbx nxst jsrym `mh `rkv vjsrym `mh rxbv vjsr `mvt qvmtv. ^2 vyjs `t-hym mv&q jsr b`mh msptv `l-sptv jgvl $byb vxms b`mh qvmtv vqv slsym b`mh y$b `tv $byb. ^3 vdmvt bqrym txt lv $byb $byb $vbbym `tv jsr b`mh mqypym `t- hym $byb snym +vrym hbqr y&vqym bm&qtv. ^4 jvmd jl-snym jsr bqr slsh pnym &pvnh vslvsh pnym ymh vslsh pnym ngbh vslsh pnym mzrxh vhym jlyhm mlmjlh vkl-`xryhm byth. ^5 vjbyv +px vsptv kmjsh spt-kv$ prx svsnh mxzyq btym slst `lpym ykyl. ^6 vyjs kyvrym jsrh vytn xmsh mymyn vxmsh msm`vl lrx&h bhm `t- mjsh hjvlh ydyxv bm vhym lrx&h lkhnym bv. ^7 vyjs `t-mnrvt hzhb jsr kmsp+m vytn bhykl xms mymyn vxms msm`vl. ^8 vyjs slxnvt jsrh vynx bhykl xmsh mymyn vxmsh msm`vl vyjs mzrqy zhb m`h. ^9 vyjs x&r hkhnym vhjzrh hgdvlh vdltvt ljzrh vdltvtyhm &ph nxst. ^10 v`t-hym ntn mktp hymnyt qdmh mmvl ngbh. ^11 vyjs xvrm `t-h$yrvt v`t-hyjym v`t-hmzrqvt vykl xyrm ljsvt `t- hml`kh `sr jsh lmlk slmh bbyt h`lhym. ^12 jmvdym snym vhglvt vhktrvt jl-r`s hjmvdym stym vhsbkvt stym lk$vt `t-sty glvt hktrvt `sr jl-r`s hjmvdym. ^13 v`t-hrmvnym `rbj m`vt lsty hsbkvt snym +vrym rmvnym lsbkh h`xt lk$vt `t-sty glvt hktrvt `sr jl-pny hjmvdym. ^14 v`t-hmknvt jsh v`t-hkyrvt jsh jl-hmknvt. ^15 `t-hym `xd v`t-hbqr snym-jsr txtyv. ^16 v`t-h$yrvt v`t-hyjym v`t-hmzlgvt v`t-kl-klyhm jsh xvrm `byv lmlk slmh lbyt yhvh nxst mrvq. ^17 bkkr hyrdn y&qm hmlk bjby h`dmh byn $kvt vbyn &rdth. ^18 vyjs slmh kl-hklym h`lh lrb m`d ky l` nxqr msql hnxst. ^19 vyjs slmh `t kl-hklym `sr byt h`lhym v`t mzbx hzhb v`t- hslxnvt vjlyhm lxm hpnym. ^20 v`t-hmnrvt vnrtyhm lbjrm kmsp+ lpny hdbyr zhb $gvr. ^21 vhprx vhnrvt vhmlqxym zhb hv` mklvt zhb. ^22 vhmzmrvt vhmzrqvt vhkpvt vhmxtvt zhb $gvr vptx hbyt dltvtyv hpnymyvt lqds hqdsym vdlty hbyt lhykl zhb. __________________________________________________________________ Chapter 5 ^1 vtslm kl-hml`kh `sr-jsh slmh lbyt yhvh vyb` slmh `t-qdsy dvyd `byv v`t-hk$p v`t-hzhb v`t-kl-hklym ntn b`&rvt byt h`lhym. ^2 `z yqhyl slmh `t-zqny ysr`l v`t-kl-r`sy hm+vt nsy`y h`bvt lbny ysr`l `l-yrvslm lhjlvt `t-`rvn bryt-yhvh mjyr dvyd hy` &yvn. ^3 vyqhlv `l-hmlk kl-`ys ysr`l bxg hv` hxds hsbjy. ^4 vyb`v kl zqny ysr`l vys`v hlvym `t-h`rvn. ^5 vyjlv `t-h`rvn v`t-`hl mvjd v`t-kl-kly hqds `sr b`hl hjlv `tm hkhnym hlvym. ^6 vhmlk slmh vkl-jdt ysr`l hnvjdym jlyv lpny h`rvn mzbxym &`n vbqr `sr l`-y$prv vl` ymnv mrb. ^7 vyby`v hkhnym `t-`rvn bryt-yhvh `l-mqvmv `l-dbyr hbyt `l-qds hqdsym `l-txt knpy hkrvbym. ^8 vyhyv hkrvbym prsym knpym jl-mqvm h`rvn vyk$v hkrvbym jl- h`rvn vjl-bdyv mlmjlh. ^9 vy`rykv hbdym vyr`v r`sy hbdym mn-h`rvn jl-pny hdbyr vl` yr`v hxv&h vyhy-sm jd hyvm hzh. ^10 `yn b`rvn rq sny hlxvt `sr-ntn msh bxrb `sr krt yhvh jm-bny ysr`l b&`tm mm&rym. ^11 vyhy b&`t hkhnym mn-hqds ky kl-hkhnym hnm&`ym htqdsv `yn lsmvr lmxlqvt. ^12 vhlvym hmsrrym lklm l`$p lhymn lydtvn vlbnyhm vl`xyhm mlbsym bv& bm<ym vbnblym vknrvt jmdym mzrx lmzbx vjmhm khnym lm`h vjsrym mx&rrym bx&&rvt. ^13 vyhy k`xd lmx&&rym vlmsrrym lhsmyj qvl-`xd lhll vlhdvt lyhvh vkhrym qvl bx&&rvt vbm<ym vbkly hsyr vbhll lyhvh ky +vb ky ljvlm x$dv vhbyt ml` jnn byt yhvh. ^14 vl`-yklv hkhnym ljmvd lsrt mpny hjnn ky-ml` kbvd-yhvh `t-byt h`lhym. __________________________________________________________________ Chapter 6 ^1 `z `mr slmh yhvh `mr lskvn bjrpl. ^2 v`ny bnyty byt-zbl lk vmkvn lsbtk jvlmym. ^3 vy$b hmlk `t-pnyv vybrk `t kl-qhl ysr`l vkl-qhl ysr`l jvmd. ^4 vy`mr brvk yhvh `lhy ysr`l `sr dbr bpyv `t dvyd `by vbydyv ml` l`mr. ^5 mn-hyvm `sr hv&`ty `t-jmy m`r& m&rym l`-bxrty bjyr mkl sb+y ysr`l lbnvt byt lhyvt smy sm vl`-bxrty b`ys lhyvt ngyd jl-jmy ysr`l. ^6 v`bxr byrvslm lhyvt smy sm v`bxr bdvyd lhyvt jl-jmy ysr`l. ^7 vyhy jm-lbb dvyd `by lbnvt byt lsm yhvh `lhy ysr`l. ^8 vy`mr yhvh `l-dvyd `by yjn `sr hyh jm-lbbk lbnvt byt lsmy h+ybvt ky hyh jm-lbbk. ^9 rq `th l` tbnh hbyt ky bnk hyv&` mxl&yk hv`-ybnh hbyt lsmy. ^10 vyqm yhvh `t-dbrv `sr dbr v`qvm txt dvyd `by v`sb jl-k$` ysr`l k`sr dbr yhvh v`bnh hbyt lsm yhvh `lhy ysr`l. ^11 v`sym sm `t-h`rvn `sr-sm bryt yhvh `sr krt jm-bny ysr`l. ^12 vyjmd lpny mzbx yhvh ngd kl-qhl ysr`l vyprs kpyv. ^13 ky-jsh slmh kyvr nxst vytnhv btvk hjzrh xms `mvt `rkv vxms `mvt rxbv v`mvt slvs qvmtv vyjmd jlyv vybrk jl-brkyv ngd kl-qhl ysr`l vyprs kpyv hsmymh. ^14 vy`mr yhvh `lhy ysr`l `yn-kmvk `lhym bsmym vb`r& smr hbryt vhx$d ljbdyk hhlkym lpnyk bkl-lbm. ^15 `sr smrt ljbdk dvyd `by `t `sr-dbrt lv vtdbr bpyk vbydk ml`t kyvm hzh. ^16 vjth yhvh `lhy ysr`l smr ljbdk dvyd `by `t `sr dbrt lv l`mr l`-ykrt lk `ys mlpny yvsb jl-k$` ysr`l rq `m-ysmrv bnyk `t-drkm llkt btvrty k`sr hlkt lpny. ^17 vjth yhvh `lhy ysr`l y`mn dbrk `sr dbrt ljbdk ldvyd. ^18 ky h`mnm ysb `lhym `t-h`dm jl-h`r& hnh smym vsmy hsmym l` yklklvk `p ky-hbyt hzh `sr bnyty. ^19 vpnyt `l-tplt jbdk v`l-txntv yhvh `lhy lsmj `l-hrnh v`l- htplh `sr jbdk mtpll lpnyk. ^20 lhyvt jynyk ptxvt `l-hbyt hzh yvmm vlylh `l-hmqvm `sr `mrt lsvm smk sm lsmvj `l-htplh `sr ytpll jbdk `l-hmqvm hzh. ^21 vsmjt `l-txnvny jbdk vjmk ysr`l `sr ytpllv `l-hmqvm hzh v`th tsmj mmqvm sbtk mn-hsmym vsmjt v$lxt. ^22 `m-yx+` `ys lrjhv vns`-bv `lh lh`ltv vb` `lh lpny mzbxk bbyt hzh. ^23 v`th tsmj mn-hsmym vjsyt vsp+t `t-jbdyk lhsyb lrsj ltt drkv br`sv vlh&dyq &dyq ltt lv k&dqtv. ^24 v`m-yngp jmk ysr`l lpny `vyb ky yx+`v-lk vsbv vhvdv `t-smk vhtpllv vhtxnnv lpnyk bbyt hzh. ^25 v`th tsmj mn-hsmym v$lxt lx+`t jmk ysr`l vhsybvtm `l-h`dmh `sr-ntth lhm vl`btyhm. ^26 bhj&r hsmym vl`-yhyh m+r ky yx+`v-lk vhtpllv `l-hmqvm hzh vhvdv `t-smk mx+`tm ysvbvn ky tjnm. ^27 v`th tsmj hsmym v$lxt lx+`t jbdyk vjmk ysr`l ky tvrm `l-hdrk h+vbh `sr ylkv-bh vntth m+r jl-`r&k `sr-ntth ljmk lnxlh. ^28 rjb ky-yhyh b`r& dbr ky-yhyh sdpvn vyrqvn `rbh vx$yl ky yhyh ky y&r-lv `vybyv b`r& sjryv kl-ngj vkl-mxlh. ^29 kl-tplh kl-txnh `sr yhyh lkl-h`dm vlkl jmk ysr`l `sr ydjv `ys ngjv vmk`bv vprs kpyv `l-hbyt hzh. ^30 v`th tsmj mn-hsmym mkvn sbtk v$lxt vntth l`ys kkl-drkyv `sr tdj `t-lbbv ky `th lbdk ydjt `t-lbb bny h`dm. ^31 lmjn yyr`vk llkt bdrkyk kl-hymym `sr-hm xyym jl-pny h`dmh `sr ntth l`btynv. ^32 vgm `l-hnkry `sr l` mjmk ysr`l hv` vb` m`r& rxvqh lmjn smk hgdvl vydk hxzqh vzrvjk hn+vyh vb`v vhtpllv `l-hbyt hzh. ^33 v`th tsmj mn-hsmym mmkvn sbtk vjsyt kkl `sr-yqr` `lyk hnkry lmjn ydjv kl-jmy h`r& `t-smk vlyr`h `tk kjmk ysr`l vldjt ky-smk nqr` jl-hbyt hzh `sr bnyty. ^34 ky-y&` jmk lmlxmh jl-`vybyv bdrk `sr tslxm vhtpllv `lyk drk hjyr hz`t `sr bxrt bh vhbyt `sr-bnyty lsmk. ^35 vsmjt mn-hsmym `t-tpltm v`t-txntm vjsyt msp+m. ^36 ky yx+`v-lk ky `yn `dm `sr l`-yx+` v`npt bm vnttm lpny `vyb vsbvm svbyhm `l-`r& rxvqh `v qrvbh. ^37 vhsybv `l-lbbm b`r& `sr nsbv-sm vsbv vhtxnnv `lyk b`r& sbym l`mr x+`nv hjvynv vrsjnv. ^38 vsbv `lyk bkl-lbm vbkl-npsm b`r& sbym `sr-sbv `tm vhtpllv drk `r&m `sr ntth l`bvtm vhjyr `sr bxrt vlbyt `sr-bnyty lsmk. ^39 vsmjt mn-hsmym mmkvn sbtk `t-tpltm v`t-txntyhm vjsyt msp+m v$lxt ljmk `sr x+`v-lk. ^40 jth `lhy yhyv-n` jynyk ptxvt v`znyk qsbvt ltplt hmqvm hzh. ^41 vjth qvmh yhvh `lhym lnvxk `th v`rvn jzk khnyk yhvh `lhym ylbsv tsvjh vx$ydyk ysmxv b+vb. ^42 yhvh `lhym `l-tsb pny msyxyk zkrh lx$dy dvyd jbdk. __________________________________________________________________ Chapter 7 ^1 vkklvt slmh lhtpll vh`s yrdh mhsmym vt`kl hjlh vhzbxym vkbvd yhvh ml` `t-hbyt. ^2 vl` yklv hkhnym lbv` `l-byt yhvh ky-ml` kbvd-yhvh `t-byt yhvh. ^3 vkl bny ysr`l r`ym brdt h`s vkbvd yhvh jl-hbyt vykrjv `pym `r&h jl-hr&ph vystxvv vhvdvt lyhvh ky +vb ky ljvlm x$dv. ^4 vhmlk vkl-hjm zbxym zbx lpny yhvh. ^5 vyzbx hmlk slmh `t-zbx hbqr jsrym vsnym `lp v&`n m`h vjsrym `lp vyxnkv `t-byt h`lhym hmlk vkl-hjm. ^6 vhkhnym jl-msmrvtm jmdym vhlvym bkly-syr yhvh `sr jsh dvyd hmlk lhdvt lyhvh ky-ljvlm x$dv bhll dvyd bydm vhkhnym mx&&rym ngdm vkl-ysr`l jmdym. ^7 vyqds slmh `t-tvk hx&r `sr lpny byt-yhvh ky-jsh sm hjlvt v`t xlby hslmym ky-mzbx hnxst `sr jsh slmh l` ykvl lhkyl `t-hjlh v`t-hmnxh v`t-hxlbym. ^8 vyjs slmh `t-hxg bjt hhy` sbjt ymym vkl-ysr`l jmv qhl gdvl m`d mlbv` xmt jd-nxl m&rym. ^9 vyjsv byvm hsmyny j&rt ky xnkt hmzbx jsv sbjt ymym vhxg sbjt ymym. ^10 vbyvm jsrym vslsh lxds hsbyjy slx `t-hjm l`hlyhm smxym v+vby lb jl-h+vbh `sr jsh yhvh ldvyd vlslmh vlysr`l jmv. ^11 vykl slmh `t-byt yhvh v`t-byt hmlk v`t kl-hb` jl-lb slmh ljsvt bbyt-yhvh vbbytv h&lyx. ^12 vyr` yhvh `l-slmh blylh vy`mr lv smjty `t-tpltk vbxrty bmqvm hzh ly lbyt zbx. ^13 hn `j&r hsmym vl`-yhyh m+r vhn-`&vh jl-xgb l`kvl h`r& v`m- `slx dbr bjmy. ^14 vyknjv jmy `sr nqr`-smy jlyhm vytpllv vybqsv pny vysbv mdrkyhm hrjym v`ny `smj mn-hsmym v`$lx lx+`tm v`rp` `t-`r&m. ^15 jth jyny yhyv ptxvt v`zny qsbvt ltplt hmqvm hzh. ^16 vjth bxrty vhqdsty `t-hbyt hzh lhyvt-smy sm jd-jvlm vhyv jyny vlby sm kl-hymym. ^17 v`th `m-tlk lpny k`sr hlk dvyd `byk vljsvt kkl `sr &vytyk vxqy vmsp+y tsmvr. ^18 vhqymvty `t k$` mlkvtk k`sr krty ldvyd `byk l`mr l`-ykrt lk `ys mvsl bysr`l. ^19 v`m-tsvbvn `tm vjzbtm xqvty vm&vty `sr ntty lpnykm vhlktm vjbdtm `lhym `xrym vhstxvytm lhm. ^20 vntstym mjl `dmty `sr ntty lhm v`t-hbyt hzh `sr hqdsty lsmy `slyk mjl pny v`tnnv lmsl vlsnynh bkl-hjmym. ^21 vhbyt hzh `sr hyh jlyvn lkl-jbr jlyv ysm v`mr bmh jsh yhvh kkh l`r& hz`t vlbyt hzh. ^22 v`mrv jl `sr jzbv `t-yhvh `lhy `btyhm `sr hv&y`m m`r& m&rym vyxzyqv b`lhym `xrym vystxvv lhm vyjbdvm jl-kn hby` jlyhm `t kl- hrjh hz`t. __________________________________________________________________ Chapter 8 ^1 vyhy mq& jsrym snh `sr bnh slmh `t-byt yhvh v`t-bytv. ^2 vhjrym `sr ntn xvrm lslmh bnh slmh `tm vyvsb sm `t-bny ysr`l. ^3 vylk slmh xmt &vbh vyxzq jlyh. ^4 vybn `t-tdmr bmdbr v`t kl-jry hm$knvt `sr bnh bxmt. ^5 vybn `t-byt xvrvn hjlyvn v`t-byt xvrvn htxtvn jry m&vr xvmvt dltym vbryx. ^6 v`t-bjlt v`t kl-jry hm$knvt `sr hyv lslmh v`t kl-jry hrkb v`t jry hprsym v`t kl-xsq slmh `sr xsq lbnvt byrvslm vblbnvn vbkl `r& mmsltv. ^7 kl-hjm hnvtr mn-hxty vh`mry vhprzy vhxvy vhybv$y `sr l` mysr`l hmh. ^8 mn-bnyhm `sr nvtrv `xryhm b`r& `sr l`-klvm bny ysr`l vyjlm slmh lm$ jd hyvm hzh. ^9 vmn-bny ysr`l `sr l`-ntn slmh ljbdym lml`ktv ky-hmh `nsy mlxmh vsry slysyv vsry rkbv vprsyv. ^10 v`lh sry hn&ybym `sr-lmlk slmh xmsym vm`tym hrdym bjm. ^11 v`t-bt-prjh hjlh slmh mjyr dvyd lbyt `sr bnh-lh ky `mr l`- tsb `sh ly bbyt dvyd mlk-ysr`l ky-qds hmh `sr-b`h `lyhm `rvn yhvh. ^12 `z hjlh slmh jlvt lyhvh jl mzbx yhvh `sr bnh lpny h`vlm. ^13 vbdbr-yvm byvm lhjlvt km&vt msh lsbtvt vlxdsym vlmvjdvt slvs pjmym bsnh bxg hm&vt vbxg hsbjvt vbxg h$kvt. ^14 vyjmd kmsp+ dvyd-`byv `t-mxlqvt hkhnym jl-jbdtm vhlvym jl- msmrvtm lhll vlsrt ngd hkhnym ldbr-yvm byvmv vhsvjrym bmxlqvtm lsjr vsjr ky kn m&vt dvyd `ys-h`lhym. ^15 vl` $rv m&vt hmlk jl-hkhnym vhlvym lkl-dbr vl`&rvt. ^16 vtkn kl-ml`kt slmh jd-hyvm mv$d byt-yhvh vjd-kltv slm byt yhvh. ^17 `z hlk slmh lj&yvn-gbr v`l-`ylvt jl-spt hym b`r& `dvm. ^18 vyslx-lv xvrm byd-jbdyv `vnyvt vjbdym yvdjy ym vyb`v jm-jbdy slmh `vpyrh vyqxv msm `rbj-m`vt vxmsym kkr zhb vyby`v `l-hmlk slmh. __________________________________________________________________ Chapter 9 ^1 vmlkt-sb` smjh `t-smj slmh vtbv` ln$vt `t-slmh bxydvt byrvslm bxyl kbd m`d vgmlym ns`ym bsmym vzhb lrb v`bn yqrh vtbv` `l- slmh vtdbr jmv `t kl-`sr hyh jm-lbbh. ^2 vygd-lh slmh `t-kl-dbryh vl`-njlm dbr mslmh `sr l` hgyd lh. ^3 vtr` mlkt-sb` `t xkmt slmh vhbyt `sr bnh. ^4 vm`kl slxnv vmvsb jbdyv vmjmd msrtyv vmlbvsyhm vmsqyv vmlbvsyhm vjlytv `sr yjlh byt yhvh vl`-hyh jvd bh rvx. ^5 vt`mr `l-hmlk `mt hdbr `sr smjty b`r&y jl-dbryk vjl-xkmtk. ^6 vl`-h`mnty ldbryhm jd `sr-b`ty vtr`ynh jyny vhnh l` hgd-ly x&y mrbyt xkmtk y$pt jl-hsmvjh `sr smjty. ^7 `sry `nsyk v`sry jbdyk `lh hjmdym lpnyk tmyd vsmjym `t-xkmtk. ^8 yhy yhvh `lhyk brvk `sr xp& bk lttk jl-k$`v lmlk lyhvh `lhyk b`hbt `lhyk `t-ysr`l lhjmydv ljvlm vytnk jlyhm lmlk ljsvt msp+ v&dqh. ^9 vttn lmlk m`h vjsrym kkr zhb vbsmym lrb m`d v`bn yqrh vl` hyh kbsm hhv` `sr-ntnh mlkt-sb` lmlk slmh. ^10 vgm-jbdy xyrm vjbdy slmh `sr-hby`v zhb m`vpyr hby`v j&y `lgvmym v`bn yqrh. ^11 vyjs hmlk `t-j&y h`lgvmym m$lvt lbyt-yhvh vlbyt hmlk vknrvt vnblym lsrym vl`-nr`v khm lpnym b`r& yhvdh. ^12 vhmlk slmh ntn lmlkt-sb` `t-kl-xp&h `sr s`lh mlbd `sr-hby`h `l-hmlk vthpk vtlk l`r&h hy` vjbdyh. ^13 vyhy msql hzhb `sr-b` lslmh bsnh `xt ss m`vt vssym vss kkry zhb. ^14 lbd m`nsy htrym vh$xrym mby`ym vkl-mlky jrb vpxvt h`r& mby`ym zhb vk$p lslmh. ^15 vyjs hmlk slmh m`tym &nh zhb sxv+ ss m`vt zhb sxv+ yjlh jl- h&nh h`xt. ^16 vsls-m`vt mgnym zhb sxv+ sls m`vt zhb yjlh jl-hmgn h`xt vytnm hmlk bbyt yjr hlbnvn. ^17 vyjs hmlk k$`-sn gdvl vy&phv zhb +hvr. ^18 vss mjlvt lk$` vkbs bzhb lk$` m`xzym vydvt mzh vmzh jl-mqvm hsbt vsnym `ryvt jmdym `&l hydvt. ^19 vsnym jsr `ryvt jmdym sm jl-ss hmjlvt mzh vmzh l`-njsh kn lkl-mmlkh. ^20 vkl kly msqh hmlk slmh zhb vkl kly byt-yjr hlbnvn zhb $gvr `yn k$p nxsb bymy slmh lm`vmh. ^21 ky-`nyvt lmlk hlkvt trsys jm jbdy xvrm `xt lslvs snym tbv`nh `nyvt trsys ns`vt zhb vk$p snhbym vqvpym vtvkyym. ^22 vygdl hmlk slmh mkl mlky h`r& ljsr vxkmh. ^23 vkl mlky h`r& mbqsym `t-pny slmh lsmj `t-xkmtv `sr-ntn h`lhym blbv. ^24 vhm mby`ym `ys mnxtv kly k$p vkly zhb vslmvt nsq vbsmym $v$ym vprdym dbr-snh bsnh. ^25 vyhy lslmh `rbjt `lpym `ryvt $v$ym vmrkbvt vsnym-jsr `lp prsym vynyxm bjry hrkb vjm-hmlk byrvslm. ^26 vyhy mvsl bkl-hmlkym mn-hnhr vjd-`r& plstym vjd gbvl m&rym. ^27 vytn hmlk `t-hk$p byrvslm k`bnym v`t h`rzym ntn ksqmym `sr- bsplh lrb. ^28 vmv&y`ym $v$ym mm&rym lslmh vmkl-h`r&vt. ^29 vs`r dbry slmh hr`snym vh`xrvnym hl`-hm ktvbym jl-dbry ntn hnby` vjl-nbv`t `xyh hsylvny vbxzvt yjdy hxzh jl-yrbjm bn-nb+. ^30 vymlk slmh byrvslm jl-kl-ysr`l `rbjym snh. ^31 vyskb slmh jm-`btyv vyqbrhv bjyr dvyd `byv vymlk rxbjm bnv txtyv. __________________________________________________________________ Chapter 10 ^1 vylk rxbjm skmh ky skm b`v kl-ysr`l lhmlyk `tv. ^2 vyhy ksmj yrbjm bn-nb+ vhv` bm&rym `sr brx mpny slmh hmlk vysb yrbjm mm&rym. ^3 vyslxv vyqr`v-lv vyb` yrbjm vkl-ysr`l vydbrv `l-rxbjm l`mr. ^4 `byk hqsh `t-jlnv vjth hql mjbdt `byk hqsh vmjlv hkbd `sr-ntn jlynv vnjbdk. ^5 vy`mr `lhm jvd slst ymym vsvbv `ly vylk hjm. ^6 vyvj& hmlk rxbjm `t-hzqnym `sr-hyv jmdym lpny slmh `byv bhytv xy l`mr `yk `tm nvj&ym lhsyb ljm-hzh dbr. ^7 vydbrv `lyv l`mr `m-thyh l+vb lhjm hzh vr&ytm vdbrt `lhm dbrym +vbym vhyv lk jbdym kl-hymym. ^8 vyjzb `t-j&t hzqnym `sr yj&hv vyvj& `t-hyldym `sr gdlv `tv hjmdym lpnyv. ^9 vy`mr `lhm mh `tm nvj&ym vnsyb dbr `t-hjm hzh `sr dbrv `ly l`mr hql mn-hjl `sr-ntn `byk jlynv. ^10 vydbrv `tv hyldym `sr gdlv `tv l`mr kh-t`mr ljm `sr-dbrv `lyk l`mr `byk hkbyd `t-jlnv v`th hql mjlynv kh t`mr `lhm q+ny jbh mmtny `by. ^11 vjth `by hjmy$ jlykm jl kbd v`ny `$yp jl-jlkm `by y$r `tkm bsv+ym v`ny bjqrbym. ^12 vyb` yrbjm vkl-hjm `l-rxbjm byvm hslsy k`sr dbr hmlk l`mr svbv `ly byvm hslsy. ^13 vyjnm hmlk qsh vyjzb hmlk rxbjm `t j&t hzqnym. ^14 vydbr `lhm kj&t hyldym l`mr `kbyd `t-jlkm v`ny `$yp jlyv `by y$r `tkm bsv+ym v`ny bjqrbym. ^15 vl`-smj hmlk `l-hjm ky-hyth n$bh mjm h`lhym lmjn hqym yhvh `t-dbrv `sr dbr byd `xyhv hslvny `l-yrbjm bn-nb+. ^16 vkl-ysr`l ky l`-smj hmlk lhm vysybv hjm `t-hmlk l`mr mh-lnv xlq bdvyd vl`-nxlh bbn-ysy `ys l`hlyk ysr`l jth r`h bytk dvyd vylk kl-ysr`l l`hlyv. ^17 vbny ysr`l hysbym bjry yhvdh vymlk jlyhm rxbjm. ^18 vyslx hmlk rxbjm `t-hdrm `sr jl-hm$ vyrgmv-bv bny-ysr`l `bn vymt vhmlk rxbjm ht`m& ljlvt bmrkbh lnv$ yrvslm. ^19 vypsjv ysr`l bbyt dvyd jd hyvm hzh. __________________________________________________________________ Chapter 11 ^1 vyb` rxbjm yrvslm vyqhl `t-byt yhvdh vbnymn m`h vsmvnym `lp bxvr jsh mlxmh lhlxm jm-ysr`l lhsyb `t-hmmlkh lrxbjm. ^2 vyhy dbr-yhvh `l-smjyhv `ys-h`lhym l`mr. ^3 `mr `l-rxbjm bn-slmh mlk yhvdh v`l kl-ysr`l byhvdh vbnymn l`mr. ^4 kh `mr yhvh l`-tjlv vl`-tlxmv jm-`xykm svbv `ys lbytv ky m`ty nhyh hdbr hzh vysmjv `t-dbry yhvh vysbv mlkt `l-yrbjm. ^5 vysb rxbjm byrvslm vybn jrym lm&vr byhvdh. ^6 vybn `t-byt-lxm v`t-jy+m v`t-tqvj. ^7 v`t-byt-&vr v`t-svkv v`t-jdlm. ^8 v`t-gt v`t-mrsh v`t-zyp. ^9 v`t-`dvrym v`t-lkys v`t-jzqh. ^10 v`t-&rjh v`t-`ylvn v`t-xbrvn `sr byhvdh vbbnymn jry m&rvt. ^11 vyxzq `t-hm&rvt vytn bhm ngydym v`&rvt m`kl vsmn vyyn. ^12 vbkl-jyr vjyr &nvt vrmxym vyxzqm lhrbh m`d vyhy-lv yhvdh vbnymn. ^13 vhkhnym vhlvym `sr bkl-ysr`l hty&bv jlyv mkl-gbvlm. ^14 ky-jzbv hlvym `t-mgrsyhm v`xztm vylkv lyhvdh vlyrvslm ky- hznyxm yrbjm vbnyv mkhn lyhvh. ^15 vyjmd-lv khnym lbmvt vlsjyrym vljglym `sr jsh. ^16 v`xryhm mkl sb+y ysr`l hntnym `t-lbbm lbqs `t-yhvh `lhy ysr`l b`v yrvslm lzbvx lyhvh `lhy `bvtyhm. ^17 vyxzqv `t-mlkvt yhvdh vy`m&v `t-rxbjm bn-slmh lsnym slvs ky hlkv bdrk dvyd vslmh lsnym slvs. ^18 vyqx-lv rxbjm `sh `t-mxlt bn-yrymvt bn-dvyd `byhyl bt-`ly`b bn-ysy. ^19 vtld lv bnym `t-yjvs v`t-smryh v`t-zhm. ^20 v`xryh lqx `t-mjkh bt-`bslvm vtld lv `t-`byh v`t-jty v`t- zyz` v`t-slmyt. ^21 vy`hb rxbjm `t-mjkh bt-`bslvm mkl-nsyv vpylgsyv ky nsym smvnh-jsrh ns` vpylgsym ssym vyvld jsrym vsmvnh bnym vssym bnvt. ^22 vyjmd lr`s rxbjm `t-`byh bn-mjkh lngyd b`xyv ky lhmlykv. ^23 vybn vypr& mkl-bnyv lkl-`r&vt yhvdh vbnymn lkl jry hm&rvt vytn lhm hmzvn lrb vys`l hmvn nsym. __________________________________________________________________ Chapter 12 ^1 vyhy khkyn mlkvt rxbjm vkxzqtv jzb `t-tvrt yhvh vkl-ysr`l jmv. ^2 vyhy bsnh hxmysyt lmlk rxbjm jlh sysq mlk-m&rym jl-yrvslm ky mjlv byhvh. ^3 b`lp vm`tym rkb vbssym `lp prsym v`yn m$pr ljm `sr-b`v jmv mm&rym lvbym $kyym vkvsym. ^4 vylkd `t-jry hm&rvt `sr lyhvdh vyb` jd-yrvslm. ^5 vsmjyh hnby` b` `l-rxbjm vsry yhvdh `sr-n`$pv `l-yrvslm mpny sysq vy`mr lhm kh-`mr yhvh `tm jzbtm `ty v`p-`ny jzbty `tkm byd- sysq. ^6 vyknjv sry-ysr`l vhmlk vy`mrv &dyq yhvh. ^7 vbr`vt yhvh ky nknjv hyh dbr-yhvh `l-smjyh l`mr nknjv l` `sxytm vntty lhm kmj+ lply+h vl`-ttk xmty byrvslm byd-sysq. ^8 ky yhyv-lv ljbdym vydjv jbvdty vjbvdt mmlkvt h`r&vt. ^9 vyjl sysq mlk-m&rym jl-yrvslm vyqx `t-`&rvt byt-yhvh v`t- `&rvt byt hmlk `t-hkl lqx vyqx `t-mgny hzhb `sr jsh slmh. ^10 vyjs hmlk rxbjm txtyhm mgny nxst vhpqyd jl-yd sry hr&ym hsmrym ptx byt hmlk. ^11 vyhy mdy-bv` hmlk byt yhvh b`v hr&ym vns`vm vhsbvm `l-t` hr&ym. ^12 vbhknjv sb mmnv `p-yhvh vl` lhsxyt lklh vgm byhvdh hyh dbrym +vbym. ^13 vytxzq hmlk rxbjm byrvslm vymlk ky bn-`rbjym v`xt snh rxbjm bmlkv vsbj jsrh snh mlk byrvslm hjyr `sr-bxr yhvh lsvm `t-smv sm mkl sb+y ysr`l vsm `mv njmh hjmnyt. ^14 vyjs hrj ky l` hkyn lbv ldrvs `t-yhvh. ^15 vdbry rxbjm hr`snym vh`xrvnym hl`-hm ktvbym bdbry smjyh hnby` vjdv hxzh lhtyxs vmlxmvt rxbjm vyrbjm kl-hymym. ^16 vyskb rxbjm jm-`btyv vyqbr bjyr dvyd vymlk `byh bnv txtyv. __________________________________________________________________ Chapter 13 ^1 bsnt smvnh jsrh lmlk yrbjm vymlk `byh jl-yhvdh. ^2 slvs snym mlk byrvslm vsm `mv mykyhv bt-`vry`l mn-gbjh vmlxmh hyth byn `byh vbyn yrbjm. ^3 vy`$r `byh `t-hmlxmh bxyl gbvry mlxmh `rbj-m`vt `lp `ys bxvr vyrbjm jrk jmv mlxmh bsmvnh m`vt `lp `ys bxvr gbvr xyl. ^4 vyqm `byh mjl lhr &mrym `sr bhr `prym vy`mr smjvny yrbjm vkl- ysr`l. ^5 hl` lkm ldjt ky yhvh `lhy ysr`l ntn mmlkh ldvyd jl-ysr`l ljvlm lv vlbnyv bryt mlx. ^6 vyqm yrbjm bn-nb+ jbd slmh bn-dvyd vymrd jl-`dnyv. ^7 vyqb&v jlyv `nsym rqym bny blyjl vyt`m&v jl-rxbjm bn-slmh vrxbjm hyh njr vrk-lbb vl` htxzq lpnyhm. ^8 vjth `tm `mrym lhtxzq lpny mmlkt yhvh byd bny dvyd v`tm hmvn rb vjmkm jgly zhb `sr jsh lkm yrbjm l`lhym. ^9 hl` hdxtm `t-khny yhvh `t-bny `hrn vhlvym vtjsv lkm khnym kjmy h`r&vt kl-hb` lml` ydv bpr bn-bqr v`ylm sbjh vhyh khn ll` `lhym. ^10 v`nxnv yhvh `lhynv vl` jzbnhv vkhnym msrtym lyhvh bny `hrn vhlvym bml`kt. ^11 vmq+rym lyhvh jlvt bbqr-bbqr vbjrb-bjrb vq+rt-$mym vmjrkt lxm jl-hslxn h+hvr vmnvrt hzhb vnrtyh lbjr bjrb bjrb ky-smrym `nxnv `t-msmrt yhvh `lhynv v`tm jzbtm `tv. ^12 vhnh jmnv br`s h`lhym vkhnyv vx&&rvt htrvjh lhryj jlykm bny ysr`l `l-tlxmv jm-yhvh `lhy-`btykm ky-l` t&lyxv. ^13 vyrbjm h$b `t-hm`rb lbv` m`xryhm vyhyv lpny yhvdh vhm`rb m`xryhm. ^14 vypnv yhvdh vhnh lhm hmlxmh pnym v`xvr vy&jqv lyhvh vhkhnym mx&&rym bx&&rvt. ^15 vyryjv `ys yhvdh vyhy bhryj `ys yhvdh vh`lhym ngp `t-yrbjm vkl-ysr`l lpny `byh vyhvdh. ^16 vynv$v bny-ysr`l mpny yhvdh vytnm `lhym bydm. ^17 vykv bhm `byh vjmv mkh rbh vyplv xllym mysr`l xms-m`vt `lp `ys bxvr. ^18 vyknjv bny-ysr`l bjt hhy` vy`m&v bny yhvdh ky nsjnv jl-yhvh `lhy `bvtyhm. ^19 vyrdp `byh `xry yrbjm vylkd mmnv jrym `t-byt-`l v`t-bnvtyh v`t-ysnh v`t-bnvtyh v`t-jprvn vbntyh. ^20 vl`-j&r kx-yrbjm jvd bymy `byhv vygphv yhvh vymt. ^21 vytxzq `byhv vys`-lv nsym `rbj jsrh vyvld jsrym vsnym bnym vss jsrh bnvt. ^22 vytr dbry `byh vdrkyv vdbryv ktvbym bmdrs hnby` jdv. ^23 vyskb `byh jm-`btyv vyqbrv `tv bjyr dvyd vymlk `$` bnv txtyv bymyv sq+h h`r& jsr snym. __________________________________________________________________ Chapter 14 ^1 vyjs `$` h+vb vhysr bjyny yhvh `lhyv. ^2 vy$r `t-mzbxvt hnkr vhbmvt vysbr `t-hm&bvt vygdj `t-h`srym. ^3 vy`mr lyhvdh ldrvs `t-yhvh `lhy `bvtyhm vljsvt htvrh vhm&vh. ^4 vy$r mkl-jry yhvdh `t-hbmvt v`t-hxmnym vtsq+ hmmlkh lpnyv. ^5 vybn jry m&vrh byhvdh ky-sq+h h`r& v`yn-jmv mlxmh bsnym h`lh ky-hnyx yhvh lv. ^6 vy`mr lyhvdh nbnh `t-hjrym h`lh vn$b xvmh vmgdlym dltym vbryxym jvdnv h`r& lpnynv ky drsnv `t-yhvh `lhynv drsnv vynx lnv m$byb vybnv vy&lyxv. ^7 vyhy l`$` xyl ns` &nh vrmx myhvdh sls m`vt `lp vmbnymn ns`y mgn vdrky qst m`tym vsmvnym `lp kl-`lh gbvry xyl. ^8 vy&` `lyhm zrx hkvsy bxyl `lp `lpym vmrkbvt sls m`vt vyb` jd- mrsh. ^9 vy&` `$` lpnyv vyjrkv mlxmh bgy` &pth lmrsh. ^10 vyqr` `$` `l-yhvh `lhyv vy`mr yhvh `yn-jmk ljzvr byn rb l`yn kx jzrnv yhvh `lhynv ky-jlyk nsjnv vbsmk b`nv jl-hhmvn hzh yhvh `lhynv `th `l-yj&r jmk `nvs. ^11 vygp yhvh `t-hkvsym lpny `$` vlpny yhvdh vyn$v hkvsym. ^12 vyrdpm `$` vhjm `sr-jmv jd-lgrr vypl mkvsym l`yn lhm mxyh ky- nsbrv lpny-yhvh vlpny mxnhv vys`v sll hrbh m`d. ^13 vykv `t kl-hjrym $bybvt grr ky-hyh pxd-yhvh jlyhm vybzv `t- kl-hjrym ky-bzh rbh hyth bhm. ^14 vgm-`hly mqnh hkv vysbv &`n lrb vgmlym vysbv yrvslm. __________________________________________________________________ Chapter 15 ^1 vjzryhv bn-jvdd hyth jlyv rvx `lhym. ^2 vy&` lpny `$` vy`mr lv smjvny `$` vkl-yhvdh vbnymn yhvh jmkm bhyvtkm jmv v`m-tdrshv ym&` lkm v`m-tjzbhv yjzb `tkm. ^3 vymym rbym lysr`l ll` `lhy `mt vll` khn mvrh vll` tvrh. ^4 vysb b&r-lv jl-yhvh `lhy ysr`l vybqshv vym&` lhm. ^5 vbjtym hhm `yn slvm lyv&` vlb` ky mhvmt rbvt jl kl-yvsby h`r&vt. ^6 vkttv gvy-bgvy vjyr bjyr ky-`lhym hmmm bkl-&rh. ^7 v`tm xzqv v`l-yrpv ydykm ky ys skr lpjltkm. ^8 vksmj `$` hdbrym h`lh vhnbv`h jdd hnby` htxzq vyjbr hsqv&ym mkl-`r& yhvdh vbnymn vmn-hjrym `sr lkd mhr `prym vyxds `t-mzbx yhvh `sr lpny `vlm yhvh. ^9 vyqb& `t-kl-yhvdh vbnymn vhgrym jmhm m`prym vmnsh vmsmjvn ky- nplv jlyv mysr`l lrb br`tm ky-yhvh `lhyv jmv. ^10 vyqb&v yrvslm bxds hslysy lsnt xms-jsrh lmlkvt `$`. ^11 vyzbxv lyhvh byvm hhv` mn-hsll hby`v bqr sbj m`vt v&`n sbjt `lpym. ^12 vyb`v bbryt ldrvs `t-yhvh `lhy `bvtyhm bkl-lbbm vbkl-npsm. ^13 vkl `sr l`-ydrs lyhvh `lhy-ysr`l yvmt lmn-q+n vjd-gdvl lm`ys vjd-`sh. ^14 vysbjv lyhvh bqvl gdvl vbtrvjh vbx&&rvt vbsvprvt. ^15 vysmxv kl-yhvdh jl-hsbvjh ky bkl-lbbm nsbjv vbkl-r&vnm bqshv vym&` lhm vynx yhvh lhm m$byb. ^16 vgm-mjkh `m `$` hmlk h$yrh mgbyrh `sr-jsth l`srh mpl&t vykrt `$` `t-mpl&th vydq vysrp bnxl qdrvn. ^17 vhbmvt l`-$rv mysr`l rq lbb-`$` hyh slm kl-ymyv. ^18 vyb` `t-qdsy `byv vqdsyv byt h`lhym k$p vzhb vklym. ^19 vmlxmh l` hyth jd snt-slsym vxms lmlkvt `$`. __________________________________________________________________ Chapter 16 ^1 bsnt slsym vss lmlkvt `$` jlh bjs` mlk-ysr`l jl-yhvdh vybn `t- hrmh lblty tt yv&` vb` l`$` mlk yhvdh. ^2 vy&` `$` k$p vzhb m`&rvt byt yhvh vbyt hmlk vyslx `l-bn-hdd mlk `rm hyvsb bdrmsq l`mr. ^3 bryt byny vbynk vbyn `by vbyn `byk hnh slxty lk k$p vzhb lk hpr brytk `t-bjs` mlk ysr`l vyjlh mjly. ^4 vysmj bn hdd `l-hmlk `$` vyslx `t-sry hxylym `sr-lv `l-jry ysr`l vykv `t-jyvn v`t-dn v`t `bl mym v`t kl-m$knvt jry nptly. ^5 vyhy ksmj bjs` vyxdl mbnvt `t-hrmh vysbt `t-ml`ktv. ^6 v`$` hmlk lqx `t-kl-yhvdh vys`v `t-`bny hrmh v`t-j&yh `sr bnh bjs` vybn bhm `t-gbj v`t-hm&ph. ^7 vbjt hhy` b` xnny hr`h `l-`$` mlk yhvdh vy`mr `lyv bhsjnk jl- mlk `rm vl` nsjnt jl-yhvh `lhyk jl-kn nml+ xyl mlk-`rm mydk. ^8 hl` hkvsym vhlvbym hyv lxyl lrb lrkb vlprsym lhrbh m`d vbhsjnk jl-yhvh ntnm bydk. ^9 ky yhvh jynyv ms++vt bkl-h`r& lhtxzq jm-lbbm slm `lyv n$klt jl-z`t ky mjth ys jmk mlxmvt. ^10 vykj$ `$` `l-hr`h vytnhv byt hmhpkt ky-bzjp jmv jl-z`t vyr&& `$` mn-hjm bjt hhy`. ^11 vhnh dbry `$` hr`svnym vh`xrvnym hnm ktvbym jl-$pr hmlkym lyhvdh vysr`l. ^12 vyxl` `$` bsnt slvsym vtsj lmlkvtv brglyv jd-lmjlh xlyv vgm- bxlyv l`-drs `t-yhvh ky brp`ym. ^13 vyskb `$` jm-`btyv vymt bsnt `rbjym v`xt lmlkv. ^14 vyqbrhv bqbrtyv `sr krh-lv bjyr dvyd vyskybhv bmskb `sr ml` bsmym vznym mrqxym bmrqxt mjsh vysrpv-lv srph gdvlh jd-lm`d. __________________________________________________________________ Chapter 17 ^1 vymlk yhvsp+ bnv txtyv vytxzq jl-ysr`l. ^2 vytn-xyl bkl-jry yhvdh hb&rvt vytn n&ybym b`r& yhvdh vbjry `prym `sr lkd `$` `byv. ^3 vyhy yhvh jm-yhvsp+ ky hlk bdrky dvyd `byv hr`snym vl` drs lbjlym. ^4 ky l`lhy `byv drs vbm&vtyv hlk vl` kmjsh ysr`l. ^5 vykn yhvh `t-hmmlkh bydv vytnv kl-yhvdh mnxh lyhvsp+ vyhy-lv jsr-vkbvd lrb. ^6 vygbh lbv bdrky yhvh vjvd h$yr `t-hbmvt v`t-h`srym myhvdh. ^7 vbsnt slvs lmlkv slx lsryv lbn-xyl vljbdyh vlzkryh vlntn`l vlmykyhv llmd bjry yhvdh. ^8 vjmhm hlvym smjyhv vntnyhv vzbdyhv vjsh`l vsmrymvt vyhvntn v`dnyhv v+vbyhv v+vb `dvnyh hlvym vjmhm `lysmj vyhvrm hkhnym. ^9 vylmdv byhvdh vjmhm $pr tvrt yhvh vy$bv bkl-jry yhvdh vylmdv bjm. ^10 vyhy pxd yhvh jl kl-mmlkvt h`r&vt `sr $bybvt yhvdh vl` nlxmv jm-yhvsp+. ^11 vmn-plstym mby`ym lyhvsp+ mnxh vk$p ms` gm hjrby`ym mby`ym lv &`n `ylym sbjt `lpym vsbj m`vt vtysym sbjt `lpym vsbj m`vt. ^12 vyhy yhvsp+ hlk vgdl jd-lmjlh vybn byhvdh byrnyvt vjry m$knvt. ^13 vml`kh rbh hyh lv bjry yhvdh v`nsy mlxmh gbvry xyl byrvslm. ^14 v`lh pqdtm lbyt `bvtyhm lyhvdh sry `lpym jdnh hsr vjmv gbvry xyl sls m`vt `lp. ^15 vjl-ydv yhvxnn hsr vjmv m`tym vsmvnym `lp. ^16 vjl-ydv jm$yh bn-zkry hmtndb lyhvh vjmv m`tym `lp gbvr xyl. ^17 vmn-bnymn gbvr xyl `lydj vjmv nsqy-qst vmgn m`tym `lp. ^18 vjl-ydv yhvzbd vjmv m`h-vsmvnym `lp xlv&y &b`. ^19 `lh hmsrtym `t-hmlk mlbd `sr-ntn hmlk bjry hmb&r bkl-yhvdh. __________________________________________________________________ Chapter 18 ^1 vyhy lyhvsp+ jsr vkbvd lrb vytxtn l`x`b. ^2 vyrd lq& snym `l-`x`b lsmrvn vyzbx-lv `x`b &`n vbqr lrb vljm `sr jmv vy$ythv ljlvt `l-rmvt gljd. ^3 vy`mr `x`b mlk-ysr`l `l-yhvsp+ mlk yhvdh htlk jmy rmt gljd vy`mr lv kmvny kmvk vkjmk jmy vjmk bmlxmh. ^4 vy`mr yhvsp+ `l-mlk ysr`l drs-n` kyvm `t-dbr yhvh. ^5 vyqb& mlk-ysr`l `t-hnb`ym `rbj m`vt `ys vy`mr `lhm hnlk `l- rmt gljd lmlxmh `m-`xdl vy`mrv jlh vytn h`lhym byd hmlk. ^6 vy`mr yhvsp+ h`yn ph nby` lyhvh jvd vndrsh m`tv. ^7 vy`mr mlk-ysr`l `l-yhvsp+ jvd `ys-`xd ldrvs `t-yhvh m`tv v`ny sn`tyhv ky-`ynnv mtnb` jly l+vbh ky kl-ymyv lrjh hv` mykyhv bn- yml` vy`mr yhvsp+ `l-y`mr hmlk kn. ^8 vyqr` mlk ysr`l `l-$ry$ `xd vy`mr mhr mykhv bn-yml`. ^9 vmlk ysr`l vyhvsp+ mlk-yhvdh yvsbym `ys jl-k$`v mlbsym bgdym vysbym bgrn ptx sjr smrvn vkl-hnby`ym mtnb`ym lpnyhm. ^10 vyjs lv &dqyhv bn-knjnh qrny brzl vy`mr kh-`mr yhvh b`lh tngx `t-`rm jd-klvtm. ^11 vkl-hnb`ym nb`ym kn l`mr jlh rmt gljd vh&lx vntn yhvh byd hmlk. ^12 vhml`k `sr-hlk lqr` lmykyhv dbr `lyv l`mr hnh dbry hnb`ym ph- `xd +vb `l-hmlk vyhy-n` dbrk k`xd mhm vdbrt +vb. ^13 vy`mr mykyhv xy-yhvh ky `t-`sr-y`mr `lhy `tv `dbr. ^14 vyb` `l-hmlk vy`mr hmlk `lyv mykh hnlk `l-rmt gljd lmlxmh `m- `xdl vy`mr jlv vh&lyxv vyntnv bydkm. ^15 vy`mr `lyv hmlk jd-kmh pjmym `ny msbyjk `sr l`-tdbr `ly rq- `mt bsm yhvh. ^16 vy`mr r`yty `t-kl-ysr`l npv&ym jl-hhrym k&`n `sr `yn-lhn rjh vy`mr yhvh l`-`dnym l`lh ysvbv `ys-lbytv bslvm. ^17 vy`mr mlk-ysr`l `l-yhvsp+ hl` `mrty `lyk l`-ytnb` jly +vb ky `m-lrj. ^18 vy`mr lkn smjv dbr-yhvh r`yty `t-yhvh yvsb jl-k$`v vkl-&b` hsmym jmdym jl-ymynv vsm`lv. ^19 vy`mr yhvh my ypth `t-`x`b mlk-ysr`l vyjl vypl brmvt gljd vy`mr zh `mr kkh vzh `mr kkh. ^20 vy&` hrvx vyjmd lpny yhvh vy`mr `ny `ptnv vy`mr yhvh `lyv bmh. ^21 vy`mr `&` vhyyty lrvx sqr bpy kl-nby`yv vy`mr tpth vgm-tvkl &` vjsh-kn. ^22 vjth hnh ntn yhvh rvx sqr bpy nby`yk `lh vyhvh dbr jlyk rjh. ^23 vygs &dqyhv bn-knjnh vyk `t-mykyhv jl-hlxy vy`mr `y zh hdrk jbr rvx-yhvh m`ty ldbr `tk. ^24 vy`mr mykyhv hnk r`h byvm hhv` `sr tbv` xdr bxdr lhxb`. ^25 vy`mr mlk ysr`l qxv `t-mykyhv vhsybhv `l-`mvn sr-hjyr v`l- yv`s bn-hmlk. ^26 v`mrtm kh `mr hmlk symv zh byt hkl` vh`klhv lxm lx& vmym lx& jd svby bslvm. ^27 vy`mr mykyhv `m-svb tsvb bslvm l`-dbr yhvh by vy`mr smjv jmym klm. ^28 vyjl mlk-ysr`l vyhvsp+ mlk-yhvdh `l-rmt gljd. ^29 vy`mr mlk ysr`l `l-yhvsp+ htxps vbv` bmlxmh v`th lbs bgdyk vytxps mlk ysr`l vyb`v bmlxmh. ^30 vmlk `rm &vh `t-sry hrkb `sr-lv l`mr l` tlxmv `t-hq+n `t- hgdvl ky `m-`t-mlk ysr`l lbdv. ^31 vyhy kr`vt sry hrkb `t-yhvsp+ vhmh `mrv mlk ysr`l hv` vy$bv jlyv lhlxm vyzjq yhvsp+ vyhvh jzrv vy$ytm `lhym mmnv. ^32 vyhy kr`vt sry hrkb ky l`-hyh mlk ysr`l vysbv m`xryv. ^33 v`ys msk bqst ltmv vyk `t-mlk ysr`l byn hdbqym vbyn hsryn vy`mr lrkb hpk ydyk vhv&`tny mn-hmxnh ky hxlyty. ^34 vtjl hmlxmh byvm hhv` vmlk ysr`l hyh mjmyd bmrkbh nkx `rm jd- hjrb vymt ljt bv` hsms. __________________________________________________________________ Chapter 19 ^1 vysb yhvsp+ mlk-yhvdh `l-bytv bslvm lyrvslm. ^2 vy&` `l-pnyv yhv` bn-xnny hxzh vy`mr `l-hmlk yhvsp+ hlrsj ljzr vlsn`y yhvh t`hb vbz`t jlyk q&p mlpny yhvh. ^3 `bl dbrym +vbym nm&`v jmk ky-bjrt h`srvt mn-h`r& vhkynvt lbbk ldrs h`lhym. ^4 vysb yhvsp+ byrvslm vysb vy&` bjm mb`r sbj jd-hr `prym vysybm `l-yhvh `lhy `bvtyhm. ^5 vyjmd sp+ym b`r& bkl-jry yhvdh hb&rvt ljyr vjyr. ^6 vy`mr `l-hsp+ym r`v mh-`tm jsym ky l` l`dm tsp+v ky lyhvh vjmkm bdbr msp+. ^7 vjth yhy pxd-yhvh jlykm smrv vjsv ky-`yn jm-yhvh `lhynv jvlh vms` pnym vmqx-sxd. ^8 vgm byrvslm hjmyd yhvsp+ mn-hlvym vhkhnym vmr`sy h`bvt lysr`l lmsp+ yhvh vlryb vysbv yrvslm. ^9 vy&v jlyhm l`mr kh tjsvn byr`t yhvh b`mvnh vblbb slm. ^10 vkl-ryb `sr-ybv` jlykm m`xykm hysbym bjryhm byn-dm ldm byn- tvrh lm&vh lxqym vlmsp+ym vhzhrtm `tm vl` y`smv lyhvh vhyh-q&p jlykm vjl-`xykm kh tjsvn vl` t`smv. ^11 vhnh `mryhv khn hr`s jlykm lkl dbr-yhvh vzbdyhv bn-ysmj`l hngyd lbyt-yhvdh lkl dbr-hmlk vs+rym hlvym lpnykm xzqv vjsv vyhy yhvh jm-h+vb. __________________________________________________________________ Chapter 20 ^1 vyhy `xrykn b`v bny-mv`b vbny jmvn vjmhm mhjmvnym jl-yhvsp+ lmlxmh. ^2 vyb`v vygydv lyhvsp+ l`mr b` jlyk hmvn rb mjbr lym m`rm vhnm bx&&vn tmr hy` jyn gdy. ^3 vyr` vytn yhvsp+ `t-pnyv ldrvs lyhvh vyqr`-&vm jl-kl-yhvdh. ^4 vyqb&v yhvdh lbqs myhvh gm mkl-jry yhvdh b`v lbqs `t-yhvh. ^5 vyjmd yhvsp+ bqhl yhvdh vyrvslm bbyt yhvh lpny hx&r hxdsh. ^6 vy`mr yhvh `lhy `btynv hl` `th-hv` `lhym bsmym v`th mvsl bkl mmlkvt hgvym vbydk kx vgbvrh v`yn jmk lhty&b. ^7 hl` `th `lhynv hvrst `t-ysby h`r& hz`t mlpny jmk ysr`l vttnh lzrj `brhm `hbk ljvlm. ^8 vysbv-bh vybnv lk bh mqds lsmk l`mr. ^9 `m-tbv` jlynv rjh xrb spv+ vdbr vrjb njmdh lpny hbyt hzh vlpnyk ky smk bbyt hzh vnzjq `lyk m&rtnv vtsmj vtvsyj. ^10 vjth hnh bny-jmvn vmv`b vhr-sjyr `sr l`-ntth lysr`l lbv` bhm bb`m m`r& m&rym ky $rv mjlyhm vl` hsmydvm. ^11 vhnh-hm gmlym jlynv lbv` lgrsnv myrstk `sr hvrstnv. ^12 `lhynv hl` tsp+-bm ky `yn bnv kx lpny hhmvn hrb hzh hb` jlynv v`nxnv l` ndj mh-njsh ky jlyk jynynv. ^13 vkl-yhvdh jmdym lpny yhvh gm-+pm nsyhm vbnyhm. ^14 vyxzy`l bn-zkryhv bn-bnyh bn-yjy`l bn-mtnyh hlvy mn-bny `$p hyth jlyv rvx yhvh btvk hqhl. ^15 vy`mr hqsybv kl-yhvdh vysby yrvslm vhmlk yhvsp+ kh-`mr yhvh lkm `tm `l-tyr`v v`l-txtv mpny hhmvn hrb hzh ky l` lkm hmlxmh ky l`lhym. ^16 mxr rdv jlyhm hnm jlym bmjlh h&y& vm&`tm `tm b$vp hnxl pny mdbr yrv`l. ^17 l` lkm lhlxm bz`t hty&bv jmdv vr`v `t-ysvjt yhvh jmkm yhvdh vyrvslm `l-tyr`v v`l-txtv mxr &`v lpnyhm vyhvh jmkm. ^18 vyqd yhvsp+ `pym `r&h vkl-yhvdh vysby yrvslm nplv lpny yhvh lhstxvt lyhvh. ^19 vyqmv hlvym mn-bny hqhtym vmn-bny hqrxym lhll lyhvh `lhy ysr`l bqvl gdvl lmjlh. ^20 vyskymv bbqr vy&`v lmdbr tqvj vb&`tm jmd yhvsp+ vy`mr smjvny yhvdh vysby yrvslm h`mynv byhvh `lhykm vt`mnv h`mynv bnby`yv vh&lyxv. ^21 vyvj& `l-hjm vyjmd msrrym lyhvh vmhllym lhdrt-qds b&`t lpny hxlv& v`mrym hvdv lyhvh ky ljvlm x$dv. ^22 vbjt hxlv brnh vthlh ntn yhvh m`rbym jl-bny jmvn mv`b vhr- sjyr hb`ym lyhvdh vyngpv. ^23 vyjmdv bny jmvn vmv`b jl-ysby hr-sjyr lhxrym vlhsmyd vkklvtm byvsby sjyr jzrv `ys-brjhv lmsxyt. ^24 vyhvdh b` jl-hm&ph lmdbr vypnv `l-hhmvn vhnm pgrym nplym `r&h v`yn ply+h. ^25 vyb` yhvsp+ vjmv lbz `t-sllm vym&`v bhm lrb vrkvs vpgrym vkly xmdvt vyn&lv lhm l`yn ms` vyhyv ymym slvsh bzzym `t-hsll ky rb-hv`. ^26 vbyvm hrbjy nqhlv ljmq brkh ky-sm brkv `t-yhvh jl-kn qr`v `t- sm hmqvm hhv` jmq brkh jd-hyvm. ^27 vysbv kl-`ys yhvdh vyrvslm vyhvsp+ br`sm lsvb `l-yrvslm bsmxh ky-smxm yhvh m`vybyhm. ^28 vyb`v yrvslm bnblym vbknrvt vbx&&rvt `l-byt yhvh. ^29 vyhy pxd `lhym jl kl-mmlkvt h`r&vt bsmjm ky nlxm yhvh jm `vyby ysr`l. ^30 vtsq+ mlkvt yhvsp+ vynx lv `lhyv m$byb. ^31 vymlk yhvsp+ jl-yhvdh bn-slsym vxms snh bmlkv vjsrym vxms snh mlk byrvslm vsm `mv jzvbh bt-slxy. ^32 vylk bdrk `byv `$` vl`-$r mmnh ljsvt hysr bjyny yhvh. ^33 `k hbmvt l`-$rv vjvd hjm l`-hkynv lbbm l`lhy `btyhm. ^34 vytr dbry yhvsp+ hr`snym vh`xrnym hnm ktvbym bdbry yhv` bn- xnny `sr hjlh jl-$pr mlky ysr`l. ^35 v`xrykn `txbr yhvsp+ mlk-yhvdh jm `xzyh mlk-ysr`l hv` hrsyj ljsvt. ^36 vyxbrhv jmv ljsvt `nyvt llkt trsys vyjsv `nyvt bj&yvn gbr. ^37 vytnb` `lyjzr bn-ddvhv mmrsh jl-yhvsp+ l`mr khtxbrk jm- `xzyhv pr& yhvh `t-mjsyk vysbrv `nyvt vl` j&rv llkt `l-trsys. __________________________________________________________________ Chapter 21 ^1 vyskb yhvsp+ jm-`btyv vyqbr jm-`btyv bjyr dvyd vymlk yhvrm bnv txtyv. ^2 vlv-`xym bny yhvsp+ jzryh vyxy`l vzkryhv vjzryhv vmyk`l vsp+yhv kl-`lh bny yhvsp+ mlk-ysr`l. ^3 vytn lhm `byhm mtnvt rbvt lk$p vlzhb vlmgdnvt jm-jry m&rvt byhvdh v`t-hmmlkh ntn lyhvrm ky-hv` hbkvr. ^4 vyqm yhvrm jl-mmlkt `byv vytxzq vyhrg `t-kl-`xyv bxrb vgm msry ysr`l. ^5 bn-slsym vstym snh yhvrm bmlkv vsmvnh snym mlk byrvslm. ^6 vylk bdrk mlky ysr`l k`sr jsv byt `x`b ky bt-`x`b hyth lv `sh vyjs hrj bjyny yhvh. ^7 vl`-`bh yhvh lhsxyt `t-byt dvyd lmjn hbryt `sr krt ldvyd vk`sr `mr ltt lv nyr vlbnyv kl-hymym. ^8 bymyv psj `dvm mtxt yd-yhvdh vymlykv jlyhm mlk. ^9 vyjbr yhvrm jm-sryv vkl-hrkb jmv vyhy qm lylh vyk `t-`dvm h$vbb `lyv v`t sry hrkb. ^10 vypsj `dvm mtxt yd-yhvdh jd hyvm hzh `z tpsj lbnh bjt hhy` mtxt ydv ky jzb `t-yhvh `lhy `btyv. ^11 gm-hv` jsh-bmvt bhry yhvdh vyzn `t-ysby yrvslm vydx `t- yhvdh. ^12 vyb` `lyv mktb m`lyhv hnby` l`mr kh `mr yhvh `lhy dvyd `byk txt `sr l`-hlkt bdrky yhvsp+ `byk vbdrky `$` mlk-yhvdh. ^13 vtlk bdrk mlky ysr`l vtznh `t-yhvdh v`t-ysby yrvslm khznvt byt `x`b vgm `t-`xyk byt-`byk h+vbym mmk hrgt. ^14 hnh yhvh ngp mgph gdvlh bjmk vbbnyk vbnsyk vbkl-rkvsk. ^15 v`th bxlyym rbym bmxlh mjyk jd-y&`v mjyk mn-hxly ymym jl- ymym. ^16 vyjr yhvh jl-yhvrm `t rvx hplstym vhjrbym `sr jl-yd kvsym. ^17 vyjlv byhvdh vybqjvh vysbv `t kl-hrkvs hnm&` lbyt-hmlk vgm- bnyv vnsyv vl` ns`r-lv bn ky `m-yhv`xz q+n bnyv. ^18 v`xry kl-z`t ngpv yhvh bmjyv lxly l`yn mrp`. ^19 vyhy lymym mymym vkjt &`t hq& lymym snym y&`v mjyv jm-xlyv vymt btxl`ym rjym vl`-jsv lv jmv srph ksrpt `btyv. ^20 bn-slsym vstym hyh bmlkv vsmvnh snym mlk byrvslm vylk bl` xmdh vyqbrhv bjyr dvyd vl` bqbrvt hmlkym. __________________________________________________________________ Chapter 22 ^1 vymlykv yvsby yrvslm `t-`xzyhv bnv hq+n txtyv ky kl-hr`snym hrg hgdvd hb` bjrbym lmxnh vymlk `xzyhv bn-yhvrm mlk yhvdh. ^2 bn-`rbjym vstym snh `xzyhv bmlkv vsnh `xt mlk byrvslm vsm `mv jtlyhv bt-jmry. ^3 gm-hv` hlk bdrky byt `x`b ky `mv hyth yvj&tv lhrsyj. ^4 vyjs hrj bjyny yhvh kbyt `x`b ky-hmh hyv-lv yvj&ym `xry mvt `byv lmsxyt lv. ^5 gm bj&tm hlk vylk `t-yhvrm bn-`x`b mlk ysr`l lmlxmh jl-xz`l mlk-`rm brmvt gljd vykv hrmym `t-yvrm. ^6 vysb lhtrp` byzrj`l ky hmkym `sr hkhv brmh bhlxmv `t-xzh`l mlk `rm vjzryhv bn-yhvrm mlk yhvdh yrd lr`vt `t-yhvrm bn-`x`b byzrj`l ky-xlh hv`. ^7 vm`lhym hyth tbv$t `xzyhv lbv` `l-yvrm vbb`v y&` jm-yhvrm `l- yhv` bn-nmsy `sr msxv yhvh lhkryt `t-byt `x`b. ^8 vyhy khsp+ yhv` jm-byt `x`b vym&` `t-sry yhvdh vbny `xy `xzyhv msrtym l`xzyhv vyhrgm. ^9 vybqs `t-`xzyhv vylkdhv vhv` mtxb` bsmrvn vyb`hv `l-yhv` vymthv vyqbrhv ky `mrv bn-yhvsp+ hv` `sr-drs `t-yhvh bkl-lbbv v`yn lbyt `xzyhv lj&r kx lmmlkh. ^10 vjtlyhv `m `xzyhv r`th ky mt bnh vtqm vtdbr `t-kl-zrj hmmlkh lbyt yhvdh. ^11 vtqx yhvsbjt bt-hmlk `t-yv`s bn-`xzyhv vtgnb `tv mtvk bny- hmlk hmvmtym vttn `tv v`t-mynqtv bxdr hm+vt vt$tyrhv yhvsbjt bt- hmlk yhvrm `st yhvydj hkhn ky hy` hyth `xvt `xzyhv mpny jtlyhv vl` hmytthv. ^12 vyhy `tm bbyt h`lhym mtxb` ss snym vjtlyh mlkt jl-h`r&. __________________________________________________________________ Chapter 23 ^1 vbsnh hsbjyt htxzq yhvydj vyqx `t-sry hm`vt ljzryhv bn-yrxm vlysmj`l bn-yhvxnn vljzryhv bn-jvbd v`t-mjsyhv bn-jdyhv v`t- `lysp+ bn-zkry jmv bbryt. ^2 vy$bv byhvdh vyqb&v `t-hlvym mkl-jry yhvdh vr`sy h`bvt lysr`l vyb`v `l-yrvslm. ^3 vykrt kl-hqhl bryt bbyt h`lhym jm-hmlk vy`mr lhm hnh bn-hmlk ymlk k`sr dbr yhvh jl-bny dvyd. ^4 zh hdbr `sr tjsv hslsyt mkm b`y hsbt lkhnym vllvym lsjry h$pym. ^5 vhslsyt bbyt hmlk vhslsyt bsjr hy$vd vkl-hjm bx&rvt byt yhvh. ^6 v`l-ybv` byt-yhvh ky `m-hkhnym vhmsrtym llvym hmh yb`v ky-qds hmh vkl-hjm ysmrv msmrt yhvh. ^7 vhqypv hlvym `t-hmlk $byb `ys vklyv bydv vhb` `l-hbyt yvmt vhyv `t-hmlk bb`v vb&`tv. ^8 vyjsv hlvym vkl-yhvdh kkl `sr-&vh yhvydj hkhn vyqxv `ys `t- `nsyv b`y hsbt jm yv&`y hsbt ky l` p+r yhvydj hkhn `t-hmxlqvt. ^9 vytn yhvydj hkhn lsry hm`vt `t-hxnytym v`t-hmgnvt v`t-hsl+ym `sr lmlk dvyd `sr byt h`lhym. ^10 vyjmd `t-kl-hjm v`ys slxv bydv mktp hbyt hymnyt jd-ktp hbyt hsm`lyt lmzbx vlbyt jl-hmlk $byb. ^11 vyv&y`v `t-bn-hmlk vytnv jlyv `t-hnzr v`t-hjdvt vymlykv `tv vymsxhv yhvydj vbnyv vy`mrv yxy hmlk. ^12 vtsmj jtlyhv `t-qvl hjm hr&ym vhmhllym `t-hmlk vtbv` `l-hjm byt yhvh. ^13 vtr` vhnh hmlk jvmd jl-jmvdv bmbv` vhsrym vhx&&rvt jl-hmlk vkl-jm h`r& smx vtvqj bx&&rvt vhmsvrrym bkly hsyr vmvdyjym lhll vtqrj jtlyhv `t-bgdyh vt`mr qsr qsr. ^14 vyv&` yhvydj hkhn `t-sry hm`vt pqvdy hxyl vy`mr `lhm hv&y`vh `l-mbyt hsdrvt vhb` `xryh yvmt bxrb ky `mr hkhn l` tmytvh byt yhvh. ^15 vysymv lh ydym vtbv` `l-mbv` sjr-h$v$ym byt hmlk vymytvh sm. ^16 vykrt yhvydj bryt bynv vbyn kl-hjm vbyn hmlk lhyvt ljm lyhvh. ^17 vyb`v kl-hjm byt-hbjl vyt&hv v`t-mzbxtyv v`t-&lmyv sbrv v`t mtn khn hbjl hrgv lpny hmzbxvt. ^18 vysm yhvydj pqdt byt yhvh byd hkhnym hlvym `sr xlq dvyd jl- byt yhvh lhjlvt jlvt yhvh kktvb btvrt msh bsmxh vbsyr jl ydy dvyd. ^19 vyjmd hsvjrym jl-sjry byt yhvh vl`-yb` +m` lkl-dbr. ^20 vyqx `t-sry hm`vt v`t-h`dyrym v`t-hmvslym bjm v`t kl-jm h`r& vyvrd `t-hmlk mbyt yhvh vyb`v btvk-sjr hjlyvn byt hmlk vyvsybv `t-hmlk jl k$` hmmlkh. ^21 vysmxv kl-jm-h`r& vhjyr sq+h v`t-jtlyhv hmytv bxrb. __________________________________________________________________ Chapter 24 ^1 bn-sbj snym y`s bmlkv v`rbjym snh mlk byrvslm vsm `mv &byh mb`r sbj. ^2 vyjs yv`s hysr bjyny yhvh kl-ymy yhvydj hkhn. ^3 vys`-lv yhvydj nsym stym vyvld bnym vbnvt. ^4 vyhy `xrykn hyh jm-lb yv`s lxds `t-byt yhvh. ^5 vyqb& `t-hkhnym vhlvym vy`mr lhm &`v ljry yhvdh vqb&v mkl- ysr`l k$p lxzq `t-byt `lhykm mdy snh bsnh v`tm tmhrv ldbr vl` mhrv hlvym. ^6 vyqr` hmlk lyhvydj hr`s vy`mr lv mdvj l`-drst jl-hlvym lhby` myhvdh vmyrvslm `t-ms`t msh jbd-yhvh vhqhl lysr`l l`hl hjdvt. ^7 ky jtlyhv hmrsjt bnyh pr&v `t-byt h`lhym vgm kl-qdsy byt-yhvh jsv lbjlym. ^8 vy`mr hmlk vyjsv `rvn `xd vytnhv bsjr byt-yhvh xv&h. ^9 vytnv-qvl byhvdh vbyrvslm lhby` lyhvh ms`t msh jbd-h`lhym jl- ysr`l bmdbr. ^10 vysmxv kl-hsrym vkl-hjm vyby`v vyslykv l`rvn jd-lklh. ^11 vyhy bjt yby` `t-h`rvn `l-pqdt hmlk byd hlvym vkr`vtm ky-rb hk$p vb` $vpr hmlk vpqyd khn hr`s vyjrv `t-h`rvn vys`hv vysybhv `l-mqmv kh jsv lyvm byvm vy`$pv-k$p lrb. ^12 vytnhv hmlk vyhvydj `l-jvsh ml`kt jbvdt byt-yhvh vyhyv skrym x&bym vxrsym lxds byt yhvh vgm lxrsy brzl vnxst lxzq `t-byt yhvh. ^13 vyjsv jsy hml`kh vtjl `rvkh lml`kh bydm vyjmydv `t-byt h`lhym jl-mtkntv vy`m&hv. ^14 vkklvtm hby`v lpny hmlk vyhvydj `t-s`r hk$p vyjshv klym lbyt- yhvh kly srt vhjlvt vkpvt vkly zhb vk$p vyhyv mjlym jlvt bbyt- yhvh tmyd kl ymy yhvydj. ^15 vyzqn yhvydj vysbj ymym vymt bn-m`h vslsym snh bmvtv. ^16 vyqbrhv bjyr-dvyd jm-hmlkym ky-jsh +vbh bysr`l vjm h`lhym vbytv. ^17 v`xry mvt yhvydj b`v sry yhvdh vystxvv lmlk `z smj hmlk `lyhm. ^18 vyjzbv `t-byt yhvh `lhy `bvtyhm vyjbdv `t-h`srym v`t-hj&bym vyhy-q&p jl-yhvdh vyrvslm b`smtm z`t. ^19 vyslx bhm nb`ym lhsybm `l-yhvh vyjydv bm vl` h`zynv. ^20 vrvx `lhym lbsh `t-zkryh bn-yhvydj hkhn vyjmd mjl ljm vy`mr lhm kh `mr h`lhym lmh `tm jbrym `t-m&vt yhvh vl` t&lyxv ky- jzbtm `t-yhvh vyjzb `tkm. ^21 vyqsrv jlyv vyrgmhv `bn bm&vt hmlk bx&r byt yhvh. ^22 vl`-zkr yv`s hmlk hx$d `sr jsh yhvydj `byv jmv vyhrg `t-bnv vkmvtv `mr yr` yhvh vydrs. ^23 vyhy ltqvpt hsnh jlh jlyv xyl `rm vyb`v `l-yhvdh vyrvslm vysxytv `t-kl-sry hjm mjm vkl-sllm slxv lmlk drmsq. ^24 ky bm&jr `nsym b`v xyl `rm vyhvh ntn bydm xyl lrb m`d ky jzbv `t-yhvh `lhy `bvtyhm v`t-yv`s jsv sp+ym. ^25 vblktm mmnv ky-jzbv `tv bmxlyym rbym htqsrv jlyv jbdyv bdmy bny yhvydj hkhn vyhrghv jl-m+tv vymt vyqbrhv bjyr dvyd vl` qbrhv bqbrvt hmlkym. ^26 v`lh hmtqsrym jlyv zbd bn-smjt hjmvnyt vyhvzbd bn-smryt hmv`byt. ^27 vbnyv vrb hms` jlyv vy$vd byt h`lhym hnm ktvbym jl-mdrs $pr hmlkym vymlk `m&yhv bnv txtyv. __________________________________________________________________ Chapter 25 ^1 bn-jsrym vxms snh mlk `m&yhv vjsrym vtsj snh mlk byrvslm vsm `mv yhvjdn myrvslym. ^2 vyjs hysr bjyny yhvh rq l` blbb slm. ^3 vyhy k`sr xzqh hmmlkh jlyv vyhrg `t-jbdyv hmkym `t-hmlk `byv. ^4 v`t-bnyhm l` hmyt ky kktvb btvrh b$pr msh `sr-&vh yhvh l`mr l`-ymvtv `bvt jl-bnym vbnym l`-ymvtv jl-`bvt ky `ys bx+`v ymvtv. ^5 vyqb& `m&yhv `t-yhvdh vyjmydm lbyt-`bvt lsry h`lpym vlsry hm`vt lkl-yhvdh vbnymn vypqdm lmbn jsrym snh vmjlh vym&`m sls- m`vt `lp bxvr yv&` &b` `xz rmx v&nh. ^6 vyskr mysr`l m`h `lp gbvr xyl bm`h kkr-k$p. ^7 v`ys h`lhym b` `lyv l`mr hmlk `l-yb` jmk &b` ysr`l ky `yn yhvh jm-ysr`l kl bny `prym. ^8 ky `m-b` `th jsh xzq lmlxmh yksylk h`lhym lpny `vyb ky ys-kx b`lhym ljzvr vlhksyl. ^9 vy`mr `m&yhv l`ys h`lhym vmh-ljsvt lm`t hkkr `sr ntty lgdvd ysr`l vy`mr `ys h`lhym ys lyhvh ltt lk hrbh mzh. ^10 vybdylm `m&yhv lhgdvd `sr-b` `lyv m`prym llkt lmqvmm vyxr `pm m`d byhvdh vysvbv lmqvmm bxry-`p. ^11 v`m&yhv htxzq vynhg `t-jmv vylk gy` hmlx vyk `t-bny-sjyr jsrt `lpym. ^12 vjsrt `lpym xyym sbv bny yhvdh vyby`vm lr`s h$lj vyslykvm mr`s-h$lj vklm nbqjv. ^13 vbny hgdvd `sr hsyb `m&yhv mlkt jmv lmlxmh vyps+v bjry yhvdh msmrvn vjd-byt xvrvn vykv mhm slst `lpym vybzv bzh rbh. ^14 vyhy `xry bv` `m&yhv mhkvt `t-`dvmym vyb` `t-`lhy bny sjyr vyjmydm lv l`lhym vlpnyhm ystxvh vlhm yq+r. ^15 vyxr-`p yhvh b`m&yhv vyslx `lyv nby` vy`mr lv lmh drst `t- `lhy hjm `sr l`-h&ylv `t-jmm mydk. ^16 vyhy bdbrv `lyv vy`mr lv hlyvj& lmlk ntnvk xdl-lk lmh ykvk vyxdl hnby` vy`mr ydjty ky-yj& `lhym lhsxytk ky-jsyt z`t vl` smjt lj&ty. ^17 vyvj& `m&yhv mlk yhvdh vyslx `l-yv`s bn-yhv`xz bn-yhv` mlk ysr`l l`mr lk ntr`h pnym. ^18 vyslx yv`s mlk-ysr`l `l-`m&yhv mlk-yhvdh l`mr hxvx `sr blbnvn slx `l-h`rz `sr blbnvn l`mr tnh-`t-btk lbny l`sh vtjbr xyt hsdh `sr blbnvn vtrm$ `t-hxvx. ^19 `mrt hnh hkyt `t-`dvm vns`k lbk lhkbyd jth sbh bbytk lmh ttgrh brjh vnplt `th vyhvdh jmk. ^20 vl`-smj `m&yhv ky mh`lhym hy` lmjn ttm byd ky drsv `t `lhy `dvm. ^21 vyjl yv`s mlk-ysr`l vytr`v pnym hv` v`m&yhv mlk-yhvdh bbyt sms `sr lyhvdh. ^22 vyngp yhvdh lpny ysr`l vyn$v `ys l`hlyv. ^23 v`t `m&yhv mlk-yhvdh bn-yv`s bn-yhv`xz tps yv`s mlk-ysr`l bbyt sms vyby`hv yrvslm vypr& bxvmt yrvslm msjr `prym jd-sjr hpvnh `rbj m`vt `mh. ^24 vkl-hzhb vhk$p v`t kl-hklym hnm&`ym bbyt-h`lhym jm-jbd `dvm v`t-`&rvt byt hmlk v`t bny htjrbvt vysb smrvn. ^25 vyxy `m&yhv bn-yv`s mlk yhvdh `xry mvt yv`s bn-yhv`xz mlk ysr`l xms jsrh snh. ^26 vytr dbry `m&yhv hr`snym vh`xrvnym hl` hnm ktvbym jl-$pr mlky-yhvdh vysr`l. ^27 vmjt `sr-$r `m&yhv m`xry yhvh vyqsrv jlyv qsr byrvslm vyn$ lkysh vyslxv `xryv lkysh vymythv sm. ^28 vys`hv jl-h$v$ym vyqbrv `tv jm-`btyv bjyr yhvdh. __________________________________________________________________ Chapter 26 ^1 vyqxv kl-jm yhvdh `t-jzyhv vhv` bn-ss jsrh snh vymlykv `tv txt `byv `m&yhv. ^2 hv` bnh `t-`ylvt vysybh lyhvdh `xry skb-hmlk jm-`btyv. ^3 bn-ss jsrh snh jzyhv bmlkv vxmsym vstym snh mlk byrvslm vsm `mv ykylyh mn-yrvslm. ^4 vyjs hysr bjyny yhvh kkl `sr-jsh `m&yhv `byv. ^5 vyhy ldrs `lhym bymy zkryhv hmbyn br`t h`lhym vbymy drsv `t- yhvh h&lyxv h`lhym. ^6 vy&` vylxm bplstym vypr& `t-xvmt gt v`t xvmt ybnh v`t xvmt `sdvd vybnh jrym b`sdvd vbplstym. ^7 vyjzrhv h`lhym jl-plstym vjl-hjrbyym hysbym bgvr-bjl vhmjvnym. ^8 vytnv hjmvnym mnxh ljzyhv vylk smv jd-lbv` m&rym ky hxzyq jd- lmjlh. ^9 vybn jzyhv mgdlym byrvslm jl-sjr hpnh vjl-sjr hgy` vjl-hmq&vj vyxzqm. ^10 vybn mgdlym bmdbr vyx&b brvt rbym ky mqnh-rb hyh lv vbsplh vbmysvr `krym vkrmym bhrym vbkrml ky-`hb `dmh hyh. ^11 vyhy ljzyhv xyl jsh mlxmh yv&`y &b` lgdvd bm$pr pqdtm byd yjv`l h$vpr vmjsyhv hsv+r jl yd-xnnyhv msry hmlk. ^12 kl m$pr r`sy h`bvt lgbvry xyl `lpym vss m`vt. ^13 vjl-ydm xyl &b` sls m`vt `lp vsbjt `lpym vxms m`vt jvsy mlxmh bkx xyl ljzr lmlk jl-h`vyb. ^14 vykn lhm jzyhv lkl-h&b` mgnym vrmxym vkvbjym vsrynvt vqstvt vl`bny qljym. ^15 vyjs byrvslm xsbnvt mxsbt xvsb lhyvt jl-hmgdlym vjl-hpnvt lyrv` bx&ym vb`bnym gdlvt vy&` smv jd-lmrxvq ky-hply` lhjzr jd ky-xzq. ^16 vkxzqtv gbh lbv jd-lhsxyt vymjl byhvh `lhyv vyb` `l-hykl yhvh lhq+yr jl-mzbx hq+rt. ^17 vyb` `xryv jzryhv hkhn vjmv khnym lyhvh smvnym bny-xyl. ^18 vyjmdv jl-jzyhv hmlk vy`mrv lv l`-lk jzyhv lhq+yr lyhvh ky lkhnym bny-`hrn hmqdsym lhq+yr &` mn-hmqds ky mjlt vl`-lk lkbvd myhvh `lhym. ^19 vyzjp jzyhv vbydv mq+rt lhq+yr vbzjpv jm-hkhnym vh&rjt zrxh bm&xv lpny hkhnym bbyt yhvh mjl lmzbx hq+rt. ^20 vypn `lyv jzryhv khn hr`s vkl-hkhnym vhnh-hv` m&rj bm&xv vybhlvhv msm vgm-hv` ndxp l&`t ky ngjv yhvh. ^21 vyhy jzyhv hmlk m&rj jd-yvm mvtv vysb byt hxpsvt m&rj ky ngzr mbyt yhvh vyvtm bnv jl-byt hmlk svp+ `t-jm h`r&. ^22 vytr dbry jzyhv hr`snym vh`xrnym ktb ysjyhv bn-`mv& hnby`. ^23 vyskb jzyhv jm-`btyv vyqbrv `tv jm-`btyv bsdh hqbvrh `sr lmlkym ky `mrv m&vrj hv` vymlk yvtm bnv txtyv. __________________________________________________________________ Chapter 27 ^1 bn-jsrym vxms snh yvtm bmlkv vss-jsrh snh mlk byrvslm vsm `mv yrvsh bt-&dvq. ^2 vyjs hysr bjyny yhvh kkl `sr-jsh jzyhv `byv rq l`-b` `l-hykl yhvh vjvd hjm msxytym. ^3 hv` bnh `t-sjr byt-yhvh hjlyvn vbxvmt hjpl bnh lrb. ^4 vjrym bnh bhr-yhvdh vbxrsym bnh byrnyvt vmgdlym. ^5 vhv` nlxm jm-mlk bny-jmvn vyxzq jlyhm vytnv-lv bny-jmvn bsnh hhy` m`h kkr-k$p vjsrt `lpym krym x+ym vsjvrym jsrt `lpym z`t hsybv lv bny jmvn vbsnh hsnyt vhslsyt. ^6 vytxzq yvtm ky hkyn drkyv lpny yhvh `lhyv. ^7 vytr dbry yvtm vkl-mlxmtyv vdrkyv hnm ktvbym jl-$pr mlky- ysr`l vyhvdh. ^8 bn-jsrym vxms snh hyh bmlkv vss-jsrh snh mlk byrvslm. ^9 vyskb yvtm jm-`btyv vyqbrv `tv bjyr dvyd vymlk `xz bnv txtyv. __________________________________________________________________ Chapter 28 ^1 bn-jsrym snh `xz bmlkv vss-jsrh snh mlk byrvslm vl`-jsh hysr bjyny yhvh kdvyd `byv. ^2 vylk bdrky mlky ysr`l vgm m$kvt jsh lbjlym. ^3 vhv` hq+yr bgy` bn-hnm vybjr `t-bnyv b`s ktjbvt hgvym `sr hrys yhvh mpny bny ysr`l. ^4 vyzbx vyq+r bbmvt vjl-hgbjvt vtxt kl-j& rjnn. ^5 vytnhv yhvh `lhyv byd mlk `rm vykv-bv vysbv mmnv sbyh gdvlh vyby`v drmsq vgm byd-mlk ysr`l ntn vyk-bv mkh gdvlh. ^6 vyhrg pqx bn-rmlyhv byhvdh m`h vjsrym `lp byvm `xd hkl bny- xyl bjzbm `t-yhvh `lhy `bvtm. ^7 vyhrg zkry gbvr `prym `t-mjsyhv bn-hmlk v`t-jzryqm ngyd hbyt v`t-`lqnh msnh hmlk. ^8 vysbv bny-ysr`l m`xyhm m`tym `lp nsym bnym vbnvt vgm-sll rb bzzv mhm vyby`v `t-hsll lsmrvn. ^9 vsm hyh nby` lyhvh jdd smv vy&` lpny h&b` hb` lsmrvn vy`mr lhm hnh bxmt yhvh `lhy-`bvtykm jl-yhvdh ntnm bydkm vthrgv-bm bzjp jd lsmym hgyj. ^10 vjth bny-yhvdh vyrvslm `tm `mrym lkbs ljbdym vlspxvt lkm hl` rq-`tm jmkm `smvt lyhvh `lhykm. ^11 vjth smjvny vhsybv hsbyh `sr sbytm m`xykm ky xrvn `p-yhvh jlykm. ^12 vyqmv `nsym mr`sy bny-`prym jzryhv bn-yhvxnn brkyhv bn- mslmvt vyxzqyhv bn-slm vjms` bn-xdly jl-hb`ym mn-h&b`. ^13 vy`mrv lhm l`-tby`v `t-hsbyh hnh ky l`smt yhvh jlynv `tm `mrym lh$yp jl-x+`tynv vjl-`smtynv ky-rbh `smh lnv vxrvn `p jl- ysr`l. ^14 vyjzb hxlv& `t-hsbyh v`t-hbzh lpny hsrym vkl-hqhl. ^15 vyqmv h`nsym `sr-nqbv bsmvt vyxzyqv bsbyh vkl-mjrmyhm hlbysv mn-hsll vylbsvm vynjlvm vy`klvm vysqvm vy$kvm vynhlvm bxmrym lkl-kvsl vyby`vm yrxv jyr-htmrym `&l `xyhm vysvbv smrvn. ^16 bjt hhy` slx hmlk `xz jl-mlky `svr ljzr lv. ^17 vjvd `dvmym b`v vykv byhvdh vysbv-sby. ^18 vplstym ps+v bjry hsplh vhngb lyhvdh vylkdv `t-byt-sms v`t- `ylvn v`t-hgdrvt v`t-svkv vbnvtyh v`t-tmnh vbnvtyh v`t-gmzv v`t- bntyh vysbv sm. ^19 ky-hknyj yhvh `t-yhvdh bjbvr `xz mlk-ysr`l ky hpryj byhvdh vmjvl mjl byhvh. ^20 vyb` jlyv tlgt pln`$r mlk `svr vy&r lv vl` xzqv. ^21 ky-xlq `xz `t-byt yhvh v`t-byt hmlk vhsrym vytn lmlk `svr vl` ljzrh lv. ^22 vbjt h&r lv vyv$p lmjvl byhvh hv` hmlk `xz. ^23 vyzbx l`lhy drmsq hmkym bv vy`mr ky `lhy mlky-`rm hm mjzrym `vtm lhm `zbx vyjzrvny vhm hyv-lv lhksylv vlkl-ysr`l. ^24 vy`$p `xz `t-kly byt-h`lhym vyq&& `t-kly byt-h`lhym vy$gr `t- dltvt byt-yhvh vyjs lv mzbxvt bkl-pnh byrvslm. ^25 vbkl-jyr vjyr lyhvdh jsh bmvt lq+r l`lhym `xrym vykj$ `t- yhvh `lhy `btyv. ^26 vytr dbryv vkl-drkyv hr`snym vh`xrvnym hnm ktvbym jl-$pr mlky-yhvdh vysr`l. ^27 vyskb `xz jm-`btyv vyqbrhv bjyr byrvslm ky l` hby`hv lqbry mlky ysr`l vymlk yxzqyhv bnv txtyv. __________________________________________________________________ Chapter 29 ^1 yxzqyhv mlk bn-jsrym vxms snh vjsrym vtsj snh mlk byrvslm vsm `mv `byh bt-zkryhv. ^2 vyjs hysr bjyny yhvh kkl `sr-jsh dvyd `byv. ^3 hv` bsnh hr`svnh lmlkv bxds hr`svn ptx `t-dltvt byt-yhvh vyxzqm. ^4 vyb` `t-hkhnym v`t-hlvym vy`$pm lrxvb hmzrx. ^5 vy`mr lhm smjvny hlvym jth htqdsv vqdsv `t-byt yhvh `lhy `btykm vhv&y`v `t-hndh mn-hqds. ^6 ky-mjlv `btynv vjsv hrj bjyny yhvh-`lhynv vyjzbhv vy$bv pnyhm mmskn yhvh vytnv-jrp. ^7 gm $grv dltvt h`vlm vykbv `t-hnrvt vq+rt l` hq+yrv vjlh l`- hjlv bqds l`lhy ysr`l. ^8 vyhy q&p yhvh jl-yhvdh vyrvslm vytnm lzvjh lsmh vlsrqh k`sr `tm r`ym bjynykm. ^9 vhnh nplv `bvtynv bxrb vbnynv vbnvtynv vnsynv bsby jl-z`t. ^10 jth jm-lbby lkrvt bryt lyhvh `lhy ysr`l vysb mmnv xrvn `pv. ^11 bny jth `l-tslv ky-bkm bxr yhvh ljmd lpnyv lsrtv vlhyvt lv msrtym vmq+rym. ^12 vyqmv hlvym mxt bn-jmsy vyv`l bn-jzryhv mn-bny hqhty vmn-bny mrry qys bn-jbdy vjzryhv bn-yhll`l vmn-hgrsny yv`x bn-zmh vjdn bn-yv`x. ^13 vmn-bny `ly&pn smry vyjv`l vmn-bny `$p zkryhv vmtnyhv. ^14 vmn-bny hymn yxv`l vsmjy vmn-bny ydvtvn smjyh vjzy`l. ^15 vy`$pv `t-`xyhm vytqdsv vyb`v km&vt-hmlk bdbry yhvh l+hr byt yhvh. ^16 vyb`v hkhnym lpnymh byt-yhvh l+hr vyv&y`v `t kl-h+m`h `sr m&`v bhykl yhvh lx&r byt yhvh vyqblv hlvym lhv&y` lnxl-qdrvn xv&h. ^17 vyxlv b`xd lxds hr`svn lqds vbyvm smvnh lxds b`v l`vlm yhvh vyqdsv `t-byt-yhvh lymym smvnh vbyvm ssh jsr lxds hr`svn klv. ^18 vybv`v pnymh `l-xzqyhv hmlk vy`mrv +hrnv `t-kl-byt yhvh `t- mzbx hjvlh v`t-kl-klyv v`t-slxn hmjrkt v`t-kl-klyv. ^19 v`t kl-hklym `sr hznyx hmlk `xz bmlkvtv bmjlv hknv vhqdsnv vhnm lpny mzbx yhvh. ^20 vyskm yxzqyhv hmlk vy`$p `t sry hjyr vyjl byt yhvh. ^21 vyby`v prym-sbjh v`ylym sbjh vkbsym sbjh v&pyry jzym sbjh lx+`t jl-hmmlkh vjl-hmqds vjl-yhvdh vy`mr lbny `hrn hkhnym lhjlvt jl-mzbx yhvh. ^22 vysx+v hbqr vyqblv hkhnym `t-hdm vyzrqv hmzbxh vysx+v h`lym vyzrqv hdm hmzbxh vysx+v hkbsym vyzrqv hdm hmzbxh. ^23 vygysv `t-sjyry hx+`t lpny hmlk vhqhl vy$mkv ydyhm jlyhm. ^24 vysx+vm hkhnym vyx+`v `t-dmm hmzbxh lkpr jl-kl-ysr`l ky lkl- ysr`l `mr hmlk hjvlh vhx+`t. ^25 vyjmd `t-hlvym byt yhvh bm<ym bnblym vbknrvt bm&vt dvyd vgd xzh-hmlk vntn hnby` ky byd-yhvh hm&vh byd-nby`yv. ^26 vyjmdv hlvym bkly dvyd vhkhnym bx&&rvt. ^27 vy`mr xzqyhv lhjlvt hjlh lhmzbx vbjt hxl hjvlh hxl syr-yhvh vhx&&rvt vjl-ydy kly dvyd mlk-ysr`l. ^28 vkl-hqhl mstxvym vhsyr msvrr vhx&&rvt mx&&rym hkl jd lklvt hjlh. ^29 vkklvt lhjlvt krjv hmlk vkl-hnm&`ym `tv vystxvv. ^30 vy`mr yxzqyhv hmlk vhsrym llvym lhll lyhvh bdbry dvyd v`$p hxzh vyhllv jd-lsmxh vyqdv vystxvv. ^31 vyjn yxzqyhv vy`mr jth ml`tm ydkm lyhvh gsv vhby`v zbxym vtvdvt lbyt yhvh vyby`v hqhl zbxym vtvdvt vkl-ndyb lb jlvt. ^32 vyhy m$pr hjlh `sr hby`v hqhl bqr sbjym `ylym m`h kbsym m`tym ljlh lyhvh kl-`lh. ^33 vhqdsym bqr ss m`vt v&`n slst `lpym. ^34 rq hkhnym hyv lmj+ vl` yklv lhpsy+ `t-kl-hjlvt vyxzqvm `xyhm hlvym jd-klvt hml`kh vjd ytqdsv hkhnym ky hlvym ysry lbb lhtqds mhkhnym. ^35 vgm-jlh lrb bxlby hslmym vbn$kym ljlh vtkvn jbvdt byt-yhvh. ^36 vysmx yxzqyhv vkl-hjm jl hhkyn h`lhym ljm ky bpt`m hyh hdbr. __________________________________________________________________ Chapter 30 ^1 vyslx yxzqyhv jl-kl-ysr`l vyhvdh vgm-`grvt ktb jl-`prym vmnsh lbv` lbyt-yhvh byrvslm ljsvt p$x lyhvh `lhy ysr`l. ^2 vyvj& hmlk vsryv vkl-hqhl byrvslm ljsvt hp$x bxds hsny. ^3 ky l` yklv ljstv bjt hhy` ky hkhnym l`-htqdsv lmdy vhjm l`- n`$pv lyrvslm. ^4 vyysr hdbr bjyny hmlk vbjyny kl-hqhl. ^5 vyjmydv dbr lhjbyr qvl bkl-ysr`l mb`r-sbj vjd-dn lbv` ljsvt p$x lyhvh `lhy-ysr`l byrvslm ky l` lrb jsv kktvb. ^6 vylkv hr&ym b`grvt myd hmlk vsryv bkl-ysr`l vyhvdh vkm&vt hmlk l`mr bny ysr`l svbv `l-yhvh `lhy `brhm y&xq vysr`l vysb `l- hply+h hns`rt lkm mkp mlky `svr. ^7 v`l-thyv k`bvtykm vk`xykm `sr mjlv byhvh `lhy `bvtyhm vytnm lsmh k`sr `tm r`ym. ^8 jth `l-tqsv jrpkm k`bvtykm tnv-yd lyhvh vb`v lmqdsv `sr hqdys ljvlm vjbdv `t-yhvh `lhykm vysb mkm xrvn `pv. ^9 ky bsvbkm jl-yhvh `xykm vbnykm lrxmym lpny svbyhm vlsvb l`r& hz`t ky-xnvn vrxvm yhvh `lhykm vl`-y$yr pnym mkm `m-tsvbv `lyv. ^10 vyhyv hr&ym jbrym mjyr ljyr b`r&-`prym vmnsh vjd-zblvn vyhyv msxyqym jlyhm vmljgym bm. ^11 `k-`nsym m`sr vmnsh vmzblvn nknjv vyb`v lyrvslm. ^12 gm byhvdh hyth yd h`lhym ltt lhm lb `xd ljsvt m&vt hmlk vhsrym bdbr yhvh. ^13 vy`$pv yrvslm jm-rb ljsvt `t-xg hm&vt bxds hsny qhl lrb m`d. ^14 vyqmv vy$yrv `t-hmzbxvt `sr byrvslm v`t kl-hmq+rvt h$yrv vyslykv lnxl qdrvn. ^15 vysx+v hp$x b`rbjh jsr lxds hsny vhkhnym vhlvym nklmv vytqdsv vyby`v jlvt byt yhvh. ^16 vyjmdv jl-jmdm kmsp+m ktvrt msh `ys-h`lhym hkhnym zrqym `t- hdm myd hlvym. ^17 ky-rbt bqhl `sr l`-htqdsv vhlvym jl-sxy+t hp$xym lkl l` +hvr lhqdys lyhvh. ^18 ky mrbyt hjm rbt m`prym vmnsh ysskr vzblvn l` h+hrv ky-`klv `t-hp$x bl` kktvb ky htpll yxzqyhv jlyhm l`mr yhvh h+vb ykpr bjd. ^19 kl-lbbv hkyn ldrvs h`lhym yhvh `lhy `bvtyv vl` k+hrt hqds. ^20 vysmj yhvh `l-yxzqyhv vyrp` `t-hjm. ^21 vyjsv bny-ysr`l hnm&`ym byrvslm `t-xg hm&vt sbjt ymym bsmxh gdvlh vmhllym lyhvh yvm byvm hlvym vhkhnym bkly-jz lyhvh. ^22 vydbr yxzqyhv jl-lb kl-hlvym hmskylym skl-+vb lyhvh vy`klv `t-hmvjd sbjt hymym mzbxym zbxy slmym vmtvdym lyhvh `lhy `bvtyhm. ^23 vyvj&v kl-hqhl ljsvt sbjt ymym `xrym vyjsv sbjt-ymym smxh. ^24 ky xzqyhv mlk-yhvdh hrym lqhl `lp prym vsbjt `lpym &`n vhsrym hrymv lqhl prym `lp v&`n jsrt `lpym vytqdsv khnym lrb. ^25 vysmxv kl-qhl yhvdh vhkhnym vhlvym vkl-hqhl hb`ym mysr`l vhgrym hb`ym m`r& ysr`l vhyvsbym byhvdh. ^26 vthy smxh-gdvlh byrvslm ky mymy slmh bn-dvyd mlk ysr`l l` kz`t byrvslm. ^27 vyqmv hkhnym hlvym vybrkv `t-hjm vysmj bqvlm vtbv` tpltm lmjvn qdsv lsmym. __________________________________________________________________ Chapter 31 ^1 vkklvt kl-z`t y&`v kl-ysr`l hnm&`ym ljry yhvdh vysbrv hm&bvt vygdjv h`srym vynt&v `t-hbmvt v`t-hmzbxt mkl-yhvdh vbnymn vb`prym vmnsh jd-lklh vysvbv kl-bny ysr`l `ys l`xztv ljryhm. ^2 vyjmd yxzqyhv `t-mxlqvt hkhnym vhlvym jl-mxlqvtm `ys kpy jbdtv lkhnym vllvym ljlh vlslmym lsrt vlhdvt vlhll bsjry mxnvt yhvh. ^3 vmnt hmlk mn-rkvsv ljlvt ljlvt hbqr vhjrb vhjlvt lsbtvt vlxdsym vlmjdym kktvb btvrt yhvh. ^4 vy`mr ljm lyvsby yrvslm ltt mnt hkhnym vhlvym lmjn yxzqv btvrt yhvh. ^5 vkpr& hdbr hrbv bny-ysr`l r`syt dgn tyrvs vy&hr vdbs vkl tbv`t sdh vmjsr hkl lrb hby`v. ^6 vbny ysr`l vyhvdh hyvsbym bjry yhvdh gm-hm mjsr bqr v&`n vmjsr qdsym hmqdsym lyhvh `lhyhm hby`v vytnv jrmvt jrmvt. ^7 bxds hslsy hxlv hjrmvt ly$vd vbxds hsbyjy klv. ^8 vyb`v yxzqyhv vhsrym vyr`v `t-hjrmvt vybrkv `t-yhvh v`t jmv ysr`l. ^9 vydrs yxzqyhv jl-hkhnym vhlvym jl-hjrmvt. ^10 vy`mr `lyv jzryhv hkhn hr`s lbyt &dvq vy`mr mhxl htrvmh lby` byt-yhvh `kvl vsbvj vhvtr jd-lrvb ky yhvh brk `t-jmv vhnvtr `t- hhmvn hzh. ^11 vy`mr yxzqyhv lhkyn lskvt bbyt yhvh vykynv. ^12 vyby`v `t-htrvmh vhmjsr vhqdsym b`mvnh vjlyhm ngyd kvnnyhv hlvy vsmjy `xyhv msnh. ^13 vyxy`l vjzzyhv vnxt vjsh`l vyrymvt vyvzbd v`ly`l vy$mkyhv vmxt vbnyhv pqydym myd kvnnyhv vsmjy `xyv bmpqd yxzqyhv hmlk vjzryhv ngyd byt-h`lhym. ^14 vqvr` bn-ymnh hlvy hsvjr lmzrxh jl ndbvt h`lhym ltt trvmt yhvh vqdsy hqdsym. ^15 vjl-ydv jdn vmnymn vysvj vsmjyhv `mryhv vsknyhv bjry hkhnym b`mvnh ltt l`xyhm bmxlqvt kgdvl kq+n. ^16 mlbd htyxsm lzkrym mbn slvs snym vlmjlh lkl-hb` lbyt-yhvh ldbr-yvm byvmv ljbvdtm bmsmrvtm kmxlqvtyhm. ^17 v`t htyxs hkhnym lbyt `bvtyhm vhlvym mbn jsrym snh vlmjlh bmsmrvtyhm bmxlqvtyhm. ^18 vlhtyxs bkl-+pm nsyhm vbnyhm vbnvtyhm lkl-qhl ky b`mvntm ytqdsv-qds. ^19 vlbny `hrn hkhnym bsdy mgrs jryhm bkl-jyr vjyr `nsym `sr nqbv bsmvt ltt mnvt lkl-zkr bkhnym vlkl-htyxs blvym. ^20 vyjs kz`t yxzqyhv bkl-yhvdh vyjs h+vb vhysr vh`mt lpny yhvh `lhyv. ^21 vbkl-mjsh `sr-hxl bjbvdt byt-h`lhym vbtvrh vbm&vh ldrs l`lhyv bkl-lbbv jsh vh&lyx. __________________________________________________________________ Chapter 32 ^1 `xry hdbrym vh`mt h`lh b` $nxryb mlk-`svr vyb` byhvdh vyxn jl- hjrym hb&rvt vy`mr lbqjm `lyv. ^2 vyr` yxzqyhv ky-b` $nxryb vpnyv lmlxmh jl-yrvslm. ^3 vyvj& jm-sryv vgbryv l$tvm `t-mymy hjynvt `sr mxv& ljyr vyjzrvhv. ^4 vyqb&v jm-rb vy$tmv `t-kl-hmjynvt v`t-hnxl hsv+p btvk-h`r& l`mr lmh ybv`v mlky `svr vm&`v mym rbym. ^5 vytxzq vybn `t-kl-hxvmh hprv&h vyjl jl-hmgdlvt vlxv&h hxvmh `xrt vyxzq `t-hmlv` jyr dvyd vyjs slx lrb vmgnym. ^6 vytn sry mlxmvt jl-hjm vyqb&m `lyv `l-rxvb sjr hjyr vydbr jl- lbbm l`mr. ^7 xzqv v`m&v `l-tyr`v v`l-txtv mpny mlk `svr vmlpny kl-hhmvn `sr-jmv ky-jmnv rb mjmv. ^8 jmv zrvj bsr vjmnv yhvh `lhynv ljzrnv vlhlxm mlxmtnv vy$mkv hjm jl-dbry yxzqyhv mlk-yhvdh. ^9 `xr zh slx $nxryb mlk-`svr jbdyv yrvslymh vhv` jl-lkys vkl- mmsltv jmv jl-yxzqyhv mlk yhvdh vjl-kl-yhvdh `sr byrvslm l`mr. ^10 kh `mr $nxryb mlk `svr jl-mh `tm b+xym vysbym bm&vr byrvslm. ^11 hl` yxzqyhv m$yt `tkm ltt `tkm lmvt brjb vb&m` l`mr yhvh `lhynv y&ylnv mkp mlk `svr. ^12 hl`-hv` yxzqyhv h$yr `t-bmtyv v`t-mzbxtyv vy`mr lyhvdh vlyrvslm l`mr lpny mzbx `xd tstxvv vjlyv tq+yrv. ^13 hl` tdjv mh jsyty `ny v`bvty lkl jmy h`r&vt hykvl yklv `lhy gvy h`r&vt lh&yl `t-`r&m mydy. ^14 my bkl-`lhy hgvym h`lh `sr hxrymv `bvty `sr ykvl lh&yl `t- jmv mydy ky yvkl `lhykm lh&yl `tkm mydy. ^15 vjth `l-ysy` `tkm xzqyhv v`l-y$yt `tkm kz`t v`l-t`mynv lv ky- l` yvkl kl-`lvh kl-gvy vmmlkh lh&yl jmv mydy vmyd `bvty `p ky `lhykm l`-y&ylv `tkm mydy. ^16 vjvd dbrv jbdyv jl-yhvh h`lhym vjl yxzqyhv jbdv. ^17 v$prym ktb lxrp lyhvh `lhy ysr`l vl`mr jlyv l`mr k`lhy gvy h`r&vt `sr l`-h&ylv jmm mydy kn l`-y&yl `lhy yxzqyhv jmv mydy. ^18 vyqr`v bqvl-gdvl yhvdyt jl-jm yrvslm `sr jl-hxvmh lyr`m vlbhlm lmjn ylkdv `t-hjyr. ^19 vydbrv `l-`lhy yrvslm kjl `lhy jmy h`r& mjsh ydy h`dm. ^20 vytpll yxzqyhv hmlk vysjyhv bn-`mv& hnby` jl-z`t vyzjqv hsmym. ^21 vyslx yhvh ml`k vykxd kl-gbvr xyl vngyd vsr bmxnh mlk `svr vysb bbst pnym l`r&v vyb` byt `lhyv vmy&y`v mjyv sm hpylhv bxrb. ^22 vyvsj yhvh `t-yxzqyhv v`t ysby yrvslm myd $nxryb mlk-`svr vmyd-kl vynhlm m$byb. ^23 vrbym mby`ym mnxh lyhvh lyrvslm vmgdnvt lyxzqyhv mlk yhvdh vyns` ljyny kl-hgvym m`xry-kn. ^24 bymym hhm xlh yxzqyhv jd-lmvt vytpll `l-yhvh vy`mr lv vmvpt ntn lv. ^25 vl`-kgml jlyv hsyb yxzqyhv ky gbh lbv vyhy jlyv q&p vjl- yhvdh vyrvslm. ^26 vyknj yxzqyhv bgbh lbv hv` vysby yrvslm vl`-b` jlyhm q&p yhvh bymy yxzqyhv. ^27 vyhy lyxzqyhv jsr vkbvd hrbh m`d v`&rvt jsh-lv lk$p vlzhb vl`bn yqrh vlbsmym vlmgnym vlkl kly xmdh. ^28 vm$knvt ltbv`t dgn vtyrvs vy&hr v`rvt lkl-bhmh vbhmh vjdrym l`vrvt. ^29 vjrym jsh lv vmqnh-&`n vbqr lrb ky ntn-lv `lhym rkvs rb m`d. ^30 vhv` yxzqyhv $tm `t-mv&` mymy gyxvn hjlyvn vyysrm lm+h-mjrbh ljyr dvyd vy&lx yxzqyhv bkl-mjshv. ^31 vkn bmly&y sry bbl hmslxym jlyv ldrs hmvpt `sr hyh b`r& jzbv h`lhym ln$vtv ldjt kl-blbbv. ^32 vytr dbry yxzqyhv vx$dyv hnm ktvbym bxzvn ysjyhv bn-`mv& hnby` jl-$pr mlky-yhvdh vysr`l. ^33 vyskb yxzqyhv jm-`btyv vyqbrhv bmjlh qbry bny-dvyd vkbvd jsv- lv bmvtv kl-yhvdh vysby yrvslm vymlk mnsh bnv txtyv. __________________________________________________________________ Chapter 33 ^1 bn-stym jsrh snh mnsh bmlkv vxmsym vxms snh mlk byrvslm. ^2 vyjs hrj bjyny yhvh ktvjbvt hgvym `sr hvrys yhvh mpny bny ysr`l. ^3 vysb vybn `t-hbmvt `sr nt& yxzqyhv `byv vyqm mzbxvt lbjlym vyjs `srvt vystxv lkl-&b` hsmym vyjbd `tm. ^4 vbnh mzbxvt bbyt yhvh `sr `mr yhvh byrvslm yhyh-smy ljvlm. ^5 vybn mzbxvt lkl-&b` hsmym bsty x&rvt byt-yhvh. ^6 vhv` hjbyr `t-bnyv b`s bgy bn-hnm vjvnn vnxs vksp vjsh `vb vydjvny hrbh ljsvt hrj bjyny yhvh lhkjy$v. ^7 vysm `t-p$l h$ml `sr jsh bbyt h`lhym `sr `mr `lhym `l-dvyd v`l-slmh bnv bbyt hzh vbyrvslm `sr bxrty mkl sb+y ysr`l `sym `t- smy ljylvm. ^8 vl` `v$yp lh$yr `t-rgl ysr`l mjl h`dmh `sr hjmdty l`btykm rq `m-ysmrv ljsvt `t kl-`sr &vytym lkl-htvrh vhxqym vhmsp+ym byd- msh. ^9 vytj mnsh `t-yhvdh vysby yrvslm ljsvt rj mn-hgvym `sr hsmyd yhvh mpny bny ysr`l. ^10 vydbr yhvh `l-mnsh v`l-jmv vl` hqsybv. ^11 vyb` yhvh jlyhm `t-sry h&b` `sr lmlk `svr vylkdv `t-mnsh bxxym vy`$rhv bnxstym vyvlykhv bblh. ^12 vkh&r lv xlh `t-pny yhvh `lhyv vyknj m`d mlpny `lhy `btyv. ^13 vytpll `lyv vyjtr lv vysmj txntv vysybhv yrvslm lmlkvtv vydj mnsh ky yhvh hv` h`lhym. ^14 v`xry-kn bnh xvmh xy&vnh ljyr-dvyd mjrbh lgyxvn bnxl vlbv` bsjr hdgym v$bb ljpl vygbyhh m`d vysm sry-xyl bkl-hjrym hb&rvt byhvdh. ^15 vy$r `t-`lhy hnkr v`t-h$ml mbyt yhvh vkl-hmzbxvt `sr bnh bhr byt-yhvh vbyrvslm vyslk xv&h ljyr. ^16 vykn `t-mzbx yhvh vyzbx jlyv zbxy slmym vtvdh vy`mr lyhvdh ljbvd `t-yhvh `lhy ysr`l. ^17 `bl jvd hjm zbxym bbmvt rq lyhvh `lhyhm. ^18 vytr dbry mnsh vtpltv `l-`lhyv vdbry hxzym hmdbrym `lyv bsm yhvh `lhy ysr`l hnm jl-dbry mlky ysr`l. ^19 vtpltv vhjtr-lv vkl-x+`tv vmjlv vhmqmvt `sr bnh bhm bmvt vhjmyd h`srym vhp$lym lpny hknjv hnm ktvbym jl dbry xvzy. ^20 vyskb mnsh jm-`btyv vyqbrhv bytv vymlk `mvn bnv txtyv. ^21 bn-jsrym vstym snh `mvn bmlkv vstym snym mlk byrvslm. ^22 vyjs hrj bjyny yhvh k`sr jsh mnsh `byv vlkl-hp$ylym `sr jsh mnsh `byv zbx `mvn vyjbdm. ^23 vl` nknj mlpny yhvh khknj mnsh `byv ky hv` `mvn hrbh `smh. ^24 vyqsrv jlyv jbdyv vymythv bbytv. ^25 vykv jm-h`r& `t kl-hqsrym jl-hmlk `mvn vymlykv jm-h`r& `t- y`syhv bnv txtyv. __________________________________________________________________ Chapter 34 ^1 bn-smvnh snym y`syhv bmlkv vslsym v`xt snh mlk byrvslm. ^2 vyjs hysr bjyny yhvh vylk bdrky dvyd `byv vl`-$r ymyn vsm`vl. ^3 vbsmvnh snym lmlkv vhv` jvdnv njr hxl ldrvs l`lhy dvyd `byv vbstym jsrh snh hxl l+hr `t-yhvdh vyrvslm mn-hbmvt vh`srym vhp$lym vhm$kvt. ^4 vynt&v lpnyv `t mzbxvt hbjlym vhxmnym `sr-lmjlh mjlyhm gdj vh`srym vhp$lym vhm$kvt sbr vhdq vyzrq jl-pny hqbrym hzbxym lhm. ^5 vj&mvt khnym srp jl-mzbxvtym vy+hr `t-yhvdh v`t-yrvslm. ^6 vbjry mnsh v`prym vsmjvn vjd-nptly bhr btyhm $byb. ^7 vynt& `t-hmzbxvt v`t-h`srym vhp$lym ktt lhdq vkl-hxmnym gdj bkl-`r& ysr`l vysb lyrvslm. ^8 vbsnt smvnh jsrh lmlkv l+hr h`r& vhbyt slx `t-spn bn-`&lyhv v`t-mjsyhv sr-hjyr v`t yv`x bn-yv`xz hmzkyr lxzq `t-byt yhvh `lhyv. ^9 vyb`v `l-xlqyhv hkhn hgdvl vytnv `t-hk$p hmvb` byt-`lhym `sr `$pv-hlvym smry h$p myd mnsh v`prym vmkl s`ryt ysr`l vmkl-yhvdh vbnymn vysby yrvslm. ^10 vytnv jl-yd jsh hml`kh hmpqdym bbyt yhvh vytnv `tv jvsy hml`kh `sr jsym bbyt yhvh lbdvq vlxzq hbyt. ^11 vytnv lxrsym vlbnym lqnvt `bny mx&b vj&ym lmxbrvt vlqrvt `t- hbtym `sr hsxytv mlky yhvdh. ^12 vh`nsym jsym b`mvnh bml`kh vjlyhm mpqdym yxt vjbdyhv hlvym mn-bny mrry vzkryh vmslm mn-bny hqhtym ln&x vhlvym kl-mbyn bkly- syr. ^13 vjl h$blym vmn&xym lkl jsh ml`kh ljbvdh vjbvdh vmhlvym $vprym vs+rym vsvjrym. ^14 vbhv&y`m `t-hk$p hmvb` byt yhvh m&` xlqyhv hkhn `t-$pr tvrt- yhvh byd-msh. ^15 vyjn xlqyhv vy`mr `l-spn h$vpr $pr htvrh m&`ty bbyt yhvh vytn xlqyhv `t-h$pr `l-spn. ^16 vyb` spn `t-h$pr `l-hmlk vysb jvd `t-hmlk dbr l`mr kl `sr- ntn byd-jbdyk hm jsym. ^17 vytykv `t-hk$p hnm&` bbyt-yhvh vytnvhv jl-yd hmpqdym vjl-yd jvsy hml`kh. ^18 vygd spn h$vpr lmlk l`mr $pr ntn ly xlqyhv hkhn vyqr`-bv spn lpny hmlk. ^19 vyhy ksmj hmlk `t dbry htvrh vyqrj `t-bgdyv. ^20 vy&v hmlk `t-xlqyhv v`t-`xyqm bn-spn v`t-jbdvn bn-mykh v`t spn h$vpr v`t jsyh jbd-hmlk l`mr. ^21 lkv drsv `t-yhvh bjdy vbjd hns`r bysr`l vbyhvdh jl-dbry h$pr `sr nm&` ky-gdvlh xmt-yhvh `sr ntkh bnv jl `sr l`-smrv `bvtynv `t-dbr yhvh ljsvt kkl-hktvb jl-h$pr hzh. ^22 vylk xlqyhv v`sr hmlk `l-xldh hnby`h `st slm bn-tvqht bn- x$rh svmr hbgdym vhy` yvsbt byrvslm bmsnh vydbrv `lyh kz`t. ^23 vt`mr lhm kh-`mr yhvh `lhy ysr`l `mrv l`ys `sr-slx `tkm `ly. ^24 kh `mr yhvh hnny mby` rjh jl-hmqvm hzh vjl-yvsbyv `t kl- h`lvt hktvbvt jl-h$pr `sr qr`v lpny mlk yhvdh. ^25 txt `sr jzbvny vyq+yrv l`lhym `xrym lmjn hkjy$ny bkl mjsy ydyhm vttk xmty bmqvm hzh vl` tkbh. ^26 v`l-mlk yhvdh hslx `tkm ldrvs byhvh kh t`mrv `lyv kh-`mr yhvh `lhy ysr`l hdbrym `sr smjt. ^27 yjn rk-lbbk vtknj mlpny `lhym bsmjk `t-dbryv jl-hmqvm hzh vjl-ysbyv vtknj lpny vtqrj `t-bgdyk vtbk lpny vgm-`ny smjty n`m- yhvh. ^28 hnny `$pk `l-`btyk vn`$pt `l-qbrtyk bslvm vl`-tr`ynh jynyk bkl hrjh `sr `ny mby` jl-hmqvm hzh vjl-ysbyv vysybv `t-hmlk dbr. ^29 vyslx hmlk vy`$p `t-kl-zqny yhvdh vyrvslm. ^30 vyjl hmlk byt-yhvh vkl-`ys yhvdh vysby yrvslm vhkhnym vhlvym vkl-hjm mgdvl vjd-q+n vyqr` b`znyhm `t-kl-dbry $pr hbryt hnm&` byt yhvh. ^31 vyjmd hmlk jl-jmdv vykrt `t-hbryt lpny yhvh llkt `xry yhvh vlsmvr `t-m&vtyv vjdvtyv vxqyv bkl-lbbv vbkl-npsv ljsvt `t-dbry hbryt hktvbym jl-h$pr hzh. ^32 vyjmd `t kl-hnm&` byrvslm vbnymn vyjsv ysby yrvslm kbryt `lhym `lhy `bvtyhm. ^33 vy$r y`syhv `t-kl-htvjbvt mkl-h`r&vt `sr lbny ysr`l vyjbd `t kl-hnm&` bysr`l ljbvd `t-yhvh `lhyhm kl-ymyv l` $rv m`xry yhvh `lhy `bvtyhm. __________________________________________________________________ Chapter 35 ^1 vyjs y`syhv byrvslm p$x lyhvh vysx+v hp$x b`rbjh jsr lxds hr`svn. ^2 vyjmd hkhnym jl-msmrvtm vyxzqm ljbvdt byt yhvh. ^3 vy`mr llvym hmbvnym lkl-ysr`l hqdvsym lyhvh tnv `t-`rvn-hqds bbyt `sr bnh slmh bn-dvyd mlk ysr`l `yn-lkm ms` bktp jth jbdv `t-yhvh `lhykm v`t jmv ysr`l. ^4 vhkvnv lbyt-`bvtykm kmxlqvtykm bktb dvyd mlk ysr`l vbmktb slmh bnv. ^5 vjmdv bqds lplgvt byt h`bvt l`xykm bny hjm vxlqt byt-`b llvym. ^6 vsx+v hp$x vhtqdsv vhkynv l`xykm ljsvt kdbr-yhvh byd-msh. ^7 vyrm y`syhv lbny hjm &`n kbsym vbny-jzym hkl lp$xym lkl-hnm&` lm$pr slsym `lp vbqr slst `lpym `lh mrkvs hmlk. ^8 vsryv lndbh ljm lkhnym vllvym hrymv xlqyh vzkryhv vyxy`l ngydy byt h`lhym lkhnym ntnv lp$xym `lpym vss m`vt vbqr sls m`vt. ^9 vkvnnyhv vsmjyhv vntn`l `xyv vxsbyhv vyjy`l vyvzbd sry hlvym hrymv llvym lp$xym xmst `lpym vbqr xms m`vt. ^10 vtkvn hjbvdh vyjmdv hkhnym jl-jmdm vhlvym jl-mxlqvtm km&vt hmlk. ^11 vysx+v hp$x vyzrqv hkhnym mydm vhlvym mpsy+ym. ^12 vy$yrv hjlh lttm lmplgvt lbyt-`bvt lbny hjm lhqryb lyhvh kktvb b$pr msh vkn lbqr. ^13 vybslv hp$x b`s kmsp+ vhqdsym bslv b$yrvt vbdvdym vb&lxvt vyry&v lkl-bny hjm. ^14 v`xr hkynv lhm vlkhnym ky hkhnym bny `hrn bhjlvt hjvlh vhxlbym jd-lylh vhlvym hkynv lhm vlkhnym bny `hrn. ^15 vhmsrrym bny-`$p jl-mjmdm km&vt dvyd v`$p vhymn vydtvn xvzh hmlk vhsjrym lsjr vsjr `yn lhm l$vr mjl jbdtm ky-`xyhm hlvym hkynv lhm. ^16 vtkvn kl-jbvdt yhvh byvm hhv` ljsvt hp$x vhjlvt jlvt jl mzbx yhvh km&vt hmlk y`syhv. ^17 vyjsv bny-ysr`l hnm&`ym `t-hp$x bjt hhy` v`t-xg hm&vt sbjt ymym. ^18 vl`-njsh p$x kmhv bysr`l mymy smv`l hnby` vkl-mlky ysr`l l`- jsv kp$x `sr-jsh y`syhv vhkhnym vhlvym vkl-yhvdh vysr`l hnm&` vyvsby yrvslm. ^19 bsmvnh jsrh snh lmlkvt y`syhv njsh hp$x hzh. ^20 `xry kl-z`t `sr hkyn y`syhv `t-hbyt jlh nkv mlk-m&rym lhlxm bkrkmys jl-prt vy&` lqr`tv y`syhv. ^21 vyslx `lyv ml`kym l`mr mh-ly vlk mlk yhvdh l`-jlyk `th hyvm ky `l-byt mlxmty v`lhym `mr lbhlny xdl-lk m`lhym `sr-jmy v`l- ysxytk. ^22 vl`-h$b y`syhv pnyv mmnv ky lhlxm-bv htxps vl` smj `l-dbry nkv mpy `lhym vyb` lhlxm bbqjt mgdv. ^23 vyrv hyrym lmlk y`syhv vy`mr hmlk ljbdyv hjbyrvny ky hxlyty m`d. ^24 vyjbyrhv jbdyv mn-hmrkbh vyrkybhv jl rkb hmsnh `sr-lv vyvlykhv yrvslm vymt vyqbr bqbrvt `btyv vkl-yhvdh vyrvslm mt`blym jl-y`syhv. ^25 vyqvnn yrmyhv jl-y`syhv vy`mrv kl-hsrym vhsrvt bqynvtyhm jl- y`syhv jd-hyvm vytnvm lxq jl-ysr`l vhnm ktvbym jl-hqynvt. ^26 vytr dbry y`syhv vx$dyv kktvb btvrt yhvh. ^27 vdbryv hr`snym vh`xrnym hnm ktvbym jl-$pr mlky-ysr`l vyhvdh. __________________________________________________________________ Chapter 36 ^1 vyqxv jm-h`r& `t-yhv`xz bn-y`syhv vymlykhv txt-`byv byrvslm. ^2 bn-slvs vjsrym snh yv`xz bmlkv vslsh xdsym mlk byrvslm. ^3 vy$yrhv mlk-m&rym byrvslm vyjns `t-h`r& m`h kkr-k$p vkkr zhb. ^4 vymlk mlk-m&rym `t-`lyqym `xyv jl-yhvdh vyrvslm vy$b `t-smv yhvyqym v`t-yv`xz `xyv lqx nkv vyby`hv m&rymh. ^5 bn-jsrym vxms snh yhvyqym bmlkv v`xt jsrh snh mlk byrvslm vyjs hrj bjyny yhvh `lhyv. ^6 jlyv jlh nbvkdn`&r mlk bbl vy`$rhv bnxstym lhlykv bblh. ^7 vmkly byt yhvh hby` nbvkdn`&r lbbl vytnm bhyklv bbbl. ^8 vytr dbry yhvyqym vtjbtyv `sr-jsh vhnm&` jlyv hnm ktvbym jl- $pr mlky ysr`l vyhvdh vymlk yhvykyn bnv txtyv. ^9 bn-smvnh snym yhvykyn bmlkv vslsh xdsym vjsrt ymym mlk byrvslm vyjs hrj bjyny yhvh. ^10 vltsvbt hsnh slx hmlk nbvkdn`&r vyb`hv bblh jm-kly xmdt byt- yhvh vymlk `t-&dqyhv `xyv jl-yhvdh vyrvslm. ^11 bn-jsrym v`xt snh &dqyhv bmlkv v`xt jsrh snh mlk byrvslm. ^12 vyjs hrj bjyny yhvh `lhyv l` nknj mlpny yrmyhv hnby` mpy yhvh. ^13 vgm bmlk nbvkdn`&r mrd `sr hsbyjv b`lhym vyqs `t-jrpv vy`m& `t-lbbv msvb `l-yhvh `lhy ysr`l. ^14 gm kl-sry hkhnym vhjm hrbv lmjvl-mjl kkl tjbvt hgvym vy+m`v `t-byt yhvh `sr hqdys byrvslm. ^15 vyslx yhvh `lhy `bvtyhm jlyhm byd ml`kyv hskm vslvx ky-xml jl-jmv vjl-mjvnv. ^16 vyhyv mljbym bml`ky h`lhym vbvzym dbryv vmtjtjym bnb`yv jd jlvt xmt-yhvh bjmv jd-l`yn mrp`. ^17 vyjl jlyhm `t-mlk ksdyym vyhrg bxvryhm bxrb bbyt mqdsm vl` xml jl-bxvr vbtvlh zqn vyss hkl ntn bydv. ^18 vkl kly byt h`lhym hgdlym vhq+nym v`&rvt byt yhvh v`&rvt hmlk vsryv hkl hby` bbl. ^19 vysrpv `t-byt h`lhym vynt&v `t xvmt yrvslm vkl-`rmnvtyh srpv b`s vkl-kly mxmdyh lhsxyt. ^20 vygl hs`ryt mn-hxrb `l-bbl vyhyv-lv vlbnyv ljbdym jd-mlk mlkvt pr$. ^21 lml`vt dbr-yhvh bpy yrmyhv jd-r&th h`r& `t-sbtvtyh kl-ymy hsmh sbth lml`vt sbjym snh. ^22 vbsnt `xt lkvrs mlk pr$ lklvt dbr-yhvh bpy yrmyhv hjyr yhvh `t-rvx kvrs mlk-pr$ vyjbr-qvl bkl-mlkvtv vgm-bmktb l`mr. __________________________________________________________________ Ezra __________________________________________________________________ Chapter 1 ^1 vbsnt `xt lkvrs mlk pr$ lklvt dbr-yhvh mpy yrmyh hjyr yhvh `t- rvx krs mlk-pr$ vyjbr-qvl bkl-mlkvtv vgm-bmktb l`mr. ^2 kh `mr krs mlk pr$ kl mmlkvt h`r& ntn ly yhvh `lhy hsmym vhv`- pqd jly lbnvt-lv byt byrvslm `sr byhvdh. ^3 my-bkm mkl-jmv yhy `lhyv jmv vyjl lyrvslm `sr byhvdh vybn `t- byt yhvh `lhy ysr`l hv` h`lhym `sr byrvslm. ^4 vkl-hns`r mkl-hmqmvt `sr hv` gr-sm yns`vhv `nsy mqmv bk$p vbzhb vbrkvs vbbhmh jm-hndbh lbyt h`lhym `sr byrvslm. ^5 vyqvmv r`sy h`bvt lyhvdh vbnymn vhkhnym vhlvym lkl hjyr h`lhym `t-rvxv ljlvt lbnvt `t-byt yhvh `sr byrvslm. ^6 vkl-$bybtyhm xzqv bydyhm bkly-k$p bzhb brkvs vbbhmh vbmgdnvt lbd jl-kl-htndb. ^7 vhmlk kvrs hv&y` `t-kly byt-yhvh `sr hv&y` nbvkdn&r myrvslm vytnm bbyt `lhyv. ^8 vyv&y`m kvrs mlk pr$ jl-yd mtrdt hgzbr vy$prm lssb&r hnsy` lyhvdh. ^9 v`lh m$prm `gr+ly zhb slsym `gr+ly-k$p `lp mxlpym tsjh vjsrym. ^10 kpvry zhb slsym kpvry k$p msnym `rbj m`vt vjsrh klym `xrym `lp. ^11 kl-klym lzhb vlk$p xmst `lpym v`rbj m`vt hkl hjlh ssb&r jm hjlvt hgvlh mbbl lyrvslm. __________________________________________________________________ Chapter 2 ^1 v`lh bny hmdynh hjlym msby hgvlh `sr hglh nbvkdn&vr mlk-bbl lbbl vysvbv lyrvslm vyhvdh `ys ljyrv. ^2 `sr-b`v jm-zrbbl ysvj nxmyh sryh rjlyh mrdky blsn m$pr bgvy rxvm bjnh m$pr `nsy jm ysr`l. ^3 bny prjs `lpym m`h sbjym vsnym. ^4 bny sp+yh sls m`vt sbjym vsnym. ^5 bny `rx sbj m`vt xmsh vsbjym. ^6 bny-pxt mv`b lbny ysvj yv`b `lpym smnh m`vt vsnym jsr. ^7 bny jylm `lp m`tym xmsym v`rbjh. ^8 bny ztv` tsj m`vt v`rbjym vxmsh. ^9 bny zky sbj m`vt vssym. ^10 bny bny ss m`vt `rbjym vsnym. ^11 bny bby ss m`vt jsrym vslsh. ^12 bny jzgd `lp m`tym jsrym vsnym. ^13 bny `dnyqm ss m`vt ssym vssh. ^14 bny bgvy `lpym xmsym vssh. ^15 bny jdyn `rbj m`vt xmsym v`rbjh. ^16 bny-`+r lyxzqyh tsjym vsmnh. ^17 bny b&y sls m`vt jsrym vslsh. ^18 bny yvrh m`h vsnym jsr. ^19 bny xsm m`tym jsrym vslsh. ^20 bny gbr tsjym vxmsh. ^21 bny byt-lxm m`h jsrym vslsh. ^22 `nsy n+ph xmsym vssh. ^23 `nsy jntvt m`h jsrym vsmnh. ^24 bny jzmvt `rbjym vsnym. ^25 bny qryt jrym kpyrh vb`rvt sbj m`vt v`rbjym vslsh. ^26 bny hrmh vgbj ss m`vt jsrym v`xd. ^27 `nsy mkm$ m`h jsrym vsnym. ^28 `nsy byt-`l vhjy m`tym jsrym vslsh. ^29 bny nbv xmsym vsnym. ^30 bny mgbys m`h xmsym vssh. ^31 bny jylm `xr `lp m`tym xmsym v`rbjh. ^32 bny xrm sls m`vt vjsrym. ^33 bny-ld xdyd v`vnv sbj m`vt jsrym vxmsh. ^34 bny yrxv sls m`vt `rbjym vxmsh. ^35 bny $n`h slst `lpym vss m`vt vslsym. ^36 hkhnym bny ydjyh lbyt ysvj tsj m`vt sbjym vslsh. ^37 bny `mr `lp xmsym vsnym. ^38 bny psxvr `lp m`tym `rbjym vsbjh. ^39 bny xrm `lp vsbjh jsr. ^40 hlvym bny-ysvj vqdmy`l lbny hvdvyh sbjym v`rbjh. ^41 hmsrrym bny `$p m`h jsrym vsmnh. ^42 bny hsjrym bny-slvm bny-`+r bny-+lmvn bny-jqvb bny x+y+` bny sby hkl m`h slsym vtsjh. ^43 hntynym bny-&yx` bny-xsvp` bny +bjvt. ^44 bny-qr$ bny-$yjh` bny pdvn. ^45 bny-lbnh bny-xgbh bny jqvb. ^46 bny-xgb bny-smly bny xnn. ^47 bny-gdl bny-gxr bny r`yh. ^48 bny-r&yn bny-nqvd` bny gzm. ^49 bny-jz` bny-p$x bny b$y. ^50 bny-`$nh bny-mjynym bny npy$ym. ^51 bny-bqbvq bny-xqvp` bny xrxvr. ^52 bny-b&lvt bny-mxyd` bny xrs`. ^53 bny-brqv$ bny-$y$r` bny-tmx. ^54 bny n&yx bny x+yp`. ^55 bny jbdy slmh bny-$+y bny-h$prt bny prvd`. ^56 bny-yjlh bny-drqvn bny gdl. ^57 bny sp+yh bny-x+yl bny pkrt h&byym bny `my. ^58 kl-hntynym vbny jbdy slmh sls m`vt tsjym vsnym. ^59 v`lh hjlym mtl mlx tl xrs` krvb `dn `mr vl` yklv lhgyd byt- `bvtm vzrjm `m mysr`l hm. ^60 bny-dlyh bny-+vbyh bny nqvd` ss m`vt xmsym vsnym. ^61 vmbny hkhnym bny xbyh bny hqv& bny brzly `sr lqx mbnvt brzly hgljdy `sh vyqr` jl-smm. ^62 `lh bqsv ktbm hmtyxsym vl` nm&`v vyg`lv mn-hkhnh. ^63 vy`mr htrst` lhm `sr l`-y`klv mqds hqdsym jd jmd khn l`vrym vltmym. ^64 kl-hqhl k`xd `rbj rbv` `lpym sls-m`vt ssym. ^65 mlbd jbdyhm v`mhtyhm `lh sbjt `lpym sls m`vt slsym vsbjh vlhm msrrym vmsrrvt m`tym. ^66 $v$yhm sbj m`vt slsym vssh prdyhm m`tym `rbjym vxmsh. ^67 gmlyhm `rbj m`vt slsym vxmsh xmrym sst `lpym sbj m`vt vjsrym. ^68 vmr`sy h`bvt bbv`m lbyt yhvh `sr byrvslm htndbv lbyt h`lhym lhjmydv jl-mkvnv. ^69 kkxm ntnv l`v&r hml`kh zhb drkmvnym ss-rb`vt v`lp vk$p mnym xmst `lpym vktnt khnym m`h. ^70 vysbv hkhnym vhlvym vmn-hjm vhmsrrym vhsvjrym vhntynym bjryhm vkl-ysr`l bjryhm. __________________________________________________________________ Chapter 3 ^1 vygj hxds hsbyjy vbny ysr`l bjrym vy`$pv hjm k`ys `xd `l- yrvslm. ^2 vyqm ysvj bn-yv&dq v`xyv hkhnym vzrbbl bn-s`lty`l v`xyv vybnv `t-mzbx `lhy ysr`l lhjlvt jlyv jlvt kktvb btvrt msh `ys-h`lhym. ^3 vykynv hmzbx jl-mkvntyv ky b`ymh jlyhm mjmy h`r&vt vyjl jlyv jlvt lyhvh jlvt lbqr vljrb. ^4 vyjsv `t-xg h$kvt kktvb vjlt yvm byvm bm$pr kmsp+ dbr-yvm byvmv. ^5 v`xrykn jlt tmyd vlxdsym vlkl-mvjdy yhvh hmqdsym vlkl mtndb ndbh lyhvh. ^6 myvm `xd lxds hsbyjy hxlv lhjlvt jlvt lyhvh vhykl yhvh l` y$d. ^7 vytnv-k$p lx&bym vlxrsym vm`kl vmsth vsmn l&dnym vl&rym lhby` j&y `rzym mn-hlbnvn `l-ym ypv` krsyvn kvrs mlk-pr$ jlyhm. ^8 vbsnh hsnyt lbv`m `l-byt h`lhym lyrvslm bxds hsny hxlv zrbbl bn-s`lty`l vysvj bn-yv&dq vs`r `xyhm hkhnym vhlvym vkl-hb`ym mhsby yrvslm vyjmydv `t-hlvym mbn jsrym snh vmjlh ln&x jl-ml`kt byt-yhvh. ^9 vyjmd ysvj bnyv v`xyv qdmy`l vbnyv bny-yhvdh k`xd ln&x jl-jsh hml`kh bbyt h`lhym bny xndd bnyhm v`xyhm hlvym. ^10 vy$dv hbnym `t-hykl yhvh vyjmydv hkhnym mlbsym bx&&rvt vhlvym bny-`$p bm<ym lhll `t-yhvh jl-ydy dvyd mlk-ysr`l. ^11 vyjnv bhll vbhvdt lyhvh ky +vb ky-ljvlm x$dv jl-ysr`l vkl- hjm hryjv trvjh gdvlh bhll lyhvh jl hv$d byt-yhvh. ^12 vrbym mhkhnym vhlvym vr`sy h`bvt hzqnym `sr r`v `t-hbyt hr`svn by$dv zh hbyt bjynyhm bkym bqvl gdvl vrbym btrvjh bsmxh lhrym qvl. ^13 v`yn hjm mkyrym qvl trvjt hsmxh lqvl bky hjm ky hjm mryjym trvjh gdvlh vhqvl nsmj jd-lmrxvq. __________________________________________________________________ Chapter 4 ^1 vysmjv &ry yhvdh vbnymn ky-bny hgvlh bvnym hykl lyhvh `lhy ysr`l. ^2 vygsv `l-zrbbl v`l-r`sy h`bvt vy`mrv lhm nbnh jmkm ky kkm ndrvs l`lhykm vl` `nxnv zbxym mymy `$r xdn mlk `svr hmjlh `tnv ph. ^3 vy`mr lhm zrbbl vysvj vs`r r`sy h`bvt lysr`l l`-lkm vlnv lbnvt byt l`lhynv ky `nxnv yxd nbnh lyhvh `lhy ysr`l k`sr &vnv hmlk kvrs mlk-pr$. ^4 vyhy jm-h`r& mrpym ydy jm-yhvdh vmblhym `vtm lbnvt. ^5 v$krym jlyhm yvj&ym lhpr j&tm kl-ymy kvrs mlk pr$ vjd-mlkvt dryvs mlk-pr$. ^6 vbmlkvt `xsvrvs btxlt mlkvtv ktbv s+nh jl-ysby yhvdh vyrvslm. ^7 vbymy `rtxsst` ktb bslm mtrdt +b`l vs`r knvtv jl-`rtxsst` mlk pr$ vktb hnstvn ktvb `rmyt vmtrgm `rmyt. ^8 rxvm bjl-+jm vsmsy $pr` ktbv `grh xdh jl-yrvslm l`rtxsst` mlk` knm`. ^9 `dyn rxvm bjl-+jm vsmsy $pr` vs`r knvthvn dyny` v`pr$tky` +rply` `pr$y` `rkvy bbly` svsnky` dhv` jlmy`. ^10 vs`r `my` dy hgly `$npr rb` vyqyr` vhvtb hmv bqryh dy smryn vs`r jbr-nhrh vkjnt. ^11 dnh prsgn `grt` dy slxv jlvhy jl-`rtxsst` mlk` jbdyk `ns jbr- nhrh vkjnt. ^12 ydyj lhv` lmlk` dy yhvdy` dy $lqv mn-lvtk jlyn` `tv lyrvslm qryt` mrdt` vb`yst` bnyn vsvry `skllv v`sy` yxy+v. ^13 kjn ydyj lhv` lmlk` dy hn qryt` dk ttbn` vsvryh ystkllvn mndh-blv vhlk l` yntnvn v`ptm mlkym thnzq. ^14 kjn kl-qbl dy-mlx hykl` mlxn` vjrvt mlk` l` `ryk-ln` lmxz` jl-dnh slxn` vhvdjn` lmlk`. ^15 dy ybqr b$pr-dkrny` dy `bhtk vthskx b$pr dkrny` vtndj dy qryt` dk qry` mrd` vmhnzqt mlkyn vmdnn v`stdvr jbdyn bgvh mn- yvmt jlm` jl-dnh qryt` dk hxrbt. ^16 mhvdjyn `nxnh lmlk` dy hn qryt` dk ttbn` vsvryh ystkllvn lqbl dnh xlq bjbr nhr` l` `yty lk. ^17 ptgm` slx mlk` jl-rxvm bjl-+jm vsmsy $pr` vs`r knvthvn dy ytbyn bsmryn vs`r jbr-nhrh slm vkjt. ^18 nstvn` dy slxtvn jlyn` mprs qry qdmy. ^19 vmny sym +jm vbqrv vhskxv dy qryt` dk mn-yvmt jlm` jl-mlkyn mtns`h vmrd v`stdvr mtjbd-bh. ^20 vmlkyn tqypyn hvv jl-yrvslm vsly+yn bkl jbr nhrh vmdh blv vhlk mtyhb lhvn. ^21 kjn symv +jm lb+l` gbry` `lk vqryt` dk l` ttbn` jd-mny +jm` ytsm. ^22 vzhyryn hvv slv lmjbd jl-dnh lmh ysg` xbl` lhnzqt mlkyn. ^23 `dyn mn-dy prsgn nstvn` dy `rtxsst` mlk` qry qdm-rxvm vsmsy $pr` vknvthvn `zlv bbhylv lyrvslm jl-yhvdy` vb+lv hmv b`drj vxyl. ^24 b`dyn b+lt jbydt byt-`lh` dy byrvslm vhvt b+l` jd snt trtyn lmlkvt dryvs mlk-pr$. __________________________________________________________________ Chapter 5 ^1 vhtnby xgy nby`h vzkryh br-jdv` nby`y` jl-yhvdy` dy byhvd vbyrvslm bsm `lh ysr`l jlyhvn. ^2 b`dyn qmv zrbbl br-s`lty`l vysvj br-yv&dq vsryv lmbn` byt `lh` dy byrvslm vjmhvn nby`y` dy-`lh` m$jdyn lhvn. ^3 bh-zmn` `t` jlyhvn ttny pxt jbr-nhrh vstr bvzny vknvthvn vkn `mryn lhm mn-sm lkm +jm byt` dnh lbn` v`srn` dnh lskllh. ^4 `dyn knm` `mrn` lhm mn-`nvn smht gbry` dy-dnh bnyn` bnyn. ^5 vjyn `lhhm hvt jl-sby yhvdy` vl`-b+lv hmv jd-+jm` ldryvs yhk v`dyn ytybvn nstvn` jl-dnh. ^6 prsgn `grt` dy-slx ttny pxt jbr-nhrh vstr bvzny vknvth `pr$ky` dy bjbr nhrh jl-dryvs mlk`. ^7 ptgm` slxv jlvhy vkdnh ktyb bgvh ldryvs mlk` slm` kl`. ^8 ydyj lhv` lmlk` dy-`zln` lyhvd mdynt` lbyt `lh` rb` vhv` mtbn` `bn gll v`j mtsm bktly` vjbydt` dk `$prn` mtjbd` vm&lx bydhm. ^9 `dyn s`ln` lsby` `lk knm` `mrn` lhm mn-sm lkm +jm byt` dnh lmbnyh v`srn` dnh lskllh. ^10 v`p smhthm s`ln` lhm lhvdjvtk dy nktb sm-gbry` dy br`syhm. ^11 vknm` ptgm` htybvn` lmmr `nxn` hmv jbdvhy dy-`lh smy` v`rj` vbnyn byt` dy-hv` bnh mqdmt dnh snyn sgy`n vmlk lysr`l rb bnhy vskllh. ^12 lhn mn-dy hrgzv `bhtn` l`lh smy` yhb hmv byd nbvkdn&r mlk- bbl k$dy` vbyth dnh $trh vjmh hgly lbbl. ^13 brm bsnt xdh lkvrs mlk` dy bbl kvrs mlk` sm +jm byt-`lh` dnh lbn`. ^14 v`p m`ny` dy-byt-`lh` dy dhbh vk$p` dy nbvkdn&r hnpq mn- hykl` dy byrvslm vhybl hmv lhykl` dy bbl hnpq hmv kvrs mlk` mn- hykl` dy bbl vyhybv lssb&r smh dy pxh smh. ^15 v`mr-lh `lh m`ny` s` `zl-`xt hmv bhykl` dy byrvslm vbyt `lh` ytbn` jl-`trh. ^16 `dyn ssb&r dk `t` yhb `sy` dy-byt `lh` dy byrvslm vmn-`dyn vjd-kjn mtbn` vl` slm. ^17 vkjn hn jl-mlk` +b ytbqr bbyt gnzy` dy-mlk` tmh dy bbbl hn `yty dy-mn-kvrs mlk` sym +jm lmbn` byt-`lh` dk byrvslm vrjvt mlk` jl-dnh yslx jlyn`. __________________________________________________________________ Chapter 6 ^1 b`dyn dryvs mlk` sm +jm vbqrv bbyt $pry` dy gnzy` mhxtyn tmh bbbl. ^2 vhstkx b`xmt` bbyrt` dy bmdy mdynth mglh xdh vkn-ktyb bgvh dkrvnh. ^3 bsnt xdh lkvrs mlk` kvrs mlk` sm +jm byt-`lh` byrvslm byt` ytbn` `tr dy-dbxyn dbxyn v`svhy m$vblyn rvmh `myn styn ptyh `myn styn. ^4 ndbkyn dy-`bn gll tlt` vndbk dy-`j xdt vnpqt` mn-byt mlk` ttyhb. ^5 v`p m`ny byt-`lh` dy dhbh vk$p` dy nbvkdn&r hnpq mn-hykl` dy- byrvslm vhybl lbbl yhtybvn vyhk lhykl` dy-byrvslm l`trh vtxt bbyt `lh`. ^6 kjn ttny pxt jbr-nhrh str bvzny vknvthvn `pr$ky` dy bjbr nhrh rxyqyn hvv mn-tmh. ^7 sbqv ljbydt byt-`lh` dk pxt yhvdy` vlsby yhvdy` byt-`lh` dk ybnvn jl-`trh. ^8 vmny sym +jm lm` dy-tjbdvn jm-sby yhvdy` `lk lmbn` byt-`lh` dk vmnk$y mlk` dy mdt jbr nhrh `$prn` npqt` thv` mtyhb` lgbry` `lk dy-l` lb+l`. ^9 vmh xsxn vbny tvryn vdkryn v`mryn ljlvn l`lh smy` xn+yn mlx xmr vmsx km`mr khny` dy-byrvslm lhv` mtyhb lhm yvm byvm dy-l` slv. ^10 dy-lhvn mhqrbyn nyxvxyn l`lh smy` vm&lyn lxyy mlk` vbnvhy. ^11 vmny sym +jm dy kl-`ns dy yhsn` ptgm` dnh ytn$x `j mn-byth vzqyp ytmx` jlhy vbyth nvlv ytjbd jl-dnh. ^12 v`lh` dy skn smh tmh ymgr kl-mlk vjm dy yslx ydh lhsnyh lxblh byt-`lh` dk dy byrvslm `nh dryvs smt +jm `$prn` ytjbd. ^13 `dyn ttny pxt jbr-nhrh str bvzny vknvthvn lqbl dy-slx dryvs mlk` knm` `$prn` jbdv. ^14 vsby yhvdy` bnyn vm&lxyn bnbv`t xgy nby`h vzkryh br-jdv` vbnv vskllv mn-+jm `lh ysr`l vm+jm kvrs vdryvs v`rtxsst` mlk pr$. ^15 vsy&y` byth dnh jd yvm tlth lyrx `dr dy-hy` snt-st lmlkvt dryvs mlk`. ^16 vjbdv bny-ysr`l khny` vlvy` vs`r bny-glvt` xnkt byt-`lh` dnh bxdvh. ^17 vhqrbv lxnkt byt-`lh` dnh tvryn m`h dkryn m`tyn `mryn `rbj m`h v&pyry jzyn lx+y` jl-kl-ysr`l try-jsr lmnyn sb+y ysr`l. ^18 vhqymv khny` bplgthvn vlvy` bmxlqthvn jl-jbydt `lh` dy byrvslm kktb $pr msh. ^19 vyjsv bny-hgvlh `t-hp$x b`rbjh jsr lxds hr`svn. ^20 ky h+hrv hkhnym vhlvym k`xd klm +hvrym vysx+v hp$x lkl-bny hgvlh vl`xyhm hkhnym vlhm. ^21 vy`klv bny-ysr`l hsbym mhgvlh vkl hnbdl m+m`t gvy-h`r& `lhm ldrs lyhvh `lhy ysr`l. ^22 vyjsv xg-m&vt sbjt ymym bsmxh ky smxm yhvh vh$b lb mlk-`svr jlyhm lxzq ydyhm bml`kt byt-h`lhym `lhy ysr`l. __________________________________________________________________ Chapter 7 ^1 v`xr hdbrym h`lh bmlkvt `rtxs$t` mlk-pr$ jzr` bn-sryh bn- jzryh bn-xlqyh. ^2 bn-slvm bn-&dvq bn-`xy+vb. ^3 bn-`mryh bn-jzryh bn-mryvt. ^4 bn-zrxyh bn-jzy bn-bqy. ^5 bn-`bysvj bn-pynx$ bn-`ljzr bn-`hrn hkhn hr`s. ^6 hv` jzr` jlh mbbl vhv`-$pr mhyr btvrt msh `sr-ntn yhvh `lhy ysr`l vytn-lv hmlk kyd-yhvh `lhyv jlyv kl bqstv. ^7 vyjlv mbny-ysr`l vmn-hkhnym vhlvym vhmsrrym vhsjrym vhntynym `l-yrvslm bsnt-sbj l`rtxs$t` hmlk. ^8 vyb` yrvslm bxds hxmysy hy` snt hsbyjyt lmlk. ^9 ky b`xd lxds hr`svn hv` y$d hmjlh mbbl vb`xd lxds hxmysy b` `l-yrvslm kyd-`lhyv h+vbh jlyv. ^10 ky jzr` hkyn lbbv ldrvs `t-tvrt yhvh vljst vllmd bysr`l xq vmsp+. ^11 vzh prsgn hnstvn `sr ntn hmlk `rtxs$t` ljzr` hkhn h$pr $pr dbry m&vt-yhvh vxqyv jl-ysr`l. ^12 `rtxs$t` mlk mlky` ljzr` khn` $pr dt` dy-`lh smy` gmyr vkjnt. ^13 mny sym +jm dy kl-mtndb bmlkvty mn-jmh ysr`l vkhnvhy vlvy` lmhk lyrvslm jmk yhk. ^14 kl-qbl dy mn-qdm mlk` vsbjt yj+hy slyx lbqr` jl-yhvd vlyrvslm bdt `lhk dy bydk. ^15 vlhyblh k$p vdhb dy-mlk` vyj+vhy htndbv l`lh ysr`l dy byrvslm msknh. ^16 vkl k$p vdhb dy thskx bkl mdynt bbl jm htndbvt jm` vkhny` mtndbyn lbyt `lhhm dy byrvslm. ^17 kl-qbl dnh `$prn` tqn` bk$p` dnh tvryn dkryn `mryn vmnxthvn vn$kyhvn vtqrb hmv jl-mdbxh dy byt `lhkm dy byrvslm. ^18 vmh dy jlyk vjl-`xyk yy+b bs`r k$p` vdhbh lmjbd krjvt `lhkm tjbdvn. ^19 vm`ny` dy-mtyhbyn lk lplxn byt `lhk hslm qdm `lh yrvslm. ^20 vs`r xsxvt byt `lhk dy ypl-lk lmntn tntn mn-byt gnzy mlk`. ^21 vmny `nh `rtxs$t` mlk` sym +jm lkl gzbry` dy bjbr nhrh dy kl- dy ys`lnkvn jzr` khnh $pr dt` dy-`lh smy` `$prn` ytjbd. ^22 jd-k$p kkryn m`h vjd-xn+yn kryn m`h vjd-xmr btyn m`h vjd- btyn msx m`h vmlx dy-l` ktb. ^23 kl-dy mn-+jm `lh smy` ytjbd `drzd` lbyt `lh smy` dy-lmh lhv` q&p jl-mlkvt mlk` vbnvhy. ^24 vlkm mhvdjyn dy kl-khny` vlvy` zmry` trjy` ntyny` vplxy byt `lh` dnh mndh blv vhlk l` sly+ lmrm` jlyhm. ^25 v`nt jzr` kxkmt `lhk dy-bydk mny sp+yn vdynyn dy-lhvn d`nyn lkl-jmh dy bjbr nhrh lkl-ydjy dty `lhk vdy l` ydj thvdjvn. ^26 vkl-dy-l` lhv` jbd dt` dy-`lhk vdt` dy mlk` `$prn` dynh lhv` mtjbd mnh hn lmvt hn lsrsv hn-ljns nk$yn vl`$vryn. ^27 brvk yhvh `lhy `bvtynv `sr ntn kz`t blb hmlk lp`r `t-byt yhvh `sr byrvslm. ^28 vjly h+h-x$d lpny hmlk vyvj&yv vlkl-sry hmlk hgbrym v`ny htxzqty kyd-yhvh `lhy jly v`qb&h mysr`l r`sym ljlvt jmy. __________________________________________________________________ Chapter 8 ^1 v`lh r`sy `btyhm vhtyxsm hjlym jmy bmlkvt `rtxs$t` hmlk mbbl. ^2 mbny pynx$ grsm mbny `ytmr dny`l mbny dvyd x+vs. ^3 mbny sknyh mbny prjs zkryh vjmv htyxs lzkrym m`h vxmsym. ^4 mbny pxt mv`b `lyhvjyny bn-zrxyh vjmv m`tym hzkrym. ^5 mbny sknyh bn-yxzy`l vjmv sls m`vt hzkrym. ^6 vmbny jdyn jbd bn-yvntn vjmv xmsym hzkrym. ^7 vmbny jylm ysjyh bn-jtlyh vjmv sbjym hzkrym. ^8 vmbny sp+yh zbdyh bn-myk`l vjmv smnym hzkrym. ^9 mbny yv`b jbdyh bn-yxy`l vjmv m`tym vsmnh jsr hzkrym. ^10 vmbny slvmyt bn-yv$pyh vjmv m`h vssym hzkrym. ^11 vmbny bby zkryh bn-bby vjmv jsrym vsmnh hzkrym. ^12 vmbny jzgd yvxnn bn-hq+n vjmv m`h vjsrh hzkrym. ^13 vmbny `dnyqm `xrnym v`lh smvtm `lypl+ yjy`l vsmjyh vjmhm ssym hzkrym. ^14 vmbny bgvy jvty vzbvd vjmv sbjym hzkrym. ^15 v`qb&m `l-hnhr hb` `l-`hv` vnxnh sm ymym slsh v`bynh bjm vbkhnym vmbny lvy l`-m&`ty sm. ^16 v`slxh l`lyjzr l`ry`l lsmjyh vl`lntn vlyryb vl`lntn vlntn vlzkryh vlmslm r`sym vlyvyryb vl`lntn mbynym. ^17 v`v&`h `vtm jl-`dv hr`s bk$py` hmqvm v`symh bpyhm dbrym ldbr `l-`dv `xyv hntvnym bk$py` hmqvm lhby`-lnv msrtym lbyt `lhynv. ^18 vyby`v lnv kyd-`lhynv h+vbh jlynv `ys skl mbny mxly bn-lvy bn-ysr`l vsrbyh vbnyv v`xyv smnh jsr. ^19 v`t-xsbyh v`tv ysjyh mbny mrry `xyv vbnyhm jsrym. ^20 vmn-hntynym sntn dvyd vhsrym ljbdt hlvym ntynym m`tym vjsrym klm nqbv bsmvt. ^21 v`qr` sm &vm jl-hnhr `hv` lhtjnvt lpny `lhynv lbqs mmnv drk ysrh lnv vl+pnv vlkl-rkvsnv. ^22 ky bsty ls`vl mn-hmlk xyl vprsym ljzrnv m`vyb bdrk ky-`mrnv lmlk l`mr yd-`lhynv jl-kl-mbqsyv l+vbh vjzv v`pv jl kl-jzbyv. ^23 vn&vmh vnbqsh m`lhynv jl-z`t vyjtr lnv. ^24 v`bdylh msry hkhnym snym jsr lsrbyh xsbyh vjmhm m`xyhm jsrh. ^25 v`sqvlh lhm `t-hk$p v`t-hzhb v`t-hklym trvmt byt-`lhynv hhrymv hmlk vyj&yv vsryv vkl-ysr`l hnm&`ym. ^26 v`sqlh jl-ydm k$p kkrym ss-m`vt vxmsym vkly-k$p m`h lkkrym zhb m`h kkr. ^27 vkpry zhb jsrym l`drknym `lp vkly nxst m&hb +vbh snym xmvdt kzhb. ^28 v`mrh `lhm `tm qds lyhvh vhklym qds vhk$p vhzhb ndbh lyhvh `lhy `btykm. ^29 sqdv vsmrv jd-tsqlv lpny sry hkhnym vhlvym vsry-h`bvt lysr`l byrvslm hlskvt byt yhvh. ^30 vqblv hkhnym vhlvym msql hk$p vhzhb vhklym lhby` lyrvslm lbyt `lhynv. ^31 vn$jh mnhr `hv` bsnym jsr lxds hr`svn llkt yrvslm vyd-`lhynv hyth jlynv vy&ylnv mkp `vyb v`vrb jl-hdrk. ^32 vnbv` yrvslm vnsb sm ymym slsh. ^33 vbyvm hrbyjy nsql hk$p vhzhb vhklym bbyt `lhynv jl yd-mrmvt bn-`vryh hkhn vjmv `ljzr bn-pynx$ vjmhm yvzbd bn-ysvj vnvjdyh bn-bnvy hlvym. ^34 bm$pr bmsql lkl vyktb kl-hmsql bjt hhy`. ^35 hb`ym mhsby bny-hgvlh hqrybv jlvt l`lhy ysr`l prym snym-jsr jl-kl-ysr`l `ylym tsjym vssh kbsym sbjym vsbjh &pyry x+`t snym jsr hkl jvlh lyhvh. ^36 vytnv `t-dty hmlk l`xsdrpny hmlk vpxvvt jbr hnhr vns`v `t- hjm v`t-byt-h`lhym. __________________________________________________________________ Chapter 9 ^1 vkklvt `lh ngsv `ly hsrym l`mr l`-nbdlv hjm ysr`l vhkhnym vhlvym mjmy h`r&vt ktvjbtyhm lknjny hxty hprzy hybv$y hjmny hm`by hm&ry vh`mry. ^2 ky-ns`v mbntyhm lhm vlbnyhm vhtjrbv zrj hqds bjmy h`r&vt vyd hsrym vh$gnym hyth bmjl hzh r`svnh. ^3 vksmjy `t-hdbr hzh qrjty `t-bgdy vmjyly v`mr+h msjr r`sy vzqny v`sbh msvmm. ^4 v`ly y`$pv kl xrd bdbry `lhy-ysr`l jl mjl hgvlh v`ny ysb msvmm jd lmnxt hjrb. ^5 vbmnxt hjrb qmty mtjnyty vbqrjy bgdy vmjyly v`krjh jl-brky v`prsh kpy `l-yhvh `lhy. ^6 v`mrh `lhy bsty vnklmty lhrym `lhy pny `lyk ky jvntynv rbv lmjlh r`s v`smtnv gdlh jd lsmym. ^7 mymy `btynv `nxnv b`smh gdlh jd hyvm hzh vbjvntynv ntnv `nxnv mlkynv khnynv byd mlky h`r&vt bxrb bsby vbbzh vbbst pnym khyvm hzh. ^8 vjth kmj+-rgj hyth txnh m`t yhvh `lhynv lhs`yr lnv ply+h vltt- lnv ytd bmqvm qdsv lh`yr jynynv `lhynv vlttnv mxyh mj+ bjbdtnv. ^9 ky-jbdym `nxnv vbjbdtnv l` jzbnv `lhynv vy+-jlynv x$d lpny mlky pr$ ltt-lnv mxyh lrvmm `t-byt `lhynv vlhjmyd `t-xrbtyv vltt-lnv gdr byhvdh vbyrvslm. ^10 vjth mh-n`mr `lhynv `xry-z`t ky jzbnv m&vtyk. ^11 `sr &vyt byd jbdyk hnby`ym l`mr h`r& `sr `tm b`ym lrsth `r& ndh hy` bndt jmy h`r&vt btvjbtyhm `sr ml`vh mph `l-ph b+m`tm. ^12 vjth bnvtykm `l-ttnv lbnyhm vbntyhm `l-ts`v lbnykm vl`-tdrsv slmm v+vbtm jd-jvlm lmjn txzqv v`kltm `t-+vb h`r& vhvrstm lbnykm jd-jvlm. ^13 v`xry kl-hb` jlynv bmjsynv hrjym vb`smtnv hgdlh ky `th `lhynv xskt lm+h mjvnnv vntth lnv ply+h kz`t. ^14 hnsvb lhpr m&vtyk vlhtxtn bjmy htjbvt h`lh hlv` t`np-bnv jd- klh l`yn s`ryt vply+h. ^15 yhvh `lhy ysr`l &dyq `th ky-ns`rnv ply+h khyvm hzh hnnv lpnyk b`smtynv ky `yn ljmvd lpnyk jl-z`t. __________________________________________________________________ Chapter 10 ^1 vkhtpll jzr` vkhtvdtv bkh vmtnpl lpny byt h`lhym nqb&v `lyv mysr`l qhl rb-m`d `nsym vnsym vyldym ky-bkv hjm hrbh-bkh. ^2 vyjn sknyh bn-yxy`l mbny jvlm vy`mr ljzr` `nxnv mjlnv b`lhynv vnsb nsym nkryvt mjmy h`r& vjth ys-mqvh lysr`l jl-z`t. ^3 vjth nkrt-bryt l`lhynv lhv&y` kl-nsym vhnvld mhm bj&t `dny vhxrdym bm&vt `lhynv vktvrh yjsh. ^4 qvm ky-jlyk hdbr v`nxnv jmk xzq vjsh. ^5 vyqm jzr` vysbj `t-sry hkhnym hlvym vkl-ysr`l ljsvt kdbr hzh vysbjv. ^6 vyqm jzr` mlpny byt h`lhym vylk `l-lskt yhvxnn bn-`lysyb vylk sm lxm l`-`kl vmym l`-sth ky mt`bl jl-mjl hgvlh. ^7 vyjbyrv qvl byhvdh vyrvslm lkl bny hgvlh lhqb& yrvslm. ^8 vkl `sr l`-ybv` lslst hymym kj&t hsrym vhzqnym yxrm kl-rkvsv vhv` ybdl mqhl hgvlh. ^9 vyqb&v kl-`nsy-yhvdh vbnymn yrvslm lslst hymym hv` xds htsyjy bjsrym bxds vysbv kl-hjm brxvb byt h`lhym mrjydym jl-hdbr vmhgsmym. ^10 vyqm jzr` hkhn vy`mr `lhm `tm mjltm vtsybv nsym nkryvt lhv$yp jl-`smt ysr`l. ^11 vjth tnv tvdh lyhvh `lhy-`btykm vjsv r&vnv vhbdlv mjmy h`r& vmn-hnsym hnkryvt. ^12 vyjnv kl-hqhl vy`mrv qvl gdvl kn kdbryk jlynv ljsvt. ^13 `bl hjm rb vhjt gsmym v`yn kx ljmvd bxv& vhml`kh l`-lyvm `xd vl` lsnym ky-hrbynv lpsj bdbr hzh. ^14 yjmdv-n` srynv lkl-hqhl vkl `sr bjrynv hhsyb nsym nkryvt yb` ljtym mzmnym vjmhm zqny-jyr vjyr vsp+yh jd lhsyb xrvn `p-`lhynv mmnv jd ldbr hzh. ^15 `k yvntn bn-jsh`l vyxzyh bn-tqvh jmdv jl-z`t vmslm vsbty hlvy jzrm. ^16 vyjsv-kn bny hgvlh vybdlv jzr` hkhn `nsym r`sy h`bvt lbyt `btm vklm bsmvt vysbv byvm `xd lxds hjsyry ldryvs hdbr. ^17 vyklv bkl `nsym hhsybv nsym nkryvt jd yvm `xd lxds hr`svn. ^18 vym&` mbny hkhnym `sr hsybv nsym nkryvt mbny ysvj bn-yv&dq v`xyv mjsyh v`lyjzr vyryb vgdlyh. ^19 vytnv ydm lhv&y` nsyhm v`smym `yl-&`n jl-`smtm. ^20 vmbny `mr xnny vzbdyh. ^21 vmbny xrm mjsyh v`lyh vsmjyh vyxy`l vjzyh. ^22 vmbny psxvr `lyvjyny mjsyh ysmj`l ntn`l yvzbd v`ljsh. ^23 vmn-hlvym yvzbd vsmjy vqlyh hv` qly+` ptxyh yhvdh v`lyjzr. ^24 vmn-hmsrrym `lysyb vmn-hsjrym slm v+lm v`vry. ^25 vmysr`l mbny prjs rmyh vyzyh vmlkyh vmymn v`ljzr vmlkyh vbnyh. ^26 vmbny jylm mtnyh zkryh vyxy`l vjbdy vyrmvt v`lyh. ^27 vmbny ztv` `lyvjny `lysyb mtnyh vyrmvt vzbd vjzyz`. ^28 vmbny bby yhvxnn xnnyh zby jtly. ^29 vmbny bny mslm mlvk vjdyh ysvb vs`l yrmvt. ^30 vmbny pxt mv`b jdn` vkll bnyh mjsyh mtnyh b&l`l vbnvy vmnsh. ^31 vbny xrm `lyjzr ysyh mlkyh smjyh smjvn. ^32 bnymn mlvk smryh. ^33 mbny xsm mtny mtth zbd `lypl+ yrmy mnsh smjy. ^34 mbny bny mjdy jmrm v`v`l. ^35 bnyh bdyh klhy. ^36 vnyh mrmvt `lysyb. ^37 mtnyh mtny vyjsv. ^38 vbny vbnvy smjy. ^39 vslmyh vntn vjdyh. ^40 mkndby ssy sry. ^41 jzr`l vslmyhv smryh. ^42 slvm `mryh yv$p. ^43 mbny nbv yjy`l mttyh zbd zbyn` ydv vyv`l bnyh. ^44 kl-`lh ns`v nsym nkryvt vys mhm nsym vysymv bnym. __________________________________________________________________ Nehemiah __________________________________________________________________ Chapter 1 ^1 dbry nxmyh bn-xklyh vyhy bxds-k$lv snt jsrym v`ny hyyty bsvsn hbyrh. ^2 vyb` xnny `xd m`xy hv` v`nsym myhvdh v`s`lm jl-hyhvdym hply+h `sr-ns`rv mn-hsby vjl-yrvslm. ^3 vy`mrv ly hns`rym `sr-ns`rv mn-hsby sm bmdynh brjh gdlh vbxrph vxvmt yrvslm mpr&t vsjryh n&tv b`s. ^4 vyhy ksmjy `t-hdbrym h`lh ysbty v`bkh v`t`blh ymym v`hy &m vmtpll lpny `lhy hsmym. ^5 v`mr `n` yhvh `lhy hsmym h`l hgdvl vhnvr` smr hbryt vx$d l`hbyv vlsmry m&vtyv. ^6 thy n` `znk-qsbt vjynyk ptvxvt lsmj `l-tplt jbdk `sr `nky mtpll lpnyk hyvm yvmm vlylh jl-bny ysr`l jbdyk vmtvdh jl-x+`vt bny-ysr`l `sr x+`nv lk v`ny vbyt-`by x+`nv. ^7 xbl xblnv lk vl`-smrnv `t-hm&vt v`t-hxqym v`t-hmsp+ym `sr &vyt `t-msh jbdk. ^8 zkr-n` `t-hdbr `sr &vyt `t-msh jbdk l`mr `tm tmjlv `ny `py& `tkm bjmym. ^9 vsbtm `ly vsmrtm m&vty vjsytm `tm `m-yhyh ndxkm bq&h hsmym msm `qb&m vhbv`tym `l-hmqvm `sr bxrty lskn `t-smy sm. ^10 vhm jbdyk vjmk `sr pdyt bkxk hgdvl vbydk hxzqh. ^11 `n` `dny thy n` `znk-qsbt `l-tplt jbdk v`l-tplt jbdyk hxp&ym lyr`h `t-smk vh&lyxh-n` ljbdk hyvm vtnhv lrxmym lpny h`ys hzh v`ny hyyty msqh lmlk. __________________________________________________________________ Chapter 2 ^1 vyhy bxds ny$n snt jsrym l`rtxs$t` hmlk yyn lpnyv v`s` `t- hyyn v`tnh lmlk vl`-hyyty rj lpnyv. ^2 vy`mr ly hmlk mdvj pnyk rjym v`th `ynk xvlh `yn zh ky-`m rj lb v`yr` hrbh m`d. ^3 v`mr lmlk hmlk ljvlm yxyh mdvj l`-yrjv pny `sr hjyr byt-qbrvt `bty xrbh vsjryh `klv b`s. ^4 vy`mr ly hmlk jl-mh-zh `th mbqs v`tpll `l-`lhy hsmym. ^5 v`mr lmlk `m-jl-hmlk +vb v`m-yy+b jbdk lpnyk `sr tslxny `l- yhvdh `l-jyr qbrvt `bty v`bnnh. ^6 vy`mr ly hmlk vhsgl yvsbt `&lv jd-mty yhyh mhlkk vmty tsvb vyy+b lpny-hmlk vyslxny v`tnh lv zmn. ^7 v`vmr lmlk `m-jl-hmlk +vb `grvt ytnv-ly jl-pxvvt jbr hnhr `sr yjbyrvny jd `sr-`bv` `l-yhvdh. ^8 v`grt `l-`$p smr hprd$ `sr lmlk `sr ytn-ly j&ym lqrvt `t-sjry hbyrh `sr-lbyt vlxvmt hjyr vlbyt `sr-`bv` `lyv vytn-ly hmlk kyd- `lhy h+vbh jly. ^9 v`bv` `l-pxvvt jbr hnhr v`tnh lhm `t `grvt hmlk vyslx jmy hmlk sry xyl vprsym. ^10 vysmj $nbl+ hxrny v+vbyh hjbd hjmny vyrj lhm rjh gdlh `sr-b` `dm lbqs +vbh lbny ysr`l. ^11 v`bv` `l-yrvslm v`hy-sm ymym slsh. ^12 v`qvm lylh `ny v`nsym mj+ jmy vl`-hgdty l`dm mh `lhy ntn `l- lby ljsvt lyrvslm vbhmh `yn jmy ky `m-hbhmh `sr `ny rkb bh. ^13 v`&`h bsjr-hgy` lylh v`l-pny jyn htnyn v`l-sjr h`spt v`hy sbr bxvmt yrvslm `sr-hmprv&ym vsjryh `klv b`s. ^14 v`jbr `l-sjr hjyn v`l-brkt hmlk v`yn-mqvm lbhmh ljbr txty. ^15 v`hy jlh bnxl lylh v`hy sbr bxvmh v`svb v`bv` bsjr hgy` v`svb. ^16 vh$gnym l` ydjv `nh hlkty vmh `ny jsh vlyhvdym vlkhnym vlxrym vl$gnym vlytr jsh hml`kh jd-kn l` hgdty. ^17 v`vmr `lhm `tm r`ym hrjh `sr `nxnv bh `sr yrvslm xrbh vsjryh n&tv b`s lkv vnbnh `t-xvmt yrvslm vl`-nhyh jvd xrph. ^18 v`gyd lhm `t-yd `lhy `sr-hy` +vbh jly v`p-dbry hmlk `sr `mr- ly vy`mrv nqvm vbnynv vyxzqv ydyhm l+vbh. ^19 vysmj $nbl+ hxrny v+byh hjbd hjmvny vgsm hjrby vyljgv lnv vybzv jlynv vy`mrv mh-hdbr hzh `sr `tm jsym hjl hmlk `tm mrdym. ^20 v`syb `vtm dbr v`vmr lhm `lhy hsmym hv` y&lyx lnv v`nxnv jbdyv nqvm vbnynv vlkm `yn-xlq v&dqh vzkrvn byrvslm. __________________________________________________________________ Chapter 3 ^1 vyqm `lysyb hkhn hgdvl v`xyv hkhnym vybnv `t-sjr h&`n hmh qdsvhv vyjmydv dlttyv vjd-mgdl hm`h qdsvhv jd mgdl xnn`l. ^2 vjl-ydv bnv `nsy yrxv vjl-ydv bnh zkvr bn-`mry. ^3 v`t sjr hdgym bnv bny h$n`h hmh qrvhv vyjmydv dlttyv mnjvlyv vbryxyv. ^4 vjl-ydm hxzyq mrmvt bn-`vryh bn-hqv& vjl-ydm hxzyq mslm bn- brkyh bn-msyzb`l vjl-ydm hxzyq &dvq bn-bjn`. ^5 vjl-ydm hxzyqv htqvjym v`dyryhm l`-hby`v &vrm bjbdt `dnyhm. ^6 v`t sjr hysnh hxzyqv yvydj bn-p$x vmslm bn-b$vdyh hmh qrvhv vyjmydv dlttyv vmnjlyv vbryxyv. ^7 vjl-ydm hxzyq ml+yh hgbjny vydvn hmrnty `nsy gbjvn vhm&ph lk$` pxt jbr hnhr. ^8 jl-ydv hxzyq jzy`l bn-xrhyh &vrpym vjl-ydv hxzyq xnnyh bn- hrqxym vyjzbv yrvslm jd hxvmh hrxbh. ^9 vjl-ydm hxzyq rpyh bn-xvr sr x&y plk yrvslm. ^10 vjl-ydm hxzyq ydyh bn-xrvmp vngd bytv vjl-ydv hxzyq x+vs bn- xsbnyh. ^11 mdh snyt hxzyq mlkyh bn-xrm vxsvb bn-pxt mv`b v`t mgdl htnvrym. ^12 vjl-ydv hxzyq slvm bn-hlvxs sr x&y plk yrvslm hv` vbnvtyv. ^13 `t sjr hgy` hxzyq xnvn vysby znvx hmh bnvhv vyjmydv dlttyv mnjlyv vbryxyv v`lp `mh bxvmh jd sjr hspvt. ^14 v`t sjr h`spvt hxzyq mlkyh bn-rkb sr plk byt-hkrm hv` ybnnv vyjmyd dlttyv mnjlyv vbryxyv. ^15 v`t sjr hjyn hxzyq slvn bn-kl-xzh sr plk hm&ph hv` ybnnv vy+llnv vyjmydv dlttyv mnjlyv vbryxyv v`t xvmt brkt hslx lgn- hmlk vjd-hmjlvt hyvrdvt mjyr dvyd. ^16 `xryv hxzyq nxmyh bn-jzbvq sr x&y plk byt-&vr jd-ngd qbry dvyd vjd-hbrkh hjsvyh vjd byt hgbrym. ^17 `xryv hxzyqv hlvym rxvm bn-bny jl-ydv hxzyq xsbyh sr-x&y-plk qjylh lplkv. ^18 `xryv hxzyqv `xyhm bvy bn-xndd sr x&y plk qjylh. ^19 vyxzq jl-ydv jzr bn-ysvj sr hm&ph mdh snyt mngd jlt hnsq hmq&j. ^20 `xryv hxrh hxzyq brvk bn-zby mdh snyt mn-hmq&vj jd-ptx byt `lysyb hkhn hgdvl. ^21 `xryv hxzyq mrmvt bn-`vryh bn-hqv& mdh snyt mptx byt `lysyb vjd-tklyt byt `lysyb. ^22 v`xryv hxzyqv hkhnym `nsy hkkr. ^23 `xryv hxzyq bnymn vxsvb ngd bytm `xryv hxzyq jzryh bn-mjsyh bn-jnnyh `&l bytv. ^24 `xryv hxzyq bnvy bn-xndd mdh snyt mbyt jzryh jd-hmq&vj vjd- hpnh. ^25 pll bn-`vzy mngd hmq&vj vhmgdl hyv&` mbyt hmlk hjlyvn `sr lx&r hm+rh `xryv pdyh bn-prjs. ^26 vhntynym hyv ysbym bjpl jd ngd sjr hmym lmzrx vhmgdl hyv&`. ^27 `xryv hxzyqv htqjym mdh snyt mngd hmgdl hgdvl hyv&` vjd xvmt hjpl. ^28 mjl sjr h$v$ym hxzyqv hkhnym `ys lngd bytv. ^29 `xryv hxzyq &dvq bn-`mr ngd bytv v`xryv hxzyq smjyh bn-sknyh smr sjr hmzrx. ^30 `xry hxzyq xnnyh bn-slmyh vxnvn bn-&lp hssy mdh sny `xryv hxzyq mslm bn-brkyh ngd nsktv. ^31 `xry hxzyq mlkyh bn-h&rpy jd-byt hntynym vhrklym ngd sjr hmpqd vjd jlyt hpnh. ^32 vbyn jlyt hpnh lsjr h&`n hxzyqv h&rpym vhrklym. ^33 vyhy k`sr smj $nbl+ ky-`nxnv bvnym `t-hxvmh vyxr lv vykj$ hrbh vyljg jl-hyhvdym. ^34 vy`mr lpny `xyv vxyl smrvn vy`mr mh hyhvdym h`mllym jsym hyjzbv lhm hyzbxv hyklv byvm hyxyv `t-h`bnym mjrmvt hjpr vhmh srvpvt. ^35 v+vbyh hjmny `&lv vy`mr gm `sr-hm bvnym `m-yjlh svjl vpr& xvmt `bnyhm. ^36 smj `lhynv ky-hyynv bvzh vhsb xrptm `l-r`sm vtnm lbzh b`r& sbyh. ^37 v`l-tk$ jl-jvnm vx+`tm mlpnyk `l-tmxh ky hkjy$v lngd hbvnym. ^38 vnbnh `t-hxvmh vtqsr kl-hxvmh jd-x&yh vyhy lb ljm ljsvt. __________________________________________________________________ Chapter 4 ^1 vyhy k`sr smj $nbl+ v+vbyh vhjrbym vhjmnym vh`sdvdym ky-jlth `rvkh lxmvt yrvslm ky-hxlv hpr&ym lh$tm vyxr lhm m`d. ^2 vyqsrv klm yxdv lbv` lhlxm byrvslm vljsvt lv tvjh. ^3 vntpll `l-`lhynv vnjmyd msmr jlyhm yvmm vlylh mpnyhm. ^4 vy`mr yhvdh ksl kx h$bl vhjpr hrbh v`nxnv l` nvkl lbnvt bxvmh. ^5 vy`mrv &rynv l` ydjv vl` yr`v jd `sr-nbv` `l-tvkm vhrgnvm vhsbtnv `t-hml`kh. ^6 vyhy k`sr-b`v hyhvdym hysbym `&lm vy`mrv lnv jsr pjmym mkl- hmqmvt `sr-tsvbv jlynv. ^7 v`jmyd mtxtyvt lmqvm m`xry lxvmh b&xxyym v`jmyd `t-hjm lmspxvt jm-xrbtyhm rmxyhm vqsttyhm. ^8 v`r` v`qvm v`mr `l-hxrym v`l-h$gnym v`l-ytr hjm `l-tyr`v mpnyhm `t-`dny hgdvl vhnvr` zkrv vhlxmv jl-`xykm bnykm vbntykm nsykm vbtykm. ^9 vyhy k`sr-smjv `vybynv ky-nvdj lnv vypr h`lhym `t-j&tm vnsvb klnv `l-hxvmh `ys `l-ml`ktv. ^10 vyhy mn-hyvm hhv` x&y njry jsym bml`kh vx&ym mxzyqym vhrmxym hmgnym vhqstvt vhsrynym vhsrym `xry kl-byt yhvdh. ^11 hbvnym bxvmh vhns`ym b$bl jmsym b`xt ydv jsh bml`kh v`xt mxzqt hslx. ^12 vhbvnym `ys xrbv `$vrym jl-mtnyv vbvnym vhtvqj bsvpr `&ly. ^13 v`mr `l-hxrym v`l-h$gnym v`l-ytr hjm hml`kh hrbh vrxbh v`nxnv nprdym jl-hxvmh rxvqym `ys m`xyv. ^14 bmqvm `sr tsmjv `t-qvl hsvpr smh tqb&v `lynv `lhynv ylxm lnv. ^15 v`nxnv jsym bml`kh vx&ym mxzyqym brmxym mjlvt hsxr jd &`t hkvkbym. ^16 gm bjt hhy` `mrty ljm `ys vnjrv ylynv btvk yrvslm vhyv-lnv hlylh msmr vhyvm ml`kh. ^17 v`yn `ny v`xy vnjry v`nsy hmsmr `sr `xry `yn-`nxnv ps+ym bgdynv `ys slxv hmym. __________________________________________________________________ Chapter 5 ^1 vthy &jqt hjm vnsyhm gdvlh `l-`xyhm hyhvdym. ^2 vys `sr `mrym bnynv vbntynv `nxnv rbym vnqxh dgn vn`klh vnxyh. ^3 vys `sr `mrym sdtynv vkrmynv vbtynv `nxnv jrbym vnqxh dgn brjb. ^4 vys `sr `mrym lvynv k$p lmdt hmlk sdtynv vkrmynv. ^5 vjth kbsr `xynv bsrnv kbnyhm bnynv vhnh `nxnv kbsym `t-bnynv v`t-bntynv ljbdym vys mbntynv nkbsvt v`yn l`l ydnv vsdtynv vkrmynv l`xrym. ^6 vyxr ly m`d k`sr smjty `t-zjqtm v`t hdbrym h`lh. ^7 vymlk lby jly v`rybh `t-hxrym v`t-h$gnym v`mrh lhm ms` `ys- b`xyv `tm ns`ym v`tn jlyhm qhlh gdvlh. ^8 v`mrh lhm `nxnv qnynv `t-`xynv hyhvdym hnmkrym lgvym kdy bnv vgm-`tm tmkrv `t-`xykm vnmkrv-lnv vyxrysv vl` m&`v dbr. ^9 vy`mr l`-+vb hdbr `sr-`tm jsym hlv` byr`t `lhynv tlkv mxrpt hgvym `vybynv. ^10 vgm-`ny `xy vnjry nsym bhm k$p vdgn njzbh-n` `t-hms` hzh. ^11 hsybv n` lhm khyvm sdtyhm krmy